Алматы облысы, Еңбекшіқазақ ауданы, Сыз-Талғар өзеніндегі 3 су қоймасының жобасы


ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ
МИНИСТРЛІГІ
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
«Су ресурстары және мелиорация» кафедрасы
БЪЯЗДЫҚ Ж. Н.
Алматы облысы, Еңбекшіқазақ ауданы, «Сыз-Талғар» өзеніндегі №3 су қоймасының жобасы
ДИПЛОМДЫҚ ЖОБА
5В081000 - Мелиорация, жерді баптау және қорғау мамандығы
Алматы 2018
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ауыл шаруашылығы
минисТРЛІГІ
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
«Гидротехника, мелиорация және бизнес» факультеті
«Су ресурстары және мелиорация» кафедрасы
ДИПЛОМДЫҚ ЖОБА
Тақырыбы:
Орындаған
(аты-жөні)
20___ ж. «___» қорғауға жіберілді
Кафедра меңгерушісі
(қолы) (аты-жөні)
Жетекші
(қолы) (аты-жөні)
Арнайы тараулар кеңесшілері:
(тарау) (қолы) (аты-жөні)
(тарау) (қолы) (аты-жөні)
Норма бақылау
(қолы) (аты-жөні)
Сарапшы
(қолы) (аты-жөні)
Алматы 2018
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
«Гидротехника, мелиорация және бизнес» факультеті
«Су ресурстары және мелиорация» кафедрасы
5В080500 - «Су ресурстары және суды пайдалану» мамандығы
Дипломдық жобаны (жұмысты) орындау
ТАПСЫРМАСЫ
Студент
(аты-жөні)
Жұмыс (жоба) тақырыбы
Университет бойынша 20___ж «» № бұйрығымен бекітілген
Дайын жобаны (жұмысты) тапсыру мерзімі 20___ж «»
Жобаның (жұмыстың) бастапқы деректері
Дипломдық жобаны (жұмысты) өңдеуге арналған мәселелер тізімі
Графикалық материалдардың тізімі (қажетті жағдайда)
Ұсынылатын негізгі әдебиеттер
Жобаның (жұмыстың) арнайы тараулары бойынша кеңесшілері
Кафедра меңгерушісі
(қолы) (аты-жөні)
Жоба жетекшісі
(қолы) (аты-жөні)
Тапсырманы орындауға
қабылдадым, студент
(қолы) (аты-жөні)
Дипломдық жобаны (жұмысты) орындау
ГРАФИГІ
Кафедра меңгерушісі
(қолы) (аты-жөні)
Жоба жетекшісі
(қолы) (аты-жөні)
Тапсырманы орындауға
қабылдадым, студент
(қолы) (аты-жөні)
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
Алматы облысы - Республиканың оңтүстік-шығыс бөлігіңде орналасқан. Жер аумағы 224, 0 мың ш. ш (шаршы шақырым), яғни Қазақстан Республикасы аумағының 9%-дан аса бөлігін алып жатыр. Тұрғын халқы - 1562 мың адам, олардың орналасу тығыздығы - 1 ш. ш-ға 7 адамнан.
Батыстан шығысқа қарай - 700 ш., оңтүстіктен солтүстікке қарай 500 ш-ға созылып жатыр.
Алматы облысының аумағы солтүстігіңде Балқаш көлі арқылы Сарыарқаның оңтүстік сілемдерімен (Шолақ, Қызылсаяқ, Қоскеліншек, Қызылтас, Қараүңгір, т. б. ), солтүстік-шығысында Тарбағатай жотасымен, Барлық, Майлы тауларымен (Алакөл қазаншұңқырымен бөлінген), шығысыңда Жетісу (Жоңғар) қақпасы арқылы Қытаймен, оңтүстік-шығысында солтүстік Тянь-Шаньның Кетпен (Ұзынқара) жотасымен және Күнгей Алатауымен, оңтүстігінде Іле, Теріскей Алатауларымен жөне оңтүстік-батысыңда Шу-Іле тауларының Жетіжол және Кіндіктас тауларымен, батысында Жусандала үстірті арқылы Шу-Іле тауларының Айтау, т. б. аласа тауларымен тауаралық аңғарларымен шектеседі. Солтүстік-батысыңда Балқаш көлі арқылы Бетпақдаланың қиыршықтасты шөлді-шөлейтті өңіріне ұласады (1-сурет) .
Сурет 1 - Алматы облысына қарасты Алматы өңірінің картасы
Алматы облысы - Қазақстан Республикасының оңтүстік-шығысындағы әкімшілік бөлік. Жерінің аумағы 224, 0 мың км 2 . Облыс аумағында 16 аудан және 3 облыстық бағыныстағы қала (Қапшағай, Талдықорған, Текелі) бар. Тұрғыны 1631, 7 мың адам. Әкімшілік орталығы - Талдықорған қаласы. Алматы облысы батысында Жамбыл, солтүстігінде Балқаш көлі арқылы Алматы, солтүстік-шығысында Шығыс Қазақстан облыстарымен, шығысында Қытай Халық Республикасымен, оңтүстігінде Қырғызстан Республикасымен шектеседі [1] .
Облыс аумағының су қоры мол. Мұндағы өзендердің су жинау алабы тау бөктерінде орналасқан. Қоректенуі негізінен көктемгі еріген қар, жауын-шашын және жазғы айлардағы тау басындағы мұздақтардың еріген суынан тұрады.
Қарастырып отырған аумақта Түрген, Қарасу, Ыссық, Талғар, Кіші Алматы, Қаскелең өзендері оз бастауларын Теріскей Алатау тауларының аңғарларынан ала отырып Қапшағай су қоймасына құяды. Негізінен энергетика және ауыл шаруашылық мақсаттарына пайдаланылады. Тау бөктенде көптеген кіші су электр станциялары бар және қазіргі кезде салынып пайдалануға берілуде. Тау бөктеріндегі суармалы жерлерде ауыл шаруашылығының көптеген өнімдері: бау-бақша, жеміс-жидектер, көкөністер, жүгері, бидай т. б. өсіріледі.
Дипломдық жұмыста қарастырылып отырған нысан Сыз-Талғар өзені бойында Алматы облысы Еңбекші қазақ ауданының Қапшағай су қоймасына жақын аумақта орналасқан. Сыз-Талғар өзені өзінің бастауын тау баурайында жерге сіңген сулардың қайта қыққан жері қарасулардан алады. Сондықтан мұндағы сулылық жүрісі маусымдық болып есептелінеді, яғни сәуір-мамыр айларында бұл өзенде су өтімі көбейеді де қалған уақыттарда аз болады.
Жобаның мақсаты Сыз-Талғар өзенінің суы мол болатын кезіндегі суды жинап, су тапшы болатын мерзімде пайдалану.
Бұл дипломдық жобада 1600 бас малды сумен қамтамасыз ету және 3550 жайылымдық жерді бір мәрте суғаруға арнап су қоймасы құрылысын салуды жобалау.
1 ЖАЛПЫ МӘЛІМЕТТЕР
1. 1 Су қоймасының орналасқан жері және атқаратын қызметі
Жобаланып отырған № 3 су қоймасының су қоймасыы Алматы облысы, Еңбекші Қазақ ауданының Өзтемір ауылы орталығынан солтустік бағытта 12 км қашықтықта орналасқан. Ең жақын орналасқан темір жол станциясы «Николаевка» бұл жерден 21 км қашықтықта орналасқан. Су қоймасы салынатын жерден шаруашылық орталығына дейін қара жол, ал одан әрі шаруашылық орталығынан аудан отралығына дейін асфальтталған жолдар бар. «Сыз-Талғар» су қоймасыы жайылым кезінде 1600 суаруға бас малды мен 3550 га жерді суландыруға арналған. Құрылыс нысаны орналасқан аудан 2 - суретте келтірілген.
1. 2 Пайдаланылған материалдар
№ 3 «Сыз-Талғар» су қоймасын жобалау кезінде төмендегідей материалдар пайдаланылды:
- 2018 жылы ақпан айында диплом жетекшісінің берген тапсырмасы.
- Масштабы 1:2000 болатын құрылыс алаңының топографиялық жобасы.
- Құрылыс ауданының климаттық жағдайлары
- Құрылыс алаңының геологиялық және гидрогеологиялық сипаттамалары
- Су көзінің гидрологиялық жағдайлары.
1. 3 Құрылыс жүргізу ауданының климаты
Алматы облысының климаты негізінен континенттік. Қысы қоңыржай салқын. Қаңтар айындағы орташа температура солтүстік жазық бөлігінде - 10-16 0 С, оңтүстікте - 4-9 0 С. Жазы ыстық және қуаң. Шілде айының орташа температурасы солтүстігінде 25 0 С, оңтүстігінде 27 0 С. Бұл жазық өңірлерде жауын-шашынның орташа жылдық мөлшері 110-250 мм. Тау бөктерінің климаттық жағдайы жұмсақ. Қаңтар айының орташа температурасы - 5-9 0 С, жылымық жиі болып тұрады. Шілде айының орташа температурасы тау бөктерінде 21-23 0 С, тау аңғарларында 19-22 0 С. Жауын-шашын тау бөктерінде 400-600 мм, тау аңғарларында 700-1000 мм. Облыс жерінде жауын-шашын негізінен көктем мен жаз айының басында жауады. Солтүстік өңірдің жазығы мен тау бөктерлерінде қар жамылғысының орташа қалыңдығы 10-30 см, тау беткейлерінде 40-100 см. Балқаш және Алакөл жағалауларында бриз желі соғады [2] .
Алматы облысының табиғи жағдайы шөл даладан мәңгі қар жататын аумаққа дейінгі 5 климаттық аймақтан тұрады. Климаты тым континенталды, жазық далада қаңтардағы орташа температура -15 С, таулы аймақта - 6-8 С; маусымда сәйкесінше - +16 С және +24 +25 С. Жазық далада жыл бойы түсетін жауын-шашын көлемі - 300 мм дейін, таулы аймақтар мен тауда - 500-700-ден 1000 мм дейін жетеді.
1. 3. 1 Ауа температурасы
Құрылыс жүргізілетін аумақтың жылдық орташа температурасы осы маңда орналасқан «Іле» метеостанциясының мәліметтері бойынша 9 0 С құрайды. Ай бойынша орташа температурасы ең суық ай қаңтар (-6 0 С), ал ең жылы ай шілде (24 0 С) болып саналады. Жылы мерзімнің орташа ұзақтығы 242 тәулікті құрайды. Көктем кезіндегі температураның орташа 0 0 С өту уақытысы 16 наурыз, ал күз кезінде -5 қараша (3 - сурет) .
Жылы мерзім наурыз айының ортасынан қараша айының 1 декадасына шейін созылып, 242 күнді құрайды (1-кесте) .
Кесте 1 - Іле метеорологиялық станциясының мәліметтері бойынша ауа температурасының көрсеткіштері
1. 3. 2 Желдің жылдамдығы
Желдің сипаттамалары Іле метеостанциясы бойынша алынды (2-кесте) .
Жыл бойында солтүстік, солтүстік батыс және оңтүстік-шығыс бағытындағы желдер басым болып келеді. 4 - суретте Іле метеостанциясының мәліметтері бойынша жел бағыттатырың қайталану сызбасы келтірілген.
Қар жамылғысының таралу сипаттамасы жердің биіктігі, ауаның температурасы және жауын-шашын сияқты климаттың факторлардың бір-біріне әсеріне байланысты. Тұрақты қар жамылғысы 88-101 күн аралығында сақталып, орташа желтоқсан айының басынан орнығады.
Іле метеостанциясының мәліметтері бойынша қар жамылғысының еруінің орташа күні наурыз айының ортасында байқалады. Осы метеостанциясында декада бойынша орташа ең үлкен қар жамылғысы 15 см, ол максимальды мәні 37 см, ең кішісі 4 см құрайды. Топырақ тон болуының максимальды тереңдігі 1, 3 м [3] .
Кесте 2 - Желдің 4% қамтамасыздықтағы максимальды жылдамдығы
Сурет 4 - Іле метеостанциясының мәліметтері бойынша жылдық орташа 4% қамтамасыздықтағы максималды жел бағыттары
1. 3. 3 Жауыш-шашын
Аязсыз мерзімнің ұзақтығы орташа 147 күнді құрайды, жыл бойында атмосфералық жауын шашынның таралуы бір қалыпты емес. Жауын-шашын мөлшері наурыз мамыр айларында ең көп болса, қыркүйек айында ең азы.
Жылы мерзімдегі жауын-шашын мөлшері метеостанцияның мәліметтері бойынша 151-244 мм құрайды. Жылдың жауын-шашын мөлшері 275-369 мм шамасында. Ал көпжылдық орташа мөлшері Іле метеостанциясының мәліметтері бойынша 30, мм құрайды. Оның ішінде жауын-шашыннның 55% сәуір-шілде айларында жауады.
Жалпы Іле метеостанциясының мәліметтері бойынша алынған жауын-шашынның көп жылдық орташа таралымы 3 - кестеде және 4 - суретте көрсетілген.
Кесте 3 - Іле метеостанциясының мәліметтері бойынша жауын-шашынның орташа таралымы
Жауын-
шашын, мм
1. 3. 4 Қар жамылғысы
Құрылыс жүргізілетін ауданда тұрақты қар жамылғысы жылдық орташа мәліметтер бойынша 20 желтоқсанда пайда болады. Көп жылдық тұрақты қар жамылғысының пайда болу амплитудасы 19 күнді құрайды. Құрылыс жүргізу аумағындағы қар жамылғысының ең үлкен қалыңдығы 21 см, ал ең жұқасы 4 см болады. Қыстың соңындағы қар жамылғысындағы судың қоры 12 мм құрап, қар тез еріп кетеді. Ашық жерлерде қар жамылғысы орташа 2 наурызда еріп бітеді.
ҚНжЕ бойынша топырақтың тоң болып қату тереңдігі 130 см [3] .
1. 3. 5. Булану
Булану мөлшері қар жоқ мерзім үшін есептелініп олардың айлық мөлшері 4 - кестеде және 5 - суретте көрсетілген.
Кесте 4 - Құрылыс жүргізілетін аумақтағы булану мөлшері
1. 3. 6. 1 Мұз қалыңдығы
Мұз қалыңдығы жөніндегі мәліметтер Қапшағай метеостанциясының берілімдері бойынша алынды. Мұз қату процессі қараша айында басталып, сол айдағы көпжылдық орташа шамасы 22 сантиметр болады. Мұз қатудың көпжылдық орташа максимальды шамасы ақпан айында 81 сантиметрды құрайды. Мұз қатудың бақыланған максимальды мөлшері Қапшағай метеостанциясының мәліметі бойынша 114 сантиметр болған (5-кесте, 6-сурет) .
Кесте 5 - Қапшағай метеостанциясының мәліметтері бойынша көпжылдық орташа мұз қалыңдығы
Макси
мальды
Мұз қалың-дығы,
см
Cурет 6 - Қапшағай метеостанциясының мәліметтері бойынша мұз қалыңдығының көпжылдық орташа таралымы
1. 4 Су көзінің гидрологиялық сипаттамасы
Су қоймасы құрылысы жүргізілетін Сыз-Талғар өзені негізінен өз суын тау баурайында жерге сіңген, содан кейін тау баурайынан 25-30 км қашықтықта жер астынан бұлақ болып шығатын сулардан алады. Гидрологияда бұларды Қарасу деп атайды. Су қоймасы плотинасы орналасатын есептік жармаға дейінгі су бастаулары 12 км қашықтықтан басталады. Су жинау алабы 35, 1 км 2 , орташа еңістігі 1, 75 м/км (1:2 болатын карта бойынша анықталған) . Су алабының жер бедері-ұсақ төбелері жазықтық. Топырақ құрамы тас аралас қиыршық құм, саз және саздақ кейбір жерлерде кебір кездеседі. Жер үсті су ағыны негізінен көктемгі қардың еруі және мамыр маусым айларындағы бұлақ суларының көбейуі нәтижесінде пайда болады. Көктемгі қар еру кезіндегі ағынның өту ұзақтығы орташа 10-11 тәулікті құрайды. Су режимі зерттелмеген. Сондықтан негізгі гидрологиялық есептеулер Гидрометеорологиялық қызмет шығарған анықтамалық әдебиеттердің көмегімен алынды. Көктемгі су тасқынының максимальды мөлшері 6 - кестеде келтірілген [4] .
Кесте 6 - Сыз-Талғар өзенінің бөгет тұрғызатын жармасындағы су өтімдерінің қамтамасыздығы
Кесте 7 - Көктемді тасқын кезіндегі су көлемі
Қамтамасыздық,
Р%
Варияция коэффициенті (6-сурет) : С v =1, 10, корреляция коэффициенті С s =1, 8 С v .
Су жинау алабына енгізген коэффициенті ескере отырып есептелінген су мөлдірлігі 650 г/м 3 .
1. 5 Су шаруашылық есептеулер
Жобаланып отырған су қоймасы жылдық жылы мезгілінде май айынан бастап сентябрь айына дейін тәулігіне бір бас малға 10 л су қажет деп есептегенде 1600 бас қойларды сумен қамтамасыз етуге және 3550 га жайылымдық жерді бір рет суғаруға араналған. Қара малға араналған су пайдалану мөлшері W=1600·10·118=1888 мың м 3 құрайды. Жайылымдық жерді суару үшін қажетті су 3550∙1000 = 3 550 мың м 3 болады. Сонда жалпы жылына қажет су мөлшері 5 438 мың м 3 болады [5] .
Су қоймасыдағы судың көлемі көлденең және ұзына бойлық қималар бойынша, олардың арасындағы қабаттарды біртіндеп қоса отырып анықталды. Есептеулердің нәтижесі 8 - кестеде келтірілген. Бұл кестенің мәліметтері бойынша су қоймасыдағы аудандар мен көлемдердің терңдікке байланыстылық графигін F=f(h) және W=f(h) тұрғызамыз (7 - сурет) .
Кесте 8 - Сыз-Талғар су қоймасының гидрографиялық көрсеткіштері
Деңгейлер
белгісі, м
... жалғасы1. 5. 1 Су тепе-теңдігі
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.

Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz