Қашықтан оқытудың құралдары мен формалары
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
Қ.Жұбанов атындағы Ақтөбе өңірлік мемлекеттік университеті
Аманбай Саида Нұрланқызы
Диплом жұмысы
Виртуалдық Академия ортасында физика пәнінен электрондық ресурс құру
5В011000-мамандығы – Физика
Ақтөбе, 2017
М А З М Ұ Н Ы
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
І. ҚАШЫҚТАН ОҚЫТУ ЖҮЙЕСІ
1.1.Қашықтан оқыту жүйесі туралы жалпы
мәлімет ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...5
1.2.Қашықтан оқыту жүйесінің негізгі
ұғымдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...7
1.3.Қашықтан оқытудың құралдары мен
формалары ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... 9
1.4. Қашықтан оқыту – білім саласындағы нарықтық қатынастарды жетілдіру
жолы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .14
ІІ.ҚАШЫҚТАН ОҚЫТУ ТЕХНОЛОГИЯСЫН ҰЙЫМДАСТЫРУДЫҢ ДИДАКТИКАЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ.
2.1.Қ О Т жетілдіру негізінде оқу материалдарына қойылатын дидактикалық
шарттар мен оқыту
тәсілдері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... .17
2.2.Қашықтан оқытудың дидактикалық
құралдары ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... .20
2.3.Қ О Т ұйымдастыруда оқу процесінің моделі ... ... ... ... ...23
2.4.COMPETENTUM MAGISTER қашықтан оқыту жүйесіне қысқаша
сипаттама ... ... ... ... ... ... .. ... ... 25
ІІІ. ВИРТУАЛДЫҚ АКАДЕМИЯОРТАСЫНДА ФИЗИКА ПӘНІНЕН ЭЛЕКТРОНДЫҚ РЕСУРС ҚҰРУ.
3.1.Виртуалдық академиятуралы жалпы
түсінік ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...25
3.2. Виртуалдық Академияның анықтамалық ақпараты немесе жұмыстың орындалу
реті ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... .27
3.3.Физика пәні бойынша электрондық ресурс
құру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 58
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 59
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ...60
КІРІСПЕ
Тақырыптың өзектілігі – Бүгінгі күні әлемдік ақпараттық білім
кеңістігінің деңгейіне Республика мектептерін көтерудің тиімді жолы білім
беру саласын толықтай ақпараттандыру. Қазақстан Республикасының Білім
туралы Заңында білім беру жүйесін ақпараттандыру осы саладағы мемлекеттік
саясат негізінде анықталып, осы жүйедегі басты міндеттердің біріне айналып
отыр. Қазақстан - 2050 стратегиялық бағдарламасы білім берудің ұлттық
моделінің қалыптасуымен және Қазақстанның білім беру жүйесінің әлемдік
білім беру кеңістігіне кіріктірумен сипатталады [1].
Индустриядан ақпаратты өркениетке көшудің кезеңінде қоғам дамуының
негізгі факторы мемлекеттің қызметін құрайтын саяси экономикалық,
әлеуметтік салаға белсенді әсер ететін ақпараттық – коммуникациялық сала
болып табылады және экономиканы ғаламдандыру мен қоғамдық қатынастар
процестерін айқындайды. Жеке тұлғаны қалыптастыруды дамыту мен оған жан-
жақты терең білім беру мақсатында баланы оқыта отырып, оның еркіндігін,
белсенділігін қалыптастыра отырып, өз бетінше шешім қабылдауға дағдыландыру
жолында неғұрлым тиімді шараларын енгізу – бүгінгі ұстаздардың жауапты
істері болуы керек. Мұндай бағыттағы шараларды жүзеге асыру үшін бүгінгі
күн талабы – оқытудың жаңа технологияларын енгізу, білім беруді
ақпараттандыру, халықаралық ғылымдық коммуникациялық желілерге шығу
екендігі Қазақстан Республикасының Білім туралы заңында белгіленген.
Қазіргі заманғы ғылыми-техникалық үрдістің қарқыны білім беру жүйесінің
алдына мүлде жаңа міндеттер қойып отыр. Ол өз жұмыс орнында және бүкіл
техникалық тізбекте технологиялардың үздіксіз өзгерістеріне бейімделе
алатын орындаушының тұлғасын қалыптастыру. Ал оларды даярлау үшін қазіргі
дидактикалық мүмкіншіліктерді, жаңа идеяларды және білім беру
технологияларын пайдалану керек. Мұндай технологиялар қатарына Оқу мен
жазу арқылы сыни тұрғыдан ойлау (СТО) бағдарламасы, М.Жанпейсованың
Модульдік оқыту технологиясы, Е.И.Пассовтың Коммуникативтік
технологиясы, Ж.А.Қараевтың Деңгейлеп саралау технологиясы, Қашықтан
оқыту технологиясын және т.б. жатқызуға болады.Білім беру жүйесіндегі
Қашықтан оқыту технологиясын меңгеру ерекшеліктері Виртуалдық академия
ортасында физика пәнінен электронды ресурс құру деп аталатын дипломдық
жұмыстың көкейкестілігін анықтайды.
Зерттеу мақсаты - Физика пәнін оқытуда оқушылардың білім сапасын жаңа
технологиялар арқылы жетілдірудің үлгілерін жасап, оны оқу үрдісіне енгізу
және білім сапасын жоғарлату.
Зерттеу обьектісі - Физика сабағында жаңа технологияларды үйрете
отырып, шығармашылық тұлғаны қалыптастыру үшін оқушыларға берілетін білім
сапасын жетілдіру жолдарын анықтау.
Зерттеу пәні – физика пәнінен дәстүрлі емес сабақтарды өткізу
әдістемесі.
Зерттеудің ғылыми болжамы - Дипломдық жұмыстың тақырыбына сәйкес физика
курсын оқытуда, алғашқы басқыштан бастап оқушылардың пәнге деген
қызығушылығын артырып, білім сапасын жетілдіру үшін сабақта жаңа
технологияларды пайдаланып, оларға заман талабына сай білім беріп,
шығармашылық тұлғаны қалыптастыру.
Зерттеу көздері - Виртуалды Академияда жазылған сабақтар және жұмыс
жасау туралы нұсқаулықтар.
Зерттеу әдістері:
- Білім беру жүйесінде қашықтан оқыту технологиясын толықтай
жүргізу;
- Виртуалды Академия мүмкіндіктерін толықтай пайдалану;
- Физика пәніне электронды ресурс құру.
Зерттеу базасы (көзі) - Қ.Жұбанов атындағы Ақтөбе өңірлік мемлекеттік
университеті, физика-математика факультеті, конденсияланған күй физика
кафедрасы.
Дипломдық жұмыстың құрылымы мен көлемі: Бұл дипломдық жұмыс кіріспеден,
үш тараудан, қорытынды және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен, сондай – ақ
...-беттен, ...-суреттен, ...кестеден,...сызбадан тұрады.
І. ҚАШЫҚТАН ОҚЫТУ ЖҮЙЕСІ
1.1.Қашықтан оқыту жүйесі туралы жалпы мәлімет
Түрлі стaтияларды салыстыра отырып, қашықтан оқыту – бұл әдеттегі күндіз
немесе сырттай оқудан көп айырмашылығы мен артықшылығы бар оқытудың жаңа,
арнайы формасы. Ол оқушы мен мұғалімнің, оқушылардың өзара қарым-
қатынынасының өзгеше формасын, өзгеше оқу құралы мен әдістемені, оқытудың
ұйымдастыру өзгеше түрін ұыснады. Сонымен қатар оның құрамы кез-келген
оқыту формасында, кез-келген оқыту жүйесінде бар компоненттерден; оқытудың
барлық түрінде, әлеуметтік қажеттілікті өтейтін мақсаттардан; оқу орнының
түріне қарай қолданыстағы программаларды қамтиытын мазмұннaн;
әдістемелерден, ұйымдастыру формасынан, оқу құралдарынан тұрады.Қашықтан
оқыту формасының соңғы үш компоненті қолданыстағы технолгиялық негіздерге
(мысалы, тек компьютерлік телекоммуникацияға, баспа құралымен, компакт-
дискімен, кейс-технологиямен жабыдықталған компьютерлік телекоммуникацияға)
қарай айрықшаланған.Cырттай оқу мен қашықтан оқуды шатастырмау керек.
Олардың басты айырмашылығы сонда, қашықтан оқытуда жүйелі, әрі әсерлі
интерактивтік оқыту қамтамасыз етіледі. Қашықтан оқытуды оқудың жаңа бір
формасы деп, тиісінше қaшықтан білім беруді (оқыту нәтижесі сияқты, жүйені
де, процестің өзін де) білім берудің жаңа формасы деп қарастыру керек.
Әрине, оны басқа оқу жүйелеренің жетілдірілген түрі деп қарауға болмас.
Қашықтан оқыту да күндізгі оқытудағыдай мазмұн мен мақсаттар негізінде
құрылады. Бірақ, материалды беру түрі мен мұғалім – оқушы, оқушының өзара
қатынастары басқаша болады. Қашықтан оқытудың дидактикалық принциптері де
(ғылымилық, жүйлеік және жүйелілік, белесенділік принциптері, дамыта оқыту,
көрнекілік, оқытудың дифрененциалдығы мен жекелей оқыту принциптері т.с.с)
күндізгі оқуыдағыдай. Бірақ, Интернеттің ақпараттық ортасының және оның
қызметінің мүмкідіктеріне байланысты, қашықтан білім беруді жүзеге асыру
eрекше болады. Осылайша, бір жағынан қашықтан оқытуды жалпы білім беру
арасында (үздіксіз білім беру жүйесінде), оның кейбір жақтарының
ерекшеліктерін ескере отырып қарастыру керек. Басқаша жағынан, қашықтан
оқуды жүйе және процесс ретінде айыра білу керек. Қашықтан оқыту – процесс.
Қашықтан оқу – жүйе. Қашықтан оқыту саласындағы әлемдік тәжірибе көп жылдар
бойы жиналды, ақпараттық технологиялар базасындағы қашықтан оқыту
тәжірибесі өте аз. 90-жылдары қашықтан білім берудің маңызды идеялары,
стратегиялары және технологиялары қалыптастырылды. Сонымен, оқыту үрдісін
ұйымдастыру тәсілдерін анықтау қашықтан білім берудің дамуының маңызды
стратегиясы болып табылады. Білім беру құнын азайтуға кепілдік бере алады.
Дәстүрлі емес оқыту формасына көшудің әлемдік тенденциясы оқытудың
қашықтан оқыту технологиясы бойынша дайындаумен айналысатын оқу орындарының
өсуін көрсетеді.
Батыстың дамыған елдерінде қашықтан білім беру жүйесінің өзіндік
ерекшеліктері бар. Бірінші орында қашықтан оқыту жүйесінің екі концепциясы
тұр: солтүстік америкалық және еуропалық.
Қашықтан оқытудың білім саласындағы рөлі.
Соңғы он-он бес жылдан астам уақыт ішінде Қазақстандағы білім беру
жүйелерінің кұрылымдарында елеулі өзгерістер болып жатыр. Оқу мен білім
технологиясы қаржы қорының байыбына жетіп түсінудің, нарықты өркендету
жолында күресудің тиімді құралына айналып отыр. Осы ретте қазіргі замандағы
технологиялық жетістіктерге негізделген қашықтықтан білім беру жетекші рөл
атқарады. Дүние жүзі бойынша қашықтан білім беру жүйесін еркендетудің басты
мақсаттарынын бірі - оқушылардың кез келген мектептер, колледждер мен
университеттердегі оқу бағдарламалары бойынша оқып, білім алуларына жағдай
туғызу болмақ. Осылай еткенде ғана студенттердің бір елден екінші елге орын
ауыстыруларына ідектеу қойып, кедергілер туғызудан гөрі көзқарастар
жүйелерінің бір арнаға тоғыстырылған идеяларымен қаруланып, білім беру
ресурстарын өзара алмастыру жағдайында болашағы зор жаңа істерді өркендете
түсуге мүмкіндік туады. Коммуникациялық каналдарды ауқымды түрде тарату
курысы маңызды міндеттерді ойдағыдай іс жүзінде асыруға септігін тигізбек.
Қашықтан оқытудың білім саласындағы мақсаты: Білім берудің біртұтас
ақпараттың жүйесін құру арқылы оқушылар мен студенттердің білім деңгейін
көтеру.
Қашықтан оқытудың білім саласындағы міндеттері:
•бір-бірімен тығыз байланысты бола отырып. мемлекеттік (республикалық)
деңгейіндегі қашықтықтан оқытудың құрамына енуі;
• құру кезінде мемлекеттің стандарт талаптарын сақтау;
Республикалық білім беруді ақпараттандырудың ғылыми-әдістемелік орталығы
ақпараттық қарым-қатынастық технологиялардың білім берудегі педагогикалық
мүмкіндіктерін зерттеу жолында ЮНЕСКО институтының тірек нүктесіне жатады
және онымен бірге қашықтықтан оқытудың спутниктік каналын ендірудің
бірлескен жобасын жүзеге асыруда.
1.2.Қашықтан оқыту жүйесінің негізгі ұғымдары
Оқыту - білім алудың және шеберліктер мен дағдыларды
қалыптастырудың мақсатты, жүйелі түрде ұйымдастырылған үрдісі, ал білім
беру – бұл тұлғаны оқытудың нәтижесі.
Қашықтан оқыту - бұл оқытушы мен оқушы бірге бола алмаған жағдайда
белгілі бір ара қашықтықта оқыту тәсілдері. Тарихи тұрғыдан алып
қарасақ қашықтан оқыту бұрын сырттай оқыту деп аталатын еді. Ал, бүгінгі
күні бұл – байланыс каналдары арқылы байланысатын аудио. Бейне және
компьютерлік жүйелерді қолданатын оқыту құралдары.Күндізгі және сырттай
оқу формалары сияқты қашықтан оқыту да білім беру процесінде оқытудың
компьютерлік және телекоммуникациялық технологияларына негізделген ең
озық дәстүрлі және инновациялық әдістері, формалары мен құралдары
қолданылатын білім алудың бір формасы болып табылады.
Қашықтан білім беру - қашықтан оқытумен тығыз байланысты. Қазіргі
күнгі ғылымда қашықтан білім беру - бұл білімді қолма – қол беру
процесі (ол үшін оқу орталығы мен оқытушы жауапты), ал, қашықтан оқыту –
бұл білімді қабылдау процесі ( бұған оқушы жауапты) деген ұғым
қалыптасқан. Қашықтан білім беру - жаңа ақпараттық технологиялар мен
мультимедиа жүйелері негізінде күндізгі, сырттай және кешкі оқыту
жүйелерінің элементтерін біріктіретін, ерекше, жетілдірілген форма.
Қазіргі заманғы телекоммуникациялық және электрондық басылымдар
құралдары дәстүрлі оқыту формаларының жағымды жақтарын сақтай отырып,
олардың жетіспейтін жерлерін толықтыруға мүмкіндік береді.
Кесте 1
Қашықтан білім берудің ерекшеліктері:
Ерекшелік түрлері Қызметі,қолданылуы
Икемділік. Оқушылар көп жағдайда лекция, семинар
түріндегі сабақтарға қатыспайды. Әркім
µзі таңдап алған мамандықты қажетті
деңгейде игеру үшін өзіне ғана керекті
мµлшерде білім алады
Модулділік. Қашықтан оқыту бағдарламасының негізіне
модулдік принцип салынады. Оқушылар
игеретін әрбір пән немесе пәндер
жүйесі белгілі бір ғылым саласы
туралы тұтас ұғым қалыптастырады. Ал,
мұның өзі бір – біріне тәуелсіз оқу
курстарынан жеке немесе топтық
талаптарға жауап беретін оқу жоспарын
құруға мүмкіндік береді.
Параллелділік Оқыту процесі негізгі кәсіби қызметтің
оқумен қатар жүруіне мүмкіндік
береді,яғни , өндірістен қол үзбеуге
жағдай жасайды.
Алыстан қызмет көрсету Оқушы мен білім беретін мекеме
мүмкіндігі. арасындағы қашықтық (байланыс жүйелері
жұмысының сапалылығы жағдайында) тиімді
білім беру процесіне кедергі болмайды.
Қамту Бұл ерекшелікті кейде көпшілікті қамту
деп атайды. ҚОЖ жүйесінде оқитындар
саны шектеулі параметрге жатпайды.
Олардың көптеген оқу ақпараттары
көздеріне (электрондық кітапханалар,
ақпарат базалары) ену мүмкіндіктері бар,
сондай – ақ олар бір – бірімен және
оқытушымен байланыс жүйелері немесе
басқа да ақпараттық технологиялар
құралдары арқылы байланыса алады
Рентабелділік Қашықтан оқытудың бұл ерекшелігі оның
экономикалық тұрғыдан тиімділігімен
айқындалады. Шетелдік қашықтан оқыту
жүйелерін бағалау олардың дәстүрлі
жүйеге қарағанда 10 – 50 % - ға арзанға
түсетіні көрсетіп отыр. Бұл, әдетте, оқу
алаңдарын және ақпараттық
технологиялардан техникалық құралдарын
тиімді қолдану, сондай – ақ, оқу
материалдарының неғұрлым шоғырландырылған
және бір жүйеге келтірілген мазмұнын
қолдану, ҚОЖ технологиясының өте кµп
тыңдаушылар санына бағытталғандығымен
түсіндіріледі
Жаңа ақпараттық технологиялар Қашықтан оқыту жүйесінде басым түрде
жаңа ақпараттық технологиялар
(компьютерлер, аудио – бейнетехника,
телекоммуни-кациялардың жүйелері мен
құралдары т.б.) қолданылады.
.
1.3.Қашықтан оқытудың құралдары мен формалары.
Кәсіби дамуға ұмтылатын бәсекеге қабілетті маман өзінің негізгі
қызметінен үзілмей жаңа білім алу жолдарын іздестіреді. Ал жоғары оқу
орындары мамандарға қойылатын талаптардың өсуіне байланысты оқытудың жаңа
формалары мен әдістерін іздестіреді, білім беруге жаңа технологиялар
енгізеді. Оқу үдерісін ұйымдастырудың жаңа формасының бірі – қашықтықтан
оқыту технологиялары арқылы оқыту.Қашықтықтан оқу – жұмыстан қол үзбей
қолайлы уақытта кез келген жерде ақпараттық-коммуникациялық технологиялар
көмегімен оқу. Жоғары оқу орындарында қашықтықтан оқытудың 2 технологиясы
пайдаланады.
Сызба 1
1)желілік технология – Интернет арқылы оқу. Университеттің білім беру
порталында студенттер электрондық курстарға тіркеледі, ондағы бар
материалды дәрістер және басқа оқу қорлары бойынша оқиды. Сосын автоматты
түрде тестіленеді немесе тапсырмалар орындайды. Оқытушы, тапсырманы
тексеріп, пікір жазып, баға қояды.
2) кейстік технология - студентке оқу-әдістемелік кейс, яғни семестрге
барлық материалдар мен тапсырмалар беріледі, ол тапсырмаларды орындап,
график бойынша оқытушыға жіберіп отырады.
Сонымен, қашықтықтан оқыту технологиясы студенттердің тьютор (оқытушы-
кеңесші) басқаруымен дербес оқуына негізделген. Семестр бойы кесте бойынша
онлайн режимінде кеңестер беріледі.
Қашықтан оқытудың білім берушілік үрдісінде келесі оқыту құралдары
қолданылады.
• Баспалық шығарылымдар;
• Электрондық басылымдар;
• Кәдімгі және мультимедиалық варианттардағы компьютерлік оқытушы
жүйелер;
• Оқу – ақпараттық аудиоматериалдар;
• Оқу – ақпараттық бейнематериалдар;
• Қашықтан жүргізілетін лабораториялық практикумдар;
• Тренажерлер;
• Алыстан қол жеткізілетін білімдер мен ақпараттар базалары;
• Электрондық кітапханалар;
• Эксперттік оқыту жүйелеріне негізделген дидактикалық материалдар;
• Геоинформациялық жүйелерге негізделген дидактикалық материалдар;
• Компьютерлік жүйелер.
Сызба
2
Қашықтыққа ақпараттар жеткізу технологиясы бойынша қашықтан оқытудың
түрлері:
➢ Баспалық материалдарды почта арқылы тарату (дәстүрлі сырттан оқыту
формасына тән);
➢ Аудио – бейнентаспаларды және СD – ROM жүйелерін тарату;
➢ Интерактивті ТВ мен бейнеконференциялар арқылы тарату;
➢ Электрондық почта және тарату қағаздары арқылы (Internet жүйесі
базасында) тарату;
➢ Телеконференциялар, IRC, MOO, MUD (Internet жүйесі базасында )
➢ W W W арқылы тарату
Сызба 3
Соңғы кездерде Internet технологиясы басқа формаларды ығыстырып
шығаруда. Бұл құбылыс үш жағдайға байланысты:
- Кез – келген оқу моделін неғұрлым арзан және ыңғайлы құралдармен
бейнелеуге мүмкіндік беретін Internet – технологиялардың техникалық
тұрғыдан дамуы;
- Internet жүйесіне қосылудың қарапайымдылығы;
- Жүйеге қосылу құнының төмендігі.
Сызба 4
;
.
Телеконференциялар -бұл екі немесе одан да кµп қатысушылардың
µзара қарым-қатынасын ұйымдастыру үшін байланыстың электронды
каналдарын пайдалану процесі. Телеконференция процесінде дыбыс,
бейне немесе компъютерлік ақпараттар жеткізіледі. Телеконференцияға
жіберілетін хабарлар оның барлық қатысушыларына бірдей жеткізіледі
де, сол арқылы бұл процесті дµңгелек стол айналасындағы сұхбат
алмасуға ұқсатып отырады.Әрбір конференцияға тематиканың, этикетінің
бұзылмауын қадағалап отыратын координатор басшылық етеді.
Телеконференциялар – аудиоконференция, бейнеконференция және компьютерлік
конференция сияқты түрлі технологияларға қатысты айтылатын жалпы термин.
Аудиоконференциялар - қатысушылар дауыстық коммуникацияға түсетін
телеконференцияның бір түрі. Аудиоконференцияларды сандық, сонымен қатар
аналогтық байланыс жүйелерінде ұйымдастыруға болады. Аудиоконференциялар
біржақты бейнеқатынастарда, спутниктік телевидениеде, сондай – ақ
селекторлық кеңестер ұйымдастыруда кеңінен қолданылады.
Бейнеконференциялар – бұл қажетті аппараттық – бағдарламалық
кешендермен қамтамасыз етілген екі немесе одан да кµп нүктелер арасында
бейнекµріністермен немесе дыбыстық ақпараттармен алмасу әдісі. Оған
қатысушылар бір – бірін шынайы уақыт аралығында көре және ести алады,
Сондай – ақ, ақпараттар алмасып, оларды біріге отырып өңдей алады..
Мынадай жүйе оқушылардың оқытушымен тікелей қарым - қатынас кететін
шығындарын болдырмайды, жұмысының нәтижесін жоғарылатады. Іс жүзінде кез –
келген ақпаратты тез және оңай түрде жеткізе алу мүмкіндіктерін ескеріп,
бейнеконференцияларды қашықтан білім беру жүйесін ұйымдастырудағы ең тиімді
технология ретінде қарастыруға болады.
Компьютерлік телеконференцияларға – жүздеген және мыңдаған Internet
жүйесін пайдаланушылар қатыса алады. Конференцияға қатысу технологиясы өте
қарапайым – адресін теріп алсаңыз болды. Конференцияға қатысушының
компьютері экранында оған қатысушы өзге мүшелердің пікірлері мен айтқан
сөздері көрініп тұрады. Хабарлар мен пікірлер экранда өте тез пайда
болғанымен телеконференцияларды синхронды құралдар қатарына толықтай қосуға
болмайды. Бұл технология өте үлкен кµлемді хабарландырулар тақтасын еске
түсіреді. Сол хабарландырулар тақтасындағыдай мұнда да ақпарат көздері
біраз уақыттар бойына сақталып тұрады. Керек болған жағдайда оған қайтып
оралып, хабарламаларды қарап отыруға болады.
1.4. Қашықтан оқыту – білім саласындағы нарықтық қатынастарды жетілдіру
жолы
Бүгінде, информaция өңдеу мен халықаралық деңгейде еңбек түрлерін бөлу
әлемдік әкономиканың ең негізгі ерекшеліктері болып отырған кезде, білім
алу кез келген маманның жеке және кәсіби табысының негізгі көзі болып қала
береді. Білімнің адамнын жұмысқа түру мен өмір сүру деңгейіне тигізетін
әсері бұрынғыға қарағанда анағұрлым күшейе бастады. Әрине, білімге
қойылатын талаптар да өзгеріске ұшырады: әрбір жанның негізгі білімі мен
оның тұрақты жаңарып отыруымен қатар қазіргі маман информациялық қорларды
табысты пайдаланып, заң және әкономика негіздерін де игеруі тиіc. Қазіргі
мамандардан шығармaшылық тұрғыдан ойлaй білуі, соның негізінде шешім
қабылдауы және өмір бойы оқып үйренуі талап етіледі.
Функциональдық дайындау тұжырымдамасынан жеке тұлғаны дамыту
тұжырымдамасына ауысу. Бұл ауысудың негізі тек приоритеттер ауысуы ғана
емес, мұнда мамандарды мемлекетгік тапсырыс бойынша дайындаудан жеке
тұлғаның талаптарын қанағаттандыруға көшу жүзеге асырылады. Жаңа
түжырымдама әрбір нақты адамның өз мүмкіндіктерін есепке ала отырып, соны
іс жүзінде көрсету мен жетілдіру арқылы білім беруді жекелеп жүргізудің
сипат алғанын көрсетеді. Бұл оқушылардың және мүғалімдердің өздерінің
әртүрлі жеке мүмкіндіктеріне сәйкес алуан түрлі білім беру бағдарламаларын
жасау арқылы іске асырылады. Білім беруді жетілдірудің осы бағытындағы
маңызды фактор болып оқушылардың қазіргі және болашакта қолданылатын
информациялық коммуникациялық технологияларды (ИКТ) пайдалану арқылы оқуға
деген өз ынтасын (мүмкіндігін), өздерінің жеке басының когнитивті іс-әрекет
жасауға икемділігін қалыптастыру ісі саналады.
Бұдан бұрынырақ көркем етіп қолмен жаза білудің өзі қартайғанша қам
жемей тыныш өмір сүруге кепілдік бере алатын еді. Соңғы онжылдықта әр түрлі
қызмет салаларында технологиялар мен білім түрлерінің жаңаруының жылдам
үрдіс ала бастағаны байқалды. Мектептен, тіпті жоғары оку орнынан алған
білімнің өзі ұзақ уақыт өмірге тірек бола алмайды.
Үздіксіз білім беру тұжырымдaмасы, оның іс жүзінде пайдалануға ұмтылу
қоғамдағы ересек адамдардың білім алу мәселесін қиындатып жіберді. Ересек
жандардың білім алуына деген көзқарас және оның қазіргі замандағы рөлі
түбегейлі өзгеріске ұшырады. Ол қазіргі білім беру жүйесі кризисін аттап
өтудің және жаңа заманға сәйкес білім жүйесін қалыптастырудың тікелей жолы
ретінде қарастырылып отыр.
Білімді негізгі қоғамдық капиталға айналдыру және білім алуға
байланысты табыстың өсуі осы тауарды пайдаланатын адамның, жалпы қоғамның
және накты бір мекеменің пайда табуына байланысты болып отыр. Осыдан барып
білім беру саласын аралас түрде қаржыландыруға, осы саладағы нарықтық
қатынастарды дамытуға негіз болатын мүмкіндіктер пайда бола бастайды.
Мектептегі информациялық технологиялар және информация курстарын
бағдарламалау тілдерінің әлементтері бар компьютер құралы алғашқы білім
түрлері ретінде қарастыру - кейіннен зиян тигізетін өте қарапайым көзқарас
Компьютерлік ғылымдар пәндерін инженерлік білім негіздерсіз (жоғары оку
орындарына емес) нашар техникалық жабдықталған ортада үстірт оқып үйренуге
талпыну - мектеп түлегінің көзі алдында ИКТ мүмкіндіктерінің рөлін төмен
түсіру деген сөз. Балалардың мұндайда Компьютерге байланысты теріс
көзқарасы қалыптасып, кейіннен оларды көптеген қиындықтарға душар етуі
мүмкін.
Орта мектеп өмірге білікті программалаушылар беруі тиісті емес (оларды
университеттер дайындауы керек), оның атқаратын қызметі де ондай емес.
Балаларды оларға қызыкты, әрі өмірде керек болатын нәрселерге үйрету қажет.
Оның үстіне дәл осы сәттегі мәселелер жалпы жеке адамның жан-жақты және
гармониялық түрде дамуымен қайшы келмеуі тиіс. Менделеев атап өткендей
"орта білімнің негізгі мақсаты оқушыларды жеке жетілдіру, олардың қоршаған
ортаға деген дұрыс көзқарасын қалыптастыру және жеке қасиеттерін
(байқампаздық, ой таластыра білу, еңбек сүйгіштік, т.б.) дамыту".
Компьютер балалардың шығармашылық белсенділігін дамытуға көмектеседі,
әсіресе егер оған үйренуді емес, оны құрал ретінде пайдалануды игерсе, яғни
ИКТ-ның техникалық жағына ғана қарастырмай, оның танымдық жағына көңіл бөлу
керек. Мұндайда оны дұрыс пайдаланса, компьютер білімді жетілдіру құралы
рөлін жақсы атқара алады.
Компьютер мен оқушының өзара әрекеттесуі қызғылықты процесс, ол
педагогикалық новацияларда есепке алынып отыруы қажет.
Педагогиканың негізгі козғаушы күші ретінде барлық тәрбиелік әрекеттер
негізі ынта болып саналатынын айтқан артық болмас. Өндірісте де
ынталандыруға байланысты менеджмент ең бағалы ресурсты - кадрларды
жетілдірудің негізгі құрамды бөлігі болып табылады емес пе? Балалар
ересек адамдар тәрізді егер оқу нәтижесі ертеңгі күні пайдалы болатынына
көзі жетсе, оған зор ықыласпен қарап, тез үйренуге тырысады. Егер оқу
процесі дұрыс құрастырылып, компьютер оның жылдам игерілуіне көмектесетін
болса, оқушылар мақсаттарына жыддам қол жеткізе бастайды.
Мектептерде аппараттық, телекоммуникациялық және программалық
жабдықтар аймағында тәжірибелік (немесе арнаулы) емес, индустриялық, яғни
әрекеттік шешімі бар жұмыстарды енгізуге тырысу керек - олар практикалық
қажетгілік пен ол істі жалғастырудың тиімділігіне кепілдік бере алады.
Информациялық технологиялардың екпінді түрде жылдам дамуы аппараттық және
программалық жабдықтар өндірісі өзіндік құнынын арзандауына, оған қоса ИКТ-
ның негізгі даму бағытында программалар мен құрылғылардың бір-бірімен
сәйкес келіп үйлесуіне әкеліп отыр.
ИКТ-ны практикаға енгізу жолында туындайтын мәселелерге салқын
қандылықпен карап, оларды шешу кезінде мектептегі информациялық жүйелердің
мынадай негізгі әлементтеріне әсер ететінін айту керек:
· әдістемелік жабдықтау жағына;
· мұғалімдер мен әкімшілік органдарын дайындауға;
· қолданбалы программалық жабдықта-маларға (әнциклопедиялар, меди-
ресурстар, моделъдеу, әкімшшк-шаруашылық кешенін баскаруға)
· базалык программалық платформаға (Windows операциялық жүйесі +
Office);
· аппараттык кешенге (компьютерлер, жергілікті желі, Интернетке
крсылу).
Интеллектуальды ұлттық қорларды дамытудың басыңқы бағыттарына
бағытталған бағдарламалар мен білім технологияларын жетілдіру - саяси
маңызды стратегия.
Мұндай процестің маңыздылығы Әкономикалық ынтымақтасу және жетілдіру
ұйымына кіретін көптеген елдердің осындай жоспарларды тиянақты түрде
құрастыруынан көрінеді. Мысал ретінде "Тһе National Сгіd fог Lеаrning"
(Ұлыбритания) және "Schulen und Netz" (Германия) жоспарларын көрсетуге
болады, осындай жоспарларды АҚШ, Қытай, Индия, Индонезия, Оңтүстік Корея,
Тайлан мемлекеттері де жүзеге асыруда. 2000 ж. аяғында АҚШ Білім
министрлігі жасап шыққан Білім технологияларының ұлттық приоритет ретінде
кдрастырылуы тиіс. Олар білім беру процесінін шет жағында қалмай, оның
негізгі ядросы болып қалыптасуы керек".
Жаңа жоспар негізінде әлектрондық оқыту (е-Lеаrning) тұжырымдамасы
жатыр, оның стратегиялық рөлі бұған дейін кең тараған әлектрондық бизнес
үғымынан гөрі маңызды болып саналады.
ІІ.Қашықтан оқыту технологиясын ұйымдастырудың
дидактикалық негіздері
2.1. Қашықтан оқыту технологиясын жетілдіру негізінде оқу матералдарына
қойылатын дидактикалық шарттар мен оқыту тәсілдері
Қазіргі кезде адамзат дамуының ерекше артықшылығы-ақпараттық өркениетке
көшу, адамдардың интеллектуалдық мүмкіндіктерін арттыратын есептеуіш
техника мен ақпараттық технологиялардың жедел дамуы болып табылады.
Қоғамды ақпараттандыру Қазақстан дамуының маңызды бағыттарының бірі болып
саналады. Біздің еліміздегі үздіксіз білім беруді қарастыратын болсақ (орта
мектеп-жоғарғы оку орны-білім жетілдіру институты-мамандарды қайта
даярлау), осы сатылардың барлығында ақпараттандырудың әсерін көруге болады.
Оның мақсаты -эффективтілікті радикалды және мамандарды даярлау сапасын
дамыған елдердің деңгейіне көтеру. Осы үрдісте келесі әлементтер ерекше
маңызды болып саналады:
• Техникалық құралдармен оқытудың педагогикалық әдістерінің
приоритеттілігі.
• Алгоритмдік білім мен ойлау стилінің өсуі;
• Студенттердің информатика мен есептеуіш техника құралдарын меңгеру
және қажеттеріне қарай жаңа ақпараттық технологияларды қолдану
қабілеттіліктерін қалыптастыру.
Осының барлығы жеке тұлғаның ақпараттық мәдениет деңгейінің жоғарылауы
мен дамуына әсер етуі керек. Осы тұрғыда үш деңгейді ерекшелеп көрсетуге
болады: жалпы, кәсіби және жоғарғы логикалық. Адамдардың ақпараттық
мәдениеті олардың еңбек қызметін анықтаушы факторы болып табылады.
Акпараттык коғамға, қозғалысқа қарай оның рөлі арта түседі. Ақпарат
бағалылығы да арта түседі. Адамның ақпараттық мәдениетінің қалыптасуы -
оның күнделікті тіршілігіндегі білім, біліктерімен өз білімІн жетілдіру
кезінде жүзеге асады. Бұл - басқарылмайтын үрдіс. Әйтсе де, оның құрылымын
анықтап, оқыту және тәрбие жүйесімен жеке түлғаның ақпараттық мәдениетін
бағытталған түрде дамыту кезінде күшейтуге, ұйымдастыруға болады. Тәжірибе
көрсеткендей, оқытудың компьютерлік технологиясын келесі әдістерді қолдану
аркылы жүзеге асыруға әсер етеді.
• Білім беруде ақпараттық технолоғияларды сәтті тарату, сауатты қолдану
және интенсивті дамыту бірнеше факторларға байланысты екендігі
аныкталды:
• Техникалық (компьютерлік) база жағдайы;
• Ақпараттык жоне компьютерлік аймағындағы маман-оқытушылардың кәсіби
дайындық деңгейі;
• Басқа пән окытушыларының компьютерлік сауаттылығы және ақпараттық
мәдениет дәрежесі;
• Нақты аймақтағы ақпараттық технологияны дамыту тенденцияларьгна оқу
жоспары мен бағдарламалар мазмүндарының сәйкес келуі.
Кесте 2
Компьютерлік технологияның әдістері
№ Әдістің атауы Қызметі
1 Ақпараттық үйренушінің танымдық қызметін;
2 Компьютерлік модельдеу мәліметтер базасы мен білімді,
гипермәтіндерді қолдану арқылы
білім алушының танымдық қызметін
жүзеге асыру;
3 Автоматты оқыту және білімді математикалық және
бақылау логика-лингвистикалық модельдерді
қолдануға негізделген, танымдық
кызметті дамытады;
4 Бағалау автоматтандырылған оқыту
жүйелерін. тестілеу жүйелері мен
мультимедианы қолдануға
негізделген, танымдық қызметті
дамытады;
5 Ойындық компьютерлік, іскерлік ойындарды,
әксперттік жүйелерді қолдануға
негізделген танымдык қызметті
дамытады.
• Ақпараттық әдіс, үйренушінің танымдық қызметін;
• Компьютерлік модельдеу әдісі, мәліметтер базасы мен білімді,
гипермәтіндерді қолдану арқылы білім алушының танымдық қызметін
жүзеге асыру;
• Автоматты оқыту және білімді бақылау әдісі, математикалық және логика-
лингвистикалық модельдерді қолдануға негізделген, танымдық кызметті
дамытады;
• Авгоматтандырылған оқыту және білімді бағалау әдісі,
автоматтандырылған оқыту жүйелерін. тестілеу жүйелері мен
мультимедианы қолдануға негізделген, танымдық қызметті дамытады;
• Ойындық әдіс, компьютерлік, іскерлік ойындарды, әксперттік жүйелерді
қолдануға негізделген танымдык қызметті дамытады.
Қазіргі қойылатын талапка сай жаңа технологиялар - берілетін білім
деңгейінің кенейтілуінің және студенттердің білім дәрежесінің артуын талап
етін отыр.
Әсіресе қашықтықтан оқыту технологиясы білім берудің ортасында тұратын
оқыту жүйесін құру мүмкіндігін береді. Бұл жүйеде оқытушы студенттің
жүмыстарын, жеке қызығушылықтары мен сұраныстарын ескереді. Білім беру
жүйесінің ортасында студент тұратынын ескерсек, оқыту жүйесі тұтасымен
өзгереді. Оқытушы студентке арналған өзіндік жұмыстарды ұйымдастырумен
шұғылданады. Қашықтықтан оқыту технологиясын қолдануда оқытушының рөлі арта
түседі және өзгереді.Осымен байланысты қашықтықтан оқыту технологиясын
қолданып жүргізілетін білім беру сапасын бақылауды дүрыс жүргізу және
жүзеге асыру мәселесі туындайды.
2.2 .Қашықтан оқытудың дидактикалық құралдары
1. Білім алушыларды қашықтықтықтан оқытуға арналған оқу-әдістемелік
материалдармен қамтамасыз ету үшін қашықтықтық технологияларын қолданумен
іске асырылатын білім беру бағдарламаларының пәндері
бойынша әлектрондық оқу-әдістемелік кешен болуы керек.
2. Әлектрондық оқу-әдістемелік кешенін дайындауды үлгілік оқу
бағдарламаларына қатаң сәйкестендіріліп әзірленген, бекітілген оқу жұмыс
бағдарламасы бойынша курсты әзірлеуші жүзеге асырады.
3. Әрбір пәннің әлектрондық оқу-әдістемелік кешені міндетті және
қосымша комплектілерден тұруы керек.
Міндетті комплект мыналардан:
a) үлгілік оқу бағдарламасынан;
• оқу жұмыс бағдарламасынан (пәннің мазмұны, күнтізбелік-
тақырыптық жоспар, ұсынылатын әдебиеттердің тізімі (негізгі және
қосымша), курстың модулдық бөлінуі, қашықтықтық кеңестерін өткізу
кестесі);
b) лекциялардың әлектрондық курсынан;
c) практикалық және семинарлық сабақтардың материалдарынан;
• зертханалық практикумнан (тапсырмалар, мысалдар, әдістемелік
нұсқаулар);
d) студенттің өзіндік жұмысына және оқытушы–тьютордың жетекшілігімен
жүргізілетін студенттің өзіндік жұмысына арналған тапсырмалардан;
• рубеждік бақылауды ұйымдастыру жөніндегі
материалдардан (бақы лау жұмыстары, тест тапсырмалары,
жеке тапсырмалар және тағы басқа);
• қорытынды бақылауды ұйымдастыру жөніндегі материалдардан
(емтихандық тестілеу тапсырмалары, емтиханға арналған сұрақтар,
билеттер, емтихандық бақылау жұмыстары) тұрады.
Электрондық оқу-әдістемелік кешенін бағдарламалық қамтамасыз етілу
функционалдылығы мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандартына
сәйкес болуы керек.
Қосымша комплект курстық жұмыстарды орындау жөніндегі әдістемелік
нұсқаулардан тұруы мүмкін; оқыту сипатындағы компьютерлік бағдарламалар,
тренажерлар, репетиторлар, анықтамалық-әдістемелік материалдар, пәннің оқу
материалдарын игеруге көмектесетін оқу және оқу-әдістемелік құралдарды және
өзге де материалдарды орындаудың мультимедиалық нұсқалары.
Оқу-әдістемелік қамтамасыз ету автономды және желілік өзіндік жұмыстар мен
білім алушыларды аттестаттауға дайындау үшін жеткілікті болуы керек.
4. Қашықтан оқыту жүйесімен оқыту білім алушылардың оқу
курстарын оқытушы-консультанттың (тьютордың)
басшылығымен қашықтықтықтан оқыту жүйесіне арналған оқу-практикалық
құралдарды, сондай-ақ оқытудың қазіргі құралдарын (компьютерлік,
телекоммуникациялықағы пайдалана отырып, өзіндік зерделеуді ұсынады.
• Оқытудың теледидарлық құралдарына кабельдік немесе
спутниктік теледидардың көмегімен ұжыммен немесе жеке
қолданатын бейне лекциялар, сондай-ақ интерактивтік режимдегі теледидар
сабақтары жатады.
• Оқытудың компьютерлік құралдарына әлектрондық оқулықтар,
мультимедиалық курстар, кері байланысы бар тренингтік бағдарламалар
(супертьюторлар), кәсіби бағдарламалардағы оқыту тапсырмалары
(профтьюторлар), желілік іскер ойындар жатады.
• Оқытудың ойындық құралдарына іскер және операциялық ойындар
түріндегі ұжымдық сабақтардың белсенді әдістері, дискуссиялар,
коммуникативтік сабақтар, сондай-ақ виртуалды білім беру ортада оқылатын
проблемалық және пәнаралық лекциялар жатады.
5. Қашықтықтықтан оқытуда консультациялар телефон, әлектрондық пошта,
чат, сондай-ақ телеконференцияны пайдалану түрінде өткізілуі мүмкін.
6. Қашықтықтықтан оқытуда зертханалық практикум мультимедиа-
технологияларды, гипер ақпараттық жүйе (ГАЖ)-технологияларды, еліктеуді
модельдеу қолданумен өткізіледі.
7. Барлық оқыту қызметінің түрлері:
• әлектрондық байланыс тәсілдерін қолдана отырып оқытушының
(тьютордың) студентпен (тыңдаушымен) педагогикалық қарым-қатынасы;
• студенттің оқыту құралдарымен өзіндік жұмысы арқылы жүзеге
асырылады.
Байланыс уақытына кеңестермен қатар барлық бақылау іс-шаралары кіреді:
емтихан, зертханалық жұмыстарды, рефераттарды, әсселерді, курстық, есептеу-
кестелік жұмыстарды, жобаларды қорғау, қорытынды мемлекеттік атестаттау.
8. Қашықтықтықтан оқытуды ұйымдастырудағы маңызды кезең виртуальдық
(синхрондық немесе асинхрондық) өзара іс-қимыл. Синхрондық өзара іс-қимыл
студент пен оқытушының нақты уақыт режиміндегі қатынасты қарастырады. Бұл
үшін қашықтықтықтан оқыту жүйесінің чаттары немесе бейне конференциялар
қолданылуы мүмкін. Асинхрондық өзара іс-қимыл студент пен оқытушы нақты
уақытта қарым-қатынаста болмаған жағдайда жүзеге асырылады, бұл жағдайда
қашықтықтықтан оқытудағы байланыстар жіберу тізімдерінің немесе
телеконференциялардың көмегімен әлектрондық пошта бойынша хат алмасу
арқылы ұйымдастырылады.
Оқытушының кеңесі (синхрондық немесе асинхрондық) – қашықтықтықтан
оқытуды орындаудың міндетті шарттары.
9. Оқу процесін басқару және білім алушыларға дидактикалық
материалдарды жеткізіп беру үшін көліктік және ақпараттық
коммуникациялар, сондай-ақ автоматтандырылған құжат айналымы жүйесі
кіретін мамандандырылған бағдарламалық қамтамасыз ету, білімнің
әлектрондық банкілері және оқытудың интерактивтік мультимедиалық
құралдары қолданылады.
10. Курстарды әзірлеушілер мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттардың
пәндері үшін оқу жұмыс бағдарламаларына сәйкес пәннің мазмұнын өз бетінше
анықтауы мүмкін.
11. Білім беру ұйымы, телекоммуникациялық және спутниктік байланыс арналары
бойынша жіберуге арналған оқу материалдарын, басқа да
материалдарды, ағымдық, аралық және қорытынды аттестаттаудың
материалдарын дайындау мен көбейтуді жүзеге асырады және олармен әрбір
оқушыны қамтамасыз етеді.
12. Қашықтықтықтан оқыту нысанын іске асыратын білім беру ұйымдарында
әлектронды ақпараттық-білім беру ресурстары болуы керек.
2.3. Қашықтан оқыту технологиясын ұйымдастыруда оқу процесінің моделі
Білім беру мекемелері қызметкерлерінің білімін қашықтықтықтан арттырудың
аймақтық жүйесі бір-біріне тығыз байланысты үш мәселені қамтиды:
1. Қашықтықтықтан оқыту курстары түріндегі әлектрондық библиотекаға
материалдар базасын жасау және жинақтау;
2. Білім беруге бағытталған сыртқы ақпараттық ресурстарды пайдалану
(қашықтықтықтық курстар, әлектрондық кітапханалар);
3. оқу процесін ұйымдастыру;
Білім беру мекемелері қызметкерлерінің білімін қашықтықтықтан арттыруды
ұйымдастыруда оқу процесінің екі түрлі моделі болуы мүмкін.
Кесте 3
Бір деңгейлі модель
Қашықтықтықтан оқытуды Қашықтықтықтан оқытуды Қашықтықтықтан оқытудың
іске асыратын білім іске асыратын тыңдаушылары
мекемесі коммуникация құралдары
Қажет алғы шарттары: Қажет алғы шарттары: Қажет алғы шарттары:
- оқытушылар, тьюторлар,-кейс-технологиясын - компьютерлер;
координаторлар; қолдануда CD жеткізу - кейс-технологиясын
- компьютерлер, каналы; қолдануға байланыс
оргтехникалар, -телефон байланысы; каналы;
Интернетке шығу -Интернетке шығудың - әлектрондық почта;
құралдары; мүмкіндігі; - телекоммуникациялық
- әлектрондық технологияларда цифрлық
тасымалдаушыларда байланыс каналы (ISDN);
жазылған қашықтықтықтан
оқыту курстары.
Бір деңгейлі модельді мына жағдайларда қолдануға болады:
1. тыңдаушылар тұратын аудандарда қашықтықтықтан оқытудың бөлімін
орналастыруға мүмкіндік жоқ;
2. белгілі бір курс бойынша бір топтың тыңдаушылары облыстың әр түрлі
аудандарында тұрады;
3. белгілі бір аудан бойынша тыңдаушылар саны өте аз.
Бұл модельде тыңдаушыға оқу мерзімін өзі анықтауға мүмкіндік беріледі.
Бұл модельдің кемшіліктері:
1. оқу процесінде тьютормен тірідей қарым-қатынас жоқ;
2. оқытушының кеңесі телефон арқылы алынады;
3. тыңдаушының техникалық мүмкіндіктері болмаса, оқу мүмкін емес.
Кесте 4
Екі деңгейлі модель
Қашықтықтықтан Қашықтықтықтан Жергілікті жерлердегі Қашықтықтықтан
оқытуды іске оқытуды іске қашықтықтықтан оқытудыоқытудың
асыратын білім асыратын қолдайтын орталықтар тыңдаушылары
мекемесі коммуникация
құралдары
Қажет алғы Қажет алғы Қажет алғы шарттары: Қажет алғы
шарттары: шарттары: - оқытушылар, шарттары:
- оқытушылар, -кейс-техноло-гитьюторлар, - компьютерлер;
тьюторлар, ясын қолда-нуда координаторлар; - байланыс
координаторлар; CD жет-кізу - компьютерлер; каналдары:
- компьютерлер, каналы-ның, - кейс технологиясына кейс-технологияға
оргтехникалар, телефон электрондық пошта, - электрондық
Интернетке шы-ғу байланысының, желілік технологияға почта;
құралдары; Интернетке Интернет байланысы, желілік
- электрондық шығудың болуы; -телекоммуникация-лық техноло-гияға-
тасымалдаушы-ларда технологияға цифрлық Интернет
жазылған байланыс каналы байланысы,
қашықтықтық-тан (ISDN); -телекоммуника-ция
оқыту курстары. лық техноло-гияға-
цифрлық байланыс
каналы (ISDN);
Екі деңгейлі модельде білімді көтеру мекемелерінің жергілікті жерлерде
филиалдары болу қажет. Мысалы, аудандық әдістемелік кабинеттерде ашуға
болады.
Бұл модельді ұйымдастырудың әр түрлі нұсқалары бар: Тьютор негізгі білім
мекемесінде немесе филиалда болуы мүмкін. Оқушы өз компьютерін немесе
филиалдың кoмпьютерін пайдалануына болады. Курс кезінде оқуды бір мұғалім
немесе бірнеше тьютор қамтамасыз етеді.
Екі деңгейлі модельдің артықшылықтары:
- оқушы оқу бойынша кеңесті жергілікті жерде ала алады;
- барлық оқу процесінде тьютормен тірідей қарым-қатынас жасайды;
- оқушы филиалдағы техникалық құралдарды пайдалана алады;
- бір уақытта үлкен аумақ пен көп тыңдаушыларды қамтуға болады, бір
мұғалім-тьюторлар филиалда схемасы бойынша.
2.4.COMPEТЕNTUM.MAGISTER қашықтан оқыту жүйесіне қысқаша сипаттама
Бұл жүйені 2005 жылы ФИЗИКОН компаниясы ұсынды. Оқу жүйесінің
артықшылықтары:
1. Программалық жабдық орталық серверге орнатылады. Оған мектептердегі
сервер арқылы да, оқушылардың үйіндегі компьютерден де қатынасуға болады.
Оқушы ауырып сабақ босатқан кезінде оқу материалдарына қол жеткізе алады.
Ата-аналардың баланың сабақ үлгерімін бақылауына мүмкіндігі бар.
2. Біріктірілген курстар жабық модульдер түрінде емес, әр түрлі форматтағы
материалдардың жиынтығы түрінде беріледі: текст, иллюстрация, интерактивті
модельдер, бейне роликтер. Оларды курсқа тәуелсіз пайдалануға да болады.
3. Оқу процесін жоспарлау және бақылау құралдары, көрсеткіштерді талдау
құралдары бір мектепте ғана емес, ауданда, қалада оқу процестерін
ұйымдастыруға мүмкіндік береді. ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Қ.Жұбанов атындағы Ақтөбе өңірлік мемлекеттік университеті
Аманбай Саида Нұрланқызы
Диплом жұмысы
Виртуалдық Академия ортасында физика пәнінен электрондық ресурс құру
5В011000-мамандығы – Физика
Ақтөбе, 2017
М А З М Ұ Н Ы
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
І. ҚАШЫҚТАН ОҚЫТУ ЖҮЙЕСІ
1.1.Қашықтан оқыту жүйесі туралы жалпы
мәлімет ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...5
1.2.Қашықтан оқыту жүйесінің негізгі
ұғымдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...7
1.3.Қашықтан оқытудың құралдары мен
формалары ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... 9
1.4. Қашықтан оқыту – білім саласындағы нарықтық қатынастарды жетілдіру
жолы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .14
ІІ.ҚАШЫҚТАН ОҚЫТУ ТЕХНОЛОГИЯСЫН ҰЙЫМДАСТЫРУДЫҢ ДИДАКТИКАЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ.
2.1.Қ О Т жетілдіру негізінде оқу материалдарына қойылатын дидактикалық
шарттар мен оқыту
тәсілдері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... .17
2.2.Қашықтан оқытудың дидактикалық
құралдары ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... .20
2.3.Қ О Т ұйымдастыруда оқу процесінің моделі ... ... ... ... ...23
2.4.COMPETENTUM MAGISTER қашықтан оқыту жүйесіне қысқаша
сипаттама ... ... ... ... ... ... .. ... ... 25
ІІІ. ВИРТУАЛДЫҚ АКАДЕМИЯОРТАСЫНДА ФИЗИКА ПӘНІНЕН ЭЛЕКТРОНДЫҚ РЕСУРС ҚҰРУ.
3.1.Виртуалдық академиятуралы жалпы
түсінік ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...25
3.2. Виртуалдық Академияның анықтамалық ақпараты немесе жұмыстың орындалу
реті ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... .27
3.3.Физика пәні бойынша электрондық ресурс
құру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 58
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 59
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ...60
КІРІСПЕ
Тақырыптың өзектілігі – Бүгінгі күні әлемдік ақпараттық білім
кеңістігінің деңгейіне Республика мектептерін көтерудің тиімді жолы білім
беру саласын толықтай ақпараттандыру. Қазақстан Республикасының Білім
туралы Заңында білім беру жүйесін ақпараттандыру осы саладағы мемлекеттік
саясат негізінде анықталып, осы жүйедегі басты міндеттердің біріне айналып
отыр. Қазақстан - 2050 стратегиялық бағдарламасы білім берудің ұлттық
моделінің қалыптасуымен және Қазақстанның білім беру жүйесінің әлемдік
білім беру кеңістігіне кіріктірумен сипатталады [1].
Индустриядан ақпаратты өркениетке көшудің кезеңінде қоғам дамуының
негізгі факторы мемлекеттің қызметін құрайтын саяси экономикалық,
әлеуметтік салаға белсенді әсер ететін ақпараттық – коммуникациялық сала
болып табылады және экономиканы ғаламдандыру мен қоғамдық қатынастар
процестерін айқындайды. Жеке тұлғаны қалыптастыруды дамыту мен оған жан-
жақты терең білім беру мақсатында баланы оқыта отырып, оның еркіндігін,
белсенділігін қалыптастыра отырып, өз бетінше шешім қабылдауға дағдыландыру
жолында неғұрлым тиімді шараларын енгізу – бүгінгі ұстаздардың жауапты
істері болуы керек. Мұндай бағыттағы шараларды жүзеге асыру үшін бүгінгі
күн талабы – оқытудың жаңа технологияларын енгізу, білім беруді
ақпараттандыру, халықаралық ғылымдық коммуникациялық желілерге шығу
екендігі Қазақстан Республикасының Білім туралы заңында белгіленген.
Қазіргі заманғы ғылыми-техникалық үрдістің қарқыны білім беру жүйесінің
алдына мүлде жаңа міндеттер қойып отыр. Ол өз жұмыс орнында және бүкіл
техникалық тізбекте технологиялардың үздіксіз өзгерістеріне бейімделе
алатын орындаушының тұлғасын қалыптастыру. Ал оларды даярлау үшін қазіргі
дидактикалық мүмкіншіліктерді, жаңа идеяларды және білім беру
технологияларын пайдалану керек. Мұндай технологиялар қатарына Оқу мен
жазу арқылы сыни тұрғыдан ойлау (СТО) бағдарламасы, М.Жанпейсованың
Модульдік оқыту технологиясы, Е.И.Пассовтың Коммуникативтік
технологиясы, Ж.А.Қараевтың Деңгейлеп саралау технологиясы, Қашықтан
оқыту технологиясын және т.б. жатқызуға болады.Білім беру жүйесіндегі
Қашықтан оқыту технологиясын меңгеру ерекшеліктері Виртуалдық академия
ортасында физика пәнінен электронды ресурс құру деп аталатын дипломдық
жұмыстың көкейкестілігін анықтайды.
Зерттеу мақсаты - Физика пәнін оқытуда оқушылардың білім сапасын жаңа
технологиялар арқылы жетілдірудің үлгілерін жасап, оны оқу үрдісіне енгізу
және білім сапасын жоғарлату.
Зерттеу обьектісі - Физика сабағында жаңа технологияларды үйрете
отырып, шығармашылық тұлғаны қалыптастыру үшін оқушыларға берілетін білім
сапасын жетілдіру жолдарын анықтау.
Зерттеу пәні – физика пәнінен дәстүрлі емес сабақтарды өткізу
әдістемесі.
Зерттеудің ғылыми болжамы - Дипломдық жұмыстың тақырыбына сәйкес физика
курсын оқытуда, алғашқы басқыштан бастап оқушылардың пәнге деген
қызығушылығын артырып, білім сапасын жетілдіру үшін сабақта жаңа
технологияларды пайдаланып, оларға заман талабына сай білім беріп,
шығармашылық тұлғаны қалыптастыру.
Зерттеу көздері - Виртуалды Академияда жазылған сабақтар және жұмыс
жасау туралы нұсқаулықтар.
Зерттеу әдістері:
- Білім беру жүйесінде қашықтан оқыту технологиясын толықтай
жүргізу;
- Виртуалды Академия мүмкіндіктерін толықтай пайдалану;
- Физика пәніне электронды ресурс құру.
Зерттеу базасы (көзі) - Қ.Жұбанов атындағы Ақтөбе өңірлік мемлекеттік
университеті, физика-математика факультеті, конденсияланған күй физика
кафедрасы.
Дипломдық жұмыстың құрылымы мен көлемі: Бұл дипломдық жұмыс кіріспеден,
үш тараудан, қорытынды және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен, сондай – ақ
...-беттен, ...-суреттен, ...кестеден,...сызбадан тұрады.
І. ҚАШЫҚТАН ОҚЫТУ ЖҮЙЕСІ
1.1.Қашықтан оқыту жүйесі туралы жалпы мәлімет
Түрлі стaтияларды салыстыра отырып, қашықтан оқыту – бұл әдеттегі күндіз
немесе сырттай оқудан көп айырмашылығы мен артықшылығы бар оқытудың жаңа,
арнайы формасы. Ол оқушы мен мұғалімнің, оқушылардың өзара қарым-
қатынынасының өзгеше формасын, өзгеше оқу құралы мен әдістемені, оқытудың
ұйымдастыру өзгеше түрін ұыснады. Сонымен қатар оның құрамы кез-келген
оқыту формасында, кез-келген оқыту жүйесінде бар компоненттерден; оқытудың
барлық түрінде, әлеуметтік қажеттілікті өтейтін мақсаттардан; оқу орнының
түріне қарай қолданыстағы программаларды қамтиытын мазмұннaн;
әдістемелерден, ұйымдастыру формасынан, оқу құралдарынан тұрады.Қашықтан
оқыту формасының соңғы үш компоненті қолданыстағы технолгиялық негіздерге
(мысалы, тек компьютерлік телекоммуникацияға, баспа құралымен, компакт-
дискімен, кейс-технологиямен жабыдықталған компьютерлік телекоммуникацияға)
қарай айрықшаланған.Cырттай оқу мен қашықтан оқуды шатастырмау керек.
Олардың басты айырмашылығы сонда, қашықтан оқытуда жүйелі, әрі әсерлі
интерактивтік оқыту қамтамасыз етіледі. Қашықтан оқытуды оқудың жаңа бір
формасы деп, тиісінше қaшықтан білім беруді (оқыту нәтижесі сияқты, жүйені
де, процестің өзін де) білім берудің жаңа формасы деп қарастыру керек.
Әрине, оны басқа оқу жүйелеренің жетілдірілген түрі деп қарауға болмас.
Қашықтан оқыту да күндізгі оқытудағыдай мазмұн мен мақсаттар негізінде
құрылады. Бірақ, материалды беру түрі мен мұғалім – оқушы, оқушының өзара
қатынастары басқаша болады. Қашықтан оқытудың дидактикалық принциптері де
(ғылымилық, жүйлеік және жүйелілік, белесенділік принциптері, дамыта оқыту,
көрнекілік, оқытудың дифрененциалдығы мен жекелей оқыту принциптері т.с.с)
күндізгі оқуыдағыдай. Бірақ, Интернеттің ақпараттық ортасының және оның
қызметінің мүмкідіктеріне байланысты, қашықтан білім беруді жүзеге асыру
eрекше болады. Осылайша, бір жағынан қашықтан оқытуды жалпы білім беру
арасында (үздіксіз білім беру жүйесінде), оның кейбір жақтарының
ерекшеліктерін ескере отырып қарастыру керек. Басқаша жағынан, қашықтан
оқуды жүйе және процесс ретінде айыра білу керек. Қашықтан оқыту – процесс.
Қашықтан оқу – жүйе. Қашықтан оқыту саласындағы әлемдік тәжірибе көп жылдар
бойы жиналды, ақпараттық технологиялар базасындағы қашықтан оқыту
тәжірибесі өте аз. 90-жылдары қашықтан білім берудің маңызды идеялары,
стратегиялары және технологиялары қалыптастырылды. Сонымен, оқыту үрдісін
ұйымдастыру тәсілдерін анықтау қашықтан білім берудің дамуының маңызды
стратегиясы болып табылады. Білім беру құнын азайтуға кепілдік бере алады.
Дәстүрлі емес оқыту формасына көшудің әлемдік тенденциясы оқытудың
қашықтан оқыту технологиясы бойынша дайындаумен айналысатын оқу орындарының
өсуін көрсетеді.
Батыстың дамыған елдерінде қашықтан білім беру жүйесінің өзіндік
ерекшеліктері бар. Бірінші орында қашықтан оқыту жүйесінің екі концепциясы
тұр: солтүстік америкалық және еуропалық.
Қашықтан оқытудың білім саласындағы рөлі.
Соңғы он-он бес жылдан астам уақыт ішінде Қазақстандағы білім беру
жүйелерінің кұрылымдарында елеулі өзгерістер болып жатыр. Оқу мен білім
технологиясы қаржы қорының байыбына жетіп түсінудің, нарықты өркендету
жолында күресудің тиімді құралына айналып отыр. Осы ретте қазіргі замандағы
технологиялық жетістіктерге негізделген қашықтықтан білім беру жетекші рөл
атқарады. Дүние жүзі бойынша қашықтан білім беру жүйесін еркендетудің басты
мақсаттарынын бірі - оқушылардың кез келген мектептер, колледждер мен
университеттердегі оқу бағдарламалары бойынша оқып, білім алуларына жағдай
туғызу болмақ. Осылай еткенде ғана студенттердің бір елден екінші елге орын
ауыстыруларына ідектеу қойып, кедергілер туғызудан гөрі көзқарастар
жүйелерінің бір арнаға тоғыстырылған идеяларымен қаруланып, білім беру
ресурстарын өзара алмастыру жағдайында болашағы зор жаңа істерді өркендете
түсуге мүмкіндік туады. Коммуникациялық каналдарды ауқымды түрде тарату
курысы маңызды міндеттерді ойдағыдай іс жүзінде асыруға септігін тигізбек.
Қашықтан оқытудың білім саласындағы мақсаты: Білім берудің біртұтас
ақпараттың жүйесін құру арқылы оқушылар мен студенттердің білім деңгейін
көтеру.
Қашықтан оқытудың білім саласындағы міндеттері:
•бір-бірімен тығыз байланысты бола отырып. мемлекеттік (республикалық)
деңгейіндегі қашықтықтан оқытудың құрамына енуі;
• құру кезінде мемлекеттің стандарт талаптарын сақтау;
Республикалық білім беруді ақпараттандырудың ғылыми-әдістемелік орталығы
ақпараттық қарым-қатынастық технологиялардың білім берудегі педагогикалық
мүмкіндіктерін зерттеу жолында ЮНЕСКО институтының тірек нүктесіне жатады
және онымен бірге қашықтықтан оқытудың спутниктік каналын ендірудің
бірлескен жобасын жүзеге асыруда.
1.2.Қашықтан оқыту жүйесінің негізгі ұғымдары
Оқыту - білім алудың және шеберліктер мен дағдыларды
қалыптастырудың мақсатты, жүйелі түрде ұйымдастырылған үрдісі, ал білім
беру – бұл тұлғаны оқытудың нәтижесі.
Қашықтан оқыту - бұл оқытушы мен оқушы бірге бола алмаған жағдайда
белгілі бір ара қашықтықта оқыту тәсілдері. Тарихи тұрғыдан алып
қарасақ қашықтан оқыту бұрын сырттай оқыту деп аталатын еді. Ал, бүгінгі
күні бұл – байланыс каналдары арқылы байланысатын аудио. Бейне және
компьютерлік жүйелерді қолданатын оқыту құралдары.Күндізгі және сырттай
оқу формалары сияқты қашықтан оқыту да білім беру процесінде оқытудың
компьютерлік және телекоммуникациялық технологияларына негізделген ең
озық дәстүрлі және инновациялық әдістері, формалары мен құралдары
қолданылатын білім алудың бір формасы болып табылады.
Қашықтан білім беру - қашықтан оқытумен тығыз байланысты. Қазіргі
күнгі ғылымда қашықтан білім беру - бұл білімді қолма – қол беру
процесі (ол үшін оқу орталығы мен оқытушы жауапты), ал, қашықтан оқыту –
бұл білімді қабылдау процесі ( бұған оқушы жауапты) деген ұғым
қалыптасқан. Қашықтан білім беру - жаңа ақпараттық технологиялар мен
мультимедиа жүйелері негізінде күндізгі, сырттай және кешкі оқыту
жүйелерінің элементтерін біріктіретін, ерекше, жетілдірілген форма.
Қазіргі заманғы телекоммуникациялық және электрондық басылымдар
құралдары дәстүрлі оқыту формаларының жағымды жақтарын сақтай отырып,
олардың жетіспейтін жерлерін толықтыруға мүмкіндік береді.
Кесте 1
Қашықтан білім берудің ерекшеліктері:
Ерекшелік түрлері Қызметі,қолданылуы
Икемділік. Оқушылар көп жағдайда лекция, семинар
түріндегі сабақтарға қатыспайды. Әркім
µзі таңдап алған мамандықты қажетті
деңгейде игеру үшін өзіне ғана керекті
мµлшерде білім алады
Модулділік. Қашықтан оқыту бағдарламасының негізіне
модулдік принцип салынады. Оқушылар
игеретін әрбір пән немесе пәндер
жүйесі белгілі бір ғылым саласы
туралы тұтас ұғым қалыптастырады. Ал,
мұның өзі бір – біріне тәуелсіз оқу
курстарынан жеке немесе топтық
талаптарға жауап беретін оқу жоспарын
құруға мүмкіндік береді.
Параллелділік Оқыту процесі негізгі кәсіби қызметтің
оқумен қатар жүруіне мүмкіндік
береді,яғни , өндірістен қол үзбеуге
жағдай жасайды.
Алыстан қызмет көрсету Оқушы мен білім беретін мекеме
мүмкіндігі. арасындағы қашықтық (байланыс жүйелері
жұмысының сапалылығы жағдайында) тиімді
білім беру процесіне кедергі болмайды.
Қамту Бұл ерекшелікті кейде көпшілікті қамту
деп атайды. ҚОЖ жүйесінде оқитындар
саны шектеулі параметрге жатпайды.
Олардың көптеген оқу ақпараттары
көздеріне (электрондық кітапханалар,
ақпарат базалары) ену мүмкіндіктері бар,
сондай – ақ олар бір – бірімен және
оқытушымен байланыс жүйелері немесе
басқа да ақпараттық технологиялар
құралдары арқылы байланыса алады
Рентабелділік Қашықтан оқытудың бұл ерекшелігі оның
экономикалық тұрғыдан тиімділігімен
айқындалады. Шетелдік қашықтан оқыту
жүйелерін бағалау олардың дәстүрлі
жүйеге қарағанда 10 – 50 % - ға арзанға
түсетіні көрсетіп отыр. Бұл, әдетте, оқу
алаңдарын және ақпараттық
технологиялардан техникалық құралдарын
тиімді қолдану, сондай – ақ, оқу
материалдарының неғұрлым шоғырландырылған
және бір жүйеге келтірілген мазмұнын
қолдану, ҚОЖ технологиясының өте кµп
тыңдаушылар санына бағытталғандығымен
түсіндіріледі
Жаңа ақпараттық технологиялар Қашықтан оқыту жүйесінде басым түрде
жаңа ақпараттық технологиялар
(компьютерлер, аудио – бейнетехника,
телекоммуни-кациялардың жүйелері мен
құралдары т.б.) қолданылады.
.
1.3.Қашықтан оқытудың құралдары мен формалары.
Кәсіби дамуға ұмтылатын бәсекеге қабілетті маман өзінің негізгі
қызметінен үзілмей жаңа білім алу жолдарын іздестіреді. Ал жоғары оқу
орындары мамандарға қойылатын талаптардың өсуіне байланысты оқытудың жаңа
формалары мен әдістерін іздестіреді, білім беруге жаңа технологиялар
енгізеді. Оқу үдерісін ұйымдастырудың жаңа формасының бірі – қашықтықтан
оқыту технологиялары арқылы оқыту.Қашықтықтан оқу – жұмыстан қол үзбей
қолайлы уақытта кез келген жерде ақпараттық-коммуникациялық технологиялар
көмегімен оқу. Жоғары оқу орындарында қашықтықтан оқытудың 2 технологиясы
пайдаланады.
Сызба 1
1)желілік технология – Интернет арқылы оқу. Университеттің білім беру
порталында студенттер электрондық курстарға тіркеледі, ондағы бар
материалды дәрістер және басқа оқу қорлары бойынша оқиды. Сосын автоматты
түрде тестіленеді немесе тапсырмалар орындайды. Оқытушы, тапсырманы
тексеріп, пікір жазып, баға қояды.
2) кейстік технология - студентке оқу-әдістемелік кейс, яғни семестрге
барлық материалдар мен тапсырмалар беріледі, ол тапсырмаларды орындап,
график бойынша оқытушыға жіберіп отырады.
Сонымен, қашықтықтан оқыту технологиясы студенттердің тьютор (оқытушы-
кеңесші) басқаруымен дербес оқуына негізделген. Семестр бойы кесте бойынша
онлайн режимінде кеңестер беріледі.
Қашықтан оқытудың білім берушілік үрдісінде келесі оқыту құралдары
қолданылады.
• Баспалық шығарылымдар;
• Электрондық басылымдар;
• Кәдімгі және мультимедиалық варианттардағы компьютерлік оқытушы
жүйелер;
• Оқу – ақпараттық аудиоматериалдар;
• Оқу – ақпараттық бейнематериалдар;
• Қашықтан жүргізілетін лабораториялық практикумдар;
• Тренажерлер;
• Алыстан қол жеткізілетін білімдер мен ақпараттар базалары;
• Электрондық кітапханалар;
• Эксперттік оқыту жүйелеріне негізделген дидактикалық материалдар;
• Геоинформациялық жүйелерге негізделген дидактикалық материалдар;
• Компьютерлік жүйелер.
Сызба
2
Қашықтыққа ақпараттар жеткізу технологиясы бойынша қашықтан оқытудың
түрлері:
➢ Баспалық материалдарды почта арқылы тарату (дәстүрлі сырттан оқыту
формасына тән);
➢ Аудио – бейнентаспаларды және СD – ROM жүйелерін тарату;
➢ Интерактивті ТВ мен бейнеконференциялар арқылы тарату;
➢ Электрондық почта және тарату қағаздары арқылы (Internet жүйесі
базасында) тарату;
➢ Телеконференциялар, IRC, MOO, MUD (Internet жүйесі базасында )
➢ W W W арқылы тарату
Сызба 3
Соңғы кездерде Internet технологиясы басқа формаларды ығыстырып
шығаруда. Бұл құбылыс үш жағдайға байланысты:
- Кез – келген оқу моделін неғұрлым арзан және ыңғайлы құралдармен
бейнелеуге мүмкіндік беретін Internet – технологиялардың техникалық
тұрғыдан дамуы;
- Internet жүйесіне қосылудың қарапайымдылығы;
- Жүйеге қосылу құнының төмендігі.
Сызба 4
;
.
Телеконференциялар -бұл екі немесе одан да кµп қатысушылардың
µзара қарым-қатынасын ұйымдастыру үшін байланыстың электронды
каналдарын пайдалану процесі. Телеконференция процесінде дыбыс,
бейне немесе компъютерлік ақпараттар жеткізіледі. Телеконференцияға
жіберілетін хабарлар оның барлық қатысушыларына бірдей жеткізіледі
де, сол арқылы бұл процесті дµңгелек стол айналасындағы сұхбат
алмасуға ұқсатып отырады.Әрбір конференцияға тематиканың, этикетінің
бұзылмауын қадағалап отыратын координатор басшылық етеді.
Телеконференциялар – аудиоконференция, бейнеконференция және компьютерлік
конференция сияқты түрлі технологияларға қатысты айтылатын жалпы термин.
Аудиоконференциялар - қатысушылар дауыстық коммуникацияға түсетін
телеконференцияның бір түрі. Аудиоконференцияларды сандық, сонымен қатар
аналогтық байланыс жүйелерінде ұйымдастыруға болады. Аудиоконференциялар
біржақты бейнеқатынастарда, спутниктік телевидениеде, сондай – ақ
селекторлық кеңестер ұйымдастыруда кеңінен қолданылады.
Бейнеконференциялар – бұл қажетті аппараттық – бағдарламалық
кешендермен қамтамасыз етілген екі немесе одан да кµп нүктелер арасында
бейнекµріністермен немесе дыбыстық ақпараттармен алмасу әдісі. Оған
қатысушылар бір – бірін шынайы уақыт аралығында көре және ести алады,
Сондай – ақ, ақпараттар алмасып, оларды біріге отырып өңдей алады..
Мынадай жүйе оқушылардың оқытушымен тікелей қарым - қатынас кететін
шығындарын болдырмайды, жұмысының нәтижесін жоғарылатады. Іс жүзінде кез –
келген ақпаратты тез және оңай түрде жеткізе алу мүмкіндіктерін ескеріп,
бейнеконференцияларды қашықтан білім беру жүйесін ұйымдастырудағы ең тиімді
технология ретінде қарастыруға болады.
Компьютерлік телеконференцияларға – жүздеген және мыңдаған Internet
жүйесін пайдаланушылар қатыса алады. Конференцияға қатысу технологиясы өте
қарапайым – адресін теріп алсаңыз болды. Конференцияға қатысушының
компьютері экранында оған қатысушы өзге мүшелердің пікірлері мен айтқан
сөздері көрініп тұрады. Хабарлар мен пікірлер экранда өте тез пайда
болғанымен телеконференцияларды синхронды құралдар қатарына толықтай қосуға
болмайды. Бұл технология өте үлкен кµлемді хабарландырулар тақтасын еске
түсіреді. Сол хабарландырулар тақтасындағыдай мұнда да ақпарат көздері
біраз уақыттар бойына сақталып тұрады. Керек болған жағдайда оған қайтып
оралып, хабарламаларды қарап отыруға болады.
1.4. Қашықтан оқыту – білім саласындағы нарықтық қатынастарды жетілдіру
жолы
Бүгінде, информaция өңдеу мен халықаралық деңгейде еңбек түрлерін бөлу
әлемдік әкономиканың ең негізгі ерекшеліктері болып отырған кезде, білім
алу кез келген маманның жеке және кәсіби табысының негізгі көзі болып қала
береді. Білімнің адамнын жұмысқа түру мен өмір сүру деңгейіне тигізетін
әсері бұрынғыға қарағанда анағұрлым күшейе бастады. Әрине, білімге
қойылатын талаптар да өзгеріске ұшырады: әрбір жанның негізгі білімі мен
оның тұрақты жаңарып отыруымен қатар қазіргі маман информациялық қорларды
табысты пайдаланып, заң және әкономика негіздерін де игеруі тиіc. Қазіргі
мамандардан шығармaшылық тұрғыдан ойлaй білуі, соның негізінде шешім
қабылдауы және өмір бойы оқып үйренуі талап етіледі.
Функциональдық дайындау тұжырымдамасынан жеке тұлғаны дамыту
тұжырымдамасына ауысу. Бұл ауысудың негізі тек приоритеттер ауысуы ғана
емес, мұнда мамандарды мемлекетгік тапсырыс бойынша дайындаудан жеке
тұлғаның талаптарын қанағаттандыруға көшу жүзеге асырылады. Жаңа
түжырымдама әрбір нақты адамның өз мүмкіндіктерін есепке ала отырып, соны
іс жүзінде көрсету мен жетілдіру арқылы білім беруді жекелеп жүргізудің
сипат алғанын көрсетеді. Бұл оқушылардың және мүғалімдердің өздерінің
әртүрлі жеке мүмкіндіктеріне сәйкес алуан түрлі білім беру бағдарламаларын
жасау арқылы іске асырылады. Білім беруді жетілдірудің осы бағытындағы
маңызды фактор болып оқушылардың қазіргі және болашакта қолданылатын
информациялық коммуникациялық технологияларды (ИКТ) пайдалану арқылы оқуға
деген өз ынтасын (мүмкіндігін), өздерінің жеке басының когнитивті іс-әрекет
жасауға икемділігін қалыптастыру ісі саналады.
Бұдан бұрынырақ көркем етіп қолмен жаза білудің өзі қартайғанша қам
жемей тыныш өмір сүруге кепілдік бере алатын еді. Соңғы онжылдықта әр түрлі
қызмет салаларында технологиялар мен білім түрлерінің жаңаруының жылдам
үрдіс ала бастағаны байқалды. Мектептен, тіпті жоғары оку орнынан алған
білімнің өзі ұзақ уақыт өмірге тірек бола алмайды.
Үздіксіз білім беру тұжырымдaмасы, оның іс жүзінде пайдалануға ұмтылу
қоғамдағы ересек адамдардың білім алу мәселесін қиындатып жіберді. Ересек
жандардың білім алуына деген көзқарас және оның қазіргі замандағы рөлі
түбегейлі өзгеріске ұшырады. Ол қазіргі білім беру жүйесі кризисін аттап
өтудің және жаңа заманға сәйкес білім жүйесін қалыптастырудың тікелей жолы
ретінде қарастырылып отыр.
Білімді негізгі қоғамдық капиталға айналдыру және білім алуға
байланысты табыстың өсуі осы тауарды пайдаланатын адамның, жалпы қоғамның
және накты бір мекеменің пайда табуына байланысты болып отыр. Осыдан барып
білім беру саласын аралас түрде қаржыландыруға, осы саладағы нарықтық
қатынастарды дамытуға негіз болатын мүмкіндіктер пайда бола бастайды.
Мектептегі информациялық технологиялар және информация курстарын
бағдарламалау тілдерінің әлементтері бар компьютер құралы алғашқы білім
түрлері ретінде қарастыру - кейіннен зиян тигізетін өте қарапайым көзқарас
Компьютерлік ғылымдар пәндерін инженерлік білім негіздерсіз (жоғары оку
орындарына емес) нашар техникалық жабдықталған ортада үстірт оқып үйренуге
талпыну - мектеп түлегінің көзі алдында ИКТ мүмкіндіктерінің рөлін төмен
түсіру деген сөз. Балалардың мұндайда Компьютерге байланысты теріс
көзқарасы қалыптасып, кейіннен оларды көптеген қиындықтарға душар етуі
мүмкін.
Орта мектеп өмірге білікті программалаушылар беруі тиісті емес (оларды
университеттер дайындауы керек), оның атқаратын қызметі де ондай емес.
Балаларды оларға қызыкты, әрі өмірде керек болатын нәрселерге үйрету қажет.
Оның үстіне дәл осы сәттегі мәселелер жалпы жеке адамның жан-жақты және
гармониялық түрде дамуымен қайшы келмеуі тиіс. Менделеев атап өткендей
"орта білімнің негізгі мақсаты оқушыларды жеке жетілдіру, олардың қоршаған
ортаға деген дұрыс көзқарасын қалыптастыру және жеке қасиеттерін
(байқампаздық, ой таластыра білу, еңбек сүйгіштік, т.б.) дамыту".
Компьютер балалардың шығармашылық белсенділігін дамытуға көмектеседі,
әсіресе егер оған үйренуді емес, оны құрал ретінде пайдалануды игерсе, яғни
ИКТ-ның техникалық жағына ғана қарастырмай, оның танымдық жағына көңіл бөлу
керек. Мұндайда оны дұрыс пайдаланса, компьютер білімді жетілдіру құралы
рөлін жақсы атқара алады.
Компьютер мен оқушының өзара әрекеттесуі қызғылықты процесс, ол
педагогикалық новацияларда есепке алынып отыруы қажет.
Педагогиканың негізгі козғаушы күші ретінде барлық тәрбиелік әрекеттер
негізі ынта болып саналатынын айтқан артық болмас. Өндірісте де
ынталандыруға байланысты менеджмент ең бағалы ресурсты - кадрларды
жетілдірудің негізгі құрамды бөлігі болып табылады емес пе? Балалар
ересек адамдар тәрізді егер оқу нәтижесі ертеңгі күні пайдалы болатынына
көзі жетсе, оған зор ықыласпен қарап, тез үйренуге тырысады. Егер оқу
процесі дұрыс құрастырылып, компьютер оның жылдам игерілуіне көмектесетін
болса, оқушылар мақсаттарына жыддам қол жеткізе бастайды.
Мектептерде аппараттық, телекоммуникациялық және программалық
жабдықтар аймағында тәжірибелік (немесе арнаулы) емес, индустриялық, яғни
әрекеттік шешімі бар жұмыстарды енгізуге тырысу керек - олар практикалық
қажетгілік пен ол істі жалғастырудың тиімділігіне кепілдік бере алады.
Информациялық технологиялардың екпінді түрде жылдам дамуы аппараттық және
программалық жабдықтар өндірісі өзіндік құнынын арзандауына, оған қоса ИКТ-
ның негізгі даму бағытында программалар мен құрылғылардың бір-бірімен
сәйкес келіп үйлесуіне әкеліп отыр.
ИКТ-ны практикаға енгізу жолында туындайтын мәселелерге салқын
қандылықпен карап, оларды шешу кезінде мектептегі информациялық жүйелердің
мынадай негізгі әлементтеріне әсер ететінін айту керек:
· әдістемелік жабдықтау жағына;
· мұғалімдер мен әкімшілік органдарын дайындауға;
· қолданбалы программалық жабдықта-маларға (әнциклопедиялар, меди-
ресурстар, моделъдеу, әкімшшк-шаруашылық кешенін баскаруға)
· базалык программалық платформаға (Windows операциялық жүйесі +
Office);
· аппараттык кешенге (компьютерлер, жергілікті желі, Интернетке
крсылу).
Интеллектуальды ұлттық қорларды дамытудың басыңқы бағыттарына
бағытталған бағдарламалар мен білім технологияларын жетілдіру - саяси
маңызды стратегия.
Мұндай процестің маңыздылығы Әкономикалық ынтымақтасу және жетілдіру
ұйымына кіретін көптеген елдердің осындай жоспарларды тиянақты түрде
құрастыруынан көрінеді. Мысал ретінде "Тһе National Сгіd fог Lеаrning"
(Ұлыбритания) және "Schulen und Netz" (Германия) жоспарларын көрсетуге
болады, осындай жоспарларды АҚШ, Қытай, Индия, Индонезия, Оңтүстік Корея,
Тайлан мемлекеттері де жүзеге асыруда. 2000 ж. аяғында АҚШ Білім
министрлігі жасап шыққан Білім технологияларының ұлттық приоритет ретінде
кдрастырылуы тиіс. Олар білім беру процесінін шет жағында қалмай, оның
негізгі ядросы болып қалыптасуы керек".
Жаңа жоспар негізінде әлектрондық оқыту (е-Lеаrning) тұжырымдамасы
жатыр, оның стратегиялық рөлі бұған дейін кең тараған әлектрондық бизнес
үғымынан гөрі маңызды болып саналады.
ІІ.Қашықтан оқыту технологиясын ұйымдастырудың
дидактикалық негіздері
2.1. Қашықтан оқыту технологиясын жетілдіру негізінде оқу матералдарына
қойылатын дидактикалық шарттар мен оқыту тәсілдері
Қазіргі кезде адамзат дамуының ерекше артықшылығы-ақпараттық өркениетке
көшу, адамдардың интеллектуалдық мүмкіндіктерін арттыратын есептеуіш
техника мен ақпараттық технологиялардың жедел дамуы болып табылады.
Қоғамды ақпараттандыру Қазақстан дамуының маңызды бағыттарының бірі болып
саналады. Біздің еліміздегі үздіксіз білім беруді қарастыратын болсақ (орта
мектеп-жоғарғы оку орны-білім жетілдіру институты-мамандарды қайта
даярлау), осы сатылардың барлығында ақпараттандырудың әсерін көруге болады.
Оның мақсаты -эффективтілікті радикалды және мамандарды даярлау сапасын
дамыған елдердің деңгейіне көтеру. Осы үрдісте келесі әлементтер ерекше
маңызды болып саналады:
• Техникалық құралдармен оқытудың педагогикалық әдістерінің
приоритеттілігі.
• Алгоритмдік білім мен ойлау стилінің өсуі;
• Студенттердің информатика мен есептеуіш техника құралдарын меңгеру
және қажеттеріне қарай жаңа ақпараттық технологияларды қолдану
қабілеттіліктерін қалыптастыру.
Осының барлығы жеке тұлғаның ақпараттық мәдениет деңгейінің жоғарылауы
мен дамуына әсер етуі керек. Осы тұрғыда үш деңгейді ерекшелеп көрсетуге
болады: жалпы, кәсіби және жоғарғы логикалық. Адамдардың ақпараттық
мәдениеті олардың еңбек қызметін анықтаушы факторы болып табылады.
Акпараттык коғамға, қозғалысқа қарай оның рөлі арта түседі. Ақпарат
бағалылығы да арта түседі. Адамның ақпараттық мәдениетінің қалыптасуы -
оның күнделікті тіршілігіндегі білім, біліктерімен өз білімІн жетілдіру
кезінде жүзеге асады. Бұл - басқарылмайтын үрдіс. Әйтсе де, оның құрылымын
анықтап, оқыту және тәрбие жүйесімен жеке түлғаның ақпараттық мәдениетін
бағытталған түрде дамыту кезінде күшейтуге, ұйымдастыруға болады. Тәжірибе
көрсеткендей, оқытудың компьютерлік технологиясын келесі әдістерді қолдану
аркылы жүзеге асыруға әсер етеді.
• Білім беруде ақпараттық технолоғияларды сәтті тарату, сауатты қолдану
және интенсивті дамыту бірнеше факторларға байланысты екендігі
аныкталды:
• Техникалық (компьютерлік) база жағдайы;
• Ақпараттык жоне компьютерлік аймағындағы маман-оқытушылардың кәсіби
дайындық деңгейі;
• Басқа пән окытушыларының компьютерлік сауаттылығы және ақпараттық
мәдениет дәрежесі;
• Нақты аймақтағы ақпараттық технологияны дамыту тенденцияларьгна оқу
жоспары мен бағдарламалар мазмүндарының сәйкес келуі.
Кесте 2
Компьютерлік технологияның әдістері
№ Әдістің атауы Қызметі
1 Ақпараттық үйренушінің танымдық қызметін;
2 Компьютерлік модельдеу мәліметтер базасы мен білімді,
гипермәтіндерді қолдану арқылы
білім алушының танымдық қызметін
жүзеге асыру;
3 Автоматты оқыту және білімді математикалық және
бақылау логика-лингвистикалық модельдерді
қолдануға негізделген, танымдық
кызметті дамытады;
4 Бағалау автоматтандырылған оқыту
жүйелерін. тестілеу жүйелері мен
мультимедианы қолдануға
негізделген, танымдық қызметті
дамытады;
5 Ойындық компьютерлік, іскерлік ойындарды,
әксперттік жүйелерді қолдануға
негізделген танымдык қызметті
дамытады.
• Ақпараттық әдіс, үйренушінің танымдық қызметін;
• Компьютерлік модельдеу әдісі, мәліметтер базасы мен білімді,
гипермәтіндерді қолдану арқылы білім алушының танымдық қызметін
жүзеге асыру;
• Автоматты оқыту және білімді бақылау әдісі, математикалық және логика-
лингвистикалық модельдерді қолдануға негізделген, танымдық кызметті
дамытады;
• Авгоматтандырылған оқыту және білімді бағалау әдісі,
автоматтандырылған оқыту жүйелерін. тестілеу жүйелері мен
мультимедианы қолдануға негізделген, танымдық қызметті дамытады;
• Ойындық әдіс, компьютерлік, іскерлік ойындарды, әксперттік жүйелерді
қолдануға негізделген танымдык қызметті дамытады.
Қазіргі қойылатын талапка сай жаңа технологиялар - берілетін білім
деңгейінің кенейтілуінің және студенттердің білім дәрежесінің артуын талап
етін отыр.
Әсіресе қашықтықтан оқыту технологиясы білім берудің ортасында тұратын
оқыту жүйесін құру мүмкіндігін береді. Бұл жүйеде оқытушы студенттің
жүмыстарын, жеке қызығушылықтары мен сұраныстарын ескереді. Білім беру
жүйесінің ортасында студент тұратынын ескерсек, оқыту жүйесі тұтасымен
өзгереді. Оқытушы студентке арналған өзіндік жұмыстарды ұйымдастырумен
шұғылданады. Қашықтықтан оқыту технологиясын қолдануда оқытушының рөлі арта
түседі және өзгереді.Осымен байланысты қашықтықтан оқыту технологиясын
қолданып жүргізілетін білім беру сапасын бақылауды дүрыс жүргізу және
жүзеге асыру мәселесі туындайды.
2.2 .Қашықтан оқытудың дидактикалық құралдары
1. Білім алушыларды қашықтықтықтан оқытуға арналған оқу-әдістемелік
материалдармен қамтамасыз ету үшін қашықтықтық технологияларын қолданумен
іске асырылатын білім беру бағдарламаларының пәндері
бойынша әлектрондық оқу-әдістемелік кешен болуы керек.
2. Әлектрондық оқу-әдістемелік кешенін дайындауды үлгілік оқу
бағдарламаларына қатаң сәйкестендіріліп әзірленген, бекітілген оқу жұмыс
бағдарламасы бойынша курсты әзірлеуші жүзеге асырады.
3. Әрбір пәннің әлектрондық оқу-әдістемелік кешені міндетті және
қосымша комплектілерден тұруы керек.
Міндетті комплект мыналардан:
a) үлгілік оқу бағдарламасынан;
• оқу жұмыс бағдарламасынан (пәннің мазмұны, күнтізбелік-
тақырыптық жоспар, ұсынылатын әдебиеттердің тізімі (негізгі және
қосымша), курстың модулдық бөлінуі, қашықтықтық кеңестерін өткізу
кестесі);
b) лекциялардың әлектрондық курсынан;
c) практикалық және семинарлық сабақтардың материалдарынан;
• зертханалық практикумнан (тапсырмалар, мысалдар, әдістемелік
нұсқаулар);
d) студенттің өзіндік жұмысына және оқытушы–тьютордың жетекшілігімен
жүргізілетін студенттің өзіндік жұмысына арналған тапсырмалардан;
• рубеждік бақылауды ұйымдастыру жөніндегі
материалдардан (бақы лау жұмыстары, тест тапсырмалары,
жеке тапсырмалар және тағы басқа);
• қорытынды бақылауды ұйымдастыру жөніндегі материалдардан
(емтихандық тестілеу тапсырмалары, емтиханға арналған сұрақтар,
билеттер, емтихандық бақылау жұмыстары) тұрады.
Электрондық оқу-әдістемелік кешенін бағдарламалық қамтамасыз етілу
функционалдылығы мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандартына
сәйкес болуы керек.
Қосымша комплект курстық жұмыстарды орындау жөніндегі әдістемелік
нұсқаулардан тұруы мүмкін; оқыту сипатындағы компьютерлік бағдарламалар,
тренажерлар, репетиторлар, анықтамалық-әдістемелік материалдар, пәннің оқу
материалдарын игеруге көмектесетін оқу және оқу-әдістемелік құралдарды және
өзге де материалдарды орындаудың мультимедиалық нұсқалары.
Оқу-әдістемелік қамтамасыз ету автономды және желілік өзіндік жұмыстар мен
білім алушыларды аттестаттауға дайындау үшін жеткілікті болуы керек.
4. Қашықтан оқыту жүйесімен оқыту білім алушылардың оқу
курстарын оқытушы-консультанттың (тьютордың)
басшылығымен қашықтықтықтан оқыту жүйесіне арналған оқу-практикалық
құралдарды, сондай-ақ оқытудың қазіргі құралдарын (компьютерлік,
телекоммуникациялықағы пайдалана отырып, өзіндік зерделеуді ұсынады.
• Оқытудың теледидарлық құралдарына кабельдік немесе
спутниктік теледидардың көмегімен ұжыммен немесе жеке
қолданатын бейне лекциялар, сондай-ақ интерактивтік режимдегі теледидар
сабақтары жатады.
• Оқытудың компьютерлік құралдарына әлектрондық оқулықтар,
мультимедиалық курстар, кері байланысы бар тренингтік бағдарламалар
(супертьюторлар), кәсіби бағдарламалардағы оқыту тапсырмалары
(профтьюторлар), желілік іскер ойындар жатады.
• Оқытудың ойындық құралдарына іскер және операциялық ойындар
түріндегі ұжымдық сабақтардың белсенді әдістері, дискуссиялар,
коммуникативтік сабақтар, сондай-ақ виртуалды білім беру ортада оқылатын
проблемалық және пәнаралық лекциялар жатады.
5. Қашықтықтықтан оқытуда консультациялар телефон, әлектрондық пошта,
чат, сондай-ақ телеконференцияны пайдалану түрінде өткізілуі мүмкін.
6. Қашықтықтықтан оқытуда зертханалық практикум мультимедиа-
технологияларды, гипер ақпараттық жүйе (ГАЖ)-технологияларды, еліктеуді
модельдеу қолданумен өткізіледі.
7. Барлық оқыту қызметінің түрлері:
• әлектрондық байланыс тәсілдерін қолдана отырып оқытушының
(тьютордың) студентпен (тыңдаушымен) педагогикалық қарым-қатынасы;
• студенттің оқыту құралдарымен өзіндік жұмысы арқылы жүзеге
асырылады.
Байланыс уақытына кеңестермен қатар барлық бақылау іс-шаралары кіреді:
емтихан, зертханалық жұмыстарды, рефераттарды, әсселерді, курстық, есептеу-
кестелік жұмыстарды, жобаларды қорғау, қорытынды мемлекеттік атестаттау.
8. Қашықтықтықтан оқытуды ұйымдастырудағы маңызды кезең виртуальдық
(синхрондық немесе асинхрондық) өзара іс-қимыл. Синхрондық өзара іс-қимыл
студент пен оқытушының нақты уақыт режиміндегі қатынасты қарастырады. Бұл
үшін қашықтықтықтан оқыту жүйесінің чаттары немесе бейне конференциялар
қолданылуы мүмкін. Асинхрондық өзара іс-қимыл студент пен оқытушы нақты
уақытта қарым-қатынаста болмаған жағдайда жүзеге асырылады, бұл жағдайда
қашықтықтықтан оқытудағы байланыстар жіберу тізімдерінің немесе
телеконференциялардың көмегімен әлектрондық пошта бойынша хат алмасу
арқылы ұйымдастырылады.
Оқытушының кеңесі (синхрондық немесе асинхрондық) – қашықтықтықтан
оқытуды орындаудың міндетті шарттары.
9. Оқу процесін басқару және білім алушыларға дидактикалық
материалдарды жеткізіп беру үшін көліктік және ақпараттық
коммуникациялар, сондай-ақ автоматтандырылған құжат айналымы жүйесі
кіретін мамандандырылған бағдарламалық қамтамасыз ету, білімнің
әлектрондық банкілері және оқытудың интерактивтік мультимедиалық
құралдары қолданылады.
10. Курстарды әзірлеушілер мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттардың
пәндері үшін оқу жұмыс бағдарламаларына сәйкес пәннің мазмұнын өз бетінше
анықтауы мүмкін.
11. Білім беру ұйымы, телекоммуникациялық және спутниктік байланыс арналары
бойынша жіберуге арналған оқу материалдарын, басқа да
материалдарды, ағымдық, аралық және қорытынды аттестаттаудың
материалдарын дайындау мен көбейтуді жүзеге асырады және олармен әрбір
оқушыны қамтамасыз етеді.
12. Қашықтықтықтан оқыту нысанын іске асыратын білім беру ұйымдарында
әлектронды ақпараттық-білім беру ресурстары болуы керек.
2.3. Қашықтан оқыту технологиясын ұйымдастыруда оқу процесінің моделі
Білім беру мекемелері қызметкерлерінің білімін қашықтықтықтан арттырудың
аймақтық жүйесі бір-біріне тығыз байланысты үш мәселені қамтиды:
1. Қашықтықтықтан оқыту курстары түріндегі әлектрондық библиотекаға
материалдар базасын жасау және жинақтау;
2. Білім беруге бағытталған сыртқы ақпараттық ресурстарды пайдалану
(қашықтықтықтық курстар, әлектрондық кітапханалар);
3. оқу процесін ұйымдастыру;
Білім беру мекемелері қызметкерлерінің білімін қашықтықтықтан арттыруды
ұйымдастыруда оқу процесінің екі түрлі моделі болуы мүмкін.
Кесте 3
Бір деңгейлі модель
Қашықтықтықтан оқытуды Қашықтықтықтан оқытуды Қашықтықтықтан оқытудың
іске асыратын білім іске асыратын тыңдаушылары
мекемесі коммуникация құралдары
Қажет алғы шарттары: Қажет алғы шарттары: Қажет алғы шарттары:
- оқытушылар, тьюторлар,-кейс-технологиясын - компьютерлер;
координаторлар; қолдануда CD жеткізу - кейс-технологиясын
- компьютерлер, каналы; қолдануға байланыс
оргтехникалар, -телефон байланысы; каналы;
Интернетке шығу -Интернетке шығудың - әлектрондық почта;
құралдары; мүмкіндігі; - телекоммуникациялық
- әлектрондық технологияларда цифрлық
тасымалдаушыларда байланыс каналы (ISDN);
жазылған қашықтықтықтан
оқыту курстары.
Бір деңгейлі модельді мына жағдайларда қолдануға болады:
1. тыңдаушылар тұратын аудандарда қашықтықтықтан оқытудың бөлімін
орналастыруға мүмкіндік жоқ;
2. белгілі бір курс бойынша бір топтың тыңдаушылары облыстың әр түрлі
аудандарында тұрады;
3. белгілі бір аудан бойынша тыңдаушылар саны өте аз.
Бұл модельде тыңдаушыға оқу мерзімін өзі анықтауға мүмкіндік беріледі.
Бұл модельдің кемшіліктері:
1. оқу процесінде тьютормен тірідей қарым-қатынас жоқ;
2. оқытушының кеңесі телефон арқылы алынады;
3. тыңдаушының техникалық мүмкіндіктері болмаса, оқу мүмкін емес.
Кесте 4
Екі деңгейлі модель
Қашықтықтықтан Қашықтықтықтан Жергілікті жерлердегі Қашықтықтықтан
оқытуды іске оқытуды іске қашықтықтықтан оқытудыоқытудың
асыратын білім асыратын қолдайтын орталықтар тыңдаушылары
мекемесі коммуникация
құралдары
Қажет алғы Қажет алғы Қажет алғы шарттары: Қажет алғы
шарттары: шарттары: - оқытушылар, шарттары:
- оқытушылар, -кейс-техноло-гитьюторлар, - компьютерлер;
тьюторлар, ясын қолда-нуда координаторлар; - байланыс
координаторлар; CD жет-кізу - компьютерлер; каналдары:
- компьютерлер, каналы-ның, - кейс технологиясына кейс-технологияға
оргтехникалар, телефон электрондық пошта, - электрондық
Интернетке шы-ғу байланысының, желілік технологияға почта;
құралдары; Интернетке Интернет байланысы, желілік
- электрондық шығудың болуы; -телекоммуникация-лық техноло-гияға-
тасымалдаушы-ларда технологияға цифрлық Интернет
жазылған байланыс каналы байланысы,
қашықтықтық-тан (ISDN); -телекоммуника-ция
оқыту курстары. лық техноло-гияға-
цифрлық байланыс
каналы (ISDN);
Екі деңгейлі модельде білімді көтеру мекемелерінің жергілікті жерлерде
филиалдары болу қажет. Мысалы, аудандық әдістемелік кабинеттерде ашуға
болады.
Бұл модельді ұйымдастырудың әр түрлі нұсқалары бар: Тьютор негізгі білім
мекемесінде немесе филиалда болуы мүмкін. Оқушы өз компьютерін немесе
филиалдың кoмпьютерін пайдалануына болады. Курс кезінде оқуды бір мұғалім
немесе бірнеше тьютор қамтамасыз етеді.
Екі деңгейлі модельдің артықшылықтары:
- оқушы оқу бойынша кеңесті жергілікті жерде ала алады;
- барлық оқу процесінде тьютормен тірідей қарым-қатынас жасайды;
- оқушы филиалдағы техникалық құралдарды пайдалана алады;
- бір уақытта үлкен аумақ пен көп тыңдаушыларды қамтуға болады, бір
мұғалім-тьюторлар филиалда схемасы бойынша.
2.4.COMPEТЕNTUM.MAGISTER қашықтан оқыту жүйесіне қысқаша сипаттама
Бұл жүйені 2005 жылы ФИЗИКОН компаниясы ұсынды. Оқу жүйесінің
артықшылықтары:
1. Программалық жабдық орталық серверге орнатылады. Оған мектептердегі
сервер арқылы да, оқушылардың үйіндегі компьютерден де қатынасуға болады.
Оқушы ауырып сабақ босатқан кезінде оқу материалдарына қол жеткізе алады.
Ата-аналардың баланың сабақ үлгерімін бақылауына мүмкіндігі бар.
2. Біріктірілген курстар жабық модульдер түрінде емес, әр түрлі форматтағы
материалдардың жиынтығы түрінде беріледі: текст, иллюстрация, интерактивті
модельдер, бейне роликтер. Оларды курсқа тәуелсіз пайдалануға да болады.
3. Оқу процесін жоспарлау және бақылау құралдары, көрсеткіштерді талдау
құралдары бір мектепте ғана емес, ауданда, қалада оқу процестерін
ұйымдастыруға мүмкіндік береді. ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz