Уылдырық шашып көшіп қону, уылдырық шашу
«Арал теңізінде мекендейтін камбала балығының жерсіндірілуі және негізгі белгілерінің өзгергіштігі»
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫСЫ
5В080400 - «Балық шаруашылығы және өнеркәсіптік балық аулау» мамандығы бойынша
АЛМАТЫ 2018
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ МИНИСТРЛІГІ
«ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ» КЕАҚ
Технология және биоресурстар факультетi
Ара, құс және балық шаруашылығы кафедрасы
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
«Арал теңізінде мекендейтін камбала балығының жерсіндірілуі және негізгі белгілерінің өзгергіштігі»
Беттер саны
Сызбалар мен көрнектi материалдар саны
Орындаған : Елкеева Гүлсезім Темірханқызы
2018 ж. «» қорғауға жiберiлдi
Кафедра меңгерушiсi, Лукбанов В. М.
Жетекшiсi: Мустафин Е. Г.
Сарапшы: Есжанов Б. Е.
Нормаконтроль: Токсабаева Б. С.
АЛМАТЫ 2018
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ МИНИСТРЛІГІ
«ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ» КЕАҚ
Технология және биоресурстар факультетi
Мамандығы 5В080400 - «Балық шаруашылығы және өнеркәсіптік балық аулау»
Ара, құс және балық шаруашылығы кафедрасы
Дипломдық жұмысты орындау
ТАПСЫРМАСЫ
Студент: Елекеева Гүлсезім Темірханқызы
Жұмыс тақырыбы: «Арал теңізінде мекендейтін камбала балығының жерсіндірілуі және негізгі белгілерінің өзгергіштігі»
Университет бойынша 2018 ж "" № бұйрығымен бекiтiлген
Дайын жұмысты тапсыру мерзiмi 2018 ж ""
Дипломдық жұмыста қарастырылатын сұрақтардың тізімі:
1. Арал теңізінің физико - географиялық сипаттамасы
2. Арал теңізінің ихтиофаунасының қазіргі жағдайы
3. Камбала - глосса балығының морфологиялық талдаудың нәтижелері
4. Камбала - глосса балығының биологиялық талдаудың нәтижелері
Ұсынылатын негізгі әдебиет
- Ә. А. Бәйімбет, С. Р. Темірхан, Қазақстанның балықтәрізділері мен балықтарының қазақша - орысша анықтауышы, Алматы-1999.
- Перцева-Остроумова Т. А. Размножение и развитие дальневосточных камбал. -Изд-во АН СССР, 1961. -486с.
- Шмидт П. Ю. Миграции рыб. - Изд-во АН СССР, 1947. -362с.
- Недовшин А. Я. Современное состояние Азовского рыболовства. - Труды Азовско-Черном. Научно-промысл. Экспед., Керчь, 1926, 1, с. 65-146.
- Воробъев В. П. Гидробиологический очерк Восточного Сиваша и возможности его рыбохозяйственного использования. -Труды АзЧерНИРО, 1940, 1, 12, с. 69-164
- Дубровин И. Я. Камбала-глосса . Биологическое обоснование искуственного разведения. -Бердянск, Бердянское отделение АзНИИРХ, рукопись, 1977, с. 82-88
- Васнецов В. В. Опыт сравнительного анализа линейного роста семейства карповых. - Зоол. журнал. 1934, 13, 3, с. 540-583
- Хорасанова А. К. Биология глоссы Хаджибейского лимана. - Зоол. журнал, 1949, 28, 4, с. 351-354
- Замбриборщ Ф. С. Сравнительная оценка морфологической и биологической изменчивости рыб, как критерия рассовых отличий. - «Вопросы экологии», 1957, 1, с. 195-203.
- Назаров В. М. Возраст и темп роста черноморской глоссы. -Научн. конф. по итогам научно-исследовательских работ за 1965г. Изд-во Кишиневского государственного униварситета, 1966 б, с. 70-73.
Жұмыстың тараулары бойынша кеңесшілері
Кафедра меңгерушісі Лукбанов В. М.
Дипломдық жұмыс жетекшісі Мустафин Е. Г
Тапсырманы орындауға қабылдадым, студент Елекеева Г. Т.
Дипломдық жобаны орындау
ГРАФИГІ
Кафедра меңгерушісі Лукбанов В. М.
Дипломдық жұмыс жетекшісі Дабжанова С. Т.
Тапсырманы орындауға қабылдадым, студент Елекеева Г. Т.
МАЗМҰНЫ
НОРМАТИВТІК СІЛТЕМЕЛЕР
ГОСТ 7. 1 - 2003. «Библиографическая запись. Библиографическое описание документа. Общие требования и правила составления».
ГОСТ 7. 32 - 2001. «Отчет о научно - исследовательской работе. Структура и правила оформления»
ГОСТ 50 380 -92 Рыбы и рыбопродукты. Термины и определения
ГОСТ 1368-91 Рыбы всех видов обработки. Длина и масса.
ГОСТ Р 51497-89 Рыба, ракообразные и каракатица.
МЕСТ 7. 1 - 2003. «Библиографиялық жазба. Құжатты библиографиялық мазмұндау. Құрудың жалпы талаптары мен ережелері».
МЕСТ 7. 32 - 2001. «Ғылыми-зерттеу жұмысы туралы есеп. Рәсімдеу құрылымы мен ережелері».
ГОСТ 50 380 -92 Рыбы и рыбопродукты. Термины и определения
ГОСТ 1368-91 Рыбы всех видов обработки. Длина и масса.
ГОСТ Р 51497-89 Рыба, ракообразные и каракатица. Размерные категории
АНЫҚТАМАЛАР
Осы диплом жұмысында қолданған терминдердің төмендегідей анықтамалары бар:
Аккилиматизация - белгілі бір түрмен олардын ұрпақтарын жаңа бір ортаға жерсіндіру.
Абиотикалық фактор - судың физико-химиялық қасиеті
Бентофаг - бентоспен қоректенетін организм.
Биологиялық мелиорация - ихтиофаунадағы түрлік құрамының жоғарлауы үшін жүргізілетін шаралар; маңызссыз балықтарды аулау; кәсіптік және бағалы балықтардың тіршілік жағдайына қолайлы орта туғызу; жыртқыш және өсімдікқоректі балықтарды суқоймаға жерсіндіру.
Балық питомниктер - балық өсіретін материалдарды өсіру.
Дернәсіл - аралас қорекке көшу уақытына қабыршақтың бастамасы салынғанға дейінгі уақыт.
Фитофильдер - уылдырығын су өсімдіктеріне шашатын балықтар.
Фитопланктон - су қабатының төменгі сатысындағы бір клеткалы балдырлар мен бактериялар.
Фультон бойынша қондылық - толық салмағы бойынша қондылық коэффициенті.
Фитофаг - өсімдіктермен қөректенетін организм.
Кларк бойынша қондылық - іш құрлыссыз салмағы бойынша коэффициент қондылығы.
Кәсіптік аулау - белгіленген бір уақыт кезеңінде қолданылатын аулау құралдарының жалпы саны.
Екі жылдық - екі вегетациялық кезең өмір сүрген балық.
Порционды - уылдырықтарын бөліп-бөліп шашуы.
Ихтиология - балықтар жайындағы ілім.
Ихтиофауна - суқоймадағы гидробионттардың түрлік құрамы.
Популяция - белгілі бір аймақта мекендейтін, белгілі аймақта уылдырық шашып, қыстайтын, бір түрге жататын түрлі балық топтарын белгілейтин термин.
Шабақ - барлық денесі қабыршақпен қапталған, сыртқы пішін бойынша балыққа ұқсас.
Планктон - су қабатын мекен ететін гидробионттар.
Уылдырық шашу - балықтардың қоректену немесе қыстау аймағына уылдырық шашатын жерге көшуі.
БЕЛГІЛЕР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР
м - метр
Q - балықтардың толық салмағы;
q - балықтардың іш құрлыссыз салмағы;
L - балықтардың толық ұзындығы;
l - құйрық қанатсыз ұзындығы;
n - балық саны;
мм - миллиметр
см - сантиметр
кг - килограмм
г - грамм
т - тонна
км 2 - 1 шаршы шақырым
км 3 - 1 куб шақырым
га - гектар
ж. - жыл
% - пайыз
т. б - тағы басқа
ТМД - Тәуелсіз мемлекеттер достастығы
min - минимум;
maх - максимум;
КІРІСПЕ
Арал ауданында қалыптасқан жалпы қолайсыз экологиялық және әлеуметтік-экономикалық әл-ахуал барлығымызға мәлім. Арал теңізі орталық Азияның континенттік ішкі су қоймасы ретінде экономикалық маңызды толығымен жоғалып бара жатқандығы туралы берік және жалпыға ортақ әсер қалыптасты. Арал экологиялық апаты аясында: Сырдария мен Амудария ағысын реттеу (жалпы судың теңізге құйылуының тоқтатылуы), теңіз суы тұздылығының 6-8 промильден 25-35 промильге (2/1 литр) күрт артуы, Арал теңізінің «Үлкен» (тұздылығы 60-80 промильге дейін) және «Кіші» (тұздылығы 30 промильге дейін) Арал деп аталатын екі су айдынына бөлінуі, жағалаулардың шөлге айналуының үдеуі және т. б. көріністер орын алды.
Қызылорда облысы, Арал ауданында тұратын Солтүстік Арал маңының (кіші Арал) жергілікті халқының 80 мыңы, яғни 40% астамы еңбек ресурстары экологиялық дағдарысқа дейін балық аулау және балық өңдеу салаларымен тығыз байланыста болған. Арал қаласындағы «Аралрыбпром» өндірістік бірлестігі және жағалауларда орналасқан 14-ке жуық балық зауыттары мен балық колхоздары Арал теңізі бойынша балық аулаумен айналысатын негізгі орталық болып табылатын. Балық аулау көлемінің азаюы, өнеркәсіптік теңіз балықтарының жоғалуы, балық флотының, айлақтар мен инфрақұрылымдардың жойылуы - Арал ауданындағы Сырдария сағасында, көлдерде (Қамыстыбас) маусымдық өндіріспен айналысатын кәсіби балықшылар санының бірнеше жүзге азаюына әкеп соқтырды. 20-дан астам жыл бұрын, 1979 жылы тартыла бастаған Арал теңізіне Азов теңізінен Қазақстан үшін мүлде өзгеше балық түрі-қаратеңіз камбаласы немесе глосса камбаласы әкелінді (Platichthys flesus luscus Pallas) . Глосса камбаласының ерекшілігі - судың жоғары деңгейдегі тұздылығына және су деңгейіне тез бейімделеді. Қазіргі уақытта, 2002 жылдан бастап Арал теңізін қайта өмірге әкелу маңызды кезеңді бастан өткеруде. Қазақстан Үкіметі мен Дүниежүзілік банк Сырдария өзенінің сағасын қалпына келтіру және жағдайын жақсарту, Кіші және болашақта Үлкен Аралдың ахуалын өзгертуге септігін тигізетін Көкарал бөгетінің құрылысы бойынша жобаны қолға ала бастады. Жобаның жалпы құны 80 млн. АҚШ долларын құрайды. Еуропалық қауымдастық Арал аумағындағы дағдарыс жағдайын анықтау және болжау мақсатында 2000 жылдан бастап ТМД елдерін қолдау бағдарламасы аясындағы «Арал теңізі» арнайы ғылыми - техникалық жобаны қаржыландырады. Аралды зерттеу және көмек көрсетуге бағытталған зерттеулер мен тәжірибелік жобалар қазіргі уақытта өзекті мәселелердің бірі болып табылады.
2003-2004 жылдары ҚазҰМУ - дың биологиялық проблемалар институты, «Казахрыбпромсбыт» Ассоциациясының «Арал жобасы» лабораториясы, Қазақ балық шаруашылығы ғылыми-зерттеу институтының Арал филиалы қызметкерлері камбала глосса балығының морфологиясы мен биологиясын бойынша зерттеулерді жүргізді.
Дипломдық жұмыстың мақсаты: Арал теңізінде мекендейтін камбала глосса балығының морфологиялық және биологиялық сипаттамасын зерттеу және жерсіндіру нәтижелерімен танысу
Қойылған мақсатқа байланысты келесі міндеттер қойылды:
1. Камбала глосса балығына морфологиялық талдау жүргізу
2. Камбала глосса балығына биологиялық талдау жүргізу
3. Камбала глосса балығының жерсіндірілуі нәтижелерімен танысу және қазіргі таңдағы көрсеткіштерімен салыстыру
І ӘДЕБИЕТКЕ ШОЛУ
1. 1 Камбала - глосса балығының систематикалық жағдайы
Камбала - глосса балығының Ә. Бәйімбетовтың анықтауышы бойынша [1] систематикалық жағдайы: отряды Камбалатәрізділер-Pleuronectiformes, тұқымдасы Pleuronectidae - камбалалар, туысы Platichthys - өзен камбалалары, түрі Platichthys flesus - өзен камбаласы, түршесі Platichthys flesus luscus (Pallas) - глосса (бұрын Pleuronectes flesus luscus - деп аталған) .
1. 2 Камбала - глосса балығының морфологиялық сипаттамасы
Камбала балықтарының денесі екі бүйірінен қысыңқы, денесінің бір бүйірі оның бауырының, екіншісі арқаның қызметін атқарады. Олар жантайып жүзеді. Ересектерінің екі көзі де денесінің бір жағына орналасқан, яғни ассиметриялы. Бұлардың екі бүйірінің түсі мен қабыршақтарының және бүйір сызығының пішіні мен едәуір айырмашылығы бар: көзі жоқ, бүйірі жалпы ақшыл, ал көздері бар бүйірі ашық түсті бояулы, көпшіл жағдайда онда әртүрлі дақтар немесе көлденең жолақты өрнектері болады. Арқа және құйрық асты қанаттары ұзын, құрсақ қанаттары кеуде қанатының алдында орналасқан.
Камбала тәрізділер - теңіз балықтары, көпшілік жағдайда жағаға жақын тіршілік етеді, кейбір түрлері өзендерде өрістейді. Бұлар тропикалық және субтропикалық суларда мекендейтіндер, қоңыржай теңіздерде аз кездеседі.
Өзен камбаласының басқа камбалалардан айырмашылығы: арқа және құйрықасты қанаттарының талшықтарының түбінде сүйекті бұдырмақтар және денесінде жұлдызша пластиналар (майда жалпақ сүйектер сыртында) бар. Қазақстанда Каспий, Арал теңіздерінде жерсіндірілген. Орташа ұзындығы 37 см және орташа салмағы 930 г. [1]
1. 3 Камбала - глосса балығының көбеюі
Ареалдың әр түрлі аудандарындағы көбею жағдайы. Ареалдың әр түрлі аудандарында өзен камбаласы әр түрлі ұзындықта және әр түрлі жаста өсіп жетіледі. Солтүстік аудандарда пісіп жетілу кеш, ал оңтүстікте ерте өтеді. Баренц және Солтүстік теңізде ол 22, 4 - 29, 5 см ұзындықта 4 - 5 жаста өсіп жетіледі.
Солтүстік теңізде камбаланың ұрық шашуы мұхитқа жақын 32 - 35% тұздылықта жүреді. Ақ теңіздің Кандалак сарқырамасында ұрық шашу периодындағы тұздылықты тікелей мұздың еруіне байланысты, әдеттегі тұздылық 25 - 29%. Тұщылау келген Балтық теңізінде камбала ұрық шашу кезінде максимальді тұздылықтағы теңіздің терең жерлеріне кетеді. Тұздылық стратификация сипаттамасына қарағанда бұл қабаттар тұздылығы 20% шамасында. Бірақ, Балтық теңізінің кейбір аудандарында камбала уылдырығын қатты тұшы қабаттардан да табады - 6 - 7%.
Қара теңіздегі камбаланың уылдырық шашуы әдеттегі тұздылықты - 17 - 18% жағалау аумақтарында жүреді.
Platichthys тегі камбала көбеюінің жалпы жағдайы
Т. А. Перцев - Остроумова «камбаланың ұрық шашуы орта тұздылықты теңіз суының бүкіл ареалды қамтиды» деген тұжырымға келді. Камбала көбею үшін қажетті оптимальді тұздылық ашық мұхит деңгейіне жақын болуы керек. Тұздылығы төмен теңіздерде камбала ұрық шашу кезеңінде тұздылықтың максимальді мәні аумақтарында ұсталады. [2]
П. Ю. Шмидт камбаланың ұрық шашу кезіндегі оның түрлік қасиеті секілді, жоғары тұздылықты аудандарда орналасуын анықтады. [3]
Қаратеңіз бассеніндегі глоссаның өсіп көбеюі толықтай зерттелмеген. Теңізде глосса 3 - 4 жылда 18 - 24 см ұзындықта, ал тұзды суда 14 - 20 см 2 - 3 жыл өседі. Теңіз формалы ең үлкен ұрғашысы, жұмыртқа көлемі III - IV сатылы, 15, 8 см ұзындықта болды. Бурнаста жыныстық жетілген ұрғашы және еркек минимальді көлемде болды - 12, 4 - 11, 8 см.
Қара теңіздегі глоссаның ұрық шашуы қаңтардан мамырға дейін, максимум ақпан - наурызда. Румын жағалауларында глосса ұрықтануы наурыз және мамырда байқалған. Кейбір авторлар глоссаның өсіп жатқан уылдырығы маусым, шілде, қыркүйек айларында табылғандығын айтады.
Тұзды аумақтарда глосса ұрығын бақылаған зерттеушілер, бұл жерде теңізбен салыстырғанда мерзім аз болғандығын көрсетеді. Ұсақ тұзды жағдайларда жақсы және қысылған глосса ұрығы, оларға қажетті ерте оптимальді температура және осы температураның жалғассыз сақталуымен сипатталады.
Қаратеңіздегі глоссасының ұрықтылығы жөніндегі хабарламалар да бар. Әр түрлі авторлар мәліметтеріне қарағанда ол 41, 8 ден 2, 751 млн уылдырыққа дейін жетеді.
Уылдырықтың таралуы, өсуі және құрылымын, дернәсілдердің өсуі мен құрылымын зерттеу, пісіп жетілуі және уылдырық өсіру түрі сипатталады.
Глосса ұрығы +2 ден +13С дейінгі оптимальді градиентте, су температурасы - 2 ден +16-18 жүретіні дәлелденген.
Азов теңізінде және басқа да тұзды лимандарда глосса көбеюі қазіргі кезге дейін аз зерттелген.
Азов бассейніндегі глоссаның өсіп жетілуі жайлы алғашқы мәліметтер А. Я. Недошивина еңбектерінде келтірілген. Ол Гени аудандарында ұрғашылардың пісіп жетілуі үш жасынан басталады, Сивашта ұрық шашу қаңтардың соңынан наурыздың ортасына дейін, ал Утлюк лиманында ақпанның басынан наурыздың соңына дейін жалғасады. Сонымен қоса Сивашта ұрық шашу акваторийдың барлық бөлігін қамтымайды, тек қана солтүстік екі ауданда ғана. . [4]
В. П. Воробьев Сиваштағы глосса ұрық шашуын қаңтардың соңынан наурызға дейін деп көрсетті. Ол алғаш азов глоссасы ұрықтылығы жөніндегі мәліметті 800 мың уылдырыққа жеткізді. В. П. Воробьев бірнеше ихтиопланктонды трален келтірілді, өсіп жатқан уылдырық және дернәсілдер ұсталған. [5]
Азов глоссаларының көбеюі туралы соңғы мәліметтерді И. Я. Дубровин келтірген. Автор Азов теңізіндегі глосса ұрық шашуы басталуын 14% тұздылықта +2 температурада, ал Сүтті лиманда 0, 5С және 18 - 22% басталатынын белгіледі. [6]
Біздің байқауымыз бойынша Азов теңізі бассейіндегі глосса ұрық шашуы желтоқсаннан мамырға дейін, әрі кетсе ақпан - наурызға дейін созылады. Бірлік особьтер уылдырық шашуды 0 ге жақын температурада бастайды; VI-IV сатыдағы жыныстық өнім соңғы өндірушілер +10-11С кездесті. Жалпы ұрық шашу судың +3 - 8С температурасында жүреді.
Азов глоссасы әр түрлі уылдырық шашу аудандарында судың қышқылдылығы 13, 2 ден 35% ауытқыды; судағы еріген оттегінің мөлшері 6, 0 ден 11, 2 мл\л.
В. Сивашта және Сүтті лиманда глосса ұрық шашуы 1, 5 - 3, 0 м тереңдікте, ал қыста мұз астында өтеді. Азов теңізінде жағалауға жақын 5 - 8 м тереңдікте.
1980 жылдан өрістеу миграциясы, жетілуі, өрістеудің интенсивті өзгеруі, тұқымдылығы, уылдырықтың және дернәсілдердің саны зерттелді.
Жыныстық жетілудің басталуы, жасы және көлемі.
В. В. Васнецов балықтардағы жыныстық жетілуді жаспен емес, белгілі бір мөлшерге келуімен байланыстырады, белгілі бір популяция балықтары жәй өскен сайын, олардың жыныстық жетілуі де кеш болады. [7]
Біздегі мәлімет бойынша, (II-III-IV сатылы жетілу) теңіз формалы жетілген еркек минимальді көлемі 1981 жылы Обит сарқырамасында - 13, 1 см болды, жасы 2 жыл. Бұл жастағы жетілген ұрғашының минимальді көлемі - 14, 9 см. Теңіз формалы екі жылдық жастағы жыныстық жетілген еркек үлесі уылдырық шашу басталу кезінде 70, 2% жетті. Үш жылдық еркектердің бәрі жыныстық жетілген болды. Екі жылдық жастағы ұрғашылардың арасында тек қана 30, 6% балық жетілген гонадалы болды; үш жылдық балықтардың бәрі жыныстық жетілген болды. Жоғары жас топтары балықтары арасында жыныстық жетілмегендер байқалмаған.
Осыған орай, азов глоссасы теңіз популяциясының жыныстық жетілуі 2 - 3 жас аралығында. Мұнымен қоса еркектері массада екінші жылда, ал ұрғашылар үшіншіде жетіледі.
Глоссаның лимандық формасының жетілуі теңіздіктен ерте жүреді. В. Сиваштағы лимандық глосса еркегі 11, 3 - 12, 9 см ұзындықта бір жыл жаста жетіледі. Осы жастағы жыныстық жетілген еркектердің үлесі 15, 4% құрайды. Екі жылдық жаста барлық лиман формалы еркектер жыныстық жетілген.
В. Сиваштағы лиман популяциясының ұрғашылары 12, 8 - 13, 4 см ұзындықта бір жыл жаста жетіледі. Жыныстық жетілген ұрғашылардың бұл жаста бар болғаны 5, 6% құрайды, екі жасында 77, 3%, ал үш жасында барлық ұрғашылар жыныстық жетілген.
Азов және қаратеңіз глоссасы жыныстық жетілу басталуын салыстырғанда азов теңіз формасының ерте жетілетінін көрсетеді: қаратеңіздік 3 - 4 жасында жетіледі, ал азовтық камбалалар біздің мәлімет бойынша 2 - 3 жаста жетіледі.
Осыған орай қаратеңіздік глоссаның лиман формасының жетілуі жөніндегі мәлімет қарама қайшы. А. К. Харосанова Хаджибей лиманындағы глоссаның негізгі массасының жетілуін 2 жас деп көрсетеді. [8] Ф. С. Замбриборщ жалпы материалда бұл лимандағы глосса 1 - 3 жасында жыныстық жетілетіндігін көрсетті. Автор мәліметі бойынша бір жаста ұрғашылардың 10, 4% және еркектердің 24, 2% жыныстық жетіледі, үш жаста 0, 4% ұрғашы және 2, 9% еркек; негізгі масса 2 жаста жетіледі. [9]
В. М. Назаров мәліметі бойынша Хаджибей лиманы глоссасы алғаш жыныстық жетілуі 2 жасында ғана жетеді. [10]
Біздің мәліметтер бойынша азов лимандық формасының жыныстық жетілуінің басталуы бір жасында байқалған.
Азов теңіз формасының ерте жетілуі қаратеңіздікімен салыстырғанда, біз оның өсу қарқынының жоғарылылығымен салыстырамыз.
Глоссаның лиман формасының ерте жетілуі оның теңіздікпен салыстырғанда су температурасының жоғарылылығымен түсіндіріледі. Су температурасының жоғарылауы, түрге тән қажетті диапазон шегіне кірмейтін, көп жағдайда өсуге қарағанда жетілуді қарқындатады.
Уылдырық шашып көшіп қону, уылдырық шашу
Азов Қаратеңіз бассейнінде глосса биологиясының қажетті мөлшерде кеңінен зерттелгеніне қарамастан, әдебиеттерде олардың көшіп қонуы жөнінде дұрыс мәлімет жоқ.
... жалғасыСіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz