Жоғарғы оқу орнының жұмысын басқару мен бақылау жүйесін жобалау
8
9
10
Аңдатпа
Жобаның мақсаты пайдаланушыларға ыңғайлы болатын Жоғарғы оқу орнының
жұмысын басқару мен бақылау жүйесін жобалау және жасау интернет-порталын өңдеу.
Дипломдық жоба PHP, CSS, HTML және JavaScript тілдерін қолдана отырып
құрылған, ал деректер қоры MуSQL Server негізінде жүргізілген.
Тіршілік қауіпсіздігі бөлімінде еңбек жағдайларына, жұмыс орнына талдау
жасалынған. Инженердің жұмыс орнындағы жасанды жарықтандыру бойынша есептеулер
жүргізілген.
Ал техника-экономикалық негізделуі бөлімінде барлық баптар бойынша жобаны
жүзеге асырудағы шығындар анықталған және жобаның өзіндік құны мен зияткерлік
еңбектің бағасы есептелген.
Аннотация
Целью проекта является - разработка интернет-портала для Разработки и работы в
высшых учебных заведениях .
Дипломный проект разработан с использованием языков PHP, CSS, HTML и
JavaScript, а база данных проведена на оснавании MуSQL Server.
В главе Безопасности жизнедеятельности анализируются трудовые условия и
рабочее место. На основании полученных данных сделан расчет по искусственному
освещению.
В главе Технико-экономического обоснования проекта по всем статьям определены
расходы по осуществлению проекта, себестоимость и цена на реализацию.
Annotation
In this degree project automation the decision of a informative management city underground
passage to create, on a basis a database planning of the client program is considered. The purpose of
this project - development of the system of underground passage to create point. Information system
represents the database developed PHP, CSS, HTML и JavaScript on MS SQL Server and the client
application, created in the environment of programming.
In part on health and calculations of exchanging(conditioner)the working room are presented.
In economic part calculation of the received economic benefit from introduced system is made.
11
МАЗМҰНЫ
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 14
1 Қазіргі замандағы интернеттің маңызы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 15
1.1 Интернет түсінігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 15
1.2 Интернет табыстары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 16
1.3 Интернеттің негізгі принциптері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 17
1.4 Қазақ елінің интернеті ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 18
1.5 DNS server ұғымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 19
2 Сайтты құру құралдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 22
2.1 Интернеттегі бағдарламaлау тілдері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 24
2.2 РНР бағдарлаmалау тілі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 25
2.3 HTML бағдарлаmалау тілі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 29
2.4 JavaScrpit бағдарлаmалау тілі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 31
2.5 CSS бағдарламалаy тiлі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 33
2.6 MySQL дерeк қоры ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 35
3 Интeрнет- портал құруды жобалаy және оны іске асырy ... ... ... ... ... ... ... ... . 38
3.1 Интернет- пoртал құру кезеңдерi ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 38
3.2 Жoбаны iске асыру мерзімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 38
3.3 Сайт жасау технологиялары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 39
3.4 Сайтты жылжыту ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 43
3.5 Бағдарлама скриншoттары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 48
4 Тіршiлiк қауіпсіздігi ... ... ... ... ... ... ... ... ... . Ошибка! Закладка не определена.
4.1 Oператордың жұмыс жағдайын талдауОшибка! Закладка не определена.
4.2 Жасaнды жарықтандыруды есептеу Ошибка! Закладка не определена.
5 Бизнeс жоспар ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... . Ошибка! Закладка не определена.
5.1 Жoба мақсаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... Ошибка! Закладка не определена.
5.2 Жoбаның іске асырылуы ... ... ... ... ... . Ошибка! Закладка не определена.
5.3 Жoбалау және өңдеу бойынша жұмыс құнын есептеуОшибка! Закладка не оп
5.4 Еңбeкaқы қорына кететін шығындарды есептеуОшибка! Закладка не определ
5.5 Амoртизaциялық төлемдердi есептеу Ошибка! Закладка не определена.
5.6 Элeктр энергиясына шығынды есептеуОшибка! Закладка не определена.
5.7 Зияткерлiк eңбектiң бағасы ... ... ... ... . Ошибка! Закладка не определена.
Қoрытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 82
Әдeбиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 83
Қoсымша А ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 84
12
13
КІРІСПЕ
Бүгінгі күні адамдардың өмірін интернетсіз елестету мүмкін емес.
Өйткені, ақпараттармен, сонымен қатар әр түрлі оқуға, өзіңе керекті ақпаратты
табуға, оқып білуге, сонымен бірге адамдардың өздерінің жұмысын оңайлату
үшін керек.
Интернет
сөзі
Interconnected
networks
(байланысқан
жүйелер)
мағынасынан шыққан, яғни техникалық көзқараспен - бұл кіші және ірі
желілер бірлестіктері. Кең мағынасында - бұл өзара мәліметтермен алмасатын
жер жүзіндегі миллиондаған компьютерлер арасында бөлінген ақпараттық
кеңістік. Көбіне Интернет сөзімен Желінің информациялық құрамын түсінеді.
Интернет - бұл өзіне уникальды жетістіктерді толығымен жинаған технология.
Интернет сонымен қатар ең күшті және тәуелсіз ақпарат қоры, байланыстың
сенімді және оперативті тәсілі, жер жүзіндегі миллиарттаған адамдардың
шығармашылық түрде өзін-өзі көрсету және ақпараттық технологияларды
дамыту негізі болып табылады.
Қазiргi интернет мүмкіншіліктері бір орында тұрмайды. Жылда жарыққа
жетiлдiрiлген
жаңа бағдарламалардың нұсқалары және әр түрлi жобалар
шығады . Егер 10 жыл бұрын кез- келген компания өзi нің меншiктi интернет
сайтын иемденуге мүмкiндiк бере алмаса , онда бүгiнгі таңда өз қызметтерi
немесе өнiмін интернет ресурстары күшімен iске асырмаған маман iс жүзiнде
қалмады . Егер әлдебiр тауар алғысы келсе, ол көбiнесе, оның үлгi сімен және
оның бағасымен танысу үшін бiрiншi кезекте интернетке кiредi, және тек қана
содан кейiн ол оның iздестiрулерiне шығуды, интернет арқылы тапсырыс
беруді шешедi.
Адам өзінiң зәру нәрсесiн алуы үшін , ыңғайлы креслода отырып , және
интернет -беттерді баяу аудара отырып барлық керек заттарын алуына болады.
Қолданушының алдында мағлұматтар түрлерiнiң , сонымен қатар әр түрлi
қызмет көрсетулердің тiзiмi бар . Интернет - портал, көпшiлiк адамдардың пiкiрi
бойынша - бұл интернеттiң өте жағымды қызметтерінің бiрi. Және бұл
шынымен ыңғайлы болғандықтан ол дамып келеді. Әр ұйым үшiн сайттың
дамуы - бұл үлкен артықшылық,себебі қысқа мерзiм ішінде базасы үлкееді,
сонымен қатар бұл тиiмдi болғандықтан уақыт үнемделеді . Кәсiби игерiлген
сайтты
қолдану оңай. Сайтты
басқаратын оның құрылымын оңай өзгерте
алады.
Виртуалды
портал
артықшылығы
нақтының
алдында
анық.
Клиенттермен өзара iс - әрекеттiң көлемiнiң қысқаруының , дискiлi кеңiстiктi
жалдаудың және орналастырудың есебінен қызметкерлер саны азаяды және
т.б.
14
1 Қазіргі замандағы интернеттің маңызы
1.1 Интернет түсінігі
Интернет (оқылуы
интэрнэт
Internet -- International Network) --
компьютерлік серверлердің әлемдік желісі. Интернетке кіру мүмкіндігі болған
жағдайда, білім беру мекемелері, мемлекеттік ұйымдар, коммерциялық
кәсіпорындар және адамдар сияқты миллиондаған қайнар көзінен ақпарат
болады.
Қазіргі кезде интернет сөзін қолданғанда, физикалық желінің өзін емес,
дүниежүзілік желі және ондағы ақпаратты айтамыз. Егер бұл түсінікті енгізген
ағылшын тіліндегі RFC құжатына сүйенсек, онда бұл термин екі түрде
жазылып, сәйкесінше мағынаға ие болады.
Егер Интернет кіші әріптен басталса, онда бұл термин мәліметтер пакетін
маршрутизациялау арқылы желілерді қосу ұғымын білдіреді. Бұл кезде
ауқымды ақпараттық кеңістік туралы айтылмайды. Көбінесе, бұл екі мағынаны
бір-бірінен ажыратып жатпайды.
Интернет - кез-келген компьютерлермен бүкіл әлем бойынша ақпарат
мен беру мүмкіндігі, желілер жүйесі. Интернет - байланыс араларын қосатын,
тораптардың жиынтығы.
Әрбір топтарда көбінесе UNIX операциялық жүйесін қолдану арқылы
жұмыс істейтін бір немесе бірнеше мықты компьютер-сервер болады. Мұндай
торапты кейде хост деп атайды. Торапты оның иесі - провайдер деп аталатын
ұйым немесе Интернет қызметін қолданушы басқарады.
Интернет әр түрлі түсінікпен жұмыс істейтін желілерді біріктіреді. Бұл
ережелерді үйлестіру үшін шлюз құрылғысы етеді. Шлюз - басқаша тәсілмен
үйлеспейтін желілерді қосатын құрылғы. Шлюз әр түрлі желілердің бірлескен
жұмысын қамтамасыз етуге мәліметтерді өзгертпейді. Интернет жүйесіне әр
түрлі операциялық жүйелерді басқару арқылы жұмыс істейтін компьютерлер
кіреді . Алайда, ақпарат алмасу кезінде барлық ЭЕМ хабар беру тәсілдері
туралы бірыңғай келісімдер қолданылуы тиіс. Сонда ЭЕМ-ның басқа кез келген
ЭЕМ-нан ақпарат түсінуге қабілетті болады.
Электронды почта немесе е-mail (electronic mail - электронды почта),
адамдар арасындағы хабар алмасу тәсілдерінің бірі болып табылады.
Электронды почтаның Интернеттегі негізгі функциясы - планетаның қай
нүктесінде болса да, Интернеттің кез келген екі пайдаланушысы арасында
электронды хаттармен - мәтіндік хабармен оперативті және өте тез алмасуды
жүзеге асыру. Электронды почтаның қосымша мүмкіндіктеріне мыналарды
жатқызуға болады: дыбыстық хабар, документтер, сызуларды, фотосуреттерді,
бейнематериалдарды беру ғылыми журналға, сирек кітаптарға, жарнамаға жету
15
және әр түрлі тауарларды алу немесе сату сонымен қатар, ұжымдық іс-
әрекеттерді программалық қамтамасыз ету мекемелер мен ұйымдарда құжат
қолдану
ұжымдық
жұмысты
жоспарлау.
EFT
хаттамалары
бойынша
электронды почтаның жаңаша пакеттері (Electronic Funds Transfer - қаржылай
қаражатты электронды аудару) және EDI (Electonic Funds Data Interchange -
мәліметтермен электронды алмасу) желі бойынша іс жүзінде қамтамасыз
етілетін ақша, шоттар және өзге қаржылық құжаттарды аудару.
Қазіргі уақытта информациялық технологияның негізгі техникалық
компоненті компьютер болып табылатыны белгілі.
Компьютерлік телекоммуникацияны қолдану - алыстағы компьютермен
диалогтық режимде немесе электрондық почта режимде жұмыс істеуді
ұйымдастыруды қамтамасыз етеді. Сондай-ақ, электрондық почта өте қолайлы
және аса қымбат болмайды.
1.2 Интернет жетістігі
Интернет технологисы тез өзгеріп отырады. Интернетпен жұмыс істеу
оңайлағандықтан, қазіргі өзгерістер торапты кім немесе қандай мақсатпен
қолдануында болып отыр. Сондада, " Web-тен білгім келген нәрсе туралы,
информация таба аламын ба?" - деген сұрақ туындайды. Сол себепті бір жаққа
телефон соғудан бұрын немесе кітапханаға келер алдында Web-тен информация
алады.
Адамдарды табу. Егер қажетті адамыңыздың қайда екенің білмесеңіз,
оны қайда болмаса да сіз қазіргі уақытта іздеп алу мүмкіндігіңіз бар. Ол үшін
сіз қызмет каталогын және телефон кітапшасын қолдана аласыз.
Өнімдерді немесе басқа да қызметтерді іздеу. Сары парақ (Yellow Page)
атты жаңа каталог қызметі- сізді қызықтыратын мамандықтары бар іздеуге
мүмкіндік береді. Оның мекенін тез табу үшін сіз сол облысқа сәйкес кодты
бере аласыз. Осылайша өзіңіз қолыңыз жетпей жүрген затынызды да табуға
болады.
Талдау. Заң кенселері бұрын қажетті информациялар үшін сағатына
$8600 төлесе, қазір олар Интернеттен өте кем бағаға ала алады. Жылжымайтын
заттармен айналысатын фирмалар, олардың бағасын бағалау үшін Интернетке
сай келетін мәләметтерді пайдаланады. Ғалымдар өздерінің соңғы зерттеу
нәтижелерімен
ауысады.
Интернет
көмегімен
адамдар
болашақтағы
нарықтарды үйренеді.
Маркетинг және кәсіп. Мұнда программалық жабдықтарды шығарушы
компаниялар өз өнімдерін сатып, желіде жаңа нұсқаларын ұсынады. Желі
көмегімен басқа да
түрлі
заттар сатылады. Электронды кітап және
грампластинка дүкендерді оперативті режимде істейді. Қолданушы өзіне
қажетті мәліметті каталогтардан көре алады.
16
Денсаулық кепілі. Науқастар мен дәрігерлер денсаулық сақтауға соңғы
ашылған жаңалықтарды біліп отырады. Өз білімдерімен алмасып және
медициналық мәселелерді шешуде көмектесіп отырады.
Инвестиция. Адамдар акция алу үщін ақшаларын пайдалы айналымға
жібереді. Кейбір компаниялар өздерінің акцияларын оперативті режимде
ұсынады.Осылайша инвесторлар жаңа өнеркәсіптерді, ал өнеркәсіптер капитал
табады. Конференция және аукциондарды жасаушылар хабарлама жасау,
өтініш жинау немесе қатысушыларды тіркеу, т.б. жұмыстарды Web-те
жасайды. Мұнда ақпарат барлық уақытта жаңарып отырады, мұнда қағазды
және транспорт шығынын әлдеқайда үнемдеуге болады.
1.3 Интернеттің негізгі қағидалары
Интернет
мыңдаған
кәсіпорындық,
үкіметтік,
ғылыми
және
үй
желілерінен құралған. Әртүрлі архитектуралы және топологиялы желілерді
біріктіруге IP (Интернет Protocol) протоколын және мәліметтер пакеттерін
маршрутизациялауды қолдану арқылы қол жеткізілді. IP протоколы әдейі
физикалық арналарына меншікті емес етіп жасалды. Яғни цифрлық мәліметерді
тасымалдауға арналған кез-келген жүйе Интернетпен де байланыса алады.
Желілердің
байланысқан
түйіндерінде
арнайы
маршрутизаторлар
(бағдарламалық немесе аппараттық) пакеттердің алушылардың IP-адрестерін
қарай отырып, мәліметтер пакеттерін сұрыптаумен және бағыттаумен
айналысады. IP протоколы бүкіл әлем көлемінде біртұтас адрес кеңістігін
құрады, бірақ әрбір жеке желіде өзіни адрес кеңістігі болуы мүмкін. IP-
адрестерді
осылайша
ұйымдастыру
маршрутизаторларға
әрбір
мәлімет
пакетінің бағытын анықтауға мүмкіндік береді. Сөйтіп, Интернет құрамындағы
жекелеген желілер арасында конфликттер болмайды, ал ақпарат бүкіл әлем
көлемінде дәл жеткізіледі.
IP протоколын IETF (Интернет Engineering Task Force) ұйымы қосқан
болатын. IETF және оның жұмыс топтары қазіргі күні де Бүкіләлемдік желінің
протоколдарын
дамытумен
айналысады.
IETF
қызметіне
қарапайым
пайдаланушылар қатыса алады. Бұл ұйым ішінде RFC құжаттарын жариялайды.
Бұл құжаттарда көптеген сұрақтардың техникалық спецификациялары және дәл
мәліметтермен беріледі.
Қазіргі заманғы көп Интернет қызметтері:
- әлемдік желі;
- веб-форумдар
- блогтар
- вики-проекттер
- интернет-портал
- электронды почта
- ақпарат топтамасы (негізінен, Usenet);
17
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
файл-алмасу желілері
интернет-радио
интернет-теледидар
IP-телефония
мессенджерлер
FTP-серверлер
IRC;
табу жүйелері
интернет-жарнама
қосылусыз терминал
енгізі жүйелері.
1.4 Қазақ елі интернеті
Коммерциялық болмайтың құрылымның шығу мақсаты - кәсіпорынның
іскерлігін
байланыстыру,
желілер
телекоммуникациясының
дамуын,
ақпараттық жаңалықтарды пайдалану және байланыс қызметін ұсынады.
Ассоцияның басты есебінде : отандық және шетелдік операторлар
арасындағы құжат қатынастарын құруға практикалық мүмкіндік беру көзделген
. Осыған орай - тұтынушылар мен қолданушылар арасындағы қызметті де
қамтиды. Мұнда - электрондық World Wide Web-тің өсуімен қоса, көптеген
қызықты және арнайы сайттар қолдануда. Соңғы уақытта, әртүрлі анықтамалар,
каталогтар және мәліметтер қоры (солардың арасында неше түрлі керекті
тақырыптар ақпараты бар ) кіре бастады.
World Wide Web - қазіргі кездегі Интернеттің ең танымал қызметі . Оны
көбіне Интернетпен теңдестіреді, бірақ шын мәнінде бұл оның көптеген
қызметтерінің бірі. Бір Web-серверде көптеген сайттар болуы мүмкін.
Электронды Wed - құжаттар принтерде басу үшін емес , компьютер экранында
қарап шығуға арналған және сонымен бірге оның қайсысында екені алдын ала
белгісіз .Web - парақтарды қарап шығуға арналған программалар броузерлер
деп аталады .World Wide Web түп- түгел гипермәтіндерден тұрады .Гипермәтін-
текстінің дара блоктарымен байланысты ассоциациялық түрде ұсынылған
мәтін. Бізге кенеттен бір файл керек болып қалды делік және оның қай жерде
екенің бізге белгілі болсын. Енді сол файлды өз компьтерімізге қалай әкелу
жолын қарастырайық. Мұндай жетістік үшін файлды тасымалдау протоколы
деп аталатын жүйе қолданылады(File Transfer Protocol - FTP). FTP-серверінің
мәліметтерімен қатынас жасау әркім стандартты қосылу сұбатын орындау
керек. Оның бір мысалы мынадай болу керек: Open named password-FTP -
серверге кірердегі сұраныс тізбегі, мұнда:
- Open FTP-сервермен қолданыс жасауды сұрау
- қажетті ақпаратпен толықтырылған аты немесе anonymous;
- Password- қолданушы адамның паролі немесе оның почталық адресі.
18
1.5 DNS server түсінігі
DNS-сервер - тиiстi ақпарат бойынша сұрау салулар DNSқа жауаптары
үшiн қолайлы қосымша. DNS осымен бiрге - сервермен қосымша iске қосылған
хост аталады.
DNS-тың қолданатын функциялары бойынша - серверлер арнайы
сервердiң кескiнiне байланысты бiрнеше түрлерге жата алады топ-топтарға
жiктеледi
авторитативті DNS-сервер - аймақты келесі жағында қандай
болмасын сәйкес келетiн сервер.
(BINDтiң терминологиясында) алғашқы сервер - өзгерiстердiң кіруіне
осы аймақта құқыққа ие болған сервер. Мекендер үшiн әдетте сервер бiр-ақ
ұстада болады. Microsoft DNS-тiң жағдайында - ұстаның Active Directoryмен
сервер және оның кiрiгуi - серверлер болмайтын, (өзгерiстердiң репликациясы
өйткенi DNS құралдар емес iске асады - сервер, Active Directoryінiң
құралдарымен, серверлердiң тең құқықтылығы және ақпараттардың өзектiлiгi
арқасында не қамтамасыз етiледi) біраз бола алады.
Слейв немесе келесі сервер, өзгерiстердiң ұста өзгерiстерi туралы хабар
үйрететiн келісімсіз енгiзу құқығы осы мекенде - сервер. Ұстаға қарағанда -
олар сервер шексiз сан бола алады. Дәл осылай Слейв сервермен байланысты
болып табылады.
Кэш пайдаланылатын DNS-тан сервер - клиенттердiң сұрау салулары
қызмет көрсететiн сервер (рекурсия сұрау салуы
алады, серверлерге
авторитативнымға рекурсивтi емес сұрау салулары арқасында оны орындайды
немесе DNS жоғарғы серверге рекурсия талабын алып бередi).
Жергiлiктi DNS-тер сервер DNS-тың қызмет білу үшiн қолданылады -
жергiлiктi машина істеуші клиенттер. Бұл DNS кэш жасайтын сервердiң бiр
түрлерi iс жүзiнде жергiлiктi қосымшалардың қызмет көрсетуi үшiн жасалған.
Қайта жіберетін DNS - сервер рекурсия сұрау салуларын түрде жоғарғы
кэш жасайтын серверге алған рекурсия талабы қайта бағыттайтын сервер
(forwarder, iшкi DNSтер ағылшынша - сервер). Кэш жасайтын DNS-қа
жүктемесiнiң төмендетуi үшiн көбiнесе пайдаланыста - сервер.
Түбiрлiк DNS-сервер - түбiрлiк аймағына біркелкі болатын сервер. Жиi
қолданылатын түбiрлiк серверлерiнiң саны 13 даналардың әлемiнде, олардың
домен аттары root-servers.netтың аймақтарында және a.root-servers.net, m.root-
servers.netтың
b.root-servers.netтар
болады,
m.root-servers.net.
Нақтылы
кескiндерде болуы мүмкiн жергiлiктi түбiрлiк серверлерiнiң күйге келтiруiн
ақау жергiлiктi жүйедi.
Қолданыстағы DNS-тар - сервер. Қолданушыларданғы динамикалық
жаңарту қабылдаушы сервер. DHCP мен жиi біркелкі - сервермен. Microsoft
DNS-серверi доменiнiң контроллерiнде жұмыс жасағанда серверi DNS - есепке
19
алатын сервердiң тәртiбiнде ат және IP компьютердiң сәйкестiгi туралы
мәлiметтiң
доменнiң
компьютерлерiнен
қабылдай
және
доменнiң
осы
аймақтары ол сәйкес өзгерте iстейдi.
DNSBL (мекен және есімдердің қара тiзiмдерi бар серверi) сервер, үстiрт,
мұндай сервер DNS-тың иерархиясына кiрмейдi, дегенмен жұмыс, DNS-тың
несi үшiн тетiк және хаттама сол пайдаланыста сервер.
Кейбiрi
серверлер
желiнiң
кез-келген
сегменттерi
үшiн
әртүрлi
тәртiптердегi жұмыс iстеу мүмкiндiктерiн қолдайды. Bindтерге бұл тәртiп view
деп аталады. Мысалы, (жергiлiктi мекенжайлар үшiн сервер 10.0.0.08 )
серверлердiң жергiлiктi мекенжайлары көрсете алады, сыртқы желiнiң
қолданушылары үшiн - сыртқы мекенжайлар. Мысалы, сонымен бiрге,
internalдiң аймағынан атының талап етуіне сыртқы мекенжайлар үшiн
internalдiң аймағына авторитативным өзiн 10.0.0.08 сервердiң желiсiндегi
мекенжайларды
көрcетiлген
диапазоны
үшiн
тап
қалған
мекен
үшiн
авторитативным сервер дәл осылай тек қана жауапқа жауап теуiп шығауға
жариялайтын бола алады белгiсiз.
DNS-тар - стандарт бойынша сервер RFC 1035 TCP және UDP-нiң 53
порттарына жауап бередi. BIND-тiң ерте болжамының талаптары жiберудiң
жанында 53 порттарды қолданды, белгіленбеген мекенжайлар қолдана жаңалау
өзiн-өзi DNS-тар сияқты ұстайды - клиенттер.
DNS (Домен негізгі жүйесі)
DNS домен аттарын өзгертуге жауапты, мысалы www.microsoft.com
доменін IP мекенжайына мысалы 192.168.164.123. Бұл IP мекенжайлар
интернеттегі ақпаратқа қолжеткізу үшін қажет.
Домен ақпараты интернеттегі DNS серверлерінде қалады. DNS серверлері
домен үшін орнатылатын ресурстық жазбаларды табу үшін пайдаланылады.
Ресурстық жазбалар веб серверлері немесе байланысу сервері сияқты ресурстар
қолжетімді болу үшін кейін оны IP мекенжайға жібереді.
Интернетте
домен
есімін
пайдалану
алдында
домен
ақпаратын
басқаратын жеке есімдерді пайдалануыңыз қажет:домен тіркеушісі және DNS
орналастыру қызметі. Сондай-ақ, домен тіркеушісі жиі DNS иелік ету қызметі
болып келеді.
Домен регистрация
Домен регистрация домен аттарын тіркейтін ұйым. Әркім, жеке адамдан
бастап халықаралық корпорацияға дейін интернетте оны пайдалану алдында
өздерінің домен аттарын регистрация үшін домен регистрация пайдалану
қажет. Барлық домен регистрация Internet Corporation for Assigned Names and
Numbers (ICANN) ұйымы мен куәландірілуі қажет. Белгілі бір домен
тіркеушісінде қолжетімді домен атын іздегеніңізде сіз шынында осы домен
атының мүмкіншілігін дүниежүзіндегі барлық домен тіркеу шілерінен көре
аласыз.
20
Негізінде кіретін домендер саны жылсайын көбейеді. Домен кіру бір
домен кірушісінен басқасына көшіп жүру мүмкін. Егер домен кіру жаңарған
болса, домен атын жалпыға бірдей қолжетімді болып қалады.
DNS иелік ету қызметтері
DNS иелік ету мүмкіншіліктеріі домен үшін DNS жазбасын қамтитын
DNS серверлерге ие компания. Кейбір домен кіру DNS иелік ету қызметтерін
өздерінің домен кіру ретінде қамтамасыз етеді: басқа домен тіркеушілері DNS
иелік ету қызметтері мен қамтамасыз етілмейді. Аккредитацияланған домен
тіркеушілерінде кіру қажететілетін домен аттарының айырмашылығы кез-
келген тұлға немесе кіру домен аты және ортақ IP мекен-жайы бар компания
DNS серверді жасай алады және DNS жазбаларын домендердің біраз санына
орналастыра алады. Доменнің DNS жазбалары DNS иелік ету жұмысымен
орналастырылғанда сіз және барлық интернет доменді қолданады.
Кейбір DNS иелік ету ұйымдар доменіңіз үшін DNS жазбаларын жасауға
және өзгертуге мүмкіндік береді. Басқа DNS иелік ету ұйымдары доменіңіз
үшін DNS жазбаларын тікелей өзгертуге мүмкіндік бермейді. Сондай-ақ,
барлық DNS иелік ету серверлері барлық DNS жазбаларын қажет етпейді.
Мысалы үшін, кейбір DNS иелік ету қызметтері TXT жазбаларын немесе SRV
жазбаларын
21
қолдамайды.
2 Сайтты құру мүмкіншіліктері
Интернеттің қатты жетілуіне орай жасалынған web-беттердің бет-бейнесі
өзгере түсуде. Бастапқыда HTML беттер тек белгілі бір ақпаратты бере отыра,
ешқандай қосымша қызметтерді қолданбайды. Уақыт өте келе сұраныстар
күрделене, енді сайтты құруда тек HTML тілін білу жеткіліксіз. Түрлі
технологиялар икемді сайт жасауға ықпал етеді. Қазіргі заманауи сайттарды
құру үшін: HTML, CSS, JavaScript (немесе VBScript), Flash, PHP (немесе Perl)
және MySQL реляциялық мәліметтер қоры пайдаланылады. Технологиялардың
қолданысқа кіруіне байланысты web-сайттардың оңтайлы өзгеруін байқауға
болады
HTML. HTML - бұл бағдарламалау да, ақпаратты қолдану тілі де емес.
Бұл ең алдымен жоғарымәтінді белгілеу тілі. Оның басты міндеті - мәтінді
орналастыру, құрылымын тегтер арқылы жеткізу: параграф, цитата, тізім,
бөлім.
HTML тілінде көптеген құрамдас компонеттер бар. Олар құжатты кез
келген қалау бойынша
безендіруге
көмектеседі.
Браузердің қозғалмас
кейпіндегі қаріп стильдерінің көрінісі ұнамаса, қосымша тегтер арқылы оңай
өзгертуге болады. Егер бұл да көңілден шықпаса CSS стильдер ақпаратын
пайдалануға болады.
XHTML. XHTML тілі XML және HTML тілдерінің базасын, ақрындап
HTML-ды ығыстыруда.
CSS. CSS (Cascading Style Sheets) - каскадты стильдер кестесінің тілі. Ол
web-беттердің жетістіктерін арттыру үшін құрастырылды.
Web-құрастырушыларға беттің сырттын жетілдіруге әкеледі (қаріптер,
түстер, шегіністер, орналасуы, т.б.). CSS құжаттың негізгі ішкі құрылымын
(мысалы,
HTML
тілінде
жазылған)
және
оны
безендіруінен
(CSS-те
жазылғанынан) айыру үшін жасалған. Мұндай әрекет құжаттың келбеті мен
қайталанатын элементтерін безендіруге септігін тигізеді.
HTML мен CSS-ті қолданғанда келесілерді білу қажет:
‒
HTML-код мәтінді логикалық жазуда, яғни web-беттің құрылымын
береді: абзацтардың, графикалық беттердің, жолдар мен ұяшықтардың
орналасуы мен кезегі;
‒
CSS
стильдер
кестесі
мәтіндерді
физикалық
тұрғыда
қалыптастырады, яғни web-беттің көрінісін береді: абзац текстері қандай
қаріппен терілетіндігі, атаулары қалай көрінетіндігі, кестелердің пішімі және
т.б.
Web-беттің келбеті оның құрылымынан бөлек болады. Сондықтан,
қалыптастырылған web-құрастырушылар CSS стильдерін бөлек файлға жазады.
(2.1 сурет).
22
Сурет 2.1 - Web-технологиялардың жұмысқа қатысуы
Web-беттің көрінісі жұмысынан бөлек жасалуы тиіс. Сондықтан,
мамандандырылған web-құрастырушылар CSS стильдерін бөлек жазады.
Сонымен қатар, стильдерімен толтырылмаған HTML бет оқылуға
ыңғайлы. Себебі, HTML бетте бір уақытта web-беттерді (форматтаудың)
өңдеудің
логикалық
және
физикалық
тегтері
болады.
Қаріпті
қатты
ерекшелейтін b және strong тегтері, сонымен қатар курсивті i және
em тегтері бар. Бірақ b және i физикалық өзгерту тегтері мәтінді тек
ерекшелеп қояды (сондықтан олар ескірген және қолданылмайтын тегтер
қатарына жатқызылады), ал strong және em логикалық өңдеу тегтері тек
ерекшелеп қана қоймай, мәтінге қажет дәрежесін береді. Егер web-бетті
мүмкіндігі шектеулі адамдар арнайы браузер арқылы оған айтса, strong және
em тегтер арасындағы сөздерге өзге интонация қажет.
Каскадты стильдер мәні жайында динамикалық емес. Олар құжаттың
жүктелу барысында көріну күйін анықтауға мүмкіндік береді. CSS арқылы web-
беттердің қасиеттерін JavaScript тілін пайдаланып динамикалық қолдануға
болады.
DOM. DOM (Document Object Model) - құжаттың нысандық моделі.
Сценарийлер тілін қолданып web-бетті динамикалық қолдануда. DOM әр
элементіне ID атрибуты арқылы JavaScript функциясын қояды. Осындай
функциялармен CSS арқылы атрибуттарды мүмкіншіліктерін басқаруға болады.
ID (объект идентификаторы) бүкіл HTML - тегтерімен қарастырады.
Оның мәні жеке, яғни бетте бір id- мен бірнеше элемент орналастырылмайды,
23
ал class элементі көп қолданыста. ID - динамикалық HTML (DHTML)-дың
негізгі мағынасы арқылы JavaScript уникалды объектіні анықтап басқарады.
DHTML. DHTML тілі жоқ. Динамикалық HTML - HTML- дың
шектеулерін қарастырмай, web- браузелердің 4 версиясына ендірілген
технологияларды қарастыру үшін ойлап табылған коммерциялық термин.
DHTML web-стандарттардың қолданысы
CSS + JavaScript + DOM + XHTML = DHTML
мұнда CSS объектілер атрибутын қарайды;
JavaScript объектілерді өзгертеді;
DOM объектілерді іздиді;
XHTML объектілерді табады (мәтінді белгілейді).
DHML негізінде құрылған сайт серверге қарамай өзгере алады,яғни web-
беттің интерактивтілігін арттыратын клиенттік код (client-side-code) ретінде
белгіленеді.
DHTML - дыңжетістіктері:
‒
‒
‒
‒
жүктеледі
‒
‒
‒
барлық браузерлер ескереді;
стандарты технологияларды пайдаланады;
web-бетті жүктегеннен кейін өзгертуге болады;
DHTML мәтіндік файлдары Flash пен Java-ға көргенде жылдам
кеңейту модульдерін қажет етпейді
меңгеруде оңай;
web-беттерді жасауы жоғары.
Кемшіліктері:
‒
‒
JavaScript пен CSS синтаксисте жіберілген өзгеріске сезімтал
браузерлердегі өзгертуге байланысты жұмысы түсініксіз;
‒
браузерлер
мен
операциондық
жүйенің байланыстығы
web-
беттердің көрінісі әр түрліше.
2.1 Интернеттегі ақпараттық тілдер
Web-сайтты құрастыруда бекітілген программалау тілдерін 2- амалға
бөліп қарастыруға келеді:
Алдымен, сайтқа
кірушінің
компьютерінде,
браузерінде,
орындалатын амал жатқызылады. Бұлар бәріне таныс JavaScript, VBScript, Java-
апплеттері. Осы тілдерде жазылған бағдарламалар, web-беттің кодына
ендіріледі, алмастырылып файлға жазылып web-беттен шақырылады;
Келесі топқа, web-сервер орналасқан компьютерде орындалатын
негіздемелер жатқызылады. Бұл топқа PHP жатады, және басқа тілдерге
қарағанда өзінің қарапайымдылығымен ерекшеленеді. Бұл тілде бағдарламаны
24
құра отырып C++ немесе Perl тілдеріндегі сияқты файл сценарийлеріне қатынау
негіздемесі туралы, түрлі модульдерге қатынау жолдарын көрсету және т.б.
әрекеттерді ескермеуге болады. PHP бағдарламасын тестілеу үшін хостинг
провайдерде негізделген операциондық жүйені орнату қажет емес. Сәйкес web-
серверді жүктеп PHP модулін қосса жеткілікті.
2.2 РНР ақпараттық тілі
РНР-бұл
Web-серверге
аударылған
скриптердің
арқасында
Web-
беттерінің динамикалық генерациясына қажетті бағдарламалау тілі. Сіз бетті
РНР және HTML-дің көмегімен көреді. Сайтты пайдаланушы бетті ашқандай,
сервер html-код қосылған РНР операторларын орындайды және нәтижені
пайдаланушының браузеріне жібереді. Бұл әрекет дәл осылай ASP және Cold
Fusion-ның арқасында жасалады. Дегенмен ASP және Cold Fusionға қарағанда,
РНР ашық бастапқы кодты өнім болып табылады және платформалы тәуелсіз.
РНР Windows NT және Unix-тің көптеген амалдарда да жұмыс жасайды. Ол
Аpache-дегі модуль ретінде жіберіле береді. Егер жіберілу Apache модулі
түрінде болса РНР оңай және жылдам жұмыс жасайды. Бұл кезекте процесті
жасауға байланысты туындайтын шығындар болмайды.
Құжат бетіндегі кез-келген операциялардан басқасын РНР көмегімен
НТТР тақырыптарды қалыптастырып HTTP орната аласыз. Аутентификацияны
басқарып пайдаланушыны өзге бетке бағыттай аласыз. РНР берілген дерек
қорына енуге үлкен мүмкіндіктер ашады. Бұл сізге PDF құжаттарды
инерациялаудан, грамматикалық пікір жасауға мүмкіндік береді.
РНР операторлары бетіңізге Web-беттерді қойып береді, сондықтан
арнайы ортада жүзеге асырудың қажеттілігі негіздемеиді. Сіз РНР-кодының
блогын ?php тегінен бастап, оны ? тегімен аяқтайсыз. Бұл тегтердің
арасындағылардың барлығы РНР код ретінде интерпритацияланады. РНР
тілінің өзгеруі Си және Рerl синтаксисіне ұқсас келеді сіз ауыспалыларды
оларды пайдаланудан бұрын айтпауыңыз керек. Массивтермен Хэмтер оңай
жүзеге асырылады. Дегенмен РНР Apache құрылған жағдайда бәрінен жылдам
жұмыс жасайды. РНР Web - сайтында оны Microsoft ІІS және Netscape
Enterprise Server орналастырудың реті бар. Егер сізде РНР-ді орнатуға
бағдарламалық қамтамасыз етудің көшірмесі болмаса, оны сізге ресми Web -
сайттан ала аласыз. Ол жерден сіз РНР-дің барлық артықшылығымен қызмет
бейнеленген айтылған жетекшілікті таба аласыз.
Интернеттiң
қиял-ғажайып
дамуы
және
адамдардың
арасындағы
байланыстың жаңа әдiстерiн белгiледi. Бұл құбылыстың алдыңғы өлкелерiне
(WWW ) World Wide Web-те болады.
РНР тарихы 1995 жылдан тәуелсiз бағыт беруші (Rasmus Lerdorf ) Расмус
Лердорф сайта оның онлайндық резюмесін оқып шыққан келушiлердің саның
білуге арналған PerlCGI-нiң сценариын жазудан басталады. Оның сценариы екi
25
есептi шештi : көрушінің деректерінің тiркелуі және көрушілер санын web
бетке шығару. WWW дамыту әлi тек қана басталды, бұл амалдарды шешуге
арналған ешқандайда арнайы құралдар болмады, сондықтан авторға көп
сұрақтар лап берді. Лердорф (РНР) Personal Home Page немесе (гипер мәтiн
процессоры) Hypertext Processor айтылған өз құрал-сайманын тарата бастады.
Лердорфаның РНР амалдарының шулы жетiстiгi РНР-дың кеңейту лерiн
өңдеуге әкеп соқты. Кеңейтулердің бірі HTML формада енгiзiлген мәлiметтердi
символдық айнымалыларға түрлендiрдi, осыдан оларды басқа жүйелерге
шығаруға мүмкiндiк берген. Ойға қол жеткiзу үшiн Лердорф өңдеулерді
жасауды ендiгәрi Perl ден С-ге өтуге шештi. Сол кездегі Рнр-дың амалдардың
кеңейтуi 2.0-шi РНР пайда болуына, немесе (Personal Home Page Form
Interpretator) PHPFI-i келтiрдi. Дүниежүзiнен бағдарламашылар 2.0 версияны
жетiлдiруге қатысты. Жаңа РНР версиясы ерекше мәлiмдiлiкпен пайдаланды,
және өңдеушiлердiң бастысы жақында іріктелді. Олар HTML-ға программалық
кодтың енгiзуiнің бастапқы тұжырымдамасын тiкелей сақтады және РHP-дiң
3.1-шi версиясының пайда болуына тигізген лексикалық талдаудың механизмін
қайтадан жазды.
РНР 3 бұл өзгерісіне жұмыс жасаушы ретінде 2000 жылы жарыққа
шықты. Өндірісті жоғарылатуда қосымша ретінде РНР 4-тің жетістіктері зор
еді. РНР 4-тің шығуымен ол интернет доменінің 21 пайыздан мол қолданыла
бастады.
2001-2004 жылдар арасында 4 версияны атқару үшін белсенді жұмыстар
жалғасты[3]. Шамамен сол кезден бастап-ақ РНР Group жаңа версияның
мүмкіндігін ойластыруға кірісті. Бірінші кезекте тілдің объектілік амалдарын
күшейту шешілді. Бұл оның жүзеге асыру үшін ірі жобаларды пайдалануға
мүмкіндік берді. 5-ші версияны жариялау үшін бөлінді.
2006 жылдың шілдесінде РНР ресми түрде жарыққа шығады. Бірінші
кезекте жоспарланғандай өңдеуде объектілермен жұмысты барлық механизм
жұмылдырылды[3]. Қалыпты версияларда РНР-дегі объектілік-жобалаушылық
бағдарламалау минимальды деңгейде мүмкін болатын болса, ал РНР 5
объектілік бағдарламалауды жүзеге асыруда көптеген потенциалдарға ие.
Онымен қоса РНР ХМL мен жеңілдеуінде, берілгендердің әртүрлі қайнар көзіне
байыды.
РНР ХМL мен жұмыс жасауға арналған барлық негізгі кітапханалар
күрделі өңдеуге ұшырады. Мынадай танымал дамытулар SAX, DOM, және
XSLT қазір libxml2-нің амалын пайдаланады. Сонымен қатар өзге жаңа екі
кеңейтулер
қосылды
-
SimpleXML
және
SOAP.
SompleXML
XML
берілгендермен жұмысты айтарлықтай жеңілдетеді. Бұданалдын РНР-да ХМL
мен жұмыс бұншалықты қарапайым болмаған еді.
SOAP-тың
дамуы
РНР-да
ХМL-хабарламаның
көмегімен
басқа
қосымшалар мен ақпаратауысатын сценарий құруға амал береді. Мысалы
26
НТТР. РНР қосымшалы танымал веб-сервистер мен интеграциялауға мүмкіндік
жұмсайды.
РНР
MySQL (MySQL Improved) жаңа кеңeйтулер МуSQL сервер
версиясымен 4.1.2 және жоғарылар мен жұмыс жасауға арналған. МуSQL - ға
тек қана процедуралық емес сонымен қатар объекті ойлаушылық интерфейс
жүзеге асады. Бұл модульдің тағы мүмкіндіктері SSL-ді, транзакцияны
бақылауды қосады.
SQLite-тің дамуы мәліметтерді кәдімгі файлдарда сақтайтын қоcымшаны
құрастыруға мүмкіндік береді. Ол SQL интерфейсін пайдалануға мүмкіндік
тудырады. SQLite - нің маңызды оңайлығы - пайдаланылу қарапайымдылығы.
SQLite процедуралық пен қоса мәлiметтермен жұмысы мықты объектілік -
көрсетушілік мүмкіндіктері бар. SQLite-нің басқа ерекшеліктері - жоғары
жылдамдық, басқарудағы жоғары механизмдердің жоқ болуы және оңай
тізгіштік. Көптеген ойшылдар РНР - нің бұл дамуы үлкен танымалдылыққа ие
болатындығын жоспарлап отыр. РНР басқа дамуы өзіне астындағылар қосады:
Tidy - HTML-құжаттарды қарау және өзгерту үшін.
Perl - Perl түрлері.
SPL - кластармен интерфейстердің арнайы қосылысын анықтайтын
ZE2 - нің кеңеюі.
РDО -PHP-нің мәліметтеріне өзге интерфейс керек.
PІMP-GD модулін алмастырған, графикамен жұмыс жасауға
арналған кітапхана.
Бұдан басқа РНР жадыда сақтаудың әлдеқайда жылдам диспетчері
пайдаланылады.
РНР
REAR құрылымын нақты ойға асыруға керекті амалдармен
толықтырылған.
РHP-дың түсінігі. Cіздер біліп отырғандай, РНР тілін бағдарламалауда
бастысы фактор болып іскерлік табылады. РHP бағдарламасы бағдарламашыға
есептердiң лезде және оңай шешетін құралын беруi керек. РНР жаттығу сипаты
маңызды мiнездемелермен берілген:
дәстүр;
оңтайлық;
қажеттілік;
қауiпсiздiкпен
келгіштікпен.
Дәстүр. РНР тiлі әртүрлi жұмыс iстейтiн бағдарламашы үшін белгілі
болып көрiнедi. Көптеген тiл конструкциялары Си Perl-ден пайдаланылған,
алкейде РНР коды C және PASCAL типті бағдарламаларында болады. Күштерді
РНР зерттеуде елеулi төмендетедi.
Оңтайлық. РНР сценариі көп жолдар немесе бiр жолдан тұра алады -
барлығы сiздiң есебiңiздiң сұрауына тәуелдi болады. РНР сценариі 10 000
жолдар немесе бiр жолдан келеді - барлығы сiздiң есебiңiздiң ерекшелiгiнен
27
тәуелдi болады. Сiзге кiтапхана алуға, компиляцияның арнайы параметрлерiн
көрсетуге немесе осы тектесістер жасауға. РНР механизмі көретілген тiзбектен
кейiн код жасай алады және ол өзіне қос экрандалған тізбек іздегенге дейін
жүре береді. Егер код дұрыс синтаксисті болса, ол бағдарламашы ойындай
бағдарлама орындалады.
Қажеттілік. Тиiмдiлiк бағдарлама ойлауда маңызды себеп болып
табылады, олардың бірі WWW. РНР 4.0-шi версиясында ресурстарды бөлу
ресурсы іске асырылды және объективтi-бағдарланған программалауды қолдау
жақсартылды, сонымен бiрге сеансты келтіру құралы қамтамасыз етілді[2].
Қауіпсіздікпен.
РНР-ды
өңдеушiлердiң
көрінісінде
болады
және
администратордың қауіпсізділігінің ыңғайлы және тиімді құралдары болады
және ол екі топқа бөлінеді: жүйелiк топ және қосымшалық топ құралдары.
Келгіштікпен. РНР (embedded) бекітілген тiл болғандықтан,
оны
өңдеушiнiң қажеттiктерiнен ерекше иiлгiштiк артықшылығы болады. РНР
әдетте HTML бағдараламасымен қатар қолдануға ұсынылады, ол осы қол
жетіммен
JavaScript,
WML-ге,
XML
және
тағыда
басқа
тiлдермен
интеграцияланады. Дегенмен, бұдан басқа, РНР жақсы жiктелген қосымшалары
бойынша тез кеңейе алады.
2.2.1 РНР тілінің өзгелерден ерекшіліктері
PHP -- ең танымал бағдарламалау тілдердің бірі және миллиарттаған веб-
құрастырушылар
осы
тілді
негізгі
құралы
ретінде
таңдады.
Соңғы
статистикалық мәліметтер бойынша бұл тіл аса көп веб-сайттарда және веб-
серверлердің біраз бөлігінде қолданылады.
PHP-дің мұндай артықшылықтары себебін түсіну оңай. Ол өлшемді, қол
жетерлік және басқа бағдарламалармен оңай әрекеттеседі. Ол анық және
қарапайым синтаксисты пайдаланады және оны тез оқып үйренуге болатын
және бағдарламаларды тез құрастыруға көмектесетін өзінің түсінікті кодымен
қуантады. Коммерциялық құралдардың негізінде олардың артықшылығы бар,
себебі ол тегін және көптеген платформалар мен архитектураларда, оның
ішінде UNIX, Microsoft Windows и Mac OS-та қолданылады және арнайы
лицензия пайдаланады.
Evans Data Corporations жасаған жобада ондаған тілдердің ішінде
пайдаланушылар PHP тіліне (Ruby мен Python cәл артта қалып отыр) риза
болды[1]. Жеке-жеке қарастырғанда, PHP тілі келесі көрсеткіштер бойынша
бірінші
орында
-
кроссплатформалы
үйлесімділік,
қол
жетімділік,
бағдарламалық құралдардың сапасы және тиімділігі, ал қарапайымдылық пен
кодтың ыңғайлылығы, кеңейгіштік, қолданыста оңайы мен қауіпсіздік бойынша
екінші орында.
Ұйымдар мен тәуелсіз құрастырушылар үшін бұл фактілердің барлығы
келесіні білдіреді - PHP-ді қолдану үнемді. РНР-де бағдарламаны жасау
28
шығынын азайтады, себебі бұл тілді лицензиялық өзгерту жасамай-ақ және
шаралар мен бағдарламалық қамтамасыздандыруларға ақша салмай-ақ әр түрлі
мақсатпен пайдалануға болады. Дайын кепілді және тексерілген басқару мен
кеңейгіштік элементтерінің қол жетімділігі және осы элементтерді пайдалана
отырып құрастырушылар тілге жаңа функцияларды қоса алуына байланысты
РНР-ді пайдалану сапасын өзгертпей бағдарламаны іске асыру уақытын
азайтады.
Мұндай
мадақтама
қолданудың
карапайымдылығы
РНР
тілінің
артықшылығымен қатар кемшілігі де болып отыр. Артықшылығы -
C++
немесе Java тілдеріне қарағанда РНР тілінде бағдарламаларды салыстырмалы
түрде оңай оқуға және түсінуге болады. Осындай факт жаңа үйреніп жүрген
құрастырушыларды қиналып оқып үйренуден босатып, эксперимент жасау мен
тілді тез меңгеруге итермелейді. Кемшілігі - "құпиялығы" болмағандықтан,
құрастырушыларға жалған қауіпсіздік сезімін тудырады және оларды қажетті
сапа стандарты, қауіпсіздік және кодты қайта пайдалану мүмкіндігін түсінбей,
қол жетімді бағдарлама жасауға итермелейді.
Осыны ескере отырып, соңғы жылдары РНР қатарында "шексіз"
стиліндегі бағдарламалаудан стандартталған пайдалануды бағытталған әдіске
көшу үшін қызу және жемісті жұмыс жүргізілді. Бұл түрі тек қана РНР-
бағдарламаны жазған кездегі бастапқыда жеңілдетпейді, сонымен қатар анық,
ретті және қауіпсіз код жазуға мүмкіндік береді.
2.3 HTML негізгі тілі
HTML тілі алғашында беттеу аймағында адами болып табылмайтын
адамдарға ғылыми және техникалық құжаттармен алмасу үшін құрылды.
HTML
тілі құрылымдық және семантикалық элементтер -дескрипторлар
жиынтығын анықтау себебі SGML мәселелерін жақсы шешті. Дескрипторлар
өте жиі тегтер деп аталады. HTML тілі көмегімен салыстырмалы түрде
қарапайым, бірақ әдемі рәсімделген құжатты оңай құруға болады. HTML
тілінде құжаттың қарапайым құрылымынан басқа гипермәтіндік қолдау бар.
Мультимедиялық мүмкіндіктер соңынан енді.
Алдымен
HTML
тілі
ақпаратты
келтіру
(көрсету)
құралдарына
байланыстырмай құрылымдау және пішімдеу құралы ретінде ойластырып
табылды. Идеалды түрде HTML белгісі бар мәтін құрылғыда әр түрлі
техникалық жабдықталулармен стилистикалық және құрылымдық өзгертусіз
өңдірілуі керек (дербес компьютердің түрлі түсті экраны, органайзердің
монохромды экраны, өлшемі бойынша шектеулі ұялы телефонның немесе
мәтіндерді дыбыстық ойнату бағдарламасының және құрылғының экрандары).
Бірақ қазіргі кездегі HTML тілінің қолданылуы өзінің бастапқы қолданысынан
әлдеқайда алысырақ. Мысалы, көп рет беттерді пішімдеуге қолданған
TABLE тегі құжаттарда қарапайым кесетлер құру үшін арналған. Уақыт өте
29
келе HTML тілінің тақтаға тәуелсіздіктің негізгі идеясы мультимедиялық және
графикалық рәсімдеу қажеттіліктеріне берілген.
Браузерлер. HTML анықтамасы бар мәтіндік құжаттар (бұл құжаттардың
кеңейтілуі .html немесе .htm), пішімделген түрде көрсетілетін арнайы
қосымшалармен өңделеді. Браузерлер немесе интернет-қараушылар, деп
аталатын мұндай қосымшалар әдетте қолданушыларға веб-беттер сұранысы,
оларды қарауға және (басқа сыртқы құрылғыларға шығару үшін) және
қажеттілік жағдайында қолданушылармен енгізілген мәліметтерді серверге
жіберу үшін ыңғайлы интерфейсті ұсынады. Таңда танымал браузерлер Internet
Explorer, Mozilla Firefox, Apple Safari, Google Chrome және Opera болып
табылады.
Нұсқалары. HTML 1.0 тілінің ресми түрдегі айтуы жоқ. HTML тілінің
көптеген бейресми түрдегі стандарттары болды. Ресми түрдегі стандарттарды
олардан өзгерту үшін оған нөмірді меншіктеді[4].
Консорциумымен айтады (W3C) және көптеген кестелерді құру,
мәтіндердің суреттерді айналып өтуі, күрделі математикалық амалдарды
көрсету сияқты жаңа мүмкіндіктерді қамтамасыз етті[4]. Және бұл стандарт
екінші нұсқамен сәйкес болған кезде де сол кездегі браузерлер үшін оны жүзеге
асыру қиын болды. 3.1 нұсқасы ресми түрде мүлдем ұсынылған жоқ және
HTML стандартының нұсқасы 3.2 болды. Бұл нұсқаға Netscape Navigator және
Mosaic браузерлері қостайтын стандартты емес элементтер қосылған.
HTML 4.0 нұсқасында стандартта кейбір өшірулер болды. Көптеген
элементтер ескірген және ұсынылмаған болып белгіленді. Әдетте шрифт
қасиетін өзгертуге қолданылатын font элементі ескірген деп белгіленді.
Консорциумы HTML 4 тіліне негізделген, бірақ XML синтаксисіне сәйкес
шарты бар жаңа тілмен амал істей бастады. Соңында атауы XHTML болды[2].
WHATWG бірлестігімен (ағ. Web Hypertext Application Technology
Working Group) 2004 ж. бастап, HTML тілін үлкейтетін, жиі бейресми HTML
5 деп аталатын және ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
9
10
Аңдатпа
Жобаның мақсаты пайдаланушыларға ыңғайлы болатын Жоғарғы оқу орнының
жұмысын басқару мен бақылау жүйесін жобалау және жасау интернет-порталын өңдеу.
Дипломдық жоба PHP, CSS, HTML және JavaScript тілдерін қолдана отырып
құрылған, ал деректер қоры MуSQL Server негізінде жүргізілген.
Тіршілік қауіпсіздігі бөлімінде еңбек жағдайларына, жұмыс орнына талдау
жасалынған. Инженердің жұмыс орнындағы жасанды жарықтандыру бойынша есептеулер
жүргізілген.
Ал техника-экономикалық негізделуі бөлімінде барлық баптар бойынша жобаны
жүзеге асырудағы шығындар анықталған және жобаның өзіндік құны мен зияткерлік
еңбектің бағасы есептелген.
Аннотация
Целью проекта является - разработка интернет-портала для Разработки и работы в
высшых учебных заведениях .
Дипломный проект разработан с использованием языков PHP, CSS, HTML и
JavaScript, а база данных проведена на оснавании MуSQL Server.
В главе Безопасности жизнедеятельности анализируются трудовые условия и
рабочее место. На основании полученных данных сделан расчет по искусственному
освещению.
В главе Технико-экономического обоснования проекта по всем статьям определены
расходы по осуществлению проекта, себестоимость и цена на реализацию.
Annotation
In this degree project automation the decision of a informative management city underground
passage to create, on a basis a database planning of the client program is considered. The purpose of
this project - development of the system of underground passage to create point. Information system
represents the database developed PHP, CSS, HTML и JavaScript on MS SQL Server and the client
application, created in the environment of programming.
In part on health and calculations of exchanging(conditioner)the working room are presented.
In economic part calculation of the received economic benefit from introduced system is made.
11
МАЗМҰНЫ
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 14
1 Қазіргі замандағы интернеттің маңызы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 15
1.1 Интернет түсінігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 15
1.2 Интернет табыстары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 16
1.3 Интернеттің негізгі принциптері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 17
1.4 Қазақ елінің интернеті ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 18
1.5 DNS server ұғымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 19
2 Сайтты құру құралдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 22
2.1 Интернеттегі бағдарламaлау тілдері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 24
2.2 РНР бағдарлаmалау тілі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 25
2.3 HTML бағдарлаmалау тілі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 29
2.4 JavaScrpit бағдарлаmалау тілі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 31
2.5 CSS бағдарламалаy тiлі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 33
2.6 MySQL дерeк қоры ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 35
3 Интeрнет- портал құруды жобалаy және оны іске асырy ... ... ... ... ... ... ... ... . 38
3.1 Интернет- пoртал құру кезеңдерi ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 38
3.2 Жoбаны iске асыру мерзімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 38
3.3 Сайт жасау технологиялары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 39
3.4 Сайтты жылжыту ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 43
3.5 Бағдарлама скриншoттары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 48
4 Тіршiлiк қауіпсіздігi ... ... ... ... ... ... ... ... ... . Ошибка! Закладка не определена.
4.1 Oператордың жұмыс жағдайын талдауОшибка! Закладка не определена.
4.2 Жасaнды жарықтандыруды есептеу Ошибка! Закладка не определена.
5 Бизнeс жоспар ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... . Ошибка! Закладка не определена.
5.1 Жoба мақсаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... Ошибка! Закладка не определена.
5.2 Жoбаның іске асырылуы ... ... ... ... ... . Ошибка! Закладка не определена.
5.3 Жoбалау және өңдеу бойынша жұмыс құнын есептеуОшибка! Закладка не оп
5.4 Еңбeкaқы қорына кететін шығындарды есептеуОшибка! Закладка не определ
5.5 Амoртизaциялық төлемдердi есептеу Ошибка! Закладка не определена.
5.6 Элeктр энергиясына шығынды есептеуОшибка! Закладка не определена.
5.7 Зияткерлiк eңбектiң бағасы ... ... ... ... . Ошибка! Закладка не определена.
Қoрытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 82
Әдeбиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 83
Қoсымша А ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 84
12
13
КІРІСПЕ
Бүгінгі күні адамдардың өмірін интернетсіз елестету мүмкін емес.
Өйткені, ақпараттармен, сонымен қатар әр түрлі оқуға, өзіңе керекті ақпаратты
табуға, оқып білуге, сонымен бірге адамдардың өздерінің жұмысын оңайлату
үшін керек.
Интернет
сөзі
Interconnected
networks
(байланысқан
жүйелер)
мағынасынан шыққан, яғни техникалық көзқараспен - бұл кіші және ірі
желілер бірлестіктері. Кең мағынасында - бұл өзара мәліметтермен алмасатын
жер жүзіндегі миллиондаған компьютерлер арасында бөлінген ақпараттық
кеңістік. Көбіне Интернет сөзімен Желінің информациялық құрамын түсінеді.
Интернет - бұл өзіне уникальды жетістіктерді толығымен жинаған технология.
Интернет сонымен қатар ең күшті және тәуелсіз ақпарат қоры, байланыстың
сенімді және оперативті тәсілі, жер жүзіндегі миллиарттаған адамдардың
шығармашылық түрде өзін-өзі көрсету және ақпараттық технологияларды
дамыту негізі болып табылады.
Қазiргi интернет мүмкіншіліктері бір орында тұрмайды. Жылда жарыққа
жетiлдiрiлген
жаңа бағдарламалардың нұсқалары және әр түрлi жобалар
шығады . Егер 10 жыл бұрын кез- келген компания өзi нің меншiктi интернет
сайтын иемденуге мүмкiндiк бере алмаса , онда бүгiнгі таңда өз қызметтерi
немесе өнiмін интернет ресурстары күшімен iске асырмаған маман iс жүзiнде
қалмады . Егер әлдебiр тауар алғысы келсе, ол көбiнесе, оның үлгi сімен және
оның бағасымен танысу үшін бiрiншi кезекте интернетке кiредi, және тек қана
содан кейiн ол оның iздестiрулерiне шығуды, интернет арқылы тапсырыс
беруді шешедi.
Адам өзінiң зәру нәрсесiн алуы үшін , ыңғайлы креслода отырып , және
интернет -беттерді баяу аудара отырып барлық керек заттарын алуына болады.
Қолданушының алдында мағлұматтар түрлерiнiң , сонымен қатар әр түрлi
қызмет көрсетулердің тiзiмi бар . Интернет - портал, көпшiлiк адамдардың пiкiрi
бойынша - бұл интернеттiң өте жағымды қызметтерінің бiрi. Және бұл
шынымен ыңғайлы болғандықтан ол дамып келеді. Әр ұйым үшiн сайттың
дамуы - бұл үлкен артықшылық,себебі қысқа мерзiм ішінде базасы үлкееді,
сонымен қатар бұл тиiмдi болғандықтан уақыт үнемделеді . Кәсiби игерiлген
сайтты
қолдану оңай. Сайтты
басқаратын оның құрылымын оңай өзгерте
алады.
Виртуалды
портал
артықшылығы
нақтының
алдында
анық.
Клиенттермен өзара iс - әрекеттiң көлемiнiң қысқаруының , дискiлi кеңiстiктi
жалдаудың және орналастырудың есебінен қызметкерлер саны азаяды және
т.б.
14
1 Қазіргі замандағы интернеттің маңызы
1.1 Интернет түсінігі
Интернет (оқылуы
интэрнэт
Internet -- International Network) --
компьютерлік серверлердің әлемдік желісі. Интернетке кіру мүмкіндігі болған
жағдайда, білім беру мекемелері, мемлекеттік ұйымдар, коммерциялық
кәсіпорындар және адамдар сияқты миллиондаған қайнар көзінен ақпарат
болады.
Қазіргі кезде интернет сөзін қолданғанда, физикалық желінің өзін емес,
дүниежүзілік желі және ондағы ақпаратты айтамыз. Егер бұл түсінікті енгізген
ағылшын тіліндегі RFC құжатына сүйенсек, онда бұл термин екі түрде
жазылып, сәйкесінше мағынаға ие болады.
Егер Интернет кіші әріптен басталса, онда бұл термин мәліметтер пакетін
маршрутизациялау арқылы желілерді қосу ұғымын білдіреді. Бұл кезде
ауқымды ақпараттық кеңістік туралы айтылмайды. Көбінесе, бұл екі мағынаны
бір-бірінен ажыратып жатпайды.
Интернет - кез-келген компьютерлермен бүкіл әлем бойынша ақпарат
мен беру мүмкіндігі, желілер жүйесі. Интернет - байланыс араларын қосатын,
тораптардың жиынтығы.
Әрбір топтарда көбінесе UNIX операциялық жүйесін қолдану арқылы
жұмыс істейтін бір немесе бірнеше мықты компьютер-сервер болады. Мұндай
торапты кейде хост деп атайды. Торапты оның иесі - провайдер деп аталатын
ұйым немесе Интернет қызметін қолданушы басқарады.
Интернет әр түрлі түсінікпен жұмыс істейтін желілерді біріктіреді. Бұл
ережелерді үйлестіру үшін шлюз құрылғысы етеді. Шлюз - басқаша тәсілмен
үйлеспейтін желілерді қосатын құрылғы. Шлюз әр түрлі желілердің бірлескен
жұмысын қамтамасыз етуге мәліметтерді өзгертпейді. Интернет жүйесіне әр
түрлі операциялық жүйелерді басқару арқылы жұмыс істейтін компьютерлер
кіреді . Алайда, ақпарат алмасу кезінде барлық ЭЕМ хабар беру тәсілдері
туралы бірыңғай келісімдер қолданылуы тиіс. Сонда ЭЕМ-ның басқа кез келген
ЭЕМ-нан ақпарат түсінуге қабілетті болады.
Электронды почта немесе е-mail (electronic mail - электронды почта),
адамдар арасындағы хабар алмасу тәсілдерінің бірі болып табылады.
Электронды почтаның Интернеттегі негізгі функциясы - планетаның қай
нүктесінде болса да, Интернеттің кез келген екі пайдаланушысы арасында
электронды хаттармен - мәтіндік хабармен оперативті және өте тез алмасуды
жүзеге асыру. Электронды почтаның қосымша мүмкіндіктеріне мыналарды
жатқызуға болады: дыбыстық хабар, документтер, сызуларды, фотосуреттерді,
бейнематериалдарды беру ғылыми журналға, сирек кітаптарға, жарнамаға жету
15
және әр түрлі тауарларды алу немесе сату сонымен қатар, ұжымдық іс-
әрекеттерді программалық қамтамасыз ету мекемелер мен ұйымдарда құжат
қолдану
ұжымдық
жұмысты
жоспарлау.
EFT
хаттамалары
бойынша
электронды почтаның жаңаша пакеттері (Electronic Funds Transfer - қаржылай
қаражатты электронды аудару) және EDI (Electonic Funds Data Interchange -
мәліметтермен электронды алмасу) желі бойынша іс жүзінде қамтамасыз
етілетін ақша, шоттар және өзге қаржылық құжаттарды аудару.
Қазіргі уақытта информациялық технологияның негізгі техникалық
компоненті компьютер болып табылатыны белгілі.
Компьютерлік телекоммуникацияны қолдану - алыстағы компьютермен
диалогтық режимде немесе электрондық почта режимде жұмыс істеуді
ұйымдастыруды қамтамасыз етеді. Сондай-ақ, электрондық почта өте қолайлы
және аса қымбат болмайды.
1.2 Интернет жетістігі
Интернет технологисы тез өзгеріп отырады. Интернетпен жұмыс істеу
оңайлағандықтан, қазіргі өзгерістер торапты кім немесе қандай мақсатпен
қолдануында болып отыр. Сондада, " Web-тен білгім келген нәрсе туралы,
информация таба аламын ба?" - деген сұрақ туындайды. Сол себепті бір жаққа
телефон соғудан бұрын немесе кітапханаға келер алдында Web-тен информация
алады.
Адамдарды табу. Егер қажетті адамыңыздың қайда екенің білмесеңіз,
оны қайда болмаса да сіз қазіргі уақытта іздеп алу мүмкіндігіңіз бар. Ол үшін
сіз қызмет каталогын және телефон кітапшасын қолдана аласыз.
Өнімдерді немесе басқа да қызметтерді іздеу. Сары парақ (Yellow Page)
атты жаңа каталог қызметі- сізді қызықтыратын мамандықтары бар іздеуге
мүмкіндік береді. Оның мекенін тез табу үшін сіз сол облысқа сәйкес кодты
бере аласыз. Осылайша өзіңіз қолыңыз жетпей жүрген затынызды да табуға
болады.
Талдау. Заң кенселері бұрын қажетті информациялар үшін сағатына
$8600 төлесе, қазір олар Интернеттен өте кем бағаға ала алады. Жылжымайтын
заттармен айналысатын фирмалар, олардың бағасын бағалау үшін Интернетке
сай келетін мәләметтерді пайдаланады. Ғалымдар өздерінің соңғы зерттеу
нәтижелерімен
ауысады.
Интернет
көмегімен
адамдар
болашақтағы
нарықтарды үйренеді.
Маркетинг және кәсіп. Мұнда программалық жабдықтарды шығарушы
компаниялар өз өнімдерін сатып, желіде жаңа нұсқаларын ұсынады. Желі
көмегімен басқа да
түрлі
заттар сатылады. Электронды кітап және
грампластинка дүкендерді оперативті режимде істейді. Қолданушы өзіне
қажетті мәліметті каталогтардан көре алады.
16
Денсаулық кепілі. Науқастар мен дәрігерлер денсаулық сақтауға соңғы
ашылған жаңалықтарды біліп отырады. Өз білімдерімен алмасып және
медициналық мәселелерді шешуде көмектесіп отырады.
Инвестиция. Адамдар акция алу үщін ақшаларын пайдалы айналымға
жібереді. Кейбір компаниялар өздерінің акцияларын оперативті режимде
ұсынады.Осылайша инвесторлар жаңа өнеркәсіптерді, ал өнеркәсіптер капитал
табады. Конференция және аукциондарды жасаушылар хабарлама жасау,
өтініш жинау немесе қатысушыларды тіркеу, т.б. жұмыстарды Web-те
жасайды. Мұнда ақпарат барлық уақытта жаңарып отырады, мұнда қағазды
және транспорт шығынын әлдеқайда үнемдеуге болады.
1.3 Интернеттің негізгі қағидалары
Интернет
мыңдаған
кәсіпорындық,
үкіметтік,
ғылыми
және
үй
желілерінен құралған. Әртүрлі архитектуралы және топологиялы желілерді
біріктіруге IP (Интернет Protocol) протоколын және мәліметтер пакеттерін
маршрутизациялауды қолдану арқылы қол жеткізілді. IP протоколы әдейі
физикалық арналарына меншікті емес етіп жасалды. Яғни цифрлық мәліметерді
тасымалдауға арналған кез-келген жүйе Интернетпен де байланыса алады.
Желілердің
байланысқан
түйіндерінде
арнайы
маршрутизаторлар
(бағдарламалық немесе аппараттық) пакеттердің алушылардың IP-адрестерін
қарай отырып, мәліметтер пакеттерін сұрыптаумен және бағыттаумен
айналысады. IP протоколы бүкіл әлем көлемінде біртұтас адрес кеңістігін
құрады, бірақ әрбір жеке желіде өзіни адрес кеңістігі болуы мүмкін. IP-
адрестерді
осылайша
ұйымдастыру
маршрутизаторларға
әрбір
мәлімет
пакетінің бағытын анықтауға мүмкіндік береді. Сөйтіп, Интернет құрамындағы
жекелеген желілер арасында конфликттер болмайды, ал ақпарат бүкіл әлем
көлемінде дәл жеткізіледі.
IP протоколын IETF (Интернет Engineering Task Force) ұйымы қосқан
болатын. IETF және оның жұмыс топтары қазіргі күні де Бүкіләлемдік желінің
протоколдарын
дамытумен
айналысады.
IETF
қызметіне
қарапайым
пайдаланушылар қатыса алады. Бұл ұйым ішінде RFC құжаттарын жариялайды.
Бұл құжаттарда көптеген сұрақтардың техникалық спецификациялары және дәл
мәліметтермен беріледі.
Қазіргі заманғы көп Интернет қызметтері:
- әлемдік желі;
- веб-форумдар
- блогтар
- вики-проекттер
- интернет-портал
- электронды почта
- ақпарат топтамасы (негізінен, Usenet);
17
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
файл-алмасу желілері
интернет-радио
интернет-теледидар
IP-телефония
мессенджерлер
FTP-серверлер
IRC;
табу жүйелері
интернет-жарнама
қосылусыз терминал
енгізі жүйелері.
1.4 Қазақ елі интернеті
Коммерциялық болмайтың құрылымның шығу мақсаты - кәсіпорынның
іскерлігін
байланыстыру,
желілер
телекоммуникациясының
дамуын,
ақпараттық жаңалықтарды пайдалану және байланыс қызметін ұсынады.
Ассоцияның басты есебінде : отандық және шетелдік операторлар
арасындағы құжат қатынастарын құруға практикалық мүмкіндік беру көзделген
. Осыған орай - тұтынушылар мен қолданушылар арасындағы қызметті де
қамтиды. Мұнда - электрондық World Wide Web-тің өсуімен қоса, көптеген
қызықты және арнайы сайттар қолдануда. Соңғы уақытта, әртүрлі анықтамалар,
каталогтар және мәліметтер қоры (солардың арасында неше түрлі керекті
тақырыптар ақпараты бар ) кіре бастады.
World Wide Web - қазіргі кездегі Интернеттің ең танымал қызметі . Оны
көбіне Интернетпен теңдестіреді, бірақ шын мәнінде бұл оның көптеген
қызметтерінің бірі. Бір Web-серверде көптеген сайттар болуы мүмкін.
Электронды Wed - құжаттар принтерде басу үшін емес , компьютер экранында
қарап шығуға арналған және сонымен бірге оның қайсысында екені алдын ала
белгісіз .Web - парақтарды қарап шығуға арналған программалар броузерлер
деп аталады .World Wide Web түп- түгел гипермәтіндерден тұрады .Гипермәтін-
текстінің дара блоктарымен байланысты ассоциациялық түрде ұсынылған
мәтін. Бізге кенеттен бір файл керек болып қалды делік және оның қай жерде
екенің бізге белгілі болсын. Енді сол файлды өз компьтерімізге қалай әкелу
жолын қарастырайық. Мұндай жетістік үшін файлды тасымалдау протоколы
деп аталатын жүйе қолданылады(File Transfer Protocol - FTP). FTP-серверінің
мәліметтерімен қатынас жасау әркім стандартты қосылу сұбатын орындау
керек. Оның бір мысалы мынадай болу керек: Open named password-FTP -
серверге кірердегі сұраныс тізбегі, мұнда:
- Open FTP-сервермен қолданыс жасауды сұрау
- қажетті ақпаратпен толықтырылған аты немесе anonymous;
- Password- қолданушы адамның паролі немесе оның почталық адресі.
18
1.5 DNS server түсінігі
DNS-сервер - тиiстi ақпарат бойынша сұрау салулар DNSқа жауаптары
үшiн қолайлы қосымша. DNS осымен бiрге - сервермен қосымша iске қосылған
хост аталады.
DNS-тың қолданатын функциялары бойынша - серверлер арнайы
сервердiң кескiнiне байланысты бiрнеше түрлерге жата алады топ-топтарға
жiктеледi
авторитативті DNS-сервер - аймақты келесі жағында қандай
болмасын сәйкес келетiн сервер.
(BINDтiң терминологиясында) алғашқы сервер - өзгерiстердiң кіруіне
осы аймақта құқыққа ие болған сервер. Мекендер үшiн әдетте сервер бiр-ақ
ұстада болады. Microsoft DNS-тiң жағдайында - ұстаның Active Directoryмен
сервер және оның кiрiгуi - серверлер болмайтын, (өзгерiстердiң репликациясы
өйткенi DNS құралдар емес iске асады - сервер, Active Directoryінiң
құралдарымен, серверлердiң тең құқықтылығы және ақпараттардың өзектiлiгi
арқасында не қамтамасыз етiледi) біраз бола алады.
Слейв немесе келесі сервер, өзгерiстердiң ұста өзгерiстерi туралы хабар
үйрететiн келісімсіз енгiзу құқығы осы мекенде - сервер. Ұстаға қарағанда -
олар сервер шексiз сан бола алады. Дәл осылай Слейв сервермен байланысты
болып табылады.
Кэш пайдаланылатын DNS-тан сервер - клиенттердiң сұрау салулары
қызмет көрсететiн сервер (рекурсия сұрау салуы
алады, серверлерге
авторитативнымға рекурсивтi емес сұрау салулары арқасында оны орындайды
немесе DNS жоғарғы серверге рекурсия талабын алып бередi).
Жергiлiктi DNS-тер сервер DNS-тың қызмет білу үшiн қолданылады -
жергiлiктi машина істеуші клиенттер. Бұл DNS кэш жасайтын сервердiң бiр
түрлерi iс жүзiнде жергiлiктi қосымшалардың қызмет көрсетуi үшiн жасалған.
Қайта жіберетін DNS - сервер рекурсия сұрау салуларын түрде жоғарғы
кэш жасайтын серверге алған рекурсия талабы қайта бағыттайтын сервер
(forwarder, iшкi DNSтер ағылшынша - сервер). Кэш жасайтын DNS-қа
жүктемесiнiң төмендетуi үшiн көбiнесе пайдаланыста - сервер.
Түбiрлiк DNS-сервер - түбiрлiк аймағына біркелкі болатын сервер. Жиi
қолданылатын түбiрлiк серверлерiнiң саны 13 даналардың әлемiнде, олардың
домен аттары root-servers.netтың аймақтарында және a.root-servers.net, m.root-
servers.netтың
b.root-servers.netтар
болады,
m.root-servers.net.
Нақтылы
кескiндерде болуы мүмкiн жергiлiктi түбiрлiк серверлерiнiң күйге келтiруiн
ақау жергiлiктi жүйедi.
Қолданыстағы DNS-тар - сервер. Қолданушыларданғы динамикалық
жаңарту қабылдаушы сервер. DHCP мен жиi біркелкі - сервермен. Microsoft
DNS-серверi доменiнiң контроллерiнде жұмыс жасағанда серверi DNS - есепке
19
алатын сервердiң тәртiбiнде ат және IP компьютердiң сәйкестiгi туралы
мәлiметтiң
доменнiң
компьютерлерiнен
қабылдай
және
доменнiң
осы
аймақтары ол сәйкес өзгерте iстейдi.
DNSBL (мекен және есімдердің қара тiзiмдерi бар серверi) сервер, үстiрт,
мұндай сервер DNS-тың иерархиясына кiрмейдi, дегенмен жұмыс, DNS-тың
несi үшiн тетiк және хаттама сол пайдаланыста сервер.
Кейбiрi
серверлер
желiнiң
кез-келген
сегменттерi
үшiн
әртүрлi
тәртiптердегi жұмыс iстеу мүмкiндiктерiн қолдайды. Bindтерге бұл тәртiп view
деп аталады. Мысалы, (жергiлiктi мекенжайлар үшiн сервер 10.0.0.08 )
серверлердiң жергiлiктi мекенжайлары көрсете алады, сыртқы желiнiң
қолданушылары үшiн - сыртқы мекенжайлар. Мысалы, сонымен бiрге,
internalдiң аймағынан атының талап етуіне сыртқы мекенжайлар үшiн
internalдiң аймағына авторитативным өзiн 10.0.0.08 сервердiң желiсiндегi
мекенжайларды
көрcетiлген
диапазоны
үшiн
тап
қалған
мекен
үшiн
авторитативным сервер дәл осылай тек қана жауапқа жауап теуiп шығауға
жариялайтын бола алады белгiсiз.
DNS-тар - стандарт бойынша сервер RFC 1035 TCP және UDP-нiң 53
порттарына жауап бередi. BIND-тiң ерте болжамының талаптары жiберудiң
жанында 53 порттарды қолданды, белгіленбеген мекенжайлар қолдана жаңалау
өзiн-өзi DNS-тар сияқты ұстайды - клиенттер.
DNS (Домен негізгі жүйесі)
DNS домен аттарын өзгертуге жауапты, мысалы www.microsoft.com
доменін IP мекенжайына мысалы 192.168.164.123. Бұл IP мекенжайлар
интернеттегі ақпаратқа қолжеткізу үшін қажет.
Домен ақпараты интернеттегі DNS серверлерінде қалады. DNS серверлері
домен үшін орнатылатын ресурстық жазбаларды табу үшін пайдаланылады.
Ресурстық жазбалар веб серверлері немесе байланысу сервері сияқты ресурстар
қолжетімді болу үшін кейін оны IP мекенжайға жібереді.
Интернетте
домен
есімін
пайдалану
алдында
домен
ақпаратын
басқаратын жеке есімдерді пайдалануыңыз қажет:домен тіркеушісі және DNS
орналастыру қызметі. Сондай-ақ, домен тіркеушісі жиі DNS иелік ету қызметі
болып келеді.
Домен регистрация
Домен регистрация домен аттарын тіркейтін ұйым. Әркім, жеке адамдан
бастап халықаралық корпорацияға дейін интернетте оны пайдалану алдында
өздерінің домен аттарын регистрация үшін домен регистрация пайдалану
қажет. Барлық домен регистрация Internet Corporation for Assigned Names and
Numbers (ICANN) ұйымы мен куәландірілуі қажет. Белгілі бір домен
тіркеушісінде қолжетімді домен атын іздегеніңізде сіз шынында осы домен
атының мүмкіншілігін дүниежүзіндегі барлық домен тіркеу шілерінен көре
аласыз.
20
Негізінде кіретін домендер саны жылсайын көбейеді. Домен кіру бір
домен кірушісінен басқасына көшіп жүру мүмкін. Егер домен кіру жаңарған
болса, домен атын жалпыға бірдей қолжетімді болып қалады.
DNS иелік ету қызметтері
DNS иелік ету мүмкіншіліктеріі домен үшін DNS жазбасын қамтитын
DNS серверлерге ие компания. Кейбір домен кіру DNS иелік ету қызметтерін
өздерінің домен кіру ретінде қамтамасыз етеді: басқа домен тіркеушілері DNS
иелік ету қызметтері мен қамтамасыз етілмейді. Аккредитацияланған домен
тіркеушілерінде кіру қажететілетін домен аттарының айырмашылығы кез-
келген тұлға немесе кіру домен аты және ортақ IP мекен-жайы бар компания
DNS серверді жасай алады және DNS жазбаларын домендердің біраз санына
орналастыра алады. Доменнің DNS жазбалары DNS иелік ету жұмысымен
орналастырылғанда сіз және барлық интернет доменді қолданады.
Кейбір DNS иелік ету ұйымдар доменіңіз үшін DNS жазбаларын жасауға
және өзгертуге мүмкіндік береді. Басқа DNS иелік ету ұйымдары доменіңіз
үшін DNS жазбаларын тікелей өзгертуге мүмкіндік бермейді. Сондай-ақ,
барлық DNS иелік ету серверлері барлық DNS жазбаларын қажет етпейді.
Мысалы үшін, кейбір DNS иелік ету қызметтері TXT жазбаларын немесе SRV
жазбаларын
21
қолдамайды.
2 Сайтты құру мүмкіншіліктері
Интернеттің қатты жетілуіне орай жасалынған web-беттердің бет-бейнесі
өзгере түсуде. Бастапқыда HTML беттер тек белгілі бір ақпаратты бере отыра,
ешқандай қосымша қызметтерді қолданбайды. Уақыт өте келе сұраныстар
күрделене, енді сайтты құруда тек HTML тілін білу жеткіліксіз. Түрлі
технологиялар икемді сайт жасауға ықпал етеді. Қазіргі заманауи сайттарды
құру үшін: HTML, CSS, JavaScript (немесе VBScript), Flash, PHP (немесе Perl)
және MySQL реляциялық мәліметтер қоры пайдаланылады. Технологиялардың
қолданысқа кіруіне байланысты web-сайттардың оңтайлы өзгеруін байқауға
болады
HTML. HTML - бұл бағдарламалау да, ақпаратты қолдану тілі де емес.
Бұл ең алдымен жоғарымәтінді белгілеу тілі. Оның басты міндеті - мәтінді
орналастыру, құрылымын тегтер арқылы жеткізу: параграф, цитата, тізім,
бөлім.
HTML тілінде көптеген құрамдас компонеттер бар. Олар құжатты кез
келген қалау бойынша
безендіруге
көмектеседі.
Браузердің қозғалмас
кейпіндегі қаріп стильдерінің көрінісі ұнамаса, қосымша тегтер арқылы оңай
өзгертуге болады. Егер бұл да көңілден шықпаса CSS стильдер ақпаратын
пайдалануға болады.
XHTML. XHTML тілі XML және HTML тілдерінің базасын, ақрындап
HTML-ды ығыстыруда.
CSS. CSS (Cascading Style Sheets) - каскадты стильдер кестесінің тілі. Ол
web-беттердің жетістіктерін арттыру үшін құрастырылды.
Web-құрастырушыларға беттің сырттын жетілдіруге әкеледі (қаріптер,
түстер, шегіністер, орналасуы, т.б.). CSS құжаттың негізгі ішкі құрылымын
(мысалы,
HTML
тілінде
жазылған)
және
оны
безендіруінен
(CSS-те
жазылғанынан) айыру үшін жасалған. Мұндай әрекет құжаттың келбеті мен
қайталанатын элементтерін безендіруге септігін тигізеді.
HTML мен CSS-ті қолданғанда келесілерді білу қажет:
‒
HTML-код мәтінді логикалық жазуда, яғни web-беттің құрылымын
береді: абзацтардың, графикалық беттердің, жолдар мен ұяшықтардың
орналасуы мен кезегі;
‒
CSS
стильдер
кестесі
мәтіндерді
физикалық
тұрғыда
қалыптастырады, яғни web-беттің көрінісін береді: абзац текстері қандай
қаріппен терілетіндігі, атаулары қалай көрінетіндігі, кестелердің пішімі және
т.б.
Web-беттің келбеті оның құрылымынан бөлек болады. Сондықтан,
қалыптастырылған web-құрастырушылар CSS стильдерін бөлек файлға жазады.
(2.1 сурет).
22
Сурет 2.1 - Web-технологиялардың жұмысқа қатысуы
Web-беттің көрінісі жұмысынан бөлек жасалуы тиіс. Сондықтан,
мамандандырылған web-құрастырушылар CSS стильдерін бөлек жазады.
Сонымен қатар, стильдерімен толтырылмаған HTML бет оқылуға
ыңғайлы. Себебі, HTML бетте бір уақытта web-беттерді (форматтаудың)
өңдеудің
логикалық
және
физикалық
тегтері
болады.
Қаріпті
қатты
ерекшелейтін b және strong тегтері, сонымен қатар курсивті i және
em тегтері бар. Бірақ b және i физикалық өзгерту тегтері мәтінді тек
ерекшелеп қояды (сондықтан олар ескірген және қолданылмайтын тегтер
қатарына жатқызылады), ал strong және em логикалық өңдеу тегтері тек
ерекшелеп қана қоймай, мәтінге қажет дәрежесін береді. Егер web-бетті
мүмкіндігі шектеулі адамдар арнайы браузер арқылы оған айтса, strong және
em тегтер арасындағы сөздерге өзге интонация қажет.
Каскадты стильдер мәні жайында динамикалық емес. Олар құжаттың
жүктелу барысында көріну күйін анықтауға мүмкіндік береді. CSS арқылы web-
беттердің қасиеттерін JavaScript тілін пайдаланып динамикалық қолдануға
болады.
DOM. DOM (Document Object Model) - құжаттың нысандық моделі.
Сценарийлер тілін қолданып web-бетті динамикалық қолдануда. DOM әр
элементіне ID атрибуты арқылы JavaScript функциясын қояды. Осындай
функциялармен CSS арқылы атрибуттарды мүмкіншіліктерін басқаруға болады.
ID (объект идентификаторы) бүкіл HTML - тегтерімен қарастырады.
Оның мәні жеке, яғни бетте бір id- мен бірнеше элемент орналастырылмайды,
23
ал class элементі көп қолданыста. ID - динамикалық HTML (DHTML)-дың
негізгі мағынасы арқылы JavaScript уникалды объектіні анықтап басқарады.
DHTML. DHTML тілі жоқ. Динамикалық HTML - HTML- дың
шектеулерін қарастырмай, web- браузелердің 4 версиясына ендірілген
технологияларды қарастыру үшін ойлап табылған коммерциялық термин.
DHTML web-стандарттардың қолданысы
CSS + JavaScript + DOM + XHTML = DHTML
мұнда CSS объектілер атрибутын қарайды;
JavaScript объектілерді өзгертеді;
DOM объектілерді іздиді;
XHTML объектілерді табады (мәтінді белгілейді).
DHML негізінде құрылған сайт серверге қарамай өзгере алады,яғни web-
беттің интерактивтілігін арттыратын клиенттік код (client-side-code) ретінде
белгіленеді.
DHTML - дыңжетістіктері:
‒
‒
‒
‒
жүктеледі
‒
‒
‒
барлық браузерлер ескереді;
стандарты технологияларды пайдаланады;
web-бетті жүктегеннен кейін өзгертуге болады;
DHTML мәтіндік файлдары Flash пен Java-ға көргенде жылдам
кеңейту модульдерін қажет етпейді
меңгеруде оңай;
web-беттерді жасауы жоғары.
Кемшіліктері:
‒
‒
JavaScript пен CSS синтаксисте жіберілген өзгеріске сезімтал
браузерлердегі өзгертуге байланысты жұмысы түсініксіз;
‒
браузерлер
мен
операциондық
жүйенің байланыстығы
web-
беттердің көрінісі әр түрліше.
2.1 Интернеттегі ақпараттық тілдер
Web-сайтты құрастыруда бекітілген программалау тілдерін 2- амалға
бөліп қарастыруға келеді:
Алдымен, сайтқа
кірушінің
компьютерінде,
браузерінде,
орындалатын амал жатқызылады. Бұлар бәріне таныс JavaScript, VBScript, Java-
апплеттері. Осы тілдерде жазылған бағдарламалар, web-беттің кодына
ендіріледі, алмастырылып файлға жазылып web-беттен шақырылады;
Келесі топқа, web-сервер орналасқан компьютерде орындалатын
негіздемелер жатқызылады. Бұл топқа PHP жатады, және басқа тілдерге
қарағанда өзінің қарапайымдылығымен ерекшеленеді. Бұл тілде бағдарламаны
24
құра отырып C++ немесе Perl тілдеріндегі сияқты файл сценарийлеріне қатынау
негіздемесі туралы, түрлі модульдерге қатынау жолдарын көрсету және т.б.
әрекеттерді ескермеуге болады. PHP бағдарламасын тестілеу үшін хостинг
провайдерде негізделген операциондық жүйені орнату қажет емес. Сәйкес web-
серверді жүктеп PHP модулін қосса жеткілікті.
2.2 РНР ақпараттық тілі
РНР-бұл
Web-серверге
аударылған
скриптердің
арқасында
Web-
беттерінің динамикалық генерациясына қажетті бағдарламалау тілі. Сіз бетті
РНР және HTML-дің көмегімен көреді. Сайтты пайдаланушы бетті ашқандай,
сервер html-код қосылған РНР операторларын орындайды және нәтижені
пайдаланушының браузеріне жібереді. Бұл әрекет дәл осылай ASP және Cold
Fusion-ның арқасында жасалады. Дегенмен ASP және Cold Fusionға қарағанда,
РНР ашық бастапқы кодты өнім болып табылады және платформалы тәуелсіз.
РНР Windows NT және Unix-тің көптеген амалдарда да жұмыс жасайды. Ол
Аpache-дегі модуль ретінде жіберіле береді. Егер жіберілу Apache модулі
түрінде болса РНР оңай және жылдам жұмыс жасайды. Бұл кезекте процесті
жасауға байланысты туындайтын шығындар болмайды.
Құжат бетіндегі кез-келген операциялардан басқасын РНР көмегімен
НТТР тақырыптарды қалыптастырып HTTP орната аласыз. Аутентификацияны
басқарып пайдаланушыны өзге бетке бағыттай аласыз. РНР берілген дерек
қорына енуге үлкен мүмкіндіктер ашады. Бұл сізге PDF құжаттарды
инерациялаудан, грамматикалық пікір жасауға мүмкіндік береді.
РНР операторлары бетіңізге Web-беттерді қойып береді, сондықтан
арнайы ортада жүзеге асырудың қажеттілігі негіздемеиді. Сіз РНР-кодының
блогын ?php тегінен бастап, оны ? тегімен аяқтайсыз. Бұл тегтердің
арасындағылардың барлығы РНР код ретінде интерпритацияланады. РНР
тілінің өзгеруі Си және Рerl синтаксисіне ұқсас келеді сіз ауыспалыларды
оларды пайдаланудан бұрын айтпауыңыз керек. Массивтермен Хэмтер оңай
жүзеге асырылады. Дегенмен РНР Apache құрылған жағдайда бәрінен жылдам
жұмыс жасайды. РНР Web - сайтында оны Microsoft ІІS және Netscape
Enterprise Server орналастырудың реті бар. Егер сізде РНР-ді орнатуға
бағдарламалық қамтамасыз етудің көшірмесі болмаса, оны сізге ресми Web -
сайттан ала аласыз. Ол жерден сіз РНР-дің барлық артықшылығымен қызмет
бейнеленген айтылған жетекшілікті таба аласыз.
Интернеттiң
қиял-ғажайып
дамуы
және
адамдардың
арасындағы
байланыстың жаңа әдiстерiн белгiледi. Бұл құбылыстың алдыңғы өлкелерiне
(WWW ) World Wide Web-те болады.
РНР тарихы 1995 жылдан тәуелсiз бағыт беруші (Rasmus Lerdorf ) Расмус
Лердорф сайта оның онлайндық резюмесін оқып шыққан келушiлердің саның
білуге арналған PerlCGI-нiң сценариын жазудан басталады. Оның сценариы екi
25
есептi шештi : көрушінің деректерінің тiркелуі және көрушілер санын web
бетке шығару. WWW дамыту әлi тек қана басталды, бұл амалдарды шешуге
арналған ешқандайда арнайы құралдар болмады, сондықтан авторға көп
сұрақтар лап берді. Лердорф (РНР) Personal Home Page немесе (гипер мәтiн
процессоры) Hypertext Processor айтылған өз құрал-сайманын тарата бастады.
Лердорфаның РНР амалдарының шулы жетiстiгi РНР-дың кеңейту лерiн
өңдеуге әкеп соқты. Кеңейтулердің бірі HTML формада енгiзiлген мәлiметтердi
символдық айнымалыларға түрлендiрдi, осыдан оларды басқа жүйелерге
шығаруға мүмкiндiк берген. Ойға қол жеткiзу үшiн Лердорф өңдеулерді
жасауды ендiгәрi Perl ден С-ге өтуге шештi. Сол кездегі Рнр-дың амалдардың
кеңейтуi 2.0-шi РНР пайда болуына, немесе (Personal Home Page Form
Interpretator) PHPFI-i келтiрдi. Дүниежүзiнен бағдарламашылар 2.0 версияны
жетiлдiруге қатысты. Жаңа РНР версиясы ерекше мәлiмдiлiкпен пайдаланды,
және өңдеушiлердiң бастысы жақында іріктелді. Олар HTML-ға программалық
кодтың енгiзуiнің бастапқы тұжырымдамасын тiкелей сақтады және РHP-дiң
3.1-шi версиясының пайда болуына тигізген лексикалық талдаудың механизмін
қайтадан жазды.
РНР 3 бұл өзгерісіне жұмыс жасаушы ретінде 2000 жылы жарыққа
шықты. Өндірісті жоғарылатуда қосымша ретінде РНР 4-тің жетістіктері зор
еді. РНР 4-тің шығуымен ол интернет доменінің 21 пайыздан мол қолданыла
бастады.
2001-2004 жылдар арасында 4 версияны атқару үшін белсенді жұмыстар
жалғасты[3]. Шамамен сол кезден бастап-ақ РНР Group жаңа версияның
мүмкіндігін ойластыруға кірісті. Бірінші кезекте тілдің объектілік амалдарын
күшейту шешілді. Бұл оның жүзеге асыру үшін ірі жобаларды пайдалануға
мүмкіндік берді. 5-ші версияны жариялау үшін бөлінді.
2006 жылдың шілдесінде РНР ресми түрде жарыққа шығады. Бірінші
кезекте жоспарланғандай өңдеуде объектілермен жұмысты барлық механизм
жұмылдырылды[3]. Қалыпты версияларда РНР-дегі объектілік-жобалаушылық
бағдарламалау минимальды деңгейде мүмкін болатын болса, ал РНР 5
объектілік бағдарламалауды жүзеге асыруда көптеген потенциалдарға ие.
Онымен қоса РНР ХМL мен жеңілдеуінде, берілгендердің әртүрлі қайнар көзіне
байыды.
РНР ХМL мен жұмыс жасауға арналған барлық негізгі кітапханалар
күрделі өңдеуге ұшырады. Мынадай танымал дамытулар SAX, DOM, және
XSLT қазір libxml2-нің амалын пайдаланады. Сонымен қатар өзге жаңа екі
кеңейтулер
қосылды
-
SimpleXML
және
SOAP.
SompleXML
XML
берілгендермен жұмысты айтарлықтай жеңілдетеді. Бұданалдын РНР-да ХМL
мен жұмыс бұншалықты қарапайым болмаған еді.
SOAP-тың
дамуы
РНР-да
ХМL-хабарламаның
көмегімен
басқа
қосымшалар мен ақпаратауысатын сценарий құруға амал береді. Мысалы
26
НТТР. РНР қосымшалы танымал веб-сервистер мен интеграциялауға мүмкіндік
жұмсайды.
РНР
MySQL (MySQL Improved) жаңа кеңeйтулер МуSQL сервер
версиясымен 4.1.2 және жоғарылар мен жұмыс жасауға арналған. МуSQL - ға
тек қана процедуралық емес сонымен қатар объекті ойлаушылық интерфейс
жүзеге асады. Бұл модульдің тағы мүмкіндіктері SSL-ді, транзакцияны
бақылауды қосады.
SQLite-тің дамуы мәліметтерді кәдімгі файлдарда сақтайтын қоcымшаны
құрастыруға мүмкіндік береді. Ол SQL интерфейсін пайдалануға мүмкіндік
тудырады. SQLite - нің маңызды оңайлығы - пайдаланылу қарапайымдылығы.
SQLite процедуралық пен қоса мәлiметтермен жұмысы мықты объектілік -
көрсетушілік мүмкіндіктері бар. SQLite-нің басқа ерекшеліктері - жоғары
жылдамдық, басқарудағы жоғары механизмдердің жоқ болуы және оңай
тізгіштік. Көптеген ойшылдар РНР - нің бұл дамуы үлкен танымалдылыққа ие
болатындығын жоспарлап отыр. РНР басқа дамуы өзіне астындағылар қосады:
Tidy - HTML-құжаттарды қарау және өзгерту үшін.
Perl - Perl түрлері.
SPL - кластармен интерфейстердің арнайы қосылысын анықтайтын
ZE2 - нің кеңеюі.
РDО -PHP-нің мәліметтеріне өзге интерфейс керек.
PІMP-GD модулін алмастырған, графикамен жұмыс жасауға
арналған кітапхана.
Бұдан басқа РНР жадыда сақтаудың әлдеқайда жылдам диспетчері
пайдаланылады.
РНР
REAR құрылымын нақты ойға асыруға керекті амалдармен
толықтырылған.
РHP-дың түсінігі. Cіздер біліп отырғандай, РНР тілін бағдарламалауда
бастысы фактор болып іскерлік табылады. РHP бағдарламасы бағдарламашыға
есептердiң лезде және оңай шешетін құралын беруi керек. РНР жаттығу сипаты
маңызды мiнездемелермен берілген:
дәстүр;
оңтайлық;
қажеттілік;
қауiпсiздiкпен
келгіштікпен.
Дәстүр. РНР тiлі әртүрлi жұмыс iстейтiн бағдарламашы үшін белгілі
болып көрiнедi. Көптеген тiл конструкциялары Си Perl-ден пайдаланылған,
алкейде РНР коды C және PASCAL типті бағдарламаларында болады. Күштерді
РНР зерттеуде елеулi төмендетедi.
Оңтайлық. РНР сценариі көп жолдар немесе бiр жолдан тұра алады -
барлығы сiздiң есебiңiздiң сұрауына тәуелдi болады. РНР сценариі 10 000
жолдар немесе бiр жолдан келеді - барлығы сiздiң есебiңiздiң ерекшелiгiнен
27
тәуелдi болады. Сiзге кiтапхана алуға, компиляцияның арнайы параметрлерiн
көрсетуге немесе осы тектесістер жасауға. РНР механизмі көретілген тiзбектен
кейiн код жасай алады және ол өзіне қос экрандалған тізбек іздегенге дейін
жүре береді. Егер код дұрыс синтаксисті болса, ол бағдарламашы ойындай
бағдарлама орындалады.
Қажеттілік. Тиiмдiлiк бағдарлама ойлауда маңызды себеп болып
табылады, олардың бірі WWW. РНР 4.0-шi версиясында ресурстарды бөлу
ресурсы іске асырылды және объективтi-бағдарланған программалауды қолдау
жақсартылды, сонымен бiрге сеансты келтіру құралы қамтамасыз етілді[2].
Қауіпсіздікпен.
РНР-ды
өңдеушiлердiң
көрінісінде
болады
және
администратордың қауіпсізділігінің ыңғайлы және тиімді құралдары болады
және ол екі топқа бөлінеді: жүйелiк топ және қосымшалық топ құралдары.
Келгіштікпен. РНР (embedded) бекітілген тiл болғандықтан,
оны
өңдеушiнiң қажеттiктерiнен ерекше иiлгiштiк артықшылығы болады. РНР
әдетте HTML бағдараламасымен қатар қолдануға ұсынылады, ол осы қол
жетіммен
JavaScript,
WML-ге,
XML
және
тағыда
басқа
тiлдермен
интеграцияланады. Дегенмен, бұдан басқа, РНР жақсы жiктелген қосымшалары
бойынша тез кеңейе алады.
2.2.1 РНР тілінің өзгелерден ерекшіліктері
PHP -- ең танымал бағдарламалау тілдердің бірі және миллиарттаған веб-
құрастырушылар
осы
тілді
негізгі
құралы
ретінде
таңдады.
Соңғы
статистикалық мәліметтер бойынша бұл тіл аса көп веб-сайттарда және веб-
серверлердің біраз бөлігінде қолданылады.
PHP-дің мұндай артықшылықтары себебін түсіну оңай. Ол өлшемді, қол
жетерлік және басқа бағдарламалармен оңай әрекеттеседі. Ол анық және
қарапайым синтаксисты пайдаланады және оны тез оқып үйренуге болатын
және бағдарламаларды тез құрастыруға көмектесетін өзінің түсінікті кодымен
қуантады. Коммерциялық құралдардың негізінде олардың артықшылығы бар,
себебі ол тегін және көптеген платформалар мен архитектураларда, оның
ішінде UNIX, Microsoft Windows и Mac OS-та қолданылады және арнайы
лицензия пайдаланады.
Evans Data Corporations жасаған жобада ондаған тілдердің ішінде
пайдаланушылар PHP тіліне (Ruby мен Python cәл артта қалып отыр) риза
болды[1]. Жеке-жеке қарастырғанда, PHP тілі келесі көрсеткіштер бойынша
бірінші
орында
-
кроссплатформалы
үйлесімділік,
қол
жетімділік,
бағдарламалық құралдардың сапасы және тиімділігі, ал қарапайымдылық пен
кодтың ыңғайлылығы, кеңейгіштік, қолданыста оңайы мен қауіпсіздік бойынша
екінші орында.
Ұйымдар мен тәуелсіз құрастырушылар үшін бұл фактілердің барлығы
келесіні білдіреді - PHP-ді қолдану үнемді. РНР-де бағдарламаны жасау
28
шығынын азайтады, себебі бұл тілді лицензиялық өзгерту жасамай-ақ және
шаралар мен бағдарламалық қамтамасыздандыруларға ақша салмай-ақ әр түрлі
мақсатпен пайдалануға болады. Дайын кепілді және тексерілген басқару мен
кеңейгіштік элементтерінің қол жетімділігі және осы элементтерді пайдалана
отырып құрастырушылар тілге жаңа функцияларды қоса алуына байланысты
РНР-ді пайдалану сапасын өзгертпей бағдарламаны іске асыру уақытын
азайтады.
Мұндай
мадақтама
қолданудың
карапайымдылығы
РНР
тілінің
артықшылығымен қатар кемшілігі де болып отыр. Артықшылығы -
C++
немесе Java тілдеріне қарағанда РНР тілінде бағдарламаларды салыстырмалы
түрде оңай оқуға және түсінуге болады. Осындай факт жаңа үйреніп жүрген
құрастырушыларды қиналып оқып үйренуден босатып, эксперимент жасау мен
тілді тез меңгеруге итермелейді. Кемшілігі - "құпиялығы" болмағандықтан,
құрастырушыларға жалған қауіпсіздік сезімін тудырады және оларды қажетті
сапа стандарты, қауіпсіздік және кодты қайта пайдалану мүмкіндігін түсінбей,
қол жетімді бағдарлама жасауға итермелейді.
Осыны ескере отырып, соңғы жылдары РНР қатарында "шексіз"
стиліндегі бағдарламалаудан стандартталған пайдалануды бағытталған әдіске
көшу үшін қызу және жемісті жұмыс жүргізілді. Бұл түрі тек қана РНР-
бағдарламаны жазған кездегі бастапқыда жеңілдетпейді, сонымен қатар анық,
ретті және қауіпсіз код жазуға мүмкіндік береді.
2.3 HTML негізгі тілі
HTML тілі алғашында беттеу аймағында адами болып табылмайтын
адамдарға ғылыми және техникалық құжаттармен алмасу үшін құрылды.
HTML
тілі құрылымдық және семантикалық элементтер -дескрипторлар
жиынтығын анықтау себебі SGML мәселелерін жақсы шешті. Дескрипторлар
өте жиі тегтер деп аталады. HTML тілі көмегімен салыстырмалы түрде
қарапайым, бірақ әдемі рәсімделген құжатты оңай құруға болады. HTML
тілінде құжаттың қарапайым құрылымынан басқа гипермәтіндік қолдау бар.
Мультимедиялық мүмкіндіктер соңынан енді.
Алдымен
HTML
тілі
ақпаратты
келтіру
(көрсету)
құралдарына
байланыстырмай құрылымдау және пішімдеу құралы ретінде ойластырып
табылды. Идеалды түрде HTML белгісі бар мәтін құрылғыда әр түрлі
техникалық жабдықталулармен стилистикалық және құрылымдық өзгертусіз
өңдірілуі керек (дербес компьютердің түрлі түсті экраны, органайзердің
монохромды экраны, өлшемі бойынша шектеулі ұялы телефонның немесе
мәтіндерді дыбыстық ойнату бағдарламасының және құрылғының экрандары).
Бірақ қазіргі кездегі HTML тілінің қолданылуы өзінің бастапқы қолданысынан
әлдеқайда алысырақ. Мысалы, көп рет беттерді пішімдеуге қолданған
TABLE тегі құжаттарда қарапайым кесетлер құру үшін арналған. Уақыт өте
29
келе HTML тілінің тақтаға тәуелсіздіктің негізгі идеясы мультимедиялық және
графикалық рәсімдеу қажеттіліктеріне берілген.
Браузерлер. HTML анықтамасы бар мәтіндік құжаттар (бұл құжаттардың
кеңейтілуі .html немесе .htm), пішімделген түрде көрсетілетін арнайы
қосымшалармен өңделеді. Браузерлер немесе интернет-қараушылар, деп
аталатын мұндай қосымшалар әдетте қолданушыларға веб-беттер сұранысы,
оларды қарауға және (басқа сыртқы құрылғыларға шығару үшін) және
қажеттілік жағдайында қолданушылармен енгізілген мәліметтерді серверге
жіберу үшін ыңғайлы интерфейсті ұсынады. Таңда танымал браузерлер Internet
Explorer, Mozilla Firefox, Apple Safari, Google Chrome және Opera болып
табылады.
Нұсқалары. HTML 1.0 тілінің ресми түрдегі айтуы жоқ. HTML тілінің
көптеген бейресми түрдегі стандарттары болды. Ресми түрдегі стандарттарды
олардан өзгерту үшін оған нөмірді меншіктеді[4].
Консорциумымен айтады (W3C) және көптеген кестелерді құру,
мәтіндердің суреттерді айналып өтуі, күрделі математикалық амалдарды
көрсету сияқты жаңа мүмкіндіктерді қамтамасыз етті[4]. Және бұл стандарт
екінші нұсқамен сәйкес болған кезде де сол кездегі браузерлер үшін оны жүзеге
асыру қиын болды. 3.1 нұсқасы ресми түрде мүлдем ұсынылған жоқ және
HTML стандартының нұсқасы 3.2 болды. Бұл нұсқаға Netscape Navigator және
Mosaic браузерлері қостайтын стандартты емес элементтер қосылған.
HTML 4.0 нұсқасында стандартта кейбір өшірулер болды. Көптеген
элементтер ескірген және ұсынылмаған болып белгіленді. Әдетте шрифт
қасиетін өзгертуге қолданылатын font элементі ескірген деп белгіленді.
Консорциумы HTML 4 тіліне негізделген, бірақ XML синтаксисіне сәйкес
шарты бар жаңа тілмен амал істей бастады. Соңында атауы XHTML болды[2].
WHATWG бірлестігімен (ағ. Web Hypertext Application Technology
Working Group) 2004 ж. бастап, HTML тілін үлкейтетін, жиі бейресми HTML
5 деп аталатын және ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz