Алматы энергетика және байланыс университетіне арналған мобильді қосымша құру
АҢДАТПА
Алматы энергетика және байланыс университетіне арналған мобильді
қосымша құру дипломдық жұмысында көптеген зерттеулер жасалды.
Дипломдық жобаның басты мақсаты - студенттер мен талапкерлерге
қолжетімді және қолайлы түрде ақпаратпен қамтамасыз ете алатын
анықтамалық қосымша құру. Дипломдық жобаны орындау кезінде PHP және
Java тілі және мобильді құрылғылардың Android SDK құралы қолданылды.
Өміртіршілік қауіпсіздігі бөлімінде жұмыс бөлмесіндегі жасанды және
табиғи жарықтанудың есептері келтірілген.
Экономикалық бөлімде енгізілген жүйеден алынған экономикалық
пайданы есептеу жүргізілген.
АННОТАЦИЯ
В дипломной работе Разработка мобильного приложения для
Алматинского университета энергетики и связи проводились множество
исследовании.
Целью дипломной работы является разработка доступного и удобного
информационного мобильного приложения для студентов и абитуриентов .
В ходе выполнения дипломной работы были
использованы PHP,
объектно-ориентированный язык программирование Java и Android SDK.
В части по безопасности жизнедеятельности представлены расчеты
исскуственного и естественного освещения в рабочем помещении.
В экономической части произведен расчет полученной экономической
выгоды от внедряемой системы.
ABSTRACT
In degree work "Developing mobile application for Almaty university of
power engineering and telecommunications" conducted great number research.
The main purpose of the degree project is the creation of application for
students and entrants to give information more comfortable and available .
In the course of the degree project used PHP, object-oriented programming
language Java, a tool for mobile application development Android SDK.
As part of Health and Safety presents calculations of artificial and natural
lighting in the operating room.
In the economic part of a calculation of economic benefits derived from the
system being implemented.
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 8
1 Мобильді құрылғыларға қосымшалар құрудың негіздеріОшибка! Закладка не опр
1.1 Мобильді құрылғылар платформалары мен құру жабдықтарына анализОшибка
1.2 Eclipse IDE платформасы туралы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 11
1.3 Java Eclipse IDE платформасында мобильді құрылғыларға қосымшалар
құру мүмкіндіктері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 11
1.4 Android платформасы туралы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 12
1.5 Android SDK құралы туралы ... ... ... ... Ошибка! Закладка не определена.
1.6 Java бағдарламалау тілі туралы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 12
1.7 Git файл нұсқаларын басқарудың таратылған жүйесі туралы ... ... ... ... ... 12
1.8 GitHub жобалар хостингы веб сервисі туралыОшибка! Закладка не определен
2 Арнайы бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... Ошибка! Закладка не определена.8
2.1 АЭжБУ мобильді қосымшасының жалпы сипаттамасыОшибка! Закладка не о
2.2 Қажетті құралдарды дайындау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 19
2.3 Қосымшаның Java Eclipse IDE платформасында жүзеге асырылу ... ... ... 21
3 Тіршілік қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 32
3.1 Оператордың жұмыс жағдайын талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 32
3.2 Жұмыс орнының микроклимат жағдайы, өрт қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... . 32
3.3 Жұмыс орнының табиғи және жасанды жарықталуы,электр қауіпсіздігі 32
3.4 Бөлме жоспары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 32
3.5 Жасанды жарықтандыруды есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 33
3.6 Табиғи жарықты есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 34
4 Техникалық экономикалық негізделуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 56
4.1 Жоба сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 56
4.2 Бағдарламалық қамтаманың өңделуінің еңбек өнімділігінің есептелуі ... 60
4.3 Бағдарламалық қамтаманы өңдеуге кеткен шығынның есептелуі ... ... ... 61
4.4 Қосымша шығындар статьясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 66
4.5 Өзіндік құн нәтижесінің кестесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 66
4.6 Бағдарламаның бағасын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 66
4.7 Минималды бағаны, кірісті және пайданы есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 72
4.8 Бағдарламалық өнімді иемденудегі кәсіпорындардың бірмезгілдегі
шығындарын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 73
4.9 Қолдану аясындағы жылдық бірмезгілдегі шығындарды есептеу ... ... ... 74
4.10 Ақпараттық өнімді енгізуден алынған табысты есептеу ... ... ... ... ... ... .. 75
4.11 Пайда мен шығындарды есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 76
4.12 Ақшалай құралдардың қозғалысы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 74
4.13 Экономикалық тиімділікті есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 75
4.13.1 Таза ағымдағы құндылықты есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 76
4.13.2 Пайда индексін есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 76
4.13.3 Табыстың ішкі нормасын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 76
4.13.4 Өтімділік периодын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 76
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 77
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 78
А қосымшасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 79
Кіріспе
Алматы энергетика және байланыс университетіне мобильді қосымша
құру. Осы дипломдық жұмысты орындау кезінде жасаушы құралдардың
жаңашыл тәсілі Android платформасы, Java обьектіге бағытталған
программалау тілі және мобильді құрылғылардың Android SDK құралы
қолданылды.
Бүгінде мобильді құрылғылар нарығында үш компанияның басымдылығын
байқауға болады. Оларды қолданушылар арасындағы танымалдылығы
бойынша бөлетін болсақ, бірінші орында Apple, iOS платформасы
(iTunesAppStore), екінші Google, Android платформасы (AndroidMarket),
үшінші Microsoft, Windows Phone платформасы (Windows
marketplace).Олармен қатарSymbian, BlackBerry OS и HP webOS
платформалары да бар.
Шет ел мамандары мобильді құрылғыларға арналған мобильді
қосымшалардың қарқынды дамып кетуін алдынан болжаған болатын. 2009
жылдың өзінде IDC маркетингтік - аналитикалық агенттігі 2013 жылға қарай
әлем бойынша 1,19 миллиардтан астам маман (жалпы жұмыс күшінің 34,9% -
ы) мобильді технологияларды қолданатынын айтқан болатын.
Қазақстанда мобильді технологиялардың дамуы жоғарыда айтылған әлемдік
даму қарқынынан төмен. Қазақстанда мобильді қосымшаларды жасау және
ендірумен айналысатын компаниялар көп емес. Көптеген мобильді қосымша
жасаушылар өздері жұмыс жасауда. Бұған себеп - сұраныстың болмауы.
Мобильді қосымшалар бағасының жоғары болу себебінен аз сұанысқа ие
болып отыр.
Қазірге Қазақстанда мобильді қосымшаларға тек бірнеше үлкен банктер,
интернет алаңдар және БАҚ ие.
Қазнет мониторингі нәтижесінде танымал мобильді қосымшалар тізімі
жасалды.
Мысалға, MobileCreators командасы iOS және Android үшін People o'Clock,
DialerOne, Кинозавр және GQ BarLab қосымшаларын жасады.
Глатис студиясы өзінің iDrive.kz сайтына Android платформасында iDrive:
ПДД и штрафы РК қосымшасын жасап шағарды. Және де Homebank.kz
iPhone қосымшасының және Альянс - Банктың iOS қосымшасының дизайын
құрды.
Kaznetmedia командасымен iOS және Android үшін NewsBox және Apple
компаниясының құрылғылары үшін Bnews.kz, 7 канал (Казахстан),
Фокус, Вести және PM.kz қосымшалары жасалды.
Android қосымшаларынның арасынан қазақ тілінде жазылған шығармаларды
табуға болады. Бірақ бұл қосымшалар бір немесе бірнеше автордың
шығармалар жинағы болып табылады және басқа шығармаларды оқуға
мүмкіндік бермейді.
1.
Мобильді құрылғыларға қосымшалар құрудың негіздері
1.1 Мобильді құрылғылар платформалары мен құру жабдықтарына
анализ
Мобильді құрылғыларға қосымша түсінігі.
Мобильді қосымша - мобильді телефон, коммуникатор, смартфон және т.б.
мобильді құрылғыларға арналған бағдарламалық жабдық.
Мобильді қосымшалар бастамада жалпы құрылғының тиімділігін арттыру
және ақпарат беру мақсатында жасалған болатын. Мысалға: электронды хат
жолдау, күнтізбе, контактілер, фондтық биржа және ауа райы қосымшалары.
Дегенмен көпшілік сұраныс пен қосымша жасау құралдарының дамуы
мобильді ойындар, GPS және оның негізіндегі сервистер, банкинг, ұсыныс
қабылдау, билет сату секілді қосымшалардың пайда болуына әкелді.
Android операциялық жүйелердің арасында жаңалық болып табылады. Бұл
операциялық жүйе мобильді құрылғылардың кең шеңберіне арналған.
Android операциялық жүйесi коммуникаторларға, планшеттi
компьютерлерге, смартфондарға және нэтбуктерге орнатылады.
Бұл жүйенi жасап шығарған - "Android Inc." компаниясы.Бұл компанияны
кейін "Гугл" (Google) компаниясы сатып алған болатын. Қазiргi уақытта
Android негізіндегі жүйелерді даму және өндіруді "OpenHandsetAlliance"
компаниясы қолға алған. "OpenHandsetAlliance" Гугл ғана емес, сонымен
қатар Моторола, HTC, Интэл, Самсунг және көптеген басқа да техникалық
өндiрiс алыптарын біріктіреді.
Android операциялық жүйесi Linux операциялық жүйесi негiзінде жасалған.
Бiрақ Linux - тің барлық ерекшеліктерін қамтымайды. Бұл "Дэлвик"
виртуалды машинасын пайдаланумен байланысты. Барлық программалық
жабдықтың жұмысы осы виртуалды машинада атқарылады.
Өндірушілер бір орында тұрмайды. Android жүйесi үнемi жетiлдiріліп және
техниканың жаңа түрлерiне ендiрілуде.
Android операциялық жүйесi 2008 жылдың қыркүйегінде пайда болды.
Бастапқыда ол Т - Мобайл Г1 (T - MobileG1) коммуникаторы үшiн жасалды.
Жарты жылдан кейiн жаңа, жетiлдiрiлген әрі өте ыңғайлы 1.0 нұсқасы пайда
болды.
2009 жылы операциялық жүйенің төрт жаңартуы таныстырылған болатын.
Осылай, ақпанда әр түрлi қателердi түзетумен 1.1 нұсқасы шықты. Сәуiрде
және қыркүйекте тағы екi жаңарту жарыққа шықты - 1.5 Cupcake және 1.6
Donut. Cupcake жаңартуы маңызды өзгерiстердi алып келдi: виртуалды
пернетақта, видео жазу және ойнату, браузер және т.б. Donut жаңартуында
алғаш рет әр түрлi экранның тығыздығы мен кеңейтілімдерін және CDMA
желiлерiн қолдау пайда болды. Сол жылдың қазанында Google - дың бiрнеше
аккаунттарын қолдануға мүмкіндік беретін, HTML5 тiлін және басқа да
жаңалықтарды қолдайтын браузерi бар Android 2.0 Eclair операциялық
жүйесi жасап шығарылды.
2010 жылдың ортасында Google Froyo атауымен Android 2.2 нұсқасын, ал
2010 жылдыдың соңында - Android 2.3 Gingerbread нұсқасын таныстырды.
Froyo жаңартуынан кейiн смартфонды қолжетімділік нүктесі ретiнде
пайдаланып, смартфонда дәстүрлi цифрлық немесе әрiптiк - цифрлы
кілттерді қолдануға мүмкіндік пайда болды, ал Gingerbread
жаңартуы көшiру және қою функцияларына толық бақылау жүргізуге,
қоректi басқару және қосымшаларды бақылауды жақсартға, бір құрылғыда
бiрнеше камераларды пайдалануға және т.б. мүмкіндік берді.
2011 жылдың 22 ақпанында планшеттарға бағытталған Android 3.0
Honeycomb нұсқасы ресми таныстырылған болатын.
2011 жылдың 19 қазанында шыққан Android 4.0 IceCreamSandwich -
планшеттерде және смартфондарда қолдануға арналаған алғаш әмбебап
нұсқа.
2012 жыл операциялық жүйенiң JellyBean нұсқасына дейін жаңартуын
әкелді. Ол маусым айында 4.1 - шi нұсқа ретінде таныстырылды, ал қазанның
соңында шағын жаңартудан кейiн өз нөмiр 4.2 - ге ауыстырды.
2008 жылдың 22 қазанында GoogleAndroid операциялық жүйесі үшiн онлайн
қосымшалар дүкенi - AndroidMarket - тің ашылуы туралы жариялады.
Келiсiмге бойынша өңдірушiлер - 70 %, мобильді байланыс операторлары 30
% пайдаға ие болады. 2009 жылдың ақпанда АҚШ және Ұлыбритания
өңдірушiлері AndroidMarket - гі өз қосымшалары үшiн төлем алу мүмкiндiгiн
алды. SonyEricsson - AndroidMarket қосымшалар дүкенiнде өз онлайн
арнасын iске қосқан бірінші компания. Арнада компания қолдануға кеңес
беретін ойындар және қосымшалар таныстырылған. 2011 жылдың
желтоқсанына дейін AndroidMarket - тен 10 миллиард қосымша жүктеп
алынған болатын.
Google компаниясы 2012 жылдың наурызында Кiтап, Android Market,
Музыка және т.б. мультимедиа сервистерiн Google Play бiртұтас сервисіне
топтастыды. Google Play интернет дүкені 190 елде жұмыс iстейдi, 700
мыңнан астам қосымшаны қамтиды, ал сервистiң жұмыс уақытында 25
миллиард шамасында жүктеу жасалған.Windows Phone - 2010 жылдың 11
қазанында жарық көрген Microsoft компаниясымен құрастырылған мобильді
операциялық жүйе.21 қазаннан бастап жаңа платформаға құралған алғашқы
құрылғылар сатылуға түсе бастады. Windows Phone сәйкес болмаса да
Windows Mobile операциялық жүйесінің толығымен жаңартылған интерфейсі
бар және алғашқы рет Microsoft - тың Xbox Live және Zune медиаплеері
қызметі интеграцияланған ізбасары саналады. Жүйенің тұсаукесері
Барселонада өткен Mobile World Congress 2010 шарасына байланыстырылды.
1.2 Eclipse IDE платформасы туралы
Eclipse IDE. Eclipse IDE - Java бағдарламалау тілінде қосымшаларды өңдеуге
арналған біріктірілген өңдеу ортасы және есептеу техникасы платформасы
фреймворкі. Өзге бағдарламалау тілдері JavaScript, PHP, Python (Eclipse IDE
7 - нұсқасында қосылмаған), Groovy, C, C++, Scala , Clojure және өзгелері.
Eclipse IDE IDE 7.0 нұсқасында Ruby және Ruby on Rails бағдарламалау
тілдері алынып тасталды, дегенімен қосымша plug - in ретінде орнатуға
болады.
Eclipse IDE жобасының демеушiсі Oracle компаниясы болып табылад ы,
дегенмен Eclipse IDE ортасын жасауды бағдарламашылардың тәуелсiз
бiрлестiгі (Eclipse IDE Community) және Eclipse IDE Org компаниясы
жүргiзедi.
Сапа және мүмкiндiктері бойыша Eclipse IDE соңғы нұсқалары Java тілінде
бағдарламалауға арналған IntelliJ IDEA секілді коммерциялық біріктірілген
өңдеу орталарынан кем түспейді. Eclipse IDE рефакторинг, ортаның жұмыс
мiнездемелерiн жинақтау, синтаксистiк құрылымдарды түспен ерекшелеу,
енгізіліп жатқан құрылымдарды автоматты түрде толықтыру, алдын ала
анықталған код үлгiлерi және т.б. мүмкіндіктерді қолдайды.
Eclipse IDE ортасында бағдарлама жазу үшiн, ортаны орнатуы үшiн және
оның жұмысына алдын ала орнатылған Sun JDK немесе J2EE SDK - тың
қажетті нұсқасы болуы керек. Eclipse IDE ортасында J2SE және J2EE
платформаларына арнап бағдарламалау қамтамасыз етілген. Eclipse IDE 6.0
нұсқасынан бастап жүйеде қосымша құрамдас бөлiктердi орнатпай J2ME,
C++ мобильді платформаларына және PHP платформасына арнап
бағдарламалау мүмкіндігі бар.
Eclipse IDE Java тілінде жазылған, ол Windows, OS X, Linux, Solaris ОС және
өзге JVM бар платформаларда істеледі.
Eclipse IDE мүмкiндiктері. Eclipse IDE 6.1 нұсқасы UML, SOA, мобильді
телефондарға қосымшалар жасау үшiн арналғын J2ME құралдарын, Ruby
бағдарламалау тілін (Ruby on Rails - ты қоса) қолдайды. 6.5 нұсқасында PHP
тiлін қолдау қосылған. Және де тестілеуді қолдау үшiн Python модулі
қосылған.
Eclipse IDE бағдарламашыларға ортаның мүмкiндiктерін кеңейтуге мүмкіндік
беретін плагиндерді қолдайды. Танымал плагиндердің бiрi - iReport
(Jasper Reports кiтапханасына негiзделген) қуатты есептер дизайнерi.
Eclipse IDE Microsoft Windows, Linux, FreeBSD, Mac OS X, OpenSolaris және
Solaris (SPARC үшiн де, сол сияқты x86 - Intel және AMD үшiн де)
платформалары үшiн дайын дистрибутивтер түрiнде таратылады. Барлық
қалған платформал үшiн Eclipse IDE - ты түпнұсқалардан компиляция жасау
арқылы алу мүмкiндiгi бар.
Eclipse IDE 6.7 нұсқасында Project Kenai, Groovy тiлін және Grails веб -
фреймворкін қолдау қосылған. 6.8 нұсқасында Symfony PHP - фреймворкін
қолдау, ал 6.9 нұсқасында Zend Framework - ты қолдау мүмкіндігі бар.
Eclipse IDE 7 нұсқасында өндiрушi Ruby және Ruby on Rails тiлдерін
қолдаудан бас тарытты (Ruby and Rails құрамдас бөлiктерін дамытуды
бiрлестiк өз қолына алды). Қорыта келгенде, соңғы Eclipse IDE нұ сқалары
қораптан Java (Java FX, Java ME, Java EE - ды қоса), CC++, Groovy, PHP,
HTML, JavaScript, CSS - ты ғана қолдайды және де Eclipse IDE 7 нұсқасында
UML - моделдеу құралдары қарастырылмаған.
Eclipse IDE тарихы. Eclipse IDE ортасын жасау 1996 жылы Xelfi атауымен
Прага Карлов университеттiң математика және физика факультінiң
басшылығымен студенттердің Java IDE жасау жобасы ретiнде басталды. 1997
жылы Станек Роман жоба негізінде компания құрып, 1999 жылы Eclipse IDE
IDE құқықтарын Sun Microsystems - ке беруге дейiн ортаның коммерциялық
нұсқаларын шығарумен айналысты. Sun келесi жылдың маусымында Eclipse
IDE IDE ортасының бастапқы кодтарын жариялады.
Соңғы нұсқалар. Алдыңғы 5.5.1 нұсқа негiзде жасалған Eclipse IDE 6.0
нұсқасы IDE модульдарын және Eclipse IDE платформасына негізделген
интернет қосымшаларды жасауды, интерфейстердiң жаңа дизайнерiн
(Matisse жобасы атауымен белгiлi), CVS нұсқаларды басқару жүйесін
қолдаудың жаңа нұсқасын, Weblogic 9 және JBoss 4 серверлерін қолдау және
жетілдірілген редакторын пайдалануға мүмкіндік береді. Eclipse IDE 6.0
Ubuntu 8.04 және Debian дистрибутивтерiнің құрамына қосылған.
2008 жылды қараша айында шығарылған Eclipse IDE 6.5 (Java Persistence,
EJB 3 және JAX - WS - ты қолдауды қоса алғанда) Java EE мүмкiндiктерін
кеңейтеді. Бұған қосымша ретiнде, Eclipse IDE Enterprise Pack SOA визуалды
құралдарын, XML схемамен жұмыс құралдарын, веб - сервиспен жұмыс
құралдыран (BPEL үшiн), UML тiлiнде моделдеу мүмкіндіктерін қосады.
Eclipse IDE IDE Bundle for CC++ жиыны CC++ тiлдеріндегi жобаларды
қолдайды.
Eclipse IDE 7.2. нұсқасында қолданылатын тiлдер тiзiмінен Ruby алып
тасталынды.
1.3 Java Eclipse IDE платформасында
мобильді
құрылғыларға
қосымшалар құру мүмкіндіктері
Java ME, Java Card мобильді және кірістірілген қосымшаларын жасауды
қолдау. Eclipse IDE платформасында келесі технологияларға толық қолдау
қарастырылған:
MIDP 1.0, 2.0 және 2.1профилі;
CLDC 1.0 және 1.1 конфигурациясы;
CDC конфигурациясы;
Java ME SDK 3.0.5 пакетімен бірге жеткізіледі;
Java - карталары;
Apache Ant 1.8 сценарийі;
мәліметтерді оқшаулауды және жалғастыруды қолдайтын GUI
Visual Mobile Designer көзбен шолу жобалаушысы;
мобильді қосымшаларға арналған экран жобалаушысы;
API MIDP 2.0 Game интерфейсіне арналған Mobile Game Builder;
SVG (JSR 226) графикалық элементтерін қолдаушы пайдаланушы
интерфейсінің SVG құрамдастары бар SVG Composer құралы, SVG сипат
редакторы;
құрамдастар
палитрасы, пайдаланушылардың құрамдастарын
жасаушы;
JMUnit 1.1.0 тестілеу;
мидлет сертификаттары мен қолтаңбаларын басқару;
Over - the - Air (OTA) біріктірілген эмуляциясы;
Push - registry эмуляциясы;
SMS және CBS хабарламалары үшін WMA эмуляциясының
функциялары;
хабарламаларды сымсыз жіберуге арналған API интерфейсттері
және API мультимедиялық интерфейсттері;
ProGuard 4.2 көмегімен кодты шатастыру;
бірнеше жобалары бар ортаны күйге келтіру;
құрылғыда тестілеу және ретке келтіру;
Java ME (JSR 172) мобильді веб - қызметі;
ОС Mac арналған SDK MpowerPlayer платформасын қолдау (орнату).
Мобильді қосымшалардың көбісінде Java Micro Edition (Java ME)
платформасы қолданылады. Бұл платформа мобильді телефон сияқты шағын
құрылғыларға арналған, бірақ алуан түрлі құрылғыларда қолданылып келеді.
Java ME платформасында Java SE құрамдастарының, виртуалды
машиналардың және API интерфейстерінің қысқартылған ішкі көпмүшелері
қолданылады. Оған қоса платформада мақсатты түрде мобильді және
кіріктірме құрылғыларға арналған API интерфейстері анықталған. Eclipse
IDE Java ME - мен бірге Java ME платформасының екі базалық күйін және
екі қосымша мобильді мен кіріктірме платформаларын қолдайды:
CLDC (Connected Limited Device Configuration) нұсқасы CDC
негізіндегі құрылғыларға қарағанда жадының көлемі кіші және есептеу қуаты
аз құрылғыларға арналған. CLDC нұсқасында MIDP (Mobile Information
Device Profile) бейіні негізделген; қазіргі таңда әлемде MIDP
құрылғыларының саны екі миллиардтан астамға жетеді;
CDC (Connected Device Configuration) нұсқасы жадының көлемі
үлкен, есептеу қуаты айтарлықтай көп және желі ішінде байланысты
қолдайтын құрылғыларға арналған. Мұндай құрылғыларға смартфондарды,
телевизиялық компьютерлі қосымшаларды, кіріктірме серверлер немесе
құрылғыларды жатқызуға болады;
Java Card платформасы Eclipse IDE ортасын қолдайды және смарт -
карталар мен басқа шағын құрылғыларға арналған қосымшаларды жасап
шығаруға мүмкіндік береді;
Mobile Information Device Profile (MIDP) 1.0, 2.0, 2.1 (MSA),
Connected Limited Device Configuration (CLDC) 1.0 және 1.1, оған қоса
Connected Device Configuration (CDC) арналған қосымшаларды жасаңыз,
тестілеңіз және ретке келтіріңіз;
IDE CLDC және CDC әзірленімдерді қолдайдын Java ME SDK
жиынтығымен бірге әкелінеді. Қызмет көрсету мәзіріндегі басқа да
мобильді және кіріктірмелі платформаларды тіркеугі болады.
1.1 суретте Java ME жобасын құру көрсетілген.
Сурет 1.1 - Java ME жобасын құру
Java Card. Java Card Platform - смарт - карталарда қосылатын Java виртуалды
машинасы. Платформа таныс API Java интерфейстарын, мысалы,
сервлеттерді қолдайды да, алып жүруге ыңғайлы ықшам құрылғыларда
орындалатын веб - қосымшаларды жасауға мүмкіндік береді.
IDE Java Card жобаларын, Java Card апплеттерінің ашылуы мен Java Card
құрылғылары 1.2 суретте консольдарының күшеюін қолдайды.
Сурет 1.2 - Java Card құрылғылары консолі
Visual Mobile Designer Visual Mobile Designer көмегімен қолданушылардың
сызбалық интерфейстерін жылдам жасау. Күту экраны, жүйеге ену экраны,
файлдарды шолушы, SMS - хабарламаларды құрастыру құралы және экран -
сурет сияқты орын ауыстырылатын құрамдастар қолдау табады. Талдау
құралы идентификация және қолданбайтын құрамдастарды жою есебінен
файлдың өлшемін азайтуға мүмкіндік береді, оған қоса MIDP 1.0
платформасының сәйкестігін тексеруге мүмкіндік береді. VMD
қолданушылардың сызбалы интерфейстерін шоғырлауды жеңілдетеді.
Анығырақ 1.3 суртте қолжетімді плагиндер көрсетілген.
Сурет 1.3 - Қолжетімді плагиндер
Android платформасы үшін мобильді қосымшаларды жасауды қолдау. Eclipse
IDE IDE Android плагинін орнату үшін Eclipse IDE'те Қосылатын
модульдер терезесін (Қызмет көрсету - Қосылатын модульдер) ашып,
Күйге келтіру қосымша бетіне өтеміз. Қосу тетігін басамыз. Жаңадан
шыққан Жаңару орталығын күйге келтіру терезесінде nbandroid атын
(плагин жобасы осылай аталады) және URL - мекен - жайын
http:kenai.comprojectsnbandro iddownloadsdownloadupdatecenter updates.x
ml жазамыз. ОК тетігін басып, Қол жетімді қосылатын модульдер
қосымша бетіне өтеміз, керек болған жағдайда Каталогты қайта қосу
тетігін басамыз да, одан кейін іздеу жолында Android сөзін енгіземіз. Қол
жетімді модульдер аумағында төмендегілер шығуы керек:
Android;
Android Test Runner for Eclipse IDE 6.9.1;
Android Test Runner for Eclipse IDE 6.9;
Android Test Runner for Eclipse IDE 7.0+.
Төменде 1.4 суретте Android платформасыныңқолжетімді модульдері
көрсетілген.
Сурет 1.4 - Қолжетімді модульдер
Өзіңіздің Eclipse IDE нұсқасына сәйкес келетін Android Test Runner
модулімен бірге Android модулін белгілеп Орнату тетігін басу керек,
одан кейін Eclipse IDE'ті қайта қосу керек.
Осы амалдарды орындағаннан кейін Android Project және Android Test
Project екі жобасы қол жетімді болады.
1.4 Android платформасы туралы
Android жүйесі архитектурасының ерекшелiгi. Android қосымша жасаудың
алдында, жүйенiң архитектурасымен және оның негiзгi ерекшелiктерiмен
танысу қажет.
Android жүйесi - операциялық жүйеден, аралық қабаттың бағдарламалық
қамтамасыз етуінен (middleware), сонымен бiрге негiзгi қолданбалы
қосымшалардан құралған мобильді құрылғыларға арналған программалық
стек.
Android архитектурасын төрт деңгейге бөлу қабылданған:
ядро деңгейi;
орындалу ортасының кiтапханасы деңгейі;
қосымшалар каркасының деңгейі;
қосымшалар деңгейi.
Суретте операциялық жүйенiң негiзгi құрамдас бөлiктерi және олардың өзара
әрекеттесуі көрсетілген.
Android ядросы Linux операциялық жүйенiң 2.6 - шы нұсқасына негізделген,
бірақ Android жүйесі таза күйіндегі Linuх - жүйе емес, ол бірқатар
ерекшеліктер мен өз жады бөлу механизмдері, процестер арасындағы
қатынас және т.б. Android жүйесіне тән ядроның қосымша кеңейтілмелеріне
ие.
Ядро жабдық пен программалық стектің қалған бөлiгі аралысындағы
абстракция қабаты болып табылады. Бұл деңгейде процестердi басқару,
жадты үлестiру және файл жүйесiн басқару тәрізді қызметтер орналасады.
Ядро деңгейiнiң негiзгi құрамдас бөлiктерi:
процессораралық өзара әрекеттесу драйвері (IPC Driver);
қоректенуді басқару драйвері (Android Power Management);
мобильді құрылғыны құрамына кiретін жабдықты басқару
драйверлеi.
Ядро деңгейiнен жоғары, аралық қабат бағдарламалық қамтамасыз етуі
ретінде қосымшалар үшiн ең маңызды негiзгi функционалды қамтамасыз етуi
үшiн кітапханалар жиынтығы (Libraries) орналасқан. Яғни осы деңгей
жоғары жатқан деңгейлерге жүзеге асырылған алгоритмдерді беру, файлдық
форматтарды қолдау, ақпаратты кодтау және кері кодтауды жүзеге асыру
(мысалы, мультимедиа кодектері), сурет салу және т.б. үшiн жауап бередi.
Кiтапхана CC++ тілінде жазылған және нақты аппараттық қамтамасыз етуге
арналып компиляция жасаған, сондықтан алдын ала орнатылған күйде
жеткізіледі.
Кейбiрiн қарастырып өтейік:
Surface Manager - Android жүйесiндегі терезелердiң композитті
менеджерi Linux - тың Compiz менеджерiне ұқсас, бiрақ ықшамдалған. Бұл
жүйеге терезелердiң мөлдiрлiгi және бiр қалыпты өту әсерлерін жасауға
мүмкіндік бередi;
Media Framework - PacketVideo OpenCORE негізінде жүзеге
асырылған кiтапхана. Олардың көмегімен жүйе аудио және видео контентті
жазу және ойнатуды, сонымен қатар статикалық бейнелердi көрсетуді жүзеге
асыра алады; Көптеген кең таралған форматтарды қолдайды: MPEG4, H.264,
MP3, AAC, AMR, JPG және PNG;
SQLite - Android жүйесiнде деректер қорымен жұмыс жасауға
арналған жеңiл және өнімді реляциялық ДҚБЖ;
FreeType - бит карталарымен жұмыс жасауға, сонымен бiрге
шрифттардың растеризациясы және олармен операцияларды жүзеге асыруға
арналған кiтапхана. Шрифттарды және мәтiнді бейнелеу үшiн арналған
жоғары сапалы қозғағыш;
LibWebCore - Google Chrome және Apple Safari браузерлері
пайдаланылатын белгiлi WebKit браузер қозғағышының кiтапханалары;
SSL - аттас криптографиялық хаттаманы қолдау үшiн арналған
кiтапхана. Libc - C тiлінің стандартты кiтапханасы, атап айтқанда оның Linux
негізіндегі құрылғыларда жұмыс жасауға бағыттылған BSD нұсқасы. Bionic
атауына ие. Бұл деңгейде Android Runtime орындалу ортасы орналасқан. Оны
маңызды құраушылары: ядро кітапханалар жиынтығы және Dalvik
виртуалды машинасы.
Әр Android қосымшасы өз Dalvik виртуалды машинасында iске қосылады.
Осының арқасында барлық жұмыс үстіндегі процестер операциялық жүйеден
және бiр - бiрiнен оқшауланған. Жалпы Android Runtime архитектурасы
программаға виртуалдық машина ортасы шеңберiнде ғана жұмыс жасауға
мүмкіндік береді. Осылай операциялық жүйе ядросын оның басқа
бөліктерінен келуі мүмкiн зияннан қорғаныс жүзеге асырылады. Сондықтан
қате код немесе зиянды программа Android - ты және оның базасындағы
құрылғыларды бүлдiре алмайды. Мұндай қорғаныс Android Runtime - ның
маңызды функциясы болып табылады.
Бұл деңгейден жоғары кейде қосымшалар каркасы деп аталатын Application
Framework деңгейі орналасады. Қосымшалар каркасы деңгейі арқылы
өңдірушiлер төмен деңгейлерде жататын жүйенiң құрамдас бөлiктерi беретiн
API - ға рұқсат алады. Одан басқа, фреймворк архитектурасының арқасында
кез - келген қосымша басқа қосымшалардың рұқсат етілген жүзеге асырылған
мүмкiндiктерiне қол жеткiзе алады. Әр қосымшаның негiзі және фреймворк
бөлігі болып табылатын сервистер мен жүйелердің негiзгi жиынына кiредi:
қосымшаларының визуалды компоненттерін(мысалы, тізім, мәтiндiк
алаң, кестелер, батырма немесе тiптi кiрiктiрме web - браузер) жасау үшін
қолданылатын көріністердің (Views) бай және кеңейтiлетiн тiзiмі;
бiр қосымшалар басқа қосымшалар өз жұмысына пайдалану үшiн
ашқан мәлiметтерді басқарушы контент - провайдерлер (Content Providers);
функционалсыз ресурстарға (жол мәлiметтерге, кесте, файл және
т.б.) қол жетімділікті қамтамасыз ететiн ресурс менеджер (Resource Manager);
әрбір қосымшаға өз мәлiмдемелерін қалып - күй жолында бейнелеуге
мүмкіндік беретін хабарламалар менеджері (Notification Manager);
қосымшалардың өмірлік циклын басқаратын, әрекеттермен жұмысы
туралы мәлiметтердi сақтайтын, сонымен бiрге әрекеттер арасында
навигация жүйесiн қамтамасыз ететін әрекеттер менеджері (Activity
Manager);
қосымшаларға құрылғының ағымдағы географиялық орын туралы
жаңартылған мәлiметтерді мерзiмдi алуға мүмкіндік беретiн орналасу
менеджері (Location Manager).
Қорыта келгенде, Application Framework арқасында Android қосымшасы
қосалқы функционалды қолдану мүмкіндігіне ие. Яғни қосымшалар және
операциялық жүйе құрамдас бөлiктерiн бiрнеше рет пайдалану қағидасы
жүзеге асырылған.
Android программалық стегінің жоғарғы қабатында қосымшалар деңгейi
(Applications) орналасқан . мұнда Android ОЖ - не алдын ала орнатылған
қосымшалардың нег i згi жиыны жатады. Мысалы, оған SMS жiберу
қосымшасы, карталар, күнтiзбе, браузер, пошталық клиент және т.б.
бағдарламалар кiредi. Интегралданған қосымшалардың тiзiмi құрылғы түріне
және Android нұсқасына байланысты өзгеруі мүмкiн. Және бұл қосымшалар
деңгейiне негiзгi жиыннан басқа Android қосымшаларының бәрi жатады.
1.5 Android SDK құралы туралы
Мобильді құрылғыларға арналған Android операциялық жүйесінің алғашқы
шығарылымынан біраз уақыттан кейін, артынша танымалдылығының
айтарлықтай артуынан кейін жасаушыларға арналған құрал - жабдықтар
шығарылды.
Android SDK - Android операциялық жүйесі үшін қосымшаларды жасау
ортасы. Бағдарлама мобильді құрылғы камерасын, акселерометр, компас,
GPS мәліметтерді, Bluetooth, Wi - Fi, EDGE және 3G бойынша рұқсатты
қолданатын Android - қосымшаларын жасау мен тестілеуге мүмкіндік береді.
Оған қоса мультимедиялық контентпен (MPEG4, H.264, MP3, AAC, AMR,
JPG, PNG және GIF форматтарындағы аудио, бейнелер, суреттер), SQLite
мәліметтер базасымен, WebKit қозғалтқышындағы біріктірілген браузермен,
Dalvik виртуалды машинасымен, GSM телефониямен және тағы
басқаларымен жұмыс жасауды қолдайды. Оған қоса Android SDK
қолданушылары қосымша орнатылған эмулятор көмегімен өздері жасап
шығарған қосымшаларды тестілей алады.
Linux'ке негізделген Android SDK ортасы қосымшаларды іске қосу үшін
виртуалды құрылғыны қолданады және 3G, WiFi, GPS, сенсорлы экран
сияқты және заманауи мобильді телефондарда бар басқа да стандартты
функцияларды қолдайды.
1.6 Java бағдарламалау тілі туралы
Java тілі. Java тілі бұл Internet желісінде жұмыс істейтін объектілі -
бағытталған, платформалы - тәуелсіз, желі ішінде жұмыс істейтін
тармақталған қосымшалардың өңдеуіне қолданылатын программалау тілі.
Java жобасы 1995 жылы Sun Microsystems бірлестігінде басталды. Java
бағдарламалау жүйесі кішкене интерактивті қолданбалы программалар -
апплеттерді таратуға интернетті қолдануға мүмкіндік береді. Олар Internet
серверлерінде орналасып, таратылады, клиентке желі арқылы
тасымалданады, автоматты түрде орнатылады және www құжатының бөлігі
ретінде орындалады.
Апплетке клиент компьютері қорларына
қолжетімділігіне шек қойылған, сондықтан да ол жанама мультимедиялық
интерфейсті бере алады және дисқіде сақталған мәліметтерге ешқандай ақау
келтірместен күрделі есептеулерді жүргізе алады. Бағдарламалардың басқа
түрі ретінде Java қосымшаларын қарастыруға болады. Олар кез келген
компьютерде, тіпті оның архитектурасына қарамастан орындалатын,
тасымалдана алатын бағдарламалар болып табылады. Генерацияланатын
байт код виртуалды Java - машинадағы (JVM - Java Virtual Machine)
виртуалды код интерпретаторында орындалатын нұсқаулардың жиынтығы
болып табылады. Клиенттерге сервердегі қосымшаларға және деректер
базасына қолжетімділікке мүмкіндік беретін JSP ( Java Server Pages ) және
сервлеттер өте кең ауқымда таралуға мүмкіндік алды.
Java тілі С++ тілінің синтаксисын қолданады, бірақ объектілік үлгі Smalltalk
тілінен алынған. Осыдан Java тілінің С++ тілімен ұқсастықтары тек қана
сыртқы түрде екенін көруге болады. Java көрсеткіштерді (С++, Pascal және
тағы да басқа тілдердің ең қауіпті құралы) қолдамайды, себебі, жадтың
жанама адрестерімен типі көрсетілмеген көрсеткіштер арқылы жұмыс істеу
мүмкіндігі жадтың қорғанышын елемеуге рұқсат береді. Java тілінде
айнымалы арифметикалық есептеудің тәсілдері өзгерген, сондықтан да
платформа түрлерінің арасында аралық код үйлесімділігін қамтамасыз ету
үшін strictfp кілттік сөзі енгізілді. Ол компиляторға айнымалы үтірі бар
сандар үшін арифметикалық әрекеттерді кез келген платформада бірдей
орындау керек екендігін көрсетеді.
Тіл кластарының жүйелік кітапханасы кластар және пакеттерден тұрады,
олар тілдің әртүрлі базалық мүмкіншіліктерін жүзеге асырады. Бұл
кітапханаларға қосылған кластардың әдістері JVM - нан Java - бағдарламаның
интерпретациясы кезінде шақырылады. Java - да бағдарламаның барлық
объектілері динамикалық жадта орналасқан (heap) және стектерде
сақталынатын объекті сілтемелер арқылы қолжетімді. Бұл шешім жадқа
тікелей қолжетімсіздікке мүмкіндік берді, бірақ массив элементтерімен
жұмыс істеуді қиындатып жіберді. Java тіліндегі объектілі сілтемелер өздері
бағытталып тұрған объектілердің класы туралы хабардан тұрады. Сондықтан
да объектілі сілтемелер дегеніміз, көрсеткіштер емес, олар объектілердің
дескрипторлары. Дескрипторлардың болуы JVM - ге код интерпретациясы
фазасында типтердің сәйкес келуін тексеруге мүмкіндік береді. Java - да
жадты динамикалық бөлу концепциясы да қайта қарастырылған:
динамикалық бөлінген жадты босату тәсілдері жоқ. Оның орнына new
операторының көмегі арқылы көрсетілген жадты автоматты түрде босату
жүйесі(қоқыс жинаушысы) іске асырылған.
Java - бағдарламаларда класс спецификациясы мен оның жүзеге асырылуы
әрқашан да тек қана бір файлда болады. Java - да көптік мұрагерлік жоқ, тек
конструктор бар, бірақ деструкторлар жоқ (қоқысты автоматты түрде
жинастыру қолданылады), тілдің резервтелген сөздері бола тұрса да, goto
операторы және const сөзі қолданылмайды.
Java тілінде пайда болған маңызды мүмкіндіктер - интерфейстер мен көп
ағымдылық (бағдарлама бөлімдерінің бір уақытта орындалу мүмкіндігі).
Лексикалық негіздер. Түсіндірменің программаның орындалуына ешқандай
нәтижені әкелмесе де, оны қолдану бағдарламашыға жеңілдік туғызады. Бір
жолды түсіндірме түрінде ашылады.
Резервтелген кілтті сөздер. Резервтелген кілтті сөздер ол арнаулы сөздер
индентификаторлар, олар java тілінде кірістірілген типтерді,
модификаторларды және программаны басқару құралдарды
идентификациялау үшін керек. Қазіргі кезде java тілінде 59 резевтельген
сөздер бар. Оларды тек қана мақсатына қарай қолдануға болады сіз
резервтельген сөздер тізімін 1.1 кесетеде көре аласыз. Ал айнымалылар,
класстар немесе әдістер индентификатор ретінде қолдануға болмайды.
К е с т е 1.1 - Java тілінде резервтелінген сөздер
Резерв сөздер
Айталық byvalue, cast, const, future, generic, goto, inner, operator, outer, rest, var
осы сөздер Java - да резервтелінген, бірақ олар қолданылмайды. Java - да
әдістердің резервтелінген аттары бар. Оларды 1.2 - кестеде көре аласыз.
К е с т е 1.2 - Java - да әдістердің резервтелінген аттары
Идентификаторлар.
Идентификаторлар класстардың, әдістердің және
айнымалыларды атауға үшін қолданылады. Идентификатордың қандайда бір
әріптер не сандардың, символдар($,_) реттері бола алады. Java тілі регистрге
өте тәуельді болады.
Литералдар. Java - да константалар литералды түрде беріледі. Бүтін сандар,
жылжымалы нүкте сандары, логикалық нәтижелер, символдарды және
жолдарды әр бір жерде орналастыруға болады.
Бүтін литералдар.
Бүтін сандар ол бүтін литералдар. Осы тип
программаларда көбінесе қолданылады. Әр бір сан - 1,2,3,4,15 ол бүтін
литерал. Ондық литералдан басқа компьютерде екілік, сегіздік, оналтылық
сандар қолданылады.
Жылжымалы нүтелі литералдар. Жылжымалы нүктелі литералдар олар
саның нақты түрін айтады.
Логикалық литералдар. Логикалық литералда тек қана екі мәні болады - true
(ақиқат) және false (жалған). True және false шығармалар ешқандай сандық
нәтижеге ауыспайды. Java да true және false cөздері ешқанда 0 және 1
болмайды.abstract
boolean
break
byte
byvalue
case
cast
catch
char
class
const
continue
default
do
double
else
extends
false
final
finally
float
for
future
generic
goto
if
implements
import
inner
instanceof
int
interface
long
native
new
null
operator
outer
package
private
protected
public
rest
return
short
static
super
switch
syncronized
this
throw
throws
transient
true
try
var
void
volatile
while
Резерв аттары
clone
equals
finalize
getClass
hashCode
notify
notifyAll
toString
wait
Символдық литералдар. Java да символдар UNICODE кестесіндегі индекстер.
Олар 16 битті мәнді береді, оларды бүтін санға ауыстыруға болады. 1.3 -
кестеде көрсетілген.
К е с т е 1.3 - Басқару символдар тізбегі
Оператор - ол қандай да бір әрекетті екі немесе бір аргументтерге орындап
нәтижені шығарады. Синтакстикалық тұрғыда операторлар идентификатор
және литерал арасында орналасады. 1.4 - кестеде операторлар түрлері
көрсетілген.
К е с т е 1.4 - Java тілінің операторлары
Операторлар
+
*
&
!
+=
*=
=
&=
=
!=
-
^
%
++
- =
=
^=
%=
=
- -
К е с т е 1.4 соңы
Басқару тізбегі
Сипаттама
\ddd
Сегіздік символ (ddd)
\uxxxx
Оналтылық символ символ UNICODE (xxxx)
\'
Апостроф
\"
Тырнақша
\\
Кері қиғаш сызықша
\r
Карретканың қайтаруы (carriage return)
\n
Жолды түсіру (line feed, new line)
\f
Бетті түсіру (form feed)
\t
Горизонтальді табуляция (tab)
Операторлар
==
=
~
?:
instanceof
[]
Бөлгіштер. Тек қана бірнеше символдардың тобы Java - программада
қолданылады және олар аталған жоқ. Олар программаның сыртқы бетіне,
функционалдығына қарапайым бөлгіштер жауап береді. 1.5 кестеде
бөлгіштерді көре аласыз.
К е с т е 1.5 - Java тіліндегі бөлгіштер
Айнымалылар. Айнымалы бұл java программада ақпаратты сақтау негізгі
элемент болып саналады. Айнымалы индентификатордың комбинациямен,
типімен және орындалу аймағымен сипатталады.
Айнымалыларжы сипаттау. Айнымалыларды сипаттау формасы осындай:
идентификатор типі[=мәні] [, идентификатор [ = мәні 7...];
тип - бұл кірістірілген типтердің бірі byte, short, int, long, char, float,
double, boolean, немесе класс интерфейс аты.
Айнымалылар жазу үлгілері 1.6 кестеде көрсетілген.
К е с т е 1.6 - Айнымалыларды сипаттау.
Келтірілген мысалда үш айнымалы жасалынады. Тік бұрышты үшбұрышқа
сай, содан кейн Пифагор теоремасы бойынша гипотенузаның ұзындығы
табылады ол 5 ке тең:
class Variables {
public static void main (String args []) {
double a = 3;Символдар
Аты
Не үшін қажет
()
Дөңгелек
жақша
Жариялауда және әдісте параметрлердің тізімін
белгілейді. Сонымен тапсырманың операция
шығарылуын приоритетін есепте белгілейді.
{}
Фигурлық
жақша
Массивтің инициализациялау кезінде оның мәнің
бергенде және класста әдісте блокты шектеу.
[]
Квадратты
жақша
Массивті жасау кезінде және оның жеке
элементтерін пайдалану кезінде қолданылады.
,
үтір
Айнымалыларды жариялау кезінде
идентификаторларды бөледі, for циклда
операторларды бөлу кезінде қолданылады.
Мәні
Айнымалылар
Int a, b, с;
а, b, с үш бүтін айнымалыны сипаттаймыз.
Int d = 3, e, f
= 5;
Тағыда үш айнымалыны сипаттаймыз d және f мәнің
инициализациялаймыз..
byte z = 22;
Z инициализияциялау.
double b = 4;
double c;
с = Math.sqrt (a a + b b);
System.out.println ("c = "+ c);
}}
Қарапайым типтер. Қарапайым типтер java тілінде объектілі - бағытталған
болып анықталмайды. Олар алғашқы тілдердегі типтеріне ұқсайды. Java - да
сегіз қарапайым типтер бар: - byte, short, int, long, char, float, double және
boolean. Оларды төрт бөлікке бөлуге болады:
оларға byte, short, int и long типтер жатады. Осы типтер бүтін белгі
сандар үшін қолданылады;
жылжымалы нүктемен типтер - float и double. Олар бөлшегі бар сан
үшін қолданылады;
char символдық тип. Символдар таблицадан элементтер үшін
қолданылады, мысалы әріптер мен сандар;
логикалық boolean типі. Бұл арныйы тип, логикалық өлшемдер үшін.
Java
тілінде
кейбір
тілдерден
айырмашылығы
автоматты
типтердің
бейімделенуі жоқ болады. Типтердің сәкес келмеуі программада ескертуге
емес қатені туғызыды. Әр бір тип үшін мәндердің мүмкін жиыны және
операциялардың рұқсат түрлері болады.
Бүтін сандар byte - бұл 8 - битті тип. Оның диапазоны - 128 ден 127 - дейін
byte b.
Егер биттермен манипуляция емес, онда осы типті қолдануға шектеу керек,
оның орнына int типін қолдану артық болады.
Short - 16 - битті тип. Оның диапазоны - 32768 ден 32767 - дейін. Java - да ең
аз қолданыстағы тип оның басты байты бірінші тұрады.
Int типі 32 - битті бүтін сандарды ұсыну үшін қолданылады. Оның диапозоны
2147483648 - дан 2147483647 дейін. Көбінесе ол жай бүтін екі миллиардқа
дейін типтер үшін қолданылады. Бұл тип массивтер мен счетчитер үшін
қолдану аясында жақсы келеді.
Long типі 64 - битті сандар ұсыну үшін қолданылады. Оның диапозоны
кеңістіктегі барлық атомдарды санап шығуға болады.
Астыда 1.7 кестеде бүтін типтердің дәрежелілгі және олардың диапозоны
берілді.
К е с т е 1.7 - Бүтін типтердің диапазоны Аты
Дәрежелілігі
Диапозоны
long
64
- 9, 223, 372, 036, 854, 775, 808.. 9, 223, 372, 036,
854, 775, 807
Int
32
- 2, 147, 483, 648.. 2, 147, 483, 647
Short
16
- 32, 768.. 32, 767
byte
8
- 128.. 127
Жылжымалы нүктесі бар сандар. Жылжымалы нүктелі сандарды жиі нақты
сандар айтады. Оны бөлшек бар амалдарды шешу үшін қолданылады. Java -
да келесі нақты типтер - float және double. Оларды 1.8 ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Алматы энергетика және байланыс университетіне арналған мобильді
қосымша құру дипломдық жұмысында көптеген зерттеулер жасалды.
Дипломдық жобаның басты мақсаты - студенттер мен талапкерлерге
қолжетімді және қолайлы түрде ақпаратпен қамтамасыз ете алатын
анықтамалық қосымша құру. Дипломдық жобаны орындау кезінде PHP және
Java тілі және мобильді құрылғылардың Android SDK құралы қолданылды.
Өміртіршілік қауіпсіздігі бөлімінде жұмыс бөлмесіндегі жасанды және
табиғи жарықтанудың есептері келтірілген.
Экономикалық бөлімде енгізілген жүйеден алынған экономикалық
пайданы есептеу жүргізілген.
АННОТАЦИЯ
В дипломной работе Разработка мобильного приложения для
Алматинского университета энергетики и связи проводились множество
исследовании.
Целью дипломной работы является разработка доступного и удобного
информационного мобильного приложения для студентов и абитуриентов .
В ходе выполнения дипломной работы были
использованы PHP,
объектно-ориентированный язык программирование Java и Android SDK.
В части по безопасности жизнедеятельности представлены расчеты
исскуственного и естественного освещения в рабочем помещении.
В экономической части произведен расчет полученной экономической
выгоды от внедряемой системы.
ABSTRACT
In degree work "Developing mobile application for Almaty university of
power engineering and telecommunications" conducted great number research.
The main purpose of the degree project is the creation of application for
students and entrants to give information more comfortable and available .
In the course of the degree project used PHP, object-oriented programming
language Java, a tool for mobile application development Android SDK.
As part of Health and Safety presents calculations of artificial and natural
lighting in the operating room.
In the economic part of a calculation of economic benefits derived from the
system being implemented.
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 8
1 Мобильді құрылғыларға қосымшалар құрудың негіздеріОшибка! Закладка не опр
1.1 Мобильді құрылғылар платформалары мен құру жабдықтарына анализОшибка
1.2 Eclipse IDE платформасы туралы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 11
1.3 Java Eclipse IDE платформасында мобильді құрылғыларға қосымшалар
құру мүмкіндіктері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 11
1.4 Android платформасы туралы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 12
1.5 Android SDK құралы туралы ... ... ... ... Ошибка! Закладка не определена.
1.6 Java бағдарламалау тілі туралы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 12
1.7 Git файл нұсқаларын басқарудың таратылған жүйесі туралы ... ... ... ... ... 12
1.8 GitHub жобалар хостингы веб сервисі туралыОшибка! Закладка не определен
2 Арнайы бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... Ошибка! Закладка не определена.8
2.1 АЭжБУ мобильді қосымшасының жалпы сипаттамасыОшибка! Закладка не о
2.2 Қажетті құралдарды дайындау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 19
2.3 Қосымшаның Java Eclipse IDE платформасында жүзеге асырылу ... ... ... 21
3 Тіршілік қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 32
3.1 Оператордың жұмыс жағдайын талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 32
3.2 Жұмыс орнының микроклимат жағдайы, өрт қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... . 32
3.3 Жұмыс орнының табиғи және жасанды жарықталуы,электр қауіпсіздігі 32
3.4 Бөлме жоспары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 32
3.5 Жасанды жарықтандыруды есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 33
3.6 Табиғи жарықты есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 34
4 Техникалық экономикалық негізделуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 56
4.1 Жоба сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 56
4.2 Бағдарламалық қамтаманың өңделуінің еңбек өнімділігінің есептелуі ... 60
4.3 Бағдарламалық қамтаманы өңдеуге кеткен шығынның есептелуі ... ... ... 61
4.4 Қосымша шығындар статьясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 66
4.5 Өзіндік құн нәтижесінің кестесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 66
4.6 Бағдарламаның бағасын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 66
4.7 Минималды бағаны, кірісті және пайданы есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 72
4.8 Бағдарламалық өнімді иемденудегі кәсіпорындардың бірмезгілдегі
шығындарын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 73
4.9 Қолдану аясындағы жылдық бірмезгілдегі шығындарды есептеу ... ... ... 74
4.10 Ақпараттық өнімді енгізуден алынған табысты есептеу ... ... ... ... ... ... .. 75
4.11 Пайда мен шығындарды есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 76
4.12 Ақшалай құралдардың қозғалысы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 74
4.13 Экономикалық тиімділікті есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 75
4.13.1 Таза ағымдағы құндылықты есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 76
4.13.2 Пайда индексін есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 76
4.13.3 Табыстың ішкі нормасын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 76
4.13.4 Өтімділік периодын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 76
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 77
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 78
А қосымшасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 79
Кіріспе
Алматы энергетика және байланыс университетіне мобильді қосымша
құру. Осы дипломдық жұмысты орындау кезінде жасаушы құралдардың
жаңашыл тәсілі Android платформасы, Java обьектіге бағытталған
программалау тілі және мобильді құрылғылардың Android SDK құралы
қолданылды.
Бүгінде мобильді құрылғылар нарығында үш компанияның басымдылығын
байқауға болады. Оларды қолданушылар арасындағы танымалдылығы
бойынша бөлетін болсақ, бірінші орында Apple, iOS платформасы
(iTunesAppStore), екінші Google, Android платформасы (AndroidMarket),
үшінші Microsoft, Windows Phone платформасы (Windows
marketplace).Олармен қатарSymbian, BlackBerry OS и HP webOS
платформалары да бар.
Шет ел мамандары мобильді құрылғыларға арналған мобильді
қосымшалардың қарқынды дамып кетуін алдынан болжаған болатын. 2009
жылдың өзінде IDC маркетингтік - аналитикалық агенттігі 2013 жылға қарай
әлем бойынша 1,19 миллиардтан астам маман (жалпы жұмыс күшінің 34,9% -
ы) мобильді технологияларды қолданатынын айтқан болатын.
Қазақстанда мобильді технологиялардың дамуы жоғарыда айтылған әлемдік
даму қарқынынан төмен. Қазақстанда мобильді қосымшаларды жасау және
ендірумен айналысатын компаниялар көп емес. Көптеген мобильді қосымша
жасаушылар өздері жұмыс жасауда. Бұған себеп - сұраныстың болмауы.
Мобильді қосымшалар бағасының жоғары болу себебінен аз сұанысқа ие
болып отыр.
Қазірге Қазақстанда мобильді қосымшаларға тек бірнеше үлкен банктер,
интернет алаңдар және БАҚ ие.
Қазнет мониторингі нәтижесінде танымал мобильді қосымшалар тізімі
жасалды.
Мысалға, MobileCreators командасы iOS және Android үшін People o'Clock,
DialerOne, Кинозавр және GQ BarLab қосымшаларын жасады.
Глатис студиясы өзінің iDrive.kz сайтына Android платформасында iDrive:
ПДД и штрафы РК қосымшасын жасап шағарды. Және де Homebank.kz
iPhone қосымшасының және Альянс - Банктың iOS қосымшасының дизайын
құрды.
Kaznetmedia командасымен iOS және Android үшін NewsBox және Apple
компаниясының құрылғылары үшін Bnews.kz, 7 канал (Казахстан),
Фокус, Вести және PM.kz қосымшалары жасалды.
Android қосымшаларынның арасынан қазақ тілінде жазылған шығармаларды
табуға болады. Бірақ бұл қосымшалар бір немесе бірнеше автордың
шығармалар жинағы болып табылады және басқа шығармаларды оқуға
мүмкіндік бермейді.
1.
Мобильді құрылғыларға қосымшалар құрудың негіздері
1.1 Мобильді құрылғылар платформалары мен құру жабдықтарына
анализ
Мобильді құрылғыларға қосымша түсінігі.
Мобильді қосымша - мобильді телефон, коммуникатор, смартфон және т.б.
мобильді құрылғыларға арналған бағдарламалық жабдық.
Мобильді қосымшалар бастамада жалпы құрылғының тиімділігін арттыру
және ақпарат беру мақсатында жасалған болатын. Мысалға: электронды хат
жолдау, күнтізбе, контактілер, фондтық биржа және ауа райы қосымшалары.
Дегенмен көпшілік сұраныс пен қосымша жасау құралдарының дамуы
мобильді ойындар, GPS және оның негізіндегі сервистер, банкинг, ұсыныс
қабылдау, билет сату секілді қосымшалардың пайда болуына әкелді.
Android операциялық жүйелердің арасында жаңалық болып табылады. Бұл
операциялық жүйе мобильді құрылғылардың кең шеңберіне арналған.
Android операциялық жүйесi коммуникаторларға, планшеттi
компьютерлерге, смартфондарға және нэтбуктерге орнатылады.
Бұл жүйенi жасап шығарған - "Android Inc." компаниясы.Бұл компанияны
кейін "Гугл" (Google) компаниясы сатып алған болатын. Қазiргi уақытта
Android негізіндегі жүйелерді даму және өндіруді "OpenHandsetAlliance"
компаниясы қолға алған. "OpenHandsetAlliance" Гугл ғана емес, сонымен
қатар Моторола, HTC, Интэл, Самсунг және көптеген басқа да техникалық
өндiрiс алыптарын біріктіреді.
Android операциялық жүйесi Linux операциялық жүйесi негiзінде жасалған.
Бiрақ Linux - тің барлық ерекшеліктерін қамтымайды. Бұл "Дэлвик"
виртуалды машинасын пайдаланумен байланысты. Барлық программалық
жабдықтың жұмысы осы виртуалды машинада атқарылады.
Өндірушілер бір орында тұрмайды. Android жүйесi үнемi жетiлдiріліп және
техниканың жаңа түрлерiне ендiрілуде.
Android операциялық жүйесi 2008 жылдың қыркүйегінде пайда болды.
Бастапқыда ол Т - Мобайл Г1 (T - MobileG1) коммуникаторы үшiн жасалды.
Жарты жылдан кейiн жаңа, жетiлдiрiлген әрі өте ыңғайлы 1.0 нұсқасы пайда
болды.
2009 жылы операциялық жүйенің төрт жаңартуы таныстырылған болатын.
Осылай, ақпанда әр түрлi қателердi түзетумен 1.1 нұсқасы шықты. Сәуiрде
және қыркүйекте тағы екi жаңарту жарыққа шықты - 1.5 Cupcake және 1.6
Donut. Cupcake жаңартуы маңызды өзгерiстердi алып келдi: виртуалды
пернетақта, видео жазу және ойнату, браузер және т.б. Donut жаңартуында
алғаш рет әр түрлi экранның тығыздығы мен кеңейтілімдерін және CDMA
желiлерiн қолдау пайда болды. Сол жылдың қазанында Google - дың бiрнеше
аккаунттарын қолдануға мүмкіндік беретін, HTML5 тiлін және басқа да
жаңалықтарды қолдайтын браузерi бар Android 2.0 Eclair операциялық
жүйесi жасап шығарылды.
2010 жылдың ортасында Google Froyo атауымен Android 2.2 нұсқасын, ал
2010 жылдыдың соңында - Android 2.3 Gingerbread нұсқасын таныстырды.
Froyo жаңартуынан кейiн смартфонды қолжетімділік нүктесі ретiнде
пайдаланып, смартфонда дәстүрлi цифрлық немесе әрiптiк - цифрлы
кілттерді қолдануға мүмкіндік пайда болды, ал Gingerbread
жаңартуы көшiру және қою функцияларына толық бақылау жүргізуге,
қоректi басқару және қосымшаларды бақылауды жақсартға, бір құрылғыда
бiрнеше камераларды пайдалануға және т.б. мүмкіндік берді.
2011 жылдың 22 ақпанында планшеттарға бағытталған Android 3.0
Honeycomb нұсқасы ресми таныстырылған болатын.
2011 жылдың 19 қазанында шыққан Android 4.0 IceCreamSandwich -
планшеттерде және смартфондарда қолдануға арналаған алғаш әмбебап
нұсқа.
2012 жыл операциялық жүйенiң JellyBean нұсқасына дейін жаңартуын
әкелді. Ол маусым айында 4.1 - шi нұсқа ретінде таныстырылды, ал қазанның
соңында шағын жаңартудан кейiн өз нөмiр 4.2 - ге ауыстырды.
2008 жылдың 22 қазанында GoogleAndroid операциялық жүйесі үшiн онлайн
қосымшалар дүкенi - AndroidMarket - тің ашылуы туралы жариялады.
Келiсiмге бойынша өңдірушiлер - 70 %, мобильді байланыс операторлары 30
% пайдаға ие болады. 2009 жылдың ақпанда АҚШ және Ұлыбритания
өңдірушiлері AndroidMarket - гі өз қосымшалары үшiн төлем алу мүмкiндiгiн
алды. SonyEricsson - AndroidMarket қосымшалар дүкенiнде өз онлайн
арнасын iске қосқан бірінші компания. Арнада компания қолдануға кеңес
беретін ойындар және қосымшалар таныстырылған. 2011 жылдың
желтоқсанына дейін AndroidMarket - тен 10 миллиард қосымша жүктеп
алынған болатын.
Google компаниясы 2012 жылдың наурызында Кiтап, Android Market,
Музыка және т.б. мультимедиа сервистерiн Google Play бiртұтас сервисіне
топтастыды. Google Play интернет дүкені 190 елде жұмыс iстейдi, 700
мыңнан астам қосымшаны қамтиды, ал сервистiң жұмыс уақытында 25
миллиард шамасында жүктеу жасалған.Windows Phone - 2010 жылдың 11
қазанында жарық көрген Microsoft компаниясымен құрастырылған мобильді
операциялық жүйе.21 қазаннан бастап жаңа платформаға құралған алғашқы
құрылғылар сатылуға түсе бастады. Windows Phone сәйкес болмаса да
Windows Mobile операциялық жүйесінің толығымен жаңартылған интерфейсі
бар және алғашқы рет Microsoft - тың Xbox Live және Zune медиаплеері
қызметі интеграцияланған ізбасары саналады. Жүйенің тұсаукесері
Барселонада өткен Mobile World Congress 2010 шарасына байланыстырылды.
1.2 Eclipse IDE платформасы туралы
Eclipse IDE. Eclipse IDE - Java бағдарламалау тілінде қосымшаларды өңдеуге
арналған біріктірілген өңдеу ортасы және есептеу техникасы платформасы
фреймворкі. Өзге бағдарламалау тілдері JavaScript, PHP, Python (Eclipse IDE
7 - нұсқасында қосылмаған), Groovy, C, C++, Scala , Clojure және өзгелері.
Eclipse IDE IDE 7.0 нұсқасында Ruby және Ruby on Rails бағдарламалау
тілдері алынып тасталды, дегенімен қосымша plug - in ретінде орнатуға
болады.
Eclipse IDE жобасының демеушiсі Oracle компаниясы болып табылад ы,
дегенмен Eclipse IDE ортасын жасауды бағдарламашылардың тәуелсiз
бiрлестiгі (Eclipse IDE Community) және Eclipse IDE Org компаниясы
жүргiзедi.
Сапа және мүмкiндiктері бойыша Eclipse IDE соңғы нұсқалары Java тілінде
бағдарламалауға арналған IntelliJ IDEA секілді коммерциялық біріктірілген
өңдеу орталарынан кем түспейді. Eclipse IDE рефакторинг, ортаның жұмыс
мiнездемелерiн жинақтау, синтаксистiк құрылымдарды түспен ерекшелеу,
енгізіліп жатқан құрылымдарды автоматты түрде толықтыру, алдын ала
анықталған код үлгiлерi және т.б. мүмкіндіктерді қолдайды.
Eclipse IDE ортасында бағдарлама жазу үшiн, ортаны орнатуы үшiн және
оның жұмысына алдын ала орнатылған Sun JDK немесе J2EE SDK - тың
қажетті нұсқасы болуы керек. Eclipse IDE ортасында J2SE және J2EE
платформаларына арнап бағдарламалау қамтамасыз етілген. Eclipse IDE 6.0
нұсқасынан бастап жүйеде қосымша құрамдас бөлiктердi орнатпай J2ME,
C++ мобильді платформаларына және PHP платформасына арнап
бағдарламалау мүмкіндігі бар.
Eclipse IDE Java тілінде жазылған, ол Windows, OS X, Linux, Solaris ОС және
өзге JVM бар платформаларда істеледі.
Eclipse IDE мүмкiндiктері. Eclipse IDE 6.1 нұсқасы UML, SOA, мобильді
телефондарға қосымшалар жасау үшiн арналғын J2ME құралдарын, Ruby
бағдарламалау тілін (Ruby on Rails - ты қоса) қолдайды. 6.5 нұсқасында PHP
тiлін қолдау қосылған. Және де тестілеуді қолдау үшiн Python модулі
қосылған.
Eclipse IDE бағдарламашыларға ортаның мүмкiндiктерін кеңейтуге мүмкіндік
беретін плагиндерді қолдайды. Танымал плагиндердің бiрi - iReport
(Jasper Reports кiтапханасына негiзделген) қуатты есептер дизайнерi.
Eclipse IDE Microsoft Windows, Linux, FreeBSD, Mac OS X, OpenSolaris және
Solaris (SPARC үшiн де, сол сияқты x86 - Intel және AMD үшiн де)
платформалары үшiн дайын дистрибутивтер түрiнде таратылады. Барлық
қалған платформал үшiн Eclipse IDE - ты түпнұсқалардан компиляция жасау
арқылы алу мүмкiндiгi бар.
Eclipse IDE 6.7 нұсқасында Project Kenai, Groovy тiлін және Grails веб -
фреймворкін қолдау қосылған. 6.8 нұсқасында Symfony PHP - фреймворкін
қолдау, ал 6.9 нұсқасында Zend Framework - ты қолдау мүмкіндігі бар.
Eclipse IDE 7 нұсқасында өндiрушi Ruby және Ruby on Rails тiлдерін
қолдаудан бас тарытты (Ruby and Rails құрамдас бөлiктерін дамытуды
бiрлестiк өз қолына алды). Қорыта келгенде, соңғы Eclipse IDE нұ сқалары
қораптан Java (Java FX, Java ME, Java EE - ды қоса), CC++, Groovy, PHP,
HTML, JavaScript, CSS - ты ғана қолдайды және де Eclipse IDE 7 нұсқасында
UML - моделдеу құралдары қарастырылмаған.
Eclipse IDE тарихы. Eclipse IDE ортасын жасау 1996 жылы Xelfi атауымен
Прага Карлов университеттiң математика және физика факультінiң
басшылығымен студенттердің Java IDE жасау жобасы ретiнде басталды. 1997
жылы Станек Роман жоба негізінде компания құрып, 1999 жылы Eclipse IDE
IDE құқықтарын Sun Microsystems - ке беруге дейiн ортаның коммерциялық
нұсқаларын шығарумен айналысты. Sun келесi жылдың маусымында Eclipse
IDE IDE ортасының бастапқы кодтарын жариялады.
Соңғы нұсқалар. Алдыңғы 5.5.1 нұсқа негiзде жасалған Eclipse IDE 6.0
нұсқасы IDE модульдарын және Eclipse IDE платформасына негізделген
интернет қосымшаларды жасауды, интерфейстердiң жаңа дизайнерiн
(Matisse жобасы атауымен белгiлi), CVS нұсқаларды басқару жүйесін
қолдаудың жаңа нұсқасын, Weblogic 9 және JBoss 4 серверлерін қолдау және
жетілдірілген редакторын пайдалануға мүмкіндік береді. Eclipse IDE 6.0
Ubuntu 8.04 және Debian дистрибутивтерiнің құрамына қосылған.
2008 жылды қараша айында шығарылған Eclipse IDE 6.5 (Java Persistence,
EJB 3 және JAX - WS - ты қолдауды қоса алғанда) Java EE мүмкiндiктерін
кеңейтеді. Бұған қосымша ретiнде, Eclipse IDE Enterprise Pack SOA визуалды
құралдарын, XML схемамен жұмыс құралдарын, веб - сервиспен жұмыс
құралдыран (BPEL үшiн), UML тiлiнде моделдеу мүмкіндіктерін қосады.
Eclipse IDE IDE Bundle for CC++ жиыны CC++ тiлдеріндегi жобаларды
қолдайды.
Eclipse IDE 7.2. нұсқасында қолданылатын тiлдер тiзiмінен Ruby алып
тасталынды.
1.3 Java Eclipse IDE платформасында
мобильді
құрылғыларға
қосымшалар құру мүмкіндіктері
Java ME, Java Card мобильді және кірістірілген қосымшаларын жасауды
қолдау. Eclipse IDE платформасында келесі технологияларға толық қолдау
қарастырылған:
MIDP 1.0, 2.0 және 2.1профилі;
CLDC 1.0 және 1.1 конфигурациясы;
CDC конфигурациясы;
Java ME SDK 3.0.5 пакетімен бірге жеткізіледі;
Java - карталары;
Apache Ant 1.8 сценарийі;
мәліметтерді оқшаулауды және жалғастыруды қолдайтын GUI
Visual Mobile Designer көзбен шолу жобалаушысы;
мобильді қосымшаларға арналған экран жобалаушысы;
API MIDP 2.0 Game интерфейсіне арналған Mobile Game Builder;
SVG (JSR 226) графикалық элементтерін қолдаушы пайдаланушы
интерфейсінің SVG құрамдастары бар SVG Composer құралы, SVG сипат
редакторы;
құрамдастар
палитрасы, пайдаланушылардың құрамдастарын
жасаушы;
JMUnit 1.1.0 тестілеу;
мидлет сертификаттары мен қолтаңбаларын басқару;
Over - the - Air (OTA) біріктірілген эмуляциясы;
Push - registry эмуляциясы;
SMS және CBS хабарламалары үшін WMA эмуляциясының
функциялары;
хабарламаларды сымсыз жіберуге арналған API интерфейсттері
және API мультимедиялық интерфейсттері;
ProGuard 4.2 көмегімен кодты шатастыру;
бірнеше жобалары бар ортаны күйге келтіру;
құрылғыда тестілеу және ретке келтіру;
Java ME (JSR 172) мобильді веб - қызметі;
ОС Mac арналған SDK MpowerPlayer платформасын қолдау (орнату).
Мобильді қосымшалардың көбісінде Java Micro Edition (Java ME)
платформасы қолданылады. Бұл платформа мобильді телефон сияқты шағын
құрылғыларға арналған, бірақ алуан түрлі құрылғыларда қолданылып келеді.
Java ME платформасында Java SE құрамдастарының, виртуалды
машиналардың және API интерфейстерінің қысқартылған ішкі көпмүшелері
қолданылады. Оған қоса платформада мақсатты түрде мобильді және
кіріктірме құрылғыларға арналған API интерфейстері анықталған. Eclipse
IDE Java ME - мен бірге Java ME платформасының екі базалық күйін және
екі қосымша мобильді мен кіріктірме платформаларын қолдайды:
CLDC (Connected Limited Device Configuration) нұсқасы CDC
негізіндегі құрылғыларға қарағанда жадының көлемі кіші және есептеу қуаты
аз құрылғыларға арналған. CLDC нұсқасында MIDP (Mobile Information
Device Profile) бейіні негізделген; қазіргі таңда әлемде MIDP
құрылғыларының саны екі миллиардтан астамға жетеді;
CDC (Connected Device Configuration) нұсқасы жадының көлемі
үлкен, есептеу қуаты айтарлықтай көп және желі ішінде байланысты
қолдайтын құрылғыларға арналған. Мұндай құрылғыларға смартфондарды,
телевизиялық компьютерлі қосымшаларды, кіріктірме серверлер немесе
құрылғыларды жатқызуға болады;
Java Card платформасы Eclipse IDE ортасын қолдайды және смарт -
карталар мен басқа шағын құрылғыларға арналған қосымшаларды жасап
шығаруға мүмкіндік береді;
Mobile Information Device Profile (MIDP) 1.0, 2.0, 2.1 (MSA),
Connected Limited Device Configuration (CLDC) 1.0 және 1.1, оған қоса
Connected Device Configuration (CDC) арналған қосымшаларды жасаңыз,
тестілеңіз және ретке келтіріңіз;
IDE CLDC және CDC әзірленімдерді қолдайдын Java ME SDK
жиынтығымен бірге әкелінеді. Қызмет көрсету мәзіріндегі басқа да
мобильді және кіріктірмелі платформаларды тіркеугі болады.
1.1 суретте Java ME жобасын құру көрсетілген.
Сурет 1.1 - Java ME жобасын құру
Java Card. Java Card Platform - смарт - карталарда қосылатын Java виртуалды
машинасы. Платформа таныс API Java интерфейстарын, мысалы,
сервлеттерді қолдайды да, алып жүруге ыңғайлы ықшам құрылғыларда
орындалатын веб - қосымшаларды жасауға мүмкіндік береді.
IDE Java Card жобаларын, Java Card апплеттерінің ашылуы мен Java Card
құрылғылары 1.2 суретте консольдарының күшеюін қолдайды.
Сурет 1.2 - Java Card құрылғылары консолі
Visual Mobile Designer Visual Mobile Designer көмегімен қолданушылардың
сызбалық интерфейстерін жылдам жасау. Күту экраны, жүйеге ену экраны,
файлдарды шолушы, SMS - хабарламаларды құрастыру құралы және экран -
сурет сияқты орын ауыстырылатын құрамдастар қолдау табады. Талдау
құралы идентификация және қолданбайтын құрамдастарды жою есебінен
файлдың өлшемін азайтуға мүмкіндік береді, оған қоса MIDP 1.0
платформасының сәйкестігін тексеруге мүмкіндік береді. VMD
қолданушылардың сызбалы интерфейстерін шоғырлауды жеңілдетеді.
Анығырақ 1.3 суртте қолжетімді плагиндер көрсетілген.
Сурет 1.3 - Қолжетімді плагиндер
Android платформасы үшін мобильді қосымшаларды жасауды қолдау. Eclipse
IDE IDE Android плагинін орнату үшін Eclipse IDE'те Қосылатын
модульдер терезесін (Қызмет көрсету - Қосылатын модульдер) ашып,
Күйге келтіру қосымша бетіне өтеміз. Қосу тетігін басамыз. Жаңадан
шыққан Жаңару орталығын күйге келтіру терезесінде nbandroid атын
(плагин жобасы осылай аталады) және URL - мекен - жайын
http:kenai.comprojectsnbandro iddownloadsdownloadupdatecenter updates.x
ml жазамыз. ОК тетігін басып, Қол жетімді қосылатын модульдер
қосымша бетіне өтеміз, керек болған жағдайда Каталогты қайта қосу
тетігін басамыз да, одан кейін іздеу жолында Android сөзін енгіземіз. Қол
жетімді модульдер аумағында төмендегілер шығуы керек:
Android;
Android Test Runner for Eclipse IDE 6.9.1;
Android Test Runner for Eclipse IDE 6.9;
Android Test Runner for Eclipse IDE 7.0+.
Төменде 1.4 суретте Android платформасыныңқолжетімді модульдері
көрсетілген.
Сурет 1.4 - Қолжетімді модульдер
Өзіңіздің Eclipse IDE нұсқасына сәйкес келетін Android Test Runner
модулімен бірге Android модулін белгілеп Орнату тетігін басу керек,
одан кейін Eclipse IDE'ті қайта қосу керек.
Осы амалдарды орындағаннан кейін Android Project және Android Test
Project екі жобасы қол жетімді болады.
1.4 Android платформасы туралы
Android жүйесі архитектурасының ерекшелiгi. Android қосымша жасаудың
алдында, жүйенiң архитектурасымен және оның негiзгi ерекшелiктерiмен
танысу қажет.
Android жүйесi - операциялық жүйеден, аралық қабаттың бағдарламалық
қамтамасыз етуінен (middleware), сонымен бiрге негiзгi қолданбалы
қосымшалардан құралған мобильді құрылғыларға арналған программалық
стек.
Android архитектурасын төрт деңгейге бөлу қабылданған:
ядро деңгейi;
орындалу ортасының кiтапханасы деңгейі;
қосымшалар каркасының деңгейі;
қосымшалар деңгейi.
Суретте операциялық жүйенiң негiзгi құрамдас бөлiктерi және олардың өзара
әрекеттесуі көрсетілген.
Android ядросы Linux операциялық жүйенiң 2.6 - шы нұсқасына негізделген,
бірақ Android жүйесі таза күйіндегі Linuх - жүйе емес, ол бірқатар
ерекшеліктер мен өз жады бөлу механизмдері, процестер арасындағы
қатынас және т.б. Android жүйесіне тән ядроның қосымша кеңейтілмелеріне
ие.
Ядро жабдық пен программалық стектің қалған бөлiгі аралысындағы
абстракция қабаты болып табылады. Бұл деңгейде процестердi басқару,
жадты үлестiру және файл жүйесiн басқару тәрізді қызметтер орналасады.
Ядро деңгейiнiң негiзгi құрамдас бөлiктерi:
процессораралық өзара әрекеттесу драйвері (IPC Driver);
қоректенуді басқару драйвері (Android Power Management);
мобильді құрылғыны құрамына кiретін жабдықты басқару
драйверлеi.
Ядро деңгейiнен жоғары, аралық қабат бағдарламалық қамтамасыз етуі
ретінде қосымшалар үшiн ең маңызды негiзгi функционалды қамтамасыз етуi
үшiн кітапханалар жиынтығы (Libraries) орналасқан. Яғни осы деңгей
жоғары жатқан деңгейлерге жүзеге асырылған алгоритмдерді беру, файлдық
форматтарды қолдау, ақпаратты кодтау және кері кодтауды жүзеге асыру
(мысалы, мультимедиа кодектері), сурет салу және т.б. үшiн жауап бередi.
Кiтапхана CC++ тілінде жазылған және нақты аппараттық қамтамасыз етуге
арналып компиляция жасаған, сондықтан алдын ала орнатылған күйде
жеткізіледі.
Кейбiрiн қарастырып өтейік:
Surface Manager - Android жүйесiндегі терезелердiң композитті
менеджерi Linux - тың Compiz менеджерiне ұқсас, бiрақ ықшамдалған. Бұл
жүйеге терезелердiң мөлдiрлiгi және бiр қалыпты өту әсерлерін жасауға
мүмкіндік бередi;
Media Framework - PacketVideo OpenCORE негізінде жүзеге
асырылған кiтапхана. Олардың көмегімен жүйе аудио және видео контентті
жазу және ойнатуды, сонымен қатар статикалық бейнелердi көрсетуді жүзеге
асыра алады; Көптеген кең таралған форматтарды қолдайды: MPEG4, H.264,
MP3, AAC, AMR, JPG және PNG;
SQLite - Android жүйесiнде деректер қорымен жұмыс жасауға
арналған жеңiл және өнімді реляциялық ДҚБЖ;
FreeType - бит карталарымен жұмыс жасауға, сонымен бiрге
шрифттардың растеризациясы және олармен операцияларды жүзеге асыруға
арналған кiтапхана. Шрифттарды және мәтiнді бейнелеу үшiн арналған
жоғары сапалы қозғағыш;
LibWebCore - Google Chrome және Apple Safari браузерлері
пайдаланылатын белгiлi WebKit браузер қозғағышының кiтапханалары;
SSL - аттас криптографиялық хаттаманы қолдау үшiн арналған
кiтапхана. Libc - C тiлінің стандартты кiтапханасы, атап айтқанда оның Linux
негізіндегі құрылғыларда жұмыс жасауға бағыттылған BSD нұсқасы. Bionic
атауына ие. Бұл деңгейде Android Runtime орындалу ортасы орналасқан. Оны
маңызды құраушылары: ядро кітапханалар жиынтығы және Dalvik
виртуалды машинасы.
Әр Android қосымшасы өз Dalvik виртуалды машинасында iске қосылады.
Осының арқасында барлық жұмыс үстіндегі процестер операциялық жүйеден
және бiр - бiрiнен оқшауланған. Жалпы Android Runtime архитектурасы
программаға виртуалдық машина ортасы шеңберiнде ғана жұмыс жасауға
мүмкіндік береді. Осылай операциялық жүйе ядросын оның басқа
бөліктерінен келуі мүмкiн зияннан қорғаныс жүзеге асырылады. Сондықтан
қате код немесе зиянды программа Android - ты және оның базасындағы
құрылғыларды бүлдiре алмайды. Мұндай қорғаныс Android Runtime - ның
маңызды функциясы болып табылады.
Бұл деңгейден жоғары кейде қосымшалар каркасы деп аталатын Application
Framework деңгейі орналасады. Қосымшалар каркасы деңгейі арқылы
өңдірушiлер төмен деңгейлерде жататын жүйенiң құрамдас бөлiктерi беретiн
API - ға рұқсат алады. Одан басқа, фреймворк архитектурасының арқасында
кез - келген қосымша басқа қосымшалардың рұқсат етілген жүзеге асырылған
мүмкiндiктерiне қол жеткiзе алады. Әр қосымшаның негiзі және фреймворк
бөлігі болып табылатын сервистер мен жүйелердің негiзгi жиынына кiредi:
қосымшаларының визуалды компоненттерін(мысалы, тізім, мәтiндiк
алаң, кестелер, батырма немесе тiптi кiрiктiрме web - браузер) жасау үшін
қолданылатын көріністердің (Views) бай және кеңейтiлетiн тiзiмі;
бiр қосымшалар басқа қосымшалар өз жұмысына пайдалану үшiн
ашқан мәлiметтерді басқарушы контент - провайдерлер (Content Providers);
функционалсыз ресурстарға (жол мәлiметтерге, кесте, файл және
т.б.) қол жетімділікті қамтамасыз ететiн ресурс менеджер (Resource Manager);
әрбір қосымшаға өз мәлiмдемелерін қалып - күй жолында бейнелеуге
мүмкіндік беретін хабарламалар менеджері (Notification Manager);
қосымшалардың өмірлік циклын басқаратын, әрекеттермен жұмысы
туралы мәлiметтердi сақтайтын, сонымен бiрге әрекеттер арасында
навигация жүйесiн қамтамасыз ететін әрекеттер менеджері (Activity
Manager);
қосымшаларға құрылғының ағымдағы географиялық орын туралы
жаңартылған мәлiметтерді мерзiмдi алуға мүмкіндік беретiн орналасу
менеджері (Location Manager).
Қорыта келгенде, Application Framework арқасында Android қосымшасы
қосалқы функционалды қолдану мүмкіндігіне ие. Яғни қосымшалар және
операциялық жүйе құрамдас бөлiктерiн бiрнеше рет пайдалану қағидасы
жүзеге асырылған.
Android программалық стегінің жоғарғы қабатында қосымшалар деңгейi
(Applications) орналасқан . мұнда Android ОЖ - не алдын ала орнатылған
қосымшалардың нег i згi жиыны жатады. Мысалы, оған SMS жiберу
қосымшасы, карталар, күнтiзбе, браузер, пошталық клиент және т.б.
бағдарламалар кiредi. Интегралданған қосымшалардың тiзiмi құрылғы түріне
және Android нұсқасына байланысты өзгеруі мүмкiн. Және бұл қосымшалар
деңгейiне негiзгi жиыннан басқа Android қосымшаларының бәрi жатады.
1.5 Android SDK құралы туралы
Мобильді құрылғыларға арналған Android операциялық жүйесінің алғашқы
шығарылымынан біраз уақыттан кейін, артынша танымалдылығының
айтарлықтай артуынан кейін жасаушыларға арналған құрал - жабдықтар
шығарылды.
Android SDK - Android операциялық жүйесі үшін қосымшаларды жасау
ортасы. Бағдарлама мобильді құрылғы камерасын, акселерометр, компас,
GPS мәліметтерді, Bluetooth, Wi - Fi, EDGE және 3G бойынша рұқсатты
қолданатын Android - қосымшаларын жасау мен тестілеуге мүмкіндік береді.
Оған қоса мультимедиялық контентпен (MPEG4, H.264, MP3, AAC, AMR,
JPG, PNG және GIF форматтарындағы аудио, бейнелер, суреттер), SQLite
мәліметтер базасымен, WebKit қозғалтқышындағы біріктірілген браузермен,
Dalvik виртуалды машинасымен, GSM телефониямен және тағы
басқаларымен жұмыс жасауды қолдайды. Оған қоса Android SDK
қолданушылары қосымша орнатылған эмулятор көмегімен өздері жасап
шығарған қосымшаларды тестілей алады.
Linux'ке негізделген Android SDK ортасы қосымшаларды іске қосу үшін
виртуалды құрылғыны қолданады және 3G, WiFi, GPS, сенсорлы экран
сияқты және заманауи мобильді телефондарда бар басқа да стандартты
функцияларды қолдайды.
1.6 Java бағдарламалау тілі туралы
Java тілі. Java тілі бұл Internet желісінде жұмыс істейтін объектілі -
бағытталған, платформалы - тәуелсіз, желі ішінде жұмыс істейтін
тармақталған қосымшалардың өңдеуіне қолданылатын программалау тілі.
Java жобасы 1995 жылы Sun Microsystems бірлестігінде басталды. Java
бағдарламалау жүйесі кішкене интерактивті қолданбалы программалар -
апплеттерді таратуға интернетті қолдануға мүмкіндік береді. Олар Internet
серверлерінде орналасып, таратылады, клиентке желі арқылы
тасымалданады, автоматты түрде орнатылады және www құжатының бөлігі
ретінде орындалады.
Апплетке клиент компьютері қорларына
қолжетімділігіне шек қойылған, сондықтан да ол жанама мультимедиялық
интерфейсті бере алады және дисқіде сақталған мәліметтерге ешқандай ақау
келтірместен күрделі есептеулерді жүргізе алады. Бағдарламалардың басқа
түрі ретінде Java қосымшаларын қарастыруға болады. Олар кез келген
компьютерде, тіпті оның архитектурасына қарамастан орындалатын,
тасымалдана алатын бағдарламалар болып табылады. Генерацияланатын
байт код виртуалды Java - машинадағы (JVM - Java Virtual Machine)
виртуалды код интерпретаторында орындалатын нұсқаулардың жиынтығы
болып табылады. Клиенттерге сервердегі қосымшаларға және деректер
базасына қолжетімділікке мүмкіндік беретін JSP ( Java Server Pages ) және
сервлеттер өте кең ауқымда таралуға мүмкіндік алды.
Java тілі С++ тілінің синтаксисын қолданады, бірақ объектілік үлгі Smalltalk
тілінен алынған. Осыдан Java тілінің С++ тілімен ұқсастықтары тек қана
сыртқы түрде екенін көруге болады. Java көрсеткіштерді (С++, Pascal және
тағы да басқа тілдердің ең қауіпті құралы) қолдамайды, себебі, жадтың
жанама адрестерімен типі көрсетілмеген көрсеткіштер арқылы жұмыс істеу
мүмкіндігі жадтың қорғанышын елемеуге рұқсат береді. Java тілінде
айнымалы арифметикалық есептеудің тәсілдері өзгерген, сондықтан да
платформа түрлерінің арасында аралық код үйлесімділігін қамтамасыз ету
үшін strictfp кілттік сөзі енгізілді. Ол компиляторға айнымалы үтірі бар
сандар үшін арифметикалық әрекеттерді кез келген платформада бірдей
орындау керек екендігін көрсетеді.
Тіл кластарының жүйелік кітапханасы кластар және пакеттерден тұрады,
олар тілдің әртүрлі базалық мүмкіншіліктерін жүзеге асырады. Бұл
кітапханаларға қосылған кластардың әдістері JVM - нан Java - бағдарламаның
интерпретациясы кезінде шақырылады. Java - да бағдарламаның барлық
объектілері динамикалық жадта орналасқан (heap) және стектерде
сақталынатын объекті сілтемелер арқылы қолжетімді. Бұл шешім жадқа
тікелей қолжетімсіздікке мүмкіндік берді, бірақ массив элементтерімен
жұмыс істеуді қиындатып жіберді. Java тіліндегі объектілі сілтемелер өздері
бағытталып тұрған объектілердің класы туралы хабардан тұрады. Сондықтан
да объектілі сілтемелер дегеніміз, көрсеткіштер емес, олар объектілердің
дескрипторлары. Дескрипторлардың болуы JVM - ге код интерпретациясы
фазасында типтердің сәйкес келуін тексеруге мүмкіндік береді. Java - да
жадты динамикалық бөлу концепциясы да қайта қарастырылған:
динамикалық бөлінген жадты босату тәсілдері жоқ. Оның орнына new
операторының көмегі арқылы көрсетілген жадты автоматты түрде босату
жүйесі(қоқыс жинаушысы) іске асырылған.
Java - бағдарламаларда класс спецификациясы мен оның жүзеге асырылуы
әрқашан да тек қана бір файлда болады. Java - да көптік мұрагерлік жоқ, тек
конструктор бар, бірақ деструкторлар жоқ (қоқысты автоматты түрде
жинастыру қолданылады), тілдің резервтелген сөздері бола тұрса да, goto
операторы және const сөзі қолданылмайды.
Java тілінде пайда болған маңызды мүмкіндіктер - интерфейстер мен көп
ағымдылық (бағдарлама бөлімдерінің бір уақытта орындалу мүмкіндігі).
Лексикалық негіздер. Түсіндірменің программаның орындалуына ешқандай
нәтижені әкелмесе де, оны қолдану бағдарламашыға жеңілдік туғызады. Бір
жолды түсіндірме түрінде ашылады.
Резервтелген кілтті сөздер. Резервтелген кілтті сөздер ол арнаулы сөздер
индентификаторлар, олар java тілінде кірістірілген типтерді,
модификаторларды және программаны басқару құралдарды
идентификациялау үшін керек. Қазіргі кезде java тілінде 59 резевтельген
сөздер бар. Оларды тек қана мақсатына қарай қолдануға болады сіз
резервтельген сөздер тізімін 1.1 кесетеде көре аласыз. Ал айнымалылар,
класстар немесе әдістер индентификатор ретінде қолдануға болмайды.
К е с т е 1.1 - Java тілінде резервтелінген сөздер
Резерв сөздер
Айталық byvalue, cast, const, future, generic, goto, inner, operator, outer, rest, var
осы сөздер Java - да резервтелінген, бірақ олар қолданылмайды. Java - да
әдістердің резервтелінген аттары бар. Оларды 1.2 - кестеде көре аласыз.
К е с т е 1.2 - Java - да әдістердің резервтелінген аттары
Идентификаторлар.
Идентификаторлар класстардың, әдістердің және
айнымалыларды атауға үшін қолданылады. Идентификатордың қандайда бір
әріптер не сандардың, символдар($,_) реттері бола алады. Java тілі регистрге
өте тәуельді болады.
Литералдар. Java - да константалар литералды түрде беріледі. Бүтін сандар,
жылжымалы нүкте сандары, логикалық нәтижелер, символдарды және
жолдарды әр бір жерде орналастыруға болады.
Бүтін литералдар.
Бүтін сандар ол бүтін литералдар. Осы тип
программаларда көбінесе қолданылады. Әр бір сан - 1,2,3,4,15 ол бүтін
литерал. Ондық литералдан басқа компьютерде екілік, сегіздік, оналтылық
сандар қолданылады.
Жылжымалы нүтелі литералдар. Жылжымалы нүктелі литералдар олар
саның нақты түрін айтады.
Логикалық литералдар. Логикалық литералда тек қана екі мәні болады - true
(ақиқат) және false (жалған). True және false шығармалар ешқандай сандық
нәтижеге ауыспайды. Java да true және false cөздері ешқанда 0 және 1
болмайды.abstract
boolean
break
byte
byvalue
case
cast
catch
char
class
const
continue
default
do
double
else
extends
false
final
finally
float
for
future
generic
goto
if
implements
import
inner
instanceof
int
interface
long
native
new
null
operator
outer
package
private
protected
public
rest
return
short
static
super
switch
syncronized
this
throw
throws
transient
true
try
var
void
volatile
while
Резерв аттары
clone
equals
finalize
getClass
hashCode
notify
notifyAll
toString
wait
Символдық литералдар. Java да символдар UNICODE кестесіндегі индекстер.
Олар 16 битті мәнді береді, оларды бүтін санға ауыстыруға болады. 1.3 -
кестеде көрсетілген.
К е с т е 1.3 - Басқару символдар тізбегі
Оператор - ол қандай да бір әрекетті екі немесе бір аргументтерге орындап
нәтижені шығарады. Синтакстикалық тұрғыда операторлар идентификатор
және литерал арасында орналасады. 1.4 - кестеде операторлар түрлері
көрсетілген.
К е с т е 1.4 - Java тілінің операторлары
Операторлар
+
*
&
!
+=
*=
=
&=
=
!=
-
^
%
++
- =
=
^=
%=
=
- -
К е с т е 1.4 соңы
Басқару тізбегі
Сипаттама
\ddd
Сегіздік символ (ddd)
\uxxxx
Оналтылық символ символ UNICODE (xxxx)
\'
Апостроф
\"
Тырнақша
\\
Кері қиғаш сызықша
\r
Карретканың қайтаруы (carriage return)
\n
Жолды түсіру (line feed, new line)
\f
Бетті түсіру (form feed)
\t
Горизонтальді табуляция (tab)
Операторлар
==
=
~
?:
instanceof
[]
Бөлгіштер. Тек қана бірнеше символдардың тобы Java - программада
қолданылады және олар аталған жоқ. Олар программаның сыртқы бетіне,
функционалдығына қарапайым бөлгіштер жауап береді. 1.5 кестеде
бөлгіштерді көре аласыз.
К е с т е 1.5 - Java тіліндегі бөлгіштер
Айнымалылар. Айнымалы бұл java программада ақпаратты сақтау негізгі
элемент болып саналады. Айнымалы индентификатордың комбинациямен,
типімен және орындалу аймағымен сипатталады.
Айнымалыларжы сипаттау. Айнымалыларды сипаттау формасы осындай:
идентификатор типі[=мәні] [, идентификатор [ = мәні 7...];
тип - бұл кірістірілген типтердің бірі byte, short, int, long, char, float,
double, boolean, немесе класс интерфейс аты.
Айнымалылар жазу үлгілері 1.6 кестеде көрсетілген.
К е с т е 1.6 - Айнымалыларды сипаттау.
Келтірілген мысалда үш айнымалы жасалынады. Тік бұрышты үшбұрышқа
сай, содан кейн Пифагор теоремасы бойынша гипотенузаның ұзындығы
табылады ол 5 ке тең:
class Variables {
public static void main (String args []) {
double a = 3;Символдар
Аты
Не үшін қажет
()
Дөңгелек
жақша
Жариялауда және әдісте параметрлердің тізімін
белгілейді. Сонымен тапсырманың операция
шығарылуын приоритетін есепте белгілейді.
{}
Фигурлық
жақша
Массивтің инициализациялау кезінде оның мәнің
бергенде және класста әдісте блокты шектеу.
[]
Квадратты
жақша
Массивті жасау кезінде және оның жеке
элементтерін пайдалану кезінде қолданылады.
,
үтір
Айнымалыларды жариялау кезінде
идентификаторларды бөледі, for циклда
операторларды бөлу кезінде қолданылады.
Мәні
Айнымалылар
Int a, b, с;
а, b, с үш бүтін айнымалыны сипаттаймыз.
Int d = 3, e, f
= 5;
Тағыда үш айнымалыны сипаттаймыз d және f мәнің
инициализациялаймыз..
byte z = 22;
Z инициализияциялау.
double b = 4;
double c;
с = Math.sqrt (a a + b b);
System.out.println ("c = "+ c);
}}
Қарапайым типтер. Қарапайым типтер java тілінде объектілі - бағытталған
болып анықталмайды. Олар алғашқы тілдердегі типтеріне ұқсайды. Java - да
сегіз қарапайым типтер бар: - byte, short, int, long, char, float, double және
boolean. Оларды төрт бөлікке бөлуге болады:
оларға byte, short, int и long типтер жатады. Осы типтер бүтін белгі
сандар үшін қолданылады;
жылжымалы нүктемен типтер - float и double. Олар бөлшегі бар сан
үшін қолданылады;
char символдық тип. Символдар таблицадан элементтер үшін
қолданылады, мысалы әріптер мен сандар;
логикалық boolean типі. Бұл арныйы тип, логикалық өлшемдер үшін.
Java
тілінде
кейбір
тілдерден
айырмашылығы
автоматты
типтердің
бейімделенуі жоқ болады. Типтердің сәкес келмеуі программада ескертуге
емес қатені туғызыды. Әр бір тип үшін мәндердің мүмкін жиыны және
операциялардың рұқсат түрлері болады.
Бүтін сандар byte - бұл 8 - битті тип. Оның диапазоны - 128 ден 127 - дейін
byte b.
Егер биттермен манипуляция емес, онда осы типті қолдануға шектеу керек,
оның орнына int типін қолдану артық болады.
Short - 16 - битті тип. Оның диапазоны - 32768 ден 32767 - дейін. Java - да ең
аз қолданыстағы тип оның басты байты бірінші тұрады.
Int типі 32 - битті бүтін сандарды ұсыну үшін қолданылады. Оның диапозоны
2147483648 - дан 2147483647 дейін. Көбінесе ол жай бүтін екі миллиардқа
дейін типтер үшін қолданылады. Бұл тип массивтер мен счетчитер үшін
қолдану аясында жақсы келеді.
Long типі 64 - битті сандар ұсыну үшін қолданылады. Оның диапозоны
кеңістіктегі барлық атомдарды санап шығуға болады.
Астыда 1.7 кестеде бүтін типтердің дәрежелілгі және олардың диапозоны
берілді.
К е с т е 1.7 - Бүтін типтердің диапазоны Аты
Дәрежелілігі
Диапозоны
long
64
- 9, 223, 372, 036, 854, 775, 808.. 9, 223, 372, 036,
854, 775, 807
Int
32
- 2, 147, 483, 648.. 2, 147, 483, 647
Short
16
- 32, 768.. 32, 767
byte
8
- 128.. 127
Жылжымалы нүктесі бар сандар. Жылжымалы нүктелі сандарды жиі нақты
сандар айтады. Оны бөлшек бар амалдарды шешу үшін қолданылады. Java -
да келесі нақты типтер - float және double. Оларды 1.8 ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz