Жылу энергиясы шығындарының классификциясы
7
8
9
10
Аннотация
Данный проект предназначен для автоматического регулирования
индивидуального теплового пункта. На дипломном проекте были
рассмотрены структура регулируемого объекта в частности ИТП. Описан
технологический процесс индивидуального пункта и сделан системно-
технический анализ. Разработана программа регулирования технологическим
процессом на программном комплексе
Simatic step-7 . Был показан
визуальный вид индивидуального пункта с помощью программы
ProToolPro6.0
В части БЖД рассмотрено вредные факторы объекта,
меры
безопасности и техника безопасности, а так же было рассчитано, сколько
нужно лампочек в комнату для ИТП. Приведены расчеты экономической
эффективности. Представлено экономическая эффективность данного
дипломного проекта.
Аңдатпа
Аталған жоба жеке жылу орталығының температурасын автоматты түрде
реттеу үшін негізделген. Дипломдық жобада жеке жылу орталығының жалпы
құрылымы, қондырғылардың атқаратын қызметтері және технологиялық үрдіс
сипатталды. Жеке жылу орталығының техника - жүйелік анализы жасалды.
Процесстің бағдарламасы Simatic step -7 жасалынды. Жеке жылу орталығының
визуалды көрінісі ProToolPro программасының негізінде көрсетілді.
Өміртіршілік қауіпсізідгі мәселелері бойынша нысанның зиянды
факторлары,
қорғану
шаралары,
жалпы
техникалық
қауіпсіздік
қарастырылды. Экономикалық көрсеткіштері бойынша есептердің шешімі
келтірілген. Орындалған жұмыстың экономикалық тиімділігі анықталды.
11
Мазмұны
Кіріспе
1. Негізгі бөлім
1.1 Жылу энергиясын өндіру, тасымалдау және пайдалану
1.2 Жылу энергисы шығындарының классификациясы
8
7
1.3
ЖЫЛУ
ЖҮЙЕЛЕРІНІҢ РЕЖИМДЕР І ЖӘНЕ
ГИДРАВЛИКАЛЫҚ ЕСЕПТЕМЕЛЕРІ
1.4 ҮЙЛЕР МЕН ҒИМАРА ТТАРДАҒЫ ЭНЕРГИЯ
ҮНЕМДЕУ ЖҮЙЕСІ
1.5 Желдету және ауа тазарту жүйесі жұмысының периодты
режимі
2. Арнайы бөлім
2.1 Жеке жылу отралығы (ЖЖО)
2.2 Жеке жылу орталығында температураны реттеу
контурының технолониясы.
2.3 Нысанның автоматтандрылуы ретіндегі процесстің
сипаттамасы
2.4 ТП АРЖ құрудың мақсаты мен тағайындалуы
2.5 Жүйеге қойылатын талаптар
2.6 MATLAB жобалау ортасында және есептеу барысында
жүйені орнықтылыққа зерттеу
2.7 Жүйені орнықтылыққа зерттеу және ПИ-реттеуішінің
көрсеткіштерін анықтау
2.8 SCADA ProToolPro6.0 программасының негізінде жеке
жылу орталығының визуалды көрінісі
3. Экономикалық бөлім
3.1 Жылу орталығын автоматтандырудың технико-
экономикалық тиімділігін бағалау
3.2 АЖЖО материалдық шығынын есептеу
3.3 Нақты өлшеуші аспаптар және оператодың еңбек ақысы
мен әлеуметтік салықты есептеу
3.4 Элект энергияға кеткеншығынды есептеу
3.5 Жылдық экономия
3.6 Өтеу мерзімі
4. Өміртіршілік қауіпсіздігі
4.1 Жұмыс орнындағы зиянды және қауіпті әсерлерді
анализдеу
4.2 Өрт қауіпсіздігі негіздері
4.3 Жасанды жарықтандыруды есептеу
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
12
Кіріспе
Қазақстан Республикасында тұрғын уйлерді, ғимараттарды жылу
энергиясымен қамту саласы адам өмірінде ең негізгі рөлі болып табылады.
Алайда елімізде ЖЭО - ры дамыған, бірақ жылу орталықтарын автоматтандыру
енді - енді дамып келуде. Сол себепті жеке жылу орталығында температураны
сапалы түрде реттеу , жылу тасымалдағыштың шығынын азайту қазіргі таңда
өзекті мәселе болып табылады.
Жылумен жабдықтау жүйесі еліміздегі электрэнергия мен жанармай
қорларының ең ірі тұтынушысы болып табылады. Бұл жүйелердің дурыс
жұмыс жасауы адамдардың енбек ету қабілетіне, көіңл - күйіне зор әсер
тигізеді. Тұтыну тәртіптері, демек жылу энергиялық өндірістер көптеген
факторларға тәуелді болып келеді: сыртқы ауа температурасы, жылытып
жатқан ғимараттың жылутехникалық спасына, жылу көзінің және жылудың
сипат`тамасына байланысты және т.б.
Жылу орталығын автоматтандыру тұрғын үйлердің, ғимараттардың
температурасын жоғарғы сатыда реттеу, жылутасымалдағышты тиімді
қолдануға және т.б, қол жеткізеді. Сонымен қатар жумыс жасау персноланын
азайтуға қол жеткізеді.
Автоматты программалық жүйесінде реттеуішті қолдану арқылы келесі
жетістікке қол жеткізе аламыз: Ғимарат ішіндегі түңгі уақытта ауаның
температурасын төмендету, офисс және жұмыс ғимараттарында демалыс
уақытында жылутасымалдағышты аз мөлшерде жіберу экономикалық
жағынан тиімді болып табылады.
Дипломдық
жобаның тақырыбы жеке жылу орталығында
температураны реттеу жүйесін кұру болғандықтан, ең бастысы жылыту
жүйеісінің технологиялық процессін қарастырып, түсіндіріп кетуіміз қажет.
Дипломдық жобада қарастырылатын тақырыптар мен қадамдар.
Негізгі бөлімде ең алдымен жылу жүйесінің қайнар көзін қарастырамыз,
ол ЖЭО- нан тұтынушыларға тасымалдау процессін сондай ақ жылуды
пайдалану процессін қарастырып кеткеніміз жөн. Сонымен қатар жылытуға,
желдетуге керек гидравликалық есептемелерді қарастырамыз.
13
1.
Негізгі бөлім.
1.1 Жылу энергиясын өндіру,тасымалдау және пайдалану.
1.1.1 Жылу тарату үшін пайдаланылатын энергия және жылу көздерінің
негізгі түрлері.
Жылу көздері деп,табиғи және жасанды энергия түрлерін жылу
энергиясына тұтынушыларға қажетті параметрлерге сәйкес
параметрлермен, айналдырып беретін қондырғылар мен құрал - саймандар
жиынтығын айтады.
Жылу тарату үшін пайдаланылатын жылуды шығаратын жасанды
энергия түрлеріне электр энергиясы және өндіріс мекемелерінің қалдық
энергоресустары жатады.
Қазақстанда
және бүкіл әлемде қазіргі уақытта кеңінен
қолданылатын жылу көздері, қатты, сұйық және газ тәрізді органикалық
отынды пайдаланады. Негізгі жылу көздері болып электр энергиясын және
жылуды қосып өндіретін жылу электр орталықтары (Ж.Э.О) және жылу
өндіруші қазандықтар болып табылады. Ж.Э.О да электр энергиясын және
жылуды қосып өндірген жағдайда оған электр энергиясын конденсациялық
электр стансаларында (К.Э.С) және жылуды қазандықтарда бөлек
өндіргеннен отын аз жұмсалады.
Алайда бұл жағдайда жылу көздері және жылу жүйелері үшін
үлкен күрделі шығындар талап етіледі , сондықтан технико-экономикалық
ойластыруларға сәйкес жылу қажеттілігі 500- 800 МВт және онан да көп
болған жағдайда Ж.Э.О , ал жылу қажеттілігі онан төмен болғанда
қазандықтар пайдаланылады.
Станция циклында пайдаланылатын жұмыс денесінің түріне
байланысты Ж.Э.О-ы бу турбиналы , газ турбиналы және бугазды болып
келеді.
Қазіргі уақытта техникалық экономикалық көрсеткіштері жоғары
бутурбиналық Ж.Э.О кеңінен таралған.
Соңғы жылдарда жылу тарату үшін күн энегиясын және ядролық
отынды пайдалану үшін көптеген жұмыстар жасалынуда.
Ядролық отын негізіндегі жылу көздеріне атом Ж.Э.О және атом
қазандықтары жатады.
Олардың өте үлкен орталықтандырылған жылу тарату жүйелері
үшін болашағы зор, өйткені өте үлкен қуат бірліктері үшін экономикалық
тиімді.
Күн энергиясының энергия көзі ретінде бірқатар артықшылықтары
бар, таза, уақыты шексіз, тегін т.б. Бірақта оның кеңінен қолданылуына
оның тығыздығының аздығы (өзіндік қуатының) және уақытқа
байланысты бір келкі еместігі сияқты техникалық қиындықтары кедергі
келтіреді. Сондықтан күн көзі энергиясын белгілі бір аудандарда ғана
пайдалануға болады.
14
Жылумен қамтамасыз ету үшін жоғарыда аталған негізгі энергия
түрлерінен басқа кез келген ортаның ( ауа,су, топырақ т.б) төмен
температуралы жылуын (табиғи және жасанды) жылу насостары арқылы
пайдалануға болады.
Жылу насостары электр, жылу және басқа энергияны пайдалану
арқылы төмен температура потенциалын жылу таратуға қажетті қуатқа
дейін көтере алады. Бірақ та көп күрделі шығындар кетуіне байланысты іс
жүзінде кеңінен пайдаланылмаған.
1.1.2.Жылу энергиясын тасымалдау.
Жылу жүйесі дегеніміз бұл жылу көздерінен пайдаланушыларға
жылу тасығыштар ( бу немесе ыстық су) көмегімен тасымалданатын бір
бірімен нығыз және мықты байланыстырылған жылу құбырлары бөліктері
болып табылады.
Жылу жүйелерінің негізгі элементі болып бір бірімен дәнекер
арқылы байланыстырылған болат құбырлар болып табылады, оның
сыртында коррозиядан және жылу жоғалтудан қорғайтын қаптаушы
қабаты болады, ол құбырлардың салмағын және пайдалану кезінде болатын
басқа да әсерлерді көтеретін тіреуіш конструкциялардан тұрады.
Жылу өткізгіштер бағыты ауданның жылу картасы бойынша
геодезиялық түсірілім материалдары бар, жоспарланған жер үсті және жер
асты жобалар, топырақ қасиеттері , т.б. материалдар арқылы таңдалады.
Жылу өткізгіштердің жердің үстімен немесе астымен жүргізілуі
жергілікті жер жағдайына және техникалық
- экономикалық
дәлелдемелерге сүйеніп таңдалады. Жер беті және жер асты суларының
деңгейі жоғары болғанда, жобаланатын жылу тасығыш бағытында жер
асты ғимараттары тығыз орналасқан жағдайда , арық жыралар және темір
жолды кесіп өтетін жағдайда көбінесе жер беті бағытына басымдылық
беріледі.
Олар сол сияқты өндірістік мекемелер аумағында энергетикалық
және технологиялық құбырлармен бірге ортақ эстакадалар және биік
тіреуіштер арқылы жіберіледі.
Жер асты бағытымен салыстырғанда, Жер үсті жылу өткізгіштерінің
ұзаққа
шыдамды және жөндеуге ыңғайлы екендігін айта кету керек.
Сондықтан жер асты жылу өткізгіштерін мүмкіншілігінше аз пайдаланған
жөн.
Жылу өткізгіштер жүру бағытын (трассасын) таңдағанда бірінші
кезекте жылу таратудың сенімділігі, қызмет көрсету персоналының және
тұрғындардың қауіпсіздігі , бұзылу және авариялық жағдайларды тез арада
жою мүмкіншілігі тұруға тиіс.
Жылу таратудың сенімділігі және қауіпсіздігі үшін жылу жүйелері
оттегі өткізгіш, газөткізгіш , қысымы 1,6МПа- дан жоғары сығылған ауа
өткізгіш құбырлармен бірге жүргізілмейді. Өткел жоқ жерлерде жер бетінен
15
шығып тұратын камералар төбесі және желдеткіш шахталар биіктігі 0,4
метрден аспауы тиіс.
Жылу өткізгіштер ішін босату үшін оларды горизонтқа көлбеу етіп
орналастырады. Бу өткізгіш тоқтаған уақытта немесе қысым азайған
уақытта конденсат өткізгіштен бу өткізгішке конденсаттың өтіп кетпеуі
үшін конденсат өткізгіштен кейін , кері клапандар немесе затворлары
қойылуы тиіс.
1.1.3. Жылу энергиясын пайдалану.
Жылумен қамтамасыз ету - адамдардың тұратын немесе жұмыс
жасайтын ғимараттарының жылы және ыңғайлы болуы жүйесі болып
табылады.
Жылумен қамтамасыз ету системасының классификациясы.
Жылумен қамтамасыз ету системасы жылу өндіру орнына байланысты
бөлінеді:
*
Орталықтандырылған (жылу энергиясын өндіру көзі ғимараттар
тобын жылумен қамтамасыз етеді және тасымал құрылымдарымен , жылу
пайдалану құрылғыларымен байланысты).
* Жергілікті ( пайдаланушы және жылумен қамтамасыз етуші бір
ғимараттың ішінде немесе жақын орналасқан).
Жүйедегі жылу тасығыштың тегіне байланысты :
*
*
Сулы
Булы
Жылу жүйесінің жылумен қамту жүйесіне қосылу тәсіліне
байланысты:
* Тәуелді ( жылу генераторында қыздырылып жылу жүйесі
арқылы тасымалданған жылу тікелей жылу пайдалану құралдарына
барғанда).
*
Тәуелсіз ( жылу жүйесінде айналып жүрген жылу тасығыш, жылу
алмастырғышта жылу системасында айналатын жылу тасығышты
қыздырады).
Ыс тық сумен қамту системасының жылумен қамту системасына
қосылу тәсілі бойынша :
* Жабық ыстық сумен қамтуға керекті су суөткізгіш құбырдан
алынады және жылуалмастырғышта жүйе суымен қыздырылады).
*
Ашық ( ыстық сумен қамтуға керекті су жылу жүйесінен тікелей
алынады)
1.1.4 Жылу пайдаланушылар түрі
Жылумен қамту системасының пайдаланушылары:
* Ғимараттардың жылу пайдаланушы санитарлық - техникалық
жүйесі(, желдету, ауаны салқындату, ыстық сумен қамту жүйелері)
* Технологиялық құрылғылар.
16
Жылуды жыл бойы пайдалану режиміне байланысты екі топқа
бөлінеді:
*
системасы)
*
Маусымдық , жылдың салқын мезгілінде (мысалы, жылу
Жыл бойғы , жылу жыл бойы керек болғанда (ыстық сумен
қамту системасы).
Жылу пайдаланудың әр
түрлеріне және ара қатынастарына
байланысты пайдаланушылар үш түрлі топта болады:
* Тұрғын үйлер( жылуға және желдетуге маусымдық қажеттілік
және ыстық суға жылдық қажеттілік)
* Қоғамдық ғимараттар ( жылуға, желдетуге және ауаны
салқындатуға маусымдық қажеттілік)
* Өндірістік ғимараттар және қондырғылар , оның ішінде
ауылшаруашылық комплекстер ( жылу пайдаланудың барлық түрлері кіреді,
мөлшерлік қатынастары өндірістің түріне қарай анықталады.)
1.2 Жылу энергиясы шығындарының классификциясы
1.2.2 Жылу энергиясының беру кезіндегі шығындары.
Кез келген жүйенің, соның ішінде жылу энергетикалық , жұмысының
пайдалылығына бағалау үшін ортақ физикалық көрсеткіш пайдалы әсер
коэффициенті (П.Ә.К) қолданылады. (П.Ә.К)-нің физикалық мәні -
жұмсалған энергияның алынған пайдалы жұмысқа (энергия) қатынасы.
Жұмсалған энергия , өз кезегінде , пайдалы жұмыс (энергия) және жүйе
процесінде пайда болатын шығындардың қосындысы болып табылады.
Сонымен , жүйенің (П.Ә.К)-ін арттыруға (яғни айтқанда үнемділігін
арттыруға) жұмыс процесінде пайда болатын туынды емес шығындарды
азайту мен ғана қол жеткізуге болады. Энергия үнемдеудің басты мақсаты
осы болып табылады.
1.2.2 Шығын көздері.
(П.Ә.К)Кез келген жылу энергетикалық жүйені сараптама жасау үшін
басты үш бөлікке бөлуге болады:
1.
2.
Жылу энергиясын өндіру бөлігі (қазандық).
Жылу энергиясын тұтынушыға тасымалдау бөлігі (жылу
жүйесінің құбылары).
3.
Жылу энергиясын тұтыну бөлігі.
Бұл аталған әр бөліктердің өзіндік туынды емес шығындары болады,
осы шығындарды азайту энергияны үнемдеудің басты функциясы болып
табылады. Әр бөліктерді жеке қараймыз.
1.2.2 Жылу энергиясын өндіру бөлімшесі.
Бұл бөлімшенің басты тізбегі қазандық құрылымы болып табылады,
оның функциясы отынның химиялық энергиясын жылу энергиясына
17
айналдыру және оны жылу тасығышқа беру болып табылады. Қазандық
қондырғысында бірқатар физика- химиялық процесстер жүреді, олардың
әрқайсысының (П.Ә.К) болады. Және қандай жоғары дәрежеде жетілдірілген
болса да кез келген қазандық қондырғысы осы процесстерде отын
энергиясының белгілі бір бөлігін жоғалтады. Бұл процецесстердің қарапайым
схемасы суретте көрсетілген.
Жылу энергиясын өндіру бөлімшесі
( қалыпты жұмыс жағдайындағы шығындар).
Сурет 1.1. Қалыпты жұмыс жағдайындағы шығындар.
Қазандық қондырғысының қалыпты жұмыс жағдайында жылу
энергиясын өндіруде әрқашанда үш түрлі шығын болады:
Отынның толық жанбауы және кететін газдар ( әшиінде 18% артық
емес) ,
Қазандық қаптамасы арқылы кететін энергия (4% -тен артық емес) және
қазандықты үрлеу үшін және қазандық қажеттілігіне кететін шығындар(3%)
Жылу шығындарын көрсететін бұл цифрлар жаңа отандық
қазандықтар
үшін (П.Ә.К) 80 -85% -ке жетеді. Бұлардағы шығындар
атаулары жоғарыда айтылғандай .
Қазандықтан жылу тасығышқа берілген жылу энергиясы , жылу
трассасына беріледі және әрі қарай тұтынушыға барады.
Бұл бөлімшенің П.Ә.К-і әдетте былай анықталады:
-
Жылу құбырлары арқылы жылу тасығышты қозғалтатын жүйе
насостары П.Ә.К.
-
Құбырларды
қаптау және жатқызу тәсілдеріне байланысты
туындайтын жылу энергиясы шығындары ойластырылып жобаланған және
18
қысымы қалыпқа келтірілген жылу трассасы жүйесінде , оңғы тұтынушы
жылу энергиясын өндірушіден 1,5 - 2км-ден аспайды және бұл жағдайда
шығын 5-7% - тен аспайды.
Алайда:
* П.Ә.К-і төмен отандық қуатты жүйе насостарын пайдалану і
жүзінде электр энергиясының артық шығынына әкеліп соқтырады.
* Жылу трассасы құбырларының ұзындығы артқан сайын жылу
құбырларының қаптамасының сапасы жылу шығындарының көлеміне әсер
етеді.
*
Жылу трассасының гидравликалық бір қалыпқа келтірілуі , оның
үнемшілдігінің басты факторы болып табылады. Жылу трассаларында
шығын
5 -7% -ден аспауға тиіс, бірақ іс жүзінде олар 25% және онан да
жоғары болуы мүмкін.
Жылу пайдаланушы нысандардағы шығындар.
Ғимараттардың жылу жүйесі және (ЫСҚ) ыстық сумен қамтылуы.
Жылу энергетикалық жүйелердегі жылу шығындарының ең негізгі
құрамы пайдаланушы нысандарда болып табылады.
Бұл шығындар көзге көрінбейді, сондықтан олар ғимараттардың жылу
пункттерінде жылу энергиясын есептегіш құралдар пайда болғанда ғана
анықталады, яғни айтқанда жылу есептегіш. Отандық жылу жүйелеріндегі
үлкен тәжірибеге сүйеніп жылу энергиясының туынды емес
шығындарының негізгі көздерін айтуға болады.
Ең кең тараған жағдайда бұлар:
* Жылудың жылу системасында пайдаланғыш нысандарға
біркелкі бөлінбеуі және нысанның ішкі жылу жүйесінің тиімсіздігінен (5-
15%).
*
Жылу жүйесіндегі жылыту мен ауа райы жағдайының
сәйкессіздігі(15-20%). Ы.С.Қ жүйесіндегі ыстық судың қайтып айналып
келмеу салдарынан 25% жылу жоғалады.
* Ы.С.Қ жүйесіндегі бойлердегі ыстық суды реттегіш
болмауынан (Ы.С.Қ15%).
Жоғарыда аталған шығындардың болуы және өсуінің басты қосалқы
себебі жылу пайдаланушы нысандарда пайдаланылған жылу мөлшерін
есептегіш құралдардың болмауы. Нысанның жылу пайдаланушының анық
көрінісінің болмауынан энергия үнемдеу үшін жасалынған іс- шаралар
мәніне түсініспеушілік туындайды.
1.3
Жылу
жүйелерінің
режимдері
және
гидравликалық
есептемелері.
Жылу жүйеіндегі су құбырларының диаметрін анықтау үшін жүйе
суының есепті шығыны жылудың сапалы босатылуы жағдайында жылу,
19
желдеткіш және ыстық су үшін әр бөлек төмендегі формула бойынша
анықтау керек.
Судың есептегіш шығыны , кгс мына формула бойынша анықталады:
А) жылытуға
Go max = 3,6Qo max с(τ1 - τ2)
Б) желдетуге
Gv max = 3,6Qv max с(τ1 - τ2)
В) ашық жылу тарату жүйесіндегі ыстық суға :
орташа - Gh m = 3,6Qh mс(τ1 - τ2)
максимальды - Gh max = 3,6Qh maxс(τh - τc)
(1.2)
(1.3)
(1.4)
(1.1)
г) жабық жылу тарату жүйесінде ыстық суға:
орташа, сужылытқыштар параллель жалғанғанда
Gh m = 3,6Qhmс(τ1 - τ3)
Максимальды
Gh max = 3,6Qh maxс(τ1 - τ3)
(1.5)
(1.6)
Орташа, су жылытқыштар екі баспалы схема арқылы жалғанғанда
G hm = 3,6Qhmс(τh - τc)
(1.7)
Екі құбырлы ашық және жабық жылу тарату жүйесінде жылу
тарату сапалы жүргізілген жағдайда жүйе суының жалпы есептік шығынын
мына формуламен есептеуге болады.
G = Gh max + G hm
(1.8)
К3 коэффициенті ыстық судың орташа шығынының бөлігін есепке
алады, оны жылыту ауыртпалығына байланысты реттегенде 1.2 таблицасы
бойынша алу керек.
Жылыту мен ыстық сумен қамту қосарланғандағы реттеуде К3
коэффициенті 0-ге тең.
20
Таблица 1.2.
Ашық жылу тарату жүйесіндегі екі құбырлы сулы жылу жүйесінің
қайту құбырындағы максимальды су шығыны формуласындағы судың
есепті шығынының 10% көлемінде алынады.
Беруші және циркуляциянық құбыр желілерінің диаметрін анықтау
үшін есептік су шығыны және ыстық су жүйесіндегі гидравликалық есептер
СНи П2.04.01-85 сәйкес анықталуы тиіс.
Бу жылу жүйелеріндегі , мекемелерді әр түрлі тәуліктік жұмыс
режимімен қамтамасыз ететін будың қосынды есептік шығыны, сm - цуг r ,
максималдық сағаттық шығындардың сәйкес келмеуімен анықталады.
2N Бу шығынының тәуліктік шығынының жобалық тәуліктік графигі
болмаған жағдайда бу шығынының қосындысына 0,9 төмендеткіш
коэффициентін қолдануға болады.
Қаныққан бу буөткізгіштері үшін есептік шығын қосындысында
құбырлардағы жылу шығынының орнын толтыру үшін қосымша бу
мөлшері есепке алынуы керек.
Жылу жүйесі құбыр желілерін есептеу үшін формула 4 қосымшада
берілген. Болат құбырлардың ішкі бетінің эквивалентті бүдірлерін:
Булы жылу жүйесі үшін - к ,= 0,0002м
Сулы жылу жүйесі үшін - ke = 0,0005м
Ыстық су жүйесі үшін - ke = 0,001м.
Эквиваленттілік бүдіршектердің мұнан жоғары шамаларын қолдану
тек олардың нақты көлемін арнайы тексерулермен анықталғанда
пайдаланады. Сулы жылу жүйелерінің гидравликалық есептеулерінде
үйкелістен болатын меншікті қысым шығыны техника экономикалық
есептеулер арқылы анықталады.
Жұмыс істеп тұрған жылу жүйелерін есептегенде қысымның меншікті
шығынын тәжірибе негізіне сүйеніп алуға болады.
Булы жылу жүйелерін жылу көзі мен тұтынушы арасындағы қысым
айырмашылығы бойынша есептеу керек.
21 Жылу тарату жүйесі жылу
ағынымен
К3 коэффициентінің мәні
Ашық ,Мвт
100 және жоғары
0,6
100 ден төмен
0,8
Жабық Мвт
100 және жоғары
1,0
100 ден төмен
1,2
Екерту. Жабық жылу тарату жүйесін реттеу үшін жылыту мен
жылу ағыны 100Мвт - дан кем жағдайда банк-аккумляторлар болған
жағдайда тұтынушылар үшін К3 коэффициентін 1 деп алу керек.
Беруші және кейін қайтушы құбырлар диаметрлерін екі құбырлы сулы
жылу жүйесінде жылытуға, желдетуге және ыстық суға біріктіріліп берілген
жағдайда бірдей қылып алынуы керек.
Құбырдың шартты өту диаметрі Dy жылу тасығыштың есепті
шығынына қарамастан жылу жүйелерінде 32мм-ден кем болмауы тиіс,
ыстық судың айналмалы құбырлары үшін 25мм-ден кем болмауы керек.
Жылу тасығыш су болған жағдайда жүйедегі тұрақты қысым жылу көзі
құрамындағы рұқсат етілген қысымнан аспауы тиіс.
Егер тұрақты қысым рұқсат етілген шамадан асатын болса, сулы
жылу жүйесін, тәуелсіз аймақтарға бөліп тастау керек. Жүйелерді тұрақты
қысымды ұстап тұру үшін , жылу көзінен ағытылған жағдайда , бөлу
жүйелерінде көрші аймақтардың жылу жүйесінен қосымша су беретін
жабдықтар қарастырылуы тиіс.
Тұрақты қысым шартты түрде судың температурасы 1000С дейін
анықталуы тиіс.
Жүйе айдағыштары жұмыс істеп тұрған жағдайда сулы жылу
жүйесіндегі беруші құбырлардағы су қысымы , беруші құбырлардың кез
келген нүктесінде су қайнап кетпейтіндей жағдайда болуы керек және де
жылу көзі жабдығында , тұтынушылар жүйесі құралдарында.
Жүйе айдағыштары (насостар) жұмыс істеп тұрғанда сулы жылу
жүйелеріндегі кері айдау құбырларындағы су қысымы артығырақ болуы
керек(0,05МПа - дан кем емес) жергілікті жүйелерді толтыруы керек және
тұтынушылар жүйесінде гі қысымнан аспайды.
Сулы ашық жылу жүйесіндегі кейін айдау құбырларындағы су
қысымы жазғы маусымда сол сияқты беруші айналмалы құбырларда ыстық
сумен қамту үшін тұрақты қысымнан кем дегенде 0,05 МПа артық етіп алу
керек. Жүйелік, қосымша беруші, қосымша айдаушы және араластырушы
насотардың сорушы патрукбасындағы судың температурасы және қысымы
насос конструкцияларының шыдамдылығы шегінен аспауы керек.
Сулы жылу жүйелерінің гидравликалық режимін (пъезометриялық
график) жылу беру маусымы, жазғы маусым және төтенше жағдайлар үшін
бөлек есептелуі керек. Ашық жылу беру жүйесі үшін қосымша екі режим
жасалады:
Жылу беру маусымында беруші және қайтушы құбырлар үшін
максималды су тарту жағдайында .
Ашық жылу тарату жүйесінде гидравликалық режим жасау үшін су
шығыны, кгс , максималды су алу жағдайында , беруші және қайтушы
құбырларда мына формула бойынша анықталады.
Gd =Gomal + Gymax +k4Ghm
(1.9)
Мұнда let - судың ыстық су жүйесіндегі есептелген орташа су
шығынын есепке алатын, жылу босатудың температуралық кестесіне және
жылу жүйесінен су алу режиміне де байланысты коэффициент.
22
Жоғарыдағылар жоқ болған жағдайда таблица 3. арқылы анықталады.
Жылыту және жазғы маусымдар үшін жүйе насостар тегеурінін жылу
көздері қондырғыларындағы қысымдар қосындысына тең етіп алу керек,
беруші және қайтушы құбырлар үшін жылу көзінен ең қашық орналасқан
тұтынушы және пайдаланушы жүйесінде ( жылу пункттеріндегі және
насостардағы шығындарды қосқанда) есепті су шығындары қосындысына тең.
Беруші және қайтушы құбырлардағы қосымша су айдаушы насостар
тегеурінін пъезометриялық графиктер бойынша құбырлардағы судың
максималды шығыны бойынша жылу көздері қондырғылары және
құбырларындағы гидравликалық шығындарды есепке ала отырып,
Жылу жүйелерінде қосымша айдау насостары орнатылған жағдайда
жылу көздеріндегі жүйе насостары тегеурінін қосымша айдаушы насостардың
жұмыс тегеуріні шамасына азайту қажет.
Қосымша су беруші насотар тегеуріні жылу жүйесіндегі тұрақты
қысымның ақталуын қамтамасыз ету жағдайына байланысты болады және
жүйе насостары жазғы және қысқы маусымдар үшін тексеріліп тұрылуы
қажет.
Ескерту. Жазғы , қысқы (жылу берілетін, жылу берілмейтін) маусымдар
және тұрақты режим үшін әр түрлі тегеуріндегі насостарды топтап
орналастыруға болады. Аралас айдаушы насостар тегеурінін насос
жанындағы түйіндегі беруші және қайтушы құбырлардың қысымының ең
үлкен айырмашылығы бойынша анықтайды.
Жүйелік және қосымша насостардың өнімділігін:
а) ашық жылу тарату жүйесі үшін насостар(17) формула бойынша
анықталатын су шығыны есебінің қосындысы бойынша анықталады.
23 Су алу
режимі
Құбырлар
K - коэффициентінің
орталықтандырылған жүйенің
сапалы реттелген жағдайында
Жылыту ауыртпалығында
Ыстық су
және жылыту
ауыртпалықтары
біріктірілген
жағдайда
Максималды
Беру
құбырлары
бойынша
Беру
1
1,4
Беру
құбырлары
бойынша
Қайту
-1,4
-1
Қайту
құбырлары
бойынша
Беру
0,6
1,2
Қайту
құбырлары
бойынша
Қайту
-1,8
-1,2
б) жылу беру маусымында ашық жылу тарату жүйесі үшін беру
құбырларында (20) формула бойынша k4 =1,4 болғанда су шығыны есебінің
қосындысы бойынша анықталады;
Қайту құбырларындағы қосымша айдау насостары үшін k3 =0,6
жағдайында (17) формула арқылы анықталады.
в) ашық және жабық жылу тарату жүйелерінде жылу бермеу
маусымында - ыстық суды шығынының максималды мәнімен (19) формула
арқылы .
Ескерту . Ашық жылу тарату жүйесіндегі жүйе насостарының
өнімділігін анықтағанда вакуум дэараторларына қажетті су мөлшерінің
қосымша шығынын есепке алынуын тексеру қажет.
Жабық жылу тарату жүйесіндегі қосымша айдау жұмыс насостарының
өнімділігін
жылу жүйесінен ағып кететін суды толтыру шығынына
есептелген су мөлшеріне тең етіп алу керек( 23* қосымша), ал ашық
жүйелерде ыстық судың максимальды су шығыны (формула(12)) және ағып
кететін судың орнын толтыруға кететін шығын (қосымша23 *)
қосындыларына тең деп алынады.
Насостар саны:
* Жүйелік - екіден кем емес , біреуі - қосалқы біртоптағы бес
жұмыс насосы үшін қосалқы насос қондырмауға да болады;
* Қосымша және аралас айдаушы - үштен кем болмайды, біреуі
қосалқы және де қосалқы насос жұмыс насостарының санына қарамайды.
* Қосымша су беруші насостар - жабық жылу тарату жүйесі
үшін екеуден кем емес, біреуі қосалқы, ашық жүйе үшін үшеуден кем емес ,
біреуі қосалқы болып табылады.
Сулы жылу жүйесін бөлу түйіндерінде аймақтарға бөлгенде жабық
жылу тарату жүйелерінде бір қосымша су беруші насос қосалқысыз
қондыруға рұқсат етіледі, ал ашық жүйелерде - бір жұмыс және бір қосалқы
насос орнатуға болады.
Насостар саны олардың жылу жүйесінде бірігіп жұмыс істеуі арқылы
анықталады. Жүйелік насостар тегеурінін анықтағанда , екі құбырлы сулы
жылу жүйесінің қысым айырмашылықтарын (жылыту жүйесіне элеватор
арқылы қосылғанда) жергілікті жүйеге қосылар жердегі қысым шығынына
(1,5 коэффициентпен ,бірақ 0,15МПа - дан кем емес) тең деп алу керек.
1.4 Үйлер мен ғимараттардағы энергия үнемдеу жүйесі .
1.4.1 Жылыту , желдету және ауаны тазарту жүйелеріндегі энергия
үнемдеу іс - шаралары
Тұрғын , қоғамдық , өндірістік , өнеркәсіптік ғимараттардағы ауа
жағдайына қойылатын басты талаптар, сол сияқты зиянды бөлінділері бар
бөлмелердегі ауа алмасуының ұйымдастырылуының басты міндеті - ауа
перделерінің жылыту , желдету ( өзіндік және сормалы) және ауа тазартқыш
жүйелерімен сыртқы ауа параметрлері есебінің шамасында болуы керек.
24
1.
Жылыту жүйесінің периодты жұмыс режимі жылыту жүйесінің
периодты жұмыс режимін өндірістік, азаматтық, оқу, спорт, сауда, әкімшілік
құрылымдарында жұмыс үшін толық емес тәулік және апта күндері
пайдаланылады, бұл жерлерде жұмыс емес уақытта бөлме іші
температурасын төмендетуге болады. Жылыту жүйесі режимінде тәулік
ішінде үш түрлі уақыт кезеңі бар:
* Негізгі - жұмыс режимі ,бұл уақытта температура мен ылғалдың
тапсырылған параметрлері ұсталынады.
* Кезекші режим, бұл уақытта жылыту жүйесінің негізгі
режимінен температураны төмендетіп ұстау режиміне көшіріледі.
* Жедел ысыту режимі, бұл жағдайда жылу жүйесі бөлмелерде
салқындатылғаннан кейін жедел түрде ысытылады.
2.
Бөлмелерді айналымнан шыққан (рециркуляция) ауа жылуымен
жылыту.
Айналымнан шыққан (рециркуляция) ауа жылуын рециркуляция рұқсат
етілетін , сол сияқты жоғарғы ауа қабаты 300С - тан жоғары ауа берілу
қашықтығы 15м-ден артық емес өндірісте пайдалану
ұсынылады.
Қыздырылған ауа өндірістік бөлменің жоғарғы зонасынан алынып, шаңнан
тазартылып ,желдеткішпен ауа құбырлары арқылы кигізбеге
насадок
(цилиндр немесе саңылау формалы) айдалады. Энергия үнемдеу алынған
ауаның жылуын утелизация жасау арқылы жүреді.
1.4.2 Айналмалы регенеративтік ауа -
ауалық жылу залалсыздан
дырғыштарды (утилизатров) қолдану.
Айналмалы регенеративті ауа жылытқыштар жүйеден сормалы және
күштеп қуатын ыстық ауаны утилизациялауға арналған. Айналмалы
регенеративті жылу алмастырғыш тар секторларғ бөлінген цилиндр қалыптас
болады. Цилиндрдің ішінде регенератор осінде айналатын , біртегіс немесе
бүдірленген әр түрлі фигурадағы металл жапырақтармен толтырылған
қондырмалар орналастырылады, яғни айтқанда , тор, шойын және керамика
шарлары т.б. Жылу алмастырғыштың көлденең қимасы өз орнын үнемі
өзгертіп тұратын үш бөлікке бөлінген:
Бірінен жылы ауа өтеді, екіншісінен жылытылған салқын ауа , ал
үшінші кішкентай бөлігі бір камерадан екінші камераға өткенде пайда
болатын лас ауаны шығаратын үрлеу камерасы немесе шлюз болып
табылады.
Қондырмалар арқылы кезегімен бірде ыстық, бірде суық ауа өтеді.
Келетін ауаға берілетін жылу жылы және салқын ауа тізбегінде
болатын жинақталған масса ( жоғары жылу сыйымды) арқылы іске
асырылады.
25
1.4.3
Ауа арқылы жылыту жүйесі .
Ауа арқылы жылыту жүйесі тұрғын, қоғамдық , өндірістік,
ауылшаруашылығы ғимараттарында және қонақ үйлерде пайдаланылады,
мұнда жылыту функциясы желдету арқылы іске асырылады.
Жылыту үшін пайдаланылатын ауа калориферлерде немесе
ауажылытқыштарда ыстық су, бу, ыстық ауа немесе басқа жылытутасығыш
арқылы қыздырылады. Массалы жылуалмастырғыш екі жолмен іске
асырылады:
1.
Қыздырылған ауа арнайы ауа таратқыш торлы каналдар арқылы
бөлмеге беріліп ішкі ауамен араласады.
2.
Ыстық ауа бөлмені қоршаған ішкі каналдар арқылы қозғалады,
мұнымен бөлме қабырғаларын жылытады, онан жылу бөлменің ішкі
ауасына беріледі.
1.5. Желдету және
ауа тазарту жүйесі жұмысының периодты
режимі.
Желдету және ауа тазарту жүйесі жұмысының периодты режимі
ауаның температурасын , ылғалдылығын және газдың құрамын тұрақтандыру
үшін қолданылады. Олар қызмет көрсететін үлкен көлемді қоғамдық
бөлмелерде (көру залдары, сауда, спорт, күту залдары) өте тиімді болады, бұл
жерлерде температура, ылғалдылық және ауа құрамы (оттегі мен көміртегі
) бір мезгілде өзгеріп тұрады.
1.5.1 Екі құбырлы горизанталь жүйе.
Екі құбырлы горизонталь жүйе(1 сурет) жоғарғы және төменгі
таралымды болады. Төменгі таралымның тағы бір артықшылығы:
Жылыту жүйелерін құрылыстар қабатының салынуына қарай
кезегімен қосуға болады.
Екі құбырлы вертикаль схемалар өзгермелі қабатты үйлерде
пайдаланылады. Әрине, екі құбырлы схемалардың қандайы болса да, бір
құбырлы горизонталь таратылымнан қымбатқа түседі, бірақ ыңғайлылық
және қазіргі заманғы интерьер дизайны үшін екі құбырлы схемаға
артықшылық беруге болады.
26
1сурет. Горизонталь екі құбырлы жылыту жүйесінің схемасы.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Стояк
Қыздырғыш құрал
Реттеуші кран
Ауа шығарғыш
Реттеуші арматура
Кері қайтар су магистраль.
1.5.2 Екі құбырлы вертикаль жүйелер.
Батыс әлемінде ең көп таратылған бір құбырлы емес, екі құбырлы
жылыту жүйелері .Екі құбырлы жүйеде(1,2,3 сурет) әрбір қыздырғыш құрал
екі құбырға жалғанады: бірімен ыстық су келеді , ал екіншісімен салқындаған
су кетеді, сонымен бірге барлық жылыту құралдары бір-бірімен параллель
және тең құқылы болады. Магистралды құбыр өткізгіштердің жүргізілу
орнына байланысты жүйелер жоғарғы таратылымды (2сурет) , егер де ыстық
(беруші) магистралі барлық жылыту құралдарынан жоғары өтетін жағдайда
және төменгі таратылым (3сурет) беруші және қайтушы магистралдар
барлық жылыту құралдарынан төмен деңгейде өтеді.
27
2- сурет. Жоғарғы таратылымды екі құбырлы вертикаль сумен жылыту -
жүйесі.
2-суретте екі құбырлы вертикаль жылыту жүйесінің жоғарғы
таратылымды қыздыру құралдарына бір жақты және екі жақты жалғану
схемасы берілген.
Жылу пунктінен ыстық су басты стоякқа беріледі, сонан соң
горизонталь магистраль арқылы стояктарға онан жылыту құралдарына
таратылады. Салқындаған су қыздырғыш құралдардан ортақ кейін қайту
стоягы арқылы кейін қайту магистралы мен жылу пунктіне барады.
Горизонталь магистралдар
0,002 еңкіштікпен жүргізіледі. Горизонталь
құбырлар еңкіштігі жүйедегі ауаның жоғарғы нүктелерде орналасқан ауа
шығарғыштар арқылы шығып кетуін қамтамасыз етуі қажет. Жылыту
құралдарын байланыстыратын құбырлардың орналасуына байланысты
жүйелер вертикаль , бұл жағдайда құралдар вертикаль стоякқа жалғанады
және горизонталь орналасқан құбырларға жалғанады.
28
3-сурет. Төменгі таратылымды екі құбырлы вертикаль сулы жылыту
жүйесі.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Ыстық су магистралы
Ыстық су стояктары
Қайту суы стоягы
Құралдағы крандар
Қыздыру құралдары
Ауа шығарғыш
Кері қайту магистралы
Төменгі таратылым жүйесінде магистрал сызығы жүйенің төменгі
жағына орналастырылады.
Стояктар арқылы су төменнен жоғары қарай қозғалады, жүйелер
ауаны шығару жоғарғы қыздырғыш құралдарда орналасқан ауа крандары
арқылы іске асырылады, немесе арнайы ауа сызығында не болмаса стояктарда
орналасқан автоматты ауа шығарғыштар арқылы жүзеге асырылады.
Бір құбырлы жүйелерге қарағанда , екі құбырлы жүйе жылуды тікелей
үнемдейді . Егерде бөлме қатты қызып кетсе, термостат қыздырғыш
құралдарға берілетін жылу тасығышты азайтады немесе тоқтатады.
Қыздырғыш құралға бармаған жылу тасығыш көрші бөлмедегі қыздыру
29
құралдарына барып оны қатты ысытып жіберсе бұл бөлменің термостаты
жабылып қалады. Сөйтіп артық жылу тасығыш айналымнан шығарылады.
Минимум режимінде екі құбырлы жүйеге түсетін жылу тасығыш тек қана
реттелмейтін стояктар арқылы айналады (баспалдақтар клеткасы, лифті
холлдары , пәтераралық дәліздер) . Бұл тұрғыдан алғанда екі құбырлы
жүйелер бір құбырлыға қарағанда әлдеқайда прогрессивті
30
2. Арнайы бөлім
2.1 Жеке жылу орталығы (ЖЖО)
Жылу орталығы қойылатын талаптар: Жылу орнын ауа алмасумен
қамтамасыз ету қажет. Жылу орнындағы төбенің биіктігі 2,5 м - ден кем емес.
Кіріс бөлігіндегі аралықтың ені 90 см. Жылу орны ғимаратында
жылутасымалдағышты ұқыюға немесе жабдықтардан жоюға
арналған
канализация қарастырылуы керек. Жылу орны ғимаратының қабырғалары
сылақталған, едені тегістелген, шаңнан тазартылған және еденнен 10 см
биіктікте гидроизоляцияланған. Жылу орнындағы ауа температурасы +5 гр.С -
тан кем емес. Жылу орны ғимараты басқа ғимараттардан алыс орналасқан,
отқа төзімділігі 0,75с қабырғалармен қоршалған, ал конструкцияға отынның
таралу шегі нөлге тең болуы керек.
Жеке жылу орны ыстық сумен, жылумен жабдықтауға немесе әртүрлі
өндірістік кешендерді, тұрғын үй -коммуналды шаруашылық нысандарын
және тұрғын үйлерді желдеткішпен қамтамасыз етуге арналған. Жүйенің
жұмыс істеуі үшін жылутасымалдағыш пен су құбырының суын қо су керек,
сонымен қатар циркуляциялы насостарға электрэнергиясын жеткізу қажет.
Кіші жеке жылу орындары кіші құрылымдағы бір шаңырақтан тұратын
үйлерге арналған, олар орталық жылумен жабдықтау желілеріне
қосылған.Олар ГВС суларын қыздыруға және қуаттылығы
40 кВт ғимаратты жылытуға есептелген.
Үлкен жеке жылу орындары көпқабатты және үлкен үйлерге арналған.
Жеке жылу орнының қуаттылығы 50 кВт - 2 МВт.
Автоматтандырылған жеке жылу орындарының артықшылығы:
*
*
Жылу желісіндегі құбырлардың жалпы ұзындығы 2 есе азаяды.
Жылу желілеріне жұмсалатын қаржы, сонымен қатар құрылыс
және жылуизоляциялық материалдарға кететін шығын 20 -- 25%-ға азаяды.
*
Жылутасымалдағышты құюға кететін электрэнергияның шығыны
20- 40%-ға азаяды.
*
Нақты абонентке берілетін жылуды тұндырып реттеуді
автоматтандыру арқылы жылытуға кететін жылуды 15% үнемдейді.
*
азаяды.
*
Ыстық суды тасымалдау кезіндегі жылудың жойылуы екі есе
Жылу желісін ыстық сумен жабдықтайтын құбырларды жою
арқылы желідегі апаттық жағдайлар азаяды.
*
Автоматтандырылған жылу орны жабық түрде жұмыс
істегендіктен, квалификацияланған қызметкерлер қажеттіліг азаяды.
*
Жылутасымалдағыштың желі суының, жылыту жүйесінің суы
және су құбыры суының қысымы мен темпеарутрасын, жылытылатын
ғимараттағы ауа температурасы мен сыртқы ауасы сияқты параметрлерін
бақылай отырып, автоматты түрде өмір сүру жағдайы жақсарады.
31
*
Әрбір ғимаратта пайдаланылған жылу арнайы қондырғымен
есептеледі және нақты өлшенген шығын бойынша төленеді.
*
үйдің ішкі жылыту жүйелерінде құбыр диаметрлерінің кіші
болуына байланысты, бейметалл материалдарды қолданудың әсерінен
шығындар азаяды.
*
Жылу үнемделеді, монтажға кететін шығындар зауытта толық
орындалғандықтан азаяды. Өзін өзі өтеу мерзімі екі жылдан аз. Жылу
энергиясы 20-30 %-ға дейін үнемделеді.
Сурет. 2.1. ЖЖО-ны таңдау бойынша негізгі техникалық шешімдер
2.1 суретте жылу орнының принциптік схемасы келтірілген. Негізгі
жабдықтардың функционалдылығын қарастырамыз.
1 - өшіретін арматура. Жылу орнына болатты тиекті арматура- арнайы
шарлы крандар немесе бұрышты жапқыштарды енгізу қарастырылған.
2 - батпақалқан; 3 - фильтр. Эксплуатация талаптары бойынша көптеген
автоматты жабдықтарға сапалы жылутасымалдағышты пайдалану қажет.
Мұндай мәселені қатты бөлшектерден тұратын дәстүрлі гравитациялы
тұнбалар шеше алмайды. Сондықтан батпаққалқаннан кейін торлы фильтрді
орнату қарастырылады. Қысымның төмендеуі бойынша фильтрді тазалау
қажеттігін анықтау үшін манометрлер қарастырылған.
Батпаққалқанды орнату орны - жылу орнын енгізу кезінде өткізілетін
құбырларға; кері құбырларға су мен жылу ағындарының шығындарын ескере
отырып насостың және қондырғылардың алдына орнатады. Батпаққалқан мен
фильтрді насос алдына орната отырып жылыту жүйесін ластанудан - болатты
құбырлардың тотықтанудан, жылдар бойы шойынды радиаторлардан
тазартылатын қалыптау массасынан қорғайды.
4 - шығын өлшегіш. Жылумен жабдықтайтын ұйымдардың талаптары
бойынша шығын өлшегіштерді жеткізетін және кері құбырларға бір уақытта
32
екі құбырлы немесе бір, төрт құбырлы жылумен жабдықтау жүйесінде орнату
қарастырылған.
5 - жылу есептегіш. Шығын өлшегіште 4 өлшенге шығын мен бу
датчигіндегі 6 әртүрлі температура негізінде, пайдаланылған жылу
энергиясын есептейді
6
-
жылутасымалдағыш температурасының датчигі.
Жылутасымалдағыш температурасына пропорциялы түрде қарсы өзгеретін,
қарсылық термометрінен тұрады. Бұл үшін платиналы өткізгіштерді
пайдаланады, олар сызыққа байланысты болады.
7 - қысым айырма реттегіш (ҚАР). Жылу желісін гидравликалық қайта
реттеуден қорғайды. Жылыту жүйесін жылу желісіндегі қысымның
тербелісінен қорғайды. Қысым айырмасын ұстап тұрады және жылу ағынын 8
реттегіштің клапанында тұрақты сыртқы беделін ұстап тұрады, реттеуге
ыңғайлы жағдай жасайды. 8-бен бірлесе отырып, абоненттегі
жылутасымалдағыштың максималды шығынын шектейді. Клапанның 8
электржетегінің механикалық жұмысқа қабілеттілігімен қамтамасыз етеді.
Егер реттегіш 7 жоқ болса, жылу желісіндегі қысымның тербелісі реттегіш
жетегіне 8 беріледі, ол оның жұмысқа қабілеттілігін нашарлайды. Нашар әдіс
жетектің көмегімен құбырдағы қысымды арттыру. Егер жетекте осы уақытта
өшіретін қорғанысы болмаса, ол жанады немесе бұзылады. Жетектерде
шамадан тыс күштерден қорғайтын функция бар. Пайдаланылатын клапандар
электр қуаты жойылғанда бекітпеде уақытша орналасады.
8
-
жылу ағынын реттейтін клапан. Жылу желісінен
жылутасымалдағыштың берілуін суық жылутасымалдағышпен аралстыру
үшін өзгерте отырып, жылыту жүйесінің кіріс бөлімінде
жылутасымалдағышқа қажетті температурамен қамтамасыз етеді. Клапан
электр жетегімен реттеледі, ол электронды реттегішпен басқарылады.
9 - электронды реттегіш . температура датчигі 10 бойынша жылыту
жүйесінің кіріс бөлімінде жылутасымалдағыштың температурасын басқарады.
Реттеуді бағдарланған температуралы график бойынша сыртқы ауа
температурасының көрсеткіштері мен сыртқы ауа температурасының
датчиктерінің көрсеткіштерін 11 салыстыра отырып, сонымен қатар
бағдарланған энергияны үнемдейтін тәртіппен-жылыту жүйесінің түнде
энергияны тұтынуын азайту, демалыс күндері энергияны тұтынуды азайту
арқылы жүзеге асырады. Кері құбырдағы жылутасымалдағыш температурасы
бойынша басқаруды температура датчигінің көрсеткіштеріне 12 немесе
бөлмедегі ау температурасы бойынша ішкі ауа температурасының датчигіне
13 сәйкес түзейді. Берілген датчиктер бойынша реттеу басым болады.
Жылыту периодында жүйені реттеуден басқа, электронды реттегіш
жылытылмайтын периодта жылу ағынының реттегіш клапаны штогына
жабысуының ... жалғасы
8
9
10
Аннотация
Данный проект предназначен для автоматического регулирования
индивидуального теплового пункта. На дипломном проекте были
рассмотрены структура регулируемого объекта в частности ИТП. Описан
технологический процесс индивидуального пункта и сделан системно-
технический анализ. Разработана программа регулирования технологическим
процессом на программном комплексе
Simatic step-7 . Был показан
визуальный вид индивидуального пункта с помощью программы
ProToolPro6.0
В части БЖД рассмотрено вредные факторы объекта,
меры
безопасности и техника безопасности, а так же было рассчитано, сколько
нужно лампочек в комнату для ИТП. Приведены расчеты экономической
эффективности. Представлено экономическая эффективность данного
дипломного проекта.
Аңдатпа
Аталған жоба жеке жылу орталығының температурасын автоматты түрде
реттеу үшін негізделген. Дипломдық жобада жеке жылу орталығының жалпы
құрылымы, қондырғылардың атқаратын қызметтері және технологиялық үрдіс
сипатталды. Жеке жылу орталығының техника - жүйелік анализы жасалды.
Процесстің бағдарламасы Simatic step -7 жасалынды. Жеке жылу орталығының
визуалды көрінісі ProToolPro программасының негізінде көрсетілді.
Өміртіршілік қауіпсізідгі мәселелері бойынша нысанның зиянды
факторлары,
қорғану
шаралары,
жалпы
техникалық
қауіпсіздік
қарастырылды. Экономикалық көрсеткіштері бойынша есептердің шешімі
келтірілген. Орындалған жұмыстың экономикалық тиімділігі анықталды.
11
Мазмұны
Кіріспе
1. Негізгі бөлім
1.1 Жылу энергиясын өндіру, тасымалдау және пайдалану
1.2 Жылу энергисы шығындарының классификациясы
8
7
1.3
ЖЫЛУ
ЖҮЙЕЛЕРІНІҢ РЕЖИМДЕР І ЖӘНЕ
ГИДРАВЛИКАЛЫҚ ЕСЕПТЕМЕЛЕРІ
1.4 ҮЙЛЕР МЕН ҒИМАРА ТТАРДАҒЫ ЭНЕРГИЯ
ҮНЕМДЕУ ЖҮЙЕСІ
1.5 Желдету және ауа тазарту жүйесі жұмысының периодты
режимі
2. Арнайы бөлім
2.1 Жеке жылу отралығы (ЖЖО)
2.2 Жеке жылу орталығында температураны реттеу
контурының технолониясы.
2.3 Нысанның автоматтандрылуы ретіндегі процесстің
сипаттамасы
2.4 ТП АРЖ құрудың мақсаты мен тағайындалуы
2.5 Жүйеге қойылатын талаптар
2.6 MATLAB жобалау ортасында және есептеу барысында
жүйені орнықтылыққа зерттеу
2.7 Жүйені орнықтылыққа зерттеу және ПИ-реттеуішінің
көрсеткіштерін анықтау
2.8 SCADA ProToolPro6.0 программасының негізінде жеке
жылу орталығының визуалды көрінісі
3. Экономикалық бөлім
3.1 Жылу орталығын автоматтандырудың технико-
экономикалық тиімділігін бағалау
3.2 АЖЖО материалдық шығынын есептеу
3.3 Нақты өлшеуші аспаптар және оператодың еңбек ақысы
мен әлеуметтік салықты есептеу
3.4 Элект энергияға кеткеншығынды есептеу
3.5 Жылдық экономия
3.6 Өтеу мерзімі
4. Өміртіршілік қауіпсіздігі
4.1 Жұмыс орнындағы зиянды және қауіпті әсерлерді
анализдеу
4.2 Өрт қауіпсіздігі негіздері
4.3 Жасанды жарықтандыруды есептеу
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
12
Кіріспе
Қазақстан Республикасында тұрғын уйлерді, ғимараттарды жылу
энергиясымен қамту саласы адам өмірінде ең негізгі рөлі болып табылады.
Алайда елімізде ЖЭО - ры дамыған, бірақ жылу орталықтарын автоматтандыру
енді - енді дамып келуде. Сол себепті жеке жылу орталығында температураны
сапалы түрде реттеу , жылу тасымалдағыштың шығынын азайту қазіргі таңда
өзекті мәселе болып табылады.
Жылумен жабдықтау жүйесі еліміздегі электрэнергия мен жанармай
қорларының ең ірі тұтынушысы болып табылады. Бұл жүйелердің дурыс
жұмыс жасауы адамдардың енбек ету қабілетіне, көіңл - күйіне зор әсер
тигізеді. Тұтыну тәртіптері, демек жылу энергиялық өндірістер көптеген
факторларға тәуелді болып келеді: сыртқы ауа температурасы, жылытып
жатқан ғимараттың жылутехникалық спасына, жылу көзінің және жылудың
сипат`тамасына байланысты және т.б.
Жылу орталығын автоматтандыру тұрғын үйлердің, ғимараттардың
температурасын жоғарғы сатыда реттеу, жылутасымалдағышты тиімді
қолдануға және т.б, қол жеткізеді. Сонымен қатар жумыс жасау персноланын
азайтуға қол жеткізеді.
Автоматты программалық жүйесінде реттеуішті қолдану арқылы келесі
жетістікке қол жеткізе аламыз: Ғимарат ішіндегі түңгі уақытта ауаның
температурасын төмендету, офисс және жұмыс ғимараттарында демалыс
уақытында жылутасымалдағышты аз мөлшерде жіберу экономикалық
жағынан тиімді болып табылады.
Дипломдық
жобаның тақырыбы жеке жылу орталығында
температураны реттеу жүйесін кұру болғандықтан, ең бастысы жылыту
жүйеісінің технологиялық процессін қарастырып, түсіндіріп кетуіміз қажет.
Дипломдық жобада қарастырылатын тақырыптар мен қадамдар.
Негізгі бөлімде ең алдымен жылу жүйесінің қайнар көзін қарастырамыз,
ол ЖЭО- нан тұтынушыларға тасымалдау процессін сондай ақ жылуды
пайдалану процессін қарастырып кеткеніміз жөн. Сонымен қатар жылытуға,
желдетуге керек гидравликалық есептемелерді қарастырамыз.
13
1.
Негізгі бөлім.
1.1 Жылу энергиясын өндіру,тасымалдау және пайдалану.
1.1.1 Жылу тарату үшін пайдаланылатын энергия және жылу көздерінің
негізгі түрлері.
Жылу көздері деп,табиғи және жасанды энергия түрлерін жылу
энергиясына тұтынушыларға қажетті параметрлерге сәйкес
параметрлермен, айналдырып беретін қондырғылар мен құрал - саймандар
жиынтығын айтады.
Жылу тарату үшін пайдаланылатын жылуды шығаратын жасанды
энергия түрлеріне электр энергиясы және өндіріс мекемелерінің қалдық
энергоресустары жатады.
Қазақстанда
және бүкіл әлемде қазіргі уақытта кеңінен
қолданылатын жылу көздері, қатты, сұйық және газ тәрізді органикалық
отынды пайдаланады. Негізгі жылу көздері болып электр энергиясын және
жылуды қосып өндіретін жылу электр орталықтары (Ж.Э.О) және жылу
өндіруші қазандықтар болып табылады. Ж.Э.О да электр энергиясын және
жылуды қосып өндірген жағдайда оған электр энергиясын конденсациялық
электр стансаларында (К.Э.С) және жылуды қазандықтарда бөлек
өндіргеннен отын аз жұмсалады.
Алайда бұл жағдайда жылу көздері және жылу жүйелері үшін
үлкен күрделі шығындар талап етіледі , сондықтан технико-экономикалық
ойластыруларға сәйкес жылу қажеттілігі 500- 800 МВт және онан да көп
болған жағдайда Ж.Э.О , ал жылу қажеттілігі онан төмен болғанда
қазандықтар пайдаланылады.
Станция циклында пайдаланылатын жұмыс денесінің түріне
байланысты Ж.Э.О-ы бу турбиналы , газ турбиналы және бугазды болып
келеді.
Қазіргі уақытта техникалық экономикалық көрсеткіштері жоғары
бутурбиналық Ж.Э.О кеңінен таралған.
Соңғы жылдарда жылу тарату үшін күн энегиясын және ядролық
отынды пайдалану үшін көптеген жұмыстар жасалынуда.
Ядролық отын негізіндегі жылу көздеріне атом Ж.Э.О және атом
қазандықтары жатады.
Олардың өте үлкен орталықтандырылған жылу тарату жүйелері
үшін болашағы зор, өйткені өте үлкен қуат бірліктері үшін экономикалық
тиімді.
Күн энергиясының энергия көзі ретінде бірқатар артықшылықтары
бар, таза, уақыты шексіз, тегін т.б. Бірақта оның кеңінен қолданылуына
оның тығыздығының аздығы (өзіндік қуатының) және уақытқа
байланысты бір келкі еместігі сияқты техникалық қиындықтары кедергі
келтіреді. Сондықтан күн көзі энергиясын белгілі бір аудандарда ғана
пайдалануға болады.
14
Жылумен қамтамасыз ету үшін жоғарыда аталған негізгі энергия
түрлерінен басқа кез келген ортаның ( ауа,су, топырақ т.б) төмен
температуралы жылуын (табиғи және жасанды) жылу насостары арқылы
пайдалануға болады.
Жылу насостары электр, жылу және басқа энергияны пайдалану
арқылы төмен температура потенциалын жылу таратуға қажетті қуатқа
дейін көтере алады. Бірақ та көп күрделі шығындар кетуіне байланысты іс
жүзінде кеңінен пайдаланылмаған.
1.1.2.Жылу энергиясын тасымалдау.
Жылу жүйесі дегеніміз бұл жылу көздерінен пайдаланушыларға
жылу тасығыштар ( бу немесе ыстық су) көмегімен тасымалданатын бір
бірімен нығыз және мықты байланыстырылған жылу құбырлары бөліктері
болып табылады.
Жылу жүйелерінің негізгі элементі болып бір бірімен дәнекер
арқылы байланыстырылған болат құбырлар болып табылады, оның
сыртында коррозиядан және жылу жоғалтудан қорғайтын қаптаушы
қабаты болады, ол құбырлардың салмағын және пайдалану кезінде болатын
басқа да әсерлерді көтеретін тіреуіш конструкциялардан тұрады.
Жылу өткізгіштер бағыты ауданның жылу картасы бойынша
геодезиялық түсірілім материалдары бар, жоспарланған жер үсті және жер
асты жобалар, топырақ қасиеттері , т.б. материалдар арқылы таңдалады.
Жылу өткізгіштердің жердің үстімен немесе астымен жүргізілуі
жергілікті жер жағдайына және техникалық
- экономикалық
дәлелдемелерге сүйеніп таңдалады. Жер беті және жер асты суларының
деңгейі жоғары болғанда, жобаланатын жылу тасығыш бағытында жер
асты ғимараттары тығыз орналасқан жағдайда , арық жыралар және темір
жолды кесіп өтетін жағдайда көбінесе жер беті бағытына басымдылық
беріледі.
Олар сол сияқты өндірістік мекемелер аумағында энергетикалық
және технологиялық құбырлармен бірге ортақ эстакадалар және биік
тіреуіштер арқылы жіберіледі.
Жер асты бағытымен салыстырғанда, Жер үсті жылу өткізгіштерінің
ұзаққа
шыдамды және жөндеуге ыңғайлы екендігін айта кету керек.
Сондықтан жер асты жылу өткізгіштерін мүмкіншілігінше аз пайдаланған
жөн.
Жылу өткізгіштер жүру бағытын (трассасын) таңдағанда бірінші
кезекте жылу таратудың сенімділігі, қызмет көрсету персоналының және
тұрғындардың қауіпсіздігі , бұзылу және авариялық жағдайларды тез арада
жою мүмкіншілігі тұруға тиіс.
Жылу таратудың сенімділігі және қауіпсіздігі үшін жылу жүйелері
оттегі өткізгіш, газөткізгіш , қысымы 1,6МПа- дан жоғары сығылған ауа
өткізгіш құбырлармен бірге жүргізілмейді. Өткел жоқ жерлерде жер бетінен
15
шығып тұратын камералар төбесі және желдеткіш шахталар биіктігі 0,4
метрден аспауы тиіс.
Жылу өткізгіштер ішін босату үшін оларды горизонтқа көлбеу етіп
орналастырады. Бу өткізгіш тоқтаған уақытта немесе қысым азайған
уақытта конденсат өткізгіштен бу өткізгішке конденсаттың өтіп кетпеуі
үшін конденсат өткізгіштен кейін , кері клапандар немесе затворлары
қойылуы тиіс.
1.1.3. Жылу энергиясын пайдалану.
Жылумен қамтамасыз ету - адамдардың тұратын немесе жұмыс
жасайтын ғимараттарының жылы және ыңғайлы болуы жүйесі болып
табылады.
Жылумен қамтамасыз ету системасының классификациясы.
Жылумен қамтамасыз ету системасы жылу өндіру орнына байланысты
бөлінеді:
*
Орталықтандырылған (жылу энергиясын өндіру көзі ғимараттар
тобын жылумен қамтамасыз етеді және тасымал құрылымдарымен , жылу
пайдалану құрылғыларымен байланысты).
* Жергілікті ( пайдаланушы және жылумен қамтамасыз етуші бір
ғимараттың ішінде немесе жақын орналасқан).
Жүйедегі жылу тасығыштың тегіне байланысты :
*
*
Сулы
Булы
Жылу жүйесінің жылумен қамту жүйесіне қосылу тәсіліне
байланысты:
* Тәуелді ( жылу генераторында қыздырылып жылу жүйесі
арқылы тасымалданған жылу тікелей жылу пайдалану құралдарына
барғанда).
*
Тәуелсіз ( жылу жүйесінде айналып жүрген жылу тасығыш, жылу
алмастырғышта жылу системасында айналатын жылу тасығышты
қыздырады).
Ыс тық сумен қамту системасының жылумен қамту системасына
қосылу тәсілі бойынша :
* Жабық ыстық сумен қамтуға керекті су суөткізгіш құбырдан
алынады және жылуалмастырғышта жүйе суымен қыздырылады).
*
Ашық ( ыстық сумен қамтуға керекті су жылу жүйесінен тікелей
алынады)
1.1.4 Жылу пайдаланушылар түрі
Жылумен қамту системасының пайдаланушылары:
* Ғимараттардың жылу пайдаланушы санитарлық - техникалық
жүйесі(, желдету, ауаны салқындату, ыстық сумен қамту жүйелері)
* Технологиялық құрылғылар.
16
Жылуды жыл бойы пайдалану режиміне байланысты екі топқа
бөлінеді:
*
системасы)
*
Маусымдық , жылдың салқын мезгілінде (мысалы, жылу
Жыл бойғы , жылу жыл бойы керек болғанда (ыстық сумен
қамту системасы).
Жылу пайдаланудың әр
түрлеріне және ара қатынастарына
байланысты пайдаланушылар үш түрлі топта болады:
* Тұрғын үйлер( жылуға және желдетуге маусымдық қажеттілік
және ыстық суға жылдық қажеттілік)
* Қоғамдық ғимараттар ( жылуға, желдетуге және ауаны
салқындатуға маусымдық қажеттілік)
* Өндірістік ғимараттар және қондырғылар , оның ішінде
ауылшаруашылық комплекстер ( жылу пайдаланудың барлық түрлері кіреді,
мөлшерлік қатынастары өндірістің түріне қарай анықталады.)
1.2 Жылу энергиясы шығындарының классификциясы
1.2.2 Жылу энергиясының беру кезіндегі шығындары.
Кез келген жүйенің, соның ішінде жылу энергетикалық , жұмысының
пайдалылығына бағалау үшін ортақ физикалық көрсеткіш пайдалы әсер
коэффициенті (П.Ә.К) қолданылады. (П.Ә.К)-нің физикалық мәні -
жұмсалған энергияның алынған пайдалы жұмысқа (энергия) қатынасы.
Жұмсалған энергия , өз кезегінде , пайдалы жұмыс (энергия) және жүйе
процесінде пайда болатын шығындардың қосындысы болып табылады.
Сонымен , жүйенің (П.Ә.К)-ін арттыруға (яғни айтқанда үнемділігін
арттыруға) жұмыс процесінде пайда болатын туынды емес шығындарды
азайту мен ғана қол жеткізуге болады. Энергия үнемдеудің басты мақсаты
осы болып табылады.
1.2.2 Шығын көздері.
(П.Ә.К)Кез келген жылу энергетикалық жүйені сараптама жасау үшін
басты үш бөлікке бөлуге болады:
1.
2.
Жылу энергиясын өндіру бөлігі (қазандық).
Жылу энергиясын тұтынушыға тасымалдау бөлігі (жылу
жүйесінің құбылары).
3.
Жылу энергиясын тұтыну бөлігі.
Бұл аталған әр бөліктердің өзіндік туынды емес шығындары болады,
осы шығындарды азайту энергияны үнемдеудің басты функциясы болып
табылады. Әр бөліктерді жеке қараймыз.
1.2.2 Жылу энергиясын өндіру бөлімшесі.
Бұл бөлімшенің басты тізбегі қазандық құрылымы болып табылады,
оның функциясы отынның химиялық энергиясын жылу энергиясына
17
айналдыру және оны жылу тасығышқа беру болып табылады. Қазандық
қондырғысында бірқатар физика- химиялық процесстер жүреді, олардың
әрқайсысының (П.Ә.К) болады. Және қандай жоғары дәрежеде жетілдірілген
болса да кез келген қазандық қондырғысы осы процесстерде отын
энергиясының белгілі бір бөлігін жоғалтады. Бұл процецесстердің қарапайым
схемасы суретте көрсетілген.
Жылу энергиясын өндіру бөлімшесі
( қалыпты жұмыс жағдайындағы шығындар).
Сурет 1.1. Қалыпты жұмыс жағдайындағы шығындар.
Қазандық қондырғысының қалыпты жұмыс жағдайында жылу
энергиясын өндіруде әрқашанда үш түрлі шығын болады:
Отынның толық жанбауы және кететін газдар ( әшиінде 18% артық
емес) ,
Қазандық қаптамасы арқылы кететін энергия (4% -тен артық емес) және
қазандықты үрлеу үшін және қазандық қажеттілігіне кететін шығындар(3%)
Жылу шығындарын көрсететін бұл цифрлар жаңа отандық
қазандықтар
үшін (П.Ә.К) 80 -85% -ке жетеді. Бұлардағы шығындар
атаулары жоғарыда айтылғандай .
Қазандықтан жылу тасығышқа берілген жылу энергиясы , жылу
трассасына беріледі және әрі қарай тұтынушыға барады.
Бұл бөлімшенің П.Ә.К-і әдетте былай анықталады:
-
Жылу құбырлары арқылы жылу тасығышты қозғалтатын жүйе
насостары П.Ә.К.
-
Құбырларды
қаптау және жатқызу тәсілдеріне байланысты
туындайтын жылу энергиясы шығындары ойластырылып жобаланған және
18
қысымы қалыпқа келтірілген жылу трассасы жүйесінде , оңғы тұтынушы
жылу энергиясын өндірушіден 1,5 - 2км-ден аспайды және бұл жағдайда
шығын 5-7% - тен аспайды.
Алайда:
* П.Ә.К-і төмен отандық қуатты жүйе насостарын пайдалану і
жүзінде электр энергиясының артық шығынына әкеліп соқтырады.
* Жылу трассасы құбырларының ұзындығы артқан сайын жылу
құбырларының қаптамасының сапасы жылу шығындарының көлеміне әсер
етеді.
*
Жылу трассасының гидравликалық бір қалыпқа келтірілуі , оның
үнемшілдігінің басты факторы болып табылады. Жылу трассаларында
шығын
5 -7% -ден аспауға тиіс, бірақ іс жүзінде олар 25% және онан да
жоғары болуы мүмкін.
Жылу пайдаланушы нысандардағы шығындар.
Ғимараттардың жылу жүйесі және (ЫСҚ) ыстық сумен қамтылуы.
Жылу энергетикалық жүйелердегі жылу шығындарының ең негізгі
құрамы пайдаланушы нысандарда болып табылады.
Бұл шығындар көзге көрінбейді, сондықтан олар ғимараттардың жылу
пункттерінде жылу энергиясын есептегіш құралдар пайда болғанда ғана
анықталады, яғни айтқанда жылу есептегіш. Отандық жылу жүйелеріндегі
үлкен тәжірибеге сүйеніп жылу энергиясының туынды емес
шығындарының негізгі көздерін айтуға болады.
Ең кең тараған жағдайда бұлар:
* Жылудың жылу системасында пайдаланғыш нысандарға
біркелкі бөлінбеуі және нысанның ішкі жылу жүйесінің тиімсіздігінен (5-
15%).
*
Жылу жүйесіндегі жылыту мен ауа райы жағдайының
сәйкессіздігі(15-20%). Ы.С.Қ жүйесіндегі ыстық судың қайтып айналып
келмеу салдарынан 25% жылу жоғалады.
* Ы.С.Қ жүйесіндегі бойлердегі ыстық суды реттегіш
болмауынан (Ы.С.Қ15%).
Жоғарыда аталған шығындардың болуы және өсуінің басты қосалқы
себебі жылу пайдаланушы нысандарда пайдаланылған жылу мөлшерін
есептегіш құралдардың болмауы. Нысанның жылу пайдаланушының анық
көрінісінің болмауынан энергия үнемдеу үшін жасалынған іс- шаралар
мәніне түсініспеушілік туындайды.
1.3
Жылу
жүйелерінің
режимдері
және
гидравликалық
есептемелері.
Жылу жүйеіндегі су құбырларының диаметрін анықтау үшін жүйе
суының есепті шығыны жылудың сапалы босатылуы жағдайында жылу,
19
желдеткіш және ыстық су үшін әр бөлек төмендегі формула бойынша
анықтау керек.
Судың есептегіш шығыны , кгс мына формула бойынша анықталады:
А) жылытуға
Go max = 3,6Qo max с(τ1 - τ2)
Б) желдетуге
Gv max = 3,6Qv max с(τ1 - τ2)
В) ашық жылу тарату жүйесіндегі ыстық суға :
орташа - Gh m = 3,6Qh mс(τ1 - τ2)
максимальды - Gh max = 3,6Qh maxс(τh - τc)
(1.2)
(1.3)
(1.4)
(1.1)
г) жабық жылу тарату жүйесінде ыстық суға:
орташа, сужылытқыштар параллель жалғанғанда
Gh m = 3,6Qhmс(τ1 - τ3)
Максимальды
Gh max = 3,6Qh maxс(τ1 - τ3)
(1.5)
(1.6)
Орташа, су жылытқыштар екі баспалы схема арқылы жалғанғанда
G hm = 3,6Qhmс(τh - τc)
(1.7)
Екі құбырлы ашық және жабық жылу тарату жүйесінде жылу
тарату сапалы жүргізілген жағдайда жүйе суының жалпы есептік шығынын
мына формуламен есептеуге болады.
G = Gh max + G hm
(1.8)
К3 коэффициенті ыстық судың орташа шығынының бөлігін есепке
алады, оны жылыту ауыртпалығына байланысты реттегенде 1.2 таблицасы
бойынша алу керек.
Жылыту мен ыстық сумен қамту қосарланғандағы реттеуде К3
коэффициенті 0-ге тең.
20
Таблица 1.2.
Ашық жылу тарату жүйесіндегі екі құбырлы сулы жылу жүйесінің
қайту құбырындағы максимальды су шығыны формуласындағы судың
есепті шығынының 10% көлемінде алынады.
Беруші және циркуляциянық құбыр желілерінің диаметрін анықтау
үшін есептік су шығыны және ыстық су жүйесіндегі гидравликалық есептер
СНи П2.04.01-85 сәйкес анықталуы тиіс.
Бу жылу жүйелеріндегі , мекемелерді әр түрлі тәуліктік жұмыс
режимімен қамтамасыз ететін будың қосынды есептік шығыны, сm - цуг r ,
максималдық сағаттық шығындардың сәйкес келмеуімен анықталады.
2N Бу шығынының тәуліктік шығынының жобалық тәуліктік графигі
болмаған жағдайда бу шығынының қосындысына 0,9 төмендеткіш
коэффициентін қолдануға болады.
Қаныққан бу буөткізгіштері үшін есептік шығын қосындысында
құбырлардағы жылу шығынының орнын толтыру үшін қосымша бу
мөлшері есепке алынуы керек.
Жылу жүйесі құбыр желілерін есептеу үшін формула 4 қосымшада
берілген. Болат құбырлардың ішкі бетінің эквивалентті бүдірлерін:
Булы жылу жүйесі үшін - к ,= 0,0002м
Сулы жылу жүйесі үшін - ke = 0,0005м
Ыстық су жүйесі үшін - ke = 0,001м.
Эквиваленттілік бүдіршектердің мұнан жоғары шамаларын қолдану
тек олардың нақты көлемін арнайы тексерулермен анықталғанда
пайдаланады. Сулы жылу жүйелерінің гидравликалық есептеулерінде
үйкелістен болатын меншікті қысым шығыны техника экономикалық
есептеулер арқылы анықталады.
Жұмыс істеп тұрған жылу жүйелерін есептегенде қысымның меншікті
шығынын тәжірибе негізіне сүйеніп алуға болады.
Булы жылу жүйелерін жылу көзі мен тұтынушы арасындағы қысым
айырмашылығы бойынша есептеу керек.
21 Жылу тарату жүйесі жылу
ағынымен
К3 коэффициентінің мәні
Ашық ,Мвт
100 және жоғары
0,6
100 ден төмен
0,8
Жабық Мвт
100 және жоғары
1,0
100 ден төмен
1,2
Екерту. Жабық жылу тарату жүйесін реттеу үшін жылыту мен
жылу ағыны 100Мвт - дан кем жағдайда банк-аккумляторлар болған
жағдайда тұтынушылар үшін К3 коэффициентін 1 деп алу керек.
Беруші және кейін қайтушы құбырлар диаметрлерін екі құбырлы сулы
жылу жүйесінде жылытуға, желдетуге және ыстық суға біріктіріліп берілген
жағдайда бірдей қылып алынуы керек.
Құбырдың шартты өту диаметрі Dy жылу тасығыштың есепті
шығынына қарамастан жылу жүйелерінде 32мм-ден кем болмауы тиіс,
ыстық судың айналмалы құбырлары үшін 25мм-ден кем болмауы керек.
Жылу тасығыш су болған жағдайда жүйедегі тұрақты қысым жылу көзі
құрамындағы рұқсат етілген қысымнан аспауы тиіс.
Егер тұрақты қысым рұқсат етілген шамадан асатын болса, сулы
жылу жүйесін, тәуелсіз аймақтарға бөліп тастау керек. Жүйелерді тұрақты
қысымды ұстап тұру үшін , жылу көзінен ағытылған жағдайда , бөлу
жүйелерінде көрші аймақтардың жылу жүйесінен қосымша су беретін
жабдықтар қарастырылуы тиіс.
Тұрақты қысым шартты түрде судың температурасы 1000С дейін
анықталуы тиіс.
Жүйе айдағыштары жұмыс істеп тұрған жағдайда сулы жылу
жүйесіндегі беруші құбырлардағы су қысымы , беруші құбырлардың кез
келген нүктесінде су қайнап кетпейтіндей жағдайда болуы керек және де
жылу көзі жабдығында , тұтынушылар жүйесі құралдарында.
Жүйе айдағыштары (насостар) жұмыс істеп тұрғанда сулы жылу
жүйелеріндегі кері айдау құбырларындағы су қысымы артығырақ болуы
керек(0,05МПа - дан кем емес) жергілікті жүйелерді толтыруы керек және
тұтынушылар жүйесінде гі қысымнан аспайды.
Сулы ашық жылу жүйесіндегі кейін айдау құбырларындағы су
қысымы жазғы маусымда сол сияқты беруші айналмалы құбырларда ыстық
сумен қамту үшін тұрақты қысымнан кем дегенде 0,05 МПа артық етіп алу
керек. Жүйелік, қосымша беруші, қосымша айдаушы және араластырушы
насотардың сорушы патрукбасындағы судың температурасы және қысымы
насос конструкцияларының шыдамдылығы шегінен аспауы керек.
Сулы жылу жүйелерінің гидравликалық режимін (пъезометриялық
график) жылу беру маусымы, жазғы маусым және төтенше жағдайлар үшін
бөлек есептелуі керек. Ашық жылу беру жүйесі үшін қосымша екі режим
жасалады:
Жылу беру маусымында беруші және қайтушы құбырлар үшін
максималды су тарту жағдайында .
Ашық жылу тарату жүйесінде гидравликалық режим жасау үшін су
шығыны, кгс , максималды су алу жағдайында , беруші және қайтушы
құбырларда мына формула бойынша анықталады.
Gd =Gomal + Gymax +k4Ghm
(1.9)
Мұнда let - судың ыстық су жүйесіндегі есептелген орташа су
шығынын есепке алатын, жылу босатудың температуралық кестесіне және
жылу жүйесінен су алу режиміне де байланысты коэффициент.
22
Жоғарыдағылар жоқ болған жағдайда таблица 3. арқылы анықталады.
Жылыту және жазғы маусымдар үшін жүйе насостар тегеурінін жылу
көздері қондырғыларындағы қысымдар қосындысына тең етіп алу керек,
беруші және қайтушы құбырлар үшін жылу көзінен ең қашық орналасқан
тұтынушы және пайдаланушы жүйесінде ( жылу пункттеріндегі және
насостардағы шығындарды қосқанда) есепті су шығындары қосындысына тең.
Беруші және қайтушы құбырлардағы қосымша су айдаушы насостар
тегеурінін пъезометриялық графиктер бойынша құбырлардағы судың
максималды шығыны бойынша жылу көздері қондырғылары және
құбырларындағы гидравликалық шығындарды есепке ала отырып,
Жылу жүйелерінде қосымша айдау насостары орнатылған жағдайда
жылу көздеріндегі жүйе насостары тегеурінін қосымша айдаушы насостардың
жұмыс тегеуріні шамасына азайту қажет.
Қосымша су беруші насотар тегеуріні жылу жүйесіндегі тұрақты
қысымның ақталуын қамтамасыз ету жағдайына байланысты болады және
жүйе насостары жазғы және қысқы маусымдар үшін тексеріліп тұрылуы
қажет.
Ескерту. Жазғы , қысқы (жылу берілетін, жылу берілмейтін) маусымдар
және тұрақты режим үшін әр түрлі тегеуріндегі насостарды топтап
орналастыруға болады. Аралас айдаушы насостар тегеурінін насос
жанындағы түйіндегі беруші және қайтушы құбырлардың қысымының ең
үлкен айырмашылығы бойынша анықтайды.
Жүйелік және қосымша насостардың өнімділігін:
а) ашық жылу тарату жүйесі үшін насостар(17) формула бойынша
анықталатын су шығыны есебінің қосындысы бойынша анықталады.
23 Су алу
режимі
Құбырлар
K - коэффициентінің
орталықтандырылған жүйенің
сапалы реттелген жағдайында
Жылыту ауыртпалығында
Ыстық су
және жылыту
ауыртпалықтары
біріктірілген
жағдайда
Максималды
Беру
құбырлары
бойынша
Беру
1
1,4
Беру
құбырлары
бойынша
Қайту
-1,4
-1
Қайту
құбырлары
бойынша
Беру
0,6
1,2
Қайту
құбырлары
бойынша
Қайту
-1,8
-1,2
б) жылу беру маусымында ашық жылу тарату жүйесі үшін беру
құбырларында (20) формула бойынша k4 =1,4 болғанда су шығыны есебінің
қосындысы бойынша анықталады;
Қайту құбырларындағы қосымша айдау насостары үшін k3 =0,6
жағдайында (17) формула арқылы анықталады.
в) ашық және жабық жылу тарату жүйелерінде жылу бермеу
маусымында - ыстық суды шығынының максималды мәнімен (19) формула
арқылы .
Ескерту . Ашық жылу тарату жүйесіндегі жүйе насостарының
өнімділігін анықтағанда вакуум дэараторларына қажетті су мөлшерінің
қосымша шығынын есепке алынуын тексеру қажет.
Жабық жылу тарату жүйесіндегі қосымша айдау жұмыс насостарының
өнімділігін
жылу жүйесінен ағып кететін суды толтыру шығынына
есептелген су мөлшеріне тең етіп алу керек( 23* қосымша), ал ашық
жүйелерде ыстық судың максимальды су шығыны (формула(12)) және ағып
кететін судың орнын толтыруға кететін шығын (қосымша23 *)
қосындыларына тең деп алынады.
Насостар саны:
* Жүйелік - екіден кем емес , біреуі - қосалқы біртоптағы бес
жұмыс насосы үшін қосалқы насос қондырмауға да болады;
* Қосымша және аралас айдаушы - үштен кем болмайды, біреуі
қосалқы және де қосалқы насос жұмыс насостарының санына қарамайды.
* Қосымша су беруші насостар - жабық жылу тарату жүйесі
үшін екеуден кем емес, біреуі қосалқы, ашық жүйе үшін үшеуден кем емес ,
біреуі қосалқы болып табылады.
Сулы жылу жүйесін бөлу түйіндерінде аймақтарға бөлгенде жабық
жылу тарату жүйелерінде бір қосымша су беруші насос қосалқысыз
қондыруға рұқсат етіледі, ал ашық жүйелерде - бір жұмыс және бір қосалқы
насос орнатуға болады.
Насостар саны олардың жылу жүйесінде бірігіп жұмыс істеуі арқылы
анықталады. Жүйелік насостар тегеурінін анықтағанда , екі құбырлы сулы
жылу жүйесінің қысым айырмашылықтарын (жылыту жүйесіне элеватор
арқылы қосылғанда) жергілікті жүйеге қосылар жердегі қысым шығынына
(1,5 коэффициентпен ,бірақ 0,15МПа - дан кем емес) тең деп алу керек.
1.4 Үйлер мен ғимараттардағы энергия үнемдеу жүйесі .
1.4.1 Жылыту , желдету және ауаны тазарту жүйелеріндегі энергия
үнемдеу іс - шаралары
Тұрғын , қоғамдық , өндірістік , өнеркәсіптік ғимараттардағы ауа
жағдайына қойылатын басты талаптар, сол сияқты зиянды бөлінділері бар
бөлмелердегі ауа алмасуының ұйымдастырылуының басты міндеті - ауа
перделерінің жылыту , желдету ( өзіндік және сормалы) және ауа тазартқыш
жүйелерімен сыртқы ауа параметрлері есебінің шамасында болуы керек.
24
1.
Жылыту жүйесінің периодты жұмыс режимі жылыту жүйесінің
периодты жұмыс режимін өндірістік, азаматтық, оқу, спорт, сауда, әкімшілік
құрылымдарында жұмыс үшін толық емес тәулік және апта күндері
пайдаланылады, бұл жерлерде жұмыс емес уақытта бөлме іші
температурасын төмендетуге болады. Жылыту жүйесі режимінде тәулік
ішінде үш түрлі уақыт кезеңі бар:
* Негізгі - жұмыс режимі ,бұл уақытта температура мен ылғалдың
тапсырылған параметрлері ұсталынады.
* Кезекші режим, бұл уақытта жылыту жүйесінің негізгі
режимінен температураны төмендетіп ұстау режиміне көшіріледі.
* Жедел ысыту режимі, бұл жағдайда жылу жүйесі бөлмелерде
салқындатылғаннан кейін жедел түрде ысытылады.
2.
Бөлмелерді айналымнан шыққан (рециркуляция) ауа жылуымен
жылыту.
Айналымнан шыққан (рециркуляция) ауа жылуын рециркуляция рұқсат
етілетін , сол сияқты жоғарғы ауа қабаты 300С - тан жоғары ауа берілу
қашықтығы 15м-ден артық емес өндірісте пайдалану
ұсынылады.
Қыздырылған ауа өндірістік бөлменің жоғарғы зонасынан алынып, шаңнан
тазартылып ,желдеткішпен ауа құбырлары арқылы кигізбеге
насадок
(цилиндр немесе саңылау формалы) айдалады. Энергия үнемдеу алынған
ауаның жылуын утелизация жасау арқылы жүреді.
1.4.2 Айналмалы регенеративтік ауа -
ауалық жылу залалсыздан
дырғыштарды (утилизатров) қолдану.
Айналмалы регенеративті ауа жылытқыштар жүйеден сормалы және
күштеп қуатын ыстық ауаны утилизациялауға арналған. Айналмалы
регенеративті жылу алмастырғыш тар секторларғ бөлінген цилиндр қалыптас
болады. Цилиндрдің ішінде регенератор осінде айналатын , біртегіс немесе
бүдірленген әр түрлі фигурадағы металл жапырақтармен толтырылған
қондырмалар орналастырылады, яғни айтқанда , тор, шойын және керамика
шарлары т.б. Жылу алмастырғыштың көлденең қимасы өз орнын үнемі
өзгертіп тұратын үш бөлікке бөлінген:
Бірінен жылы ауа өтеді, екіншісінен жылытылған салқын ауа , ал
үшінші кішкентай бөлігі бір камерадан екінші камераға өткенде пайда
болатын лас ауаны шығаратын үрлеу камерасы немесе шлюз болып
табылады.
Қондырмалар арқылы кезегімен бірде ыстық, бірде суық ауа өтеді.
Келетін ауаға берілетін жылу жылы және салқын ауа тізбегінде
болатын жинақталған масса ( жоғары жылу сыйымды) арқылы іске
асырылады.
25
1.4.3
Ауа арқылы жылыту жүйесі .
Ауа арқылы жылыту жүйесі тұрғын, қоғамдық , өндірістік,
ауылшаруашылығы ғимараттарында және қонақ үйлерде пайдаланылады,
мұнда жылыту функциясы желдету арқылы іске асырылады.
Жылыту үшін пайдаланылатын ауа калориферлерде немесе
ауажылытқыштарда ыстық су, бу, ыстық ауа немесе басқа жылытутасығыш
арқылы қыздырылады. Массалы жылуалмастырғыш екі жолмен іске
асырылады:
1.
Қыздырылған ауа арнайы ауа таратқыш торлы каналдар арқылы
бөлмеге беріліп ішкі ауамен араласады.
2.
Ыстық ауа бөлмені қоршаған ішкі каналдар арқылы қозғалады,
мұнымен бөлме қабырғаларын жылытады, онан жылу бөлменің ішкі
ауасына беріледі.
1.5. Желдету және
ауа тазарту жүйесі жұмысының периодты
режимі.
Желдету және ауа тазарту жүйесі жұмысының периодты режимі
ауаның температурасын , ылғалдылығын және газдың құрамын тұрақтандыру
үшін қолданылады. Олар қызмет көрсететін үлкен көлемді қоғамдық
бөлмелерде (көру залдары, сауда, спорт, күту залдары) өте тиімді болады, бұл
жерлерде температура, ылғалдылық және ауа құрамы (оттегі мен көміртегі
) бір мезгілде өзгеріп тұрады.
1.5.1 Екі құбырлы горизанталь жүйе.
Екі құбырлы горизонталь жүйе(1 сурет) жоғарғы және төменгі
таралымды болады. Төменгі таралымның тағы бір артықшылығы:
Жылыту жүйелерін құрылыстар қабатының салынуына қарай
кезегімен қосуға болады.
Екі құбырлы вертикаль схемалар өзгермелі қабатты үйлерде
пайдаланылады. Әрине, екі құбырлы схемалардың қандайы болса да, бір
құбырлы горизонталь таратылымнан қымбатқа түседі, бірақ ыңғайлылық
және қазіргі заманғы интерьер дизайны үшін екі құбырлы схемаға
артықшылық беруге болады.
26
1сурет. Горизонталь екі құбырлы жылыту жүйесінің схемасы.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Стояк
Қыздырғыш құрал
Реттеуші кран
Ауа шығарғыш
Реттеуші арматура
Кері қайтар су магистраль.
1.5.2 Екі құбырлы вертикаль жүйелер.
Батыс әлемінде ең көп таратылған бір құбырлы емес, екі құбырлы
жылыту жүйелері .Екі құбырлы жүйеде(1,2,3 сурет) әрбір қыздырғыш құрал
екі құбырға жалғанады: бірімен ыстық су келеді , ал екіншісімен салқындаған
су кетеді, сонымен бірге барлық жылыту құралдары бір-бірімен параллель
және тең құқылы болады. Магистралды құбыр өткізгіштердің жүргізілу
орнына байланысты жүйелер жоғарғы таратылымды (2сурет) , егер де ыстық
(беруші) магистралі барлық жылыту құралдарынан жоғары өтетін жағдайда
және төменгі таратылым (3сурет) беруші және қайтушы магистралдар
барлық жылыту құралдарынан төмен деңгейде өтеді.
27
2- сурет. Жоғарғы таратылымды екі құбырлы вертикаль сумен жылыту -
жүйесі.
2-суретте екі құбырлы вертикаль жылыту жүйесінің жоғарғы
таратылымды қыздыру құралдарына бір жақты және екі жақты жалғану
схемасы берілген.
Жылу пунктінен ыстық су басты стоякқа беріледі, сонан соң
горизонталь магистраль арқылы стояктарға онан жылыту құралдарына
таратылады. Салқындаған су қыздырғыш құралдардан ортақ кейін қайту
стоягы арқылы кейін қайту магистралы мен жылу пунктіне барады.
Горизонталь магистралдар
0,002 еңкіштікпен жүргізіледі. Горизонталь
құбырлар еңкіштігі жүйедегі ауаның жоғарғы нүктелерде орналасқан ауа
шығарғыштар арқылы шығып кетуін қамтамасыз етуі қажет. Жылыту
құралдарын байланыстыратын құбырлардың орналасуына байланысты
жүйелер вертикаль , бұл жағдайда құралдар вертикаль стоякқа жалғанады
және горизонталь орналасқан құбырларға жалғанады.
28
3-сурет. Төменгі таратылымды екі құбырлы вертикаль сулы жылыту
жүйесі.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Ыстық су магистралы
Ыстық су стояктары
Қайту суы стоягы
Құралдағы крандар
Қыздыру құралдары
Ауа шығарғыш
Кері қайту магистралы
Төменгі таратылым жүйесінде магистрал сызығы жүйенің төменгі
жағына орналастырылады.
Стояктар арқылы су төменнен жоғары қарай қозғалады, жүйелер
ауаны шығару жоғарғы қыздырғыш құралдарда орналасқан ауа крандары
арқылы іске асырылады, немесе арнайы ауа сызығында не болмаса стояктарда
орналасқан автоматты ауа шығарғыштар арқылы жүзеге асырылады.
Бір құбырлы жүйелерге қарағанда , екі құбырлы жүйе жылуды тікелей
үнемдейді . Егерде бөлме қатты қызып кетсе, термостат қыздырғыш
құралдарға берілетін жылу тасығышты азайтады немесе тоқтатады.
Қыздырғыш құралға бармаған жылу тасығыш көрші бөлмедегі қыздыру
29
құралдарына барып оны қатты ысытып жіберсе бұл бөлменің термостаты
жабылып қалады. Сөйтіп артық жылу тасығыш айналымнан шығарылады.
Минимум режимінде екі құбырлы жүйеге түсетін жылу тасығыш тек қана
реттелмейтін стояктар арқылы айналады (баспалдақтар клеткасы, лифті
холлдары , пәтераралық дәліздер) . Бұл тұрғыдан алғанда екі құбырлы
жүйелер бір құбырлыға қарағанда әлдеқайда прогрессивті
30
2. Арнайы бөлім
2.1 Жеке жылу орталығы (ЖЖО)
Жылу орталығы қойылатын талаптар: Жылу орнын ауа алмасумен
қамтамасыз ету қажет. Жылу орнындағы төбенің биіктігі 2,5 м - ден кем емес.
Кіріс бөлігіндегі аралықтың ені 90 см. Жылу орны ғимаратында
жылутасымалдағышты ұқыюға немесе жабдықтардан жоюға
арналған
канализация қарастырылуы керек. Жылу орны ғимаратының қабырғалары
сылақталған, едені тегістелген, шаңнан тазартылған және еденнен 10 см
биіктікте гидроизоляцияланған. Жылу орнындағы ауа температурасы +5 гр.С -
тан кем емес. Жылу орны ғимараты басқа ғимараттардан алыс орналасқан,
отқа төзімділігі 0,75с қабырғалармен қоршалған, ал конструкцияға отынның
таралу шегі нөлге тең болуы керек.
Жеке жылу орны ыстық сумен, жылумен жабдықтауға немесе әртүрлі
өндірістік кешендерді, тұрғын үй -коммуналды шаруашылық нысандарын
және тұрғын үйлерді желдеткішпен қамтамасыз етуге арналған. Жүйенің
жұмыс істеуі үшін жылутасымалдағыш пен су құбырының суын қо су керек,
сонымен қатар циркуляциялы насостарға электрэнергиясын жеткізу қажет.
Кіші жеке жылу орындары кіші құрылымдағы бір шаңырақтан тұратын
үйлерге арналған, олар орталық жылумен жабдықтау желілеріне
қосылған.Олар ГВС суларын қыздыруға және қуаттылығы
40 кВт ғимаратты жылытуға есептелген.
Үлкен жеке жылу орындары көпқабатты және үлкен үйлерге арналған.
Жеке жылу орнының қуаттылығы 50 кВт - 2 МВт.
Автоматтандырылған жеке жылу орындарының артықшылығы:
*
*
Жылу желісіндегі құбырлардың жалпы ұзындығы 2 есе азаяды.
Жылу желілеріне жұмсалатын қаржы, сонымен қатар құрылыс
және жылуизоляциялық материалдарға кететін шығын 20 -- 25%-ға азаяды.
*
Жылутасымалдағышты құюға кететін электрэнергияның шығыны
20- 40%-ға азаяды.
*
Нақты абонентке берілетін жылуды тұндырып реттеуді
автоматтандыру арқылы жылытуға кететін жылуды 15% үнемдейді.
*
азаяды.
*
Ыстық суды тасымалдау кезіндегі жылудың жойылуы екі есе
Жылу желісін ыстық сумен жабдықтайтын құбырларды жою
арқылы желідегі апаттық жағдайлар азаяды.
*
Автоматтандырылған жылу орны жабық түрде жұмыс
істегендіктен, квалификацияланған қызметкерлер қажеттіліг азаяды.
*
Жылутасымалдағыштың желі суының, жылыту жүйесінің суы
және су құбыры суының қысымы мен темпеарутрасын, жылытылатын
ғимараттағы ауа температурасы мен сыртқы ауасы сияқты параметрлерін
бақылай отырып, автоматты түрде өмір сүру жағдайы жақсарады.
31
*
Әрбір ғимаратта пайдаланылған жылу арнайы қондырғымен
есептеледі және нақты өлшенген шығын бойынша төленеді.
*
үйдің ішкі жылыту жүйелерінде құбыр диаметрлерінің кіші
болуына байланысты, бейметалл материалдарды қолданудың әсерінен
шығындар азаяды.
*
Жылу үнемделеді, монтажға кететін шығындар зауытта толық
орындалғандықтан азаяды. Өзін өзі өтеу мерзімі екі жылдан аз. Жылу
энергиясы 20-30 %-ға дейін үнемделеді.
Сурет. 2.1. ЖЖО-ны таңдау бойынша негізгі техникалық шешімдер
2.1 суретте жылу орнының принциптік схемасы келтірілген. Негізгі
жабдықтардың функционалдылығын қарастырамыз.
1 - өшіретін арматура. Жылу орнына болатты тиекті арматура- арнайы
шарлы крандар немесе бұрышты жапқыштарды енгізу қарастырылған.
2 - батпақалқан; 3 - фильтр. Эксплуатация талаптары бойынша көптеген
автоматты жабдықтарға сапалы жылутасымалдағышты пайдалану қажет.
Мұндай мәселені қатты бөлшектерден тұратын дәстүрлі гравитациялы
тұнбалар шеше алмайды. Сондықтан батпаққалқаннан кейін торлы фильтрді
орнату қарастырылады. Қысымның төмендеуі бойынша фильтрді тазалау
қажеттігін анықтау үшін манометрлер қарастырылған.
Батпаққалқанды орнату орны - жылу орнын енгізу кезінде өткізілетін
құбырларға; кері құбырларға су мен жылу ағындарының шығындарын ескере
отырып насостың және қондырғылардың алдына орнатады. Батпаққалқан мен
фильтрді насос алдына орната отырып жылыту жүйесін ластанудан - болатты
құбырлардың тотықтанудан, жылдар бойы шойынды радиаторлардан
тазартылатын қалыптау массасынан қорғайды.
4 - шығын өлшегіш. Жылумен жабдықтайтын ұйымдардың талаптары
бойынша шығын өлшегіштерді жеткізетін және кері құбырларға бір уақытта
32
екі құбырлы немесе бір, төрт құбырлы жылумен жабдықтау жүйесінде орнату
қарастырылған.
5 - жылу есептегіш. Шығын өлшегіште 4 өлшенге шығын мен бу
датчигіндегі 6 әртүрлі температура негізінде, пайдаланылған жылу
энергиясын есептейді
6
-
жылутасымалдағыш температурасының датчигі.
Жылутасымалдағыш температурасына пропорциялы түрде қарсы өзгеретін,
қарсылық термометрінен тұрады. Бұл үшін платиналы өткізгіштерді
пайдаланады, олар сызыққа байланысты болады.
7 - қысым айырма реттегіш (ҚАР). Жылу желісін гидравликалық қайта
реттеуден қорғайды. Жылыту жүйесін жылу желісіндегі қысымның
тербелісінен қорғайды. Қысым айырмасын ұстап тұрады және жылу ағынын 8
реттегіштің клапанында тұрақты сыртқы беделін ұстап тұрады, реттеуге
ыңғайлы жағдай жасайды. 8-бен бірлесе отырып, абоненттегі
жылутасымалдағыштың максималды шығынын шектейді. Клапанның 8
электржетегінің механикалық жұмысқа қабілеттілігімен қамтамасыз етеді.
Егер реттегіш 7 жоқ болса, жылу желісіндегі қысымның тербелісі реттегіш
жетегіне 8 беріледі, ол оның жұмысқа қабілеттілігін нашарлайды. Нашар әдіс
жетектің көмегімен құбырдағы қысымды арттыру. Егер жетекте осы уақытта
өшіретін қорғанысы болмаса, ол жанады немесе бұзылады. Жетектерде
шамадан тыс күштерден қорғайтын функция бар. Пайдаланылатын клапандар
электр қуаты жойылғанда бекітпеде уақытша орналасады.
8
-
жылу ағынын реттейтін клапан. Жылу желісінен
жылутасымалдағыштың берілуін суық жылутасымалдағышпен аралстыру
үшін өзгерте отырып, жылыту жүйесінің кіріс бөлімінде
жылутасымалдағышқа қажетті температурамен қамтамасыз етеді. Клапан
электр жетегімен реттеледі, ол электронды реттегішпен басқарылады.
9 - электронды реттегіш . температура датчигі 10 бойынша жылыту
жүйесінің кіріс бөлімінде жылутасымалдағыштың температурасын басқарады.
Реттеуді бағдарланған температуралы график бойынша сыртқы ауа
температурасының көрсеткіштері мен сыртқы ауа температурасының
датчиктерінің көрсеткіштерін 11 салыстыра отырып, сонымен қатар
бағдарланған энергияны үнемдейтін тәртіппен-жылыту жүйесінің түнде
энергияны тұтынуын азайту, демалыс күндері энергияны тұтынуды азайту
арқылы жүзеге асырады. Кері құбырдағы жылутасымалдағыш температурасы
бойынша басқаруды температура датчигінің көрсеткіштеріне 12 немесе
бөлмедегі ау температурасы бойынша ішкі ауа температурасының датчигіне
13 сәйкес түзейді. Берілген датчиктер бойынша реттеу басым болады.
Жылыту периодында жүйені реттеуден басқа, электронды реттегіш
жылытылмайтын периодта жылу ағынының реттегіш клапаны штогына
жабысуының ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz