Ақпараттық оқыту технологиялары
Кіріспе
Ел президенті Н.Ә. Назарбаев Жолдауында "Ендігі міндет - әр азамат, әр ұжым, осы Жолдаудан туындайтын өзінің жауапкершілігін сезіне білуінде. Қазіргі ауыл шаруашылығында ауыл кәсіпкерлерінің қолындағы техниканы меңгерудің өзі жоғары білімді, тәжірибелі мамандарды талап етеді, өйткені оны шебер, озық тәжірибелі жоғары іскерлікпен маманданған кадрлар меңгергенде ғана егістіктер мен комплектерге бар күш-қуатын жұмсай. Болашақ механизатордың кәсіби шеберліктеріне сай болуы өте қажет.
Демек орта кәсіптік-техникалық мектептердің инженер - педагогтардың кәсіптік әдістемелік даярлықтарын өзгертіп, теория мен әдістемелік білімдерін арттыру, педагогикалық дағдылары мен шеберліктерін жетілдіру өскелең заманымыздың өзекті мәселелерінің бірі [1].
Зерттеу мақсаты: Жаңбырлатқыш машиналар тақырыбын оқытуда ақпараттық оқыту технологиясын қолдану арқылы студенттердің оқу процесіне қызығушылығын арттыру тәсілдерін анықтау.
Зерттеу міндеті:
1. Колледждің оқу құжаттарын талдау.
2. Ақпараттық оқыту технологиясына анықтама беріп оның оқушылардың қызығушылығына ықпалын анықтау.
3. Ақпараттық оқыту технологиясын қолдана отырып сабақ өткізу әдістемесін жасау.
4. Зерттеу нәтижелерін айқындау
Зерттеудің практикалық маңыздылығы: Колледжде ақпараттық оқыту технологиясы негізінде сабақ жоспары жасалып практикаға ендірілді.
Зерттеу нысаны: жаңа педагогикалық технологиялар негізінде жүргізілетін колледждегі арнайы пәндерді оқыту үрдісі.
Зерттеудің өзектілігі: Ел президенті Н.Ә. Назарбаев Қазақстан халқына арнаған Қазақстан экономикалық, әлеуметтік және саяси жедел жаңарту жолында атты жолдауында ХХІ ғасырда білімін дамыта алмаған елдің тығыраққа тірілері анық, - дей отырып, білім беруді әлемдік стандарт деңгейіне жеткізу үшін жаңа сипаттағы педагогикалық мамандар қорын жасау қажеттігін баса айтқаны баршаға мәлім [2].
Елімізде инновациялық экономика құру үшін мектепке және орта арнаулы оқу орындарында кәсіби міндеттерін дербес, әрі шығармашылық тұрғыдан шеше алатын, кәсіби қызметінің тұлғалық және қоғамдық маңызын түсіне білетін, оқыту мен тәрбиелеудің жаңа технологияларын меңгерген, кәсіби қызметті және бәсекеге қабілетті мамандар жұмыс істеуі тиіс.
Сол себепті білікті, білімді, ауылшаруашылығын дамытуға айрықша үлесін қосатын инженерлік техникалық мамандықтарға деген сұраныс зор. Яғни, қоғам шығармашыл, белсенді тұлғаларға мұқтаж.
...Адамзат үшін ХХІ ғасыр жаңа технологиялардың ғасыры болмақ, ал осы жаңа технологияларды жүзеге асырып, өмірге енгізу, игеру және жетілдіру - бүгінгі жас ұрпақ, сіздердің еншілеріңіз... Ал жас ұрпақтың тағдыры- ұстаздардың қолында " Н.Назарбаев атамыз айтқандай бәсекеге қабілетті 50 елдің қатарына кіреміз десек, кәсіптік-техникалық мектептер мен жоғары оқу орындарын көптеп ашып болашақ дарынды мамандар дайындайтын сапалы білім нәрімен сусындандыратын ұстаздарымыздың көбеюіне жағдай жасауымыз керек.
1 Жамбыл облысы, Меркі ауданындағы № 9 колледжінің оқу-өндірістік жұмысына қысқаша сипаттама
Жамбыл облысы, Меркі ауданындағы № 9 колледжі туралы жалпы мәліметтер
Жамбыл облысы әкімінің 13.09.2004 жылғы №238 қаулысына орай Жамбыл облысы әкімдігінің білім басқармасының №9 кәсіптік мектебі болып Меркі ауданында ашылған.
Жамбыл облысы әкімдігінің 2012 жылғы 28 маусымдағы №198 қаулысының негізінде Жамбыл облысы әкімдігінің білім басқармасының №9 Меркі колледжі коммуналдық мемлекеттік қазыналық кәсіпорны болып қайта аталды.
Сурет 1.1 Жамбыл облысы, Меркі ауданы № 9 Меркі колледжі
2015-2016 оқу жылында қабылданған білімгерлер: 9 сынып негізінде - 114, 11сынып негізінде - 50 қабылданды. Оның ішінде Тамақтандыруды ұйымдастыру, Пісіру ісі, Электрондық есептеу техникасы және бағдарламалық қамтамасыздандыру, Ферма шаруашылығы мамандықтары бойынша 164 бітірушілер оқуын тәмәмдап, диплом алды (1.1 кестеге сәйкес).
№9 Меркі колледжінде 2016-2017 оқу жылында І курсқа мемлекеттік тапсырыс бойынша 9 сынып негізінде 175 білімгер, ал 11 сынып негізінде 25 білімгер қабылданып, 1 курс білімгерлер саны 200 бала, 2 курс - 98 бала, 3 курс бойынша 96 бала барлығы 394 білімгер білім алуда. Олардың ішінде ер балалар саны 303 құраса, қыз балалар саны 91.
Колледж 7 мамандық бойынша жұмысшы мамандар даярлайды. Олар:
1. 0508012 Аспаз - 25 білімгер
2. 304012 Электр станциялары мен желілерінің электр жабдықтары -
25 білімгер
3. 1109012 Токарь (темір жонушы) - 47 білімгер
4. 1114042 Электр газымен пісіруші - 120 білімгер
5. 1304000 ЭВМ операторы - 26 білімгер
6. 1305033 Техник - 53 білімгер
7. 1504062 Ауылшаруашылық өндірісіндегі тракторшы-машинист - 98 білімгер (73 білімгер негізгі мектептен кейін және 25 бала орта білім негізінде),
Бүгінгі күнге колледжімізде 73 маман қызмет атқаруда олардың ішінде мұғалімдер 41, оқу өндірістік шеберлері 32 адам, 66 маман жоғары білімді, 12 маман жоғары санатты,17 маман бірінші санатты, 20 маман екінші санатты
Дуалдық оқыту бойынша:
Аспаз тобы І курс - 25 білімгер.
ИП Алимкулов Талғат - 8 білімгер;
ИП Қалысбаев Ерғали Бадамбайұлы - 8 білімгер.
ИП Мырзабаев Зекен - 9 білімгер.
Ферма шаруашылығы І курс - 25 білімгер
ШҚ Бақберген - 6 білімгер;
ТОО Жылы бұлақ - 5 білімгер;
ШҚ Сандық - Тау - 7 білімгер;
ШҚ Мөлдір - Ғ 7 білімгер.
Ферма шаруашылығы ІІ курс - 25 білімгер
КХ Тоқшылық - 3 білімгер;
КХ Серикхан Д.С. - 5 білімгер;
ТОО Мерке Дорстройсервис - 4 білімгер;
ТОО Тілеміс батыр - 6 білімгер;
КХ Мықан - 5 білімгер.
Кесте 1.1
№9 Меркі колледжінде оқытылатын мамандықтар
№
Код
Мамандықтардың атауы
1
1109000
Токарлық іс және металл өңдеу (түрлері бойынша)
2
0508012
Аспаз
3
304012
Электр станциялары мен желілерінің электр жабдықтары
4
1114000
Пісіру ісі (түрлері бойынша)
5
1305000
Ақпараттық жүйелер (қолдану саласы бойынша)
6
1504000
Ферма шаруашылығы (бейіндері бойынша)
Материалдық-техникалық базасы
Ауыл шаруашылық мамандықтарын дайындау үшін 1 жүк автокөлігі (ЗИЛ-130), 3 доңғалақты трактор (МТЗ-80, МТЗ-82, МТЗ-122) және 2 жеңіл автокөлік (ВАЗ 21-06) пен 12 орындық Газель ГАЗ-322132 бар.
Дәнекерлеу шеберханасы 4 жұмыс орнымен, дәнекерлеуге арналған 4 трансформатормен, 2 түзеткішпен, 2 дәнекерлік агрегатпен, ауа тазартқышпен және жұмыс үстөлдерімен, слесарлық жұмыстарға арналған шеберхана бұрғылайтын станок, қысқыштармен қамтылған.
Оқу кабинеттерінде: 30 компьютер, 10 интерактивті тақта; e-learning электрондық оқыту бағдарламасы бойынша 2012-2013оқу жылында колледж 31 ноутбук 24 жеке компьютер және 30 моноблокпен және 1 мультимедиялық кабинетпен қамтылды (1.2 суретке сәйкес).
Сурет 1.2 Компьютер классы
Тамақтануды ұйымдастыру лабораториясы аспаз бөлмесінің жиһазымен, тоңазытқышпен, ыдыспен және басқа қажетті заттармен қамтамасыз етілген.
Кітапхананың жалпы кітап қоры 11990, оның ішінде: оқулықтар - 8392, оқу-әдістемелік кітаптар - 326 және электрондық кітаптар - 111. Оқырмандар саны - 427, бір жыл ішінде берілген кітаптар саны - 4900.
№ 9 Меркі колледжінде білімгерлерге қызмет көрсетуге арналған 80 орындық асханасы бар, көлемі - 220м2.
Асханада орта есеппен 280-320 білімгер тамақтанса, бір мезетте 80 адам тамақтануда. 2 шеберхана, бір-бірден тракторларға, автомобильдерге, ЭЕМ операторларына және Тамақтануды ұйымдастыруға арналған лабораториялары, 12 оқу кабинеті бар (1.3суретке сәйкес).
2014 жылы колледждің материалдық-техникалық базасы толықтырылды. Дәнекерлеу ісі мамандығын дайындауға арналған комперссор, темір тесетін станок, 6 дәнекерлік аппарат; Ферма шаруашылығы мамандығы бойынша 2 трактор, подшипник сақиналарын бақылауға арналған құрылғы, асханаға эелектр генераторы мен электр пеш, тоңазытқыш, сөрелер мен қамыр жаюға арналған үстөл алынды.
Сурет 1.3 Тракторлар және автомобильдер кабинеті
Кесте 1.2
Оқытушылар мен өндірістік оқыту шеберлері туралы:
Жалпы
оның ішінде
Жоғары және І санаттылардың үлесі, %
Жоғары санатты
І санатты
ІІ санатты
Оқытушылар саны
31
10
10
7
42%
Өндірістік оқыту шеберлер саны
28
-
8
15
2015 жылы №9 Меркі колледжін 114 студенттер бітіріп дипломдарын алды: аспазшы мамандығы бойынша - 44; Дәнекерлеу ісі - 22; ЭЕМ операторы - 25; Ферма шаруашылығы - 23
Кесте 1.3
Түлектердің жұмыспен қамтылуы:
9 сынып негізігде түлектер саны
Жұмыспен қамтылған
Жалпы түлектер саны
Жұмыспен қамтылған
Жұмыспен қамту пайызы
2014 жыл
97
73
122
46
77%
2015 жыл
92
92
117
95
81%
Жамбыл облысы №9 Меркі колледжінің сағаттар санын, оқыту технологиясын талдау
Колледждегі білім алушыларды Мемлекеттік стандартқа сай дайындайды. Барлық мамандықтар бойынша типтік оқу жоспарларына сай оқу жоспарлары дайындалып, білім беру мазмұны анықталады.
Жамбыл облысы №9 Меркі колледжінде 15040062 - Ауыл шаруашылық өндірісіндегі тракторшы - машинист мамандығының оқу үрдісінің жоспарында жалпы пәндері бірнеше циклдарға бөлінген:
1) жалпы білім беру пәндері;
2) жалпы гуманитарлық пәндер;
3) жалпы кәсіптік пәндер;
4) арнайы пәндер:
5) білім беру ұйымы анықтайтын пәндер. Циклдер және сағаттар саны 1.5-кестеде көрсетілген.
Кесте 1.5
Циклдер және сағаттар саны
Циклдер
Циклдер атауы
Оқу уақытының көлемі (сағ)
Барлығы
оның ішінде
Теориялық
сабақтар
Практикалық
(зертханалық сабақтар)
1
2
3
4
5
ЖБП
Жалпы білім беру пәндері
1448
1128
320
ЖГП
Жалпы гуманитарлық пәндер
284
0
284
ЖКП
Жалпы кәсіптік пәндер
256
150
106
АП
Арнайы пәндер
600
328
252
БҰАП
Білім беру ұйымы анықтайтын
пәндер
76
76
0
Барлығы
2664
1606
962
15040062 - Ауыл шаруашылық өндірісіндегі тракторшы - машинист мамандығы бойынша арнайы пәндердің циклдері және пәндердің атаулары 1.6-кестеде көрсетілген.
Кесте 1.6
Арнайы пәндердің циклдері және пәндердің атаулары
Циклдер
және
пәндердің
индексі
Циклдер және
пәндердің атауы
(біліктілігі: Автокөлікті
жөндеу слесары)
Оқу уақытының көлемі (сағ)
Барлығы
оның ішінде
Теориялық
сабақтар
Практикалық
(зертханалық сабақтар)
АП. 01
Трактор және автомобиль
180
90
90
АП. 02
Ауылшаруашылығы машиналарымен мал шаруашылығына арналған машиналар
150
70
80
АП. 03
Машиналарға техникалық қызмет көрсету және жөндеу
140
80
60
АП. 04
Жолда жүру ережелері
70
44
26
АП. 05
Агрономия негіздері
60
44
16
Барлығы
600
328
252
Ауылшаруашылығы машиналарымен мал шаруашылығына арналған машиналар пәніне жалпы 150 сағат, соның ішінде теориялық сабаққа - 70, практикалық (зертханалық) сабаққа - 80 сағат бөлінген.
2 Ақпараттық оқыту технологиясын қолдану арқылы студенттердің оқу процесіне қызығушылығын арттыру
Оқуға қызығушылықты арттыру жолдары
Қазақстан Республикасы білім беруді дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік стратегиялық бағдарламасында білім беру саласын жаңғырту мен реформалаудың бағыттары айқындалған.
Білімді ұрпақ - болашақтың кепілі,- деп дана халқымыз айтқандай,ертеңгі ел болашағы - жас буынды заманына лайықты жеке тұлға ретінде қалыптастыру ісі мемлекетіміз үшін маңызды болып отырған уақытта бізге,мұғалімдер қауымына артылар жүк ауыр екеніне таласымыз жоқ.Қоғамның дамуында білім берудің ең маңызды мәселе екені белгілі.Қазіргі білім берудің негізгі мақсаты- жан-жақты білімді,өмір сүруге бейім,ой-өрісі кең,адамгершілігі жоғары,қабілетті ,шығармашыл жеке тұлғаны қалыптпстыру. Бұл жөнінде Келер ұрпақ алдында зор жауапкершілік жүгін арқалап келеміз,- деп Елбасы Н.Ә. Назарбаев бекер айтпаған [3].
Осыған байланысты Қазақстан Республикасы білім беру жүйесін жаңғырту негізінде білім мазмұнын жетілдіру, сапасын арттыру,тұлғаның білім алудағы қажеттіліктерін,қазіргі әлеуметтік - экономикалық даму жағдайында қоғамдағы өзгерістерге бейім және болып жатқан құбылыстарға белсенді әсер ететін,бәсекеге қабілетті адами капиталды дамыту мүмкіндіктерін анықтайтын білім берудің өзіндік ұлттық үлгісі қалыптасуда.
Мемлекет басшысы 2016 жылдың 1 қаңтарынан 5 институттық реформаны жүзеге асыру бойынша 100 нақты қадам Ұлт Жоспарын орындаудың практикалық кезеңінің басталғанын айта келе: Әр ұрпақтың өз арманы бар,оларда жеке және отбасылық игіліктерге ғана ұмтылыс көрініс таппайды.Оларда қашанда туған жерге деген сүйіспеншілік сезімі,өз халқы мен Отанының бақыты туралы аңсар айқын көрінеді...,-дейді.
Мемлекет алдындағы басты міндеттердің бірі-білім беру жүйесін жаңарту болып отыр. Қазір осы салада оқытудың жаңа технологиясын меңгермейінше сауатты жан-жақты маман болу мүмкін емес.Әрине, маманның сапасы мұғалімнің біліктілігіне тікелей байланысты. Қай кезеңде, қай қоғамда болсын,жеке тұлғаның қалыптасуы ұстаздан басталады.
Көздеген мақсаттарға жетудің бір жолы ел экономикасын дамыту болса, оның алғышарттарының бірі - 130-дан астам ұлттар тұратын қазақ жерінде ұлтаралық береке-бірлікті қалыптастыру. Осы бағытта Бір ел-бір тағдыр деген ұстанымның алға шығарылып отырғаны белгілі.Бұл жалпыұлттық Мәңгілік ел идеясына айналуда. Сол үшін ел құндылықтарын дәріптеп, Мәңгілік Ел сапалы білім, саналы тәрбие беру қажеттілігі туындайды.
Қазақ елінің болашағы үшін және әлемдік бәсекелестік заманында еліміз дамыған елдер өкілдерімен тең дәрежеде болуы үшін отандық мектептерде дүниежүзілік білім берудің озық әдіс-тәсілдерін енгізіп және әр мұғалім күнделікті сабағына қолдануы - бүгінгі күннің талабы.
Еліміздің білім беру саласының негізгі міндеттерінің бірі- білім беру үрдісінде ақпараттық - коммуникациялық технологиялардың жетістіктерін енгізу.Жаңа технологиялар қазіргі осы дамыған заманда адам ресустарының рөлін шешу болып табылады.Оқушылар тек дайын ,мұғалім берген білімді қолданып қана қоймай, өз бетімен білім алуға бағыт-бағдар берген дұрыс. Қазіргі білім жүйесінің ерекшелігі - тек біліммен қаруландырып қана қоймай, өздігінен білім алуды дамытуды көздейді [4].
Ақпараттық-коммуникациялық технология электрондық есептеуіш техникасымен жұмыс істеуге, оқу барысында компьютерді пайдалануға, модельдеуге, электрондық оқулықтарды,интерактивті тақтаны қолдануға, интернетте жұмыс істеуге, компьютерлік оқыту бағдарламаларына негізделеді. Ақпараттық -әдістемелік материалдар коммуникативтік байланыс құралдарын пайдалану арқылы білім беруді жетілдіруді көздейді.
Ақпараттық-коммуникациялық технологиялардың келешек ұрпақтың жан-жақты білім алуына, іскер әрі талантты, шығармашылығы мол еркін дамуына жол ашатын педагогикалық-психологиялық жағдай жасау үшін де тигізер пайдасы аса мол. Бұл мектептің материалдық ресурстары жеткілікті болғанымен,оны тиімді пайдалану мәселесі бар екені белгілі.
Қазіргі жаһандану заманында мол білімсіз жарқын да толыққанды болашақты елестету мүмкін емес. Себебі, бүгінгі таңда кез-келген қызмет түрі біліммен қаруланған, іскерлігі мен кәсібилігін шыңдаған білгір маман болуды талап етеді.
Білімнің қайнар көзі - кітапта. Сондықтан да, баланың білімге,оқуға деген қызығушылығын алғаш партаға отырып,қолына қалам ұстаған кезінен сәтті жүргізген жөн. Ең бірінші мұғалім оқушының кітапқа деген қызығушылығын арттырудың жолдарын іздестіру керек. Кітап-адам өмірінің тауысылмас қазынасы,ғылым-білімнің көзі,өнер мен тәрбие құралы,өмір күресінің ең мықты қаруы екенін түсіну керек. Сонымен бірге ,мұғалім оқушының жас және дара ерекшеліктерін ескере отырып,оқуға тиісті кітаптардың тізбесін жасап оқушыны кітап оқуға қызықтыра білу керек. Бастауыш сынып- мектеп табалдырығын аттаған оқушының білім алу процесіндегі алғашқы қадамы,келешектегі жинақталар білім қорының іргетасы.
Мектеп қабырғасында мұғалімнің сабақты түсіндіруіне орай баланың пәнге деген қызығушылығы қалыптасады. Бүгінгі күні мектеп оқушыларын білім алуға ынталандыратын,оқуға деген қызығушылығын оятатын түрлі көрнекіліктер,ақпараттық-техникалық құралдар жетерлік.Осы мүмкіндіктерді пайдалана отырып оқушылардың оқуға деген ынтасын жоғарлатуда әр ұстаз өзіндік тәсілдері бойынша сабақты түрлендіріп өткізеді.Оқушының сабақты қызыға оқуы мектепте мұғалімнің сабақты қаншалықты деңгейде өткізетіндігіне тікелей байланысты.Сабақ процесінде оқушылардың эмоционалдық көңіл-күйін жіті бақылап,жеке оқушымен жұмысты дамыту керек.Негізгі мақсаттардың бірі- оқушылардың оқуға деген,пәнге деген қызығушылығын арттыру, дамыту.Бұл іс сабақ тақырыбының маңызы мен оның өмірге пайдасын оқушы терең түсіне білгенде,сабақ мазмұны ғылым жаңалықтары мен дәйектемелеріне бай болғанда ғана жақсы нәтиже бермек.Сондай-ақ сабақта ойындарды пайдалану,оқушылардың қабілеттерін дәл тауып,соны ары қарай дамытуға еңбек ету оқушының пәнге деген қызығушылығының артуына көмектеседі.
Мектептегі барлық оқу-тәрбие жұмысы сабақ үрдісінен басталып, сонда жүзеге асып жатады десек,артық айтпаймыз. Сабақта мұғалім оқушыға қандай білім негіздерін меңгертеді, олардың дүниетанымын қандай мәселелер бойынша арттыруға болады,тәрбие процесі бойынша қандай жұмыстар атқарылады, міне, мұның барлығының да сапалы,әрі тиімді болуы мұғалімнің сабақ мақсатын нақты ғылыми түрде белгілеп алуына тікелей байланысты. Соған орай ерте дәуір философы Платон егер кебіс тігуші олақ болса, мемлекет бұдан көп зардап шеге қоймайды-бар болғаны азаматтар нашар киінеді, егер шәкірт алдында ұстазы өз міндетін нашар орындаса, онда елде надандар мен бұзақылар көбейіп кетеді,- деп мұғалім мамандығының қоғамдық маңыздылығына аса жоғары баға берген. Ал белгілі педагог-өнертанушы Б. М. Неменскийдің пікірінше, мұғалімнің негізгі мақсаты-адамда адамгершілік қасиеттерді тәрбиелеу, өнер және мәдениет оның құралдары болып табылады,- деп атап көрсеткен.
Оқытуды ұйымдастырудың негізгі формасы-сабақ десек,сабақты оқып-талдағанда мына сұрақтарға жауап іздеңіз:
1. Сабақтың тақырыбы қандай;
2. Сабақтың кезеңдерге бөлінуі, әр кезеңнің мазмұны қалай құрылған;
3. Сабақты өткізуде оқытушы қандай көрнекі материалдарға сүйенеді;
4. Сабақта қандай әдіс-тәсілдерді қолданады;
5. Сұраулар қай түрде берілген;
Сабақ үстінде даярлығы нашар оқушының жақсы оқитын оқушылар тасасында қалуына жол бермеу, біле тұрып айтуға жасқанатын оқушылар болатынын ескеру қажет.
Оқушылардың шығармашылық даралығын қалыптастыру, қызығушылығын арттыру үшін сабақта мына төмендегі іс-шараларды қолданудың маңызы зор:
Оқушының дайындық деңгейін,ынтасын және қабылдау жылдамдығын ескеру арқылы жаңа материалды меңгеруге байланысты оқытуды ұйымдастыру, оқыту үрдісінде жаңа ақпараттық технологияның мүмкіндіктерін пайдалану. Оқытудың жаңа әдістері мен формаларын сабақта жиі қолдану.
Жаңа технологияны сабақ процесінде қолдану үшін әр мұғалім өзінің алдында отырған оқушылардың жас ерекшеліктерін ескере отырып,өзінің шеберлігіне байланысты таңдап алады [5].
Заман талабы мұғалімнен де, оқушыдан да жаңаша көзқарасты,терең ойлауды талап етеді. Сондықтан өмір көшінен қалмай жас ұрпақты көкірегі ояу, іздемпаз,шығармашылықпен жұмыс істей алатын дәрежеге жеткізуіміз керек. Мұғалім оқушы тілімен сөйлескенде ғана түпкі нәтижеге жетеді.Сол себепті оқушыны мақтап,мадақтап,қолпаштап отыру керек. Қазір біз дәстүрлі сабақ беруден арылып, жаңашылдыққа мойынсұнғанымыз жөн.Оқушы білімі мұғалім қолында. Сол себепті аянбай,тынбай еңбек етіп,сапалы білім мен саналы тәрбие беруде мықты дағдыларды игеріп,ақпараттық-басқару жүйелерін тиімді пайдалана білгеніміз жөн.
Ақпараттық оқыту технологиясы
Оқытудың ақпараттық технологиясы - білімді жаңаша беру мүмкіндіктерін жасау (педагогикалық іс-әрекетті өзгерту), білімді қабылдау, білім сапасын бағалау, оқу-тәрбие үрдісінде оқушының жеке тұлғасын жан-жақты қалыптастыру үшін ақпараттық технологияның қосымшасы деп түсіну керек.
Білімді ақпараттандырудың негізгі мақсаты - оқушыларды ақпараттық қоғам жағдайында тұрмыстық, қоғамдық және кәсіби салалардың іс-әрекетіне толық, тиімді араластыру болып табылады [11].
Төмендегі қасиеттер білім жүйесінің өзіндік ерекшелігі болып саналады.
* Тұтынушының қолдану сапасында;
* Нәтижесінде әр түрлі салаларда қолданылатын, ақпараттық технологияларды жасаушы сапасында.
Бірақ компьютер мүмкіндіктерін асыра бағалауға болмайды, өйткені ақпарат беру - бұл білім мен мәдениетті беру емес, сондықтан ақпараттық технологиялар педагогтарға тек қосымша тиімді құрал ретінде қызмет атқарады.
Көптеген елдердің ғылыми орталықтары мен оқу орындарында нақ осы білім қажеттілігі үшін мамандандырылған компьютерлік жүйелер саны дайындалды, олар оқу-тәрбие үрдісінде әр түрлі жағынан қолдауға бағытталды.
Оқытудың ақпараттық технологиялары және білім беру жүйесінде қолданудың негізгі проблемалары.
Оқытудың ақпараттық технологиясы - бұл ақпаратпен жұмыс жасау үшін арнайы тәсілдер, педагогикалық технологиялар, бағдарламалық және техникалық құралдар (кино, аудио және видеоқұралдар, компьютерлер, телекоммуникациялық желілер).
Оқытудың ақпараттық технологиясы - білімді жаңаша беру мүмкіндіктерін жасау (педагогикалық іс-әрекетті өзгерту), білімді қабылдау, білім сапасын бағалау, оқу-тәрбие үрдісінде оқушының жеке тұлғасын жан-жақты қалыптастыру үшін ақпараттық технологияның қосымшасы деп түсіну керек.
Білімді ақпараттандырудың негізгі мақсаты - оқушыларды ақпараттық қоғам жағдайында тұрмыстық, қоғамдық және кәсіби салалардың іс-әрекетіне толық, тиімді араластыру болып табылады.
Төмендегі қасиеттер білім жүйесінің өзіндік ерекшелігі болып саналады.
* Тұтынушының қолдану сапасында;
* Нәтижесінде әр түрлі салаларда қолданылатын, ақпараттық технологияларды жасаушы сапасында.
Бірақ компьютер мүмкіндіктерін асыра бағалауға болмайды, өйткені ақпарат беру - бұл білім мен мәдениетті беру емес, сондықтан ақпараттық технологиялар педагогтарға тек қосымша тиімді құрал ретінде қызмет атқарады.
Көптеген елдердің ғылыми орталықтары мен оқу орындарында нақ осы білім қажеттілігі үшін мамандандырылған компьютерлік жүйелер саны дайындалды, олар оқу-тәрбие үрдісінде әр түрлі жағынан қолдауға бағытталды. Бұл - жүйелердің негізгі түрлері болып табылады.
* Компьютерлік бағдарламаланған оқыту - бұл сәйкесінше, компьютерлік бағдарламалардың көмегімен бағдарламалық оқыту механизмдерін жүзеге асыратын технология;
* Материалды компьютердің көмегімен оқу - оқушының жаңа материалды әр түрлі құралдардың, оның ішінде компьютердің көмегімен өз бетінше оқуын болжайды. Бұл жерде оқу іс-әрекетінің сипаты айтылмайды, оқу нұсқауларының жиынымен іске асырылуы мүмкін. Мұның өзі бағдарламалық оқыту әдісінің мәнін ашады;
* Материалды компьютер қоры негізінде оқу - алдыңғы технологиялар, технологиялық құралдардың алуан түрін (оның ішінде дәстүрлі оқулықтар, аудио және видеожазбалар және т.б.) қолданумен айрықшаланатын болса, мұнда бағдарлама құралдарын, оқушылардың өз бетінше тиімді оқуын арттыратын бағдарламаларды басымырақ қолдану жүргізіледі;
* Компьютер қорымен оқыту - білім берудің барлық мүмкін боларлық формаларын қолдану (мұғалімнің қатысуымен), шын мәнінде, жоғарыда айтылғандармен сәйкес келеді;
* Компьютердің көмегімен бағалау - өз бетінше оқыту технологиясы деп қарастырылады, дегенмен ол практикада басқаларға құрамдас элемент болып кіріп жүр. Мұндай жүйе оқылатын пәннің мазмұны мен дәстүрлі оқытуда қолданылатын немесе оқыту бағдарламаларында жүзеге асырылатын әдістерге тәуелсіз;
* Компьютерлік коммуникация - білім беру және оны жеткізумен қамтамасыз ете отырып, жоғарыда аталған технологиялардың барлығының ажырамас құрамы болып табылады. Жергілікті, аймақтық және басқа компьютерлік желілерді қолдану үшін жұмсалады. Компьютерлік коммуникация жекелеген оқу орындарының, қаланың, аймақтың, елдің ақпараттық білім жүйесінің мүмкіндіктерін көрсетеді [12].
Оқытудың ақпараттық технологиялары осы ақпараттық білім жүйесінің шегінде жүзеге асырылатын болғандықтан, осы білім технологиясына ақпараттық және бағдарламалық қолдаумен көрсететін құралдар бір ғана компьютермен, оған енгізілген бағдарламамен шектеліп қалмауы керек. Шын мәнінде бәрі керісінше, оқытудың ақпараттық технологияларының бағдарламалық құралдары және білім технологияларының өздері ақпараттық білім ортасына - ақпараттық білім жүйесінен бөлінген жүйешелер түрінде қосылады.
Оқытудың ақпараттық технологиясында қолданылатын бағдарламаны қамтамасыз етуді бірнеше категорияға бөлуге болады:
* Оқытатын, бақылайтын және үйрететін жүйелер;
* Ақпарат іздеу жүйесі;
* Модельдеу бағдарламалары, микромирлер;
* Танымдық сипаттағы инструменттік құралдар;
* Әмбебап сипаттағы инструменттік құралдар;
* Коммуникацияны қамтамасыз етуге арналған инструменттік құралдар.
Модельдеу бағдарламалары мен микромирлер - бұл ерекше аз мамандандырылған бағдарламалар, оларды компьютерде арнайы қолдану және оның кейбір мәселелерін зерттеуге тура келеді.
Инструменттік құралдар деп - жаңа электрондық ресурстар жасауды қамтамасыз ететін бағдарламаларды атайды:
* әр түрлі форматты файлдар;
* мәліметтер қоры;
* бағдарламалық модульдер;
* жекелеген бағдарламалар мен бағдарламалар жиыны.
Мұндай құралдар пәндік-бағытта болуы мүмкін, сол секілді нақты міндеттер ерекшелігі мен қолдану саласына тәуелді болмауы да мүмкін. Білім үрдісінде қолдануға негізделетін бағдарламалық құралдарда сақталатын негізгі талаптар - бұл жеңілдік пен табиғилық, оқушының оқу материалымен жеңіл танысуына мүмкіндік жасау. Бағдарламаларға сай келетін талаптар мен сипаттамаларды HCI (ағылшын тілінде "Human - Computer Interface" - Интерфейс-адам-компьютер) аббревиатурасымен белгілеу қабылданған. Бұл сөзбе-сөз аударуды адаммен сұхбаттасуға арналған компьютерлік бағдарламалар деп түсінуге болады.
Білімді ақпараттандыру жағдайында болып жатқан кемшіліктерге қарамастан, оны ақпараттық революция деп атауға болады, өйткені қол жетерлік табыстар мыналар:
* ақпаратты ұсынудың жаңа формасы. Қызықты, жанды немесе алдын ала жазылған мультимедиалық ақпарат тек текстен емес, графикалық бейнелерден, анимациядан, дыбыстан және видеоүзінділерден құралып, Internet желісі арқылы беріледі немесе басқа телекоммуникациялық құралдар арқылы компакт-дискілерге жазылады;
* жаңа кітапханалар. Интеллектуальдық ресурстар көлемі және табыстары өседі. Internet злектрондық кітапхана каталогтарымен бірігіп, жер қашықтығы мен уақыт айырмашылығына қарамастан, зор ақпараттар көлемін жинауға қол жеткізеді. Әрине, мұндай кітапханалар онда сақталатын ақпараттарға толық жол аша бермейді;
* оқу сабақтарының жаңа формалары. Студенттер мен оқытушылардың виртуальды семинарлар және лабораториялар режімінде бірігіп жұмыс жасауы, сонымен бірге жаңа синхрондық мүмкіндік пайда болды. Бірқатар студенттер үшін мұндай жұмыс формалары анағұрлым ыңғайлы, өйткені дәстүрлі оқытуға қарағанда, оларға өз мүмкіндіктеріне қарай, өздеріне қолайлы графикпен жұмыс жасау және артық ескертулермен кездеспей отырып ашу қызықты;
* білімнің жаңа құрылымы. Бүгінгі күні білім жүйесіне жаңа құрылым беру үшін телекоммуникация жүйелерімен толықтырылуы қажет, сонымен қатар білім үрдісіне ақпараттық және коммуникациялық технологияларды енгізуде жоғары біліктілікке ие мамандар керек.
Көбінесе қашықтан оқыту бағдарламалары оған барынша мол қол жеткізуге мақсатталған және оқыту сапасына аса анық емес талаптар қояды. Мұндай бағдарламаның білім сапасын жетілдіруі үшін орындауы міндетті талаптар қатарын құрастыруға болады:
* сапасы мен мүмкіндігі жоғары білім кеңістігін құру, кәдімгі оқу орындары ұсынатын мүмкіндіктерден жоғары білім ортасын жасау;
* Internet желісінде әмбебап компьютерлік кітапхана құру, кез келген уақытта қолданушыға қол жеткізерлік және кәдімгі кітапханаға көлемді ақпарат беруі тиіс;
* желі бойынша педагогтармен қарым-қатынас ұйымдастыру;
* оқытушының да, оқушының да білімін компьютермен тексеру жүйесін жасау.
Төмендегідей базалық шарттар сақталған жағдайда сапалы білімге қол жеткізуге болады:
* қымбат тұратын технологиялар мен бағдарлама өнімдерін қолдану;
* іштей және қашықтан оқыту түрлерін біріктіру;
* қажетті ақпараттық ресурстарды табуды жеңілдететін толық каталогтар жасау.
Сондай-ақ жаңа ақпараттық технологиялар дегеніміз - ЭЕМ жадында
сақталған картотекадағы, каталогтардағы, әртүрлі архивтермен кітапханалардағы ақпараттарды жинақтауға, біріктіріп сақтауға, керектілерін жылдам іздеп табуға болатын әр түрлі мәліметтер базасы мен ақпараттық жүйелер. Жаңа ақпараттық технологиялардың дамуын ЭЕМ желілеріне негізделген электронды почтасыз, байланыс желілері мен ақпараттық коммуникацияларсыз көзге елестету мүмкін емес. Қоғамымыздағы дербес компьютерлермен, ЭЕМ желілерімен, ақпараттық қорлар мен толық қамтамасыз етсек ақпаратты пайдалану, алу және тарату істерін ұйымдастыру жаңа саатыға көтеріледі. Олар бұған дейінгі қолданылған қағаздағы ақпаратты алу мен таратуды толықтыра отырып, қоғамымызды ақпараттандыру процестерін арттыра түседі. Жаңа ақпараттық технологияларды жан-жақтылығын дұрыс түсіну үшін технология ұғымның мәнін ашып алу қажет. Заман ағымына сай күнделікті сабаққа видео, аудио қондырғыларымен теледидарды, компьютерді қолдану айтарлықтай нәтижелер беруде. Бұндай қондырғылар оқушылардың қызығушылығын арттырып, зейін қойып тыңдаумен қатар, түсінбей қалған сәттерін қайталап көруге, тыңдауға және алған мағлұматты нақтылауға мүмкіндік береді. Оқушылардың өздері де алынған ақпаратты көшіріп алып (дискетке, бейне таспаға) онымен өз ыңғайына қарай жұмыс істей алады [13].
Әсіресе, олардың тиімділігі:
1. Дистанциялық білім алу мүмкіндігінің туындауы;
2. Қажетті ақпаратты жедел түрде алу мүмкіндігі;
3. Экономикалық тиімділігі (бару, келу, тұрмыс тауқыметі т.с.с материалдық шығынды қажет етпеуі);
4. Білім сапасына әсері зор. Әсіресе, тіл сабақтарын игеруде (ағылшын, орыс, қазақ т.с.с тілдерді) айқын сезіледі;
5. Іс - әрекет қимылды қажет ететін пәндермен тапсырмаларды оқып
үйренуде ( биөнері, қол еңбек, дене шынықтыру сабақтары т.с.с);
6. Қарапайым көзбен көріп, қолмен ұстап сезіну немесе құлақпен есту мүммкіндіктері болмайтын табиғаттың таңғажайып процестері мен әр түрлі физикалық, химиялық, биологиялық тәжірибе нәтижелерін көріп, сезінуге мүмкіндік береді.
7. Оқушының ой-өрісін дүниетанымын кеңейтуге де, ықпалы зор. (теледидардағы ғылыми-көпшілік, рухани, тарихи-танымдық хабарлар мен компьютерлік жүйедегі шахмат, дойбы, тоғызқұмалақ т.с.с логикалық тұрғыдағы ойындар).
Қазіргі таңда білім беру жүйесінде электронды байланыс жүйелерінде ақпарат алмасу интернет, электронды почта, телеконференция, видеоконференция, телекомуникациялық жүйелер арқылы іске асырылуда. Бірақ кез келген жаңалықтың жақсылығымен қатар зияны да болатыны белгілі.Мұндағы ең басты назар аударарлық мәселе-олардың ара салмағы.
Демек кемшілігін түзеп, зиянын жойып, артықшылығын жетілдіре түсу қажет.
Сонымен бірге жаңа ақпараттық технологияларды қолдану үрдісін бағдарламалық-техникалық қамтамасыз ету саласында да, оның психологиялық-педагогикалық, физиологиялық-гигиеналық, экономикалық және технологиялық аспектілеріне де өзгеріс әкеледі.
Осылайша , қазіргі отандық педагогикалық ғылымында қайшылық туды, бір жағынан педагогикадағы жаңа бағыт - білім беруді ақпараттандыру қарқынды дамуда, ол қазіргі ақпараттық технология құралдары базасында әзірленген бағдарламалық оқу құралдарын пайдаланып, жалпы білім беретін және арнайы оқу пәндерін оқытуды ақпараттандырудың теориясымен әдістемесі мәселелерін қамтиды; екінші жағынан ақпараттық және коммуникаиялық технология құралдарын тиімді қолдануды бағдарламалық-техникалық және педагогикалық-эргономикалық қамтамасыз ету, оқу әдістемелік мәліметтер базалары мен банктерін, интеллектуалдық оқыту жүйелерін пәндік толықтыру, ғылыми- педагогикалық мазмұн жасау және білім беру жүйелерінің таратылған ақпараттық жүйелері мен желілерін, білім беру жүйелерінің таратылған ақпараттық рессурстарын толықтыру, оқыту нәтижесін бағалауды, білім беруді ұйымдық басқаруды, ақпараттық әдістемелік қамтамасыз етуді автоматтандыру мәселеері жетіп артылады. Бұл мәселелер тізбесі, біріншіден, жартылай функционалдық және интегралдық сипатта, екіншіден- жүйелі, ал олар басқа да бір қатар ғылымдардың мүмкіндігін пайдаланғанда шешімін табады.
Дәстүрлі оқытудан компьютерлікке көшу оқытудың жаңа және ыңғайлы түрін қажет етеді, сондықтан да оқу процесінде қолданылатын және ақпаратты жүйелейтін, жалпылайтын және көрнекті түрде көрсететін дербес ЭЕМ үшін программалар өңдеу қажеттілігі туады. Қазіргі таңда білімді ақпараттандыру жүйесін дамыту процесіне үлкен, зор үлес қосатын негізінен жоғарғы дәрежелі ақпараттық жүйелер. Оларға жататындар: бақылайтын және тест жүргізетін программалар, компьютерлік ойындар, ақпараттық жүйелер, оқыту орталары, электронды оқулықтар және мультимедиялық оқулықтар және мультимедиялық программалар. Сондықтан бұл жүйелер ең жоғарғы дәрежелі оқыту технологияларының құрылғылары болып табылады [11].
Ақпараттық оқыту технологиялары (АОТ) - арнайы әдістерді, ақпаратпен жұмыс істеуге арналған техникалық құралдарды (кино, аудио және бейне құрылғылар, компьютер, телекоммуникациялық желілер) пайдаланушы педагогикалық технология. Осылайша, АОТ ретінде білім берудің (педагогтың қызметін), білімді қабылдаудың (оқушының іс-әрекетін), білім сапасын бағалаудың, сонымен қатар оқу-тәрбие процесі барысында оқушының тұлғасын дамытудың жаңа мүмкіндіктерін құруға арналған АТ қосымшасын түсінуге болады.
Білім беруді ақпараттандырудың басты мақсаты оқушыларды ақпараттық қоғам жағдайында өмір іс-әрекетінің тұрмыстық, қоғамдық және мамандандырылған аймағына тиімді және толық қатысуына дайындаудан тұрады.
Қазіргі кезде ЖАТ мүмкіндігінің кеңдігі жаңа ақпараттық құрылым (ЖАҚ - электронды оқулық, мультимедиа құралдарын және т.б.) жасауға мүмкіндік береді. Әрине жаңа ақпараттық құрылым АОТ алдына мәселелер қояды (2.1 суретке сәйкес).
АОТ - ның келесі түрлерін ажыратуға болады:
компьютерлік оқулық - оқу курсын немесе оның бөлімдерін өз
бетінше меңгеруге арналған әдістемелік - програмалық жабдық. Компаьютерлік оқулықтың бойында кәдімгі оқулықтың, анықтаманың, тапсырмалар жинағының және зертханалық практикумның қасиеттері жинақ талған.
пән-бағытталған орта (моделдеуші программалар, оқу пакеттері)
белгілі бір класс обьектілерімен жұмыс істеуге арналған оқу пакеті.
зертханалық практикум. Программаның осы түрі обьектілерге өзара
қатынасы немесе кейбір қасиеттері арқылы бақылау жүргізу үшін қызмет етеді.
бақылаушы программалар - білім сапасы аттестациялауға арналған программалық жабдық.
оқу қызметіндегі анықтамалық мәліметтер қоры. Программаның бұл түрі анықтамалық сипаттағы әр түрлі оқу ақпаратын сақтауға және оқушыға ұсынуға арналған.
Жаңа ақпараттық технологиялар
Ақпараттық оқыту технологиялары
Жаңа ақпараттық құрылым
Жаңа ақпараттық технологиялар
Ақпараттық оқыту технологиялары
Жаңа ақпараттық құрылым
Сурет 2.1 Жаңа ақпараттық технологиялардың мүмкіндігі
Аталмыш жүйелердің барлығы дерлік оқытушының бірқатар қызметін атқарды:
ақпарат көзі болып табылады;
Оқу процесін ұйымдастырады;
Материалды меңгеру дәрежесін бақылайды;
Пәнді оқу ырғағын бірқалыпқа түсіреді;
Қажет түсініктерді береді;
Қатені ескертеді және т.б.
Мұғалімдік міндетті дұрыс атқару үшін ең алдымен, өзі білімді болуы керек Ахмет Байтұрсынұлы.
Еліміздегі өзгерістер, қайта жаңғырулар білім беру жүйесіне де айтулы реформалар мен жаңа мақсаттар әкелді. ХХІ ғасырда адамдар жаңа технологияның тасқынының куәгері болды. Компьютер мен интернет, жаңа байланыс құралдарын, жаңа материалдар мен қызмет көрсетулер, жаңа ғылыми жаңалықтар, осының бәрі оқушылардың ой-өрісіне әсерін тигізді және таң қалдырды.
Қоғамдағы жаңа өзгерістер және оның тез ақпараттандырылуы мен даму жылдамдығы білім беруге қойылатын талаптарды да түбегейлі өзгертіп, қоғам қажеттілігін қанағаттандыру үшін білім беру саласына төмендегідей міндеттерді қойып отыр: білім сапасын арттыру, әлемдік білім беру кеңістігіне ену, білім беру жүйесін ақпараттандыру, интернет желісін пайдалану, электрондық оқулықтар, мультимедиалық технологияларды пайдалану, теллекоммуникациялық технологияларды пайдалану, қашықтықтан басқару және т.б.
Мұғалімнің ақпараттық-коммуникациялық құзырлығы мен ақпараттық мәдениетін қалыптастыру қазіргі таңда үздіксіз педагогикалық білім беру жүйесіндегі ең көкейтесті мәселелердің біріне айналып отыр. Қарастырылып отырған мәселе Жаңа ақпараттық-коммуникациялық технологиялар ұғымының пайда болуымен және білім беру саласында компьютердің қолданыла бастауымен тығыз байланысты.
Жаңа ақпараттық технологиялар дегеніміз - білім беру ісінде ақпараттарды даярлап, оны білім алушыға беру процесі. Бұл процесті іске асырудан негізгі құрал- компьютер болып табылады. Компьютер - білім беру ісіндегі бұрын шешімін таппай келген жаңа, тың дидактикалық мүмкіндіктерді шешуге мүмкіндік беретін зор құрал. Соңғы жылдарда білім беру жүйесіне енген құзырлық немесе құзыреттілік ұғымы жеке қасиеттері мен білім, білік, дағды, іс тәжірибесі, түсінігінің бірлігін сипаттайды [12].
Қазіргі уақытта құзырлықтың бірнеше түрі бар, соның бірі - ақпараттық коммуникациялық құзырлылық. Мұғалімнің ақпараттық-коммуникациялық құзырлылығын оқу, тұрмыстық, кәсіби міндеттерді ақпараттық және коммуникациялық технологиялардың көмегімен шеше білу қабілеттілігі.
Ақпараттық мәдениет дегеніміз - адамға ақпараттық кеңістіктің қалыптасуына қатысуға және ол кеңістікте еркін бағдарлай алуға, ақпараттық өзара іс-әрекетке түсуге мүмкіндік беретін білім деңгейі. Ақпараттық мәдениет - адамның, қоғамның немесе оның бір бөлігінің ақпараттармен жұмыс істеу- дің барлық түрлері - ақпараттарды алу, өңдеу, жинақтау және осының негізінде сапалы жаңа ақпаратты құру және практикалық қолдану бойынша жетілу деңгейі.
Болашақ ХХІ ғасыр мектебін көптеген қиыншылықтарға қарамай өркендету, оның сапасын арттыру - қазіргі мұғалімдердің басты міндеті. Келешекте біздің еліміз басқа тәуелсіз елдермен терезесі тең болып өмір сүру үшін, қазақ балаларын ешкімнен кем қылмай, мектеп қабырғасынан-ақ жан-жақты білімді, тәрбиелі етіп шығарудағы басты тұлға - қазіргі заман талабына сай мұғалім, жас ұрпаққа білім, тәрбие беретін бала жанының бағбаны.
Қазіргі мектепте шығармашылық ізденіс қабілеті дамыған, жаңа педагогикалық технологияларды жете меңгерген мамандық шеберлігі қалыптасқан мұғалім қажет. Ол бір уақыт педагог-психолог және оқу-процесін ұйымдастырушы технолог бола білуі керек. Сонымен қатар, оқушының шектеусіз қабілетін дамыта алатындай білім берудің әлемдік кеңістігін құруға қабілетті бола білуі шарт. Бұдан мұғалімнің мамандық шеберлігі анықталады.
Соңғы кездегі мектептерде, түрлі мекемелерде және жеке пайдаланылатын компьютерлердің өндірісте, бизнесте кеңінен қолданыла бастауы жалпы көпшілікке кәсіби ақпараттық технологияларды пайдалана білудің аса қажеттігін көрсетті. Біздің қоғамымыздағы болып жатқан өзгерістер орта білім беру саласының дамуына да өзгерістер енгізуге себепші болды.
Кез - келген сабақ - ол оқу үрдісінің бір бөлігі, сондықтан да оқып үйретуді ғылыми танымда нақтылықтың критерийі ролін атқаратын өмірмен, практикамен байланыстыра білуге, ал оқу процесінде - оқуға ынталылықты, оған оң көзқарасты, айналадағы ортаның құбылыстарын түсіндіру үшін теориялық білімдерін практикада қолдана білу дағдысына қалыптастыруға тиіс.
Қазіргі кезде жаңа ақпараттық технологияларды пайдалану, адам қоғамының барлық саласына еркін кіріп, кең қолданыс табуда. Жаңа ақпараттық технология оқу процесінде пайдалану, мектептерінде білім сапасының деңгейін көтеру сөзсіз. Мектептерде компьютерді қойған кезде, міндетті түрде жаңа ақпараттық технология негізінде жасалған программаларды пайдалану, жаңа бір деңгейге көтеруі хақ. Бүгінгі күні дүниежүзілік кеңістікте барлық мектептердің білім деңгейін арттыру үшін, негізгі бір жол бар екені белгілі болды. Ол - білім саласын ақпараттандыру жолы. Әр мұғалім өз пәнінде ақпараттандыру технологиясын пайдалану - ол компьютерлік сауат ашу. Ол үшін: барлық пән мұғалімдерінің жедел түрде компьютерлік сауатын ашу; пән мұғалімдерінің сауатын ашқан соң ізін суытпай өз пәндерінде ақпараттық технологияны (интерактивті тақта, мультимедиа, зертхана жұмысы, электронды оқулықтармен жұмыс істеу, керекті ақпараттарды интернеттен шығарып алу, т.б.) пайдалануға іс жүзінде үйрету; аталған іс-шаралар жүзеге асқан соң, мектеп пәндерін ақпараттандыру үшін қажетті компьютерлік техникаларымен жабдықтау.
Бұл аталған пунктерден шығатын қорытынды: пән мұғалімдердің компьютерлік сауаты мен ақпараттандыру технологиясын игермей, білім деңгейін көтеру мүмкін емес.
Жаңа технологиялар - педагогтің мүмкіндігін күшейтетін құрал, бірақ ол мұғалімді алмастыра алмайды. Компьютердің мүмкіндіктері психология мен дидактика тұрғысынан талданып, керек кезінде педагогикалық талаптарға сай қолдануы керек.
Жаңа ақпараттық технология құралдарын сабақта пайдалану, оқушының шығармашылық, интеллектуалдық қабілетінің дамуына, өз білімін өмірде пайдалана білу дағдыларының қалыптасуына әкеледі. Компьютерлік техниканың дидактикалық мүмкіндіктерін педагогикалық мақсаттарға қолдану, білім мазмұнын анықтауда, оқыту формалары мен әдістерін жетілдіруде жақсы әсерін тигізеді. Жалпы оқытудың мақсаты - оқушыны дамыту. Осы мақсатқа сәйкес, жас және педагогикалық психологиясында, сондай-ақ оқыту теориясында негізгі орын алған мәселе дамыта отырып оқытуды зерттейтін бағыт [13].
3 Технологиялық бөлім. Суғару машиналары
Суғару мен топырақтың сулық және жылулық режимін реттейді. Тыңайтқыш ерітінділерін енгізеді. Топырақтан артық тұздарды шығарады. Ал алаңдарды түншықтыру мен өсімдік зиянкестерін және кеміргіштерді құртады.
Сурет 3.1 Суғару тәсілдері
Суғарудың бірнеше тәсілі бар (3.1 суретке сәйкес):
Суды топыраққа жаңбырлатып беру.
Беткі қабатты суғару
Топырақ астынан суғару
Тамшылатып суғару.
Жаңбырлату. Суды тамшыларға бөліп суғарылатын жерге жаңбыр түрінде тарататын суғару тәсілі (3.2 суретке сәйкес).
Сурет 3.2 Жанбырлату тәсілі
Беткі қабатты суғаруда суды қарықпен, жолақпен жібереді немесе барлық суғарылатын алаңды сумен толтырады (3.3 суретке сәйкес).
Сурет 3.3 Беткі қабатты суғару
Топырақ астынан суғару ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ел президенті Н.Ә. Назарбаев Жолдауында "Ендігі міндет - әр азамат, әр ұжым, осы Жолдаудан туындайтын өзінің жауапкершілігін сезіне білуінде. Қазіргі ауыл шаруашылығында ауыл кәсіпкерлерінің қолындағы техниканы меңгерудің өзі жоғары білімді, тәжірибелі мамандарды талап етеді, өйткені оны шебер, озық тәжірибелі жоғары іскерлікпен маманданған кадрлар меңгергенде ғана егістіктер мен комплектерге бар күш-қуатын жұмсай. Болашақ механизатордың кәсіби шеберліктеріне сай болуы өте қажет.
Демек орта кәсіптік-техникалық мектептердің инженер - педагогтардың кәсіптік әдістемелік даярлықтарын өзгертіп, теория мен әдістемелік білімдерін арттыру, педагогикалық дағдылары мен шеберліктерін жетілдіру өскелең заманымыздың өзекті мәселелерінің бірі [1].
Зерттеу мақсаты: Жаңбырлатқыш машиналар тақырыбын оқытуда ақпараттық оқыту технологиясын қолдану арқылы студенттердің оқу процесіне қызығушылығын арттыру тәсілдерін анықтау.
Зерттеу міндеті:
1. Колледждің оқу құжаттарын талдау.
2. Ақпараттық оқыту технологиясына анықтама беріп оның оқушылардың қызығушылығына ықпалын анықтау.
3. Ақпараттық оқыту технологиясын қолдана отырып сабақ өткізу әдістемесін жасау.
4. Зерттеу нәтижелерін айқындау
Зерттеудің практикалық маңыздылығы: Колледжде ақпараттық оқыту технологиясы негізінде сабақ жоспары жасалып практикаға ендірілді.
Зерттеу нысаны: жаңа педагогикалық технологиялар негізінде жүргізілетін колледждегі арнайы пәндерді оқыту үрдісі.
Зерттеудің өзектілігі: Ел президенті Н.Ә. Назарбаев Қазақстан халқына арнаған Қазақстан экономикалық, әлеуметтік және саяси жедел жаңарту жолында атты жолдауында ХХІ ғасырда білімін дамыта алмаған елдің тығыраққа тірілері анық, - дей отырып, білім беруді әлемдік стандарт деңгейіне жеткізу үшін жаңа сипаттағы педагогикалық мамандар қорын жасау қажеттігін баса айтқаны баршаға мәлім [2].
Елімізде инновациялық экономика құру үшін мектепке және орта арнаулы оқу орындарында кәсіби міндеттерін дербес, әрі шығармашылық тұрғыдан шеше алатын, кәсіби қызметінің тұлғалық және қоғамдық маңызын түсіне білетін, оқыту мен тәрбиелеудің жаңа технологияларын меңгерген, кәсіби қызметті және бәсекеге қабілетті мамандар жұмыс істеуі тиіс.
Сол себепті білікті, білімді, ауылшаруашылығын дамытуға айрықша үлесін қосатын инженерлік техникалық мамандықтарға деген сұраныс зор. Яғни, қоғам шығармашыл, белсенді тұлғаларға мұқтаж.
...Адамзат үшін ХХІ ғасыр жаңа технологиялардың ғасыры болмақ, ал осы жаңа технологияларды жүзеге асырып, өмірге енгізу, игеру және жетілдіру - бүгінгі жас ұрпақ, сіздердің еншілеріңіз... Ал жас ұрпақтың тағдыры- ұстаздардың қолында " Н.Назарбаев атамыз айтқандай бәсекеге қабілетті 50 елдің қатарына кіреміз десек, кәсіптік-техникалық мектептер мен жоғары оқу орындарын көптеп ашып болашақ дарынды мамандар дайындайтын сапалы білім нәрімен сусындандыратын ұстаздарымыздың көбеюіне жағдай жасауымыз керек.
1 Жамбыл облысы, Меркі ауданындағы № 9 колледжінің оқу-өндірістік жұмысына қысқаша сипаттама
Жамбыл облысы, Меркі ауданындағы № 9 колледжі туралы жалпы мәліметтер
Жамбыл облысы әкімінің 13.09.2004 жылғы №238 қаулысына орай Жамбыл облысы әкімдігінің білім басқармасының №9 кәсіптік мектебі болып Меркі ауданында ашылған.
Жамбыл облысы әкімдігінің 2012 жылғы 28 маусымдағы №198 қаулысының негізінде Жамбыл облысы әкімдігінің білім басқармасының №9 Меркі колледжі коммуналдық мемлекеттік қазыналық кәсіпорны болып қайта аталды.
Сурет 1.1 Жамбыл облысы, Меркі ауданы № 9 Меркі колледжі
2015-2016 оқу жылында қабылданған білімгерлер: 9 сынып негізінде - 114, 11сынып негізінде - 50 қабылданды. Оның ішінде Тамақтандыруды ұйымдастыру, Пісіру ісі, Электрондық есептеу техникасы және бағдарламалық қамтамасыздандыру, Ферма шаруашылығы мамандықтары бойынша 164 бітірушілер оқуын тәмәмдап, диплом алды (1.1 кестеге сәйкес).
№9 Меркі колледжінде 2016-2017 оқу жылында І курсқа мемлекеттік тапсырыс бойынша 9 сынып негізінде 175 білімгер, ал 11 сынып негізінде 25 білімгер қабылданып, 1 курс білімгерлер саны 200 бала, 2 курс - 98 бала, 3 курс бойынша 96 бала барлығы 394 білімгер білім алуда. Олардың ішінде ер балалар саны 303 құраса, қыз балалар саны 91.
Колледж 7 мамандық бойынша жұмысшы мамандар даярлайды. Олар:
1. 0508012 Аспаз - 25 білімгер
2. 304012 Электр станциялары мен желілерінің электр жабдықтары -
25 білімгер
3. 1109012 Токарь (темір жонушы) - 47 білімгер
4. 1114042 Электр газымен пісіруші - 120 білімгер
5. 1304000 ЭВМ операторы - 26 білімгер
6. 1305033 Техник - 53 білімгер
7. 1504062 Ауылшаруашылық өндірісіндегі тракторшы-машинист - 98 білімгер (73 білімгер негізгі мектептен кейін және 25 бала орта білім негізінде),
Бүгінгі күнге колледжімізде 73 маман қызмет атқаруда олардың ішінде мұғалімдер 41, оқу өндірістік шеберлері 32 адам, 66 маман жоғары білімді, 12 маман жоғары санатты,17 маман бірінші санатты, 20 маман екінші санатты
Дуалдық оқыту бойынша:
Аспаз тобы І курс - 25 білімгер.
ИП Алимкулов Талғат - 8 білімгер;
ИП Қалысбаев Ерғали Бадамбайұлы - 8 білімгер.
ИП Мырзабаев Зекен - 9 білімгер.
Ферма шаруашылығы І курс - 25 білімгер
ШҚ Бақберген - 6 білімгер;
ТОО Жылы бұлақ - 5 білімгер;
ШҚ Сандық - Тау - 7 білімгер;
ШҚ Мөлдір - Ғ 7 білімгер.
Ферма шаруашылығы ІІ курс - 25 білімгер
КХ Тоқшылық - 3 білімгер;
КХ Серикхан Д.С. - 5 білімгер;
ТОО Мерке Дорстройсервис - 4 білімгер;
ТОО Тілеміс батыр - 6 білімгер;
КХ Мықан - 5 білімгер.
Кесте 1.1
№9 Меркі колледжінде оқытылатын мамандықтар
№
Код
Мамандықтардың атауы
1
1109000
Токарлық іс және металл өңдеу (түрлері бойынша)
2
0508012
Аспаз
3
304012
Электр станциялары мен желілерінің электр жабдықтары
4
1114000
Пісіру ісі (түрлері бойынша)
5
1305000
Ақпараттық жүйелер (қолдану саласы бойынша)
6
1504000
Ферма шаруашылығы (бейіндері бойынша)
Материалдық-техникалық базасы
Ауыл шаруашылық мамандықтарын дайындау үшін 1 жүк автокөлігі (ЗИЛ-130), 3 доңғалақты трактор (МТЗ-80, МТЗ-82, МТЗ-122) және 2 жеңіл автокөлік (ВАЗ 21-06) пен 12 орындық Газель ГАЗ-322132 бар.
Дәнекерлеу шеберханасы 4 жұмыс орнымен, дәнекерлеуге арналған 4 трансформатормен, 2 түзеткішпен, 2 дәнекерлік агрегатпен, ауа тазартқышпен және жұмыс үстөлдерімен, слесарлық жұмыстарға арналған шеберхана бұрғылайтын станок, қысқыштармен қамтылған.
Оқу кабинеттерінде: 30 компьютер, 10 интерактивті тақта; e-learning электрондық оқыту бағдарламасы бойынша 2012-2013оқу жылында колледж 31 ноутбук 24 жеке компьютер және 30 моноблокпен және 1 мультимедиялық кабинетпен қамтылды (1.2 суретке сәйкес).
Сурет 1.2 Компьютер классы
Тамақтануды ұйымдастыру лабораториясы аспаз бөлмесінің жиһазымен, тоңазытқышпен, ыдыспен және басқа қажетті заттармен қамтамасыз етілген.
Кітапхананың жалпы кітап қоры 11990, оның ішінде: оқулықтар - 8392, оқу-әдістемелік кітаптар - 326 және электрондық кітаптар - 111. Оқырмандар саны - 427, бір жыл ішінде берілген кітаптар саны - 4900.
№ 9 Меркі колледжінде білімгерлерге қызмет көрсетуге арналған 80 орындық асханасы бар, көлемі - 220м2.
Асханада орта есеппен 280-320 білімгер тамақтанса, бір мезетте 80 адам тамақтануда. 2 шеберхана, бір-бірден тракторларға, автомобильдерге, ЭЕМ операторларына және Тамақтануды ұйымдастыруға арналған лабораториялары, 12 оқу кабинеті бар (1.3суретке сәйкес).
2014 жылы колледждің материалдық-техникалық базасы толықтырылды. Дәнекерлеу ісі мамандығын дайындауға арналған комперссор, темір тесетін станок, 6 дәнекерлік аппарат; Ферма шаруашылығы мамандығы бойынша 2 трактор, подшипник сақиналарын бақылауға арналған құрылғы, асханаға эелектр генераторы мен электр пеш, тоңазытқыш, сөрелер мен қамыр жаюға арналған үстөл алынды.
Сурет 1.3 Тракторлар және автомобильдер кабинеті
Кесте 1.2
Оқытушылар мен өндірістік оқыту шеберлері туралы:
Жалпы
оның ішінде
Жоғары және І санаттылардың үлесі, %
Жоғары санатты
І санатты
ІІ санатты
Оқытушылар саны
31
10
10
7
42%
Өндірістік оқыту шеберлер саны
28
-
8
15
2015 жылы №9 Меркі колледжін 114 студенттер бітіріп дипломдарын алды: аспазшы мамандығы бойынша - 44; Дәнекерлеу ісі - 22; ЭЕМ операторы - 25; Ферма шаруашылығы - 23
Кесте 1.3
Түлектердің жұмыспен қамтылуы:
9 сынып негізігде түлектер саны
Жұмыспен қамтылған
Жалпы түлектер саны
Жұмыспен қамтылған
Жұмыспен қамту пайызы
2014 жыл
97
73
122
46
77%
2015 жыл
92
92
117
95
81%
Жамбыл облысы №9 Меркі колледжінің сағаттар санын, оқыту технологиясын талдау
Колледждегі білім алушыларды Мемлекеттік стандартқа сай дайындайды. Барлық мамандықтар бойынша типтік оқу жоспарларына сай оқу жоспарлары дайындалып, білім беру мазмұны анықталады.
Жамбыл облысы №9 Меркі колледжінде 15040062 - Ауыл шаруашылық өндірісіндегі тракторшы - машинист мамандығының оқу үрдісінің жоспарында жалпы пәндері бірнеше циклдарға бөлінген:
1) жалпы білім беру пәндері;
2) жалпы гуманитарлық пәндер;
3) жалпы кәсіптік пәндер;
4) арнайы пәндер:
5) білім беру ұйымы анықтайтын пәндер. Циклдер және сағаттар саны 1.5-кестеде көрсетілген.
Кесте 1.5
Циклдер және сағаттар саны
Циклдер
Циклдер атауы
Оқу уақытының көлемі (сағ)
Барлығы
оның ішінде
Теориялық
сабақтар
Практикалық
(зертханалық сабақтар)
1
2
3
4
5
ЖБП
Жалпы білім беру пәндері
1448
1128
320
ЖГП
Жалпы гуманитарлық пәндер
284
0
284
ЖКП
Жалпы кәсіптік пәндер
256
150
106
АП
Арнайы пәндер
600
328
252
БҰАП
Білім беру ұйымы анықтайтын
пәндер
76
76
0
Барлығы
2664
1606
962
15040062 - Ауыл шаруашылық өндірісіндегі тракторшы - машинист мамандығы бойынша арнайы пәндердің циклдері және пәндердің атаулары 1.6-кестеде көрсетілген.
Кесте 1.6
Арнайы пәндердің циклдері және пәндердің атаулары
Циклдер
және
пәндердің
индексі
Циклдер және
пәндердің атауы
(біліктілігі: Автокөлікті
жөндеу слесары)
Оқу уақытының көлемі (сағ)
Барлығы
оның ішінде
Теориялық
сабақтар
Практикалық
(зертханалық сабақтар)
АП. 01
Трактор және автомобиль
180
90
90
АП. 02
Ауылшаруашылығы машиналарымен мал шаруашылығына арналған машиналар
150
70
80
АП. 03
Машиналарға техникалық қызмет көрсету және жөндеу
140
80
60
АП. 04
Жолда жүру ережелері
70
44
26
АП. 05
Агрономия негіздері
60
44
16
Барлығы
600
328
252
Ауылшаруашылығы машиналарымен мал шаруашылығына арналған машиналар пәніне жалпы 150 сағат, соның ішінде теориялық сабаққа - 70, практикалық (зертханалық) сабаққа - 80 сағат бөлінген.
2 Ақпараттық оқыту технологиясын қолдану арқылы студенттердің оқу процесіне қызығушылығын арттыру
Оқуға қызығушылықты арттыру жолдары
Қазақстан Республикасы білім беруді дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік стратегиялық бағдарламасында білім беру саласын жаңғырту мен реформалаудың бағыттары айқындалған.
Білімді ұрпақ - болашақтың кепілі,- деп дана халқымыз айтқандай,ертеңгі ел болашағы - жас буынды заманына лайықты жеке тұлға ретінде қалыптастыру ісі мемлекетіміз үшін маңызды болып отырған уақытта бізге,мұғалімдер қауымына артылар жүк ауыр екеніне таласымыз жоқ.Қоғамның дамуында білім берудің ең маңызды мәселе екені белгілі.Қазіргі білім берудің негізгі мақсаты- жан-жақты білімді,өмір сүруге бейім,ой-өрісі кең,адамгершілігі жоғары,қабілетті ,шығармашыл жеке тұлғаны қалыптпстыру. Бұл жөнінде Келер ұрпақ алдында зор жауапкершілік жүгін арқалап келеміз,- деп Елбасы Н.Ә. Назарбаев бекер айтпаған [3].
Осыған байланысты Қазақстан Республикасы білім беру жүйесін жаңғырту негізінде білім мазмұнын жетілдіру, сапасын арттыру,тұлғаның білім алудағы қажеттіліктерін,қазіргі әлеуметтік - экономикалық даму жағдайында қоғамдағы өзгерістерге бейім және болып жатқан құбылыстарға белсенді әсер ететін,бәсекеге қабілетті адами капиталды дамыту мүмкіндіктерін анықтайтын білім берудің өзіндік ұлттық үлгісі қалыптасуда.
Мемлекет басшысы 2016 жылдың 1 қаңтарынан 5 институттық реформаны жүзеге асыру бойынша 100 нақты қадам Ұлт Жоспарын орындаудың практикалық кезеңінің басталғанын айта келе: Әр ұрпақтың өз арманы бар,оларда жеке және отбасылық игіліктерге ғана ұмтылыс көрініс таппайды.Оларда қашанда туған жерге деген сүйіспеншілік сезімі,өз халқы мен Отанының бақыты туралы аңсар айқын көрінеді...,-дейді.
Мемлекет алдындағы басты міндеттердің бірі-білім беру жүйесін жаңарту болып отыр. Қазір осы салада оқытудың жаңа технологиясын меңгермейінше сауатты жан-жақты маман болу мүмкін емес.Әрине, маманның сапасы мұғалімнің біліктілігіне тікелей байланысты. Қай кезеңде, қай қоғамда болсын,жеке тұлғаның қалыптасуы ұстаздан басталады.
Көздеген мақсаттарға жетудің бір жолы ел экономикасын дамыту болса, оның алғышарттарының бірі - 130-дан астам ұлттар тұратын қазақ жерінде ұлтаралық береке-бірлікті қалыптастыру. Осы бағытта Бір ел-бір тағдыр деген ұстанымның алға шығарылып отырғаны белгілі.Бұл жалпыұлттық Мәңгілік ел идеясына айналуда. Сол үшін ел құндылықтарын дәріптеп, Мәңгілік Ел сапалы білім, саналы тәрбие беру қажеттілігі туындайды.
Қазақ елінің болашағы үшін және әлемдік бәсекелестік заманында еліміз дамыған елдер өкілдерімен тең дәрежеде болуы үшін отандық мектептерде дүниежүзілік білім берудің озық әдіс-тәсілдерін енгізіп және әр мұғалім күнделікті сабағына қолдануы - бүгінгі күннің талабы.
Еліміздің білім беру саласының негізгі міндеттерінің бірі- білім беру үрдісінде ақпараттық - коммуникациялық технологиялардың жетістіктерін енгізу.Жаңа технологиялар қазіргі осы дамыған заманда адам ресустарының рөлін шешу болып табылады.Оқушылар тек дайын ,мұғалім берген білімді қолданып қана қоймай, өз бетімен білім алуға бағыт-бағдар берген дұрыс. Қазіргі білім жүйесінің ерекшелігі - тек біліммен қаруландырып қана қоймай, өздігінен білім алуды дамытуды көздейді [4].
Ақпараттық-коммуникациялық технология электрондық есептеуіш техникасымен жұмыс істеуге, оқу барысында компьютерді пайдалануға, модельдеуге, электрондық оқулықтарды,интерактивті тақтаны қолдануға, интернетте жұмыс істеуге, компьютерлік оқыту бағдарламаларына негізделеді. Ақпараттық -әдістемелік материалдар коммуникативтік байланыс құралдарын пайдалану арқылы білім беруді жетілдіруді көздейді.
Ақпараттық-коммуникациялық технологиялардың келешек ұрпақтың жан-жақты білім алуына, іскер әрі талантты, шығармашылығы мол еркін дамуына жол ашатын педагогикалық-психологиялық жағдай жасау үшін де тигізер пайдасы аса мол. Бұл мектептің материалдық ресурстары жеткілікті болғанымен,оны тиімді пайдалану мәселесі бар екені белгілі.
Қазіргі жаһандану заманында мол білімсіз жарқын да толыққанды болашақты елестету мүмкін емес. Себебі, бүгінгі таңда кез-келген қызмет түрі біліммен қаруланған, іскерлігі мен кәсібилігін шыңдаған білгір маман болуды талап етеді.
Білімнің қайнар көзі - кітапта. Сондықтан да, баланың білімге,оқуға деген қызығушылығын алғаш партаға отырып,қолына қалам ұстаған кезінен сәтті жүргізген жөн. Ең бірінші мұғалім оқушының кітапқа деген қызығушылығын арттырудың жолдарын іздестіру керек. Кітап-адам өмірінің тауысылмас қазынасы,ғылым-білімнің көзі,өнер мен тәрбие құралы,өмір күресінің ең мықты қаруы екенін түсіну керек. Сонымен бірге ,мұғалім оқушының жас және дара ерекшеліктерін ескере отырып,оқуға тиісті кітаптардың тізбесін жасап оқушыны кітап оқуға қызықтыра білу керек. Бастауыш сынып- мектеп табалдырығын аттаған оқушының білім алу процесіндегі алғашқы қадамы,келешектегі жинақталар білім қорының іргетасы.
Мектеп қабырғасында мұғалімнің сабақты түсіндіруіне орай баланың пәнге деген қызығушылығы қалыптасады. Бүгінгі күні мектеп оқушыларын білім алуға ынталандыратын,оқуға деген қызығушылығын оятатын түрлі көрнекіліктер,ақпараттық-техникалық құралдар жетерлік.Осы мүмкіндіктерді пайдалана отырып оқушылардың оқуға деген ынтасын жоғарлатуда әр ұстаз өзіндік тәсілдері бойынша сабақты түрлендіріп өткізеді.Оқушының сабақты қызыға оқуы мектепте мұғалімнің сабақты қаншалықты деңгейде өткізетіндігіне тікелей байланысты.Сабақ процесінде оқушылардың эмоционалдық көңіл-күйін жіті бақылап,жеке оқушымен жұмысты дамыту керек.Негізгі мақсаттардың бірі- оқушылардың оқуға деген,пәнге деген қызығушылығын арттыру, дамыту.Бұл іс сабақ тақырыбының маңызы мен оның өмірге пайдасын оқушы терең түсіне білгенде,сабақ мазмұны ғылым жаңалықтары мен дәйектемелеріне бай болғанда ғана жақсы нәтиже бермек.Сондай-ақ сабақта ойындарды пайдалану,оқушылардың қабілеттерін дәл тауып,соны ары қарай дамытуға еңбек ету оқушының пәнге деген қызығушылығының артуына көмектеседі.
Мектептегі барлық оқу-тәрбие жұмысы сабақ үрдісінен басталып, сонда жүзеге асып жатады десек,артық айтпаймыз. Сабақта мұғалім оқушыға қандай білім негіздерін меңгертеді, олардың дүниетанымын қандай мәселелер бойынша арттыруға болады,тәрбие процесі бойынша қандай жұмыстар атқарылады, міне, мұның барлығының да сапалы,әрі тиімді болуы мұғалімнің сабақ мақсатын нақты ғылыми түрде белгілеп алуына тікелей байланысты. Соған орай ерте дәуір философы Платон егер кебіс тігуші олақ болса, мемлекет бұдан көп зардап шеге қоймайды-бар болғаны азаматтар нашар киінеді, егер шәкірт алдында ұстазы өз міндетін нашар орындаса, онда елде надандар мен бұзақылар көбейіп кетеді,- деп мұғалім мамандығының қоғамдық маңыздылығына аса жоғары баға берген. Ал белгілі педагог-өнертанушы Б. М. Неменскийдің пікірінше, мұғалімнің негізгі мақсаты-адамда адамгершілік қасиеттерді тәрбиелеу, өнер және мәдениет оның құралдары болып табылады,- деп атап көрсеткен.
Оқытуды ұйымдастырудың негізгі формасы-сабақ десек,сабақты оқып-талдағанда мына сұрақтарға жауап іздеңіз:
1. Сабақтың тақырыбы қандай;
2. Сабақтың кезеңдерге бөлінуі, әр кезеңнің мазмұны қалай құрылған;
3. Сабақты өткізуде оқытушы қандай көрнекі материалдарға сүйенеді;
4. Сабақта қандай әдіс-тәсілдерді қолданады;
5. Сұраулар қай түрде берілген;
Сабақ үстінде даярлығы нашар оқушының жақсы оқитын оқушылар тасасында қалуына жол бермеу, біле тұрып айтуға жасқанатын оқушылар болатынын ескеру қажет.
Оқушылардың шығармашылық даралығын қалыптастыру, қызығушылығын арттыру үшін сабақта мына төмендегі іс-шараларды қолданудың маңызы зор:
Оқушының дайындық деңгейін,ынтасын және қабылдау жылдамдығын ескеру арқылы жаңа материалды меңгеруге байланысты оқытуды ұйымдастыру, оқыту үрдісінде жаңа ақпараттық технологияның мүмкіндіктерін пайдалану. Оқытудың жаңа әдістері мен формаларын сабақта жиі қолдану.
Жаңа технологияны сабақ процесінде қолдану үшін әр мұғалім өзінің алдында отырған оқушылардың жас ерекшеліктерін ескере отырып,өзінің шеберлігіне байланысты таңдап алады [5].
Заман талабы мұғалімнен де, оқушыдан да жаңаша көзқарасты,терең ойлауды талап етеді. Сондықтан өмір көшінен қалмай жас ұрпақты көкірегі ояу, іздемпаз,шығармашылықпен жұмыс істей алатын дәрежеге жеткізуіміз керек. Мұғалім оқушы тілімен сөйлескенде ғана түпкі нәтижеге жетеді.Сол себепті оқушыны мақтап,мадақтап,қолпаштап отыру керек. Қазір біз дәстүрлі сабақ беруден арылып, жаңашылдыққа мойынсұнғанымыз жөн.Оқушы білімі мұғалім қолында. Сол себепті аянбай,тынбай еңбек етіп,сапалы білім мен саналы тәрбие беруде мықты дағдыларды игеріп,ақпараттық-басқару жүйелерін тиімді пайдалана білгеніміз жөн.
Ақпараттық оқыту технологиясы
Оқытудың ақпараттық технологиясы - білімді жаңаша беру мүмкіндіктерін жасау (педагогикалық іс-әрекетті өзгерту), білімді қабылдау, білім сапасын бағалау, оқу-тәрбие үрдісінде оқушының жеке тұлғасын жан-жақты қалыптастыру үшін ақпараттық технологияның қосымшасы деп түсіну керек.
Білімді ақпараттандырудың негізгі мақсаты - оқушыларды ақпараттық қоғам жағдайында тұрмыстық, қоғамдық және кәсіби салалардың іс-әрекетіне толық, тиімді араластыру болып табылады [11].
Төмендегі қасиеттер білім жүйесінің өзіндік ерекшелігі болып саналады.
* Тұтынушының қолдану сапасында;
* Нәтижесінде әр түрлі салаларда қолданылатын, ақпараттық технологияларды жасаушы сапасында.
Бірақ компьютер мүмкіндіктерін асыра бағалауға болмайды, өйткені ақпарат беру - бұл білім мен мәдениетті беру емес, сондықтан ақпараттық технологиялар педагогтарға тек қосымша тиімді құрал ретінде қызмет атқарады.
Көптеген елдердің ғылыми орталықтары мен оқу орындарында нақ осы білім қажеттілігі үшін мамандандырылған компьютерлік жүйелер саны дайындалды, олар оқу-тәрбие үрдісінде әр түрлі жағынан қолдауға бағытталды.
Оқытудың ақпараттық технологиялары және білім беру жүйесінде қолданудың негізгі проблемалары.
Оқытудың ақпараттық технологиясы - бұл ақпаратпен жұмыс жасау үшін арнайы тәсілдер, педагогикалық технологиялар, бағдарламалық және техникалық құралдар (кино, аудио және видеоқұралдар, компьютерлер, телекоммуникациялық желілер).
Оқытудың ақпараттық технологиясы - білімді жаңаша беру мүмкіндіктерін жасау (педагогикалық іс-әрекетті өзгерту), білімді қабылдау, білім сапасын бағалау, оқу-тәрбие үрдісінде оқушының жеке тұлғасын жан-жақты қалыптастыру үшін ақпараттық технологияның қосымшасы деп түсіну керек.
Білімді ақпараттандырудың негізгі мақсаты - оқушыларды ақпараттық қоғам жағдайында тұрмыстық, қоғамдық және кәсіби салалардың іс-әрекетіне толық, тиімді араластыру болып табылады.
Төмендегі қасиеттер білім жүйесінің өзіндік ерекшелігі болып саналады.
* Тұтынушының қолдану сапасында;
* Нәтижесінде әр түрлі салаларда қолданылатын, ақпараттық технологияларды жасаушы сапасында.
Бірақ компьютер мүмкіндіктерін асыра бағалауға болмайды, өйткені ақпарат беру - бұл білім мен мәдениетті беру емес, сондықтан ақпараттық технологиялар педагогтарға тек қосымша тиімді құрал ретінде қызмет атқарады.
Көптеген елдердің ғылыми орталықтары мен оқу орындарында нақ осы білім қажеттілігі үшін мамандандырылған компьютерлік жүйелер саны дайындалды, олар оқу-тәрбие үрдісінде әр түрлі жағынан қолдауға бағытталды. Бұл - жүйелердің негізгі түрлері болып табылады.
* Компьютерлік бағдарламаланған оқыту - бұл сәйкесінше, компьютерлік бағдарламалардың көмегімен бағдарламалық оқыту механизмдерін жүзеге асыратын технология;
* Материалды компьютердің көмегімен оқу - оқушының жаңа материалды әр түрлі құралдардың, оның ішінде компьютердің көмегімен өз бетінше оқуын болжайды. Бұл жерде оқу іс-әрекетінің сипаты айтылмайды, оқу нұсқауларының жиынымен іске асырылуы мүмкін. Мұның өзі бағдарламалық оқыту әдісінің мәнін ашады;
* Материалды компьютер қоры негізінде оқу - алдыңғы технологиялар, технологиялық құралдардың алуан түрін (оның ішінде дәстүрлі оқулықтар, аудио және видеожазбалар және т.б.) қолданумен айрықшаланатын болса, мұнда бағдарлама құралдарын, оқушылардың өз бетінше тиімді оқуын арттыратын бағдарламаларды басымырақ қолдану жүргізіледі;
* Компьютер қорымен оқыту - білім берудің барлық мүмкін боларлық формаларын қолдану (мұғалімнің қатысуымен), шын мәнінде, жоғарыда айтылғандармен сәйкес келеді;
* Компьютердің көмегімен бағалау - өз бетінше оқыту технологиясы деп қарастырылады, дегенмен ол практикада басқаларға құрамдас элемент болып кіріп жүр. Мұндай жүйе оқылатын пәннің мазмұны мен дәстүрлі оқытуда қолданылатын немесе оқыту бағдарламаларында жүзеге асырылатын әдістерге тәуелсіз;
* Компьютерлік коммуникация - білім беру және оны жеткізумен қамтамасыз ете отырып, жоғарыда аталған технологиялардың барлығының ажырамас құрамы болып табылады. Жергілікті, аймақтық және басқа компьютерлік желілерді қолдану үшін жұмсалады. Компьютерлік коммуникация жекелеген оқу орындарының, қаланың, аймақтың, елдің ақпараттық білім жүйесінің мүмкіндіктерін көрсетеді [12].
Оқытудың ақпараттық технологиялары осы ақпараттық білім жүйесінің шегінде жүзеге асырылатын болғандықтан, осы білім технологиясына ақпараттық және бағдарламалық қолдаумен көрсететін құралдар бір ғана компьютермен, оған енгізілген бағдарламамен шектеліп қалмауы керек. Шын мәнінде бәрі керісінше, оқытудың ақпараттық технологияларының бағдарламалық құралдары және білім технологияларының өздері ақпараттық білім ортасына - ақпараттық білім жүйесінен бөлінген жүйешелер түрінде қосылады.
Оқытудың ақпараттық технологиясында қолданылатын бағдарламаны қамтамасыз етуді бірнеше категорияға бөлуге болады:
* Оқытатын, бақылайтын және үйрететін жүйелер;
* Ақпарат іздеу жүйесі;
* Модельдеу бағдарламалары, микромирлер;
* Танымдық сипаттағы инструменттік құралдар;
* Әмбебап сипаттағы инструменттік құралдар;
* Коммуникацияны қамтамасыз етуге арналған инструменттік құралдар.
Модельдеу бағдарламалары мен микромирлер - бұл ерекше аз мамандандырылған бағдарламалар, оларды компьютерде арнайы қолдану және оның кейбір мәселелерін зерттеуге тура келеді.
Инструменттік құралдар деп - жаңа электрондық ресурстар жасауды қамтамасыз ететін бағдарламаларды атайды:
* әр түрлі форматты файлдар;
* мәліметтер қоры;
* бағдарламалық модульдер;
* жекелеген бағдарламалар мен бағдарламалар жиыны.
Мұндай құралдар пәндік-бағытта болуы мүмкін, сол секілді нақты міндеттер ерекшелігі мен қолдану саласына тәуелді болмауы да мүмкін. Білім үрдісінде қолдануға негізделетін бағдарламалық құралдарда сақталатын негізгі талаптар - бұл жеңілдік пен табиғилық, оқушының оқу материалымен жеңіл танысуына мүмкіндік жасау. Бағдарламаларға сай келетін талаптар мен сипаттамаларды HCI (ағылшын тілінде "Human - Computer Interface" - Интерфейс-адам-компьютер) аббревиатурасымен белгілеу қабылданған. Бұл сөзбе-сөз аударуды адаммен сұхбаттасуға арналған компьютерлік бағдарламалар деп түсінуге болады.
Білімді ақпараттандыру жағдайында болып жатқан кемшіліктерге қарамастан, оны ақпараттық революция деп атауға болады, өйткені қол жетерлік табыстар мыналар:
* ақпаратты ұсынудың жаңа формасы. Қызықты, жанды немесе алдын ала жазылған мультимедиалық ақпарат тек текстен емес, графикалық бейнелерден, анимациядан, дыбыстан және видеоүзінділерден құралып, Internet желісі арқылы беріледі немесе басқа телекоммуникациялық құралдар арқылы компакт-дискілерге жазылады;
* жаңа кітапханалар. Интеллектуальдық ресурстар көлемі және табыстары өседі. Internet злектрондық кітапхана каталогтарымен бірігіп, жер қашықтығы мен уақыт айырмашылығына қарамастан, зор ақпараттар көлемін жинауға қол жеткізеді. Әрине, мұндай кітапханалар онда сақталатын ақпараттарға толық жол аша бермейді;
* оқу сабақтарының жаңа формалары. Студенттер мен оқытушылардың виртуальды семинарлар және лабораториялар режімінде бірігіп жұмыс жасауы, сонымен бірге жаңа синхрондық мүмкіндік пайда болды. Бірқатар студенттер үшін мұндай жұмыс формалары анағұрлым ыңғайлы, өйткені дәстүрлі оқытуға қарағанда, оларға өз мүмкіндіктеріне қарай, өздеріне қолайлы графикпен жұмыс жасау және артық ескертулермен кездеспей отырып ашу қызықты;
* білімнің жаңа құрылымы. Бүгінгі күні білім жүйесіне жаңа құрылым беру үшін телекоммуникация жүйелерімен толықтырылуы қажет, сонымен қатар білім үрдісіне ақпараттық және коммуникациялық технологияларды енгізуде жоғары біліктілікке ие мамандар керек.
Көбінесе қашықтан оқыту бағдарламалары оған барынша мол қол жеткізуге мақсатталған және оқыту сапасына аса анық емес талаптар қояды. Мұндай бағдарламаның білім сапасын жетілдіруі үшін орындауы міндетті талаптар қатарын құрастыруға болады:
* сапасы мен мүмкіндігі жоғары білім кеңістігін құру, кәдімгі оқу орындары ұсынатын мүмкіндіктерден жоғары білім ортасын жасау;
* Internet желісінде әмбебап компьютерлік кітапхана құру, кез келген уақытта қолданушыға қол жеткізерлік және кәдімгі кітапханаға көлемді ақпарат беруі тиіс;
* желі бойынша педагогтармен қарым-қатынас ұйымдастыру;
* оқытушының да, оқушының да білімін компьютермен тексеру жүйесін жасау.
Төмендегідей базалық шарттар сақталған жағдайда сапалы білімге қол жеткізуге болады:
* қымбат тұратын технологиялар мен бағдарлама өнімдерін қолдану;
* іштей және қашықтан оқыту түрлерін біріктіру;
* қажетті ақпараттық ресурстарды табуды жеңілдететін толық каталогтар жасау.
Сондай-ақ жаңа ақпараттық технологиялар дегеніміз - ЭЕМ жадында
сақталған картотекадағы, каталогтардағы, әртүрлі архивтермен кітапханалардағы ақпараттарды жинақтауға, біріктіріп сақтауға, керектілерін жылдам іздеп табуға болатын әр түрлі мәліметтер базасы мен ақпараттық жүйелер. Жаңа ақпараттық технологиялардың дамуын ЭЕМ желілеріне негізделген электронды почтасыз, байланыс желілері мен ақпараттық коммуникацияларсыз көзге елестету мүмкін емес. Қоғамымыздағы дербес компьютерлермен, ЭЕМ желілерімен, ақпараттық қорлар мен толық қамтамасыз етсек ақпаратты пайдалану, алу және тарату істерін ұйымдастыру жаңа саатыға көтеріледі. Олар бұған дейінгі қолданылған қағаздағы ақпаратты алу мен таратуды толықтыра отырып, қоғамымызды ақпараттандыру процестерін арттыра түседі. Жаңа ақпараттық технологияларды жан-жақтылығын дұрыс түсіну үшін технология ұғымның мәнін ашып алу қажет. Заман ағымына сай күнделікті сабаққа видео, аудио қондырғыларымен теледидарды, компьютерді қолдану айтарлықтай нәтижелер беруде. Бұндай қондырғылар оқушылардың қызығушылығын арттырып, зейін қойып тыңдаумен қатар, түсінбей қалған сәттерін қайталап көруге, тыңдауға және алған мағлұматты нақтылауға мүмкіндік береді. Оқушылардың өздері де алынған ақпаратты көшіріп алып (дискетке, бейне таспаға) онымен өз ыңғайына қарай жұмыс істей алады [13].
Әсіресе, олардың тиімділігі:
1. Дистанциялық білім алу мүмкіндігінің туындауы;
2. Қажетті ақпаратты жедел түрде алу мүмкіндігі;
3. Экономикалық тиімділігі (бару, келу, тұрмыс тауқыметі т.с.с материалдық шығынды қажет етпеуі);
4. Білім сапасына әсері зор. Әсіресе, тіл сабақтарын игеруде (ағылшын, орыс, қазақ т.с.с тілдерді) айқын сезіледі;
5. Іс - әрекет қимылды қажет ететін пәндермен тапсырмаларды оқып
үйренуде ( биөнері, қол еңбек, дене шынықтыру сабақтары т.с.с);
6. Қарапайым көзбен көріп, қолмен ұстап сезіну немесе құлақпен есту мүммкіндіктері болмайтын табиғаттың таңғажайып процестері мен әр түрлі физикалық, химиялық, биологиялық тәжірибе нәтижелерін көріп, сезінуге мүмкіндік береді.
7. Оқушының ой-өрісін дүниетанымын кеңейтуге де, ықпалы зор. (теледидардағы ғылыми-көпшілік, рухани, тарихи-танымдық хабарлар мен компьютерлік жүйедегі шахмат, дойбы, тоғызқұмалақ т.с.с логикалық тұрғыдағы ойындар).
Қазіргі таңда білім беру жүйесінде электронды байланыс жүйелерінде ақпарат алмасу интернет, электронды почта, телеконференция, видеоконференция, телекомуникациялық жүйелер арқылы іске асырылуда. Бірақ кез келген жаңалықтың жақсылығымен қатар зияны да болатыны белгілі.Мұндағы ең басты назар аударарлық мәселе-олардың ара салмағы.
Демек кемшілігін түзеп, зиянын жойып, артықшылығын жетілдіре түсу қажет.
Сонымен бірге жаңа ақпараттық технологияларды қолдану үрдісін бағдарламалық-техникалық қамтамасыз ету саласында да, оның психологиялық-педагогикалық, физиологиялық-гигиеналық, экономикалық және технологиялық аспектілеріне де өзгеріс әкеледі.
Осылайша , қазіргі отандық педагогикалық ғылымында қайшылық туды, бір жағынан педагогикадағы жаңа бағыт - білім беруді ақпараттандыру қарқынды дамуда, ол қазіргі ақпараттық технология құралдары базасында әзірленген бағдарламалық оқу құралдарын пайдаланып, жалпы білім беретін және арнайы оқу пәндерін оқытуды ақпараттандырудың теориясымен әдістемесі мәселелерін қамтиды; екінші жағынан ақпараттық және коммуникаиялық технология құралдарын тиімді қолдануды бағдарламалық-техникалық және педагогикалық-эргономикалық қамтамасыз ету, оқу әдістемелік мәліметтер базалары мен банктерін, интеллектуалдық оқыту жүйелерін пәндік толықтыру, ғылыми- педагогикалық мазмұн жасау және білім беру жүйелерінің таратылған ақпараттық жүйелері мен желілерін, білім беру жүйелерінің таратылған ақпараттық рессурстарын толықтыру, оқыту нәтижесін бағалауды, білім беруді ұйымдық басқаруды, ақпараттық әдістемелік қамтамасыз етуді автоматтандыру мәселеері жетіп артылады. Бұл мәселелер тізбесі, біріншіден, жартылай функционалдық және интегралдық сипатта, екіншіден- жүйелі, ал олар басқа да бір қатар ғылымдардың мүмкіндігін пайдаланғанда шешімін табады.
Дәстүрлі оқытудан компьютерлікке көшу оқытудың жаңа және ыңғайлы түрін қажет етеді, сондықтан да оқу процесінде қолданылатын және ақпаратты жүйелейтін, жалпылайтын және көрнекті түрде көрсететін дербес ЭЕМ үшін программалар өңдеу қажеттілігі туады. Қазіргі таңда білімді ақпараттандыру жүйесін дамыту процесіне үлкен, зор үлес қосатын негізінен жоғарғы дәрежелі ақпараттық жүйелер. Оларға жататындар: бақылайтын және тест жүргізетін программалар, компьютерлік ойындар, ақпараттық жүйелер, оқыту орталары, электронды оқулықтар және мультимедиялық оқулықтар және мультимедиялық программалар. Сондықтан бұл жүйелер ең жоғарғы дәрежелі оқыту технологияларының құрылғылары болып табылады [11].
Ақпараттық оқыту технологиялары (АОТ) - арнайы әдістерді, ақпаратпен жұмыс істеуге арналған техникалық құралдарды (кино, аудио және бейне құрылғылар, компьютер, телекоммуникациялық желілер) пайдаланушы педагогикалық технология. Осылайша, АОТ ретінде білім берудің (педагогтың қызметін), білімді қабылдаудың (оқушының іс-әрекетін), білім сапасын бағалаудың, сонымен қатар оқу-тәрбие процесі барысында оқушының тұлғасын дамытудың жаңа мүмкіндіктерін құруға арналған АТ қосымшасын түсінуге болады.
Білім беруді ақпараттандырудың басты мақсаты оқушыларды ақпараттық қоғам жағдайында өмір іс-әрекетінің тұрмыстық, қоғамдық және мамандандырылған аймағына тиімді және толық қатысуына дайындаудан тұрады.
Қазіргі кезде ЖАТ мүмкіндігінің кеңдігі жаңа ақпараттық құрылым (ЖАҚ - электронды оқулық, мультимедиа құралдарын және т.б.) жасауға мүмкіндік береді. Әрине жаңа ақпараттық құрылым АОТ алдына мәселелер қояды (2.1 суретке сәйкес).
АОТ - ның келесі түрлерін ажыратуға болады:
компьютерлік оқулық - оқу курсын немесе оның бөлімдерін өз
бетінше меңгеруге арналған әдістемелік - програмалық жабдық. Компаьютерлік оқулықтың бойында кәдімгі оқулықтың, анықтаманың, тапсырмалар жинағының және зертханалық практикумның қасиеттері жинақ талған.
пән-бағытталған орта (моделдеуші программалар, оқу пакеттері)
белгілі бір класс обьектілерімен жұмыс істеуге арналған оқу пакеті.
зертханалық практикум. Программаның осы түрі обьектілерге өзара
қатынасы немесе кейбір қасиеттері арқылы бақылау жүргізу үшін қызмет етеді.
бақылаушы программалар - білім сапасы аттестациялауға арналған программалық жабдық.
оқу қызметіндегі анықтамалық мәліметтер қоры. Программаның бұл түрі анықтамалық сипаттағы әр түрлі оқу ақпаратын сақтауға және оқушыға ұсынуға арналған.
Жаңа ақпараттық технологиялар
Ақпараттық оқыту технологиялары
Жаңа ақпараттық құрылым
Жаңа ақпараттық технологиялар
Ақпараттық оқыту технологиялары
Жаңа ақпараттық құрылым
Сурет 2.1 Жаңа ақпараттық технологиялардың мүмкіндігі
Аталмыш жүйелердің барлығы дерлік оқытушының бірқатар қызметін атқарды:
ақпарат көзі болып табылады;
Оқу процесін ұйымдастырады;
Материалды меңгеру дәрежесін бақылайды;
Пәнді оқу ырғағын бірқалыпқа түсіреді;
Қажет түсініктерді береді;
Қатені ескертеді және т.б.
Мұғалімдік міндетті дұрыс атқару үшін ең алдымен, өзі білімді болуы керек Ахмет Байтұрсынұлы.
Еліміздегі өзгерістер, қайта жаңғырулар білім беру жүйесіне де айтулы реформалар мен жаңа мақсаттар әкелді. ХХІ ғасырда адамдар жаңа технологияның тасқынының куәгері болды. Компьютер мен интернет, жаңа байланыс құралдарын, жаңа материалдар мен қызмет көрсетулер, жаңа ғылыми жаңалықтар, осының бәрі оқушылардың ой-өрісіне әсерін тигізді және таң қалдырды.
Қоғамдағы жаңа өзгерістер және оның тез ақпараттандырылуы мен даму жылдамдығы білім беруге қойылатын талаптарды да түбегейлі өзгертіп, қоғам қажеттілігін қанағаттандыру үшін білім беру саласына төмендегідей міндеттерді қойып отыр: білім сапасын арттыру, әлемдік білім беру кеңістігіне ену, білім беру жүйесін ақпараттандыру, интернет желісін пайдалану, электрондық оқулықтар, мультимедиалық технологияларды пайдалану, теллекоммуникациялық технологияларды пайдалану, қашықтықтан басқару және т.б.
Мұғалімнің ақпараттық-коммуникациялық құзырлығы мен ақпараттық мәдениетін қалыптастыру қазіргі таңда үздіксіз педагогикалық білім беру жүйесіндегі ең көкейтесті мәселелердің біріне айналып отыр. Қарастырылып отырған мәселе Жаңа ақпараттық-коммуникациялық технологиялар ұғымының пайда болуымен және білім беру саласында компьютердің қолданыла бастауымен тығыз байланысты.
Жаңа ақпараттық технологиялар дегеніміз - білім беру ісінде ақпараттарды даярлап, оны білім алушыға беру процесі. Бұл процесті іске асырудан негізгі құрал- компьютер болып табылады. Компьютер - білім беру ісіндегі бұрын шешімін таппай келген жаңа, тың дидактикалық мүмкіндіктерді шешуге мүмкіндік беретін зор құрал. Соңғы жылдарда білім беру жүйесіне енген құзырлық немесе құзыреттілік ұғымы жеке қасиеттері мен білім, білік, дағды, іс тәжірибесі, түсінігінің бірлігін сипаттайды [12].
Қазіргі уақытта құзырлықтың бірнеше түрі бар, соның бірі - ақпараттық коммуникациялық құзырлылық. Мұғалімнің ақпараттық-коммуникациялық құзырлылығын оқу, тұрмыстық, кәсіби міндеттерді ақпараттық және коммуникациялық технологиялардың көмегімен шеше білу қабілеттілігі.
Ақпараттық мәдениет дегеніміз - адамға ақпараттық кеңістіктің қалыптасуына қатысуға және ол кеңістікте еркін бағдарлай алуға, ақпараттық өзара іс-әрекетке түсуге мүмкіндік беретін білім деңгейі. Ақпараттық мәдениет - адамның, қоғамның немесе оның бір бөлігінің ақпараттармен жұмыс істеу- дің барлық түрлері - ақпараттарды алу, өңдеу, жинақтау және осының негізінде сапалы жаңа ақпаратты құру және практикалық қолдану бойынша жетілу деңгейі.
Болашақ ХХІ ғасыр мектебін көптеген қиыншылықтарға қарамай өркендету, оның сапасын арттыру - қазіргі мұғалімдердің басты міндеті. Келешекте біздің еліміз басқа тәуелсіз елдермен терезесі тең болып өмір сүру үшін, қазақ балаларын ешкімнен кем қылмай, мектеп қабырғасынан-ақ жан-жақты білімді, тәрбиелі етіп шығарудағы басты тұлға - қазіргі заман талабына сай мұғалім, жас ұрпаққа білім, тәрбие беретін бала жанының бағбаны.
Қазіргі мектепте шығармашылық ізденіс қабілеті дамыған, жаңа педагогикалық технологияларды жете меңгерген мамандық шеберлігі қалыптасқан мұғалім қажет. Ол бір уақыт педагог-психолог және оқу-процесін ұйымдастырушы технолог бола білуі керек. Сонымен қатар, оқушының шектеусіз қабілетін дамыта алатындай білім берудің әлемдік кеңістігін құруға қабілетті бола білуі шарт. Бұдан мұғалімнің мамандық шеберлігі анықталады.
Соңғы кездегі мектептерде, түрлі мекемелерде және жеке пайдаланылатын компьютерлердің өндірісте, бизнесте кеңінен қолданыла бастауы жалпы көпшілікке кәсіби ақпараттық технологияларды пайдалана білудің аса қажеттігін көрсетті. Біздің қоғамымыздағы болып жатқан өзгерістер орта білім беру саласының дамуына да өзгерістер енгізуге себепші болды.
Кез - келген сабақ - ол оқу үрдісінің бір бөлігі, сондықтан да оқып үйретуді ғылыми танымда нақтылықтың критерийі ролін атқаратын өмірмен, практикамен байланыстыра білуге, ал оқу процесінде - оқуға ынталылықты, оған оң көзқарасты, айналадағы ортаның құбылыстарын түсіндіру үшін теориялық білімдерін практикада қолдана білу дағдысына қалыптастыруға тиіс.
Қазіргі кезде жаңа ақпараттық технологияларды пайдалану, адам қоғамының барлық саласына еркін кіріп, кең қолданыс табуда. Жаңа ақпараттық технология оқу процесінде пайдалану, мектептерінде білім сапасының деңгейін көтеру сөзсіз. Мектептерде компьютерді қойған кезде, міндетті түрде жаңа ақпараттық технология негізінде жасалған программаларды пайдалану, жаңа бір деңгейге көтеруі хақ. Бүгінгі күні дүниежүзілік кеңістікте барлық мектептердің білім деңгейін арттыру үшін, негізгі бір жол бар екені белгілі болды. Ол - білім саласын ақпараттандыру жолы. Әр мұғалім өз пәнінде ақпараттандыру технологиясын пайдалану - ол компьютерлік сауат ашу. Ол үшін: барлық пән мұғалімдерінің жедел түрде компьютерлік сауатын ашу; пән мұғалімдерінің сауатын ашқан соң ізін суытпай өз пәндерінде ақпараттық технологияны (интерактивті тақта, мультимедиа, зертхана жұмысы, электронды оқулықтармен жұмыс істеу, керекті ақпараттарды интернеттен шығарып алу, т.б.) пайдалануға іс жүзінде үйрету; аталған іс-шаралар жүзеге асқан соң, мектеп пәндерін ақпараттандыру үшін қажетті компьютерлік техникаларымен жабдықтау.
Бұл аталған пунктерден шығатын қорытынды: пән мұғалімдердің компьютерлік сауаты мен ақпараттандыру технологиясын игермей, білім деңгейін көтеру мүмкін емес.
Жаңа технологиялар - педагогтің мүмкіндігін күшейтетін құрал, бірақ ол мұғалімді алмастыра алмайды. Компьютердің мүмкіндіктері психология мен дидактика тұрғысынан талданып, керек кезінде педагогикалық талаптарға сай қолдануы керек.
Жаңа ақпараттық технология құралдарын сабақта пайдалану, оқушының шығармашылық, интеллектуалдық қабілетінің дамуына, өз білімін өмірде пайдалана білу дағдыларының қалыптасуына әкеледі. Компьютерлік техниканың дидактикалық мүмкіндіктерін педагогикалық мақсаттарға қолдану, білім мазмұнын анықтауда, оқыту формалары мен әдістерін жетілдіруде жақсы әсерін тигізеді. Жалпы оқытудың мақсаты - оқушыны дамыту. Осы мақсатқа сәйкес, жас және педагогикалық психологиясында, сондай-ақ оқыту теориясында негізгі орын алған мәселе дамыта отырып оқытуды зерттейтін бағыт [13].
3 Технологиялық бөлім. Суғару машиналары
Суғару мен топырақтың сулық және жылулық режимін реттейді. Тыңайтқыш ерітінділерін енгізеді. Топырақтан артық тұздарды шығарады. Ал алаңдарды түншықтыру мен өсімдік зиянкестерін және кеміргіштерді құртады.
Сурет 3.1 Суғару тәсілдері
Суғарудың бірнеше тәсілі бар (3.1 суретке сәйкес):
Суды топыраққа жаңбырлатып беру.
Беткі қабатты суғару
Топырақ астынан суғару
Тамшылатып суғару.
Жаңбырлату. Суды тамшыларға бөліп суғарылатын жерге жаңбыр түрінде тарататын суғару тәсілі (3.2 суретке сәйкес).
Сурет 3.2 Жанбырлату тәсілі
Беткі қабатты суғаруда суды қарықпен, жолақпен жібереді немесе барлық суғарылатын алаңды сумен толтырады (3.3 суретке сәйкес).
Сурет 3.3 Беткі қабатты суғару
Топырақ астынан суғару ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz