Ректификациялық колоннадағы мұнайды бірінші реттік өңдеу процесін айқын емес жиындар теориясы арқылы автоматтандыру

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 51 бет
Таңдаулыға:

Аңдатпа

Бұл дипломдық жобада ректификациялық колоннадағы мұнайды бірінші реттік өңдеу

процесін айқын емес жиындар теориясы арқылы автоматтандыру мәселесі

қарастырылған.

Негізгі бөлімде ректификациялық

колонна технологиясының, жұмыс жасау

принциптерінің сипаттамалары туралы мағлұматтар берілді.

Арнайы бөлімде айқын емес жиындар теориясы бойынша колоннаның жоғарғы

бөлігінің температурасын реттеу жүйесінің моделі құрылды.

Өміртіршілік қауіпсіздігі бөлімінде санитарлы қорғаныс аймағының жоспары мен

желдер розасы тұрғызылды.

Экономикалық бөлімде кәсіпорынның таза пайдасы есептелді және

экономикалық тиімділігі анықталды.

Аннотация

В данном дипломном проекте

рассмотрены вопросы автоматизаций

технологического процесса первичной переработки нефти в ректификационной колонне

с помощью теорий нечетких множеств.

В основной части дипломного проекта дано описание технологии ректификационной

колонны и его принципа работы.

В специальной части построена модель системы регулирования температуры в верхней

части колонны с помощью теории нечетких множеств.

В разделе безопасности жизнедеятельности построена санитарно - защитная зона

предприятия и роза ветров.

В экономической части рассчитана прибыль предприятия и определена экономическая

эффективность.

Мазмұны

Кіріспе

1 тарау. Негізгі бөлім

1. 1 Мұнайдың құрамы, негізгі технологиялық сипаттамалары

1. 2 Мұнайды өңдеу процестері

1. 3 Мұнайды өңдеудің ректификация әдісі

1. 4 Есептің қойылымы

2 тарау. Арнайы бөлім

2. 1 Колоннаның жоғарғы бөлігінің температурасын реттеу кезіндегі

ректификация процесінің фунционалдық сұлбасы

2. 2 Жүйенің математикалық үлгісі

2. 3 Дәстүрлі әдіс бойынша колоннаның жоғарғы бөлігінің

температурасын реттеу жүйесінің математикалық үлгісі мен құрылымдық

сұлбасы

2. 4 Айқын емес жиындар теориясы туралы түсінік

2. 5 Айқын емес жиындар теориясы негізінде колоннаның жоғарғы

бөлігінің температурасын реттеу алгоритмін құру

2. 6 Айқын емес реттеуіштерді қолданып реттеу жүйесін құру

2. 7 Программалық қамтамасыздандырудың сипаттамасы

2. 8 Дәстүрлі және айқын емес жиындар теориясы бойынша колоннаның

жоғарғы бөлігінің температурасын реттеудің өтпелі сипаттамаларын

салыстыру

3 тарау. Өміртіршілік қауіпсіздігі бөлімі

3. 1. Мұнайды қайта өңдеу кәсіпорнының табиғатты қорғау жұмысын

бағалау

3. 2. Зиянды және қауіпті факторлардың пайда болуы және олардың тірі

организмге әсері

3. 3. Санитарлы - қорғаныс аймақты анықтап және зиянды қоспалардың

атмосферада сейілуін есептеу

3. 4. Санитарлы қорғаныс аймағының шекарасын анықтау

4 тарау. Техника-экономикалық негіздеме бөлімі

4. 1 Жобаның бейнеленуі

4. 2 Өндірістік жоспар

4. 3 Айқын емес модель негізіндегі реттеу жүйесін енгізгеннен кейінгі

техникалық-экономикалық тиімділігі

Қорытынды

Қолданылған әдебиеттер тізімі

Кіріспе

Мұнай - химиялық өндірісте технологиялық процесс нәтижесінде мұнайдың құрамын

компоненттерге бөлу әдісін ректификация деп атайды. Ректификация процесінің

мақсаты - әртүрлі қайнау температуралары бар қоспаларды бөлу. Мұнайдың құрамы

күрделі болғандықтан, оны фракцияларға бөлу процесіндегі кейбір параметрлерді

бақылау қиынға соғады немесе мүмкін емес. Техниканың дамуымен материалды және

энергетикалық ресурстарды

шектеуге байланысты оптималды режим іздеуге

негізделген тұтас әрі икемді реттеу жүйесін құру маңызды болып табылады. Қазіргі

уақытта өнеркәсіптік өндірістің көпшілігінде (энергетикалық, металлургиялық,

мұнайды қайта өңдеу т. б. ) реттелетін объектілердің жүрісіне қарай статистикалық

ақпараттың жеткілікті болмауына байланысты, оптималды реттеу айқын емес шартында

жүретін күрделі жүйелердің класына жатады.

Мұндай есептерді шешу үшін қажетті мәліметтерді айқын емес жиындар

теориясы береді.

Айқын емес жиындар теориясын қолданып үлгілерді құру әдістерінің артықшылығына

келесілерді жатқызуға болады: дәстүрлі әдіспен жасалған математикалық үлгі

бақыланатын параметрлердің көп сандылығына байланысты қажетті сипаттамаларды

бермейді, сондықтан айқын емес жиындар теориясы объекттің эффективті үлгісін

құруға мүмкіндік береді.

Осы дипломдық жобада ректификациялық колоннадағы мұнайды бірінші реттік

өңдеудің технологиялық процесіне талдау жасалып, айқын емес жиындар теориясын

қолданып, автоматтандыру жүйелері қарастырылды.

Материалды баяндалуы МАТLAB бағдарламалық ортасының мүмкіншіліктерінің

қолдануына негізделеді.

1 тарау. Негізгі бөлім

1. 1 Мұнайдың құрамы, негізгі технологиялық сипаттамалары

Скважиналардан шығарып алынатын мұнайдың құрамында жолай газ,

механикалық қоспалар (құм, топырақ) және әрқашанда қаттық (қыртыс) сулар болады.

Әдетте қаттық судың құрамында 30 - 35 % шамасында еріген тұздар - натрий, кальций,

магний хлоридтері мен бикарбонаттары, ал карбонаттары мен сульфаттары сирек

кездеседі. Оның ішінде хлоридтер өте зиянды. Сонымен қатар тез ұшқыш органикалық

(метаннан бутанға дейін) және бейорганикалық (H2S, CO2) газдық компоненттері

болады. Мұнай өңдейтін зауытқа түсетін мұнай құрамындағы тұздың 50 мл/л, судың

мөлшері 1% шамасында болуға тиіс. Мұнайдың құрамында түрлі қоспалардың болуы

оның тасымалдануын және өңделуін айтарлықтай қиындатады.

Мұнайдың сапасы және оны әрі қарай өңдеу маңызды физикалық және химиялық

сипаттамалармен анықталады. Оның тығыздығын, тұтқырлығын, химиялық құрамын

осы және басқа да көптеген қасиеттерінің өзгеру заңдылықтарын білмейінше мұнайдың

сапасын, сәйкесінше оның бағасын және өндеу сұлбасын анықтау мүмкін емес.

Табиғатта мұнай - жанғыш майлы сұйықтық, судан жеңіл, өзіне тән иісі бар, көбінесе

қара түсті болады. Мұнайдың түсі жоғары молекулалы шайырлы заттардың құрылысы

мен санына байланысты, ашық сары түстен қараға дейін, кейбір мұнайлар жарыққа

шағылысқанда жасыл немесе пурпур түске флуоресцирленеді. Мұнай түрлері

қасиеттері бойынша бір - бірінен ерекшеленеді: түсі, тығыздығы, ұшқыштығы, қайнау

температурасы. Дегенмен кез келген мұнай - суда мүлдем ерімейтін, құрамы бойынша -

көп компонентті (бірнеше мың әртүрлі химиялық қосылыстар) көміртек атомдарының

саны 100 - ге дейін және одан да көп гетероорганикалық қосылыстар мен кейбір

металдардың коспасынан тұратын көмірсутектердің күрделі қоспасы.

Мұнайдың химиялық құрамының әртүрлілігіне қарамастан оның элементтік құрамы бес

химиялық элементтің - көміртек, сутек, оттек, күкірт, азот міндетті түрде болуымен

сипатталады (1. 1 сурет) .

1. 1

сурет - Мұнай мен газдың химиялық және элементтік құрамы

Мұнай мен мұнай өнімдерінің көп бөлігін көміртек (83 - 87 %) және сутек (12 - 14

%) құрайды (1. 2 сурет) . Гетероатомдық қосылыстардың мөлшері мұнайдың жасы мен

шығу тегіне байланысты. Гетероатомды гетероорганикалық қосылыстар - құрамында

күкірт, азот, оттек, сонымен қатар барлық мұнайда болатын минералды қосылыстар.

1. 2

сурет - Мұнайдың химиялық құрамының диаграммасы

Құрамына байланысты мұнай жеңіл және ауыр мұнай деп бөледі. Жеңіл

мұнайдың құрамында аз мөлшерде май фракциясы болады, бірақ ол өте сирек кездеседі.

Жеңіл мұнайда әдетте бензин, нафталар мен керосин, ал ауыр мұнайда дизель мен

мазут көп болады. Бензин мөлшері шамамен 20 - 30% болатын мұнай көп кездеседі.

Мұнайды фракциялық құрамы 1. 1 кестеде көрсетілген.

1. 1 к е с т е - Мұнайдың фракциялық құрамы

Химиялық классификациясы. Химиялық классификация мұнай құрамында бір

немесе бірсыпыра көмірсутектер кластары басым болуына негізделген. Бұл

классификация бойынша мұнайдың 6 түрін ажыратады:

-

-

-

-

-

-

парафинді;

парафин - нафтенді;

нафтенді;

парафин - нафтен - ароматты;

нафтен - ароматты;

ароматты.

Көмірсутектің негізгі класының үлесі 50%-тен және қосымша компоненттің үлесі 25%-

тен кем болмау керек. Парафинді мұнайларда барлық фракцияларда алкандардың

мөлшері бірталай: бензин фракциясында 50%-тен кем емес, ал майлы - 20% және одан

да көп болуы мүмкін. Мұндай мұнайларға Қазақстанда Өзен және Жетібай кен

орындардың мұнайлары жатады. Қатты алкандар 300 0C-тан жоғары температурада

қайнайтын фракцияда

кездеседі. Қазақстан мұнайының құрамында қатты парафиндер

(15 - 20%) өте көп болуымен сипатталады, бұл негізінде Өзексуат, Жетібай, Өзен

мұнайлары. Маңғыстау түбегіндегі мұнайда қатты алкандардың мөлшері 26 - 30%-ға

дейін жетеді.

Нафтенді мұнайларда барлық фракцияларда циклоалкандар (60% және одан да жоғары)

негізгі компонентке жатады. Олардың құрамында қатты парафиндердің, шайрлардың

және асфалтендердің үлесі өте аз. Қазақстанда нафтенді мұнайларға Эмба (Доссор және

Мақат) мұнайлары жатады.

Мұнайдың технологиялық сипаттамалары. Мұнайдың және мұнай өнімдерінің тауар

ретіндегі сапасы әртүрлі технологиялық параметрлермен сипатталады және бұл

көрсеткіштері:

-

-

-

-

тығыздығы;

молекулалық массасы;

тұтқырлығы;

температуралық сипаттамалары (тұтану, лаулау, қату

температурасы) .

Ерігіштік. Мұнайда йод, күкірт, күкіртті сутек, күкіртті қосылыстар, шайырлар,

өсімдіктер мен жануарлар майлары, ауа, көміртек оксидтері, газды алкандар және т. б.

жақсы ериді. Мұнай мен мұнай өнімдері суда іс жүзінде ерімейді.

Жылулық қасиеттері. Мұнайдың жылу өткізгіштік, жылусыйымдылық және басқа да

жылулық - физикалық қасиеттері оның құрамындағы көмірсутектердің молекулалық

массасына және молекулалық құрамына, жылуөткізгіштік температураға,

жылусыйымдылық тығыздық пен температураға байланысты. Жоғары жылуөткізгіштік

алкандарға, би және үшциклдік тармақталған кұрылымдарға тән. Алкандардың жылу

өткізгіштігі ең жоғары, ал ароматты көмірсутектердікі ең төмен болып саналады.

Сұйықтар мен газдардың энтальпиясы. Сұйықтың энтальпиясы деп массасы 1 кг

сұйықтың температурасын 00С- тан берілген температураға дейін қыздыру үшін

жұмсалатын жылудың кДж алынған мөлшерін айтады. Будың энтальпиясы деп сұйықты

қайнау температурасына дейін кыздыруға кажетті жылудың мөлшерін айтады.

Жану жылуы деп 1м2 сұйық немесе қатты отын толығымен жанғанда бөлінетін

жылудың (кДж) мөлшерін айтады.

1888 жылы барлық жаңғыш қазбалар каустобиолиттер деп аталынған.

Олар екі топқа бөлінген: көмірлер және битумдар. Битумдарға (лат. «битумен» - шайыр)

мұнайды және жаңғыш газдарды да, сонымен қатар мұнай тектес қатты з аттар да

жатқызылған.

1987 жылы мұнайлардың тығыздығы бойынша жалпы жіктелуі келесідей қабылданған:

1. жеңіл мұнайлар - 870, 3 кг/м3;

2. орта - 870, 3 - 920, 0 кг/м3;

3. ауыр - 920, 0 - 1000 кг/м3;

4. өте ауыр - 1000 кг/м3 жоғары, тұткырлығы 1 мПа/с кем емес;

5. табиғи битумдар - 1000 кг/м3, тұткырлығы 1 мПа/с жоғары.

Сонымен қатар түрлі классификациялары нәтижесінде кұрастырыл ған мұнайдың шифрі

арқылы оның жалпы сипаттамалары, ең тиімді өндеу әдістері, мұнай өнімдерін

жақсарту қажеттілігін негіздеу туралы ұсыныс жасауды жеңілдетеді.

Сонымен қатар мұнайлар физикалық және химиялык сипаттамалар және ауыр

қалдықтардың кұрамы бойынша жіктелінеді (1. 2 кесте) .

1. 2 к е с т е - Мұнайдың физикалық сипаттамалары бойынша жіктелуі

Генетикалық жіктелу мұнайлар құрамында жоғары және төмен өсімдіктер

қалдықтарының қатынасы бойынша: гумит - сапропелді, сапропелді және сапропелді -

гумитті болып үш типке бөлінеді. Компонеттердің анаэробты ортада өзгеру дәрежесіне

қарай типтер кластарға және топтарға бөлінеді.

Технологиялық жіктелу

Пайдаланып жүрген технологиялық жіктеуге сәйкес мұнайларды былай жіктейді (1. 3

кесте) :

1. құрамыңдағы күкірттің үлес салмағына байланысты төрт класқа бөледі (I < II < III <

IV) ;

2. 350°С - ка дейін айдалатын фракциялардың шығымына карай үш түрге бөледі

(Ті>Т2>Т3) ;

3. базалық майлардың үлес салмақтарына қарай үш топқа бөледі (М, >М2>М3) ;

4. тұткырлық индексі бойынша төрт топшаға бөледі (И, >И2>Из>И4) ;

5. қатты парафиннің үлес салмағына байланысты үш түрге бөледі (Пі<П2<П3) .

Күкірттің массалық үлесі бойынша азкүкіртті мұнай - I класқа, күкіртті - II класқа,

жоғарыкүкіртті - III класқа, аса жоғары күкіртті - IV класқа жатады.

Құрамындағы парафиндердің үлесіне қарай азпарафинді мұ най - П1 түрі, парафинді

мұнай - П2 түрі, жоғарыпарафинді - П3 түрі болып бөлінеді.

Сонымен мұнай кластың, типтің, топтың, топшаның және түрлердің көрсеткіштерімен

жүйелі құрастырылған шифрімен сипатталады.

Егер сипаттайтын көрсеткіші бойынша мұнай нөмірі төмен топқа жатса, ал екінші

көрсеткіш арқылы нөмірі жоғары топқа сәйкес келетін болса, онда мұнайды нөмірі

жоғары болатын топқа жатқызады.

1. 3 к е с т е - Мұнайдың технологиялық классификациясы

Көрсеткіштері бойынша

жіктелуі

Құрамы

Құрамындағы күкірттің

III

үлесі, % масс.

0, 60- қа дейін

0, 61 -1, 8 1, 81-3, 50 3, 5-тен көп

Қатты парафиндердін

үлес салмағы, % масс.

Базалык майлардың үлес

салмағы, % масс.

П1

5ке дейін

М1

25-тен кем

П2

5-10

М2

15-25

П3

10-нан

көп

М3 15-ке

дейін

Тұтқырлық индексі

емес

И1

95-тен көп

И2

90-95

И3

85-90

И4

85-тен

350° С-қа дейін

айдалатын мөлдір

Т1

55 кем емес

45-55

Т3

45 кем

кем емес

фракциялардың

емес

шыгымы, % масс.

Көптеген сипаттамалары зертханалық бақылау және технологиялық процестерді

реттеу үшін қолданылады, сонымен бірге мұнай көрсеткіштерінің мәндері мұнай

зауыттарындағы аппараттарды есептеу үшін қажет. Мұнайдың техникалық

сипаттамаларының біразы оларды жіктеуде пайдаланылады. Осындай көрсеткіштер

шамаларын анықтаудың стандартты әдістері, сонымен бірге олардың есептеуге

мүмкіндік беретін жартылай эмпирикалық әдістер болады.

Тығыздығы. Мұнай өнімдерін тиеу, тасымалдау, сақтау және тұтыну процестеріне әсер

ететін негізгі сипаттамаларының бірі. Тығыздық мәні бойынша оның сапасын және

бағасын айтуға болады. Мұнай фракциясының тығыздығы оның химиялық және

фракциялық құрамына байланысты. Мұнайдың қайнау температурасы жоғарлаған

сайын және онда ароматты көмірсутектер қатарының болуымен тығыздығы

жоғарлайды. Мұнай фракциясының тығыздығы қысымға да байланысты. Көптеген

мұнай үшін тығыздық 0, 80-нен 0, 90-ға дейін болады.

Молекулалық масса. Молекулалық масса (М. М) бінеше құрамынан тұратын

мұнайды талдау үшін қолданылады. Мұнай және мұнай өнімдері үшін молярлық

массаның орташа мәні алынады да, ол қоспадағы компоненттердің құрамы мен сандық

қатынастарына байланысты болады.

Мұнайдың сұйық көмірсутектерінің бірінші өкілі пентанның молярлық массасы

72-ге тең. Мұнайдың шайырлы заттарында оның мәні 1500 - 2000-ға дейін жетуі

мүмкін. Мұнайдың біразы үшін орташа молекулалық масса 250 -300 аралығында.

Тұтқырлық. Сыртқы күштердің әсерінен бөлшектерінің орын ауыстыруына қарсы

тұратын сұйықтардың қасиеті - тұтқырлық немесе іштей үйкелу деп аталады. Мұнай

өнімдерінің тұтқырлығы двигательдерді, машиналар мен механизмдерді пайдалану

кезінде сұйықтықтар мен газдардың қозғалуын анықтайды, оны тасымалдауда энергия

шығынына зор әсер етеді және т. с. с.

Температуралық қасиеттері. Мұнай өнімдерінің температуралық қасиеттерін

сипаттау үшін жарылудың төменгі шегі, тұтану температурасы, өздігінен тұтану, тұтану

және лайлану температурасы сияқты көрсеткіштер енгізілген. Лап ету температурасы -

белгілі бір стандартты жағдайда мұнай өнімдері буының ауамен қоспасы қопарылғыш

зат болып келетін және отты жақындатқанда лап ете түсетін температураны

айтады. Тұтану температурасы - қыздырылған мұнай өніміне жалынды жақындатқанда 5

секундтан кем емес уақыт бойы жанатын температураны айтады. Тұтану

температурасының лап ету температурасынан әрдайым жоғары болатындығы белгілі.

Өздігінен тұтану температурасы - мұнай өнімін қыздырғанда оның ауамен қоспасы

отты жақындатпаса да өздігінен тұтана алатын температураны айтады. Лайлану

температурасы - парафинді көмірсутектер мен мұз кристалдарының түзілуі салдарынан

лай пайда болу температурасы.

1. 2 Мұнайды өңдеу процестері

Мұнай өңдеу зауыттарының технологиялық процестерін екі топқа бөледі:

физикалық және химиялық (1. 4 кесте) .

Физикалық процестер арқылы мұнайдың құрамындағы компоненттерді химиялық

өзгеріссіз бөліп шығарады. Оларға айдау, экстракция, адсорбция, абсорбция,

кристалдану және т. б процестер жатады.

Химиялық өзгерістердің түріне байланысты үш топқа бөлінеді:

1. Деструктивті процестерде шикізаттағы қосылыстардың

ыдырау арқылы төменмолекулалық көмірсутектер және тығыздану

процестер нәтижесінде жоғарымолекулалық өнімдер түзіледі.

2. Гидрогенді процестер сырттан жіберілетін немесе процестердің

өзінде түзілетін сутектің қатысуымен жүреді.

3. Тотықтыру процестер тотықтырғыштардың қатысуымен (ауадағы

оттегімен, су буымен, көміртек диоксидімен, күкірт оксид терімен және т. б. ) көміртек

оксидтерін, сутегі, әлементті күкірт битум және т. б. түзе жүреді.

Атмосфералық айдаудың отынды фракцияларын ары қарай жақсартуға ұшыратады:

гетероатомды қосылыстардан гидротазалау, каталитикалық риформинг арқылы -

бензиндердің сапасын жоғарылату және мұнайхимияның шикізаттарын - жеке ароматты

көмірсутектерді (бензол, толуол, ксилолдар және т. б. ) бөліп алу.

Вакуумды айдау арқылы мазуттан (ВТ - вакуумдық айдау қондырғысында) мотор

отындар компонентерін алатын шикізаты - вакуумды газойлдің кең фракциясын немесе

кейінгі тазалау процестеріне жіберілетін (селективті тазалау, депарафиндеу және т. б. ) -

жіңішке дистиллятты май фракцияларын алады.

1. 4 к е с т е - Технологиялық процестердің жіктелуі

3. Полимерлеу

Термиялық

Каталитикалық

Термиялық

Каталитикалық

Термиялық

1. Термиялық крекинг және висбрекинг

2. Кокстеу

3. Пиролиз

2. Гидрогенді

2. Гидро Гидрожақсарту

2. Гидрокрекинг

3. Гидрокаталитикалық риформинг

4. Гидроизомерлеу

5. Гидродепарафиндеу

6. Гидродеароматтау

1. Гидровисбрекинг

2. Гидропиролиз

3. Донорлы - сольвентті крекинг

3. Тотықтыру

1. Газдар синтезі және көміртек өндірісі

2. Элементарлы күкірт өндірісі

3. Демеркаптанизация

1. Битум өндірісі

2. Пектер өндірісі

3. Көмірлер мен кокстерді газдау

Мұнай кұрамы күрделі болғандықтан оны компоненттерге бөлуге түрлі әдістерді

қолданады. Оларға: айдау, ректификация, вакуумдық айдау, адсорбция, абсорция,

экстракция, крекинг.

Айдау. Көмірсутектердің қайнау температурасы кұрамындағы көміртек атомдарының

саны артқан сайын жоғарылайды. Керісінше, бензолдың буын қайнау температурасынан

төмен температураға дейін суытсақ, ол сұйыққа айналады. Мұнайды айдап құрам

бөліктеріне бөлу әдісі осыған негізделген.

Мұнайды айдау аппаратында қыздырады. Сұйықтың температурасы 80°С -ден асқанда

одан бензол ұшып шығады. Онымен бірге қайнау температурасы бензолдікіне жақын

басқа да көмірсутектер ұшады, яғни мұнайдан қайнау температурасы 80°С - қа жуық

фракция бөлінеді.

Аппараттағы температураны тағы 25°С градусқа көтерсек мұнайдан қайнау

температурасы 80 - 105°С аралықта жататын келесі фракция кұрамында С7 бар

көмірсутектер ұшып шығады. Осылай температураны 350°С-ға дейін көтере отырып

мұнайды басқа да құрам бөліктеріне бөлуге болады.

Ректификация - мұнайдан қайнау температуралары өзара біршама жақын жататын

фракцияларды алу үшін қолданылады.

Вакуумдық айдау. Атмосфералык қысымда айдағанда қалдық ретінде мазут бөлінеді.

Мазут 350°С- тан жоғары температурада айдалады. Вакуумдық айдаудың негізі болып

мына қағида саналады: қысым азайған сайын сұйықтықтың қайнау температурасы

төмендейді.

Вакуумдық айдау арқылы мазуттан қайнау температуралары 350 - 500°С аралығында

жататын фракциялар алынады (1. 3 сурет) .

Адсорбция. Бұл әдіс мұнай құрамындағы компоненттердің белгілі бір сорбенттің бетіне

таңдамалы түрде адсорбциялануына негізделген. Бұл кезде компоненттердің

сорбиялану энергиялары да әртүрлі болады. Мұнайды адсорбент арқылы өткізгенде

оның бетіне белгілі бір компоненттер жақсы адсорбцияланады да, қалғандары сұйықта

қалады. Осылай мұнайды құрам бөліктеріне бөлуге болады. Қазіргі кездегі

адсорбциялық қоңдырғылар хроматографияға негізделген.