Алматы облысындағы Еңбекшіқазақ ауданындағы қорам суару каналының құрылысын жобалау

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 49 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ
МИНИСТРЛІГІ

ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

Су ресурстары және мелиорация кафедрасы

ЫСҚАҚ М.Ә.

Алматы облысындағы Еңбекшіқазақ ауданындағы қорам суару каналының құрылысын жобалау

ДИПЛОМДЫҚ ЖОБА

5В081000 - Мелиорация, жерді баптау және қорғау мамандығы

Алматы 2018
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ауыл шаруашылығы
минисТРЛІГІ

ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

Гидротехника, мелиорация және бизнес факультеті

Су ресурстары және мелиорация кафедрасы

ДИПЛОМДЫҚ ЖОБА

Тақырыбы:__________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ _____________________

Беттер саны _____________
Сызбалар мен көрнекі материалдар_____________
Қосымшалар_____________

Орындаған ___________________________________ ____________________
(аты-жөні)

20___ ж. ______________ қорғауға жіберілді

Кафедра меңгерушісі ________________ ____________________________
(қолы) (аты-жөні)
Жетекші ________________ _____________________________
(қолы) (аты-жөні)
Арнайы тараулар кеңесшілері:
_____________________ _______________ ____________________________
(тарау) (қолы) (аты-жөні)
_____________________ _______________ ____________________________
(тарау) (қолы) (аты-жөні)
Норма бақылау _______________ ___________________________
(қолы) (аты-жөні)
Сарапшы _______________ ___________________________
(қолы) (аты-жөні)

Алматы 2018
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

Гидротехника, мелиорация және бизнес факультеті

Су ресурстары және мелиорация кафедрасы

5В080500 - Су ресурстары және суды пайдалану мамандығы

Дипломдық жобаны (жұмысты) орындау

ТАПСЫРМАСЫ

Студент ___________________________________ _______________________________
(аты-жөні)
Жұмыс (жоба) тақырыбы
___________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ _____________________________________________________

Университет бойынша 20___ж __________________ №____ бұйрығымен бекітілген

Дайын жобаны (жұмысты) тапсыру мерзімі 20___ж _________________

Жобаның (жұмыстың) бастапқы деректері
___________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ ________________________________________________________________
___________________________________ _______________________________

Дипломдық жобаны (жұмысты) өңдеуге арналған мәселелер тізімі

___________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ _____________________________________________________
Графикалық материалдардың тізімі (қажетті жағдайда)
___________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ _____________________________________________________

Ұсынылатын негізгі әдебиеттер
___________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ _______________________________

Жобаның (жұмыстың) арнайы тараулары бойынша кеңесшілері

Тарау
Кеңесші
Мерзімі
Қолы

Кафедра меңгерушісі ________________ ____________________________
(қолы) (аты-жөні)

Жоба жетекшісі ________________ ____________________________
(қолы) (аты-жөні)

Тапсырманы орындауға
қабылдадым, студент ________________ _____________________________
(қолы) (аты-жөні)

Дипломдық жобаны (жұмысты) орындау

ГРАФИГІ

Рет саны
Тараулар және қарастырылатын сұрақтар тізімі
Жетекшіге ұсыну мерзімі
Ескертулер

Кафедра меңгерушісі ________________ ____________________________
(қолы) (аты-жөні)

Жоба жетекшісі ________________ ____________________________
(қолы) (аты-жөні)

Тапсырманы орындауға
қабылдадым, студент ________________ _____________________________

(қолы) (аты-жөні)

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ
7
1
ТАБИҒИ-КЛИМАТТЫҚ ЖАҒДАЙЫ
8
1.1
Жер бедері
8
1.2
Климаты
8
1.3
Максималды су өтімдері
15
1.4
Тасынды ағын
20
1.5
Топырақтың мелиоративтік жағдайлары
20
1.6
Инженерлік-геологиялық жағдайлары
21
2
КАНАЛ ҚҰРЫЛЫСЫНА БӨЛІНЕТІН ЖЕРДІ ЭКОНОМИКАЛЫҚ БАҒАЛАУ

24
3
ЕСЕПТІК БӨЛІМ
27
3.1
Су тепе-теңдігі есептеулерінің нәтижелері
27
3.2
Жобаланатын канал құрылымдарының құрамы
27
3.3
Топырақтың шөгуіне қарсы шаралар
37
3.4
Каналдан болатын сүзілу шығындарды есептеу
37
4
ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ
41
4.1
Нысанның жалпы экологиялық сипаттамасы
41
4.2
Қорғаушы орман отырғызу орман жолағы
41
4.3
Қоршаған ортаға тигізетін әсерін бағалау
42
5
ПАЙДАЛАНУ КЕЗІНДЕГІ ТЕХНИКАЛЫҚ ҚАУІПСІЗДІК
45
5.1
Пайдалану қызметін ұйымдастыру
45
5.2
Каналдағы құрылымдарды пайдалану
45
5.3
Каналды пайдалану
46
5.4
Пайдалану қызметін жарақтандыру
47
5.5
Техника қауіпсіздігі
47
6
ҚҰРЫЛЫС ЖҰМЫСТАРЫН ҰЙЫМДАСТЫРУ
49
6.1
Құрылыс ауданның сипаттамасы
49
6.2
Құрылыс мекемесінің құрамы
49
6.3
Негізгі құрылыс материалдары заттарына қажеттілік
49
6.4
Құрылыс жұмыстарының жүргізудің ұзақтығы
49
6.5
Қажетті жұмысшы қолы және оларды жайғастыру
50
6.6
Негізгі құрылыс машиналары мен механизмдерге қажеттілік
51
6.7
Құрылыс нысанын электрмен және сумен жабдықтау
51
6.8
Құрылыс жұмыстарын жүргізудің қысқаша түсініктемесі
51
6.9
Құрылыс нысанындағы дайындық кезеңі
52
6.10
Геодезиялық жұмыстарды жүргізу жөнінде нұсқау
52
6.11
Құрылыс монтаж жұмыстарының сапасын жедел бақылау
53
7
ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ
56
7.1
Пайдалану қызметінің құрамы
56
7.2
Пайдалану шараларының құны
56
7.3
Жобаланған шараларды экономикалық тиімділігі
59

ҚОРЫТЫНДЫ
60

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
61

КІРІСПЕ

Экономика салаларын сумен қамтамасыз ету мәселелерін шешу Қазақстанның табысты дамуы үшін маңызды болып табылады. Бұл мәселе, әсіресе құрғақшылық аймақтарда ерекше маңызға ие, себебі, аймақтың су шаруашылығы мәселесінің бірқатар ерекшеліктерін анықтайтын, гидрологиялық режиммен сипатталатын, сумен қамтамасыз етудің негізгі көзі - өзендер болып отыр, ал басты су тұтынушы-суармалы егіншілік.
Елбасы су ресурстарына қатысты жаңа саясатты дамыту қажеттігін атап көрсетті, ал ауылшаруашылық қажеттіліктері үшін судың орасан зор көлемдері қажет болып отырғандықтан, агроөнеркәсіп кешенінде су үнемдеуші технологияларға кешенді көшу керек [1].
Қазақстанның суғармалы егін шаруашылығындағы реформаларға, негізінен, нарықтық қатынастарға көшу, шаруашылық жүргізуші субъекттердің сан көптеген түрлерінің пайда болуы, фермерлік және шаруа қожалықтарының пайда болуы, су пайдаланудың нарықтық механизмінің енгізілуі себепші болып отыр. Бұл өтпелі кезең жұмыста зерттеліп отырған Іле Алатауы солтүстік беткейі өзендерінің суғару жүйелеріне де әсер етті, атап айтқанда, суарылатын аудандарды пайдаланудың қысқаруына, тиімді су пайдалануды басқару жүйесінің бұзылуына, ирригация жүйелерінің техникалық жағдайының нашарлауына және суарылатын алаптарда ауылшаруашылық егістіктері жүйелеріне.
Бұл өңірлерде ауылшаруашылық дақылдарын егу агротехникалық мерзімнің бұзылуымен жүргізілуде, бұл су пайдалану жоспарынан айтарлықтай артта қалуына алып келеді. Сонымен қатар суаруға берілетін су тиімсіз пайдаланылатындығын атап өту керек. Түнгі суғарулар іс жүзінде барлық аудандарда жоқ болып отыр. Уақытша суғару желілерін кесу технологиясы сақталмайды, суғару атыздарының сағалары арматураланбайды, осының нәтижесінде жоғарғы қарашірік қабаты су эрозиясына ұшырайды, топырақтың өнімділігі төмендейді.

1 ТАБИҒИ-КЛИМАТТЫҚ ЖАҒДАЙЫ

1.1 Жер бедері
Нысан Іле Алатауының солтүстік беткейінде жазықтыққа қарай орналасқан. Іле Алатауы айқын білінетін аймақтық және сатылы құрылысқа ие. Мұнда жергілікті жер бедерінің аса өзгергіштігі байқалады. Жергілікті жердің әлсіз толқынды, жазықтық аумақтарынан бастап биік таулармен қатты тілінген альпілік жер бедеріне дейін кездесіп отырады. 3000-3500 м биіктіктерде альпілік жер бедері дамыған, мұнда 239 жуық мұздық бар және гляциальды сел тасқындары пайда болады [1]. 1500 м бастап 3000 м дейінгі биіктіктер аймағы мұнда өзендер кеңейген етектері бар U-тәріздес аңғарлар бойынша ағатын қарқынды эрозиялық әрекетпен ерекшеленеді. Бөктерлер тік, әр шөпті өсімдік қауымдастығы және шыршалы ормандар басып жатыр. Орташа таулы аймақ - бұл ағынның транзитінің және сел тасқындарының қосымша пайда болуының аймағы.
Аласа таулы аймақ, 800...1000 м бастап 1500...2000 м дейінгі абсолюттік белгілері бар сөрелер деп аталатындар төбелі-белесті жер бедерімен ерекшеленеді. Олар борпылдақ түзілімдерден құрылған. Сөрелердің бет жағы керткіштермен бөлшектенген, гидрогеологиялық желінің ойындыларының тереңдігі бірнеше жүз метрден мыңдаған метрлерге дейін жетеді. Әкімшілік орналасу жағынан алатын болсақ нысан Алматы облысы Еңбекшіқазақ ауданында орналасқан (1-сурет).

1.2 Климаты
Құрылыс аумағының климаты қатаң континентальды, жазы-құрғақ ыстық, қысы - аязды суық. Ауа температурасының тәуліктік пен жылдың амплитудасы жоғары және атмосфералық жауын-шашын мөлшері мардымсыз болып келеді.
Климаттың негізгі сипаттамалары 1940 жылдан осы уақытқа дейін бақылаулар алынып келе жатқан Күрті метеостанциясының (Н=432 м) бақылаулары мәліметтері бойынша алынды. Сондай ақ бақылау қатары қысқа Шелек және Қарашоқы метеостанцияларының бақылаулары да ескерілді.
Көп жылдар бойынша негізгі климаттық элементтердің айлық орташа мәндері 1 - кестеде келтірілген.
Ауаның жылдық орташа температурасы 7,4°С - дан 8,7°С - ға шейін өзгереді. Бақыланған ауаның ең үлкен ойлау орташа температурасы шілде айында 25,1°С аралығында .
Ауаның ең кіші айлық орташа температурасы -12,7°С қаңтар айында байқалады. Абсолюттік максимум 45°С, ал абсолютті минимум -46°С құрайды.
Жылы мерзім наурыз айының ортасынан қараша айының 1 декадасына шейін созылып, 242 күнді құрайды.

Сурет 1 - Алматы облысы Еңбекшіқазақ ауданы Қорам суару каналының картасы

Аязсыз мерзімнің ұзақтығы орташа 147 күнді құрайды, жыл бойында атмосфералық жауын-шашынның таралуы бір қалыпты емес. Жауын-шашын мөлшері наурыз мамыр айларында ең көп болса, қыркүйек айында ең азы.
Жылы мерзімдегі жауын-шашын мөлшері метеостанцияның мәліметтері бойынша 151-244 мм құрайды. Жылдың жауын-шашын мөлшері 275-369 мм шамасында [2].
Желдің сипаттамалары Ассы, Қарашоқы және Шелек метеостанциялары бойынша алынды (2-кесте және 2-3 суреттер).
Жыл бойында солтүстік, солтүстік-батыс және оңтүстік-шығыс бағытындағы желдер басым болып келеді. 1-2 суретте Ассы және Қарашоқы метеостанциялары мәліметтері бойынша жел бағыттарының қайталану сызбасы келтірілген.
Қар жамылғысының таралу сипаттамасы жердің биіктігі, ауаның температурасы және жауын-шашын сияқты климаттың факторлардың бір-біріне әсеріне байланысты. Тұрақты қар жамылғысы 88-101 күн аралығында сақталып, орташа желтоқсан айының басынан орнығады.
Шелек метеостанциясының мәліметтері бойынша қар жамылғысының еруіңіз орташа күні наурыз айының ортасында байқалады. Осы метеостанциясында декада бойынша орташа ең үлкен қар жамылғысы 15 см, ол максималды мәні 37 см. Ең кішісі 4 см құрайды. Топырақ тон болуының максималды тереңдігі 1,3 м [2].

Кесте 1 - Негізгі климаттық элементтердің айлық орташа мәндері
11

Элементтердің аттары
Станцияның аты
Биіктігі, м
Бақылаулар жүргізілген жылдар
Айлар
Жыл
Абс.
mах.
Абс.
min.

І
ІІ
ІІІ
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
Ауа температурасы, Со
Шелек
456
43
-11,4
-8,1
-2,4
-11,9
17,9
22,7
25,4
24,1
17,7
9,4
-0,4
-7,6
8,7
44
-44

Ассы
432
26
-12,7
-10,2
0,1
10,6
17,0
22,6
25,1
23,1
16,3
8,0
-1,7
-9,0
7,4
45
-46

Қарашоқы
650
8
-9,8
-8,3
0,5
9,8
15,6
20,6
23,6
22,8
16,9
9,1
-0,9
-7,5
7,7
44
-42
Жауын-шашын,
мм
Шелек
456
30
18
18
29
36
42
34
28
16
14
25
25
21
306
IV-X
195
XI-III
111

Ассы
432
28
18
18
29
28
33
25
22
13
9
21
32
27
275
124
151

Қарашоқы
650
6
20
20
32
42
49
39
32
28
26
28
28
25
369
125
244
Ауаның абсолютті ылғалд., мб
Шелек
456
28
2,6
3,3
5,2
7,3
10,1
11,9
12,2
10,7
8,1
6,2
4,5
3,2
7,1

Ассы
432
22
2,6
3,0
5,1
7,2
9,7
11,6
11,7
10,4
7,7
5,9
4,2
3,0
6,8

Ауаның салыстыр. ығалдыл, %
Шелек
456
22
77
77
70
55
52
48
41
40
44
58
73
77
59

Ассы
432
22
80
81
77
59
52
46
39
40
45
58
76
81
61

1 - кестенің жалғасы
12
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
Жел, мс
Шелек
456
23
1,5
2,0
2,7
2,9
2,5
2,4
2,4
2,2
2,1
2,2
2,0
1,7
2,2
2,4

Ассы
432
23
3,0
3,1
3,1
3,4
3,4
3,5
3,4
3,2
2,8
2,8
2,9
2,8
3,1
3,3

15 мс артық жел тұрған күндердің саны
Шелек
456
23
0,4
0,9
3,0
2,8
2,4
1,8
1,8
1,2
1,6
2,0
1,5
1,1
21
15,0

Ассы
432
23
0,7
0,3
0,8
1,8
2,1
1,8
2,3
1,4
0,9
1,2
0,4
0,5
14
10,0

Қарашоқы
650
7
1,0
0,6
2,5
1,9
1,4
1,1
1,1
1,0
1,5
1,4
1,5
0,5
16
8

Топырақтың температурасы, Со,
Шелек
432
12
-13
-11
1
12
21
28
30
27
19
8
-2
-9
9

Ассы
650
9
-10
-9
1
12
19
25
28
26
19
10
-1
-8
9

Кесте 2 - Желдің 4% қамтамасыздықтағы максималды жылдамдығы

Метеостанция
С
СШ
Ш
ОШ
О
ОБ
Б
СБ
Ассы
19
14
16
19
17
19
38
18
Шелек
16
28
20
21
11
19
25
29

Сурет 2 - Ассы метеостанциясы мәліметтері бойынша жел бағытының жылдық орташа қайталануы

14

Сурет 3 - Ассы және Шелек метеостанцияларының мәліметтері бойынша жылдық орташа 4% қамтамасыздықтағы максималды жел бағыттары
1.3 Максималды су өтімдері
Болашақ каналдың трасасын кесіп өтетін қар-жаңбыр немесе жаңбырдан пайда болған жаралардағы максималды су өтімдері наурыз-сәуір айларында болады. Бұл жыралардың сурет 3 - суретте көрсетліген.
Жыралардың су жинайтын алабы ауданынан келетін максималды су көлемдерін бақылау жүргізілмегендіктен, олар ҚНЖЕ 2.01.14-83 ұсыныстарына және Ресурсы поверхностных вод СССР т 13, 2 шығарылым (Балхаш көлінің алабы) монографиясының аймақтық есептеулеріне негізделіп, есептеу жолымен анықтайды. Жыралар үшін жаңбырдан және қардан пайда болатын максималды су өтімдері есептелінді [3].
Жаңбырдан пайда болатын қарғынның максималды су өтімі үш әдіс бойынша есептелінеді; шекі жеңілдік формуласы бойынша, Дор. проект формуласы бойынша, Д.А.Соколовский формуласы бойынша максималды су өтімінің есептік мәні Д.А. Соколовскийдің формуласы бойынша алынды:

мұнда Hт - ұзақтығы Т , сағ болатын есептік жауындағы су қабаты, мм;
Н0 - жырадан ағыс өте бастаған кездегі, бастапқы су қабаты (15 мм);
α - ағыс көлемі коэффициенті (0,35)
Fст - жыра алабындағы су көлемі түзілетін аудан, км² ;
tп - арнадағы судың ағып келу уақыты бірдей деп есептеген жағдайдағы, қарғынның көтерілу ұзақтығы, сағ;
f - гидрограф пішінінің коэффициенті;
γF - су жинайтын алабы бойынша жауынның таралуының біркелкі еместігін сипаттайтын коэффициент.
Қардан пайда болатын тасқынның максималды су өтімі эмпирикалық редукциялық формула бойынша анықталды:
, где

H1% = 10 мм көктемгі тасқынның есептік су қабаты =10 мм;
К0 = 40 көктемгі тасқынның жинақтылығын сипаттайтын параметр;
n = 0,5-0,1 Нср - редукция дәрежесінің көрсеткіші;
F - су жиналатын аудан, км²;
r - су көлемін көлдер, су қоймаларымен реттеу коэффициенті.
σ - су жинау алабының ормандылық және батпақтылығының әсерін ескеретін коэффициенті;
Жыралардың су жинайтын ауданының негізгі гидрографиялық сипаттамалары масштабы 1: 25000 карта байынша анықталды.
Жыралардан өтетін жаңбыр және қар әсерінен пайда болатын тасқындардың 1; 5; 10% қамтамасыздықтағы максималды су өтімдері 3 - кестеде келтірілген.
Тасқын мен қарғындардың есептік гидрографтары.
Іле Алатауының төменгі белдеуіндегі зерттеулер жүргізілмеген кіші өзендердегі жаңбырдан пайда болатын қарғындардың есептік гидрографын тұрғызу үшін Г.А.Алексеевтің теңдеуі ұсынылды;

,
(1)

мұнда
- берілген қамтамасыздықтағы алынған максималды су өтімінің (Q) үлесі есебіндегі су өтімі.
- қарғынның көтерілу ұзақтығының (tn) үлесі есебінен алғандағы қарғың бастаған кезден бергі өткен уақыт;
а - қарғын гидрографы пішіні коэффициентіне λ. байланысты параметр. a= f(λ).
Қарғынның гидрографының пішіні коэффициенті мына формула бойынша есептеледі:

,
(2)

мұнда
Qприh1% - берілген қамтамасыздықтағы максималды су өтімі және су қабаты;
tп - тасқынның көтерілу ұзақтығы;
F - су жинау ауданы , км².
Формула бойынша есептелінген қарғын гидрографының пішінінің коэффициенттері монографиясындағы кестеде келтірілген мәндері бойынша ізделіп отырған қарғын ординаталары мен абсциссаларын табуға мүмкіншілі жасайды.
Абсолютті мәндерде гидрограф ординатаны (у) максималды су өтімінің мәніне (Qр), а абсциссаны (х) қарғынның көтерілу ұзақтылығы көбейту арқылы тұрғызады.
Жыралардың қарғын гидрографтарын тұрғызу үшін Іле-Алатауы таулары (Н = 500-750 м) үшін алынған тип гидрографтар пайдаланылды. Гидрограф пішіні коэффициенті 0,15 тең етіп қабылданды. Дипломдық жобада жыралар үшін тұрғызылған гидрографтардың ішінен, ең үлкен және қауіпті жыра болғандықтан, № 1, 4 жыраның 1-4 қамтамасыздықтағы сызбалармен келтірілген (4 және 5 - суреттер).
Жыралардағы жаңбырдан және қардан пайда болатын тасқынның 1% қамтамасыздықтағы гидрографтары бойынша 1% қамтамасыздықтағы ағыс көлемдері есептелінді. Алынған нәтижелер 3 - кестеде келтірілген.

Сурет 4 - 1 % қамтамасыздықтағы жаңбыр тасқынының гидрографы. № 3 жыра

Сурет 5 - 1 % қамтамасыздықтағы жаңбыр тасқынының гидрографы. № 4 жыра

Кесте 3 - Канал трассасын кесіп өтетін жыралардағы судың максималды өтімі мен көлемі

19
№№
пп
Жыралардың аты
F,
км2
L, км
Нср,
м
J,
%.
Жауыннан пайда болған су
Қардан пайда болған су

Q, м3с
W·106
Q, м3с
W·106

1%
5%
10%
1%
1%
5%
10%
1%
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
1
Лог № 1
20,0
8,25
600
0,0097
20,0
15,8
12,2
0,137
2,13
1,62
1,30
0,059
2
Лог № 2
24,0
9,0
682
0,0230
22,1
16,8
13,5
0,157
2,40
1,82
1,46
0,073
3
Лог № 3
18,0
8,25
682
0,0130
16,1
12,2
9,82
0,129
2,02
1,54
1,23
0,055
4
Лог № 4
25,0
8,5
675
0,012
20,5
15,6
12,5
0,172
2,46
1,87
1,50
0,071
5
Лог № 5
12,0
6,25
690
0,019
13,2
10,0
8,05
0,072
1,59
1,21
0,97
0,045
6
Лог № 6
5,0
3,75
662
0,020
7,85
5,97
4,78
0,020
0,23
0,17
0,14
0,005
7
Лог № 7
8,0
4,75
658
0,018
11,2
8,61
6,83
0,037
1,25
0,95
0,76
0,030
8
Лог № 8
41,0
8,75
650
0,010
37,8
28,7
23,05
0,290
3,23
2,45
1,97
0,111
9
Лог № 9
3,0
3,12
645
0,019
5,11
3,88
3,12
0,012
0,74
0,56
0,45
0,015
10
Лог № 10
3,5
3,0
645
0,020
5,91
4,49
3,60
0,014
0,73
0,55
0,44
0,016
11
Лог № 11
18,0
8,0
642
0,011
19,0
14,4
11,6
0,130
2,0
1,52
1,22
0,056
12
Лог № 12
11,0
7,25
642
0,012
12,8
9,73
7,81
0,073
1,49
1,13
0,91
0,038
13
Лог № 13
3,0
3,75
638
0,012
4,46
8,39
2,72
0,015
0,66
0,50
0,40
0,015
14
Лог № 14
5,0
2,50
640
0,020
8,09
6,15
4,93
0,016
0,92
0,70
0,56
0,021
15
Лог № 15
26,0
9,25
642
0,0092
22,5
17,1
13,7
0,180
2,48
1,88
1,51
0,075
16
Лог № 16
6,0
6,75
628
0,0070
6,78
5,15
4,14
0,043
1,03
0,78
0,63
0,024
17
Лог № 17
1,8
1,75
620
0,009
3,13
2,38
1,91
0,005
0,46
0,35
0,28
0,010
18
Лог № 18
13,5
6,25
624
0,006
12,3
9,35
7,50
0,076
1,65
1,25
1,00
0,043
19
Лог № 19
2,8
3,0
621
0,0075
4,33
3,29
2,64
0,012
0,63
0,48
0,38
0,014
20
Лог № 20
1,8
2,75
617
0,011
3,0
2,28
1,83
0,007
0,46
0,35
0,28
0,010
21
Лог № 21
1,9
1,5
614
0,017
3,24
2,46
1,97
0,005
0,48
0,36
0,29
0,010

1.4 Тасынды ағын
Алынған аумақта түйіршік ағынға бақылаулар жүргізілмегендіктен, лайлылықтың көп жылдың орташа мәні ретінде карта бойынша Балқаш көлі алабындағы өзендердің орташа лайлығы қабылданды. Қарастырылып отырған аудандағы өзен суларының орташа лайлылығы орташа өтіміне көшу үшін төмендегі формуланы пайдаланамыз; (В.Т.Андреянов бойынша):

,
(3)

мұнда
R0 - жүзбе түйіршік ағынының нормасы, кгс;
ρ - судың лайлылық норма, гм³
Qo - ағынның нормасы, м³с
№ 3 тоспаға келетін жүзбе түйіршіктердің нормасы.

кгс

Тоспаға келіп түстің түйіршіктердің көлемі төмендегідей формуламен анықталады:

,
(4)

мұнда
ρ - судың лайлылығы , гм³ (800 гм³)
Wст - ағын гидрографінің көмегі бойынша анықталған ағын көлемі - 230000 м³
K - үлкен өзендердегі лайлылықтан кіші өзендердегі лайлылық мөлшеріне өту коэффициенті;
r - жүзбе түйіршіктердің көлемінің үлесі ретіндегі алынған ілеспе түйіршіктердің мәні, 5% есебінде алынды.
0,8 - түйіршіктер салмағынан көлемін өту коэффициенті
№ 3 тоспаға келетін 1% қамтамасыздықтағы түйіршіктердің көлемі.

м3

1.5 Топырақтың мелиоративтік жағдайлары
Масштабы 1:1000 болатын топырақтың мелиоративтік алым бойынша канал трассасы учаскесіндегі топырақтардың механикалық құрамы ашық сұр құмнан тұрады. Құнарлы қабаттың қалыңдығы 8 ден 17 см дейін. Ондағы гумустық құрамы 1.5% құрайды [4].
Жерді рекультивациялау, алу, сақтау және құнарлы топырақ қабатын пайдалануды жобалау кезіндегі топырақтың-мелиоративтік іздестіру жүргізуге арналған техникалық нұсқау бойынша мұндай қалыңдықтағы құнарлы топырақ қабатын қырып алудың қажеті жоқ.

1.6 Инженерлік-геологиялық жағдайлары
Нысан тұрғызуға арналған аумақ Шелек пен Қаратұрқ өзендерінің арасында, Шелек массивінің солтүстік-батыс шекарасын жақын жерде орналасқан.
Администрациялық бөлініс бойынша Алматы облысы Еңбекшіқазақ ауданында орналасқан.
Геомарфология жағынан сипаттап отырған аумақ Шелек симметриясына кіретін Қаратұрқ үстірті аумағындағы аккумулятивті далалы жазықта орналасқан. Шөгінділер жоғарғы палеозойдың континенталды фациясынан, ежелгі үгітілген түйіршіктерден, неогенің сазды, құмды және ұсақ тастардан тұрады. Төрттік шөгінділер барлық жерге де кездеседі. Палеозой және неогеннің құрылымдарды жауап тұр және Қаскелең өзені аңғарының құрылысын да қатынасы бар.
Генетикалық жағынан олар аллювиалды орташа төрттік және жоғарғы төрттіктен (демовиальды-пролювиалды максималды қалыңдығы 90 м дейін кестесін сазды құм, майда құм, құмдар қазіргі таңғы орташа төрттіктен қалыңдығы 0,5-2,0 м болатын сазды құм арасында қиыршық тасы бар майда құмдар және жоғарғы төрттіктегі эолалық қалыңдығы 1-35 м дейін жететін өте ұсақ, орташа және майда ортасында саз таспалары бар) тұрады [5].
Зерттелген аймақтағы тексерілген 45 м тереңдікте топырақ қабаты аллювиалды орташа төрттік және эолалық шөгінділерден құралған. Екі кешеннің де құрамы бірдей. Олар сазды таспалары бар өте ұсақ, майда және орта іріліктегі құмдардан құралған. Аллювиалар шөгінділерде тас және сазды материалдардың шөгінділері кездеседі.
Құрылымдардың негізіндегі топырақтың негізгі физико-механикалық қасиеттері 4 - кестеде келтірілген.

Кесте 4 - Топырақтың негізгі физико - механикалық қасиеттері
22
№№
пп
Аты
Топы-рақ бөлшектерінің тығыз-дығы
Топы-рақ тығыз-дығы, кгсм2
Кеуектік коэффи-циенті
Табиғи ылғал-дылық, %
Ішкі үйкеліс бұрышы
Ілігу коэффициенті. кгсм2
Табиғи ылғал-дылық-тағы дефор. модулі. Е, кгсм2
Жүктемеге байланысты салыстырмалы шөгу коэффициенті, МПа
Сүзілу коэффициенті, мсут

0,1
0,2
0,3

1
Құмшауыт
2,69
1,75
0,6
4,0
250
0,35
64
50
0,009
0,011
0,011
2,21
2
Құмдақ
2,68
1,76
0,58
4,2
260
0,3
106,2
85,3
0,024
0,026
0,027
3,13
3
Ұсақ құм
2,68
1,56
0,77
1,5
310
0,125
60,9
51,2
0,035
0,041
0,048
8,28
4
Орташа ірі құм
2,68
1,7
0,66
5,3
340
0,05
192,7
144,0
0,005
0,005
0,005
18,48
5
Саз

1,23

Топырақтар тұзды емес, бетонға агрессивтілігі жоқ. Көміртегі темірге байланысты әрекеті төмен, орташа коррозиялық. Өте ұсақ, майда құмдар мен құмшауыт топырақтардың отыру қасиеті әр түрлі. Топырақтың құрамына байланысты отыратын қабаттың қалыңдығы 30 м болғанда орташа отыру 20-30 см құрайды.
Канал бойында және оның басқа бөлігіндегі қорытынды отыру 16-20 см, ал қалған бөлігінде 20-30 см құрайды деп күтілуде.
Жер асты суларының орналасу тереңдігі өте айнымалы болып 10,6 дан 80 м дейін жетеді. Мұндағы судың химиялық құрамы сульфат-натрий калийлі , сульфатты және гидрокарбонат-кальцийлі, тұзды, құрғақ қалдығының мөлшері 836 дан 1297 мгл жетеді. Тұзды судың бетонға агрессивтілігі әлсіз сульфаты. Тұщы сулардың агрессивтілігі жоқ [4].
Сусыз қабаттың топырақтарының сүзілу қасиеті жоғары. Әр түрлі литологиялық топтар үшін сүзілу коэффициенті 1.23 мтәу ден 18,48 мтәу-ке (орта іріліктегі құм ) жетеді.
Аудандық сейсмикалығы 8 балмен бағаланды.
Жалпы алғанда, зерттеліп отырған аумақтың инженерлік геологиялық жағдайы топырақтың отыруын және судың сүзілуге кететін шығындарын ескерген жағдайда құрылыс жұмыстары үшін қанағаттанарлық.
2 КАНАЛ ҚҰРЫЛЫСЫНА БӨЛІНЕТІН ЖЕРДІ ЭКОНОМИКАЛЫҚ БАҒАЛАУ

Қорам суару каналы Қайрат, Диқан және Қызылшырақ ауылшаруашылық және мемлекеттік жер қоры сияқты жер пайдаланушылар арқылы өтеді.
Құрылысқа бөлініп аумаққа жоғарыда аталған шаруашылықтың ауылшаруашылық жерлері, ауылшаруашылығы өндірісін арналған нысандар, инженерлік-коммуникациялар, барлығы 234,3 га бөлінеді. Канал құрылысы мақсатына алынатын жердің экспликациясы 5 - кесте келтірілген.

Кесте 5 - Қорам суару каналы үшін алынатын жерлердің экспликациясы

Реті
Шаруашылық аты
Жалпы ауданы, га
Оның ішінде

егістік
жайылым
1
Шелек
91,1
-
91,1
2
Қорам
18,2
-
18,2
3
Қызылшарық
115,5
-
115,5
4
Қайрат
18,5
-
18,5
5
Барлығы
243,3
-
243,3

Бұзылатын құрылыстар мен басқа нысандардан жер пайдаланушыларға келетін шығындар жер учаскелерін алу немесе уақытша пайдаланудан жер пайдаланушыларға керекті шығындарды өтеу тәртібі туралы нұсқауға сәйкес анықталды. Сондай-ақ ауыл шаруашылығынан басқа мақсатқа пайдалану үшін алынған жердің есебіне ауылшаруашылығы өндірісінің шығыны Қазақстан Республикасының Ауылшаруашылығы министрілігі, Қаржы министрлігі және Заң министрліктері нұсқаулары бойынша дайындаған.
Канал құрылысына арналып жер бөлгендегі ауылшаруашылығын өндірісінің шығындарының табиғи түрі 924,5 тонна көк шөп есебінде болады, 6 - кесте.

Кесте 6 - Өсімдік шаруашылығының жалпы өндірісінің есебі

Аты
Ауданы, га
Өнімді-лігі, га
Жалпы өнім, ц
Жем шөп

Табиғи жағдайда, ц
Аудару коэффициенті
Азықтық бірлігінде
Жасыл жем-шөп
540
38
20520
20520
0,17
3488,4
Барлығы
540

3488,4

Берілген ауданнан алынатын шөптің жалпы түсімі 157,2 тонна жем шөп бірлігін құрайды. Бұл шөппен 100% қамтамасыздық жағдайында 277 бас қойды асырауға болады. Алынған мал басынан қалыпты өнімділік жағдайларында төмендегідей мал өнімдерін алуға болады.
-қой еті 8,86 тонна
- жүн 1,1 тонна
Ауыл шаруашылық өнімдерінің құның аймақтық сатып алу бағасы бойынша анықтаймыз (6 - 8 кестелер).
Жер пайдаланушыларға келетін шығын төмендегі көлемде анықталды.
-1 жылдық егістің шығыны - 55,9 мың теңге.

Кесте 7 - Мал өнімдерін өндірудің есебі

Реті
Аты
Мал саны
Бір бас малдан алынатын өнім, кг
Алынатын өнім, тонна
1
Қой еті
615
32,0
19,7
2
Жүн
615
4,0
2,4

Кесте 8 - Ауыл шаруашылық өнімі құнының есебі

Реті
Аты
Саны,
тонна
Сатып алу бағасы
теңгецент
Құны
мың теңге
1.
Ет: қой еті
19,7
1578
311

жүн
2,4
10340
248

Барлығы

559

Оның ішінде шаруашылықтар бойынша:

- Шелек

500

- Қызылшарық

37

- Қорам

22

Алдын ала жасалған болжамдар бойынша Үлкен Алматы каналынан келетін судың өтім: 10 м³с құрайды. Каналға дейінгі суармалы массивтерге бөлінетін суды сүзілуге және булануға кететін шығындарды есептегенде Қорам каналының басталатын жерін келуі тиіс максималды су өтімі 6,0 м³с деп есептелінді. Бұл жағдайда қалыпты есепті су өтімі 3,4 м³с минимальды су өтімі 0,5 м³с құрайды.
Канал құрылысына арналып жер бөлгендегі ауыл шаруашылығының өндірісінің шығындарының табиғи түрі 924,5 тонна көк шөп есебінде болады, 7 - кестеде.
Берілген ауданнан алынатын шөптің жалпы түсімі 157,2 тонна жем шөп бірлігін құрайды. Бұл шөппен 100 % қамтамасыздық жағдайында 277 бас қойды асырауға болады. Алынған мал басының қалыпты өнімділік жағдайында төмендегідей мал өнімдерін алуға болады (8 кесте).
- қой еті 8,86 тонна
- жүн 1,1 тонна
Ауылшаруашылығын өнімдерінің құның аймақтық сатып алу бағасы бойынша анықтаймыз.
Жер пайдаланушыларға келетін шығын төменгі көлемде анықталады.
- 1 жылдық егістің шығыны - 559,0 мың теңге.

3 ЕСЕПТІК БӨЛІМ

3.1 Шелек өзеніндегі су алу торабы бойынша жұмыс өндірісі
Бас тораптың құрылысын бастамас бұрын бас торап орналасатын қазан шұңқырдан суды бұруды ұйымдастыру қажет, осы мақсатта айналма канал құрылысы қарастырылған. Айналма канал қазылған соң, өзен арнасына төменгі және жоғарғы бөгетшелер жасаймыз. Онан соң өзеннің негізгі ағыны, сол айналма канал арқылы ағады. Бұдан соң бас торап орнатылатын қазан шұңқыр қазылып ондағы су сорғымен сорылып кептіріледі. Кептірілген котлован асты дайындалып арматуралар мен қалыптарды орнатады. Бетон араласпасын төсеу, ілінген кран көмегімен жүргізіледі. Құрылымдардың бетон бөліктерін құйып бітірген соң қалыптар бұзылып, оның бос жерлері топырақпен толтырылады. Тұндырғыш пен жартылай үйінді, жартылай қазындыда өтетін жеткізу каналының құрылысы үшін топырақ тасып үйу қажет.

3.2 Жобаланатын канал құрылымдарының құрамы
Судың жұмыс өтімін өткізу көлденең каналы трапейцойдалы болып келетін, арнасы топырақтан тұратын каналдың көмегімен іске асырылады.
Каналдың ұзына бойында бір көпір және жырадан келетін қарғын суды өткізетін арнайы құрылым акведук қарастырылған.
Канал.
ҚНжЕ 2.06.03-85 бойынша салынатын канал капиталдығы жағынан ІV классқа жатады. Каналдың ешқандай да бүлінуге ұшырамауы тиіс екендігі ескере отырып оның барлық ұзына бойы қазылған жер арқылы өтеді. Канал өтетін трасса майда түйіршікті құм мен жеңіл құмшауыт топырақтан тұрады.
ПК49 ПКП арағындағы жер бедерінің төмендеуі және осыған байланысты каналдың жартылай үйіндінің үстінен өтуінің жергілікті ғана маңызы бар. Мұнда жер бедері аумағы онша үлкен емес түбінің деңгейі 612,5 ең үлкен белдеуінің деңгейі 615,0 болатын қазан шұңқырды құрайды. Сондықтан каналдың бұл учаскесінің бұзылуының апаттық зардабы жоқ. Каналдың жалпы ұзындығы 6600 м.
Каналдың параметрлері төмендегідей су өтімдерін өткізуге арналған. Максималды - 22,5 м³с есептік - 19,5 м³с және минимальды 0,5 м³с. Канал трассасының құм және құм шауып жерлерден өтуіне байланысты каналдың гидравликалық есептеулерінде қайырланбайтын және шаймайтын су жылдамдығын анықтаудың маңызы бар (6-сурет).
Бекітілмеген каналдағы топырақ құрамы үшін көптеген тәжірибелік мәліметтерге, бақылаулардың нәтижесін және анықтамалық мәліметтерге су жылдамдықтары 0,4 м мен 1,5 тереңдік аралығында тиісінше 0,13 мс тан 0,037 мс дейін және 0,22 мс тан 0,39 мс дейін белгіленді [5].
Қайырланбаушылық және шайылмау шарттарын сақтай отырғандағы бұдырлық коэффициенті 0,03 болғандағы каналдың есептелген параметрлері төмендегідей.

Сурет 6 - Қорам магистралды каналының сұлбасы

Кесте 9 - Каналдың есептелген параметрлері

Q м³с
В м
m
n
i
h, m
V мс
22
15
0,5
5,0
5,0
5,0
4,0
4,0
4,0
0,03
0,03
0,03
0,0001
0,0001
0,0001
1,59
1,22
0,48
0,33
0,25
0,15

Каналдағы құрылымдар
ҚНжЕ 2.06.03-85 сәйкес каналдағы барлық құрылымдар капиталдығы жағынан ІV классқа жатады.
Көпір.
Жоба бойын канал трассасының ПК 106+00 орнына көпір салу көзделген.
Көпірдің орналасқан жері каналды пайдалану мақсатына байланысты. Келешекте, суармалы массивті игерген кезде бұл жерде сорап станциясы және өндірістік үйлер салу көзделген.
Көпір құрастырмалы, темір бетон бағандарға орнатылады. Көлік жүретін жерінің ені 5 м. Ол типтік жұмыс жобасы 820-01-42 с 85 бойынша орындалған. Жол астының плиталары ПР-90 НМ-2,0 және НМ-2,1 қондырғылары арқылы СН 8-35-Т2 және СН 6-35-Т2 бағандарына отырғызылады (6, 7, 8 және 9 - суреттер) [3].
Топырақтың шөккіштік қасиетіне байланысты, көпір құрылысын бастамастан бұрын топырақтың шөгуіне қарсы шаралар өткізілуі тиіс.

Сурет 6 - Қорам каналының өсі бойынша ПК 63-тен ПК 97-ге дейінгі бойлама профилі
Сурет 7 - Қорам каналының өсі бойынша ПК 97-тен ПК 128+48-ге дейінгі бойлама профилі

Сурет 8 - Қорам каналының 106 - ПК-гі көпірдің қимасы
Сурет 9 - Қорам каналының 106 - ПК-гі көпірдің планы
Акведук Қорам каналының трассасын 2 жыра кесіп өтеді, №3 жыра айдан білінбеген, ондағы су бір арнамен ақпайды 1% қамтамасыздықтағы су өтімі Q=18,12 м³с. №4 жыраның анық білінетін арнасы бар, су бір жермен ағады, 14 қамтамасыздықтағы су өтімі 22,96 м³с.
№3 жыраның өте жайпақ болғандығынан акведук салатын орынды айқын ау қиынға соғады және осы жырадағы суларды бір арнаға жинау акведук салып одан өткізу үшін көп жұмыс көлемін атқару керек болғандықтанжобада қарғын суларды науаларға жинап оны №4 жырадағы салынатын акведук арқылы өткізу қарастырылған (10 және 11 суреттер).
№4 жырадағы су өтімі каналдан бағыттаушы домба және аведуктың көмегі арқылы өткізілді. Қарғын суды каналдан өткізіп жіберетін құрылымдарды таңдаған кезде суды құбырдың көмегімен каналдың астынан өткізіп жіберу нұсқасы да қарастырылды. Бұл нұсқа акведукка қарағанда біршама арзан, бірақ каналдың астында орналасқан құбыр құрай, қаңбақ сияқты т.б. шөптермен тығылып қалады да, оның елсіз жерде орналасса және қызмет қылатын адамдардың санының аз болуына байланысты дер кезінде мазалап тұру мүмкіндігі азаяды. Сондықтан жобада акведук салу көзделген. Ол өзінің су өткізетін негізгі қызметімен қоса, канал арқылы жабайы аңдармен малдардың аралы берлі өтуіне мүмкіншілік туады.
Құрылым жағынан акведук кіре берістен, су өткізгіштен және соңғы бөліктен тұрады.
Кіре беріс құрылым су өткізгіш құрылымға қарай тарылатын нұсқа ұқсаған пішінді темір бетоннан жасалынған.
Оның жалпақ жағы жырадағы судың бәрін жиған, жартылай жоғарғы бетте ұстап қалған бөлігін акведук арқылы өткізуге арналған су тірейтін дамбамен түйіседі.
Акведуктің су өткізгіш бөлігі пішіні төртбұрышты, ені В=7,0 м науадан тұрады. Ол екі жағынан Г-түріндегі блоктардан, түбі монолиттен құрастырылады. Науа фундаменттік бағанға орнатылған П-9 ортасы кеуек көпірдің бір адамына арналған темір бетон плитаға отырғызылады. Су өткізгіш науаның ен жағына адам жүруге арналып жол жасалынады. Жанасу учаскесі мен соңғы бөлім бір ағыс энергиясын өшіріп, суды каналдан қауіпсіз қашықтыққа құрастырмалы темір бетоннан, соңғы бөлік монолитті темір бетоннан жасалынады. Соңғы бөліктен кейінгі учаскесінің 25 м ұзындығы тас үймесімен бекітілген.
Транзитті суды және ондағы қатты бөлшектерді бөгелмей өткізу үшін акведук науасының еңістігі сындарлы еңістіктен артық етіп құрастырылған.
Құрылыс учаскесінің топырағының шөккіштік қасиеті бар.

Сурет 10- Қорам каналының бойындағы № 4 жыраға салынатын акведуктің қимасы
Сурет 11 - Қорам каналының бойындағы № 4 жыраға салынатын акведуктің жоспары
Жолдар
Жоба бойынша жасалынған құрылымдарды пайдалану үшін және дер кезінде бақылау жасап отыру үшін каналдың шығыс жағалауымен ІІІ с категориялы бақылау жолы жобаланған. Жолдың ұзындығы 6,6 км ені 6,5 м, оның ішінде 3,5 м майда тас төселген машина жүретін бөлік және екі жағынан 1,5 м-ден жиек жасалынады. Жолдың үйіндісі жергілікті топырақтан жасалынады. Үйілетін ылғалдылығы 12% топырақ γ= 1,7-1,8 чсм³ - ке дейін нығыздалынады [6].
Автотранспорттың жүруін ыңғайлы болуы үшін каналдың ұзына бойында олардың түсіп шығатын бірнеше жолдар жобаланған.

3.3 Топырақтың шөгуіне қарсы шаралар
Канал трассасының бойында кездесетін ұсақ құм, құмшауыт топырақ және саздардың шөгу қасиеттері бар. Құрылымдар орналасатын алаңдардағы шөгуі жөнінде есептеулер 20-21 м топырақ қабаты оның тереңдіктегі құрамына байланысты 21-45 см-ге дейін шөгуі мүмкін екендігін көрсетті.
Топырақтың шөгуін болдырмау үшін бүкіл топырақтың шөгетін қабатына алдын-ала су сіңдіру керек. Су сіңдіру құрылыс алаңында арнайы чек жасалып, онда суды бір деңгейде 10-12 тәулік ұстап тұру арқылы іске асырылады. Бұл жағдайда чектердегі судың тереңдігі 0,5 м-ден кем болмауы тиіс. Судың деңгейін ұстап тұруға қажетті су өтімі чектерді толтыру кезінде нақтыланып отырады [7].
Су сіңіріліп болған соң чектерден суды ағызып жіберіп, олар құрғатылады. Топырақ кепкен соң, оны жобалық деңгейінен 0,4 м биік етіп алып, салмағы 5 т болатын ауыр доңғалақпен нығыздайды, одан соң құрылыс орнын жобалық деңгейге дейін сүріп, дайындайды.

3.4 Каналдан болатын сүзілу шығындарды есептеу
Жобада канал табанының алғашқы ылғалмен толуға және одан кейінгі кезеңдердегі тұрақты сүзілуге кететін су шығындарын есептеулер келтірілген.
Каналдан болатын сүзілу 2 кезеңнен тұрады (12 - сурет).
1-каналдан шығатын сүзілу ағысы төмендегі табиғи жер асты суымен байланыспайтын және олармен әрекеттеспейтін жағдайдағы еркін сүзілу.
2-каналдан шығатын сүзілу ағысы төменгі табиғи жер асты суымен байланысты бар және олар бір-біріне әсер ететін еркін емес сүзілу.

Сурет 12 - Каналда болатын сүзілу

Бірінші түрде бір текті топырақта жер асты су өте терең орналасқан жағдайда каналдың ұзындық бірлігін келетін сүзілу өтімі Н.Н.Павловский формуласымен анықталады [8].

q = 0.0116·Кф·(Вк + 2·hк),
(5)

мұнда:
q - каналдың 1 км ұзындығына келетін су шығыны, мұнда мсек
Kф - сүзілу коэффициенті мтәулік =2,85 мтәу
Вк - су деңгеймен есептелгендегі канал ені, м =12,72 м
hк - каналдағы судың тереңдігі, м= 1,59м
q = 0,0116·2,85·(12,72+2·1,59) = 0,525 м3сек каналдың 1 км ұзындығына.
Костяковтың теориялық шешімдеріне сәйкес. Орташа өткізгіш топырақтан жасалған каналда нақты бақыланған мәліметтерді өңдеу нәтижесінде алынған каналдағы ағатын су өтімінің Q проценттен алғандағы шығыны мына формуламен анықталады.

%,
(6)

Каналдағы су өтімі 6,0 м³с болған жағдайда сүзілу өтімі төмендегідей болады:

= 0,056 м3сек - каналдың 1 км ұзындығына.

Каналдың 1 км канал ұзындығына 1 км ұзындығындағы фильтрациялық шығындардың ең үлкен мәні Н.Н.Павловскийдің формуласы бойынша q = 0,525 м3сек.
Канал ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.