Н. В. Гоголь атындағы орта мектебінің ақпараттық жүйесін жобалау және құру

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 117 бет
Таңдаулыға:

8

9

10

Аңдатпа

11

Осы дипломдық жобада «Н. В. Гоголь атындағы орта мектебінің

ақпараттық жүйесін жобалау және құру» Н. В. Гоголь атындағы орта

мектебінің білім беру жүйесі қарастырылады. Бұл жүйеде білім беру

программалық іске асырылуы орындалған. Осы жобаның мақсаты мектеп

оқушыларына білім беру жүйесі бойынша өздеріне керекті көптеген жаңа

ақпарат алуға өз үлесін қосады.

Программалық қамтама құру кезеңінде HTML және PHP программалау

тілдері технологиясы қолданылған.

Аннотация

В данной дипломной работе «Разработка и

проектирование

информационной системы средней школы имени Н. В. Гоголя»

была

рассмотрена образовательная система средней школы имени Н. В. Гоголя.

Данная работа является программным обеспечением образовательной

системы. Цель работы - дать возможность школьникам взять больше нужной

информации об образовательной системе.

В ходе работы над программным обеспечением были использованы PHP

и HTML языки.

Annotation

In this diploma thesis «Developing end designing of information system for

the secondary school named after N. V. Gogol» was considered by the educational

system of. This work is a software educational system of the secondary school

named after N. V. Gogol. The purpose of the work is to enable students to get more

relevant information about the educational system.

In the course of the software were used PHP and HTML languages.

Мазмұны

12

Кіріспе

1 Сайтты құруды ұйымдастыру, оның әдістері, басқару және зерттеу

мәселелері

1. 1 Интернет

1. 2 World Wide Web

1. 3 PHP-дегі серверлік сценарий тілі

1. 4 PHP қысқаша тарихы

1. 5 CSS стильдер тілінің негізі

1. 6MySQL мәліметтер базасы

2Жобалау бөлімі

2. 1 RatіonalRose аспабымен жұмыс

2. 2 Прецеденттер диаграммасы

2. 3 Кластар диаграммасын құру

2. 4 Тізбектер диаграммасы

2. 5 Кооперация диаграммасы

2. 6 Күй диаграммасы

3 Қолданбалы бөлім

3. 1 Н. В. Гоголь атындағы орта мектебінің ақпараттық жүйесін өңдеу

3. 2 Қажетті техникалық жабдықтар

3. 3 Ақпараттық жүйенің құрылымы

4 Экономикалық бөлім

4. 1

4. 2

Жобаны техникалық-экономикалық негіздеу

Экономикалық есептеулер

4. 3 Экономикалық есептің жалпы қорытындысы

5 Еңбекті қорғау бөлімі

5. 1 Жалпы жағдайлар

5. 2 Микроклимат

5. 3 Бөлмелердегі және жұмыс орындары үшін жарықтандыру талаптары

56

5. 4 Шу және діріл үшін талаптар

5. 5 Иондаушы емес сәулелер деңгейіне талаптар

5. 6 Электрқауіпсіздігі

5. 7 Өрт қауіпсіздігі

5. 8 Жасанды жарықтандырудың есебі

Қорытынды

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

А қосымшасы

Ә қосымшасы

Кіріспе

13

ХХ және ХХІ ғасырлар тоғысуындағы ғылыми-техникалық прогресстің

адамзат алдындағы басты жетістіктерінің бірі

- ақпаратты басқару

құралдарының қарқынды дамуы болып табылады. Ақпаратты өңдеудің негізгі

құралы компьютерлік техника болғандықтан, қазіргі уақытта компьютерлік

техниканы қоғамның барлық салаларына жаппай ендіру бүгінгі күннің негізгі

міндеттерінің бірі болып отыр. Басқару үрдісіндегі негізгі элемент болып

саналатын ақпарат жүйесінің және оған қатысты жаңа технологиялардың

пайда болуы

ақпараттық жүйелерді

жобалауда жаңа жолдарды

қалыптастыруда.

Бізді қоршаған ақпарат ағыны орасан зор. Ол уақыт өткен сайын

ұлғаюда. Сондықтан кез келген ұйымда, ортада, сондай - ақ білім алушы

келешек жеткіншектерге білім жолын көрсету мына біздердің міндетіміз.

Білім жүйесіне жаңа ақпараттық технологияның енуі өңдеудің білім беру

сайттарының және ақпаратты жіберуінде негізделетін жаңа оқыту

технологиялардың және оқыту формаларының пайда болуына әкелді.

Технологияның дамуына байланысты мұғалімнің ролі тек оқыту

процессін басқаруына әкеледі, бірақ бұл оқушылардың таным процессіне

әсерін төмендетпейді және оны оқыту процессінен шығармайды. Осылайша

компьютерлік амалдарды қолданылатын оқыту формасы қазіргі кездегі

формалардан оқыту процессінің басқаруымен және оқыту әдістерімен

ерекшеленеді. Соңғы он жылда орта және жоғары мектептерде оқытылатын

мектеп бағдарламасының қиындағаны мен көлемі артқаны байқалады. Соның

өзінде көптеген оқу орындарында жоғары білімді оқытушылар кадрының

жетімсіздігі де көрінеді. Үлкен қиыншылықтар (жедел дайындық, өндіріс

және тарану) әр-түрлі оқу көмектерін жедел дайындау, өндіру және тарату

кезінде жиі туындайды.

Білім беру жүйесіне байланысты әр түрлі сайттардың және

технологиялардың пайда болуы осы проблемаларды шығаруға мүмкіндік

береді.

Төменде қолданушылар үшін ғаламдық компьютерлік желінің

мүмкіндіктері тізбектелген:

- адамзатқа қызмет ететін барлық бағыттардың орасан зор мәліметтік

ортасына рұқсат алу мүмкіндігі;

- әртүрлі анықтамалық материалдарға: каталогтарға, анықтамалықтарға

тез әрі ыңғайлы түрде қатынау;

- қашықтықтан жаңалықтарды оқу мүмкіндіктерін пайдалану;

- ыңғайлы және арзан коммуникация жүйесіне қатынау мүмкіндігі

(электронды пошта, цифрлық телефондық байланыс, видеотелефон және т. б) ;

- қызмет көрсетуді таңдаудың және брондаудың оптималды тәсілін іздеу

жүйесі;

- көңіл көтеру функциясы (музыка, кино, фото, мультипликация) ;

- тәулігіне 24 сағат, жылына 365 күн оперативті режимінде жұмыс.

Интернет желісін орта мектептің ақпараттық жүйесіне қолданудың

төмендегідей артықшылықтары бар:

14

- ең тиімді және маңызды жаңалықтар;

- қолданушылардың сұраныстарын және талаптарын қанағаттандыратын

жаңалықтарды формалдау және беру мүмкіндігі;

- тәулік бойынша нақты әрі қажетті ақпаратты кез-келген уақытта қол

жеткізе алу мүмкіндігі;

- мектеп туралы кез келген ақпаратқа қол жеткізу мүмкіндігі;

Жұмыстың практикалық құндылығы «Н. В. Гоголь атындағы орта

мектебінің ақпараттық жүйесін жобалау және құру» құжырасының

ақпараттық жүйесі мәліметтер қорының қолданбасы түрінде жүзеге асуы.

Дипломдық жоба келесі бөлімдерден тұрады: кіріспе, сайтты құруды

ұйымдастыру және оның әдістері мен құралдарын таңдау, жобалау бөлімі,

қолданбалы бөлім, экономикалық бөлім, еңбекті қорғау бөлімі және

қорытынды, қолданылған әдебиеттер тізімінен және қосымшалардан тұрады.

Жұмыстың бірінші бөлімінде PHP тілі, CSS стильдер тілі, MySQL

мәліметтер базасы туралы, олардың негізгі қызметтері, мақсаттары туралы

толық айтылды.

Жұмыстың екінші бөлімінде архитектураны өңдеу, диаграммалар және

бағдарламаның сипаттамасы сипатталған.

Үшінші бөлімде Н. В. Гоголь атындағы орта мектебінің ақпараттық

жүйесінің құрылымы сипатталған.

Төртінші бөлімде экономикалық бөлімі сипатталған.

Бесінші бөлімінде еңбекті қорғау бөлімі қарастырылған.

Соңғы бөлімінде қортынды, әдебиеттер тізімі, қосымшалар сипатталған.

1 Сайтты құруды ұйымдастыру, оның әдістері, басқару және

зерттеу мәселелері

15

1. 1 Интернет

Интернет дегеніміз компьютерлерді бір - бірімен белгілі протоколдар

арқылы (TCP/IP) байланыстыратын желі, ол әр компьютерлерді өзара әр түрлі

информациямен алмасуына ықпал етеді. Интернеттің кросс- платформалық

тәуелсіздігі оның күн сайын қуат алуына және экспоненциалдық өсуіне

себепші.

Сонымен, желі дегеніміз не? Интернетте мыңдаған компьютерлер бір

бірімен байланысады. Бұл өте жеңіл сияқты көрінеді және көптеген адамдар

Интернет сөзін күнде қолданады, бір аз ғана адам оның концепциясын түсіне

біледі.

1957 жылы СССР бірінші Спутник атты жасанды жер серігін жіберді.

Бұл АҚШ -та үлкен әсер етіп, олар Advanced Research Projects Agency (ARPA)

атты Department of Defense (DoD) әскери ұйым жанынан ғылыми -

технологиялық бөлім құрады. 1969 жылы DoD ARPANET атты төрт түйіннен

тұратын желі құрады: California және Los Angeles (UCLA) университеттері,

Stanford Research (SRI) институты, California Santa Barbara (UCSB)

университеті және Utah университеті (1. 1 сурет) көрсетілген.

1. 1 сурет - Төрттүйіннен тұратын желі

Бұл желі 50 Кбит/с жылдамдығымен Network Control Protocol (NCP)

арқылы бірінші түйін - түйін протоколынан тұрды. Жылдар бойы көптеген

түйіндер ARPANET желісіне қосылып, және де ол желі протоколдар мен

программалық жабдықты қолдана бастады.

1974 жылы Vint Cerf және Bob Kahn “A Protocol for Packet Network

Interconnection” атты Transmission Control Program (TCP) программасының

спецификациясы мен структурасы туралы материал жарық көрді. 1978 жылы

TCP екі протоколдан тұрды: Transmission Control Protocol (TCP) және Internet

Protocol (IP) .

1982 жылы DoD TCP және IP (көбісі оны TCP/IP деп біледі)

протоколдарын ресми түрде қабылдады. 1983 жылдың қаңтар айында

ARPANET ресми түрде NCP және TCP/IP қосты, сонымен Интернет жасады.

Таңғажайып Интернеттің өсуі былай болды: 1984 жылы қосылған түйіндердің

16

саны 1000 болды, 1987 жылы ол 1 асты, 1989 жылы 1 асты, 1992

жылы 1 болды, 1996 жылы 10 000 000 болды. Қазірде Интернет

желілерінің саны 50 000 000 асты. Ол әлі де өсуде [1] .

Зерттеу жобасының табысты дамуы оны жасауға қатысқан көптеген

ұйымдар оны өздерінің күнделікті мақсаттары үшін пайдалана бастауының

арқасында жүзеге асты, ал 1975 жылы эксперименттік желіні жұмыс

желісі деп жариялады, ал ол үшін жауапкершілік DCA - ға (АҚШ - тың

қорғаныс байланысының Агенттігі) жүктелді. Мамандар бір уақытта TCP/IP

(Transmission Control Protocol / Internet Protocol - Тасымалдау үрдісін бақылау

протоколдары/ Интернет-протокол) негіздерін жасаумен айналысты.

TCP/IP 1938 жылы Әскери Стандарттар (MIL STD) ретінде

қабылданды, одан кейін APRANET - ке қосылған барлық хосттардан тек

қана берілген протоколдармен жұмыс жасау талабы қойыла бастады. Бір

уақыт «Интернет» термині тарала бастады, ал ол кезде APRANET екі жеке

желіге бөлінді: MILNET (Әскери желі) - Деректерді тасымалдаудың (DDN)

Қорғаныс Желісінің құпия емес бөлігі, және жаңа (өлшемдері кішірейтілген)

APRANET. Интернет термині екі желіні бірден айтқан кезде қолданылған.

1985 жылы Ұлттық Ғылым Қоры (NSF) NSFNet жеке желісін құруға

үлес қосты, ол көп ұзамай интернетке қосылды. Алғашында NSF құрамына

5 супер - компьютерлік орталықтар кірді, ол APRANET - тегіден аз еді, ал

деректерді тасымалдау жылдамдығы арналарда 56 кбит/с - тен аспады. Ол

кезде NSFNet - ті құру интернет дамуына қомақты үлес болды, өйткені

интернетті қалай пайдалану керектігіне жаңа тұрғыдан қарауға мүмкіндік

берді. Қор АҚШ - тағы әр ғалым, әр инженер ортақ желіге «қосылуы» тиіс

деген тапсырма берді, сондықтан арналары жылдамырақ, көптеген

аймақтық және жергілікті желілерді біріктіретін желіні жасауға кірісті [6] .

Онша алыс емес, 1990 жылы APRANET формалды түрде өзінің

жұмысын тоқтатты, ал одан 5 жыл өткен соң, NSFNet интернеттегі басты

ролді ойнаудан тыс қалды.

Интернет біз оны жобалағаннан және көргеннің шегінен асып, ол

өзін құрған агенттіктер мен ұйымдардан асып түсті, олар әрі қарай оның

дамуында басты роль ойнай алмады. Бүгінгі күні ол байланыстың бүкіл

әлемдік желісі, ол байланыстың тармақталған коммутациялық элементтері -

хабтар мен байланыс арналарына негізделген. 1983 жылдан бастап

интернет экспонента бойынша дамып келеді, бұрынғы уақыттардан

сақталған тек қана бірдеталь емес - ол әлі күнге дейін TCP/IP

протоколдарының жиыны негізінде жұмыс жасайды.

Интернеттің шұғыл өсуі TCP/IP протоколдарына үлкен қызығушылық

тудырды, ал нәтижесінде протоколды толық танып -біліп, ол үшін басқа

қосымшалар қатарын тапқан мамандар мен компаниялар пайда болды, ең

алдымен ол үшін тіпті оларды интернетке қосу қарастырылмаса да осы

протоколды жергілікті есептеу желілерін (LAN - Local Area Network) құру

үшін пайдаланды. Бұл корпоративтік желілер «интранет» деп аталады

және интернетке қосыла алады, немесе қосылмауы да мүмкін.

17

1. 1. 1 Құрылымдық диаграммасы. Құрылымдық диаграмма негізгі

мақсаты - ол пайдаланушыларға ақпараты жолын толық көрсету болып

табылады. Бұл құрылымдық диаграммада интернет, глобальді және локальді

жүйеде байланысы бар. Н. В. Гоголь атындағы орта мектебінің сайтының

жаңалықтары сервердің деректер қорында сақталынады. Содан жаңалықтар

желі арқылы таратылады. Пайдаланушы кез-келген жерде компьютері

интернет желісіне қосылған болса, онда Н. В. Гоголь атындағы орта

мектебінің сайтының жаңалықтарын оқи алады. Интернет желісі кез-келген

жерде пайдалануға болады. Мысалы: Жоғарғы оқу орындары, Өндірістік

орындары, Қалалық аймақ, Ауылдық аймақ (1. 2 сурет) көрсетілген.

1. 2 сурет - Құрылымдықдиаграмма

1. 2 World Wide Web

The client side. WWW клиенттік жағы дегеніміз екі фактор арқылы

белгіленеді: Hypertext Markup Language (HTML) және қолданушылар

компьютерінде орналасқан белгілі браузерлер арқылы. 1993 жылы бірінші

HTML версиясы National Center for Supercomputing Applications (NCSA)

ұйымында жасалып, Mosaic деп аталған.

18

1. 3 сурет - World Wide Web эволюциясы

HTML SGML атты кішкене гипертексттік тілден тараған, сонан кейін ол

үлкен комплексті гипертексттік тіл болды(мысалы, version 4. 0) . Басқа

тілдермен қатар және объекті модельдермен мысалы, JavaScript, DOM),

графикалық форматтармен (мысалы, GIF, JPEG, PNG), және мультимедия

(мысалы, audio, video), WWW клиенттік жағы түстерге өте бай, комплексті,

кейде хаосты аудан болып табылады. Сол себепті көптеген адамдар клиент

жағы өте әсерлі болғандықтан WWW мен байланыстырады да, Интернеттің

басқа жағы -сервер туралы біле бермейді [2] .

HTTP серверінің рөлі. Web сервер браузерден сұраныс алып, HTTP

байланысы арқылы жауабын жібереді (1. 4 сурет) .

1. 4 сурет - Web сервер рөлі

1. 3 PHP-дегі серверлік сценарий тілі

РНР идеясын 1994 жылдың соңында Расмуса Ледорфома ойлап тапты.

19

РНР - ол кең таралған, ашық кодпен таралған тіл.

Қарапайым тілде, РНР бұл программалау тілі, арнайы web -

қосымшаларына жазу үшін өңделген және Web- серверде орындалады. РНР

аббревиатурасы “Hypertext Preprocessor (Гипермәтін процессоры) ” мағынасын

білдіреді. Тілдің синтаксисін ең алдымен С, Java және Perl - ден алады. РНР-

ді оқу үшін артықшылытары тез арада динамикалық генерацияланатын web -

бетін web - әзірлеушісімен көрсетіледі.

РНР көптеген операциялық жүйелер үшін жетімді: Linux, Unix - тің

көптеген модификациясы, Microsoft Windows, Mac OS X, RISC OS және т. б.

Және де РНР заманауи вебсерверлерінің көбісін ұстанады. Олар Apache,

Microsoft Internet Information Server, Personal Web Server, Netscape және iPlanet

сервері, Oreilly Website Pro сервері, Caudium, Xitami, OmniHTTPd және т. б.

Көптеген серверге РНР модуль ретінде қойылады, ал басқаларына CGI

стандартын ұстанатындарын, РНР CGI процессоры ретінде қызмет ете алады.

РНР тілінің басты факторы ол іскерлілік болып табылады. РНР

программалаушыға есептерді тез және сапалы шешуге мүмкіндік береді. РНР

- дің тәжіребиелік сипаттамасы бес қажетті сипаттамаларымен ескертілінген:

- дәстүрлік;

- қарапайымдылық;

- сапалылық;

- қауіпсіздік;

- икемділік.

Тағы да бір РНР - дің тартымды қылағының сипаттамасы бар: ол тегін

таратылу, және де ашық кодпен (Open Source) .

PHP (негізгі аты "PHP: Hypertext Preprocessor") сервер -жақты HTML ге

енгізілген скриптік тіл. PHP коды басталу тэгі мен аяқталу тэгінен тұрады.

Басқа клиент -жақты, мысалы Javascript, сияқты тілдерден айырмашылығы -

ол сервер жақта орындалады. Егер сервер жағында скрипт іске қосылса,

клиент тек оның нәтижесін ешқандай программалау кодына енбестен алады.

Сіз сонымен бірге барлық PHP скриптілеріңізді HTML ге енгізіп жасауыңызға

болады.

Басқа CGI программалар сияқты да PHP көптеген қызмет атқарады:

мысалы, мәліметтер жинай алу, динамикалық бет жасау, жаңалықтар т. б.

Бірақ ең негізгі PHP тілінің жетістігі болып оның көлемі мен қасиеті әр түрлі

мәліметтер базаларын қолдануы болып табылады.

1. 4 PHP қысқаша тарихы

PHP 1994 жылы Rasmus Lerdorf ойлап тапқан. Бірінші версиялары 1995

жылы жарық көріп Personal Home Page Tools деп аталған. Ол өте қарапайым

анализатор мен белгілі бір макростардан тұрған және кішкене сайтқа

пайдаланарлық боларлықтай болған, мысалы, қонақ кітабы, счетчик және т. б.

Анализатор қайтадан 1995 жылдың ортасында жазылып PHP/FI Version 2 деп

аталған. Ол Personal Home Page ден және mSQL функцияларынан тұрған [6] .

20

Статистика мәліметтері бойынша 1996 жылы PHP/FI бағдарламасын

15, 000 аса дүние жүзіндегі web сайттар пайдаланған. 1997 жылдың

ортасында ол сан 50, 000 жеткен.

1. 4. 1 РНР -дегі серверлік сценарий негіздері. Интернет санақтарына

сүйенсек, 1994 жылы Расмус Лердорф web-серверлердің біреуінде орналасқан

өз резюмесінің қарастырушыларын байқауға арналған қаптама жазды. Дәл

осы жағдай (яғни серверлердің жұмыспен толтырылуы), Расмусты өзінің

скрипперін С тілінде қайта жазуына тура келді. Бұл бетке әрбір қатынас

кезінде, Perl көшірмесінің іске қосылуы кететін уақытты үнемдеуге мүмкіндік

берді. Біраз уақыттан соң осы серверде өздерінің де резюмелерін қалдырған

басқа қолданушылар Расмус сценарийлеріне көңіл аударып, оны қолдануға

рұқсат сұрады. Ақырындап, қолданушылар әдеттегідей бағдарламаның

функцияларының кеңейтілуі және жаңа мүмкіндіктерді қосу жайында сұрай

бастады. Соңында Расмус Лердорф жаңа функциялар қосылған негізгі

скриптер, құжаттар жиынтығы мен FAQ-беттен тұратын дистрибутивті

жинады. Сол кездері PHP (Personal Home Page) деп аталатын, яғни үй бетін

құруға арналған скриптер жиыны. Содан кейін аббревиатура келесідей

аталынатын болды: PHP Hypertext Preprocessor (осындай рекурсивті анықтама,

Linux - Linux Is Not UniX) пайда болды [11] .

Біраз уақыттан соң скриптер мүмкіндіктері айтарлықтай кеңейді.

Сценарийлер процессоры жазылды, HTML-формаларын өңдейтін құрылғы

және SQL-сұраныстарының тікелей бет мәтінінде енгізуге болатын мүмкіндік

туды. Формаларды өңдеу модулі FI (Form Interpreter) деп аталынған еді, жаңа

версиясы PHP/FI атауына ие болды, ал сонан соң 1995 жылдың ортасында жай

ғана РНР 2 деп аталынып кетті.

Ақырындап, РНР-мен басқарылатын есептер күрлелендірілді. жылдам

жұмыс жасауы және кеңірек мүмкіндіктерінің кеңейту мақсатында

бағдарламаның толықтай қайта қарастыруға тура келді, . Осылайша РНР3

жобасы іске қосылған болатын. Бұнын ең маңыздысының бірі - РНР

сценарийлерінің синтаксисі стандартты түрге жақындастырылды, тәуелсіз

құрастырушыларға бағдарламаны кеңейтуге мүмкіндік беретін API қосылды.

Содан бері РНР дамуда және жактаушыларды саны көбеюде. Қазіргі кезде

РНР 4 версиясы жарық көрді, бірақ одан кіші РНР3 версиясы кеңірек

қолданылады. Кейбір Web-серверлер енгізілген PНР интерпретаторына ие. Ол

өз алдында құжаттарды қосалқы процестерді қоспай-ақ генерациялауға

мүмкіндік береді. Алайда CGI-ді шақыру Web-сервер орындалған

компьютердің жұмысын ақырындатады.

PНР Web-сервер Apache, CGI бағдарламаларының

артықшылықтарымен қолданудағы шығындар жоқ. Web-сервер динамикалық

құжаттарды генерациялағанда бағдарламалар шақырылады. CGI

бағдарламасы браузер жағынан түрлі сұраныстармен әрдайым айналыспайды.

РНР сай:

- төмен оқу кесіндісі;

21

- дамыған функционалдылық: мәліметтер базасы, жолдары, желелік

байланыстар, файлды жүйедегі операцияларды қолдау, Java, COM, XML,

CORBA, WDDX және Macromedia Flash;

-

платформалармен сәйкестік: UNIX (кез

келген), Win32

(NT/95/98/2000), QNX, MacOS (WebTen), OSX, OS/2 и BeOS;

- серверлермен сәйкестік: Apache модулі UNIX, Win32), CGI/FastCGI,

thttpd, fhttpd, phttpd, ISAPI (IIS, Zeus), NSAPI (Netscape iPlanet), Java

сервлеттер механизмі, AOLServer және Roxen/Caudium модулі;

- қысқа құру циклі: табылған кателіктердің дұрысталуымен, қосымша

функциялармен және де жақсартулармен жасалған версияар бірнеше айда бір

шығыды;

-

энергетиқалық және

жылы жүзді құрастырушылар тобы.