АЛМАТЫ ОБЛЫСЫ ТҮРГЕН ТОПТЫҚ СУ ҚҰБЫРЫН ҚАЙТА ҚҰРУ ЖӘНЕ ОНЫ ПАЙДАЛАНУ ЖОБАСЫ

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 67 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ АУЫЛШАРУАШЫЛЫҒЫ МИНИСТРЛІГІ

КОММЕРЦИЯЛЫҚ ЕМЕС АКЦИОНЕРЛІК ҚОҒАМ
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

Гидротехника, мелиорация және бизнес факультеті

Су ресурстары және мелиорация кафедрасы

АЗАД АХМАД РАШАД

ДИПЛОМДЫҚ ЖОБА

АЛМАТЫ ОБЛЫСЫ ТҮРГЕН ТОПТЫҚ СУ ҚҰБЫРЫН ҚАЙТА ҚҰРУ ЖӘНЕ ОНЫ ПАЙДАЛАНУ ЖОБАСЫ

5В080500-Cу ресурстары және суды пайдалану мамандығы

Алматы 2018
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ АУЫЛШАРУАШЫЛЫҒЫ МИНИСТРЛІГІ

КОММЕРЦИЯЛЫҚ ЕМЕС АКЦИОНЕРЛІК ҚОҒАМ
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

Гидротехника, мелиорация және бизнес факультеті

Су ресурстары және мелиорация кафедрасы

ДИПЛОМДЫҚ ЖОБА

Тақырыбы: Алматы облысы Түрген топтық су құбырын қайта құру
және оны пайдалану жобасы

Көлемі ____ бет
Көркемдік материалдар________
Қосымша________
Орындаған: Азад Ахмад Рашад
Диплом қорғауға жіберілді: ___ _______________2018 жыл

Кафедра меңгерушісі: т.ғ.к., қауым.профессор _____________Сарқынов Е.С.

Жетекші: а.ш.ғ.д., профессор ___________________________Тілеуқұл ов А.Т.

Нормабақылаушы: доктор PhD ______________________ ____Ануарбеков Қ.

Арнайы бөлімдер бойынша кеңесшілер:

ГТҚ, т.ғ.к., қауым.профессор ____________________________ Базарбаев А.Т.

Су тазалау технологиясы а.ш.ғ.д., профессор ______________Зубаиров О.З.

Сарапшы: _________________

КОММЕРЦИЯЛЫҚ ЕМЕС АКЦИОНЕРЛІК ҚОҒАМ
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

Гидротехника, мелиорация және бизнес факультеті

Су ресурстары және мелиорация кафедрасы

Мамандық: 5В080500-Cу ресурстары және суды пайдалану

Дипломдық жобаны жұмысты орындау

ТАПСЫРМАСЫ

Студент: Азад Ахмад Рашад
Жоба жұмыс тақырыбы : Алматы облысы Түрген топтық су құбырын
қайта құру және оны пайдалану жобасы

Университеттің 2017 ж. № бұйрығымен бекітілген.
Дайын жобаны жұмысты тапсыру мерзімі 25 мамыр 2018 жыл

Жобаны жұмысты бастапқы деректері:
Алматы облысының табиғи-климаттық жағдайы; диплом алдындағы өндірістік практика негізінде жиналған материалдар; Түрген су құбырының жалпы сұлбасы, жобалау аймағының сипаттамасы; су тұтынушылар құрамы, қабылданған су мөлшері.

Дипломдық жобада жұмыста қарастырылатын тараулар мен сұрақтар:
Кіріспе
1. Сумен қамту нысанының орналасқан аумағы мен сипаттамасы, негізгі сумен қамту көзінің техникалық көрсеткіштеріне талдау және табиғи шаруашылық жағдайлары.
2.Су тұтынушылар құрамы, тұтыну режимі мен көлемін анықтау, тегеурінді реттеуші мен су құбыры жүйесіндегі су көлемін есептеу, тік тұндырғышты есептеп, залалсыздандыру.
3. Қайта құру, құрылыс жұмыстарының көлемі және су құбырын пайдалану шаралары.
4. Технико - экономикалық көрсеткіштер.
5. Табиғатты қорғау және тіршілік қауіпсіздігін қамтамасыз ету.
Қорытынды.
Қолданылған әдебиеттер.

Графикалық материалдар: 12-15 презентациялық слайдтар дайындау қажет.

Ұсынылған негізгі әдебиеттер:
1. Монтаж систем внешного водоснабжения и канализации под редакцией А.К.Перешивкина. Справочник по специальным работам.М.: Стройиздат, 1987
2.ЕНиР сборник Е9 (Сооружения системы теплоснабжения, водоснабжения, газоснабжения и канализации. Выпуск 2 Наражные сети и сооружения М,:Прейскурантиздат, 1988 г.
3. Зубаиров О.З., Тлеукулов А.Т. Суғару мелиорациясы Оқулық. Алматы, Агроуниверситет, 2010.- 274 б.
4. Зубаиров О.З.,Тлеукулов А.Т.и др. Мелиоративтік жүйелерді жобалау. Оқулық. Нур-принт баспасы, Алматы, 2011.-283 бет.
5.Ольгаренко В.И. Эксплуатация гидромелиоративных систем Москва, Колос - 1980 г.
6.Оросительные нормы сельскохозяйственных культур в Казахстане КазНИИВХ Джамбул 1989г
7. Тлеукулов А.Т., Зауирбек А.К., Базарбаев А.Т., Методические указания
для дипломного проектирования, Алматы, 2012 г.
8.Зубаиров О.З., Шомантаев А.А., Жунисов А.Т. Учебное пособие: Практикум по гидротехническим сооружении, К-Орда, Тұмар, 2010.- 240 с
9.С.К.Хамзин, А.Е.Тажанов Проектирование земляных работ и устройств фундаментов. Москва, 1990 г

Жобаны (жұмыстың) арнайы тараулары бойынша кеңесшілері

Тарау
Кеңесші
Мерзімі
Қолы
Құрылысты ұйымдастыру және жүргізу
М.Қалиев

Гидротехникалық құрылымдар
А.Базарбаев

Су тазалау технологиясы
О.Зубаиров

Кафедра меңгерушісі: т.ғ.к., қауым.профессор _____________ Сарқынов Е.С.
қолы
Жетекші: а.ш.ғ.д., профессор ___________________________Тілеуқұл ов А.Т.
қолы
Тапсырманы орындауға
қабылдаған студент ______________________ Азад Ахмад Рашад.
қолы

Дипломдық жұмысты орындау кестесі

№
рет
Қарастырылған бөлімдер
Жетекшіге белгілену мерзімі
Ескертулер
1
Жалпы бөлім. Ауылды елді мекендерді сумен қамтамасыз етудің және
санитарияның қазіргі жағдайы (Республика бойынша)
01.03.18ж.- 15.03.18ж..

2
Жиналған тақырыптарға сараптама жасау
16.03.18ж.- 25.03.18ж.

3
Жобалау ауданының табиғи-климаттық жағдайы
26.03.18ж.-
30.03.18ж.

4
Сушаруашылық есептеулер. Су тұтынушылар құрамын, су тұтыну көлемін анықтау
01.04.18ж.- 10.04.18ж.

5
Сорап станциясын есептеу және сораптарды таңдау. Су тарату желісіндегі құбыр диаметрін анықтау
10.04.18ж.- 20.04.18ж

6
Мұнаралы су таратқыштарды есептеу. Тік тұндырғыштарды есептеу.
20.04.18ж.- 30.04.18ж.

7
Құрылыс жұмыстарын ұйымдастыру
02.05.18ж. - 08.05.18ж.

8
Сумен қамту жүйелік құрылысының сметалық бағасы. Жобаланған сумен қамту жүйелерін ұйымдастыру шаралары.
08.05.18ж. - 15.05.18ж

9
Технико-экономикалық көрсеткіштер. Жылдық пайдалану шығындарын және судың өзіндік құнын есептеу.
15.05.18ж. - 20.05.18ж

10
Табиғатты қорғау және тіршілік қауіпсіздігін қамтамасыз ету шаралары
25.05.18 ж.

11
Дипломдық жобаны рәсімдеу
26.05.18 ж.

12
Алдын ала қорғау
04.06.18 ж.

13
Негізгі қорғау
10.06.18 ж.

Кафедра меңгерушісі: т.ғ.к., қауым.профессор _____________ Сарқынов Е.С.
қолы
Жетекші: а.ш.ғ.д., профессор ___________________________Тілеуқұл ов А.Т.
қолы
Тапсырманы орындауға қабылдаған студент _____________ Азад Ахмад Рашад.
қолы
2018 ж.

Мазмұны

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 7

1.Жалпы бөлім
1.1. Ауылды елді мекендерді сумен қамтамасыз етудің және санитарияның
қазіргі жағдайы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...8
1.2. Сумен қамту нысанының орналасқан аумағы мен сипаттамасы ... ... ... .10
1.3. Негізгі сумен қамту көзінің техникалық көрсеткіштеріне талдау ... ... ...11
1.4.Сумен қамту нысанындағы табиғи шаруашылық жағдайлар ... ... ... ... ...12

2. Негізгі бөлім (қажетті есептеулер нәтижелері)
2.1. Су тұтынушылар құрамы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...14
2.2. Су тұтыну көлемін анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..15
2.3. Су тұтыну режимі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..22
2.4. Тегеурінді - реттеуші құрылымдарды есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...24
2.5. Су құбыры жүйесіндегі су көлемін есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...28
2.6. Сорап станциясын есептеу және сораптарды таңдау ... ... ... ... ... ... ... . 32
2.7. Су тарату желісіндегі құбыр диаметрін анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... .35
2.8. Мұнаралы су таратқыштарды есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..39
2.9. Тік тұндырғыштарды есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .41
2.10. Суды залалсыздандыруға арналған бактерицидті қондырғыларды есептеу және таңдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .45

3. Құбыр желісін нақтылау және құрастыруды ұйымдастыру
3.1. Жер жұмысы (траншея) көлемін анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .48
3.2. Құбырды қайта құруға қолданылатын механизмдерді таңдау ... ... ... ... .50
3.3. Құрылыс нысанының технологиялық процесінің сипаттамасы ... ... ... ...58
3.4. Құбыр жүйесінің құрлысының сметалық құнын анықтау ... ... ... ... ... .61
3.5 Жобаланған сумен қамту жүйелерін ұйымдастыру шаралары ... ... ... ... .65
3.6 Су құбыры желісін дұрыс пайдалануға қатысты шаралар ... ... ... ... ... ... ,68
3.7 Су құбырын пайдалану мен басқару көрсеткіштері ... ... ... ... ... .. ... ... ... .69

4. Технико - экономикалық көрсеткіштерді есептеу
4.1. Жылдық пайдалану шығындарын және судың өзіндік құнын есептеу ... 72
4.2. Негізгі технико - экономикалық және қаражат көрсеткіштері ... ... ... ... 73

5. Сумен жабдықтау жүйесіндегі құрылыстарды пайдалану шаралары...76
5.1 Ұңғымаларды пайдалану ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...77
5.2 Сорап станцияларын пайдалану ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... 77
5.3 Су қубыры желісін пайдалану ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 77
5.4 Арын реттеуіш сыйымдылықтарды пайдалану ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... 78
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..71

Пайдаланған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .72

КІРІСПЕ

Бүгінгі таңда табиғи сулардың түрлі ауытқуларға ұшырап, сол аумақ экологиясына байланысты оның сапасының да өзгеріп жатқаны белгілі. Бірақ қалай болғанда да ауыз суына, онымен халықтың қамтамасыз етілуіне жауапкершілік төмендемеуі керек.Ауылдық жердегі елді мекендерді сумен қамтамасыз ету саласы қалалық сумен қамту жүйесіне қарағанда әртүрлі себептер негізінде ерекшеленеді. Оның ең бастылары - ауылды мекендерде көпшілік жағдайда су тікелей құдықтардан алынып пайдаланылады, арнайы құбырлар арқылы тартылатын су мөлшерлері аса көп емес, тұрақты түрде тұтынушыларға беріле бермейді.
Бүгінгі таңда табиғи сулардың түрлі ауытқуларға ұшырап, сол аумақ экологиясына байланысты оның сапасының да өзгеріп жатқаны белгілі. Бірақ қалай болғанда да ауыз суына, онымен халықтың қамтамасыз етілуіне жауапкершілік төмендемеуі керек. Осы тұрғыдан алғанда Қазақстанның оңтүстік өңіріндегі Түрген топтық ауыз су жүйелерінің бұл аумаққа тигізер ықпалы өте зор. Еңбекшіқазақ ауданы елді мекендерінің табиғи су көздерінен алынатын сулардың көмегімен қамтамасыз етілетіні оған қазіргі кезде үлкен мән берілу керектігін айғақтайды. Осыған орай аса көкейтесті мәселеге арналып жазылған дипломдық еңбекте осы ауыл тұрғындарына аса қымбат саналатын ауыз суды жеткізудегі бүгінгі жайы мен оның болашағы сөз етіледі.
Жер қыртысы бедерлі болып келетін бұл өңірде су мәселесімен қамтамасыз етудің өз проблемасы бар. Соның ең бастысы - судың жеткілікті түрде әрі бірқалыпты болуына қол жеткізу. Осыған орай дипломдық еңбекте су жүйелеріндегі орын алып отырған ағымдық ақауларға, оларды қалпына келтіруге, сондай-ақ ең үлкен мәселе тұрғын үйлерге судың жетіспеу, ауыз суды ысырапсыз тиімді пайдалану, су объектілерінің санитарлы-гигиеналық және экологиялық жағдайын жақсарту, басқару мен үйлестіруді жетілдіру себептеріне назар аударылған. Көптеген тұстарда диплом жобада су жүйелеріндегі ауыз су сапасын өте лайлы болып келгендіктен оны жақсартуға себебін тигізетін техникалық қайта өзгертулерге, оның жолдарына мән беріледі.

1 ЖАЛПЫ БӨЛІМ

1.1 Ауылды елді мекендерді сумен қамтамасыз етудің және су сапасының санитарлық жағдайы (Республика бойынша)

Бүгінгі ауылды елді мекендерде негізінен 1960 - 1990 жылдар аралығындағы кезенде салынған су құбырларының инфрақұрылымының болуы Қазақстанды дамып келе жатқан елдерден тиімді түрде ерекшелеген. Жер асты суларының болжамды қорлары мен барланған пайдаланыстағы қорлардың болуы ауыл кенттерінің сумен қамтамасыз ету схемаларының даму бағытын анықтаған. Сумен қамтамасыз етілген аудандарда негізінен жергілікті, бір ауылға арналған су қубырларынын тарту жүзеге асырылған.
Батыс-Қазақстан, Солтүстік-Қазақстан, Қостанай, Ақмола, Атырау және Қызылорда облыстарының су қорлары шектеулі немесе негізінен минералдандырылған сулар тараған аудандарда ондаған және жүздеген елдімекендерге қызмет көрсететін ұзындықтары 50 шақырымнан 2000 шақырымға дейінгі толық су құбырларын салу жузеге асырылды. Олардың жалпы узындығы 17,1 мың шақырымды құрап, олар 1276 ауылды кенттерді сумен қамтамасыз етті. Өздерінің өлшемдері бойынша бірегей және әлдеме баламасы жоқ су құбырлары екі онжылдықтан астам уақыт пайдаланылып, олар өздерінің күтілуіне мемлекет тарапынан дотация бөліне отырып пайдалынған.
Барлығын есептегенде, республика аумағында 79 толық су құбыры пайдаланылған. 2,5 мың кентте жалпы узындығы 29 мың шақырымды құрайтын жергілікті су құбырлары болды. Жалпы алғанда республика бойынша сапалы ауызсуға ауыл тұрғындарының 65%, ал кейбір аудандар мен аймақтарда 70 - 95% ауыл тұрғындары қол жеткізе алды.
Қазақстан экономикасын реформалаудың қиын - қыстау кезеңінде сумен қамтамасыз ету жүйелерінің күтіміне бөлінетін бюджеттік қаражаттар көлемі күрт қысқартылып, олардың құрылысы мен қалпына келтірілу көлемдері төмендетілді.

1 кесте. Республика бойынша жабдықталған жалпы тұрғын үй аймақтарының үлестік салмағы

Су қубырларымен
17% (облыстар бойынша ауытқулар 2-28%)
Канализациямен
6% (1-13%)
Ванна (душ) бөлмелерімен
3% (1-5%)
Жылыту жүйелерімен
2% (0,1-6%)
Газбен
91% (65-95%)

Қазіргі кезде ең көп дегенде 46 ғана су құбыры жұмыс істеуде немесе қалпына келтіру барысында. Облыстық ұйымдардың деректері бойынша және 25 - 30 жылдан асатын олардың пайдаланылу мерзімдеріне сәйкес жүйелердің тозуы 70% жетті.

2 кесте. Бұрын топтық су құбырларының ұзындығы мен қызмет көрсетілетін ауылдар саны бойынша Солтүстік-Қазақстан облысының деректері

Жылдар
1991
2000
2004
Ұзындығы, км
5682,8
4075,0
2958,1
Қызмет көрсетілетін ауылдар саны
497
290
163

Тұрғындардын 63,9% ішу мен тұрмыстық мақсаттарында аулалық және қоғамдық құдықтар мен жер бетіндегі көздердің суын пайдаланады және суды тасып ішеді. 2072 ауылға су орталықтандырылған жүйелер арқылы жеткізіледі.
Солтүстік Қазақстан, Манғыстау және Атырау облыстарында ол негізінең топтық су құбырлары болып табылады. Қызылорда, Қостанай, Ақмола және Шығыс-Қазақстан облысы тұрғындарының шағын бөлігі де жеке аумақтарда жергілікті жер үсті су көздері болмағандықтан, топтық жүйелердің қызметтерін пайдаланады. Дегенмен, негізінен жергілікті сумен қамтамасыз ету жүйелері басым.
Сумен қамтамасыз етілмеген немесе негізінен минералдандырылған сулар тараған аудандарда соңғы 2-3 жылда 100-ге жуық жергілікті су тазарту құрылғылары салынған.
Су құбырлары жүйелері мен құрылымдарының әрдайым нашарлап отырған техникалық жағдайы мен сулардың бактериологиялық көрсеткіштері бойынша стандарттан тыс су үлгілерінің саны көбеюде. Мысалы, санэпидемқадағалау органдарының деректері бойынша, ол 50% және одан көп мөлшерді құраған.
Орталықтандырылмаған сумен қамтамасыз етудің қазіргі кезде ұңғылары иесіз болып табылады. Орталықтандырылмаған сумен қамтамасыз ету көздерінен алынған микробиологиялық және химиялық көрсеткіштері бойынша стандарттан тыс су улгілерінің үлестік салмағы орта республикалық 21,5% салыстырғанда жиі жағдайларда 45-55% жетіп, одан да асады.
Су сапасының төмендеуінің ең көп тараған көрсеткіштерін тұздардың, темірдің марганецтің мөлшерден көп болуы, фтордың және судың қауіпсіздігін, зиянсыздыгын және органолептикалық сипаттамаларын анықтайтын өзге құрам бөліктерінің мөлшерден аз немесе көп болуы көрсетеді. Сөйтіп, АЕМ орталықтандырылған сумене қамтамасыз ету жүйелерінің жағдайын қанағаттандырарлық деп есептуге келмейді.
Жүйлердің жұмысына, судың сапасы мен қол жеткізу мүмкіндіктеріне түрлі дәрежеде кері әсер ететін барлығына ортақ жайттар мыналар:
Көп жағдайда пайдаланудың нормативті мерзімінен 1,5-2 есе көп уақыт қызмет еткен су құбырлары мен құрылғылардың аса тозуы. Ол судың елеулі түрде (30-40% дейін) шығындалуы мен нәтижесінде электр энергиясына шығарылатын шығындардың өсуі мен 1м3 судың құнының қымбаттауына әкеп соғады;
Құбырлардың ішіндегі судың бактерия әрекеті өнімдерімен және ішкі беттердегі татпен қайталама ластануы;
Су құбырларын күту қызметтерінің жеткіліксіз мөлшерде дамуы мен қамтамасыз етілуі, ал көп жағдайларда мүлдем болмауы.
Мемлекет тарапынан жаңа су құбырларын салуға және барын қалпына келтіруге бөлінетін мемлекеттік инвестициялардың жеткіліксіздігі, бұл мәселені іс жүзінде техникалықтан қаржылық-экономикалыққа айналдырып жіберді.
Ауылдардағы су құбырларының жүйелерін салу және қалпына келтіру Ауызсулар Салалық Бағдарламасы мен ауылды аймақтарды дамытудың Мемлекеттік бағдарламасының шектерінде жүзеге асырылып отыр. Ол бағдарламаны дамытуға облыстарда сәйкес аймақтық бағдарламалар әзірленген. Жұмыстардың қаржыландырылуы республикалық және жергілікті бюджеттерден және сыртқы қарыздар мен гранттардың және шаруашылық нысандардың қаражаттары есебінен жүзеге асырылады. 2010 жылы Ислам Даму банкінің қаражаттары есебінен Қарағанды облысындағы ауылдардың сумен қамтамасыз етілуі жобасының жузеге асырылуы басталды. Жапония өкіметінің гранты есебінен Қазақстан Республикасының ауылды елдімекендеріндегі сумен қамтамасыз ету жобасы - Солтүстік Қазақстан және Ақмола облыстарында жүзеге асырылған.
Дегенмен, қабылданған шаралар мен бөлініп отырған қаражаттардың көлемдері жағдайдың тұрақты түрде жақсаруын қамтамасыз етпейді. Сумен қамтамасыз ету жүйелерінің істен шығу процесі озушы қарқынмен жалғасуда.

1.2 Сумен қамту нысанының орналасқан аумағы мен сипаттамасы

Жобаланып отырған сумен қамту нысаны Қаракемір ауылды мекені ол Алматы облысы, Еңбекшіқазақ ауданына қарайды. Бұл жүйенің бас су құбыры өзінің бастауын (ПК104+63) Түрген магистралдық құбырынан алып, суды Қаракемір ауыл мекенінің резервуарына жеткізеді. Су желісінің жалпы геодезиялық құлама биіктігі - 125 м.
Трассаның басты бөлімшесі күрделі рельефтік және геологиялық шарттардан өтеді. Төселінетін грунт қашықтығы L=2км - IV-V топ, L=30.81км - II-III топ. Қаракемір тармағының бас жағындағы (D280-125 мм) алдағы ауқытта болатын максималды су өтімі-80,6 лс деп қабылданып, оның ішінде Қаракемір ауыл мекеніне берілетін су өтімі - 33,3 лс.
Сумен қамту нысаны, орналасу дәрежесі бойынша тұрғын үйлерді ауыз сумен қамтиды, тұрғындардың жалпы саны-6200 адам. Сумен қамту желілерін су көздеріне, тұтынушылардың орналасу реттеріне сәйкес, оларға суды жеткізудің технологиялық шешімдеріне байланысты алынады. Бұл ретте тұтынушыларға елді мекендер, мал фермалары мен өнеркәсіп комплекстері, құс фермалары, жайылымдағы мал суаттары тағы басқалар жатады.
Сумен қамту жүйесін жобалау үшін бірінші кезекте ол жерге қандай мөлшерде су қажет екендігін, оның сапасының деңгейін анықтау керек.

1.3 Негізгі сумен қамту көзінің техникалық көрсеткіштеріне талдау

Жобаланып отырған аймақта жер үсті су ресурсының көлемі 95% дейін Түрген өзенінде қалыптасады. Ол кіші өзендер мен биіктігі 3000 м-ден жоғары мұзды Іле Алатауы жылғаларының қосылуынан пайда болады. Азғантай ағынды Талдыбұлақ бұлағынан және Тастыбұлақтан алады, олар таудан жазықтыққа шыққанда біразы жоғалады.
Өзен солтүстік бағытта ағып, Іле өзеніне құяды. Сүзілумен егістікті суаруға кеткен шығын нәтижесінде егістікті суаруға Түрген өзені өзінің ағынын Іле өзеніне тек суы көп жылдары алып келеді.
Өзен тармағының ұзындығы 226 км, су жинағыштың аумағымен 626 км2. Өзеннің негізгі қоры мұздар, қар және жауын - шашындар. Жылдық ағында ең көп су - 40%-ке дейін мұзды сулар құрайды. Қалған сулар мезгілдік қар мен жаңбыр сулары.
Өзен ағынының негізгі массасы 70% - 80% шамасында су тасу кезінде (сәуір-шілде) өтеді және бір айға дейін созылады.
Аймақты ағын сулар көп болғанымен, оларды тұрғындарға жеткізіп, тарататын инженерлік құрылымдар өте аз, жұмыс істеп тұрғандарының өзі ескірген, суды қажетті мөлшерде бере алмайды.
Қаракемір ауылды мекені Түрген өзеніне құятын Теріскенсу жылғасынан су алады. Олардағы болат құбырдың диаметрі 200-300 мм, ұзындығы 12 км-ге жақын.
1947 жылы салынған ол өзеннің оң жақ жағалауына орналасқан. Жиырма жылдай пайдаланып келе жатқан оның қазіргі су өтімі 33,3 лс. Елді мекен ішінде көшелік су тарататын желі, су алатын колонкалар, үй ішіндегі су бөлу жүйесі бар.
Бұрынғы салынған Түрген су құбырының бас тоғаны аса инженерлік емес реттелмейтін түрде жасалған. Оның үстіне лай-құмнан қорғайтын техникалық құрал-жабдық қарастырылмаған. Елді мекенге кіре беріс жерде 2 резервуар - су жинағыш қарастырылған (500 және 1000 м3). Суды залалсыздандыру хлораторлы қондырғы көмегімен атқарылады.
Су құбырының кей жерлерде ірі құмдармен, жұмыртастармен бекітіліп қалған. Оған қоса болатын құбыр тотығы мен қажалу процесстері сумен қамтамасыз етуді нашарлатады. Жаздың күндері ауыз су жетіспеуі кездесіп отырады. Бірақ су таза, СанПиН 3.01.067-97 Ауыз су талаптарына жауап береді.
Турген өзенінен су алатын құбыр (диаметрі 50 мм ) тарату желісімен жабдықталған, бірақ басқа құбырларға қосылмай, жеке тартылған. Сондықтан су аз жылдары оның су өтімі аса қөп емес.
Жалпы алғанда елді мекен сумен қамту жүйесі төмен денгейде жұмыс істейді, инженерлік инфрақұрылым қазіргі талапқа сай емес, ауыз су залалсыздандырылмайды.
Қаракемір ауылды мекені суды Турген өзенінің ирригациялық су торабы орналасқан жерден алады. Болат құбыр (диаметрі 250 мм) өзен табанынан өтіп, жердің улкен еңістігінің есебінен жұмыс істейді ( өздігінен ағатын режим ). Сонан соң су өзеннің оң жақ бетіндегі құбыр ( диаметрі 200-300 мм) бойымен хлоратор станциясына түседі. Залалсыздандырылған су 500 м3-лік резервуарға құйылады.
Бұл су құбыры өткен ғасырдың 80-ші жылында салынған. Су тартқыш аймағына Сатай елді мекенге кіреді. Оған су 2-ші кезекте диаметрі 150-250 мм құбыр арқылы 6 км қашықтықтан Қаракемір елді мекенінен берілетін болады.
Қазіргі кезде сумен қамту денгейі төмен, бұрынғы су құбырлары қайта жаңартуды қажет етеді. Аудандық СЭС мәліметтері бойынша, Қаракемір ауылды мекенінде су сапасы санитарлық талаптарға сай бола бермейді. Оның мөлдірлігі, бактериалдық ластануы (1,61%) қосымша жұмыстарды қажет етеді.
Қорытынды мен ұсыныстар:
oo Жобалау аймағында тұрғындарды сапалы ауыз сумен қамтамасыз етуге табиғи және инженерлік мүмкіндіктер бар. Жер жағдайы бойынша тау басынан өздігінен ағатын су құбырын салуға болады, яғни су тасымалдауға электроэнергияның қажеті жоқ.
oo Судың сырт қөзге тазалығына қарамастан, оны залалсыздандыратын қондырғылар қажет.
oo Ағын судың тоғандар, су қоймалары арқылы реттелмеуіне байланысты сумен қамтуда бірқалыптылық жетіспейді.
oo Пайдаланалып келе жатқан құбырлар абразивтік қажалуға ұрынғандықтан және коррозиялық бүлінуге ұшырағандықтан қайта жаңартуды қажет етеді.
oo Есептеу құралдары орнатылмағандықтан су шығыны өте жоғары (30-40%) және бау-бақша суғаруға кететін су аса реттелмеген, әрі тексеріліп тұрмайды .

1.4 Сумен қамту нысанындағы табиғи-шаруашылық жағдайлар

Жобаланып отырған ауданның ауа-райы күрт континенталды. Температурасы ең ыстық ай-шілде айы, абсолюттік температурасы 450С. Ең төменгі температура белгісі -350С қаңтар-ақпан айында кездеседі. Жоғарғы температура мен ауаның құрғақтылығы әсерінен үлкен булануға алып келеді. Ауданда атмосфералық жауын-шашын мөлшері аса жоғары емес. Ең көп жиі болатын кезі сәуір - мамыр айы, ал ең сирек кезі - тамыз айында болады.
Қалыпты қар жамылғысы желтоқсан айының бірінші он күндігінде түседі. Қар қалыңдығы-20-30 см. Орташа жылдық жауын-шашын мөлшері метеостанция дерегі бойынша 496 мм. Ең жоғарғы топырақтың қату тереңдігі -1,34 м. Оңтүстік - батыс және оңтүстік-шығыс желінің орташа жылдамдығы -16 мс. Климат жағдайлары Есік метеостансасы мәліметтерімен сипатталады және олар №3 кестеде беріліп отыр.

3 кесте. Есік метеостансасы мәліметтері

№
Көрсеткіштер
Қысқы мезгіл
(X-III)
Жаздық мезгіл
(IV-IX)
Жыл
1
Температура 0С
oo орташа
oo абсолюттік максимум
oo абсолюттік минимум

-1,4

-35

17
41

7,8
41
-35
2
Жауын- шашын, мм
250
344
594
3
Желдің орташа жылдамдығы, мс

1,8
1,8
4
Аязды емес мезгіл, күн

172
5
50С-тан жоғары температурадағы күндер саны

213
6
Қар жамылғысының қалыңдығы, см
20-30

20-30

Жобалау аймағының геологиялық құрылыс температурасы төрттік жинаққа бөлінеді. Төменгі төрттік таулы аймақ бөлігінде - су айыратын және биік террасалардан және 10-нан 290 м қалыңдықпен орман тәрізді саздақ топырақтан тұрады.
Орташа төрттік - ормандық тәрізді саздақ топырақтан және аллювиалды таулы террасадан, қойтас - жұмыртастардан тұрады. Қалыңдықтары 250 м-ге дейін. Жоғарғы төрттік - құмды, саздақты және құмдақ. Қалыңдықтары 150 м-ге дейін. Келешекті төрттік- ұсақ тасты шөгінді, құмды, құмдақты.
Жобалау аймағының гидрогеологиялық жағдайы өте қиын, су ұстап тұру күші төмен. Таулы бөлікте үстінгі жағы көбінесе қиыршықты - жұмыртас, қойтас- жұмыртасты және құмайтты грунтты жамылғы. Қойтас- жұмыртастардың тереңдігі 1,5-2,0 м.
Грунтты сулар негізінде 30-50 м тереңдікте шоғырланады. Грунттың сіңу коэффициенті:
-саздақ 0,3-0,9 мтәу
-құмайт 0,6-2,0 мтәу
-қиыршықты-жұмыртас 5,0-20,0 мтәу
-қойтас - жұмыртас 10,0 мтәу жоғары
Грунттың нормативтік классификациясы келесі құрылысты категория бойынша: құм, құмайт-I, саздақ-II, қиыршықты-жұмыртас қойтасты қоса 10%-жоғары-III категория; қойтасты- жұмыртас 30% дейін-IV, 30% жоғары-V категория
Құрылыс ауданының сейсмикалық белгісі - 9 балл.

2 НЕГІЗГІ БӨЛІМ

2.1 Су тұтынушылар құрамы

Жобалау нысанында негізгі су тұтынушылары болып ауыл тұрғындары есептеледі. Олар барлық тұтынатын судың 40...60%-ын алады да, суды ішуге, коммуналды шаруашылық қажетіне, қолдарындағы мал, құстарды суару және бағуға, көшелердегі ағаштар мен үй маңындағы егістіктерді суаруға жаратады. Ауылда шарап зауыты бар.
Аудан көлемінде соңғы жылдары экономикалық және әлеуметтік жағдай түзеліп келеді. Бұрынғы совхоз, колхоз орындарында жеке шаруалар, ЖШС және акционерлік қоғамдар құрылған.
Олардың негізгі шаруашылық бағыттары : жеміс - жидек, сүт және сүт-бақшалық өндірісіндегі қызметтер болып келеді. Жеке және шағын кәсіпкершілікте даму үстінде. Қазіргі кезде кәсіпкерлердің саны халықтың жалпы санының 10-20%-ын құрайды. Қаракемір елді мекенінде мектеп, шарап зауыты және аурухана бар.
Түрген тау шатқалында туристік инфрақұрылымдар (демалыс үйлер, балалар лагері, т.с.с.) дамып келеді. Алайда жалпы халықтың өндірістік салада жұмыспен қамтылуы онша жоғары емес. Жұмысқа жарамды адамдардың жартысына жұмыспен қамтылмаған, ал кей елді мекендерді жұмыссыздар саны 75-80%-ға жетеді. Бір айға шаққандағы жұмысшылар табысы 2,5-3,0 мың теңгеден аспайды.
Жобалау аймағының жағымды жағы болып қамтамасыз етіліп отырған ауыз судың сапасының жақсылығы, тамақтық өнімдердің молдығы есептеледі. Сондықтан көпшілік халық бақша өнімдерін өсіріп, соны сатумен айналысады.
Сондай адамдардың саны жалпы халықтың 90%-ын құрайды, олардың есік алдында бақшалары, 1-2 сиыры, 3-10 қойлары және құстары бар. Бірақ көпшілігінде су мен канализациясы жоқ үйлерде тұрады. Орталықтанған су құбырымен жабдықталған үйлер саны 12,6%-ды құрайды. Адамдың 30%-ы ауыз суды өзендерден, бұлақтан, каналдардан, есік алдындағы жеке құдықтардан алады. Олардың көбі санитарлық талаптарға сай келмейді. Қазіргі пайдаланып жүрген су құбырларында су есептегіштер қойылмаған, төленетін 1 м3 су бағасы 30 тенгеден 40 тенгеге дейін құрайды.
Келесі кестеде (№4 кесте) Қаракемір ауылды мекені бойынша үйлердің жабдықтау жағдайы, сумен қамтамасыз ету мүмкіндігі, ауыз су бағасы және басқа да көрсеткіштер келтірілген.

4 кесте. Сумен қамтамасыз ету сипаттамасы

Көрсеткіштер
Қаракемір
1. Тұрғындар саны
6200
2. Тұрғын үйлер саны
1088
3. Тұрғын үйлер келбеті
Бір этажды,
әскери бөлімде-3-4этажды, участкелер 0,05-0,2га
4.Есік алдындағы учаскелер, га
100,0
5. Ауыз сумен қамтамасыз ету көзі
* Шаруашылық-тұрмыстық су көзі.
* Мал суару.
* Бақша суғару.
Түрген өзенінің құбыры
Түрген өзені

-
-
6. Ауыз су сапасы
су лайсаң, құбырлар бітелген
7. Су көзінің ауылды мекеннен
қашықтығы, км
2,8
8.Ауылдық мекеннің жабдықталу деңгейі.
су есік алдында
9. Өндірістік және әлеуметтік объектілер.
Мектеп, аурухана, вино зауыты
10.Ауыз суға төлем 1м3,бір адамға шаққанда
* Шаруашылық тұрмыстық су
айына 30-40 тг

-
12.Экономикалық, әлеуметтік жағдай
Жақсарған
13. Сумен қамту жағдайы
Нашарлаған
14. Сумен қамту жүйесінің қазір-
гі жағдайы.
Су құбыры лайланған, жұмыс істемейді
15. Сумен қамту деңгейі,
мерзімділігі.
Құбырлар лайланып, бітелген

2.2 Су тұтыну көлемін анықтау

Сумен қамту жүйесін жобалау үшін бірінші кезекте ол жерге қандай мөлшерде су қажет екендігін, оның сапасының деңгейін анықтау керек. Жалпы алғанда, су жүйесі ауыз сумен өндіріске қажетті, көшедегі талдарды суғаруға және өрт сөндіруге тиісті су көлемін тұрақты түрде қамтамасыз етуге тиіс. Осындай талаптар орындалған жағдайда ғана су тарататын құбырдың жұмысы сапалы және экономикалық дәлелденген түрде атқарылады.

Сурет 1- Қаракемір ауылды мекенінің жоспары
2.2.1 Ауыз суға қажетті су мөлшерін анықтау

Сумен қамту нысанының орналасу дәрежесі бойынша тұрғын үй ауыз сумен, аулалаық дәретханамен жабдықталған. Адамдардың тұру саны-62 адамга. Ауыл аймағында шарап зауыты орналасқан. Және де бұл ауданда мектеп, аурухана бар.
-тәуліктік орташа су көлемі:
Qорт.тәу=, м3тәу (1)
мұндағы:
N-тұрғындар саны,адам.
Q(орт)-судың тәуліктік тұтыну мөлшері, лтәу
q(орт)=100-160 л тәу (алдағы даму бойынша)

-тұрғындар саны:
N=P∙FH, адам. (2)
мұндағы:
FH-тұрғындар тұратын жердің аумағы, га. FH= 100 га

N=62∙100=6200 адам (алдағы көбеюді ескергенде)

Qорт.тәу= м3тәу

-тәулік ішіндегі ең жоғарғы және ең төменгі ауыз судың тұтыну көлемі:

Qжоғ.тәу= Qорт.тәу∙Kжоғ.тәу, м3тәу (3)

Qтөм.тәу= Qорт.тәу ∙Kтөм.тәу, м3тәу (4)

мұндағы:
Kжоғ.тәу, Kтөм.тәу-су тұтынудың тұрақсыздық коэффициенті.

Тәуліктік су тұтынудың тұрақсыздық коэффициенттеріне елдің табиғи жағдайын, шаруашылықтардың жұмыс ретін, ғимараттардың сумен жабдықтау қондырғыларымен қамтылу дәрежесін, су тұтынудың жылын әрбір маусымында, аптасына, тәулігіне өзгеруін есепке алады. Ауылдық елді мекендерде олардың мәндері:
Kжоғ.тәу=1.1-1.3

Kтөм.тәу=0.7-0.9
Сонда
Qжоғ.тәу=620∙1,1=682 м3тәу

Qтөм.тәу =620∙0,7=434 м3тәу
5 кесте. Есептік тәуліктік өтімді анықтау

Тұтынушыларды жабдықтау деңгейі
Тұрғындардың саны,
N, адам
Тәулік-тік су тұтыну мөлшері
q , лтәу
Су көлемі, м3тәу

Qорт.тәу
Qжоғ.тәу
Qтөм.тәу
Тұрғын уйлер ауыз сумен,ваннасыз,септиктік канализация
6200
100
620
682
434
Есепке кірмеген су көлемі (10%)
62
68.2
43.4
Барлығы
682
750,2
477,4

2.1.2 Өндіріс кәсіпорынындағы шарап зауытына қажетті су мөлшері

-Шарап зауытындағы смена жұмысшыларының санын анықтау:

Nз= , адам (5)
мұндағы:
P-цехтағы жұмыс істеушілер ара салмағы,%
N-бір сменадағы жұмысшылар саны, адам

Nз=, адам

-Зауыттағы шаруашылық-тұрмыстық қажеттіліктерге тиісті су мөлшері:

Q=, м3смена (6)
мұндағы:
q - сменадағы бір адамға шаққандағы шаруашылық-тұрмыстық
қажеттіліктерге тиісті су мөлшері, лсмена, q=25 лсмена.Сонда

Q[1]= м3смена

Q[2]=3 м3смена

-Душ қабылдаушы жұмысшылар саны

Nд=, адам (7)
мұндағы:
Pд-сменадағы зауыт жұмысшыларының душ қабылдайтын пайызы, %

Pд=95%
Nз-зауыттағы жұмысшылардың саны, адам

Nд1=Nд2= адам

-Душ қабылдауға қажетті су мөлшері:

Qд=, м3смена (8)
мұндағы:
qд-1 душқа шаққандағы 45 мин ішінде судың меншікті мөлшері
qд= лсағ
500-жуынған мезгілдегі су шығыны. Егер зауытта 1 душқа 15 адамнан келеді десек, сонда qд=25 лсағ болғанда

Qд1= Qд2= м3смена

-Кәсіпорындағы техникалық қажеттіліктегі су мөлшері

Qтех[1]=Qтех[2]=qтехTсмена , м3смена (9)
мұндағы:
Tсмена-смена ұзақтығы
qтех-техникалық қажеттілікке тиісті судың меншікті мөлшері:

Qтех1=Qтех2=90∙8=720 м3смена

Өндірістік кәсіпорынға тиісті су мөлшерін келесі №2 кестеге жазамыз.

6 кесте. Өндірістік кәсіпорынға тиісті су мөлшері

Кәсіпорын атауы
Смена
Сменадағы жұмыс ақыты
Жұмысшылар саны
Зауыт
Техникаға қажетті су мөлшері
Барлығы

Шаруашылық тұрмыстық
Душ

Nш
qш
Qш
Nд
qд
Qд

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
Шарап зауыты
I
8-16
120
120
25
3
114
375
2.85
720
725.85

II
16-24
120
120
25
3
114
375
2.85
720
725.85
Барлығы

6

5.7
1440
1451.7

7 кесте. Тәуліктік су мөлшерінің жиынтық кестесі

Атауы
Шаруашылық-тұрмыстық су мөлшері
Жуынуға кететін су мөлшері, м3тәу
Техника-лық қажеттілікке тиісті су мөлшері, м3тәу
Барлығы

Qорт, м3тәу
Qжоғ, м3тәу
Qтөм,м3тәу

Qорт,м3тәу
Qжоғ, м3тәу
Qтөм, м3тәу
Қаракемір елді мекен
682
750,2
477,4

682
750,2
477,4
Шарап зауыты
6
6
6
5,7
1440
1451,7
1451,7
1451,7
Барлығы
688
756,2
483,4
5,7
1440
2133,7
2201,9
1929,1

oo Су жүйесіндегі жылдық су шығынын анықтаймыз:

Qжыл=Qорт,тәу ∙365=2133,7∙365=778800.5 м3тәу

2.1.3 Өрт сөндіруге қажетті су мөлшерін анықтау

Ауылдық елді мекендердегі сыртқы өрттерді өшіруге керекті су өтімдерін анықтауға СНиП 2.04.02-84 құжатын пайдаланады. Агроөнеркәсіп объектілері мен елді мекендерге біріккен, ауыз су - шаруашылықтық, өндірістік және өртке қарсы суды беретін құбырлар желісі жобаланады.
Тұрғындар саны 50000 адамға дейінгі елді мекендерде өртті сөндіруге су беретін құбырлар жүйесін жеке жобаламайды, ал 5000 дейін тұрғындары бар елді мекендерге өрт сөндіруге әртүрлі сиымдылықтарды қолданады.
Елді мекеннің тұрғындарының санына және үйлердің қабаттарына байланысты 1 өртті сөндіруге керекті су өтімін № 8 кестеден, ал өндірістік - шаруашылық объектілерінің алаңдарындағы өрттерді сөндіруге керекті су көлемін № 9 кестеден алуға болады.

8 кесте. Елді мекендегі ғимараттардың өртке беріктілігін есептемей, сыртқы бір өртке қажетті су өтімі, (лс)

Елді мекендегі тұрғындар саны, мың адам
Ғимараттардың биіктігі (қабат саны)

екі қабатқа дейін
үш қабаттан биік
1- ге дейін
5
10
1...5
10
10
5...10
10
15

9 кесте. Өндіріс - шаруашылықтары алаңдарындағы сыртқы бір өртті сөндіруге қажетті су өтімі, (лс)

Ғимараттардың отқа беріктілігі
Ғимараттардың көлемі, м3

3000 дейін
3000...5000
5000 көп
I,II
5
5
10
III
10
10
15
IV,V
10
15
20

Мөлшер бойынша, өрт сөндіріге 3 сағат берілген.
Елді-мекенде тұратын адамдар санына байланысты өрт сөндіруге қажетті су мөлшері:

N=6200 адам. Qөрт=10 лс.

2.1.4 Су көлемінің сағаттық мөлшерін анықтау

Сағаттық су мөлшерінің есептік мәні

qсағ.max=Kсағ.max∙Qжоғ24 (10)

qсағ.min=Kсағ.min∙Qтөм24 (11)

мұндағы:
Kсағ.max, Kсағ.min-су тұтынудың сағаттық тұрақсыздығын білдіретін коэффициенттер
Kсағ.max=max∙ max (12)

Kсағ.min=min∙ min (13)

мұндағы -ғимараттың сумен жабдықтау қондырғыларымен қамтылу дәрежесін, мекемелердің жұмыс реттерін, тағы басқа да жергілікті жағдайларды есепке алатын коэффициент
max=1.2...1.4
min=0.4...0.6

-елді-мекендердегі тұрғындар санына байланысты өзгеретін коэффициент, СНиП бойынша алынады.

max=1.4,
max=0.25

Kсағ.max=1.2∙1.4=1.68
Kсағ.min=0.6∙0.25=0.15

qсағ.max=1.68∙ 2201.9=3699,2 лс
qсағ.min=0.15∙1929.1=289.4 лс

2.3 Елді мекеннің су тұтыну режимі

Елді мекендегі тұрғын үйлер, коммунал және өндіріс шаруашылықтары суды әр мезгілде тұрақты қабылдамайды, сондықтан сағаттық және тәуліктік тұрақсыздық коэффициенттерімен анықталады.
Ауыл шаруашылығы объектілерінің жұмыс ырғақтары және оған байланысты су тұтыну реттері қалалар мен жұмысшы поселкілеріндегі су тұтынудан өзгеше келеді. Ауылдық жерлердегі суды қабылдау реттері түтынушылардың құрамы (адамдар, малдар, ауыл шаруашылық көліктері, ауылдағы құрылыс т.с.с.) және шаруашылық бағыты, өндіріс технологиясы, олардың орналасу кезеңдері, тұрғындардың жеке шаруашылықтары, аймақтық және әлеуметтік ерекшеліктері ықпал етеді.
Ауылдық елді мекендердің әлеуметтік - тұрмыстық жағдайлары жақсарған сайын, ауыл шаруашылығын тиімді жүргізуде механизация мен автоматты жүйелерді ауқымды қолдану, технологиялық процестерге техника мен ғылым жетістіктерін кеңінен енгізу нәтижелерінде олардың суды тұтыну мен мөлшерлері ұлғайып отырады да, түп негізінде қалалардың жағдайларына теңелуге барады.
Зерттеу жұмыстары нәтижесінде сумен қамтудың топтық жүйелерінің бір тұтас қызметін, тұтынушы елді мекендердің нақтылы көрсеткіштерін - су өтімдері мен реттерін анықтауға болады. Статистикалық мәліметтерді өңдеу нәтижесінде байқалған өзгерістерді қосымша зерттеп, ауылдық тұтынушылар категорияларын анықтап, олардың әр қайсысының өзіндік су мөлшерін және су тұтыну реттерін нақтылайды.
Елді-мекендегі су өтімін анықтау 10 кестеде көрсетілген.

10 кесте. Елді-мекендегі су өтімін анықтау кестесі

Уақыт
Аудандар
Шарап зауыты
Техникалық қажеттілік, м3сағ
Мектеп
Аурухана
Барлығы

%
м3сағ
%
м3сағ
душ

%
м3сағ
%
м3сағ
м3сағ
%
0-1
3,2
24,01

0,2
0,025
24,035
1.1
1-2
3,1
23,26

0,2
0,025
23,285
1
2-3
3,2
24,01

0,2
0,025
24,035
1.1
3-4
3,2
24,01

0,2
0,025
24,035
1.1
4-5
3,2
24,01

0,5
0,0625
24,0725
1.1
5-6
3,4
25,51

0,5
0,0625
25,5725
1.2
6-7
3,8
28,51

3
0,375
28,885
1.3
7-8
4,6
34,51

5
0,625
35,135
1.6
8-9
5,4
40,51
12,50
0,75

90

8
1
132,26
5.9
9-10
5,0
37,51
6,25
0,375

90
10
1,32
10,4
1,3
130,505
5.8
10-11
4,8
36,01
6,25
0,375

90
10,1
1,333
5
0,625
128,343
5.7
11-12
4,6
34,51
6,25
0,375

90
9,7
1,28
9,6
1,2
127,365
5.7
12-13
4,5
33,75
18,75
1,125

90
22,5
2,97
9,4
1,175
129,02
5.8
13-14
4,4
33,01
37,50
2,25

90
10
1,32
6
0,75
127,33
5.7
14-15
4,6
34,51
6,25
0,375

90
10,1
1,333
5
0,625
126,843
5.7
15-16
4,6
34,51
6,25
0,375

90
13,8
1,822
8,1
1,0125
127,7195
5.7
16-17
4,4
33,01
12,50
0,75
2,85
90
13,8
1,822
5,5
0,6875
129,1195
5.8
17-18
4,3
32,26
6,25
0,375

90

5
0,625
123,26
5.5
18-19
4,4
33,01
6,25
0,375

90

5
0,625
124,01
5.6
19-20
4,5
33,75
6,25
0,375

90

5
0,625
124,75
5.6
20-21
4,5
33,75
18,75
1,125

90

3,7
0,4625
125,3375
5.6
21-22
4,8
36,01
37,50
2,25

90

2
0,25
128,51
5.7
22-23
3,8
28,51
6,25
0,375

90

1
0,125
119,01
5.3
23-24
3,7
27,75
6,25
0,375
2,85
90

1,5
0,1875
121,1625
5.4
Барлығы
100
750,2
200
12
5,7
1440
100
13,2
100
12,5
2233,6
100

2.4 Тегеурінді-реттеуші құрылымдарды есептеу

Сумен қамтамасыз ету жүйесінде тегеурінді-реттеуші және қосымша құрылымдарға су мұнарасы жер асты және жер үстінде орналасқан резервуарлар жатады. Олардың негізгі пайдалану мақсаты-судың тұтынушыға қажетті көлемін сақтау, су жүйесіндегі тегеурінді қамтамасыз ету. Қосымша сақталынған артық су өрт сөндіруге, аса қажетті жағдайда пайдалануға бағытталған.
Жасалып отырған дипломдық жобада су мұнарасы мен таза су резервуары қажетті тегеурінді қамтамасыз ете алуы қажет. Сондықтан олардың өлшемдерін кестелік және графикалық тәсілмен анықтаймыз.

2.4.1 Су мұнарасының сиымдылығын анықтау

Су мұнарасы тік бағанадан және бактан тұрады. Тік бағананың іші қуыс болады, ал сырт жағы әртүрлі материалдардан - кірпіштен, темірбетоннан және темірден жасалады. Бағана бойымен жоғары қарай су құбырлары өтеді.

Vс.м=Vрет+Vөрт , м3 (14)
мұндағы:
Vрет-реттелуге тиісті су мөлшері, м3
Vөрт-өрт сөндіруге қажетті су қоры, м3 (10 минуттік өрт сөндіруге жеткілікті болуы керек)

Vөрт=, м3 (15)

t=10 мин

Vрет=, м3 (16)
мұндағы:
P-тұрақты коэффициент. P=4.13
Сонда
Vөрт=372 м3

Vрет= м3

Vс.м=28.2+372=400.2 м3

Сурет 2 - Су мұнарасы багіндегі су деңгейін анықтау

11 кесте. Су мұнарасы багіндегі су көлемін анықтау

Тәулік сағаты
Су тұтынушы шамасы
Екінші сорап станциясының су беруі,%
Бакка түскен су, %
Бактан шыққан су шамасы, %
Бакта қалған су мөлшері, %
1
2
3
4
5
6
0-1
3,2
2,5

0,7
-0,7
1-2
3,1
2,5

0,6
-1,3
2-3
3,2
2,5

0,7
-2
3-4
3,2
2,5

0,7
-2,7
4-5
3,2
2,5

0,7
-3,4
5-6
3,4
5,0
1,6

-1,8
6-7
3,8
5,0
1,2

-0,6
7-8
4,6
5,0
0,4

-0,2
8-9
5,4
5,0

0,4
-0,6
9-10
5,0
5,0

-0,6
11 кестенің жалғасы
1
2
3
4
5
6
10-11
4,8
5,0
0,2

-0,4
11-12
4,6
5,0
0,4

0
12-13
4,5
5,0
0,5

0,5
13-14
4,4
5,0
0,6

1,1
14-15
4,6
5,0
0,4

1,5
15-16
4,6
5,0
0,4

1,9
16-17
4,4
5,0
0,6

2,5
17-18
4,3
5,0
0,7

3,2
18-19
4,4
5,0
0,6

3,8
19-20
4,5
5,0
0,5

4,3
20-21
4,5
5,0
... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.