Жылуэнергетиканың негізгі үнемиеттік пен мекен қорғаулық өзекті мәселері

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 52 бет
Таңдаулыға:

Аннотация

Рассмотрены общеглобальные и малозатратные аспекты экологии и

экономики подготовки и сжигания топлива в энергетических котлах.

Малозатратные теплотехнологии их проиллюстрированы отдельными

рассчетами концентрации выбросов окислов азота и серы и твердых часиц в

окружающую среду, а также компоновки конструкций применительно к

котлу БКЗ-75-39Ф (на Шубаркульском угле) Текелийского энегокомбината.

Составлены бизнес-план, выполнены расчеты производства электро-

энергии и расхода топлива, а также сроки окупаемости реконструкции.

Аңдатпа

Дипломдық жобада жылуэнергетиканың негізгі үнемиеттік пен мекен

қорғаулық өзекті мәселері аталып, зиянды заттарын азайтудың аз зиянды

ауқымды және аз шығынды технологиялары қарастырылды .

Мұның аз зиянды және аз шығынды технологиялық негіздері келесі

есептерімен сипатталды:

* Текелі қаласының ЖЭС - 2-де:

- БКЗ-75-39Ф қазандық ошағында Шұбаркөл көмірін жаққанда ауаға

шығарылатын зиянды заттардың мөлшерін есептеп, зияндылығын бағалау;

- атмосфераға шығарылатын зиянды заттарды азайтушы аз шығынды

технологиялық шараларды қолданыстағы қазандықтарды құрастыру;

- көміртозаң қазандарындағы азот тотығы пайда болуын азайту;

* өміртіршілік қауіпсіздігі бөлімде:

- ЖЭС-ны жобалау бойынша зиянды заттардың жердегі шоғырлығы-

ның ең үлкен мәнін анықтау;

- санитарлы-қорғаныс аймақты анықтап, станциядан шығатын зиянды

қоспалардың атмосферада сейілуін есептеу;

- желдің қауіпті жылдамдығы мен зиянды қоспалардың жердегі

шоғырлығын алау осі бойынша әртүрлі аралыққа тәуелді анықтау;

- станцияның санитарлы қорғаныс аймағы мен талаптарын анықтау;

- станцияның қазан цехындағы өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету

шараларын ұйымдастыру;

- өрт қауіпсіздігіне жауаптыларға қойылатын талаптарды анықтау;

* эконмикалық бөлімде:

- бизнес пен өңдірудің және қаржылық жоспарларды ұйымдастыру;

- қазандықты жаңартуға кететін шығындарды анықтау;

- жалпы отын шығынының төмендеуі арқылы электр қайраты (энер-

гия) шығын үнемін анықтау;

- пайданың ішкі нормаларын IRR есептеу әдісімен инвестицияның

өтелу мерзімін РР анықтау.

Мазмұны

Аңдатпа

Кіріспе

1 Жылутәсілдік жалпы бөлім

1. 1 ЖЭС-та отын жанғанда пайда болатын қоршаған ортаны ластағыш

шығарындылар

1. 2 Аз шығынды технологиялық шараларды қолданыстағы қазандық-

тармен құрастырып атмосфераға зиянды шығарындыларды азайту

3

4

6

6

1. 2. 1 Азшығынды тәсілдемелік (технологиялық) шаралар

1. 2. 2 Тектеспеулік және екі сатылы жағу шараларын бірлестіру

9

1. 3 Көміртозаңды қазандардағы азот тотығы пайда болуын

азайту әдістері 13

2 Жылутәсілдік есептік бөлім

2. 1 БКЗ-75-39Ф маркалы қазан құрамының қысқаша сипаттамасы

2. 2 БКЗ-75-39Ф қазанынан тасталынатын ластаушы заттардың атмос-

фераға шығарылуын есептеу

2. 2. 1 ЖЭС-тің қазандық қондырғыларынан шығарылатын қатты бөл-

шектердің мөлешрін есептеу

2. 2. 2 ЖЭС-тің қазандық қондырғысынан атмосфераға шығатын NOx

азот оксидінің мөлшерін есептеу

2. 2. 3 ЖЭС-тің қазандық қондырғысынан атмосфераға шығатын SO2

күкірт оксидінің мөлшерін есептеу

2. 2. 4 ЖЭС-тің қазандық қондырғысынан атмосфераға шығатын CO

көміртегі оксидінің мөлшерін есептеу

3 Өміртіршілік қауіпсіздігі бөлімі

3. 1. ЖЭС-ны жобалау бойынша жалпылама мәліметтер

3. 2. Санитарлы-қорғаныс аймақты анықтап, станциядан шығатын зиян-

ды қоспалардың атмосферада сейілуін есептеу

3. 3 Станцияның қазан цехындағы өрт қауіпсіздігі

3. 3. 1 Жалпы жағдай

31

37

3. 3. 2 Өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін ұйымдастыру шаралары 38

3. 3. 3 Өрт қауіпсіздігіне жауапты персоналға қойылатын талаптар

3. 3. 4 Станцияның санитарлы-қорғаныс зонасы шекарасын анықтау

3. 3. 5 Станцияның қазан цехындағы өрт қауіпсіздігі

4 Эконмикалық бөлім

4. 1 Бизнес-жоспар. Текелі қаласының ЖЭО-ның дирмендерінің

орнына ММТ дирменінін орнату

4. 2 Қаржылық жоспар. Отын шығынының төмендеуі арқылы

электро - энергия шығынының үнемдеуі

5 Арнайы сұрақ. Жылу электр станцияларының тиімділігі

Қорытынды

Әдебиеттер тізімі

39

41

41

42

42

42

47

54

Кіріспе

Жылуэнергетиканың дамуы көбінен органикалық отынның аса тиімді

жағылуымен анықталады. Сонымен бірге қоршаған ортаның аса зиянды NOx,

SOx газдарынан тазалығына зор көңіл бөлінеді.

Бұл мәселелердің шешілу жолдарының басты қиыншылықтарының се-

бептері - олардың физикалы-химиялық құбылыстық күрделігі мен қарама

қарсы бағыттық қайшылығында және оларды толық атқарушы әдістері мен

қондырғыларының көбінен көлемдігі мен қымбаттылығында.

Сондықтан дипломдық жобада мәселе химиялы жылуқозғалымдық пен

жылумаңызалмасулық физика-математикалық аса терең қарастырылмай,

олардың қарапайым тәсілдемелік жолдары аталып, сапалы салыстырылды.

Мұның өзінде ең дұрысы - энергетикалық органикалық отынның ең

көлемдісі мен ең арзан көмірлерін (және басқадай қаптаған қатты отынды) ең

алдымен газдандырып, оның күл-қожысы мен минералдық бөлшектерінен

және аса зиянды NOx пен SOx газдарынан тазалап алып, қазандық қондырғы-

ларда (ҚҚ) таза өндірілген (генераторный) мекен қорғаулық (экологиялық)

таза газды жақса, ҚҚ газ жолының (металдың күкіртті тотығуы, түрпіленуі

секілді) көп мәселері шешіледі.

Егер отындық NOx шоғырлығы ауалығынан 3 . . . 4 есе артық екенін

ескерсек, бұл әдіспен мекен қорғаулық мәселенің шешілуіне көзіміз жетеді.

Ал, табиғи көзі аса мол көмірді арзан өндірілген газға айналдырып,

пайдалы жұмыс еселеуіші (ПЖЕ-сі) 1, 5 есе артық, 62 пайызға жетіп тұрған,

салынуы 20 пайыздай ПЖЕ-сі 43-ке әзер жететін ШЭС-тен арзан, бинарлы

бугазды қондырғылар (БГҚ-лар) кеңінен таралып, электр қайраты өндірілсе,

жылуэнергетика саласы үнемиеттік (экономика) күрт дамыр еді.

Сонымен бұл көмірді газдандырып жағу (КГЖ) әдісі мекен қорғаулық

та және үнемиеттік те өте тиімді, егер жылу электр станциялар (ЖЭС) БГҚ

арқылы жаңа салынса, не ескірген ЖЭС толығымен БГҚ-лы жаңартылса.

Ал, егер ЖЭС шамалы жаңартылса, КГЖ әдісі де шамалы, көптен арзан

отынның сатылы жағылуы, тектесуі қалпына келтірулі, газы кері қайтарылу-

лы секілді салыстырмалы арзан әдісті шешімдермен іске асырылуы керек.

Бұл дипломдық жобада КГЖ әдісінің қымбат та (көлемді), арзан да (аз

шағынды және аз зиянды) түрлері қағидалы жылулық сүлбе және шағын

есеп-мысал түрлерінде қарастырылды.

Бұлар жылутәсілдік жалпы мен есептік және өміртіршілік қауіпсіздігі

және эконмикалық (үнемиеттік) бөлімдерімен қысқаша қамтылды.

Арнайы сұрақта жоғары тегеурінді буөндіргішті бугазды қондырғылар

(ЖТБӨ БГҚ) мен шықты электр станцияның (ШЭС) тиімділіктері салысты-

рылып бағаланды.

1 Жылутәсілдік жалпы бөлім

1. 1 ЖЭС-та отын жанғанда пайда болатын қоршаған ортаны лас-

тағыш шығарындылар

Қуаты орташа жылу электр станциясы 1 сағатта 80 т көмiр жағып,

атмосфераға шамамен 5 т күкiрттi ангидрид және 16-17 т күл бөледi.

Атмосфералық ауаның тазалығына үлкен әсер ететiн жағылатын отынның

сапасы, жағу әдiстерi, газтазартқыш қондырғылар мен қалдық бөлетiн

трубалардың биiктiгi. ЖЭС газға көшiру зиянды қалдықтар мөлшерiн

бiршама азайтады.

Сонымен қатар энергетиканың қоршаған ортаны отынның органикалық

түрлерінің өнімдерімен, ондағы зиянды қоспалардың болуымен, жылу

қалдықтарымен ластауда да үлесі көп. Бүкіл пайдаланатын

энергоресурстардың 25% электр энергиясының үлесіне тиеді. Қалған білігі

(75%) өндірістік, тұрмыстық жылуға, транспорт, металлургия, химиялық

процестер үлесіне тиеді. Жыл сайын дүние жүзінде 25 млрд тоннадан аса

энергия пайдаланылады. Энергетиканың қоршаған ортаға әсері отынның

түріне байланысты.

Қатты отынды жақ қанда атмосфералық ауаға толық Жанбаған

отынның күлді бөлшектірімен бірге күкіртті ангидрид, азот оксиді, фторлы

қосылыстардың кейбір қоспалары бөлінеді. Кейбір жағдайларда отын күлінің

құрамында Мұнан да улы заттар қоспалары кездеседі. Мысалы, Донецк

антрацигтерінің құрамында аз мөлшерінде мышьяк кездессе, Екібастұз көмірі

күлінде - бос кремний диоксиді бар.

Көмір - планетада ең көп тараған қазбалы отын. Кейбір мамандардың

айтуы бойынша көмірдің қоры 400 -500 жылға жетеді. Көмірдің Мұнайдан

тағы бір артықшылығы, ол дүние жүзі бойынша біркелкі таралған және

Мұнайға қарағанда арзан. Бұрынғы КСРО кезінде ірі жылу - энергетикалық

кешендер елдің шығысында орналасты, мысалы Екібастұз, Канск - Ачинск кең

орындары. Ашық әдіспен өндірілетін бүкіл көмірдің төрттен бір бөлігі

Екібастұз кен орнының еншісіне келетін. Мұндағы көмірдің қоры шамамен 9

млрд тонна деп саналады. Алайда Бұл кең орнынан алынатын көмірден күл

көп шығады (50% дейін) .

Торф (шымтезек) . Энергетикалық тұрғыдан торфты (шымтезекті)

кеңінен пайдаланудың қоршаған ортаға тигізетін жағымсыз жақтары көп.

Біріншіден, су экожүйелерінің режимі бұзылады, сол жердің топырақ

жабыны мен ландшафтының өзгеруіне алып келеді. Жергілікті жердегі тұіцы

су көздерінің және ауа бассейнінің сапасын төмендетіп, ол жерде тіршілік

ететін жануарлардың өміріне де қауіп төндіреді. Сондай -ақ оны сақтау және

тасымалдау кезінде де экологиялық мәселелер туындайды.

Сұйық отындарды (мазут) жақ қанда атмосфералық ауаға күкіртті

ангидрид, азот оксиді, толық жанып бітпеген отын өнімдері, ванадий

қосылыстары, натрий тұздары бөлінеді. Сұйық отын көмірге қарағанда

біршама таза, қалдықтар ретінде көп жерді алып жататын, жел тұрса желмен

бірге таралатын күл - қоқыстар бөлмейді. Алайда сұйық отын экономикалық

тұрғыдан қымбат болғандықтан тиімсіз. Д. И. Менделеев айтқандай, Мұнай

жағу - пеште (ошақта) ассигнацияларды өртеумен бірдей.

Табиғи газ . Көмірді табиғи газбен ауыстыру еңбек өнімділігін

арттырып, шығын азайып өнімдердің (металл, құрылыс материалдары)

сапасын көтереді. Ең негізгісі қаланын экологиялық ахуалын жақсартады.

Сондықтан соңғы кезде көмір мен Мұнай өнімдерінің орнына табиғи газ көп

пайдаланылуда. Егер көмір жақ қан кезде атмосфераның ластануын 1 бірлік

деп есептесек, мазутты жаққанда - 0, 6, табиғи газды пайдаланғанда - 0, 2-ге

тең. Табиғи газды пайдаланғанда атмосфералық ауаға зиянды N203 (азот

оксиді) бөлінеді, бірақ көмірмен салыстырғанда мөлшері 20% - ға төмен.

Электроэнергетиканың негізін жылу электр станциялары құрайды.

Бұлардың үлесіне өндірілетін жалпы энергияның 70 % кедеді - Жылу

станциялары жалпы өнеркәсіптен бөлінетін зиянды қалдықтардың 29% -ын

бөледі. Олар өздері орналасқан жердің айналасына, биосфераға айтарлықтай

әсер етеді. Әсіресе, сапасы төмен отындармен жұмыс жасайтын электр

станциялары аса қауіпті . Мысалы, 1 сағат ішінде 1060 тоннасы жағылған

Донецкі көмірінен қазандықтардан 34, 5 т қоқыс, газдарды 99% - ға тазалайтын

электрсүзгіштердің бункерлерінен 193, 5 т күл, ал [мұржалары арқылы

атмосфераға 10 млн/м3 түтінді газдар бөлінеді. Жылу станцияларынан

бөлінген ағынды судың және территориядағы жаңбыр суының құрамындағы

ванадий, никель фтор, фенолдар және Мұнай өнімдері су айдынына қосылып

судың сапасына, су организмдерінің тіршілігіне әсер етіп, жылулы ластануға

алып келеді. Қандай да бір заттардың концентрацияларының көбеюі

нәтижесінде судың химиялық құрамы өзгеріп, ол өз кезегінде бактериялар

мен су организмдерінің түрлік құрамы мен санына және су айдындарының

өздігінен тазару процестерінің бұзылуына, санитарлық жағдайының

нашарлауына алып келуі мүмкін.

Жылу электр станциялары қызған пармен қозғалысқа келетін

турбиналардың көмегімен энергия береді. Турбиналарды үнемі сумен

салқындатып отыру керек. Сондықтан жылу станцияларынан су айдынына,

әдетте 8°С -12°С -қа жылынған су бөлінеді. Ал ірі жылу станциялары мен

АЭС- тер судың үлкен мөлшерін қажет етеді. Олар 80 -90 м3/сек жылы

суларды бөліп шығарады. Су айдынында температураның көтерілуімен

олардын табиғи гидротермиялық режимі бұзылып судың «гүлдеуіне» алып

келеді. Суда газдардың еру қабілеті төмендейді, судың физикалық қасиеті

өзгеріп ондағы барлық химиялық және биологиялық процестер жылдам

жүреді. Судың тұнықтығы бұзылады, қышқылдығы өзгереді, жеңіл

тотықсызданатын заттардың ыдырау жылдамдығы артады және фотосинтез

процесінің жүруі төмендейді.

1. 2 Аз шығынды технологиялық шараларды қолданыстағы қазан-

дықтарды құрастырып атмосфераға зиянды шығарындыларды азайту

Органикалық отынды жағатын жылу электр стансалары өзінің зиянды

жану өнімдерімен атмосферадағы ауа бассейнін ластаушылардың негізгі көзі

болып табылады. Орнатылған құралдардың басым бөлігі 1985 ж дейін

қолданысқа енгізілген және осының салдарынан қазіргі заманғы ГОСТ Р

50831-95 экологиялық қауіпсіздік және отынды тиімді жағу шарттарымен

сәйкес келмейді. Мұнда ГОСТ-тың жаңа енгізілген қазандар үшін

арналғанын, ал қолданыстағы қазандардың

зиянды шығарындылары

белгіленген шекті рауалы мөлшерінен аспауы керектігін ұмытпау керек.

Әйтседе нәтижесі жеке сипат алады, сондықтан қолданыстағы қазандарға

қоршаған ортаны қорғау шараларын енгізгенде белгіленген шарттар

орындауға тырысу керек.

Ресейдегі электр энергиясы мен жылуды өндіруде басты рөл алатын

газ-мазут қазандары үшін жану өнімдерінің ең зиянды құрамдасы NOx азот

оксидтері болып табылады.

Қазіргі кезде NOx шығарындыларын азайту үшін әр түрлі

технологияларды енгізуде жинақталған тәжірибе мол. Ол үшін қолданыстағы

ЖЭС-терде көбінесе технологиялық (немесе ошақішілік) деп аталатын

шаралар қолданылады, бұлар NOx шығарындыларын азайтуда тиімділігімен

ғана емес, сондай-ақ оларды іске асыруда материалдық және уақыттық

шығындарымен ерекшеленеді [2] . Технологиялық шаралар отынды жағу

тәртібін өзгерту нәтижесінде NOx -тің пайда болуының төмендеуін

қамтамасыз етеді. Қазан ошағындағы азот оксидінің пайда болуының

қарқындылығы белсенді жану аймағының сипаттамаларымен анықталады -

ауа щығынымен, ыстықтықтың көрсеткіштерімен және жану өнімдерінің

жоғары ыстықтық аймақтарында болу уақытымен [3] . Көп қазандар үшін

(суқыздырғыш қазандар мен бу өндірулігі 670 т/сағ-қа дейінгі қазандар) азот

оксидтерінің шығарындыларының мәні рауалы мәнінен 1, 5-2, 0 есе асып

кететінін айта кету керек. Реконструкция жүгізуге негізделген технологиялық

шаралар тәжірибеде әрқашан экономикалық тиімсіз болады. Сондықтан

мұндай қазандар үшін азшығынды технологиялық шаралар (қазан

құрылымына қандайда болмасын өзгертулер енгізуінсіз) едәуір перспективті

болады, көбінесе жануды ұйымдастыру: азайған артық ауа шығынымен,

стехиометриялық емес және қарапайымдатылған екісатылаумен. Көп

жағдайда, қандай да болмасын бір әдісті іске асырғанның өзінде NOx

шығарындысының азайған қажетті мәні қамтамасыз етілмейді. Сонда осы

әдістерді қиыстыру қолданылады. Кестеде МЭИ мамандарымен жасалған, өз

кезегінде жақсы зерттелген және әр түрлі ЖЭС-тарға кеңінен енгізілген

әртүрлі азшығынды технологиялық шаралар келтірілген (Безымянская ЖЭС,

Казанские ЖЭО-1 мен ЖЭО-2, Рижская ЖЭО-2 және т. б. ) .

1. 2. 1 Азшығынды тәсілдемелік (технологиялық) шаралар

Технологиялық іс-шаралар жағу тәртібін өзгерту есебінен ΝΟх пайда

болуын азайтуға мүмкіндік береді. Азоттың оксидының пайда болу

қарқындылығы белсенді жану аймағының (БЖА) сипаттамаларымен -

ауаның артықтығымен, ыстықтардың деңгейімен және жоғары ыстық

аймағында болу уақытымен анықталады [1] . БЖА сипаттамаларын өзгертуге

мүмкіндік беретін және қазан конструкциясына ешкандай да өзгерістер

енгізуінсіз NO пайда болуын азайтуды қамтамасыз ететін, технологиялық

әдістер аз шығынды деп аталады. Төменде осы шараларды қазандықтарда

іске асыру мүмкіндіктері көрсетілген.

Қарапайымдатылған екісатылы жағу, отын бойынша оттық бөлшектер-

ін өшіргенде олар арқылы ауа беруді жалғастыру арқылы жүзеге асырылады

(1. 1 суретті қараңыз) . NOx-тің пайда болуын бәсеңдетудің тиімділігі бұл

жағдайда жану құтысындағы

қышқылттағыш

(окислитель-

ный)

мен қалпына келтіру

(востановительный) көлемдері-

нің мүмкіншіліктерімен анық-

талады [4] . Бұл әдістің сәтті

орындалуы үшін келесі шарт-

тар орындалуы керек:

- оттық саны көп болуы керек

немесе олар көп қабатты орна-

ласуы керек;

- отын бойынша оттықтардың

өндірулік қоры;

- оттықтардың қабаттарының

ара қашықтығын таңдағанда

қажетті созылыңқы қалпына

келтіру аймағын қамтамасыз

ету.

Бұл әдістің негізгі

кемшіліктеріне кейбір қазандар

үшін максималды жүктемелерде оттықтардың кейбір бөлшектерін өшіруге

болмайтындығын және тиімділігінің жүктеме азайғанда сәйкесінше азаюын

жатқызуға болады. Соңғысы қыздыру температурасы мен отынның толық

жануын қамтамасыз ету мақсатында минималды жүктемелердегі ауа

шығынының елеулі өсуінен болады.

Тектеспеулік (стехиометриялық емес) жану (1. 2 суретті қараңыз) ошақ

құтысының (камера) көлемі

бойынша жанудың қалпына

келтіру (αв < 1, 0) және

тотығу (αок >1, 20 . . . 1, 25)

аймақтарының (1. 3 суретті

қараңыз) құрылуының нәти-

жесінде, ошақтың шығы-

сындағы дәстүрлі ауа шығы-

ны сақталғанда (1. 3 суретті

қараңыз) жүзеге асады. Қа-

зандықтарда отынды стехи-

ометриялық емес жағу от-

тық қондырғыларындағы

отын мен ауа теңеспеуінің

әртүрлі тәсілдерімен жүзеге

асырылады. Разбаланс ауа,

отын немесе бірдей ауа мен

отынның оттықтары арасында

қайта үйлесу нәтижесінде

алынады.

Стехиометриялық емес

жағудың негізгі кемшілігі -

қазанның жүктемесі төменде-

генде ΝΟх-ті бәсеңдету тиім-

ділігінің төмендеуі болып

табылады. Ереже бойынша

бұл оттықтардағы отын-ауа-

ның

оңтайлы (оптималды)

қатынастарының өзгеруімен

байланысты. Берілген кемші-

лікті жоюдың бір нұсқасы -

оттықтағы отын-ауа қатына-

сының реттеу жүйесін жөнге

салу (егер қазанда орнатылған болса) .

Бір қалыпты химиялық кемжанумен жағу - ең көп таралған және оңай

іске асырылатын тәртіптік шаралардың бірі, ошақтағы ауа шығынын азайтуға

негізделген. Берілген әдісті,

әдетте оттықтардағы ауа шығынының

еселеуішінің αmax-ға жақын мәндерінде жұмыс істейтін, қолданыстағы

қазандарға қолдануға болады (1. 3 суретті қараңыз) . Әдетте, ауа шығынын αраб

= αкр+0, 02 . . . 0, 04 мәніне дейін төмендету нәтижесінде азот оксидінің

шығарындылары 10 . . . 30% -ға азаяды.

ΝΟχ -ті бәсеңдетудің одан да жоғары тиімділігін α мәнінен αраб мәнінен

химиялық кемжану пайда болғанға дейін азайтқанда байқалады [6] . Шығар

газдарындағы СО концентрациясы 50 . . . 100 ррm болғанда әсері жоғары

деғгейге жетеді [6] . Қазанда заманауи автоматтандыру құралдарынсыз

мұндай жұмыс тәртібін сақтап тұру қиын және баты талап персоналдың

жоғары мамандырылуы. Берілген шараны сәтті жүзеге асыру жану процесін

үздіксіз қадағалап отыруды талап етеді, сондықтан мұнда жеткілікті тұрақты

химиялық кемжануды қамтамасыз ететін отынды жағу мәселесі қаралып

отыр, яғни соңғы кезде қолданыстағы қазандарға жиі енгізілетін, жұмыс

тәртібін реттеу мен іске асыруда заманауи газаналиаторлары мен автоматтан-

дырылған реттеу жүйелерін қолдану.

МЭИ-да қолданыстағы қазандарға (БКЗ-75-3, 9ГМ, ЦКТИ-75-3, 9РФ,

ТПЕ-430, ТГМ-84А, ТГМ-84Б, ТГМ-96Б және т. б) осындай шараларды

енгізуде жиналған тәжірибелер өте көп. Алайда жоғарыда қарастырылған

шараларды енгізгенде барлық жағдайда қажетті нәтижеге қол жеткізілмеген.

Азот оксидтерінің пайда болуын бәсеңдетудің тиімділігі

аззиянды

технологияларды біріктіріп қолданғанда жоғарлатуға болады. Бұл мақалада

біріктірілген шараларды енгізудегі МЭИ-да жиналған тәжірибелер

қарастырылған. Оған төмендегі қолданыстағы БКЗ-75-3, 9ГМ және ТГМ-96Б

қазандарына енгізілген тіршілік ортаны қорғау шаралар мысал бола алады.

1. 2. 2 Тектеспеулік және екі сатылы жағу шараларын бірлестіру

Жоғарыда қарастырылған әдістердің негізгі кемшіліктерін жою үшін

олардың бірлескен түрін қарастыруға болады. Бұл жағдайда

БАҚ ЧМЗ ЖЭС-дегі БКЗ-75-3, 9ГМ қазаны алты екі қабатты құйынды

оттықтармен жабдықталған (1. 4 суретті қараңыз) . Сынақ табиғи газ бен

мазутты жағу арқылы жүргізілген. Нәтижелері, азот оксидін бәсеңдетуде ең

тиімдісі табиғи газды жағудың екісатылы және стехиометриялық емес

тәртіптерін құрамдастыру - отын бойынша (ауа берудің мөлшерінің

сақталуымен) екінші қабаттағы ортаңғы оттықты өшіру және төменгі

қабаттағы оттықтардың ауа шығынын азайту болып табылады. NOx

шығарындыларын тағы да азайтуға құрамдастырылған тәртіпте отынның

химиялық кемжануын азайтудың қосымша шараларын енгізу мүмкіндік

береді. Табиғи газ отын жанғанда жүктеменің D = 45 . . . 75 т/сағ диапазонында

азот оксидінің шығарындылары 370 . . . 410 -нан 50 . . . 120 мг/м3-ке дейін азаяды.

Бұдан да төменгі жүктемелерде берілген сұлба ошақтағы ауа шығыны

коэффициентінің артуы салдарынан NOx -тің нормалық мәніне жете

алмайды. Сондықтан D = 35 . . . 45 т/ч болғанда отын бойынша №5 оттық ауа

берілуі сақталған күйде өшіріледі. Осы сұлба бойынша жүктеменің 35 т/сағ

минималды мәнінде жүргізілген шаралардың нәтижесінде азот оксидінің

шығарындыларынығ мәні нормалық мәнінен төмен болды және 140 . . . 150

мг/м3-ті құрады, бұл қыздыру ыстықтығын ұстап тұруға қажетті ауа

шығыныны еселеуішінің жоғары болуымен түсіндіріледі.