Ғылыми зерттеу институтыныңақпараттық жүйесін жобалау
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
Қазақ ұлттық аграрлық университеті
Айтуарова Ә. Қ.
Ғылыми зерттеу институтыныңақпараттық жүйесін жобалау
ДИПЛОМДЫҚ ЖОБА
Мамандығы 5В070400 - Есептеу техникасы және бағдарламалық қамтамасыз ету
Алматы 2017
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРІГІ
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
Инженерлік факультеті
Автоматтандыру және ақпараттық технологиялар кафедрасы
ДИПЛОМДЫҚ ЖОБА
Тақырыбы:Ғылыми зерттеу институтыныңақпараттық жүйесін жобалау
Беттер саны 80
Сызбалар мен көрнекі
материалдар саны 17
Қосымшалар 18
Орындаған Айтуарова Әсем Қалдыбайқызы
2017 ж. ____ _______________ қорғауға жіберілді
Кафедра меңгерушісінің м.а.,а-ш.ғ.к., қауым.профессор
_______________
Сейдалиева Г.О.
Жетекші:
аға оқытушы
_______________
Молдабеков Б.К.
Арнайы тараулар кеңесшілері:
Экономикалық бөлім
т.ғ.к., профессор
_______________
Ахметов Қ.А.
Норма бақылау
ф-м.ғ.к., қауым. профессор
_______________
Қырғызбаева Б.Ж.
Сарапшы
_______________
_______________
Алматы 2017 жыл
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
Инженерлік факультеті
Мамандығы 5В070400 - Есептеу техникасы және бағдарламалық қамтамасыз ету
Автоматтандыру және ақпараттық технологиялар кафедрасы
Дипломдық жобаны орындау
ТАПСЫРМАСЫ
СтудентАйтуарова Әсем Қалдыбайқызы
Жоба тақырыбы: Ғылыми зерттеу институтыныңақпараттық жүйесін жобалау
Университет бойынша 2017 ж. ___ _____ № ______ бұйрығымен бекітілген
Дайын жұмысты (жобаны) тапсыру мерзімі 2017 ж. ___ _______________
Жұмыстың (жобаның) бастапқы деректері:
1. Ғылыми зерттеу институтының ақпараттық жүйесінің Web сайтын құру үшін кәсіпорын туралы мәлімет жинау.
2. HTML тілі қосымшасының негізгі компоненттері мен формаларын игеру.
3. Қойылған мәселенің қазіргі жағдайы;
4. Есептің қойылымы MySQL деректер қоры, Java Script негіздері, Open Server бағдарламалау ортасын пайдалану арқылы ақпараттық жүйе құру.
Дипломдық жобада қарастырылатын сұрақтардың тізімі:
1. Қойылған мәселенің қазіргі жағдайы;
2. Мекеменің ақпараттық жүйесін құру;
3. Қосымшаның программалық қамтамасын баяндау.
4. Жобалау бөлімі;
5. Өңдеудің экономикалық тиімділігін есептеу;
Ұсынылатын негізгі әдебиеттер:
1. Дакетт, Джон Основы веб-программирования с использованием HTML, XHTML и CSS Джон Дакетт. - М.: Эксмо, 2012.
2. Дебольт HTML и CSS. Совместное использование Дебольт, Вирджиния. - М.: НТ Пресс, 2013.
3. Дронов, В. HTML 5, CSS 3 и Web 2.0. Разработка современных Web-сайтов В. Дронов. - М.: БХВ-Петербург, 2014.
4. Дронов, Владимир HTML 5, CSS 3 и Web 2.0. Разработка современных Web-сайтов Владимир Дронов. - М.: БХВ-Петербург, 2013.
Жобаның арнайы тараулары бойынша кеңесшілері
Тарау
Кеңесші
Мерзімі
Қолы
Экономикалық бөлім
Кафедра меңгерушісі,профессор Ахметов Қ.А.
Кафедра меңгерушісінің м.а.,а-ш.ғ.к., қауым. профессор
_______________
Сейдалиева Г.О.
Жетекші:
аға оқытушы
_______________
Молдабеков Б.К.
Тапсырманы орындауға
қабылдадым, студент
_______________
Айтуарова Ә.Қ.
___ ___________ 201__ ж.
Дипломдық жобаны орындау
ГРАФИГІ
Ретттік номері
Өңделетін сұрақтар және бөлім тізімі
Жетекшіге ұсыну мерзімі
Ескертулер
1
Қойылған мәселелер бойынша әдебиеттерге шолу
05.12.2016
2
Программалық қамтаманы баяндау
20.02.2017
3
Теориялық бөлім
27.03.2017
4
Програмалық қамтаманы қолданудың басшылығы
24.04.2017
Кафедра меңгерушісінің м.а.,а-ш.ғ.к., қауым. профессор
_______________
Сейдалиева Г.О.
Жетекші:
аға оқытушы
_______________
Молдабеков Б.К.
Тапсырманы орындауға
қабылдадым, студент
_______________
Айтуарова Ә.Қ.
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
6
1
Қойылған мәселенің қазіргі заманғы қоғамдағы рөлі ... ... ... ... ... .
8
1.1
Интернет туралы түсінік ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
8
1.2
Сайтты құрудың кезеңдері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
10
1.3
Сайтты жылжыту ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
12
1.4
Сайттың жұмыс істеу тиімділігі ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ...
14
1.5
Есептің қойылымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
16
1.6
Клиент−сервер технологиясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
17
2
Ғылыми зерттеу институтының web cайтын құру ... ... ... ... ... ... ..
21
2.1
Сайтты құру құралдары ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
21
2.2
Java Script негіздері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
24
2.3
PHP бағдарламасының негіздері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ...
27
2.4
MySQL деректер қорының сервері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
33
2.5
AJAX тілінің негіздері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
37
2.6
Open Server серверлік платформасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
38
2.7
CMS жүйелерінің рейтингісі ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
40
2.8
Drupal қолдану ортасы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
44
2.9
Сайттың құрылымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
46
3
Программалық қамтаманы сипаттау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
47
3.1
Функционалдық қолданылуы ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ...
47
3.2
Программаның логикалық құрылымын сипаттау ... ... ... ... ... ... ... ..
48
4
Экономикалық бөлімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
53
4.1
Жоба мақсаты және есептері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
53
4.2
Ақпараттық жүйенің экономикалық тиімділігін есептеу ... ... ... ..
54
4.3
Программаны жазуға кеткен шығынды есептеу ... ... ... ... ... ... ... ..
55
4.4
Программаны енгізуге байланысты шығынды есептеу ... ... ... ... ...
56
4.5
Программамен қамтамасыз етілгеннен кейінгі шығынды есептеу
58
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
60
Пайдаланылған әдебиет тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
61
Қосымшалар ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
62
Кіріспе
Бүгінгі күнде, ақпараттық технологиялардың дамуы үрдісі - адам өміріне көптеген жаңалықтар, мол мүмкіншіліктер туғызуда. Атап айтқанда, ақпарат алу, алмасу ғылым-білім, қаржылық, жарнамалық, транспорттық, бұқаралық-ақпараттық медициналық сынды т.б. салалардағы жаңалықтарды, жетістіктері мен нәтижелерді жедел түрде, қолма-қол пайдалана алуға мүмкіндік туғызатын жаңа жүйелерді, нысандарды енгізуде.
Сондықтан, интернет желісінде өзінің қызмет сферасында, саудалық немесе саудалық емес қызметтермен шұғылданатынын ұсынғанда кез - келген компанияға сайт жасау керек. Интернет күніне 24 сағат жұмыс істейді, осы уақыт ағымында сіздің бизнесіңізбен өзіңіздің тікелей қатысуыңызсыз мыңдаған потенциалды клиенттер танысуы мүмкін. Сайт - бұл сіздің интернеттегі өкілдік түріңіз, сізге клиенттердің және серіктестердің базасын кеңейтуге, online да сатуды басқаруға, сіздің компанияңыздың танымалдығын жоғарылауға мүмкіндік береді.
Веб - сайт түсінігі - (ағыл. Website, web - өрмекшінің торы және site - орын) - бір немесе жинақталған веб - парақтары интернетте HTTPHTTPS хаттамалары арқылы мүмкіншілік алады. Сайттың парақтары жалпы түпкі мекен - жайларды, сонымен қатар қарапайым тақырыпты, логикалық құрлымды, рәсімдеуді және авторлауды бірктіреді, жинақталған барлық жалпы мүмкіндік алған сайттар жалпы әлемдік торды құрайды. Сайттың мағынасы - кез келген өзгелерге желі арқылы 1 - 2 гб мәліметті бере алуы үшін және өзі телеканал болуы үшін, жалпы жергілікті желі арқылы мемлекет тұрғындарын біртұтас күшке біріктіру. Сайттың мағынасы ертеректегі түсінікте физикалық желі түйіні - хостпен сервермен шатасырлған, бірақ интернеттің өсуімен, серверлер технологиясының жақсаруымен бір компьютерде көптеген сайттармен домендерді орналастыруға болатын болды.
Бүгінгі күнде ақпараттық технологиялар өндірісінде ең танымал қызметтердің бірі сайт құру болып есептеледі.
Қазіргі таңда өзінің Интернет-өкілі жоқ бірде-бір фирманы немесе ұйымды кездестіре алмайсын. Бүгінде сайт бизнестің кіріспе атрибуты ретінде қажет. Өндірісте тұрақты орынға ие болған және тұрақты табысы бар ірі компаниялар эффектілі корпоративті сайттармен танымал. Сайттарда компаниялар көбінесе осы компания жайлы, оның ұсынатын тауарлары мен қызметтерін, прайс - парақтарын және мекен - жайлары туралы ақпаратты береді. Сонымен қатар сайттар арқылы әрбір уақытта жаңартылатын ақпараттарды білуге болады.
Сайттың көптеген жетістіктері бар. Біріншіден, сайт компанияға желі арқылы жаңа клиенттер мен серіктестер табуға мүмкіндік береді. Екіншіден, көптеген жарнамаларға беруден үнемдейді. Үшіншіден клиенттермен жұмыс істеуде сапалық сервисі қамтамасыз етіледі. Мысалы, офистерге қарағанда, сайтқа кез келген уақытта кіріп, толық ақпарат алуға болады. Сонымен қатар сайттағы прайс - парағы мен логотиптер көрнектірек болады.
Веб - сайт функциялары
oo Жарнамалау фирманың өзіндік бейнесін жасап және оны қолдап, жарнамалық акциялар өткізіледі;
oo xабарландыру жалпы фирма туралы жан - жақты мәліметтер беріп, оның қызмет көрсету бағасы мен әріптестерге жеткізу қызметі жалпыға бірдей хабарланады;
oo cатукаталогда бағалармен көрсетілген тауарларға тапсырыс беруді құжаттаумен ақша төлеудің мүмкіндіктерін береді. Зерттеу - клиенттердің тауарлар жәйлі сұрақтарына қатысты ақпараттарды жинайды;
oo құрлымдау фирманың құрлымын кемелдендіріп, әріптестердің фирманы дерекқорларына қатынас орнатуына анағұрлым көп мүмкіндік береді;
Веб - сайттың түрлері. Визиткалы сайт - қарапайым сайт болып табылады. Ол html құралдарынсыз қолданушылармен интерактивті байланысты береді. Сайт фирманың дизайнына бүкілдей сәйкеседі.
Фирма сайтты - тек потенциальды клиентерге жарнамалық ақпараттарды беру үшін қолданады. Сайттың негізгі беттері: Негізгі бет - Сіздің фирма туралы қысқа да нұсқа ақпараттардан тұрады. Компания туралы - фирманың жетістіктерімен, клиентермен жұмысы және мұның сізге берер пайдасын көрсетеді. Контакты - Әдетте негізгі контакты ақпарат әрбір бетте қайталанады, ол сіздің компания туралы толық ақпараттан тұрады.
Сайтты құру Интернет желісінде жарнаманы қою және көрсетілетін ұсыныстың толық ақпаратын білуді қамтамасыз етеді. Диплом алдындағы тәжірибемді Қазақ ауыл шаруашылығын механикаландыру және электрлендіру ғылыми-зерттеу институтында өттім. Бұл дипломды жазудағы мақсатым осы аталған институттың Web сайтын жасауды ұйғардым. Ғылыми зерттеу институтының негізгі бағыты - ауыл шаруашылығын өнімдерін өндіруде жаңа технологиялар мен техникалық құрал-жабдықтарды ұсынып, техниканың ғылыми-әдістемелік негіздерін жасау арқылы еңбек өнімділігін арттыру, өнім түсімділігін көбейту.Осы жұмыста ғылыми зерттеу институты туралытолықтай ақпарат алуға мүмкіндік беретін сайт жасалынды.
1 Қойылған мәселенің қазіргі заманғы қоғамдағы рөлі
1.1Интернет туралы түсінік
Экономикалық өсім инфрақұрылымның дамуына байланысты мемлекеттік және жекеменшік кәсіпорындардың инвестициялық өсімін айқындады. Сонымен қатар, ол жұртшылықтың жоғары білім әлеуетіне ие болуға әзір болуына мүмкіндік туғызды (Интернетке қол жетімділікке бағаны кезең-кезеңмен төмендете отырып және ақырғы тұтынушыға берілетін арналардың өткізгіштік мүмкіндігін кеңейту арқылы). Мемлекеттік уәкілдік етуші органдардың бүкіл осы уақыт аралығында ақпараттық-коммуникациялық саланың даму басымдығын талай рет қайталай жариялаған тынымсыз еңбегі процестің ілгерілеуіне белгілі дәрежеде мүмкіндік туғызды.
ҚР республикалық ақпараттандыру және байланыс (АБА) Агенттігінің мәліметі бойынша 2010 ж. Интернеттің таралу дәрежесі (1,9 млн.) құрады, 2011 -35%, алайда 2012 жылдың қазан айында байланыс операторларының есебіне сүйене отырып, ақпараттандыру және байланыс Агенттігінің төрағасы 47% (7,4млн. адам) деген санды көрсетті.
Бұл санға кеңтарапты қолжетімділіктегі 2,2млн. абонент, коммутирлі қолжетімділікте (dial-up) 0,6млн. абонент, сонымен қатар Интернет торына мобильды қолжетімділікте 4,6млн. абонент кірді. Мобильды Интернет қызметін (WAP, GPRS, EDGE) пайдаланушы ұялы операторлар абоненттер көбінесе тұтынушылардың алғашқы екі категориясының біріне қатысты болғандықтан бұл көрсеткішті дұрыс деп санаудың өзі қиындау. Күмәнді десек те, ресми санақ әдістемесінде абоненттер санының тез өсуінің жағымды фактілерін атауға болады: кеңтарапты қолжетімділік абоненттері саны - 2010 жылы981 мыңнан, 2011 жылы1973 мыңға дейін, яғни бір жарым еседей артық болса, 2011жылы қайтадан екі есеге арта түсті.
Шетелдік дерек көздері Қазақстан бойынша аздап жоғарылау сан - ды көрсетеді. Сонымен WorldStat Internet ұйымының санағы бойынша Интернеттің еніп таралу дәрежесі 12,3%-ды (1,9млн.) құрайды, әйтсе де республика жұртшылығының Әлемдік ғаламтордағы қатынасу қарқынының жоғары екендігі мойындалады: 2000-2012ж.ж. аралығында қолданушылар саны 29 есеге артты. Ірі Budde Comm Интернет-компаниясының мәліметіне сәйкес қолданушылар саны 1,5млн. адамды құрайды, мобильді телефондар арқылы қолжетімділікті есепке алмағанда таранып ену дәрежесі-9,8%.Hivos Қорының (Нидерланды) Ғаламдық ақпараттық ұйымының есебінде сарапшылардың пікірі бойынша мұндай көрсеткіштер қазірше жеткілікті деп санала қоймайды, оның себебі телекоммуникация секторын либерализациялау қарқынының баяулығы және бағаның бірте-бірте төмендетілуіне қарамастан, Интернет қызметі тарифы әлі де жоғары болып отыр. Бұған Интернетті үйде пайдалануға мүмкіндіктері бар - аса кең тарала қоймаған орта класс қабатын, Қазақстандағы ауыл тұрғындарының жоғары процентті құрайтындығын және АКТ мәселесінде көпшіліктің сауатының төмендігін қоса айтуға болады. Сарапшылар тобында бұл факторлар ортасы басқа да институционалдық параметрлермен үйлесімділікте электрондық даярлық дәрежесін атайды. Осыған қарамастан, пайдаланушылардың көрсетілген әлеуеттік өсімі әрі мемлекеттік және жекеменшік провайдерлер инвестициясының жалғасуы, алаңда бәсекелестіктің қыза түсуі, технологиялық инновациялар, жекелеп алғанда, кейбір өткізгішсіз жүйенің дамуы негіз береді.
Интернет желiсiнiң құрылымы−Әрбiр тұтынушы компьютерi кәдiмгi телефон арналарымен түйiндi машиналармен байланысады. Ал түйiндi немесе негiзгi машиналар бiр−бiрiмен қуатты оптикалық талшықты немесе спутниктi арналармен жалғасады.
Түйiндi машиналар кез келген жай компьютерлер арасында байланыс орнату үшiн қажет, олар: тәулiк бойынша үзiлiссiз жұмыс iстеп, байланыс сеанстарының арасындағы уақытта жолда жүрген ақпараттарды уақытша сақтайды, ақпараттық серверлер деп аталатын мәлiмет жинақтауыш компьютермен жылдам iстейтiн оптикалық түрдегi байланыстыру iсiн қамтамасыз етедi.
Ақпаратты сервер - дегенiмiз қалың көпшiлiкке арналған, әрбiр тұтынушы пайдалана алатын көптеген ақпараттар түрлерi жинақталған арнаулы компьютер. Мұнда жаналықтар, мерзiмдi баспасөз (газет−журналдар), жарнамалар, т.с.с. мәлiметтер сақталады.Желiге қосылған әрбiр компютерге қайталанбайтын айрықша өзiндiк адрес (IP−адрес) берiледi, адрес компьютердiң типiмен (IBM, Macintoch), операциялық жүйенiң түрiмен (MS DOS, Windows 98, Windows NT) байланыста болмайды, демек жiберiлген ақпарат тура адрес көрсетiлген компьютерге келiп түседi.
Түйiндi машина мәлiметтердi тасымалдау кезiнде хабарды жiберген және оны алатын компьютерлер арасындағы ең қысқа жолды таңдайды, жұмыс барысында ол байланыс арнасының бос аралықтарын тиiмдi түрде пайдаланады. Бұл мүмкiндiк Интернеттi қазiргi кездегi ең жылдам, әрi арзан, әрi сенiмдi байланыс жабдығына айналдырды деуге болады.Қазіргі таңда өзінің Интернет-өкілі жоқ бірде-бір фирманы немесе ұйымды кездестіре алмайсын. Бүгінде сайт бизнестің кіріспе атрибуты ретінде қажет. Өндірісте тұрақты орынға ие болған және тұрақты табысы бар ірі компаниялар эффектілі корпоративті сайттармен танымал. Сайттарда компаниялар көбінесе осы компания жайлы, оның ұсынатын тауарлары мен қызметтерін, прайс - парақтарын және мекен - жайлары туралы ақпаратты береді.
Ал ендi түйiндi машиналар жұмысы қалай ұйымдастырылған, Интернетте адрестi кiм тағайындайды, компьютерлер арасындағы байланыс қалай қамтамасыз етiледi, компьютер телефонмен қалай қосылады деген мәселелерге келсек, бұның бәрiн iстейтiн арнайы қоғам - Интернет провайдерi деген ұйым, мекеме бар. Мысалы, Алматыда Интернет Провайдерi болып қызмет атқаратын Интернет трейнинг орталығы мекемелер жұмыс iстейдi.Интернет−те қызмет көрсету провайдерi - ISP (Интернет Service Provider),Интернет−пен қарапайым тұтынушылардың тiкелей қатынас құруын жүзеге асыратын заңды тұлға.
1.2Сайтты құрудыңкезеңдері
Кез келген өнім сияқты web-сайттың өзінің өмірлік циклының кезеңдері болады (1.1-сурет).
I.Жобалау мақсаты мен міндеттері
1. Мақсаты мен міндеттерін анықтау;
2. Мақсатқа жету критерийлерін анықтау;
3. Мақсатты пайдаланушылар сегментін анықтау;
II. Сайтты құру
1. Жобаның архитектурасы мен дизайнын жасау;
2. Технологиялық негізін құру;
3. Контентпен толтыру;
4. Дайын шешімдерді тестілеу;
5. Хостингтік платформаға көшіру;
6. Жобаны жүзеге асыру.
III. Сайтты жылжыту
1. Іздеу жұйелеріне тіркеу және оңтайландыру;
2. Web-қорлар каталогтарында тіркеу;
3. Тематикалық қорларда кәсіпорын және сайт туралы ақпаратты орналастыру;
4. Іздеу жарнамасы;
5. Баннерлік жарнама;
6. Рейтингтік жүйелерде тіркеу.
IV. Сайттың қызмет көрсетуі
1. Актуалдылығы және дамуы;
2. Іздеу машиналарына оңтайландыру;
3. Ендіру жұмыстары.
V. Сайттың жұмыс істеу тиімділігі
1. Экономикалық тиімділік;
2. Компанияның бизнес жобаларының сайтпен интегрирленуі;
3. Сайт жұмыс істеу тиімділігінің төмендеуі.
I.Жобалау мақсаты мен міндеттері
1. Мақсаты мен міндеттерін анықтау;
2. Мақсатқа жету критерийлерін анықтау;
3. Мақсатты пайдаланушылар сегментін анықтау;
II. Сайтты құру
1. Жобаның архитектурасы мен дизайнын жасау;
2. Технологиялық негізін құру;
3. Контентпен толтыру;
4. Дайын шешімдерді тестілеу;
5. Хостингтік платформаға көшіру;
6. Жобаны жүзеге асыру.
III. Сайтты жылжыту
1. Іздеу жұйелеріне тіркеу және оңтайландыру;
2. Web-қорлар каталогтарында тіркеу;
3. Тематикалық қорларда кәсіпорын және сайт туралы ақпаратты орналастыру;
4. Іздеу жарнамасы;
5. Баннерлік жарнама;
6. Рейтингтік жүйелерде тіркеу.
IV. Сайттың қызмет көрсетуі
1. Актуалдылығы және дамуы;
2. Іздеу машиналарына оңтайландыру;
3. Ендіру жұмыстары.
V. Сайттың жұмыс істеу тиімділігі
1. Экономикалық тиімділік;
2. Компанияның бизнес жобаларының сайтпен интегрирленуі;
3. Сайт жұмыс істеу тиімділігінің төмендеуі.
Сурет1.1. Web-сайттың өмірлік циклының кезеңдері
Жобалау мақсаты мен міндеттері.Қазақ ауыл шаруашылығын механикаландыру жане электрлендіру ғылыми-зерттеу институты (ҚазАШМЭҒЗИ) 1948 жылы 20 наурызда ауылшаруашылығын техникалық қамтамасыз етуді дамытуға, мал шаруашылығы мен егін шаруашылығының өнімділігін көтеруге бағытталған ғылыми-зерттеу жұмыстарының орталығы болып құрылған. 1955 жылға дейін институттың ғылыми қызметкерлері егін шаруашылығы мен мал шаруашылығындағы көлемді еңбек қажет ететін үдерістерді жарақтандыру үшін жаңа машиналардың бірнеше конструкцияларын шығарды.
Институт құрамында: ауыл шаруашылығы дақылдарын егу және жинауды механикаландыру, қой шаруашылығы жұмыстарын механикаландыру, малфермаларын жобалау, жемшөп дайындау жұмыстарын механикаландыру, ауыл шаруашылғында электр қуатын пайдалану, ауыл шаруашылығы дақылдарын өңдеуді механикаландыру, табиғи қуат көздерін (жел, су, күн сәулесі) пайдалану, ауыл шаруашылығы нормативтерін жасау және машина-трактор станцияларын құруды ғылыми-зерттеулермен негіздеу, ауыл шаруашылғы машиналарын сынақтан өткізу лабораториялары және тәжірибелік машиналарды жобалап жасайтын цех, сынақтан өткен машиналарды шығаратын тәжірибелік з-т, Ақмола облысыАқкөл қалаларында бөлімшесі бар.
Негізгі ғылыми қызметтері:
- ауыл шаруашылығын өнімдерін өндіруде жаңа технологиялар мен техникалық құрал-жабдықтарды ұсынып, техниканың ғылыми-әдістемелік негіздерін жасау арқылы еңбек өнімділігін арттыру, өнім түсімділігін көбейту.
Сайтты құрубірнеше кезеңдерді қамтиды:
1) бастапқы кезең. Бастапқы кезеңнің мақсаты - жобаның дизайны мен технологиялық негізінің талаптарын анықтау, сонымен қатар ресурстың мақсаттары мен міндеттерін белгілеп, жобаны құрастырудың жоспарын бекіту. Жобаның графикалық безендірудің талаптарын қамтитын дизайнның брифі құрастырылады;
2) жобаның дизайны мен архитектурасын жасау. Сайттың дизайнымен байланысты жұмыс келесі кезеңдерді қарастырады:
пайдаланушы интерфейсіне қойылатын талаптар анализі;
материалдардың интуитивті түрде түсінікті ұйымдастырылуы мен ойластырылған өтулер;
дизайн концепциясының құрастырылуы. Жобаның барлық функционалдық мүмкіншіліктерін жақсы жағынан ұсынып, мақсатты аудиторияның сұраныстарын қанағаттандыруға көмектесу;
дизайнды бекіту. Жобаның бастапқы дизайн концепциясына қажетті өзгертулер енгізіп, соңғы шешімге келу.
Сайттың қызмет көрсету функциялары мен материалдарын компания қызметкерлеріне оперативті түрде өзгертуге мүмкіндік беретін сайттың әкімшілік жүйесінің интерфейсі мен механизмдерін құрастыру жұмыстары жүргізіледі.
Аталған кезеңде графикалық және мәтіндік материалдарды енгізуге болатын сайттың жұмыс нұсқасы жасалады.
3) контентпен толтыру;Бұл кезеңде сайттың мәліметтер қоры контентпен толтырылады. Тиісті шаблондар мен механизмдер құрастырылғаннан кейін барлық мәтіндер, файлдар және қажетті көрсетілімдер енгізіліп немесе әкімшілік интерфейс арқылы мәліметтер қорына көшіріліп сайтта жарияланады.
4) дайын шешімді тестілеу;Жүйені интегрирлеу мен интернет өкілеттіліктің құралдырының баптаулары аяқталған соң тестілеуге ұсынылады.
5) құралдарды баптау және хостингтік платформаға көшіру;Мұнда провайдерді таңдау, хостингті алу, домендік атты таңдау және сайтты интернетке жүктеу әрекеттері жүргізіледі.
6) жобаны іске асыру;Барлық процедуралар аяқталғаннан кейін сайтты тестілеп, жобаны қолдау бойынша мамандардың нұсқауларынан өткеннен кейін сайт оның кірушілеріне ашылады.[2]
3.3 Сайтты жылжыту
Әдемі, қанық және ыңғайлы сайтты құрастыруға болады. Сайтқа потенциалды клиенттерді, серіктестерді, кірушілерді және т.б. тарту қажет. Бұл мәселемен байланысты жұмыс - сайтты жылжыту деп аталады. Сайтты жылжытудың бірнеше негізгі тәсілдер бар:
іздеу машиналарына тіркеп, сайтты оңтайландыру;
Web-қор каталогтарында тіркеу;
тематикалық қорларда кәсіпорын мен сайт туралы ақпаратты орналастыру;
іздеу жарнамасы;
баннерлік жарнама.
Сайтты жылжыту үдерісін сұлба түрінде келесідей көрсетуге болады (1.2-сурет):
Сурет 1.2. Сайтты жылжыту тәсілдері.
Сайттың көптеген жетістіктері бар. Біріншіден, сайт компанияға желі арқылы жаңа клиенттер мен серіктестер табуға мүмкіндік береді. Екіншіден, көптеген жарнамаларға беруден үнемдейді.
Үшіншіден клиенттермен жұмыс істеуде сапалық сервисі қамтамасыз етіледі. Мысалы, офистерге қарағанда, сайтқа кез келген уақытта кіріп, толық ақпарат алуға болады. Сонымен қатар сайттағы прайс - парағы мен логотиптер көрнектірек болады.
Іздеу жүйелерінің ұсынған web-құралдары сайт пен Google немесе Yandex сияқты іздеу машиналары арасында байланыс орнатып, пайдалы ақпаратты алып отыруға мүмкіндік береді. Google қызметінде келесілер қарастырылған (1.3-сурет):
GoogleBot роботына сайттың қай бөлігі сканерлеуде қиындық туғызатындығын көру;
- Robot.txt файлын құру және анализдеу;
- негізгі доменді айқындау;
- іздеу сұраныстарындағы кілттік сөздер тізімін қарап шығу;
- title және description тегтерінің жазылуын тексру;
- сайтты GoogleBot ретінде көру;
- сапа стандарттарына қайшы келуі туралы ақпарат алу;
- қажетсіз сілтемелерді іздеу жүйесінен алып тастау.
Google ұсынған web-мастер құралдарынның Интернеттегі сіздің сайтыңыз бөлімінде пайдаланушылар сайтқа қай жолмен келетіндігі және сайттың оларға қалай көрнетіндігі туралы ақпарат беріледі. Оның:
Іздеу сұраныстары бетінде ең көп іздеу нәтижесі бойынша сайттың көріну мүмкіндігі жоғары сөздер тізімі жазылады. Бұл бетте келесідей мәліметтер берілген:
- сұраныстар: іздеу сұраныстарының нәтижелері ;
- сұраныс: сайт беттері көрсетілген іздеу сұраныс сөздерінің тізімі;
- көрсетілімдер: іздеу нәтижелері бойынша сайт көрсетілу саны, сонымен қатар, алдыңғы күнге қарағанда мәліметтердің өсукему динамикасы (пайызбен) есептелінеді;
- тінтулер: іздеу нәтижелеріндегі сайтқа өтетін сілтемелерді басу саны, және де алдыңғы күнмен салыстырмалы нәтижелерді көрсетеді;
- орташа позиция: анықталған сұраныстар бойынша сайттың іздеу жүйелеріндегі орны.
- Қазақ ауыл шаруашылығын механикаландыру және электрлендіру ғылыми-зерттеу институты сайты Google-дың, Yandex және Microsoft ұсынған Bing жүйелерінің web-қор каталогтарында тіркелінеді. Аталған қорларда тіркеу үшін - сайттың қолданылу-бағытталу аясы туралы нақты ақпаратты беріп, модератордың тексеруінен өтеді.
Сайттың қызмет көрсетуі. Сайттың қызмет көрсетуі - бұл сайттың тұрақты жұмысын сақтап қалу ғана емес, қызықтырушылықты жоғалтпау үшін үнемі жетілдіру.
Сурет 1.3. Google-дың web-мастер құралдары
Сайттың қызмет көрсетуі негізгі үш функцияны атқарады:
- актуалдылығын қолдау және дамыту;
- іздеу жүйелеріне оңтайландыру;
- жылжыту.
1.4 Сайттың жұмыс істеу тиімділігі
Қойылған талаптарға сәйкес келмейтін web-қорлар болатын жағдайлар кездеседі. Осындай кездерде жобаның жан-жақты анализі жүргізіледі: дұрыс жұмыс істеуі, функционалдылығы, графикалық үйлесімділігі, сайттың толтырылу сапасы және т.б., яғни жұмыс істеу тиімділігі. Құрылымдық анализден басқа, web-сайттар аудит аспектісінің негізі болып - ресурстың потенциалды аудиториясының анализі саналады. Аталған кезеңде, сайтқа кірушілердің көзі сарапталып, аудиторияның портреті құралады. Жасалған зерттеулер нәтижесі бойынша келесілерді айқындауға болады:
- сайттың тиімділік анализі;
- сайтқа кірушілер анализі.
Маркетингтік аудит келесілерді қамтиды:
- сайт қалдырған бірінші әсер. Әрі қарай басқа бөлімдерге де кіру немесе белгілі бір сабептермен шығып кету және т.б;
- сайтты қабылдау түйсігі. Түстік байланыс, орындалу сапасы, сайт дизайнының мақсаттары мен міндеттеріне сай болуы, т.б;
- Бұл компания немен айналысады? Нені ұсынады? деген сұрақтарға дизайны жауап беретіндігі;
- сайт мәтіндерін оқу ыңғайлылығы, мәтін мен батырмалар арасындағы қашықтық; сайтта орналасқан баннерлердің ауырлығы мен пайдаланушылардың көз қарасы;
- жол жүру сұлбасы мен оны принтерге шығару мүмкіндігі.
- интернетке стандартты емес символдардың, таңбалардың дұрыс түсінілуі;
- URL дизайны - домандік ат анализі: сәйкестігі, дұрыс жазылуы мен айту ыңғайлығы;
маркетингтік аудит бірнеше кезеңдерді қамтиды (1.1-кесте).
Кесте 1.1.
Маркетингтік аудит кезеңдері
Аудит кезеңі
Сипаттамасы
Сайттағы мәтіндік ақпараттың сапалылық анализі (басты бет, бөлімдері)
1. Пайдаланушыға қажетті ақпараттың бар болуы;
2. Ақпараттың пайдалылығы;
3. Тез арада шолып өтуі;
4. Бөлім атауларының қамтитын ақпаратқа сәйкес болуы;
5. Мәтіндер көлемінің анализі;
6. Мәтіндерді безендіру ережелері: қаріпі, атаулары, ерекшелеулер, сілтемелер, т.б.
7. Сайт құрамының жаңару жиілігі.
Бәсекелес интернет сайттары мен аралас компаниялардың анализі.
1. Безендіру мен интернет қорларының ыңғайлы пайдалануы;
2. Онлайн-жүйелерінің бар болуы мен сапалылығы;
3. Web- жаңашылдықтарының ендірілуі, сайттың өзгеше жұмыс істеуі;
4. Ақпаратты ұсыну анализі;
5. Ішкі жарнама мен өнімдердің жаңарып отыруы.
Сайтты жетілдіру ұсыныстары.
1. Сайттағы бар сервистердің тестілеуден өтуі, орындалу сапасының анализі;
2. Сайтта жаңа бөлімдердің ашылуы мен олардың контентпен толтыру;
3. Стандартты және стандарты емес жаңа қызметтердің ашылуы;
4. Өнімдер мен қызметтердің ерекше түрде ұсынылуы;
Сайтқа кіру санын шығынсыз ұлғайту.
Іздеу машиналарында сайт көрінуінің базалық аудиті.
1. Тегтер анализі және іздеу жүйелерінің оңтайландыруы бойынша жеке бөлімдер мен беттердің безендіруі жөнінде ұсыныстар;
2. Сайтқа өтетін сыртқы сілтемелердің саны мен сапалылық анализі;
3. Сайттың индекстелген беттерін тексеру;
4. Сайттың базалық техникалық аудиті;
5. Клиенттің web-сервер қателер журналының анализі;
6. Web-сервер жіберетін тақырыптар мен атауларды тексеру.
Маркетингтік аудит - бұл сайтты маркетингтік көз қарас бойынша зерттеу. Сайттың тиімділігі ойластырылған маркетингтік шаралар қолданғанда арта түседі. Іздеу жүйелерінде сайт жықсы орналасқанмен, ол тиімді және бизнесте қойылған мәселелерді 100% шешеді деген сөз емес. Әрине, іздеу оңтайлылығы, дәстүрлі және контекстті интернет- жарнама сайтқа кірушілер санын ұлғайтуға көмектеседі, сәйкесінше клиенттер саны өседі деген сөз. Дегенмен, бар виртуалды кірушілер санынан, қандай да бір тәсілмен клиенттер санын көбейтуге бола ма? Әрине болады.
Ол үшін сайттың маркетингтік аудитін жүргізу керек, өз кезегінде ол сайттың жұмыс істеу тиімділігін қалай арттыру керек екеніне жауап береді. Ағымдағы техникалық және маркетингтік қателер анықталып, шешу әдістері ұсынылады.[3]
Қазіргі уақытта Қазақстанда қаржылық қызметтің көптеген онлайындық нұсқасы бар. Интернетте жасалынған биржалық келісімнің саны дәстүрлі жасалынған келісімнен артып түседі. Банктердің желілік өкілдері өздерінің тұтынушыларына интернет арқылы өз қаржыларын қашықтықтан басқару әдісін кеңінен ұсынуда. Интернет-дүкендерде қоғамның бөлінбес бір бөлігіне айналып баруда. Отандық төлем-ақылырдың сан-түрлі әдістерінің халыққа ұсынылуы интернет жүйесінің елімізде кеңінен тарап, халықтық қолданысқа ие болды.
Қазақстанда 50 аса сақтандыру компанияларыинтернет желісінде көрсетілген. Бұл ретте көптеген сақтандыру компаниялардың Web-сайты тек мәлемет жеткізу мен өз қызметтерімен таныстыру рөлін атқарып отыр.
Осы және өзгеде себептерге байланысты қазақстандық сақтандырушы компаниялардың Web-сайтын ол компаниялардың Интернет-өкілдігі деп айта алмаймыз. Яғни, құрылған сайттың негізгі мәселесі халыққа институт туралы ақпарат және көрсететін қызметі жайлы жеткілікті дәрежеде мәлімет жеткізу. Мәліметтер келесідей қызметтерден тұрады:
институттың даму тарихы;
зертханалар нұсқасын ұсыну;
серіктестер жайлы мәлемет;
басты мекен-жайы;
Бұл тұста тұтынушы институт арасындағы сенім маңызды рөл атқарады. Сол себепті қаншалықты осы мәлеметтер сенімді түрде жеткізілсе, соншалақты тұтынушының институтқа деген көз-қарасы жақсы болады.
1.5Есептің қойылымы
Дипломдық жұмыстың мақсаты ғылыми-зерттеу институттың қызметтерін on-line режімде қолдануға мүмкіндік беретін web сайтты құру болып табылады.
Құрылатын сайт арқылы қолданушылар өздеріне қажетті, компанияның қызметтері жайлы Негізгі ғылыми бағыты - ауыл шаруашылығын өнімдерін өндіруде жаңа технологиялар мен техникалық құрал-жабдықтарды ұсынып, техниканың ғылыми-әдістемелік негіздерін жасау арқылы еңбек өнімділігін арттыру, өнім түсімділігін көбейту.мәліметттер ала алады. Дипломдық жұмыстың нәтижесінде келесі негізгі тапсырмалар орындалуы қажет:
oo web-қосымшаның құрылымын құру;
oo программалау тілін таңдау;
oo тиімді және түсінікті программалық интерфейсті құру;
oo интернет арқылы өздеріне керек ақпараттарды білу;
oo сайтты жылжытуды ұйымдастыру;
oo қолданушылардың пікірін бөлісу бөлімін ұйымдастыру;
oo сайт бойынша іздеу жүйесін ұйымдастыру.
Web-қосымшаны құру барысында РНР серверлік бағдарламалау тілі, РНР тіліне ендірілген HTML гипермәтіндік тілі, РНР тілі және MySQL деректер қоры қолданылады.
1.6 Клиент−сервер технологиясы
Ереже бойынша ақпараттық жүйенің құрамына кіретін компьютерлер және бағдарламалар тең құқықтық болып табылмайды. Желідегі бір компьютер процессорлар, файлдық жүйе, почталық қызмет, басу(печати) қызметі, мәліметтер базасы сияқты ақпараттық−есептеу ресурстарды орналастырады. Кез - келген ресурсты басқаратын компьютерді сол ресурстың сервері, ал онымен қолданғысы келген компьютерді клиент деп аталуы қабылданған. Нақты сервер өзінің ие болған ресурс түрімен сипатталады. Яғни, егер ресурс мәліметтер базасы болса, онда тағайындалуы− мәліметтер базасын өңдеуге байланысты клиенттердің сұраныстарына қызмет көрсету болып табылатын, мәліметтер базасының сервері туралы айтылады; егер ресурс − файлдық жүйе болса, онда файлдық сервер немесе файл−сервер туралы айтылады және т.с.с.Бұл принцип үрдістердің өзара әсерлесуіне де таралады. Егер олардың біреуі басқаларға сәйкесінше қызметтер жинағын беру арқылы кейбір функцияларды атқаратын болса, мұндай үрдіс сервер ретінде қарастырылады. Осы қызметтерді пайдаланатын үрдістерді клиенттер деп атау қабылданған.Бүгінгі таңда "клиент−сервер" технологиясын кең қолданыс алуда, алайда өзінен−өзі ол әмбебап рецепттерді ұсынбайды. Ол тек қазіргі заманғы таратылған ақпараттық жүйенің қалай ұйымдастырылу керек екенінің жалпы көрінісін береді. Оның үстіне бұл технологияның нақты бағдарламалық өнімдерде және де бағдарламалық қамтаманың түрлерінде жүзеге асуы әлдеқайда ажыратылады. "Клиент−сервер" технологиясының негізгі принциптерінің бірі әртүрлі табиғаты бар стандарттық бағдарламаның қосымшаның (приложения) функцияларын үш топқа бөлуге негізделген. Бірінші топ − бұл мәліметтерді енгізу және көрсету функциясы. Екінші топ берілген пәндік облысқа сипатталған(характерные) тек қана қолданбалы функцияларды біріктіреді. Үшінші топқа мәліметтерді сақтау және басқару (мәліметтер базасын, файлдық жүйелерді және т.б.) функциялары жатады. Осыған сәйкес кез келген бағдарламада қосымшада (приложения) келесі логикалық компоненттер таңдалады:
− бірінші топтың қызметтерін жүзеге асыратын көрсету компоненті (presentation);
− екінші топтың қызметтерін қолдайтын қолданбалы компонент (business application);
− үшінші топтың қызметтерін қолдайтын ақпараттық ресурстарға қатынау компоненті (resource acces) немесе ресурстар менеджері (Resource manager).
"Клиент−сервер" технологиясының шеңберінде бағдарламаларды қосымшаларды (приложения) жүзеге асыруының айырмашылығы үш фактормен анықталады. Біріншіден, барлық үш топтың қызметтерін жүзеге асыру үшін қандай механизмдер қолданатындығымен. Үшіншіден, жүйеде компьютерлер арасында логикалық компоненттер қалай таратылғандығымен.Әрқайсысы келесі сәйкес келетін модельдерде жүзеге асатын үш жақын келулер(подход) ерекшеленеді(выделяются):
− қашықтықтағы мәліметтерге қатынау моделі (Remote Date Access − RDA);
− мәлеметтер базасы серверінің моделі (DateBase Server − DBS);
− приложений(қолданба, қосымша) серверінің моделі (Application Server − AS).
RDA − моделінде көрсетім компонент және қолданбалы компонент кодтары бірлескен және компьютер−клиентте орындалады. Соңғысы мәліметтерді енгізу және көрсету функцияларымен бірге таза қолданбалы функцияларды да қолдайды. Ақпараттық ресурстарға қатынау, ереже бойынша арнайы тілдің операторларымен немесе арнайы кітапхананың функцияларын шақыруымен қамтамасыз етіледі. Ақпараттық ресурстарға сұраныстар қашықтықтағы компьютерге торап бойынша жіберіледі. Соңғысы сұраныстарды өңдейді және орындайды және клиентке мәліметтер блогын қайтарады (1.5.1 - сурет ). "клиент−сервер" архитектурасы туралы айтқанда, көбінесе осы модель туралы айтады.
Сурет 1.5. Қашықтықтағы мәліметтерге қатынау моделі.
DBS−моделі (1.5. - сурет ) компьютер−клиентте орындалатын үрдіс көрсетім функцияларымен шектеледі, ал қолданбалы функциялар компиляциялянатын резиденттік процедуралар немесе мәліметтер базасының процедуралары деп аталатын сақталатын процедураларда жүзеге асырылған (stored procedure) деген жорамалда құрылады. Олар тікелей мәліметтер базасында сақталады және мәліметтер базасының компьютер−серверінде орындалады (мұнда мәліметтерге қатынауды басқаратын компонент, яғни МББЖ қызмет етеді). Сақталатын процедуралардың механизмі - DBS− моделінің ерекше сипаттамасы− әзірше тек қана МББЖ− де, онда да бәрінде емес бар болғандықтан ақпараттық ресурстың түсінігі мәліметтер базасына дейін тарылған.
Сурет 1.4. Мәліметтер базасы серверінің моделі
Тәжірибеде егер мәліметтер базасының бүтіндігін қолдауды (поддержка) және кейбір қарапайым қолданбалы функцияларды сақталатын процедуралармен (DBS−модель) қолдайтын болса аралас модельдер жиі қолданылады, ал әлдеқайда күрделі функциялар компьютер−клиентте орындалатын (RDA−модель) қолданбалы бағдарламада тікелей жүзеге асырылады. Бірақ бірден екі моделідің элементтерін қамтитын мұндай шешімдер олардың арақатынасы туралы біздің представлений (елестету, көрсетім) прнципиально (принципшіл) өзгерте алмайды.[4]
AS - моделінде (1.5.3 - сурет) компьютер−клиентте орындалатын үрдіс мәліметтерді енгізу және көрсетуге жауап береді (яғни, бірінші топтың қызметтерін жүзеге асырады). Қолданбалы функциялар қашықтықтағы компьютерде қызмет ететін үрдістер тобымен (қолданба серверлері) орындалады. Қолданбалы есептерді (задач) шешу үшін қажетті ақпараттық ресурстарға қатынау RDA−моделіндегідей әдіс бойынша қамтамасыз етіледі. Қолданбалы компоненнттерден әртүрлі түрдегі ресурстарға қатынау бар− мәліметтер базасы, индекстелген файлдар, кезектер және т.б. Ереже бойынша, серверы приложений ресурс менеджері қызмет ететін компьютерде орындалады, бірақ басқа компьютерлерде де орындалуы мүмкін.
Сурет 1.6.Қсымша модуль сервері
Бұл екі модельдің фундаментальное айырмашылығы неде? RDA және DBS− модельдері функцияларды бөлудің екізвенолық сұлбасына тіреледі (опираются). RDA− моделінде қолданбалы функциялар бағдарлама−клиентке приданы (берілген), DBS−моделінде олардың орындалуы үшін жауапкершілікті МББЖ ядросы алады. Бірінші жағдайда қолданбалы компонент көрсетім компонентімен сливается, екінші жағдайда - ақпараттық ресурстарға қатынау компонентіне интегрируется. Керісінше, AS−моделінде функцияларды бөлудің үшзвенолық классикалық сұлбасы жүзеге асырылған, мұнда қолданбалы компонент қолданбалы бағдарламаның маңызды элементі ретінде белгіленген, оны анықтау үшін көпмақсатты (многозадачная) операциялық жүйенің әмбебап механизмдері қолданылады және екі басқа компоненттері бар интерфейстер стандартталған.
2. Ғылыми зерттеу институтының web cайтын құру
2.1 Сайтты құру құралдары
Интернеттің дамуына орай жасалынған web-беттердің бет-бейнесі өзгере түсуде. Бастапқыда HTML беттер тек белгілі бір ақпаратты бере отыра, ешқандай қосымша қызметтерді атқармайтын. Бірте-бірте сұраныстар күрделене түсті, енді сайтты құруда тек HTML тілін білу жеткіліксіз. Түрлі технологиялар икемді сайт жасауға ықпалын тигізеді. Қазіргі заманауи сайттарды құру үшін: HTML, CSS, JavaScript (немесе VBScript), Flash, PHP (немесе Perl) және MySQL реляциялық мәліметтер қоры пайдаланылады. Технологиялардың қолданысқа енуіне байланысты web-сайттардың оңтайлы өзгеруін байқауға болады (2.1-сурет).
Сурет 2.1.Web-технологиялардың қолданысқа енуі
Клиенттік орта(браузер, мысалы Opera) бағдарламаның сыртқы келбеті(бір бөлігі) болады. Осы ортада HTML беттер мен қызмет көрсету сеанстары, ағымдағы сессиялар көрсетіледі. Бетте орналасқан нысандар терезелерді, оқиғаларды және HTML беттерін (манипуляциялауға) басқаруға мүмкіндігі болуы міндетті. Ол үшін JavaScript клиенттік тілі керек.
Сервермен жұмыс істеуде PHP тілі (немесе Perl) және MySQL мәліметтер қоры қажет.
HTML. HTML- бұл бағдарламалау да, құжаттарды басқару тілі де емес. Бұл ең алдымен гипермәтінді белгілеу тілі. Оның басты мақсаты- мәтінді орналастыру, құрылымын тегтер арқылы сипаттау: параграф, цитата, тізім, бөлім.
HTML тілінде көптеген құрамдас элементтері бар. Олар құжатты кез келген қалау бойынша безендіруге көмектеседі. Браузердің үнсіздік кейпіндегі қаріп стильдерінің көрінісі ұнамаса, қосымша тегтер арқылы оңай өзгертуге болады. Егер бұл да көңілден шықпаса CSS стильдер кестесін пайдалануға болады.
XHTML. XHTML тілі XML және HTML тілдерінің қоспасы, біртіндеп HTML-ды ығыстырып келеді.
CSS. CSS (Cascading Style Sheets) - каскадты стильдер кестесінің тілі. Ол web-беттердің мүмкіндіктерін арттыру үшін құрастырылған.
Web-құрастырушыларға беттің сырт келбетін жақсартуға мүмкіндік береді (қаріптер, түстер, шегіністер, орналасуы, т.б.). CSS құжаттың негізгі ішкі құрылымын (мысалы, HTML тілінде жазылған) және оны безендіруінен (CSS-те жазылғанынан) айыру үшін жасалған. Мұндай әрекет құжаттың сырты көрінісі мен қайталанатын элементтерін безендіруге септігін тигізеді.
HTML мен CSS-ті пайдаланғанда келесілерді ескеру қажет:
- HTML-код мәтінді логикалық тұрғыда жазады, яғни web-беттің құрылымын береді: абзацтардың, графикалық суреттердің, жолдар мен ұяшықтардың орналасуы мен кезегі;
- CSS стильдер кестесі мәтіндерді физикалық тұрғыда орналастырады, яғни web-беттің көрінісін береді: абзац мәтәндері қандай қаріппен терілетіндігі, атаулары қандай түспен көрінетіндігі, кестелердің қалыңдығын және т.б.
Сонымен қатар, стильдерімен толтырылмаған HTML бет оқылуға ыңғайлы. Себебі, HTML бетте бір уақытта web-беттерді (форматтаудың) өңдеудің логикалық және физикалық тегтері болады.
Қаріпті қоюлатып ерекшелейтін b және strong тегтері, сонымен қатар курсивті i және em тегтері бар. Бірақ b және i физикалық өңдеу тегтері мәтінді тек ерекшелеп қояды (сондықтан олар ескірген және қолданылмайтын тегтер қатарына жатқызылады), ал strong және em логикалық өңдеу тегтері тек ерекшелеп қана қоймай, мәтінге маңыздылық дәрежесін береді. [5]
Егер web-бетті мүмкіндігі шектеулі адамдар арнайы браузер арқылы оған дауыстап оқып берсе, strong және em тегтер арасындағы сөздерге өзге интонация беріледі.
Flash. Flash бір уақытта бағдарлама (Flash, Adobe Inc.) және файлдық формат (.swf кеңейтілімде).Adobe Flash- Adobe компаниясының мультимедиялық платформасы. Ол мультимедиялық презентацияларды, web- беттерді, жарнамалық баннерлерді, анимациялық ойындарды, web- беттерде водео және аудио жазбаларды ойнауда қолданылады. Adobe Flash векторлы, растрлы және үш өлшемді графикалық суреттермен жұмыс жасайды.
Компиляцияланған flash файлдар .swf кеңейтілімімен сақталады. Flash файлында видеороликтер .flv кеңейтілімінде болады да, ал swf роликтер тек контейнер рөлін атқарады. Файлдық жұмыс форматы .fla кеңейтіліміне сәйкес келеді.
Flash ерекшеліктері:
- платформалық тәуелсіздік, яғни flash арқылы құрылған сайттар түрлі операциялық жүйелер мен браузерлерде бірдей көрінеді;
- үлестірілген және дизайнерлерге үлкен көлемді құралдардың берілуі;
- дұрыс жасалынған flash сайттар аз орын алып, тез жүктеледі;
Flash кемшіліктері:
- интернет пайдаланушылардың flash ойнатқыштарын жаңарту ниеттерінің болмауы, сол себепті жаңа flash модульдері жұмыс істемейді;
- интерфейсі мен стандартталуының қиындығы;
-ұзақ жүктелуі - графикалық объектілердің көлемді болуына байланысты.
Flash және DHTML. Web-сайт дизайнерлеріне Flash және DHTML арасында таңдау көп жағдайда туындайды. Егер DHTML интерактивтілікті HTML, CSS және JavaScript құралдары арқылы жүргізсе, Flash технологиясы HTML бетіне ендірілген жеке Internet- технологиясы болып келетін нысан.
Таңдау мәселесі тұрса, сайтта қандай ақпарат орналасатындығын анықтап алу міндетті:
- мультимедия элементтері көп қолданылса, дұрысы- Flash;
- көлемді мәтіндерді қамтитын сайтқа DHTML немесе HTML қолданылған жөн. Өзінің жетістіктеріне қарамастан Flash HTML беттерді ығыстыра алмайды.
Интернеттегі бағдарламалау тілдері
Web- сайтты құрастыруда қолданылатын программалау тілдерін 2 топқа бөліп қарастыруға болады:
Біріншісіне, сайтқа кірушінің компьютерінде, браузерінде, орындалатын код жатқызылады. Бұлар бәріне таныс JavaScript, VBScrpt, Java-апплеттері. Осы тілдерде жазылған бағдарламалар, web-беттің кодына ендіріледі, немесе бөлек файлға жазылып web-беттен шақырылады.
Екінші топқа, web-сервер орналасқан компьютерде орындалатын бағдарламалар жатқызылады. Бұл топқа PHP жатады, және басқа тілдерге қарағанда өзінің қарапайымдылығымен ерекшеленеді.
Бұл тілде бағдарламаны құра отырып C++ немесе Perl тілдеріндегі сияқты файл сценарийлеріне қатынау құқығы туралы, түрлі модульдерге қатынау жолдарын көрсету және т.б. әрекеттерді ескермеуге болады. PHP бағдарламасын тестілеу үшін хостинг провайдерде орнатылған операциондық жүйені орнату қажет емес. Сәйкес web-серверді жүктеп PHP модулін қосса жеткілікті.
Құпиялылығы.JavaScript және VBScript скриптері web-бетке тікелей орналастырылады да көру кезінде беттің кодында қарап шығуға болады. Қандай да бір скриптің коды ашық жазылады. Ешқандай құпиялылығы, қауіпсіздігі не авторлық құқық сақталынбайды,кез келгені алып өз ыңғайына өзгерте береді. Perl-да ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Қазақ ұлттық аграрлық университеті
Айтуарова Ә. Қ.
Ғылыми зерттеу институтыныңақпараттық жүйесін жобалау
ДИПЛОМДЫҚ ЖОБА
Мамандығы 5В070400 - Есептеу техникасы және бағдарламалық қамтамасыз ету
Алматы 2017
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРІГІ
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
Инженерлік факультеті
Автоматтандыру және ақпараттық технологиялар кафедрасы
ДИПЛОМДЫҚ ЖОБА
Тақырыбы:Ғылыми зерттеу институтыныңақпараттық жүйесін жобалау
Беттер саны 80
Сызбалар мен көрнекі
материалдар саны 17
Қосымшалар 18
Орындаған Айтуарова Әсем Қалдыбайқызы
2017 ж. ____ _______________ қорғауға жіберілді
Кафедра меңгерушісінің м.а.,а-ш.ғ.к., қауым.профессор
_______________
Сейдалиева Г.О.
Жетекші:
аға оқытушы
_______________
Молдабеков Б.К.
Арнайы тараулар кеңесшілері:
Экономикалық бөлім
т.ғ.к., профессор
_______________
Ахметов Қ.А.
Норма бақылау
ф-м.ғ.к., қауым. профессор
_______________
Қырғызбаева Б.Ж.
Сарапшы
_______________
_______________
Алматы 2017 жыл
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
Инженерлік факультеті
Мамандығы 5В070400 - Есептеу техникасы және бағдарламалық қамтамасыз ету
Автоматтандыру және ақпараттық технологиялар кафедрасы
Дипломдық жобаны орындау
ТАПСЫРМАСЫ
СтудентАйтуарова Әсем Қалдыбайқызы
Жоба тақырыбы: Ғылыми зерттеу институтыныңақпараттық жүйесін жобалау
Университет бойынша 2017 ж. ___ _____ № ______ бұйрығымен бекітілген
Дайын жұмысты (жобаны) тапсыру мерзімі 2017 ж. ___ _______________
Жұмыстың (жобаның) бастапқы деректері:
1. Ғылыми зерттеу институтының ақпараттық жүйесінің Web сайтын құру үшін кәсіпорын туралы мәлімет жинау.
2. HTML тілі қосымшасының негізгі компоненттері мен формаларын игеру.
3. Қойылған мәселенің қазіргі жағдайы;
4. Есептің қойылымы MySQL деректер қоры, Java Script негіздері, Open Server бағдарламалау ортасын пайдалану арқылы ақпараттық жүйе құру.
Дипломдық жобада қарастырылатын сұрақтардың тізімі:
1. Қойылған мәселенің қазіргі жағдайы;
2. Мекеменің ақпараттық жүйесін құру;
3. Қосымшаның программалық қамтамасын баяндау.
4. Жобалау бөлімі;
5. Өңдеудің экономикалық тиімділігін есептеу;
Ұсынылатын негізгі әдебиеттер:
1. Дакетт, Джон Основы веб-программирования с использованием HTML, XHTML и CSS Джон Дакетт. - М.: Эксмо, 2012.
2. Дебольт HTML и CSS. Совместное использование Дебольт, Вирджиния. - М.: НТ Пресс, 2013.
3. Дронов, В. HTML 5, CSS 3 и Web 2.0. Разработка современных Web-сайтов В. Дронов. - М.: БХВ-Петербург, 2014.
4. Дронов, Владимир HTML 5, CSS 3 и Web 2.0. Разработка современных Web-сайтов Владимир Дронов. - М.: БХВ-Петербург, 2013.
Жобаның арнайы тараулары бойынша кеңесшілері
Тарау
Кеңесші
Мерзімі
Қолы
Экономикалық бөлім
Кафедра меңгерушісі,профессор Ахметов Қ.А.
Кафедра меңгерушісінің м.а.,а-ш.ғ.к., қауым. профессор
_______________
Сейдалиева Г.О.
Жетекші:
аға оқытушы
_______________
Молдабеков Б.К.
Тапсырманы орындауға
қабылдадым, студент
_______________
Айтуарова Ә.Қ.
___ ___________ 201__ ж.
Дипломдық жобаны орындау
ГРАФИГІ
Ретттік номері
Өңделетін сұрақтар және бөлім тізімі
Жетекшіге ұсыну мерзімі
Ескертулер
1
Қойылған мәселелер бойынша әдебиеттерге шолу
05.12.2016
2
Программалық қамтаманы баяндау
20.02.2017
3
Теориялық бөлім
27.03.2017
4
Програмалық қамтаманы қолданудың басшылығы
24.04.2017
Кафедра меңгерушісінің м.а.,а-ш.ғ.к., қауым. профессор
_______________
Сейдалиева Г.О.
Жетекші:
аға оқытушы
_______________
Молдабеков Б.К.
Тапсырманы орындауға
қабылдадым, студент
_______________
Айтуарова Ә.Қ.
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
6
1
Қойылған мәселенің қазіргі заманғы қоғамдағы рөлі ... ... ... ... ... .
8
1.1
Интернет туралы түсінік ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
8
1.2
Сайтты құрудың кезеңдері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
10
1.3
Сайтты жылжыту ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
12
1.4
Сайттың жұмыс істеу тиімділігі ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ...
14
1.5
Есептің қойылымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
16
1.6
Клиент−сервер технологиясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
17
2
Ғылыми зерттеу институтының web cайтын құру ... ... ... ... ... ... ..
21
2.1
Сайтты құру құралдары ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
21
2.2
Java Script негіздері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
24
2.3
PHP бағдарламасының негіздері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ...
27
2.4
MySQL деректер қорының сервері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
33
2.5
AJAX тілінің негіздері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
37
2.6
Open Server серверлік платформасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
38
2.7
CMS жүйелерінің рейтингісі ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
40
2.8
Drupal қолдану ортасы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
44
2.9
Сайттың құрылымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
46
3
Программалық қамтаманы сипаттау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
47
3.1
Функционалдық қолданылуы ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ...
47
3.2
Программаның логикалық құрылымын сипаттау ... ... ... ... ... ... ... ..
48
4
Экономикалық бөлімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
53
4.1
Жоба мақсаты және есептері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
53
4.2
Ақпараттық жүйенің экономикалық тиімділігін есептеу ... ... ... ..
54
4.3
Программаны жазуға кеткен шығынды есептеу ... ... ... ... ... ... ... ..
55
4.4
Программаны енгізуге байланысты шығынды есептеу ... ... ... ... ...
56
4.5
Программамен қамтамасыз етілгеннен кейінгі шығынды есептеу
58
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
60
Пайдаланылған әдебиет тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
61
Қосымшалар ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
62
Кіріспе
Бүгінгі күнде, ақпараттық технологиялардың дамуы үрдісі - адам өміріне көптеген жаңалықтар, мол мүмкіншіліктер туғызуда. Атап айтқанда, ақпарат алу, алмасу ғылым-білім, қаржылық, жарнамалық, транспорттық, бұқаралық-ақпараттық медициналық сынды т.б. салалардағы жаңалықтарды, жетістіктері мен нәтижелерді жедел түрде, қолма-қол пайдалана алуға мүмкіндік туғызатын жаңа жүйелерді, нысандарды енгізуде.
Сондықтан, интернет желісінде өзінің қызмет сферасында, саудалық немесе саудалық емес қызметтермен шұғылданатынын ұсынғанда кез - келген компанияға сайт жасау керек. Интернет күніне 24 сағат жұмыс істейді, осы уақыт ағымында сіздің бизнесіңізбен өзіңіздің тікелей қатысуыңызсыз мыңдаған потенциалды клиенттер танысуы мүмкін. Сайт - бұл сіздің интернеттегі өкілдік түріңіз, сізге клиенттердің және серіктестердің базасын кеңейтуге, online да сатуды басқаруға, сіздің компанияңыздың танымалдығын жоғарылауға мүмкіндік береді.
Веб - сайт түсінігі - (ағыл. Website, web - өрмекшінің торы және site - орын) - бір немесе жинақталған веб - парақтары интернетте HTTPHTTPS хаттамалары арқылы мүмкіншілік алады. Сайттың парақтары жалпы түпкі мекен - жайларды, сонымен қатар қарапайым тақырыпты, логикалық құрлымды, рәсімдеуді және авторлауды бірктіреді, жинақталған барлық жалпы мүмкіндік алған сайттар жалпы әлемдік торды құрайды. Сайттың мағынасы - кез келген өзгелерге желі арқылы 1 - 2 гб мәліметті бере алуы үшін және өзі телеканал болуы үшін, жалпы жергілікті желі арқылы мемлекет тұрғындарын біртұтас күшке біріктіру. Сайттың мағынасы ертеректегі түсінікте физикалық желі түйіні - хостпен сервермен шатасырлған, бірақ интернеттің өсуімен, серверлер технологиясының жақсаруымен бір компьютерде көптеген сайттармен домендерді орналастыруға болатын болды.
Бүгінгі күнде ақпараттық технологиялар өндірісінде ең танымал қызметтердің бірі сайт құру болып есептеледі.
Қазіргі таңда өзінің Интернет-өкілі жоқ бірде-бір фирманы немесе ұйымды кездестіре алмайсын. Бүгінде сайт бизнестің кіріспе атрибуты ретінде қажет. Өндірісте тұрақты орынға ие болған және тұрақты табысы бар ірі компаниялар эффектілі корпоративті сайттармен танымал. Сайттарда компаниялар көбінесе осы компания жайлы, оның ұсынатын тауарлары мен қызметтерін, прайс - парақтарын және мекен - жайлары туралы ақпаратты береді. Сонымен қатар сайттар арқылы әрбір уақытта жаңартылатын ақпараттарды білуге болады.
Сайттың көптеген жетістіктері бар. Біріншіден, сайт компанияға желі арқылы жаңа клиенттер мен серіктестер табуға мүмкіндік береді. Екіншіден, көптеген жарнамаларға беруден үнемдейді. Үшіншіден клиенттермен жұмыс істеуде сапалық сервисі қамтамасыз етіледі. Мысалы, офистерге қарағанда, сайтқа кез келген уақытта кіріп, толық ақпарат алуға болады. Сонымен қатар сайттағы прайс - парағы мен логотиптер көрнектірек болады.
Веб - сайт функциялары
oo Жарнамалау фирманың өзіндік бейнесін жасап және оны қолдап, жарнамалық акциялар өткізіледі;
oo xабарландыру жалпы фирма туралы жан - жақты мәліметтер беріп, оның қызмет көрсету бағасы мен әріптестерге жеткізу қызметі жалпыға бірдей хабарланады;
oo cатукаталогда бағалармен көрсетілген тауарларға тапсырыс беруді құжаттаумен ақша төлеудің мүмкіндіктерін береді. Зерттеу - клиенттердің тауарлар жәйлі сұрақтарына қатысты ақпараттарды жинайды;
oo құрлымдау фирманың құрлымын кемелдендіріп, әріптестердің фирманы дерекқорларына қатынас орнатуына анағұрлым көп мүмкіндік береді;
Веб - сайттың түрлері. Визиткалы сайт - қарапайым сайт болып табылады. Ол html құралдарынсыз қолданушылармен интерактивті байланысты береді. Сайт фирманың дизайнына бүкілдей сәйкеседі.
Фирма сайтты - тек потенциальды клиентерге жарнамалық ақпараттарды беру үшін қолданады. Сайттың негізгі беттері: Негізгі бет - Сіздің фирма туралы қысқа да нұсқа ақпараттардан тұрады. Компания туралы - фирманың жетістіктерімен, клиентермен жұмысы және мұның сізге берер пайдасын көрсетеді. Контакты - Әдетте негізгі контакты ақпарат әрбір бетте қайталанады, ол сіздің компания туралы толық ақпараттан тұрады.
Сайтты құру Интернет желісінде жарнаманы қою және көрсетілетін ұсыныстың толық ақпаратын білуді қамтамасыз етеді. Диплом алдындағы тәжірибемді Қазақ ауыл шаруашылығын механикаландыру және электрлендіру ғылыми-зерттеу институтында өттім. Бұл дипломды жазудағы мақсатым осы аталған институттың Web сайтын жасауды ұйғардым. Ғылыми зерттеу институтының негізгі бағыты - ауыл шаруашылығын өнімдерін өндіруде жаңа технологиялар мен техникалық құрал-жабдықтарды ұсынып, техниканың ғылыми-әдістемелік негіздерін жасау арқылы еңбек өнімділігін арттыру, өнім түсімділігін көбейту.Осы жұмыста ғылыми зерттеу институты туралытолықтай ақпарат алуға мүмкіндік беретін сайт жасалынды.
1 Қойылған мәселенің қазіргі заманғы қоғамдағы рөлі
1.1Интернет туралы түсінік
Экономикалық өсім инфрақұрылымның дамуына байланысты мемлекеттік және жекеменшік кәсіпорындардың инвестициялық өсімін айқындады. Сонымен қатар, ол жұртшылықтың жоғары білім әлеуетіне ие болуға әзір болуына мүмкіндік туғызды (Интернетке қол жетімділікке бағаны кезең-кезеңмен төмендете отырып және ақырғы тұтынушыға берілетін арналардың өткізгіштік мүмкіндігін кеңейту арқылы). Мемлекеттік уәкілдік етуші органдардың бүкіл осы уақыт аралығында ақпараттық-коммуникациялық саланың даму басымдығын талай рет қайталай жариялаған тынымсыз еңбегі процестің ілгерілеуіне белгілі дәрежеде мүмкіндік туғызды.
ҚР республикалық ақпараттандыру және байланыс (АБА) Агенттігінің мәліметі бойынша 2010 ж. Интернеттің таралу дәрежесі (1,9 млн.) құрады, 2011 -35%, алайда 2012 жылдың қазан айында байланыс операторларының есебіне сүйене отырып, ақпараттандыру және байланыс Агенттігінің төрағасы 47% (7,4млн. адам) деген санды көрсетті.
Бұл санға кеңтарапты қолжетімділіктегі 2,2млн. абонент, коммутирлі қолжетімділікте (dial-up) 0,6млн. абонент, сонымен қатар Интернет торына мобильды қолжетімділікте 4,6млн. абонент кірді. Мобильды Интернет қызметін (WAP, GPRS, EDGE) пайдаланушы ұялы операторлар абоненттер көбінесе тұтынушылардың алғашқы екі категориясының біріне қатысты болғандықтан бұл көрсеткішті дұрыс деп санаудың өзі қиындау. Күмәнді десек те, ресми санақ әдістемесінде абоненттер санының тез өсуінің жағымды фактілерін атауға болады: кеңтарапты қолжетімділік абоненттері саны - 2010 жылы981 мыңнан, 2011 жылы1973 мыңға дейін, яғни бір жарым еседей артық болса, 2011жылы қайтадан екі есеге арта түсті.
Шетелдік дерек көздері Қазақстан бойынша аздап жоғарылау сан - ды көрсетеді. Сонымен WorldStat Internet ұйымының санағы бойынша Интернеттің еніп таралу дәрежесі 12,3%-ды (1,9млн.) құрайды, әйтсе де республика жұртшылығының Әлемдік ғаламтордағы қатынасу қарқынының жоғары екендігі мойындалады: 2000-2012ж.ж. аралығында қолданушылар саны 29 есеге артты. Ірі Budde Comm Интернет-компаниясының мәліметіне сәйкес қолданушылар саны 1,5млн. адамды құрайды, мобильді телефондар арқылы қолжетімділікті есепке алмағанда таранып ену дәрежесі-9,8%.Hivos Қорының (Нидерланды) Ғаламдық ақпараттық ұйымының есебінде сарапшылардың пікірі бойынша мұндай көрсеткіштер қазірше жеткілікті деп санала қоймайды, оның себебі телекоммуникация секторын либерализациялау қарқынының баяулығы және бағаның бірте-бірте төмендетілуіне қарамастан, Интернет қызметі тарифы әлі де жоғары болып отыр. Бұған Интернетті үйде пайдалануға мүмкіндіктері бар - аса кең тарала қоймаған орта класс қабатын, Қазақстандағы ауыл тұрғындарының жоғары процентті құрайтындығын және АКТ мәселесінде көпшіліктің сауатының төмендігін қоса айтуға болады. Сарапшылар тобында бұл факторлар ортасы басқа да институционалдық параметрлермен үйлесімділікте электрондық даярлық дәрежесін атайды. Осыған қарамастан, пайдаланушылардың көрсетілген әлеуеттік өсімі әрі мемлекеттік және жекеменшік провайдерлер инвестициясының жалғасуы, алаңда бәсекелестіктің қыза түсуі, технологиялық инновациялар, жекелеп алғанда, кейбір өткізгішсіз жүйенің дамуы негіз береді.
Интернет желiсiнiң құрылымы−Әрбiр тұтынушы компьютерi кәдiмгi телефон арналарымен түйiндi машиналармен байланысады. Ал түйiндi немесе негiзгi машиналар бiр−бiрiмен қуатты оптикалық талшықты немесе спутниктi арналармен жалғасады.
Түйiндi машиналар кез келген жай компьютерлер арасында байланыс орнату үшiн қажет, олар: тәулiк бойынша үзiлiссiз жұмыс iстеп, байланыс сеанстарының арасындағы уақытта жолда жүрген ақпараттарды уақытша сақтайды, ақпараттық серверлер деп аталатын мәлiмет жинақтауыш компьютермен жылдам iстейтiн оптикалық түрдегi байланыстыру iсiн қамтамасыз етедi.
Ақпаратты сервер - дегенiмiз қалың көпшiлiкке арналған, әрбiр тұтынушы пайдалана алатын көптеген ақпараттар түрлерi жинақталған арнаулы компьютер. Мұнда жаналықтар, мерзiмдi баспасөз (газет−журналдар), жарнамалар, т.с.с. мәлiметтер сақталады.Желiге қосылған әрбiр компютерге қайталанбайтын айрықша өзiндiк адрес (IP−адрес) берiледi, адрес компьютердiң типiмен (IBM, Macintoch), операциялық жүйенiң түрiмен (MS DOS, Windows 98, Windows NT) байланыста болмайды, демек жiберiлген ақпарат тура адрес көрсетiлген компьютерге келiп түседi.
Түйiндi машина мәлiметтердi тасымалдау кезiнде хабарды жiберген және оны алатын компьютерлер арасындағы ең қысқа жолды таңдайды, жұмыс барысында ол байланыс арнасының бос аралықтарын тиiмдi түрде пайдаланады. Бұл мүмкiндiк Интернеттi қазiргi кездегi ең жылдам, әрi арзан, әрi сенiмдi байланыс жабдығына айналдырды деуге болады.Қазіргі таңда өзінің Интернет-өкілі жоқ бірде-бір фирманы немесе ұйымды кездестіре алмайсын. Бүгінде сайт бизнестің кіріспе атрибуты ретінде қажет. Өндірісте тұрақты орынға ие болған және тұрақты табысы бар ірі компаниялар эффектілі корпоративті сайттармен танымал. Сайттарда компаниялар көбінесе осы компания жайлы, оның ұсынатын тауарлары мен қызметтерін, прайс - парақтарын және мекен - жайлары туралы ақпаратты береді.
Ал ендi түйiндi машиналар жұмысы қалай ұйымдастырылған, Интернетте адрестi кiм тағайындайды, компьютерлер арасындағы байланыс қалай қамтамасыз етiледi, компьютер телефонмен қалай қосылады деген мәселелерге келсек, бұның бәрiн iстейтiн арнайы қоғам - Интернет провайдерi деген ұйым, мекеме бар. Мысалы, Алматыда Интернет Провайдерi болып қызмет атқаратын Интернет трейнинг орталығы мекемелер жұмыс iстейдi.Интернет−те қызмет көрсету провайдерi - ISP (Интернет Service Provider),Интернет−пен қарапайым тұтынушылардың тiкелей қатынас құруын жүзеге асыратын заңды тұлға.
1.2Сайтты құрудыңкезеңдері
Кез келген өнім сияқты web-сайттың өзінің өмірлік циклының кезеңдері болады (1.1-сурет).
I.Жобалау мақсаты мен міндеттері
1. Мақсаты мен міндеттерін анықтау;
2. Мақсатқа жету критерийлерін анықтау;
3. Мақсатты пайдаланушылар сегментін анықтау;
II. Сайтты құру
1. Жобаның архитектурасы мен дизайнын жасау;
2. Технологиялық негізін құру;
3. Контентпен толтыру;
4. Дайын шешімдерді тестілеу;
5. Хостингтік платформаға көшіру;
6. Жобаны жүзеге асыру.
III. Сайтты жылжыту
1. Іздеу жұйелеріне тіркеу және оңтайландыру;
2. Web-қорлар каталогтарында тіркеу;
3. Тематикалық қорларда кәсіпорын және сайт туралы ақпаратты орналастыру;
4. Іздеу жарнамасы;
5. Баннерлік жарнама;
6. Рейтингтік жүйелерде тіркеу.
IV. Сайттың қызмет көрсетуі
1. Актуалдылығы және дамуы;
2. Іздеу машиналарына оңтайландыру;
3. Ендіру жұмыстары.
V. Сайттың жұмыс істеу тиімділігі
1. Экономикалық тиімділік;
2. Компанияның бизнес жобаларының сайтпен интегрирленуі;
3. Сайт жұмыс істеу тиімділігінің төмендеуі.
I.Жобалау мақсаты мен міндеттері
1. Мақсаты мен міндеттерін анықтау;
2. Мақсатқа жету критерийлерін анықтау;
3. Мақсатты пайдаланушылар сегментін анықтау;
II. Сайтты құру
1. Жобаның архитектурасы мен дизайнын жасау;
2. Технологиялық негізін құру;
3. Контентпен толтыру;
4. Дайын шешімдерді тестілеу;
5. Хостингтік платформаға көшіру;
6. Жобаны жүзеге асыру.
III. Сайтты жылжыту
1. Іздеу жұйелеріне тіркеу және оңтайландыру;
2. Web-қорлар каталогтарында тіркеу;
3. Тематикалық қорларда кәсіпорын және сайт туралы ақпаратты орналастыру;
4. Іздеу жарнамасы;
5. Баннерлік жарнама;
6. Рейтингтік жүйелерде тіркеу.
IV. Сайттың қызмет көрсетуі
1. Актуалдылығы және дамуы;
2. Іздеу машиналарына оңтайландыру;
3. Ендіру жұмыстары.
V. Сайттың жұмыс істеу тиімділігі
1. Экономикалық тиімділік;
2. Компанияның бизнес жобаларының сайтпен интегрирленуі;
3. Сайт жұмыс істеу тиімділігінің төмендеуі.
Сурет1.1. Web-сайттың өмірлік циклының кезеңдері
Жобалау мақсаты мен міндеттері.Қазақ ауыл шаруашылығын механикаландыру жане электрлендіру ғылыми-зерттеу институты (ҚазАШМЭҒЗИ) 1948 жылы 20 наурызда ауылшаруашылығын техникалық қамтамасыз етуді дамытуға, мал шаруашылығы мен егін шаруашылығының өнімділігін көтеруге бағытталған ғылыми-зерттеу жұмыстарының орталығы болып құрылған. 1955 жылға дейін институттың ғылыми қызметкерлері егін шаруашылығы мен мал шаруашылығындағы көлемді еңбек қажет ететін үдерістерді жарақтандыру үшін жаңа машиналардың бірнеше конструкцияларын шығарды.
Институт құрамында: ауыл шаруашылығы дақылдарын егу және жинауды механикаландыру, қой шаруашылығы жұмыстарын механикаландыру, малфермаларын жобалау, жемшөп дайындау жұмыстарын механикаландыру, ауыл шаруашылғында электр қуатын пайдалану, ауыл шаруашылығы дақылдарын өңдеуді механикаландыру, табиғи қуат көздерін (жел, су, күн сәулесі) пайдалану, ауыл шаруашылығы нормативтерін жасау және машина-трактор станцияларын құруды ғылыми-зерттеулермен негіздеу, ауыл шаруашылғы машиналарын сынақтан өткізу лабораториялары және тәжірибелік машиналарды жобалап жасайтын цех, сынақтан өткен машиналарды шығаратын тәжірибелік з-т, Ақмола облысыАқкөл қалаларында бөлімшесі бар.
Негізгі ғылыми қызметтері:
- ауыл шаруашылығын өнімдерін өндіруде жаңа технологиялар мен техникалық құрал-жабдықтарды ұсынып, техниканың ғылыми-әдістемелік негіздерін жасау арқылы еңбек өнімділігін арттыру, өнім түсімділігін көбейту.
Сайтты құрубірнеше кезеңдерді қамтиды:
1) бастапқы кезең. Бастапқы кезеңнің мақсаты - жобаның дизайны мен технологиялық негізінің талаптарын анықтау, сонымен қатар ресурстың мақсаттары мен міндеттерін белгілеп, жобаны құрастырудың жоспарын бекіту. Жобаның графикалық безендірудің талаптарын қамтитын дизайнның брифі құрастырылады;
2) жобаның дизайны мен архитектурасын жасау. Сайттың дизайнымен байланысты жұмыс келесі кезеңдерді қарастырады:
пайдаланушы интерфейсіне қойылатын талаптар анализі;
материалдардың интуитивті түрде түсінікті ұйымдастырылуы мен ойластырылған өтулер;
дизайн концепциясының құрастырылуы. Жобаның барлық функционалдық мүмкіншіліктерін жақсы жағынан ұсынып, мақсатты аудиторияның сұраныстарын қанағаттандыруға көмектесу;
дизайнды бекіту. Жобаның бастапқы дизайн концепциясына қажетті өзгертулер енгізіп, соңғы шешімге келу.
Сайттың қызмет көрсету функциялары мен материалдарын компания қызметкерлеріне оперативті түрде өзгертуге мүмкіндік беретін сайттың әкімшілік жүйесінің интерфейсі мен механизмдерін құрастыру жұмыстары жүргізіледі.
Аталған кезеңде графикалық және мәтіндік материалдарды енгізуге болатын сайттың жұмыс нұсқасы жасалады.
3) контентпен толтыру;Бұл кезеңде сайттың мәліметтер қоры контентпен толтырылады. Тиісті шаблондар мен механизмдер құрастырылғаннан кейін барлық мәтіндер, файлдар және қажетті көрсетілімдер енгізіліп немесе әкімшілік интерфейс арқылы мәліметтер қорына көшіріліп сайтта жарияланады.
4) дайын шешімді тестілеу;Жүйені интегрирлеу мен интернет өкілеттіліктің құралдырының баптаулары аяқталған соң тестілеуге ұсынылады.
5) құралдарды баптау және хостингтік платформаға көшіру;Мұнда провайдерді таңдау, хостингті алу, домендік атты таңдау және сайтты интернетке жүктеу әрекеттері жүргізіледі.
6) жобаны іске асыру;Барлық процедуралар аяқталғаннан кейін сайтты тестілеп, жобаны қолдау бойынша мамандардың нұсқауларынан өткеннен кейін сайт оның кірушілеріне ашылады.[2]
3.3 Сайтты жылжыту
Әдемі, қанық және ыңғайлы сайтты құрастыруға болады. Сайтқа потенциалды клиенттерді, серіктестерді, кірушілерді және т.б. тарту қажет. Бұл мәселемен байланысты жұмыс - сайтты жылжыту деп аталады. Сайтты жылжытудың бірнеше негізгі тәсілдер бар:
іздеу машиналарына тіркеп, сайтты оңтайландыру;
Web-қор каталогтарында тіркеу;
тематикалық қорларда кәсіпорын мен сайт туралы ақпаратты орналастыру;
іздеу жарнамасы;
баннерлік жарнама.
Сайтты жылжыту үдерісін сұлба түрінде келесідей көрсетуге болады (1.2-сурет):
Сурет 1.2. Сайтты жылжыту тәсілдері.
Сайттың көптеген жетістіктері бар. Біріншіден, сайт компанияға желі арқылы жаңа клиенттер мен серіктестер табуға мүмкіндік береді. Екіншіден, көптеген жарнамаларға беруден үнемдейді.
Үшіншіден клиенттермен жұмыс істеуде сапалық сервисі қамтамасыз етіледі. Мысалы, офистерге қарағанда, сайтқа кез келген уақытта кіріп, толық ақпарат алуға болады. Сонымен қатар сайттағы прайс - парағы мен логотиптер көрнектірек болады.
Іздеу жүйелерінің ұсынған web-құралдары сайт пен Google немесе Yandex сияқты іздеу машиналары арасында байланыс орнатып, пайдалы ақпаратты алып отыруға мүмкіндік береді. Google қызметінде келесілер қарастырылған (1.3-сурет):
GoogleBot роботына сайттың қай бөлігі сканерлеуде қиындық туғызатындығын көру;
- Robot.txt файлын құру және анализдеу;
- негізгі доменді айқындау;
- іздеу сұраныстарындағы кілттік сөздер тізімін қарап шығу;
- title және description тегтерінің жазылуын тексру;
- сайтты GoogleBot ретінде көру;
- сапа стандарттарына қайшы келуі туралы ақпарат алу;
- қажетсіз сілтемелерді іздеу жүйесінен алып тастау.
Google ұсынған web-мастер құралдарынның Интернеттегі сіздің сайтыңыз бөлімінде пайдаланушылар сайтқа қай жолмен келетіндігі және сайттың оларға қалай көрнетіндігі туралы ақпарат беріледі. Оның:
Іздеу сұраныстары бетінде ең көп іздеу нәтижесі бойынша сайттың көріну мүмкіндігі жоғары сөздер тізімі жазылады. Бұл бетте келесідей мәліметтер берілген:
- сұраныстар: іздеу сұраныстарының нәтижелері ;
- сұраныс: сайт беттері көрсетілген іздеу сұраныс сөздерінің тізімі;
- көрсетілімдер: іздеу нәтижелері бойынша сайт көрсетілу саны, сонымен қатар, алдыңғы күнге қарағанда мәліметтердің өсукему динамикасы (пайызбен) есептелінеді;
- тінтулер: іздеу нәтижелеріндегі сайтқа өтетін сілтемелерді басу саны, және де алдыңғы күнмен салыстырмалы нәтижелерді көрсетеді;
- орташа позиция: анықталған сұраныстар бойынша сайттың іздеу жүйелеріндегі орны.
- Қазақ ауыл шаруашылығын механикаландыру және электрлендіру ғылыми-зерттеу институты сайты Google-дың, Yandex және Microsoft ұсынған Bing жүйелерінің web-қор каталогтарында тіркелінеді. Аталған қорларда тіркеу үшін - сайттың қолданылу-бағытталу аясы туралы нақты ақпаратты беріп, модератордың тексеруінен өтеді.
Сайттың қызмет көрсетуі. Сайттың қызмет көрсетуі - бұл сайттың тұрақты жұмысын сақтап қалу ғана емес, қызықтырушылықты жоғалтпау үшін үнемі жетілдіру.
Сурет 1.3. Google-дың web-мастер құралдары
Сайттың қызмет көрсетуі негізгі үш функцияны атқарады:
- актуалдылығын қолдау және дамыту;
- іздеу жүйелеріне оңтайландыру;
- жылжыту.
1.4 Сайттың жұмыс істеу тиімділігі
Қойылған талаптарға сәйкес келмейтін web-қорлар болатын жағдайлар кездеседі. Осындай кездерде жобаның жан-жақты анализі жүргізіледі: дұрыс жұмыс істеуі, функционалдылығы, графикалық үйлесімділігі, сайттың толтырылу сапасы және т.б., яғни жұмыс істеу тиімділігі. Құрылымдық анализден басқа, web-сайттар аудит аспектісінің негізі болып - ресурстың потенциалды аудиториясының анализі саналады. Аталған кезеңде, сайтқа кірушілердің көзі сарапталып, аудиторияның портреті құралады. Жасалған зерттеулер нәтижесі бойынша келесілерді айқындауға болады:
- сайттың тиімділік анализі;
- сайтқа кірушілер анализі.
Маркетингтік аудит келесілерді қамтиды:
- сайт қалдырған бірінші әсер. Әрі қарай басқа бөлімдерге де кіру немесе белгілі бір сабептермен шығып кету және т.б;
- сайтты қабылдау түйсігі. Түстік байланыс, орындалу сапасы, сайт дизайнының мақсаттары мен міндеттеріне сай болуы, т.б;
- Бұл компания немен айналысады? Нені ұсынады? деген сұрақтарға дизайны жауап беретіндігі;
- сайт мәтіндерін оқу ыңғайлылығы, мәтін мен батырмалар арасындағы қашықтық; сайтта орналасқан баннерлердің ауырлығы мен пайдаланушылардың көз қарасы;
- жол жүру сұлбасы мен оны принтерге шығару мүмкіндігі.
- интернетке стандартты емес символдардың, таңбалардың дұрыс түсінілуі;
- URL дизайны - домандік ат анализі: сәйкестігі, дұрыс жазылуы мен айту ыңғайлығы;
маркетингтік аудит бірнеше кезеңдерді қамтиды (1.1-кесте).
Кесте 1.1.
Маркетингтік аудит кезеңдері
Аудит кезеңі
Сипаттамасы
Сайттағы мәтіндік ақпараттың сапалылық анализі (басты бет, бөлімдері)
1. Пайдаланушыға қажетті ақпараттың бар болуы;
2. Ақпараттың пайдалылығы;
3. Тез арада шолып өтуі;
4. Бөлім атауларының қамтитын ақпаратқа сәйкес болуы;
5. Мәтіндер көлемінің анализі;
6. Мәтіндерді безендіру ережелері: қаріпі, атаулары, ерекшелеулер, сілтемелер, т.б.
7. Сайт құрамының жаңару жиілігі.
Бәсекелес интернет сайттары мен аралас компаниялардың анализі.
1. Безендіру мен интернет қорларының ыңғайлы пайдалануы;
2. Онлайн-жүйелерінің бар болуы мен сапалылығы;
3. Web- жаңашылдықтарының ендірілуі, сайттың өзгеше жұмыс істеуі;
4. Ақпаратты ұсыну анализі;
5. Ішкі жарнама мен өнімдердің жаңарып отыруы.
Сайтты жетілдіру ұсыныстары.
1. Сайттағы бар сервистердің тестілеуден өтуі, орындалу сапасының анализі;
2. Сайтта жаңа бөлімдердің ашылуы мен олардың контентпен толтыру;
3. Стандартты және стандарты емес жаңа қызметтердің ашылуы;
4. Өнімдер мен қызметтердің ерекше түрде ұсынылуы;
Сайтқа кіру санын шығынсыз ұлғайту.
Іздеу машиналарында сайт көрінуінің базалық аудиті.
1. Тегтер анализі және іздеу жүйелерінің оңтайландыруы бойынша жеке бөлімдер мен беттердің безендіруі жөнінде ұсыныстар;
2. Сайтқа өтетін сыртқы сілтемелердің саны мен сапалылық анализі;
3. Сайттың индекстелген беттерін тексеру;
4. Сайттың базалық техникалық аудиті;
5. Клиенттің web-сервер қателер журналының анализі;
6. Web-сервер жіберетін тақырыптар мен атауларды тексеру.
Маркетингтік аудит - бұл сайтты маркетингтік көз қарас бойынша зерттеу. Сайттың тиімділігі ойластырылған маркетингтік шаралар қолданғанда арта түседі. Іздеу жүйелерінде сайт жықсы орналасқанмен, ол тиімді және бизнесте қойылған мәселелерді 100% шешеді деген сөз емес. Әрине, іздеу оңтайлылығы, дәстүрлі және контекстті интернет- жарнама сайтқа кірушілер санын ұлғайтуға көмектеседі, сәйкесінше клиенттер саны өседі деген сөз. Дегенмен, бар виртуалды кірушілер санынан, қандай да бір тәсілмен клиенттер санын көбейтуге бола ма? Әрине болады.
Ол үшін сайттың маркетингтік аудитін жүргізу керек, өз кезегінде ол сайттың жұмыс істеу тиімділігін қалай арттыру керек екеніне жауап береді. Ағымдағы техникалық және маркетингтік қателер анықталып, шешу әдістері ұсынылады.[3]
Қазіргі уақытта Қазақстанда қаржылық қызметтің көптеген онлайындық нұсқасы бар. Интернетте жасалынған биржалық келісімнің саны дәстүрлі жасалынған келісімнен артып түседі. Банктердің желілік өкілдері өздерінің тұтынушыларына интернет арқылы өз қаржыларын қашықтықтан басқару әдісін кеңінен ұсынуда. Интернет-дүкендерде қоғамның бөлінбес бір бөлігіне айналып баруда. Отандық төлем-ақылырдың сан-түрлі әдістерінің халыққа ұсынылуы интернет жүйесінің елімізде кеңінен тарап, халықтық қолданысқа ие болды.
Қазақстанда 50 аса сақтандыру компанияларыинтернет желісінде көрсетілген. Бұл ретте көптеген сақтандыру компаниялардың Web-сайты тек мәлемет жеткізу мен өз қызметтерімен таныстыру рөлін атқарып отыр.
Осы және өзгеде себептерге байланысты қазақстандық сақтандырушы компаниялардың Web-сайтын ол компаниялардың Интернет-өкілдігі деп айта алмаймыз. Яғни, құрылған сайттың негізгі мәселесі халыққа институт туралы ақпарат және көрсететін қызметі жайлы жеткілікті дәрежеде мәлімет жеткізу. Мәліметтер келесідей қызметтерден тұрады:
институттың даму тарихы;
зертханалар нұсқасын ұсыну;
серіктестер жайлы мәлемет;
басты мекен-жайы;
Бұл тұста тұтынушы институт арасындағы сенім маңызды рөл атқарады. Сол себепті қаншалықты осы мәлеметтер сенімді түрде жеткізілсе, соншалақты тұтынушының институтқа деген көз-қарасы жақсы болады.
1.5Есептің қойылымы
Дипломдық жұмыстың мақсаты ғылыми-зерттеу институттың қызметтерін on-line режімде қолдануға мүмкіндік беретін web сайтты құру болып табылады.
Құрылатын сайт арқылы қолданушылар өздеріне қажетті, компанияның қызметтері жайлы Негізгі ғылыми бағыты - ауыл шаруашылығын өнімдерін өндіруде жаңа технологиялар мен техникалық құрал-жабдықтарды ұсынып, техниканың ғылыми-әдістемелік негіздерін жасау арқылы еңбек өнімділігін арттыру, өнім түсімділігін көбейту.мәліметттер ала алады. Дипломдық жұмыстың нәтижесінде келесі негізгі тапсырмалар орындалуы қажет:
oo web-қосымшаның құрылымын құру;
oo программалау тілін таңдау;
oo тиімді және түсінікті программалық интерфейсті құру;
oo интернет арқылы өздеріне керек ақпараттарды білу;
oo сайтты жылжытуды ұйымдастыру;
oo қолданушылардың пікірін бөлісу бөлімін ұйымдастыру;
oo сайт бойынша іздеу жүйесін ұйымдастыру.
Web-қосымшаны құру барысында РНР серверлік бағдарламалау тілі, РНР тіліне ендірілген HTML гипермәтіндік тілі, РНР тілі және MySQL деректер қоры қолданылады.
1.6 Клиент−сервер технологиясы
Ереже бойынша ақпараттық жүйенің құрамына кіретін компьютерлер және бағдарламалар тең құқықтық болып табылмайды. Желідегі бір компьютер процессорлар, файлдық жүйе, почталық қызмет, басу(печати) қызметі, мәліметтер базасы сияқты ақпараттық−есептеу ресурстарды орналастырады. Кез - келген ресурсты басқаратын компьютерді сол ресурстың сервері, ал онымен қолданғысы келген компьютерді клиент деп аталуы қабылданған. Нақты сервер өзінің ие болған ресурс түрімен сипатталады. Яғни, егер ресурс мәліметтер базасы болса, онда тағайындалуы− мәліметтер базасын өңдеуге байланысты клиенттердің сұраныстарына қызмет көрсету болып табылатын, мәліметтер базасының сервері туралы айтылады; егер ресурс − файлдық жүйе болса, онда файлдық сервер немесе файл−сервер туралы айтылады және т.с.с.Бұл принцип үрдістердің өзара әсерлесуіне де таралады. Егер олардың біреуі басқаларға сәйкесінше қызметтер жинағын беру арқылы кейбір функцияларды атқаратын болса, мұндай үрдіс сервер ретінде қарастырылады. Осы қызметтерді пайдаланатын үрдістерді клиенттер деп атау қабылданған.Бүгінгі таңда "клиент−сервер" технологиясын кең қолданыс алуда, алайда өзінен−өзі ол әмбебап рецепттерді ұсынбайды. Ол тек қазіргі заманғы таратылған ақпараттық жүйенің қалай ұйымдастырылу керек екенінің жалпы көрінісін береді. Оның үстіне бұл технологияның нақты бағдарламалық өнімдерде және де бағдарламалық қамтаманың түрлерінде жүзеге асуы әлдеқайда ажыратылады. "Клиент−сервер" технологиясының негізгі принциптерінің бірі әртүрлі табиғаты бар стандарттық бағдарламаның қосымшаның (приложения) функцияларын үш топқа бөлуге негізделген. Бірінші топ − бұл мәліметтерді енгізу және көрсету функциясы. Екінші топ берілген пәндік облысқа сипатталған(характерные) тек қана қолданбалы функцияларды біріктіреді. Үшінші топқа мәліметтерді сақтау және басқару (мәліметтер базасын, файлдық жүйелерді және т.б.) функциялары жатады. Осыған сәйкес кез келген бағдарламада қосымшада (приложения) келесі логикалық компоненттер таңдалады:
− бірінші топтың қызметтерін жүзеге асыратын көрсету компоненті (presentation);
− екінші топтың қызметтерін қолдайтын қолданбалы компонент (business application);
− үшінші топтың қызметтерін қолдайтын ақпараттық ресурстарға қатынау компоненті (resource acces) немесе ресурстар менеджері (Resource manager).
"Клиент−сервер" технологиясының шеңберінде бағдарламаларды қосымшаларды (приложения) жүзеге асыруының айырмашылығы үш фактормен анықталады. Біріншіден, барлық үш топтың қызметтерін жүзеге асыру үшін қандай механизмдер қолданатындығымен. Үшіншіден, жүйеде компьютерлер арасында логикалық компоненттер қалай таратылғандығымен.Әрқайсысы келесі сәйкес келетін модельдерде жүзеге асатын үш жақын келулер(подход) ерекшеленеді(выделяются):
− қашықтықтағы мәліметтерге қатынау моделі (Remote Date Access − RDA);
− мәлеметтер базасы серверінің моделі (DateBase Server − DBS);
− приложений(қолданба, қосымша) серверінің моделі (Application Server − AS).
RDA − моделінде көрсетім компонент және қолданбалы компонент кодтары бірлескен және компьютер−клиентте орындалады. Соңғысы мәліметтерді енгізу және көрсету функцияларымен бірге таза қолданбалы функцияларды да қолдайды. Ақпараттық ресурстарға қатынау, ереже бойынша арнайы тілдің операторларымен немесе арнайы кітапхананың функцияларын шақыруымен қамтамасыз етіледі. Ақпараттық ресурстарға сұраныстар қашықтықтағы компьютерге торап бойынша жіберіледі. Соңғысы сұраныстарды өңдейді және орындайды және клиентке мәліметтер блогын қайтарады (1.5.1 - сурет ). "клиент−сервер" архитектурасы туралы айтқанда, көбінесе осы модель туралы айтады.
Сурет 1.5. Қашықтықтағы мәліметтерге қатынау моделі.
DBS−моделі (1.5. - сурет ) компьютер−клиентте орындалатын үрдіс көрсетім функцияларымен шектеледі, ал қолданбалы функциялар компиляциялянатын резиденттік процедуралар немесе мәліметтер базасының процедуралары деп аталатын сақталатын процедураларда жүзеге асырылған (stored procedure) деген жорамалда құрылады. Олар тікелей мәліметтер базасында сақталады және мәліметтер базасының компьютер−серверінде орындалады (мұнда мәліметтерге қатынауды басқаратын компонент, яғни МББЖ қызмет етеді). Сақталатын процедуралардың механизмі - DBS− моделінің ерекше сипаттамасы− әзірше тек қана МББЖ− де, онда да бәрінде емес бар болғандықтан ақпараттық ресурстың түсінігі мәліметтер базасына дейін тарылған.
Сурет 1.4. Мәліметтер базасы серверінің моделі
Тәжірибеде егер мәліметтер базасының бүтіндігін қолдауды (поддержка) және кейбір қарапайым қолданбалы функцияларды сақталатын процедуралармен (DBS−модель) қолдайтын болса аралас модельдер жиі қолданылады, ал әлдеқайда күрделі функциялар компьютер−клиентте орындалатын (RDA−модель) қолданбалы бағдарламада тікелей жүзеге асырылады. Бірақ бірден екі моделідің элементтерін қамтитын мұндай шешімдер олардың арақатынасы туралы біздің представлений (елестету, көрсетім) прнципиально (принципшіл) өзгерте алмайды.[4]
AS - моделінде (1.5.3 - сурет) компьютер−клиентте орындалатын үрдіс мәліметтерді енгізу және көрсетуге жауап береді (яғни, бірінші топтың қызметтерін жүзеге асырады). Қолданбалы функциялар қашықтықтағы компьютерде қызмет ететін үрдістер тобымен (қолданба серверлері) орындалады. Қолданбалы есептерді (задач) шешу үшін қажетті ақпараттық ресурстарға қатынау RDA−моделіндегідей әдіс бойынша қамтамасыз етіледі. Қолданбалы компоненнттерден әртүрлі түрдегі ресурстарға қатынау бар− мәліметтер базасы, индекстелген файлдар, кезектер және т.б. Ереже бойынша, серверы приложений ресурс менеджері қызмет ететін компьютерде орындалады, бірақ басқа компьютерлерде де орындалуы мүмкін.
Сурет 1.6.Қсымша модуль сервері
Бұл екі модельдің фундаментальное айырмашылығы неде? RDA және DBS− модельдері функцияларды бөлудің екізвенолық сұлбасына тіреледі (опираются). RDA− моделінде қолданбалы функциялар бағдарлама−клиентке приданы (берілген), DBS−моделінде олардың орындалуы үшін жауапкершілікті МББЖ ядросы алады. Бірінші жағдайда қолданбалы компонент көрсетім компонентімен сливается, екінші жағдайда - ақпараттық ресурстарға қатынау компонентіне интегрируется. Керісінше, AS−моделінде функцияларды бөлудің үшзвенолық классикалық сұлбасы жүзеге асырылған, мұнда қолданбалы компонент қолданбалы бағдарламаның маңызды элементі ретінде белгіленген, оны анықтау үшін көпмақсатты (многозадачная) операциялық жүйенің әмбебап механизмдері қолданылады және екі басқа компоненттері бар интерфейстер стандартталған.
2. Ғылыми зерттеу институтының web cайтын құру
2.1 Сайтты құру құралдары
Интернеттің дамуына орай жасалынған web-беттердің бет-бейнесі өзгере түсуде. Бастапқыда HTML беттер тек белгілі бір ақпаратты бере отыра, ешқандай қосымша қызметтерді атқармайтын. Бірте-бірте сұраныстар күрделене түсті, енді сайтты құруда тек HTML тілін білу жеткіліксіз. Түрлі технологиялар икемді сайт жасауға ықпалын тигізеді. Қазіргі заманауи сайттарды құру үшін: HTML, CSS, JavaScript (немесе VBScript), Flash, PHP (немесе Perl) және MySQL реляциялық мәліметтер қоры пайдаланылады. Технологиялардың қолданысқа енуіне байланысты web-сайттардың оңтайлы өзгеруін байқауға болады (2.1-сурет).
Сурет 2.1.Web-технологиялардың қолданысқа енуі
Клиенттік орта(браузер, мысалы Opera) бағдарламаның сыртқы келбеті(бір бөлігі) болады. Осы ортада HTML беттер мен қызмет көрсету сеанстары, ағымдағы сессиялар көрсетіледі. Бетте орналасқан нысандар терезелерді, оқиғаларды және HTML беттерін (манипуляциялауға) басқаруға мүмкіндігі болуы міндетті. Ол үшін JavaScript клиенттік тілі керек.
Сервермен жұмыс істеуде PHP тілі (немесе Perl) және MySQL мәліметтер қоры қажет.
HTML. HTML- бұл бағдарламалау да, құжаттарды басқару тілі де емес. Бұл ең алдымен гипермәтінді белгілеу тілі. Оның басты мақсаты- мәтінді орналастыру, құрылымын тегтер арқылы сипаттау: параграф, цитата, тізім, бөлім.
HTML тілінде көптеген құрамдас элементтері бар. Олар құжатты кез келген қалау бойынша безендіруге көмектеседі. Браузердің үнсіздік кейпіндегі қаріп стильдерінің көрінісі ұнамаса, қосымша тегтер арқылы оңай өзгертуге болады. Егер бұл да көңілден шықпаса CSS стильдер кестесін пайдалануға болады.
XHTML. XHTML тілі XML және HTML тілдерінің қоспасы, біртіндеп HTML-ды ығыстырып келеді.
CSS. CSS (Cascading Style Sheets) - каскадты стильдер кестесінің тілі. Ол web-беттердің мүмкіндіктерін арттыру үшін құрастырылған.
Web-құрастырушыларға беттің сырт келбетін жақсартуға мүмкіндік береді (қаріптер, түстер, шегіністер, орналасуы, т.б.). CSS құжаттың негізгі ішкі құрылымын (мысалы, HTML тілінде жазылған) және оны безендіруінен (CSS-те жазылғанынан) айыру үшін жасалған. Мұндай әрекет құжаттың сырты көрінісі мен қайталанатын элементтерін безендіруге септігін тигізеді.
HTML мен CSS-ті пайдаланғанда келесілерді ескеру қажет:
- HTML-код мәтінді логикалық тұрғыда жазады, яғни web-беттің құрылымын береді: абзацтардың, графикалық суреттердің, жолдар мен ұяшықтардың орналасуы мен кезегі;
- CSS стильдер кестесі мәтіндерді физикалық тұрғыда орналастырады, яғни web-беттің көрінісін береді: абзац мәтәндері қандай қаріппен терілетіндігі, атаулары қандай түспен көрінетіндігі, кестелердің қалыңдығын және т.б.
Сонымен қатар, стильдерімен толтырылмаған HTML бет оқылуға ыңғайлы. Себебі, HTML бетте бір уақытта web-беттерді (форматтаудың) өңдеудің логикалық және физикалық тегтері болады.
Қаріпті қоюлатып ерекшелейтін b және strong тегтері, сонымен қатар курсивті i және em тегтері бар. Бірақ b және i физикалық өңдеу тегтері мәтінді тек ерекшелеп қояды (сондықтан олар ескірген және қолданылмайтын тегтер қатарына жатқызылады), ал strong және em логикалық өңдеу тегтері тек ерекшелеп қана қоймай, мәтінге маңыздылық дәрежесін береді. [5]
Егер web-бетті мүмкіндігі шектеулі адамдар арнайы браузер арқылы оған дауыстап оқып берсе, strong және em тегтер арасындағы сөздерге өзге интонация беріледі.
Flash. Flash бір уақытта бағдарлама (Flash, Adobe Inc.) және файлдық формат (.swf кеңейтілімде).Adobe Flash- Adobe компаниясының мультимедиялық платформасы. Ол мультимедиялық презентацияларды, web- беттерді, жарнамалық баннерлерді, анимациялық ойындарды, web- беттерде водео және аудио жазбаларды ойнауда қолданылады. Adobe Flash векторлы, растрлы және үш өлшемді графикалық суреттермен жұмыс жасайды.
Компиляцияланған flash файлдар .swf кеңейтілімімен сақталады. Flash файлында видеороликтер .flv кеңейтілімінде болады да, ал swf роликтер тек контейнер рөлін атқарады. Файлдық жұмыс форматы .fla кеңейтіліміне сәйкес келеді.
Flash ерекшеліктері:
- платформалық тәуелсіздік, яғни flash арқылы құрылған сайттар түрлі операциялық жүйелер мен браузерлерде бірдей көрінеді;
- үлестірілген және дизайнерлерге үлкен көлемді құралдардың берілуі;
- дұрыс жасалынған flash сайттар аз орын алып, тез жүктеледі;
Flash кемшіліктері:
- интернет пайдаланушылардың flash ойнатқыштарын жаңарту ниеттерінің болмауы, сол себепті жаңа flash модульдері жұмыс істемейді;
- интерфейсі мен стандартталуының қиындығы;
-ұзақ жүктелуі - графикалық объектілердің көлемді болуына байланысты.
Flash және DHTML. Web-сайт дизайнерлеріне Flash және DHTML арасында таңдау көп жағдайда туындайды. Егер DHTML интерактивтілікті HTML, CSS және JavaScript құралдары арқылы жүргізсе, Flash технологиясы HTML бетіне ендірілген жеке Internet- технологиясы болып келетін нысан.
Таңдау мәселесі тұрса, сайтта қандай ақпарат орналасатындығын анықтап алу міндетті:
- мультимедия элементтері көп қолданылса, дұрысы- Flash;
- көлемді мәтіндерді қамтитын сайтқа DHTML немесе HTML қолданылған жөн. Өзінің жетістіктеріне қарамастан Flash HTML беттерді ығыстыра алмайды.
Интернеттегі бағдарламалау тілдері
Web- сайтты құрастыруда қолданылатын программалау тілдерін 2 топқа бөліп қарастыруға болады:
Біріншісіне, сайтқа кірушінің компьютерінде, браузерінде, орындалатын код жатқызылады. Бұлар бәріне таныс JavaScript, VBScrpt, Java-апплеттері. Осы тілдерде жазылған бағдарламалар, web-беттің кодына ендіріледі, немесе бөлек файлға жазылып web-беттен шақырылады.
Екінші топқа, web-сервер орналасқан компьютерде орындалатын бағдарламалар жатқызылады. Бұл топқа PHP жатады, және басқа тілдерге қарағанда өзінің қарапайымдылығымен ерекшеленеді.
Бұл тілде бағдарламаны құра отырып C++ немесе Perl тілдеріндегі сияқты файл сценарийлеріне қатынау құқығы туралы, түрлі модульдерге қатынау жолдарын көрсету және т.б. әрекеттерді ескермеуге болады. PHP бағдарламасын тестілеу үшін хостинг провайдерде орнатылған операциондық жүйені орнату қажет емес. Сәйкес web-серверді жүктеп PHP модулін қосса жеткілікті.
Құпиялылығы.JavaScript және VBScript скриптері web-бетке тікелей орналастырылады да көру кезінде беттің кодында қарап шығуға болады. Қандай да бір скриптің коды ашық жазылады. Ешқандай құпиялылығы, қауіпсіздігі не авторлық құқық сақталынбайды,кез келгені алып өз ыңғайына өзгерте береді. Perl-да ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz