Қорғалатын аумақтары мен экологиялық жағдайы

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 38 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

Д. А. ҚОНАЕВ АТЫНДАҒЫ УНИВЕРСИТЕТІ

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

МОЛДОВА РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ТӘУЕЛСІЗДІК ЖЫЛДАРЫНДАҒЫ ДАМУ БАҒЫТТАРЫ

Алматы - 2009

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ

І. МОЛДОВА РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ФИЗИКАЛЫҚ-ГЕОГРАФИЯЛЫҚ СИПАТТАМАСЫ

1. 1 Молдованың географиялық орны, табиғатының басты ерекшелігі

1. 2 Молдованың жер бедері мен геотектоникалық құрылысы

1. 3 Молдованың климаты мен ішкі сулары, агроклиматттық жағдайы

1. 4 Молдованың топырақ-өсімдік жамылғысы мен жануарлар дүниесі

1. 5 Қорғалатын аумақтары мен экологиялық жағдайы

ІІ. МОЛДОВА РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ӘЛЕУМЕТТІК-ЭКОНОМИКАЛЫҚ СИПАТТАМАСЫ

2. 1 Молдованың халқы, олардың мәдени-әлеуметтік жағдайы

2. 2 Шаруашылығының салалық құрылымы және орналасу ерекшеліктері

2. 2. 1 Өнеркәсіптің орналасуы, басты маманданған салалары

2. 2. 2 Ауыл шаруашылығының даму бағыттары мен жетекші салалары

2. 2. 3 Қызмет көрсету салалары, оның халықаралық маманданған түрлері

ІІІ. МОЛДОВАНЫҢ СЫРТҚЫ ЭКОНОМИКАЛЫҚ БАЙЛАНЫСТАРЫ

ҚОРЫТЫНДЫ

ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

КІРІСПЕ

Молдовандардың ата-бабалары Дунай - корпат жерлері территориясында өмір сүрген гетодан тайпасы болған. Бұл тайпа гректермен сауда жүргізген. Молдова жерін адамзат төменгі палеолит дәуірінде мекендеген. 6-ғасырдан бастап, алғашқы мемлекеттік бірлестіктер құрыла бастады. vI ғ территорияға славян тайпалары тұрғындайды. Бір территорияда бірге тұрып, шаруашылық жүргізген соң валах тайпасы құрылды. 10 - 12-ғасырларда бұл өлкеге көшпелі печенег, қыпшақ тайпалары келді. 13-ғасырдың ортасы мен 14-ғасырдың 1-жартысында Молдова жері Алтын Ордаға бағынды. Х- ХII ғғ карпат-днестр жерлерінің шығыс бөлігі орыс мемлекетіне кірді, хIII - xIv ғасыр ортасында Молдовия территориясына татар, монғолдар кіреді. Оларды қуып шыққан соң 1359 ж Молдовия феодал княздығы орнады, оны бояр советінің көмегімен елді басқаратын государь биледі. Бірінші молдован государы Богдан болды. 17-ші ғасыр Ресейге деген сырқы саясат бағдары маңызды рөл атқарады. 18 ғасыр бірінші Петр мен Молдовия государы Дмитрий Контимердің Туркияға қарсы әскери саясат одағы құрылды. Бірінші Петрдің жеңілісінің кесірінен молдовия туркияның билігінде қалып, оның басшысы Контимер Ресейге қашады. Жүз жылдан астам уақытта фанориот хандығы орнады. Бұл уақытта Молдован княздігінің орнын грек фанориоттар иеленді. Шаруашылық құлдырады, қала тұрғындары қысқарды, Днестр мен Украинаға жаппай қашу болды. 1806-1812 жыл арасында болған орыс -түрік соғысынан соң Бұғарест келісім шарты бойынша Днестр мен Прут арасындағы территория 1813 жылы Бессарабия деп аталып Осман империясынан басталып Ресейге өтті. Бессарабия шыруашылығының даму ерекшелігі оның бір қалыпты аграрлы мінезінде болды ол шетелге, ресейге - нан, вино, темекі жемістер, мал шаруашылық өнімдерін жеткізуші аудан болып есептеледі. Ең ірі сауда орталықтары болып Кишинёв Бельцы, Бендеры т. б. қалалар есептеледі. 1917 - 18 ж. Молдовада Кеңес өкіметі орнады. Бірақ, елдің негізгі бөлігі - Бессарабия Румынияның қол астында қалды. Октябрь революциясынан кейін Молдовияның сол және оң жағалау аудандарының тағдыры әртүрлі болды, сол жағалау ауданында совет үкіметі орнады 1920ж Украинаның Одесса, Подольск губерниясы құрамына кірдіАзамат соғысы біткеннен кейін, 1924 ж. Украин КСР-інің құрамына енген Молдован АКСР-і құрылды. 1924 жылы Молдовия республикасы Украина құрамында (астанасы Балта) қаласы 1929 жылы бастап Пераспол қаласы құрылды. 1939 ж. жасалған Кеңес - Герман келісім шарты бойынша 1940 ж. Қызыл Армия бөлімдері Бессарабияны Румыниядан тартып алды. 1940 ж. 2-тамызда осы Бессарабия жерін қоса отырып, тұтас Молдован КСР-і құрылды. 1941 - 44 ж. Молдованы неміс-фашист әскерлері басып алды. 1944 - 90 ж. Кеңес Одағы құрамында болды. Кеңес Одағы ыдырағаннан кейін, Молдова тәуелсіз мемлекетке айналды. Молдова - бұрынғы кеңестік республикалар ішіндегі ең кіші және халық ең тығыз қоныстанған республика. Оның теңізге шығатын жолы жоқ және Еуропаның ең кедей елдерінің қатарына жатады. Молдова Республикасының экономикалық деңгейінің біршама жоғары екендігін атап көрсетуге болады. Оң жағалау ауданы Бессарабия 1918 жылы Румыния жаулап алды ал 1940 жылы дейін оның құрамында болды. 1940 жылы совет үкіметі Бессарабияны СССР құрамына қайта беруді ұсынды Румыния, Бессарабаияны, Буковинаны СССР - ге берді. 1940 жылы екіші августа Молдовия советін социалистік республикасы құрылды. Ұлы отан соғысы басталғанда мемлекетте экономикалық жағдай құлдырады. 1944 жылы соғыс біткен соң қайта құру басталды. СССР республикалары арасында Молдовия жүзім өндрісімен, вино шығаруымен, темекі өсіру мен көзге көрінді. 1991 жылы 27 тамызда Молдовия егемендік алды. Дипломдық жұмыс құрылымы: кіріспе, ІІІ бөлімнен, қорытынды, пайдаланған әдебиеттер тізімінен тұрады. Дипломдық жұмыстың зерттеу объектісі: Молдова экономикасы және мемлекеттің даму бағыттары болып табылады.

І. МОЛДОВА РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ФИЗИКАЛЫҚ-ГЕОГРАФИЯЛЫҚ СИПАТТАМАСЫ

1. 1 Молдованың географиялық орны, табиғатының басты ерекшелігі

Молдова Республикасы - Оңтүстік-Шығыс Еуропада орналасқан мемлекет. Жер көлемі 33, 7 мың км2. Халқы 4, 43 млн. адам. Астанасы - Кишинев қаласы. Ресми тілі - молдован тілі. Негізгі халқын молдовандар құрайды (70%) . Сонымен бірге, украиндар, орыстар, гагауздар, еврейлер, болгарлар, т. б. тұрады. Негізгі ұстанатын діні - христиан дінінің православие тармағы.

Мемлекет басшысы - Президент. Үкімет басшысы - премьер-министр. Жоғарғы заң шығарушы органы - бір палаталы парламент (Жоғарғы кеңес) . Ақша бірлігі - лей. Ұлттық мейрамы - 27 тамыз - Тәуелсіздік күні. Шығыс Еуропа жазығының Днестр мен Прут өзендері аралығында орналасқан. Жері жоталы, жазықты келеді. Орталығын Кодра қыраты алып жатыр. Ең биік нүктесі - Баланешты тауы (429 м) . Днестр өзенінің оң жағалауы - Днестр маңы қыраты (биіктігі 250 - 345 м), сол жағалауы - Подоль қыратының қиыр шеті және солтүстігінде Солтүстік Молдовия жазығына ұласады. Молдованың оңтүстігіндегі Оңтүстік Молдовия жазығы Қара теңіз маңы ойпатына жалғасады.

Климаты - қоңыржай континенттік; қысы қысқа, қары жұқа, жазы ұзақ, ыстық келеді. Жаздағы орташа температура 22°С (шілде айында 40°С-қа дейін), қыстағы орташа температура -3 - 5°С (қаңтар айында -30°С-қа дейін) . Жылдық жауын-шашын мөлшері 370 - 500 мм. Өзендері - Қара теңіз алабына жатады. Ірі өзендері - Днестр (Молдова жеріндегі ұзындығы - 657 км), Прут (Молдова жеріндегі ұзындығы - 695) . Ірі көлдері - Белеу, Драчеле, Ротунда және т. б. Кеме қатынасы жақсы дамыған. Аумағының 75%-ы қара топырақты, 9%-ы орманды алқап болып келеді. Әктас, гипс, шынылық құм (әйнек), мұнай-газ, т. б. табиғи байлықтар бар. Елдің отын-шикізат базасы жоқ, пайдалы қазбаларды сырттан тасиды. Өнеркәсіптегі жетекші сала - тамақ өндірісі (жалпы өнеркәсіптегі үлесі - 50%) . Шарап, жеміс, көкөніс қалбырлау, эфир майын өндіру алдыңғы қатарда. Машина жасау (автотіркемелер, ауыл шаруашылығы машиналарын жинақтау және т. б. ), химия және жеңіл өнеркәсіп салалары жұмыс істейді. Қант, темекі, шарап секілді жеңіл өнеркәсіп өнімдері өндіріледі және бидай, жүгері, қант қызылшасы, жеміс-көкөністер өсіріледі. Ет-сүт өнімдерін өндіру де жақсы жолға қойылған.

Сыртқы саудада тамақ өнімдері мен шарап шығару басым. Негізгі импортталатын тауарлар қатарында отын, шикізат, машиналар, химия өнімдері және т. б. бар. Басты сауда серіктестері - Ресей, Украина, Беларусь. Ресейдегі Молдова елшілігі Қазақстандағы Молдова елшілігі қызметін қоса атқарады. Молдова - бұрынғы кеңестік республикалар ішіндегі ең кіші және халық ең тығыз қоныстанған республика. Оның теңізге шығатын жолы жоқ және Еуропаның ең кедей елдерінің қатарына жатады. Молдованы үш жағынан Украина қоршап тұр, ал батысында Румыниямен шектеседі. Елдің негізгі аумағын орташа биіктігі теңіз деңгейінен 140 м-ден аспайтын төбелі, ойпатты жазықтар алып жатыр. Батысында Реут пен Пруг өзендерінің аралығында биіктігі 340 м-ге дейін жететін орманды Кодру үстірті орналасқан.

Молдова аумағының 35%-ынан астам бөлігін жалпақ жапырақты ормандар қамтыған. Өзендердің ең ұзыны - Днестр Шығыс Молдова арқылы ағып өтіп, Украина жерінде Қара теңізге құяды. Молдова аумағының 70%-дан астамы құнарлы қара топырақпен жабылған. Негізгі ауыл шаруашылығы дақылдары - бидай, темекі, жүгері, күнбағыс, ал елдің оңтүстігінде жүзім өсіріледі. Шарап жасау - 1991 жылы ел өз тәуелсіздігін алғаннан кейінгі өндірістің гүлденген санаулы салаларының қатарына жатады.

Ауыл шаруашылығы Молдова экономикасындағы экспорттың негізгі бөлігін құрайтын аса маңызды сектор. Мұнда еңбекке қабілетті елдің 40%-ға жуығы жұмыс істейді. Молдова халқының жартысынан астамы ауылды жерде тұрады. Өнеркәсіп өнімінің 42%-ын тамақ өнеркөсібі өндіреді. Минералдық ресурстарға кедей және ірі көлік магистральдарынан алыста орналасқан елдің экономикасы құлдырау сатысын басынан өткізуде.

1. 2 Молдованың жер бедері мен геотектоникалық құрылысы

Молдовия айтарлықтай минералды ресурстарға бай емес. Оның териториясында жанар- жағар май- энергтикалық ресурстар жоқ мұнда неден қалдықтары шығады оның ішінде қантты тазалау үшін пайдаланатын таза әк кені бар соны мен қатар минералды құрылыс шикізаты бар ақ әк саз балшық, оларды цемент шығаруға пайдаланады каралаш, пероспаль қалалары жанын да әйнек құмын шығаратын кен орындары бар. Қазіргі таңда Молдова мемлекетінің жер бедерінің 40 пайызы қаңағаттандыратын жағдайда емес, оның себебі су эрозиясы, тұздылық т. с. с. мәселелер. Бұл мәселе мемлекет экономикасында өте маңызды рөл атқарады. Табиғат жағдайы алуан түрлілігімен ерекшеленеді. Молдова жерінің көпшілік бөлігін жазықтар (70%-ға жуығын) мен 1000 м биіктікке дейінгі таулы үстірттер алып жатыр. Жер бедерінің құрылымы шаруашылық әрекеттерді жүргізуге қолайлы болып келеді. Үлкен жазықтар ауыл шаруашылығын өркендетуді, өзендердің кеме қатынасына қолайлы болуын, жол және көпір құрылыстарын салуды жеңілдетеді. Алайда жер бедері құрылымының қолайсыз жақтары да жеткілікті. Солтүстікке қарай егідік бағыттағы жер бедері жақсы болса, қозғалуына мүмкіндік берсе, керісінше шығыстағы жер құрылымы тұздылығы мен ауа массаларының тереңдеп енуіне кедергі жасайды. Сонымен қатар Молдова жерінің жазық бөлігінің, негізінен, жоғары және орта егідіктерде орналасуы да табиғат жағдайына өзіндік ерекшеліктер қалыптастырады. Молдова жерінде жыл мезгілдері айқын ажыратылатын қоңыржай белдеудің континенттік климаты басым тараған. Батыстан шығысқа қарай өте енді болуы климат континенттілігін арттырады. Сондықтан батысында, климат қоңыржай континенттік болып табылады. Мұндай табиғат жағдайы осы аймақтарды игеру мүмкіндігін тежейді.

Молдованың алуан түрлі табиғат жағдайы рекреациялық ресурстардың күрделі жиынтығын қалыптастыруға негіз болған. Табиғи-рекреациялық ресурстардан қолайлы қойнаулар мен жағалаулар (өзен, көл), ормандар, минералды сулар, табиғат ескерткіштері, қорықтар таралған.

Молдовада табиғат ресурстарына тән мынадай ортақ белгілер бар:

ресурстар қоры өте мол және алуан түрлі;

ресурстар өз дәрежесінде әлі толық зерттелмеген;

ел аумағы бойынша біркелкі таралмаған және олардың басым көпшілігі нашар игерілген, табиғат жағдайы қолайсыз аудандарда шоғырланған;

жақсы игерілген аудандардағы ресурс қоры сарқылуға жакын.

1. 3 Молдованың климаты мен ішкі сулары, агроклиматттық жағдайы

Климат ерекшелігі оның географиялық жағдайымен анықталады. Жерді Атлант мұхиты жағынан келетін ауа массасы басады. Кейде жерорта теңізі жағынан келетін ауа да байқалады ұзақ аязы жоқ периоды жылу сүиетін өсімдіктердің жылына екі рет өнім беруіне ықпалын тигізеді Қаңтар айының орташа темпаратурасы -5 градус солтүстікте ал оңтүстікте -3 C градус солтүстіктен келген суық ауаның салдарынан темпаратура 36 C градус солтүстікте, ал оңтүстікте 27 C-28 C градус Июль айының орташа ауа темпаратурасы солтүстіктен 17-19 градус, оңтүстікте 19-22 градус күндізгі темпаратурасы сомасы 10 градустан жоғары 2750 градус солтүстікте оңтүстікте 3000-3300 градусты құрайды.

Орташа жылдың жауын-шашын мөлшері аз: солтүстікте 550мм Дунайға жақын оңтүстікте 400 мм жазда нөсер жаңбырда болады. Солтүстік пен оңтүстк региондар қардддың жерде жату күнімен ажыратлады (75-35 күн) орташа биіктігі (10, 5 см) тығыздығы (50-20см) шыдамды қар жамылғысы оңтүстікте 6-7 жылда біррет, солтүстікте 4-5 жыл біррет.

Су ресурстары. молдовия су қорымен бай емес. Мұнда ірі су артериялары аз бірақ орташа және кіші өзендері көп. ТМД елдер арысында мұнда адам басына шаққанда пайдаланатын су мөлшері ең төмен көрсеткіштердің бірі.

Днестр және Пруд деген екі өзеннен басқасы оңтүстікте 20 - 30 мм құрайды жылына солтүстікте 60 - 70 м моловияның барлық өзендері қара теңіз бассеиіне жатады.

Мемлекеттің ең үлкен өзені днестр. Молови территориясында ол 657 км созылады. Ұзындығы жағынан екінші Прут өзені ол шекараның батыс жағын алады.

Географиялық орны, жер бедері мен климаттық жағдайдың арақатынасы Молдова жерінде мынадай табиғат зоналарын қалыптастырады: орманды тундра, ормандар (аралас және жалпақжапырақты ормандар), орманды дала, дала, шөлейт және шөл зоналары. Осындай табиғат жағдайы ауыл шаруашылығының мамандануына, халықтың орналасуы мен тығыздығына, өнеркәсіп пен құрылыс кешендерінің қалыптасуына өзіндік ықпалын тигізеді. Ауыл шаруашылығына жарамды жерлер де осы үлеске кіреді. Алайда соңғы жылдары жер ресурстарының сапасы нашарлап, жер эрозиясы белең алуда. Жалпы алғанда, ауыл шаруашылығына жарамды жерлердің 80%-ы, жыртылған жерлердің 40%-дан астамы жоспарлы түрде қорғау мен қайта калпына келтіруді қажет етеді. Сонымен қатар 7%-дан астам жер әртүрлі деңгейдегі шөлейттену процесіне ұшырауда.

Агроклиматтық ресурстары

Агроклиматтық ресурстар жерінде ауыл шаруашылығының барлық салаларын дерлік өркендетуге мүмкіндік береді. Көпшілік бөлігі егіншілікті дамытуға қолайлы, топырақ құнарлылығы, жоғары ылғалдылығы мен қарқынды температуралар (10°С-тан асатын) жиынтығы жеткілікті қоңыржай белдеуде орналасқан. Ондай аудандарға Молдованың солтүстік және орталық бөлігі, алып жатқан орманды дала және дала зоналары жатады.

1. 4 Молдованың топырақ-өсімдік жамылғысы мен жануарлар дүниесі

Мемлекет региондарының биоклиматикалық ерекшеліктері қиын бедері топырақ қатарының алғаттығымен әртүрлігін көрсетеді. Приднестров төбесінде көгіш сұр орман топрақтарының ірі массивте жатыр. Орман топырақтары баулармен пинго фетяско, реслинг, алиготе сияқты жүзімнің ақ сорттары үшін жайлы. Республика ТМД-ның оңтүстік-батысында, Прут және Днестр өзендерінің аралығында орналасқан. Ол Украинамен және Румыниямен шектеседі. Молдова шаруашылық жағынан игерілген аумақты алып жатыр.

Днестр, Прут өзендерінің және оның салаларының Молдова шаруашылығында маңызы өте зор. Олар су мен энергияның негізгі көзі болып табылып қана қоймай, кеме қатынасында да қолданылады.

Республика аумағы пайдалы қазбаларға өте кедей. Мұнда тек құрылыс материалдар өндірісіне керекті шикізаттар қоры ғана бар. Молдовада отын ресурсы аз болғандықтан оны ТМД-ның республикаларынан тасымалдайды.

Молдова аумағының 70%-дан астамы құнарлы қара топырақпен жабылған. Негізгі ауыл шаруашылығы дақылдары - бидай, темекі, жүгері, күнбағыс, ал елдің оңтүстігінде жүзім өсіріледі.

Ормандар Молдованың солтүстігі мен орталығында 10 пайызға жуық жер алады. Басты түрлеріне зерде, аққайын, ясень жатады. Жемісті бақшалар, жүзім, жүгері кең дала жерлерінде орналасқан. Танымалы қорықтарына : Кодры және Плаюл Фагулуй қорықтары жатады. Молдова өсімдігі әр-түрлілігі мен байлығымен ерекшеленеді, бұл жерде 5, 5 мың өсімдіктер түрлері танымалы болады. Ормандарында 45 тал түрлері белгіленеді. Жануарлар әлемі де өте бай және көптүрлі. 15, 5 мың жануарлар түрлері саналады және кең таралған. Тиын, түлкі, сұр тышқан, қоңыс.

Молдовада өзге елдерде кездесетiн топырақ түрлерiнiң түгелдей дерлiгi тараған. Мұнда тайга, тундра топырағына дейiн бар, тек ылғалды субтропик белдемiне тән топырақ қана жоқ.

Солтүстік ойпатынан оңт-тегi өңiрлерiне дейiнгi аралық 1500 - 1600 км, өңiрлердi әр түрлi топырақтар жамылғысы басқан. Бұл топырақ жамылғысының әр аймақтарда түзiлiп, орналасуы геогр. белдемдiлiк заңына байланысты.

Шөл дала белдемiнiң аум. 69, 4 млн. га, немесе республика аумағының 44%-ы. Мұнда 2 белдем аралығы бар. Қоңыр топырақты белдем аралығы - шөлдi аймақ, оның жусаны мол, жайылымы жұтаң жерлер. Аум. 57, 4 млн. га. Жылдық жауын-шашын мөлш. 120 - 150 мм. Топырақтың беткi қабатындағы қарашiрiк мөлш. 1 - 1, 5%. Сұр қоңыр топырақты белдем аралығы шөлдi аймақ, жусан мен эфемерлi өсiмдiктер басым. Аум. 61, 8 млн. га. Жылына түсетiн жауын-шашын мөлш. 80 - 130 мм. Топырақта қарашiрiк мөлш. 1%-дай. Алқапта құмды, тақыр, сор жерлер жиi кездеседi. Өсiмдiктердiң 15 мыңдай түрi бар. Оның 2 мыңнан астамы балдырлар, 5 мыңдайы - саңырауқұлақтар, 600-ге жуығы - қыналар, 500-ге жуығы мүк тәрiздiлер және 6 мыңнан астамы - жоғары сатыдағы түтiктi өсiмдiктер. Молдова микрофлорасының (саңырауқұлақтар) құрамындағы түрлердiң 4, 8%-ы эндемик болып табылады. Жоғары сатыдағы өсiмдiктердiң түр байлығы, интродукцияланған, мәдени дақылдар мен кездейсоқ әкелiнген 500-ден аса түрлердi қоспағанда, 161 тұқымдасқа, 1120 туысқа жататын 6100-ге жуық түрден тұрады. Бұлардың iшiндегi ең ерекше 12 монотиптi туыс бар: физандра, рафидофитон, жалған шөлмасақ, жалған шандра, боченцевия, канкриниелла, тобылғыгүл, птеригостемон, пастернаковник, тоғайя, недзвецкия, шолақтауия. Өсiмдiктердiң таралуы, түрлер мен эндемиктердiң топтасуы, табиғи аймақтар мен ормандарда белдеулерде әр түрлi. Республиканың осыншама бай өсiмдiктер дүниесi түрлердiң биол., экол., эвол. ерекшелiктерiне байланысты әр түрлiбiрлестiктер мен қауымдастықтарда жүйеленген.

Молдова жазық бөлiгi орманды далалық, дала, шөлейт және шөл белдемдерiне (аймақтарға) ажыратылады. Орман түзушi түрлер: жылауық қайың, талдың бiрнеше түрлерi, бұталардан: итмұрын, тобылғы, далалық шие, т. б. бар. Бұл белдемнiң шалғындық және далалық телiмдерiнде алуан түрлi шөптесiн өсiмдiктер мен астық тұқымдас шөптер басымдылық ететiн қауымдастықтар таралған. Бұл аймақ 2 белдемге бөлiнедi: 1) оңтүстiк ылғалы аз қоңыржай жылы орманды дала белдемi - сұр ормандық топырақта қайыңды-теректi, теректi ормандар, ал қара топырақта шалғынды-далалық экожүйелер орналасқан; 2) қоңыржай құрғақ шоқталған орманды дала белдемi - қайыңды-теректi шоқ ормандар мен қара топырақтағы алуан-түрлi және астық тұқымдасты шөптесiн өсiмдiктi далалық экожүйелер таралған.

Жануарлары. Молдова жерiнде сүтқоректiлердiң 180, құстың 500, бауырымен жорғалаушылардың 52, қос мекендiлердiң 12, балықтың 104-ке жуық түрi бар. Омыртқасыз жәндiктер шаян тәрiздiлер, ұлулар, құрттар, т. б. ) бұдан да көп. Тек жәндiктер түрлерiнiң өзi-ақ 30 мыңнан асады. Молдованың солтүстігіндегi орманды дала белдемiнде бұлан, елiк, ақ қоян, сұр тышқан, су егеуқұйрығы, орман тышқаны, бұлдырық, ақ кекiлiк, көл айдындарын су құстары - аққу, қаз, үйрек, шағала, тарғақ, қасқалдақ мекендеген және де кәдiмгi сұр тышқан, дала тышқаны, саршұнақ, ал құстан - дуадақ, безгелдек, жылқышы, сұңқар, бозторғайлар, қыранқара, дала құладыны кездеседi. Көктемнен күзге дейiн бұл жерлерде ақ бөкен үйiрлерi жайылады, олар қысқа қарай шөлдi аймаққа ығысады.

Жануарлар түрлерiнiң қазiргi сипаты бiрқатар жағдайларға байланысты, олардың аралығында, ең алдымен, жердiң аса кең аумақта игерiлуi, осыған орай жер суару, не керiсiнше, көптеген жайма су аңғарларын құрғатып, тех. дақылдар егу нәтижесiнде жер бедерiнiң өзгеруi сияқты жағдайларды атап көрсету керек

1. 5 Қорғалатын аумақтары мен экологиялық жағдайы

Кез келген тiрi организм өзiн айнала қоршаған табиғи орта мен тығыз байланысты ғана өмiр сүре алады. Олар - топырақ, су, минералды заттар, жер бедерi жәнә атмасфералық әр түрлi құбылыстар. Табиғи ортаның компаненттерi (iрi немесе ұсақ бөлiктерi) тiрi организмдерге оң немесе терiс әсер етуi мүмкiн.

Дүние жүзінің әр түрлі елдерінде құрылған қорықтардың қорғау тәртібі, атқаратын қызметі мен негізгі бағыты әр түрлі. Сондықтан қорғауға алынған жерлерді қорықтар, қорықшалар, резерваттар, ұлттық парктер, табиғат ескерткіштері деп бөледі. Қазіргі уақытта дүние жүзінде 2600-дан астам қорық бар.

Республика деңгейінде Молдованың экономикалық жағдайын дамыту барысында табиғатты қорғау ісі алдыңғы қатарға қойылған стратегиялық бағдарламаның негізгі тұғырларының бірі. «Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы мемлекет заңнамасын бұзушылықтың жолын кесу мақсатында аумақты қарауылдауды, оның ішінде жер және әуе көлігін қолданып қарауылдайды;

Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар мен қоршаған ортаның соларда орналасқан экологиялық, ғылыми мен мәдени жағынан ерекше заңды объектілері Молдованың ұлттық байлығы болып табылады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.