Кабина қозғалтқышының оптималды графигі
3
4
5
6
АННОТАЦИЯ
В дипломной работе изучена программная среда Unity Pro (Schneider
Electric). Разработан программный продукт для выполнения лабораторных
работ студентами технических специальностей ВУЗов, имитирующих
реальные процессы, обеспечивающий работу в режиме реального времени
систем сбора, обработки и отображения информации об объекте мониторинга
или управления.
Принцип визуализации реализован на примере рабочего
хода пассажирского лифта.
Проведен расчет технико-экономических показателей по
индивидуальному заданию и решение ряда вопросов по безопасности
жизнедеятельности.
АҢДАТПА
Бұл дипломдық жұмыста Unity Pro (Schneider Electric) бағдарламалық
ортасы зерттелді. ЖОО-ның техникалық мамандығының студенттері
зертханалық жұмыстарын орындауы үшін бағдарламалық өнім
құрастырылды. Бұл өнім нақты процесстерді имитациялау, бақылау және
басқару нысанасы туралы ақпаратты нақты уақытта жинап, өңдеп және
көрнекілей алады. Визуалдау қағидасы жолаушы жеделсатысының жұмысы
негізінде құрастырылды.
Жеке тапсырма бойынша техника-экономикалық көрсеткіштері және
өміртіршілік қауіпсіздігі мәселелері бойынша бірқатар есептердің шешімі
келтірілген.
Мазмұны
7
Кіріспе
1-Бөлім Технологиялық бөлім
1.1 Тұрғын үй лифттеріне қойылатын талаптар
1.2 Лифтті өндірушілер
1.3 Лифттің құрылысын таңдау
1.4 Негізгі және көмекші жабдықтар
1.5 Лифтінің құрамдық бөліктерінің жұмысы мен сипаттамалары
1.5.1 Жүкарба
1.5.2 Кабина. Аспа
1.5.3 Ұстапқалғыштар
1.5.4 Кабина есігі
1.5.5 Шахта есігі
1.5.6 Қарсы-салмақ пен кабина буферлері
1.6 Лифттің көтерілу механизмі.Желінің кинематикалық сұлбасы
1.7.1 Жүктеменің есептелуі мен қозғалтқыштың қуатын таңдау
1.7.2 Лифті арқандарын таңдаумен есептеу
1.7.3 Электр қуаттын есептеуге бастапқы мәндер
1.7.4 Қорғаныс аппараттарын таңдау
2-Арнайы бөлім
2.1 Басқару объектісін анықтау. Автоматтандыру мақсаты
2.2 Басқару объектісі. Оның кіріс шығыс координатасы
10
12
12
14
14
15
16
17
18
18
19
21
21
22
23
25
28
29
30
30
33
2.3 Басқару жүйесінде функциональды сұлбаны және процсстің басқару 34
алгоритімін жасау
2.4 Технологиялық орындаудың нұсқасын жасау
2.5 Құрылғының сенімділік көрсеткіштерін көтеру шаралары
3 Жүзеге асыру ортасын таңдау
3.1 UnityPro бағдарламалық ортасын зерттеу
3.2 UnityPro бағдарламалау тілдері
3.3 Индустриялық автоматтандыру жүйесінің жұмыс принципі
3.4 БЛБ бағдарламалық құралының архитектурасы
3.5 Қолданушы интерфейсі
36
40
41
41
43
45
47
48
3.6 Адам тасымалдаушы лифтің инициаландыру режимі, апатты тоқтау 50
және жұмыс барысы
3.7 Зертханалық жұмысты орындау реті
4 Эканомикалық бөлім
4.1 Жобаны жасауға кететін шығындар
4.2. Эксплуатациялық шығынды есептеу
5 Өміртіршілік қауіпсіздігі
5.1 Жүктік лифттің мысалындағы Unity Pro бағдарламалау ортасында
54
62
62
67
70
70
виртулды бақылауышты бағдарламалау.
5.2 Анықталған қауіпті және зиянды өндірістік факторлардың адам 72
ағзасына әсері
8
5.3 Лифті кабинасының бөлмесінің ауа тазарту жүйесін есептеу
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
9
75
79
80
Жаңа информациялық технологияны және программалық өнімді
қолдану техникалық мамандықтағы ЖОО-ы студенттерінің оқу жұмысын
орындағанда, сонымен қатар виртуалды лабораториялық стендті жасау
UnityPro (SchneiderElectric) программалық ортасында, технологиялық және
өндірістік процесті нақты көрсетеді, ғимаратты автоматтандыру және салу,
берілген процестермен контроллерлік басқару, нақта уакыттық тәртіпте
визуализациялау және технологиялық өндірістік простердің параметрлерін
өзгерту мүмкіндігі осы уақытта маңызды міндет болып
табылады.Идинтификациялауды және автоматты басқаруды кең ғылыми -
техникалық әдебиеттер қарастырады, негізінен, аздаған бір бағыттағы ерекше
сұрақтарды
және
пікірлесуге
шектеулі
жалпы характерлері негізгі
қиындатылған математикалық есептері бойынша , үйренушілер бұны аса
жақсы қабылдамайды және қолданбалы пайдалануға нақты ұсыныстар
бермейді, сондай-ақ нақты технологиялық процестерді көрнекі көрсетуді және
кейбір параметрлердің әсерінен өзгеруі нақты уақыт тәртіптемесінің соңғы
қарытындысы болады. Осыдан UnityPro (SchneiderElectric) программалық
ортасында виртуалды лабораторялық стендті құру, нақты технологиялық және
өндірістік еліктеме процестерді, ғимараттарды автоматтандыру,
контроллерлік мәліметтерді басқару және ұқсастыру процестері, нақты уақыт
тәртібінде процестерді визуализациялау өзекті мәселе болып табылады.
Жұмыстың мақсаты программалық өнімді жасау ЖОО-ң техникалық
мамандығындағы студенттері лабораториялық жұмысты орындау, жұмысты
нақты уақыт жүйесінде қамтамасыз ету, объектті ақпаратты бақылауды
немесе басқаруды бейнелеу және өңдеу.Бұл жұмыста біз жұмыстың жүру
тәртібін,орнатылуын, жолаушылар лифтінің авариялық тоқтауын, элементтің
ғимаратты автоматтандыруға қолданылуын қарастырамыз.
Периодтық әсерден болатын көтеруші құрылғыны Лифт деп атаймыз,
екі немесе оданда көп қабатты қызмет етеді, жолаушыларды немесе ауыр
жүктерді кабинаға немесе платформаға енгізеді және олрады әр қабатқа
тасымалдайды.Кабинаның немесе платформаның қозғалысы тәртіп бойынша
электорлық жетекпен шахта қабырғаларына қатырылған оны рельстермен
бағыттап отырады,тігінен немесе тігінен 15° аутқып орналасқан. Лифт
әкімшілік, тұрғын ғимараттарының инженерлік жабдықталуының
ажырамайтын бөлігі болып табылады.
Лифттің номиналды жүк көтергіштігі, оның тасымалдауға есептелген
жүктің максималды салмағы болып табылады.Кабинаның салмағы және оның
ішіндегі құрылғы және қондырғы (дара рельсті, рельстік жолдарды, жүк
көтергіші және т.б) жүк көтергіштің мөлшеріне қосылмайды. Лифтіның
номиналды жылдамдығы лифтіның есептелген кабинаның жүру жылдамдығы
болып табылады. Жолаушылар лифтісінің өнімділігі- ол бир бағытта 1
сағаттта лифтімен тасымалданылған жолаушылар саны. Лифт қалалардағы
көпшілік жиналатын жерлердегі негізгі жолаушы тасымалдаушы құралдардың
бірі болып келеді.Оның рөлі үздіксіз өсуде оның үрдісі құрылыс
10
қабаттарының өсуіне байланысты. Адамдарды жалпылай тасымалдау лифтінің
барлық өспелі категориясын, сенімділігін және қауіпсіздігін талап етеді.
11
1. Технологиялық бөлім
1.1 Тұрғын үй лифттеріне қойылатын талаптар
Қауіпсіздікті және сенімділікті қолдану жұмысына - негізгі талаптар
жобаға негізделіп базаланған, лифтілік құрылғыны жасау және пйдалану. Бұл
талаптар ҚЕжЛҚЭ, ГОСТ және лифтінің техникалық шартынан көрініс тапты.
Лифтіге келесі қосалқы талаптар көрсетілген: дәл қабат алңының бірдей
деңгейіне тоқтау; кабинаның бір қалыпты қозғалысы жылдамдық алғанда
және тоқтағанда; жолаушыларды тасымалдауға жабдықталған жағдайы;
лифтіні жалпыға ортақ қолдану; дыбыссыздық жұмысы;
Кабинаның нақты тоқтауы кабинаның еден көлемі мен қабаттың еден
белгілерінің алаңы айрмашылығымен анықталады. Нақты емес тоқтауы
кабинаның тежеу жолдарымен, жүк салмағымен және тежеу кезінде қозғалыс
бағытымен анықталады. Көтеріліп бара жатқан жүк кабинасын тежеу кезінде
тоқтау жүк түсіретін табалдырық алаңынан біраз төмен болады, сонда бос
кабина біраз жүріп бұл деңгейден жоғары тоқтайды. Төмен түсіп бара жатқан
жағдайда кері көрініс орындалады. Кабинаның дәл тоқтау датчигі кабинаның
еден деңгейімен және қабат алаңымен, жүктелген және бос кабиналардың
қозғалысы бір бағытта болғанда қондырылады.
ҚЕжЛҚЭ ұсынысы бойынша кабинаның дәл тоқтауы төзу шекарасының
шегінен шықпа керек: аурухана лифттері және жүк лифттерінің дара рельсі
+-15 мм; қалғандарына - +-50 мм. Басқару жетегін қолдануда үш фазалық
айнымалы тоққа және тұрақты тоқ жетегінде тоқтау едәуір көп
дәлдікке
жетеді.
Кабинаның сандық бір қалыпты жүруі деңгейі үдеткішінің ұмтылысы
және көтергіш механизмнің тежелуі кезінде анықталады..
ҚЕжЛҚЭ нормалары бойынша максималды үдеткіші (бәсеңдеуі)
кабинаның
нормалаушы
эксплотациялық
режимі бойынша
келесі
2
түрлеріне -2 мс2. Стоп кнопаксы басылғаннан кейін кабинаның тоқатап
тежелуі -9,81 мс2 аспауы керек. Кабинаға отырғызу кезінде авариялық ұстап
калу 25 мс2 үдеуі рұқсат етіледі.
Физиологиялық үдеу эффетісі уақыттық әсерге тәуелді. Үдейдің
уқыттық әсері кемдегенде 0,04 с, ал адам ағзасы 30-40 мс2 үдеуге төзе алады.
ҚЕжЛҚЭ кабинаның аз уақыттық үдеуін арттыруға (баяулатуға) рұқсат етеді.
Жолаушыларды тасмалдауының жабдықталған шарты алаңға
отырғызылған лифтіні күтудің уақыттық шартымен анықталады, бір қалыпты
және дәл тоқтауы, кабинада шумның және дірілдің болмауы, салон
вентиляциясы және едәуір жарықтануының жақсы болуы. Жабдықталуды
12өлшемдерден аспауы керек: аурухана лифттеріне -1 мс ; лифттің басқа
жақсартуға кабинаны безендіруі, ойластырылған түстер гаммасын таңдау әсер
етеді, кабинада салонының эффектті ұлғайуын құру.
Лифтімен жалпылай қолдану қабаттық алаңмен және кабина ішінен
жүргізуді басқару жүйесі айтарлықтай оңай, жолаушылардың
арнай
дайындалуын талап етпейді.
Лифтіның дыбыссыз жұмыс істеуіне шум деңгейінің түсуі және
ғимараттың ішкі құрылысымен таралуына жол бермеу болып табылады.
Бұның мақсаты, лифтіның жүк арбасы және лифтінің басқада құрылғылары
амортизаторға қондырылады және олардың құрылысына шуммен дірілдің
салыстырмалы деңгейінің көрсетілуін талап етеді. Бұл талаптар монтаждау,
профилактикалық және жөндеу жұмыстарында ескеріледі.
Лифтіны жобалағанда реттелген техникалық шарттарға байланысты
лифтіге жақын орналақан бөлме деңгейінің шумы шекті рұқсат етіледі.
Сәйкесінше нармативті мәліметтер белгіленген және сәйкесінше ғимараттың
технологиялық қолданылуына тәуелді.
Лифтінің электроқұрылғысына кедергі көздерін жоғарғы сапалы
экрандаумен электромагнитті кедергілердің деңгейн төмендету және лифт
қоректенуінің электр
тізбегі электрлік
енгізу құрылғыларында
жоғарғыжиілікті сүзгілерді орнатумен кепілдеме беруі мүмкін.
Лифтінің кабинадағы жүрісін және арқандық жетек құрылғының орын
ауыстыруын жүк арбалық немесе соңғы бөлігіндегі сояушы гидроцилиндрдің
түпкі механизмнің көтерілуін арқандық жүйе құрайды..
Биздің елде және шеткі елдерде электірлік лифтінің арқандық, жүк
арбалық әртүрлі құрастыруларын пайдаланады. Лифттің жүк арбалық
қауіпсіздігіне ерекше талаптар қойылады.
Әсер етуші, апаттық және тексеру режимінде жүкарбаның құрылысы
түсетін күшке есептелуі қажет.
Лифттің электірлік белін жүкарба сапасына қолдануға болмайды..
Жетекші арқандық мүшемен жүкарба тежегішінің арасында
ажырамайтын кинематикалық байланыс болмауы керек. Жүкарба
автоматтандырылған нормалы-тұйықталған қалыптық тежегішпен
жабдықталуы қажет.
Жүкарба бәсеңдеткішсіз болғанда қозғалмайтын кабинаның электірлік
желісінің болмауы жүйе электрлікқозғалтқыш моменті арқасында устап
тұруға екі тежегіш қондырылуы қажет. Серіппелік және шегіндірілген
тежегіштің электромагниттік жүйесі тәуелсіз екі тежегіштен тұрады олардың
әр қайсысының қалыбы тежегіштерден тұрады екі қалыпты тежегіштің біреуін
қолдануға рұқсат етеді.
Әр қалып кабинаның есептік салмағын ұстап тұруға тежегіш моментін
құру қажет.Ерікті жалпы айналым ұштары кездейсоқ жанасудан
сақтандырылуы керек.
Жүкарбалы кабина бекітілген штурвал арқылы қозғалады бұған қолдық
жүйе қондырылуы қажет.
13
Тежелгіштің өздігінен қайтқыш күйі жүкарба құрылысында қолдық әсер
тоқтағаннан кейін қолдық тежегішті өшіру қондырғысы қондырылуы қажет.
Жүк арбаның бәсеңдеткіші болмаған жағдайда арнайы қолдық жүйе
ажыратқышпен басқарылуы қажет. Жүкарбада лифтінің көтеріліп түсуіне
штурвалдың айналу бағытын көрсету қажет. Кабинаның есептік салмағы
көтерілген кезде штурвалға түсетін қолдық әсер күші 235 Н аспауы
қажет.Ұстап қалғыштардан кабинаны шешкенде қолдық желіге түсетін күш
640 Н аспауы керек.Жүкарбаның арқандық тегермелік басқармасы
құралдармен толықтырылуы қажет.
Бұның құрылыс төзімділігіне және герметикалық талаптарына жауап
беруі қажет.Лифтінің сипаттамаларының дәрежелік анықтамасын пайдалану
құрылыстың көтергіш механизімінің параметрлеріне тәуелді.
1.2 Лифті өндірушілері
Әлемдік нарықта негізгі өндіруші компанияларға жататындар OTIS,
SCHINDLER, KONE, THYSSEN, SCHNEIDERELECTRIC, MITSUBISHI.
SCHNEIDERELECTRIC лифт өндіргішінің сипаттамалары:
1) Жолаушыларға жоғарғы деңгейлі жайлылық.
2) Қозғалтқыштың және сыртқы тежегішті кіріктірме функциясы
арқылы басқарудың жақсартылған түрі қауіпсіз және дәл кабинаны қабат
деңгейімен келтіруді қамтамасыз етеді, сонымен қатар өз кепілдемелерін
ұсынады:
- толық жүктеген кездеде бірқалыпты іске қосылуын және
тоқтатылуына;
- тежелгенде шумның төмендеуін;
- дірілдің төмендеуін.
3)
Қауіпсіздіктің
жоғарлауы және
қатердің
штаттық емес
жағдайларының басталуын төмендеуі:
-
қазіргі өндірушінің шешімі бойынша апаттық қатердің және
қазіргі заманның жабдықтарымен қамтамасыз етеді;
-
программалық қамтамасыздандыруы парольдік рұқсатпен икемсіз
жүгінуден қорғау;
-
-
кабинаның жоғарғы модульдермен жайғастырылуы;
лифт шахтасының бір қалыпты жарықтануы.
4) Монтаждаудың қарапайымдылығы және өзіндік құнының
төмендігін.
5) Бірыңғайлы шешим өндірушінің жабдығының талабына жауап
береді.
-
қосудың қарапайымдылығы және соңғы сөнгіштерінің модульдік
әрлемділігі;
14
-
ASi шоғырсымды шина жүйесі уақытты және жобалауға кеткен
шығында және монтажды үнемдейді;
-
-
алдын ара қаралған басқарудың параметрлік жүйесі;
икемдеуге және лифтіні қосқанда пайдалануға кеткен уақытты
үнемдейді.
1.3 Лифт құрылысын таңдау
Біз тұрғын үйдің 4-ші қабатына лифтілік жабдықтың жаңартылуын
қарастырамыз, ол жерде SchneiderElectric өндіруші фирмасының лифтісі
қондырылған. Бұл жерде лифтінің жоғарғы жағында жүкарбаның арқандық
жүйесінің бір қоршаулық желісінің қолданылуын қарастырамыз.
1.4 Негізгі және көмекші жабдықтар
Жолаушылар лифттернің әр түрлілігіне қарамай, әр лифттің негізгі
элементтерінің мақсаттары бір (1.1 сурет).
Тасымалдаушы арқандар арқылы көтергіш механизм кабинаны
жылжытады,ол аспа арқылы кабинаға бекітілген. Кабинаны және салмақтың
жарты бөлігін қарсы -салмақ күші теңестіріп отырады. Кабина және қарсы-
салмақ шахтада қондырылған қатты бағытпен қозғалады.
Кабина және қарсы-салмақтың жоғарғы және төменгі жағына
бағыттаушы тоспа қондырылған, кабинаны және қарсы -салмақты көлденең
жызықтықта тіркеп отырады.
1 - машина бөлмесі; 2 - көтергіш механизмі (жүкарба); 3 -
тасымалдаушы арқан; 4 - аспа; 5 - ұстап қалғыштар; 6 - кабина; 7 - тосп; 8 -
шахта;
9 - бағыттаушы кабиналар; 10 - бағыттаушы қарсы-салмақ; 11 - қарсы-
салмақ;
12 - буфері; 13 - түпкі бөлме; 14 - созып кигізілген қондырғының шектеулі
жылдамдығы;15 - арқанның шектеулі жылдамдығы; 16 - шекті жылдамдық; 17
- лифтті басқару панелі.
15
1.1 сурет-Жолаушылар лифтісінің сұлбасы
Лифт құрамдық бөліктерден тұрады, олар шахта мен машиналық
бөлмеде орналастырылған. Лифтінің машиналық бөлмесі мен шахтасын
ғимараттың құрылысытық конструкциялары құрайды (кірпіштік қалау,
бетондық шығыр құрайды және т.б)
Жолаушылар мен жүкті тігінен қозғалып тасымалдау кабинада
орындалады.
Лифтінің негізгі құраушы бөліктеріне: жүкарба,кабина,қарсы-салмақ
бағытталған қарсы салмақ, шахта есіктері,жылдамдық шектеуші, түпкі түйін
бөлшегі, электржабжығы және электр ажыратқышы.
Машина бөлмесінде қондырылған жүкарба арқылы кабина мен қарсы -
салмақтың жылжуы арқан күшімен іске асады. Сол жерде жылдамды
шектеушілер, басқару жабдығы, қосу жабдығы орналасқан.
Кабинаға кіріп шығуда шахта жоғарысында шахта есіктерімен жабылған
біршама ойықтар бар.Есіктің ашылып жабылуын кабинада қондырылған желі
арқылы іске асады. Кабина есігі белгіленген қабатқа келгенде ғана ашылады.
Кабина белгіленген қабатқа келмегенде шахта есігін арнайы кілтпен ғана
ашуға болады.
16
Лифт жұмысының жалпы қағидаты келесідей:
Лифтіні шақыру кнопкасын басқанда электірлік басқаруға
электрлік
импульс сигналы келеді, егер кабина сигнал келген жерде тұрса кабина мен
шахта есігі ашылады, егер ол жерде болмаса оның жылжуына команда
беріледі.
Жүкарба орамының электрқозғалтқышы мен катушка
электрмагнитінің тежегішіне кернеу асер еткенде ,тежегіш калыптары
ұлғаяды, электроқозғалтқыштың роторы айналып бастайды, тегершіктің
арқандық жетекшісінің айналуын бұрамдық редуктор кабина мен қарсы-
салмақты үйкеліс күші арқылы жылжуын қамтамасыз етеді.
Кабина керекті қабатқа жақындағанда лифтінің басқару жүйесі жүкарба
электрқозғалтқыш роторын төменгі жиелікті айналымға қосады. Кабина
табалдырығымен шахта есіктерінің табалдырығы бірдей деңгейге келгенде
кабинаның жүру жылдамдығы төмендеп тоқтақтағанда, есік желісі іске
қосылып, кабина мен шахта есіктері ашылады.
Жолаушылар керекті қабатқа жетіп шыққанда есік жабылады және
тағыда батырманы баспағанша кабина сол қабатта тұра береді.
1.5 Лифтінің құрамдық бөліктерінің жұмысы мен сипаттамалары
1.5.1 Жүкарба
Жүкарба лифтінің машина бөлмесінде орналасқан, ол кабина мен қарсы-
салмақты қозғалысқа келтіруге арналған.
Жүкарбаның негізгі құрама бөліктеріне жататындар: бәсеңдеткіш,
тежегіш,қозғалтқыш, жетекші арқандық тежегіштер,жақтау.
Жүкарбаның барлық элементтері жақтауға монтаждалған амотизаторлар
арқылы машина бөлмесін жабады.
Май деңгейі май көрсеткішімен басқарылады. Жабық тығынмен
корпустың төменгі жағындағы тесік арқылы майды құю жүргізіледі.
Жүкарба қозғалтқышы жұмыс жасамағанда тұйықталған тежегіш қалпы
лифт кабинасын қозғалмайтын күйде ұстап тұрады. Тежегіш иінтірекке
бекітілген функционалдық қаптамадан және электрмагниттен тұрады.Керекті
тежегіш моментін серіппелер құрады. Қолдық тежелуге жылжымалы тұтқа
пайдаланылады.
Қозғалтқыш
екі жылдамдықты асинхронды қысқы тұйықталған
ротордан тұрады. Статор темпиратураны қорғау датчиктерімен қапталған.
1.5.2 Кабина. Аспа
Шахтада лифт кабинасы күштік тарту арқандарына ілінген және
жолаушыларды тасымалдауға арналған.
Лифттің кабинасы жоғарғы бөренелерден, төбеден, еденнен, кабинаның
екі жақты есігінен, есік желісінен және төменгі бөренеден тұрады.
Бөренелерде : ұстап қалғыштар, кабина аспасы, тоспалар қондырылған.
Кабина төбесі жоғарғы жағы болып саналады.Төбесінде шырақтар мен
сымды қорапта қысып қосуға арналған сонымен қатар шахта есіктерінің
17
тексеріс режимі кезінде деблокировка кнопкасының, біреуін басқанда кабина
жылжуы мүмкін.
Табиғи вентиляция кабинадағы вентиляциялық тесіктер арқылы
қамтамасыздандырылады.
Кабинаға арқанды бекітуге аспа қолданылады. Арқанның қысып тартып
тұрған сүйір бөлігіне бекітіліп иілгеннен кейін, әр қанат сүйір шеңберден
өткізіледі.
Құрсауы жоғарғы ось теңгергішімен қосылған, ол тарту күшімен
төменгі теңгергішке қосылған, барлық кабиналар,амортизатор, тарту күші
жоғарғы бөренелер арқылы төменгі теңгергішке бекітілген, тарту күші,
жоғарғы теңгергіші мен құрсауы оны арқанға жібереді.
Арқанның керілуін басқару , бөренде арқанның босаңдау жерін басқару
үшін жақтау мен сөндіргіш қондырылған.
Егер біреуі ажырағанда немесе босағанда, екі немесе үш арқанның
теңгергіші жақтауға басады, ол сөндіргішке әсер еткенде, электқозғалтқыш
сөнеді ол кабинаның тоқтауына әкеледі.
Барлық арқанның тарту күші босағанда немесе үзілгенде шығыршық
тартылып төмен түсіп жұқа темир арқылы жақтауды басады, ол сөндіргішке
әсер етеді.
1.5.3 Ұстапқалғыштар
Кабинаның төмен қарай жүру жылдамдығы жоғарлағанда жылдамдық
шектегіш іске қосылады осы кезде кабинаны тоқтатуын немесе ұстауын
ұстапқалғыштар арқылы іске асырылады.
Ұстапқалғыштар - бір қалыпты тоқтатады, серіппе астында, сүйірлеу
болып келеді. Ұстапқалғыштар лифтімен қауіпсіз қолдануды қамтамасыз етеді
жылдамдық шектеуішпен сәйкес жұмыс жасайды және маңызды түйіні болып
табылады.
Ұстапқалғыштар
төрт түрлі бірдей конструкциялық механиз
сыналануынан және ұстапқалғышты іске қосу механизімінен тұрады.
Сыналану механизмі тежегіш тоспадан тұрады, қалыпқа қатысты тігінен
қозғалады,тоспаның негізі тежегіш элементтеріне серіппе мен сүйір болып
табылады ол механизм денесінде қондырылған.
Тоспа тежегіші жоғары жылжығанда, бағыттаушы жұмыс басына
тигеннен кейін, қосылу механизмі білікке бекітілген тұтқыш сүйіріден
тұрады, біліктер өз арасында тарту күшіне қосылған, оған қайту серіппесі,
сомын реттеуші, ұстапқалғышты қосу механизімі мен жылдамдық шектеуші
қосқыш орнатылған.
Жылдамдық шектеуші іске қосылғанда арқан қозғалысын тоқтатады, ол
ұстағыш тұтқышын қосу механизіміне бекітілген. Кабина әрі қарай төмен
қозғалғанда білік тұтқышын бұрады тарту күшімен білікте бұрылады,
біліктердің бұрылуы тұтқыш көмегімен бұрылады, ол өздігінше сыналу
механизімін іске қосады.
18
Для снятия кабины с ловителей необходимо поднять кабину, тормозные
башмаки под действием собственного веса и пружины опускаются и
механизмы ловителей возвращаются в первоначальное положение.
Ұстап қалғыштан кабинаны шешу үшін кабинаны көтеру керек,
тежегіш тоспа өз салмағының әсерінен серіппесі мен ұстапқалғыш механизмі
бастапқы қалпына қарай айналады.
1.5.4 Кабина есігі
Кабина есігінің автоматтылығы кабинамен қауіпсіз қолдануға кепілдеме
береді.Екі жақты күйі (ашық немесе жабық) электірлік сөндіргішпен
басқарылады.
Кабина есігінің желісі қайсысының көмегімен болсада есіктің ашылуын
орындайды,ол бұрамдылық редукторынан тұрады, жәй жүрісті білік тұтқышқа
орнатылған.
Ротор электрқозғалтқышы қосылғанда сүйірі арқылы
редуктор
айналымының бұрамдылық білігі мен бұрамдылықтың жәй жүрісті білікке
жылжуы беріледі. Тұтқыш ролигі бар иығы жарты шеңбермен және роликке
сүйене отырып жылжығанын сипаттайды, кабина есігінің күймесіне
қозғалмай бекітілген, жармен бірге күймені сызғыш бойымен жылжуын
мәжбүр етед.
Арқан арқылы бұл қозғалыс екінші жармаға беріледі, ол қарсы бағытта
қозғалады. Шахта мен кабина есігі бір уақытта ашылады.
Тұтқыштың бұрылу бұрышы жұдырықтарының қондырылуына
байланысты,ашық есік кезінде тұтқыштың орыны көлденең +- 5 мм, ал жабық
кезінде барынша көтеріліп тұруы керек. Тұтқыштың тіреуішке қондырылуы
желінің нормальды тәртібінде рұқсат етілмейді. Тұтқыш жұдырықтары
төлкеге бекітіліп тұтқыш пен бірге қозғалады керекті момент кезінде
сөндіргішпен электрқозғалтқыш импульсінің өшуіне әсер етеді.
Егер есік жабылғанда есік ортасында жолаушы немесе басқа нәрсе
қысылып қалған жағдайда желіде электрқозғалтқышты арнайы тетікке
ауыстыру үшін аранайы қондырғы бар. Бұл қондырғы келесідей жұмыс
жасайды: есік желісінің жабылуы іске қосылғанда тұтқыш жарма жүрісін
ұстап тұрады, кабина есігінің жабылуы серіппелер мен шахта есіктерінің
жармаға салмақпен әсер еткенде іске асады.
Жарма жүріс кезінде алдында кедергілер болса олар тоқтайды, бірақ
тұтқыш қозғалысын жалғастырады.Қисайтылған түреуіш пен бүркеншіксіз
шеге арасында саңылау таңдалынады және бүркеншіксіз шеге қисайтылған
тіреуіш арқылы таяды,төлкені төмен түсіріп тұтқыш иығын басады.Серіппе
сығылғанда, рамка мен тұтқыштың екінші иығы арасынан саңылау таңдалады
ол кіші сөндіргішке әсер етеді.
Рамка ауытқығанда тұтқыш әсерінен босалады
Бүркеншексіз шеге кіші сөндіргіші, электқозғалтқыш желісінің есігін
импульс арқылы кері жүріске жібереді. Есік қайта ашылады. Кабина екі
жақты есігінің жабық кезінде тұтқыш барынша көтерілген күйде болу
керек,жапқыш қондырғы рөлін бүркеншексіз шеге атқарады, ол кабина екі
19
жақты есігін жылжымайтындай қылады. Бұдан басқа алмалы-салмалы тіреуіш
қондырылған, ол қосымша қауіпсіздік элементі болып табылады, кабина
ішінен екі жақты есікті ашылмайтындай қылады.Жолаушыларды кабинадан
шығару кезінде серіппе сығылып, тіреуіш бұрылады.
1.5.5 Шахта есігі
Шахтаның есігі оған рұқсатсыз кіруді болдырмау үшін арналған. Шахта
есігі - жылжымалы, автоматты, кабина есігінің көмегімен қозғалысқа
келтіріледі, бөренеден, арқалықтан, тіреу және босағадан тұрады. Тіреудің
жоғарғы жағына бөрене мен арқалық бекітіледі, төменгі жағына босаға
бекітіледі. Бөренеде түйреуіштің көмегімен бекітілген жармасы бар күймеше
орнатылған сызық бар. Әр күймеше сызық бойымен доңғалақша көмегімен
қозғалады. Мойынтіректер күймешелердің сызықтан көтеріліп және қозғалып
кетуін болдырмайды. Сызықтың көлбеулігі есіктердің өзінің салмағының
әсерінен жабылуын қамтамасыз етеді.
Әр күймеше жабық күйінде құлыппен жабылады. Басқару блогының
тірегіне бекітілген тілім ілгешектің доңғалақшасының тірек қызметін
атқарады.Басқару блогында есік жұмысын электрлік басқару элементтері: екі
микросөндіргіш, екі иінағаш және енсіз жұқа тақтайша бар. Құлып күймені
тек жарманың жабық күйінде жабады.
Көрсетілген шахта есігінің механизмдерінің күйі жабық жабық және
бекітулі есіктердің күйлеріне сәйкес. Кабина тоқтау аймағында тұрған кезінде
құлып доңғалақшалары кабина есігінің жақтары мен бұрғыштарының
арасында орналасады. Жетектің іске қосылуымен шахта есігінің құлыптары
ашылады. Тағы да иінтіректі айналдырғында жетектер, кабина және шахта
есіктері ілеспе ашылады.
1.5.6 Қарсы-салмақ пен кабина буферлері
Қарсы-салмақ пен кабина буферлері ең төменгі деңгейде
орналасқан.Буферлер кабинаның немесе қарсы - салмақтың құлауында немесе
қатты түскен жағдайында соғылуды жай қылады.Буферлер серіппелер сияқты
жасалған бағытталған кабинаға орнатылады, ал гидравликалық буфер кабина
бөренесінің ортасын орнатылады. Кабина 1,4 мс; 1,6 мс жылдамдығы кезінде
серіппенің орнына кабина мен қарсы салмаққа гидравликалық буфер
орнатылады.
1.6 Лифттің көтерілу механизмі.Желінің кинематикалық сұлбасы.
Жоғарғы машиналық бөлмесі бар лифттер техника-экономикалық
жағынан жақсы көрсеткішке ие.
Жоғарғы машиналық бөлменің
артықшылығы: ғимаратқа тиесілі концтрукциялық көтергіш арқанның
арқасында жүктеме азаяды;арқанның ұзындығы қысқарған сайын төзімділігі
жоғарлайды, көтергіш механизмнің қуат көзі мен жүрісін бақылау
жоғарлайды, лифт бағасы арзандайды. Полистік желісі бар схемалар егер
лифтіде бірдей жүкарба әртүрлі жүк көтергішпен немесе лифтінің жүк
көтергіштігі жоғарлағанда қолданылады.
20
1.2 сурет- Лифтінің кинематикалық сұлбасы
Негізгі түйіндері:
- қозғалтқыш, лифті теңгергішінің арқандық жүргізушісіне жағдай
жасауға қызмет етеді.
- эл.м. тежегіш, тежегіш жағдайын жасау үшін қызмет етеді.
- бұрамдықты редуктор, жылдамжүргіш біліктен жайжүргішті ЛТА
білікке келтіруге жағдай жасайды.
-ЛТА, лифті теңгергішінің арқандық жүргізушісі жағдай құру ішін
қызмет етеді.
- қарсы-салмақ.
- тартқыш арқан.
- кабина.
- теңестіргіш арқан.
Кинематикалық сұлба (1.2-сурет) лифттің негізгі түйіндерінің өзара
қарым - қатынастары сұлбаны көрсетеді, күштік қарым - қатынастары да
21
көрсетілген. Лифті кабинасы тартықыш арқанға бекітілген, ол ЛТА мен
қарсы-салмаққа бекітілген. Жүкарба қозғалтқышына кернеу бергенде айналып
бастайды, редуктор арқылы айналым қозғалысы ЛТА түседі. Теңгергіштің
арқандық жүргізуші мен тартқыш арқан үдемелі қозғалысқа түрленеді.Лифті
кабинасы көтеріле бастайды.Арқан теңестіргіш тартқыш арқанның өтеміне
қажет. Бұрамдықты редуктор өте қарапайым, сондықтан оның қка(қуат көзі
мен айналымын бақылау)= 75%, сондай-ақ кабинаны қозғалмайтын күйде
ұстап тұрады. Қозғалтқыш айналымының тоқтауына тежегіш қызмет етеді,
өйткені кабина дәл қабат деңгейінде тоқтауы үшін (+- 3 см) жәнеде оны
орнында ұстауға.
1.7.1 Жүктеменің есептелуі мен қозғалтқыштың қуатын таңдау
Қазіргі замандағы лифттерде қарсы - салмақ бар, қарсы - салмақ бос
кабинаны ауырлық күшіне теңестіреді Gа көтергіш жүктің номиналды бөлігі
Gном:
мұндағы Gқ-с - қарсы-салмақтың жүк күші, Н;
- теңестіргіш коэффициентті (0.4-0.6),
0.45 ;
Ga=1500-бос кабинаның ауырлық күші, Н;
Gном 1000 -жүктің номиналды көтергіші.
Gқс=1950, Н.
Арқанды жүргізуші теңгергіш күші Fc, Н:
Fc F1 F2 ,
мұн
F1 G - арқанның келуші тармағының күші, Н
F2 Gном -арқанның кетуші тармағының күші, Н
F2 450 Н
G - пайдалы жүк
G G G
G 2500 Н
Fc 2050 Н
Fс оң мәнінде лифті қозғалтқышы көтерілгенде қозғалтқыш режимінде
ал төмен түскенде генереторлық режимде, Fс теріс мәнде генераторлық
режимде көтеріледі төмен түскенде қозғалтқыш режимінде жұмыс істейді.
Статикалық қуат пен біліктің қозғалу жағдайын келесі формуламен
анықтаймыз:
Pc1
1
3
,
мұн, Vк-кабинанынң қозғалу жылдамдығы, мс,
V 1
22
Fc Vк 10
Dат- арқанды жүргізуші теңгергіш диаметрі, м,
Dат=0.575
ip - редуктордың беріліс мәні.
i р 45
Pc1 2.697 кВт
M c1 17.463
Есептік айналым,жүктің номиналды көтеру операциясы бірінші этаждан
соңғысына және төмен бос кабинаның түсуінен тұрады.
Кабина көтеру жылдамдығы = төмен түскендегі жылдамдық =
номиналды жылдамдық яғни көтеру уақыты мен түсу уақыты бірдей.
ПВесебінің жалғасынның қосылуының берілуін ескере отырып тұрғын
үйдегі жолаушы лифттеріне ПВ=40%. Сәйкесінше ПВесеп пен ПВном мәніне
тең деп алуға болады.
Сонда ПВном кезінде талап етілген қозғалтқыш қуаты анықталады:
мұндағы Кқ- қосалқы коэффициент, динамикалық жүкке жылудың
әсерін есептейді,әдетте ол маңызды болып саналады.
Кқ=1.3-1.5
Кқ=1.5
Білік қозғалтқышының айналу жылдамдығы, радс:
ном
Барабанның айналу жылдамдығы, радс:
Барабанның айналу жиелігі, айнс:
Барабанның айналыу жиелігі, айнмин:
Біздің білікке мотор-редукторды таңдаймыз. Қарапайым қозғалтқышқа
қарағанда бірнеше артықшылығы бар. Біріншіден аз габаритті өлшемін
аламыз, екіншіден монтаждау оңай болады.
Берілген параметр арқылы мотор-редуторды МПО2М-15-45-5.534,
қуатын 5.5 кВт, беріліс саны 45, шығыс біліктің номиналды айналу жиелігі 34
айнмин.
1.7.2 Лифті арқандарын таңдаумен есептеу
Арқанның созылуын есептегенде тек статикалық жүк қаралады.
23
Осыған байланысты қосалқы коэффициент өте жоғары болуы қажет,
өйткені оның ұзындығы қосалқы кернеу күшінің әсерін есептеу қажет,
мысалға: иілу кернеу күші, арқан тегершікті немесе шығырды ұстап
қалғанда;сымдағы бастапқы ішкі кернеу арқанның өндіріс үрдісімен
байланысқан;серпінді күш әсерінен шақырылған кернеу жылдамдық алғанда
және тежелгенде, сонымен қатар желі механизім конструкциясының
жетілмегендігі арқанның тарауына жүкті әркелкі орнатқаннан.
Қосалқы коэффициент минималды бұзылған жүк көлемі мен арқанның
максималды созылу күшімен анықталады ол келесі формуламен көрсетілген:
n N
,
F
мұндағы N-бір арқан жүгінің минималды бұзылуы (Н) (нақты бұзылу
күші, егер өндіруші көрсетілген болса, есепке қолданылуы мүмкін);
п - желі арқанының саны;
Е-лифті желісіндегі арқанның максималды созылу күші (шахтада
кабинаның ыңғайсыз орналасуы кезінде).
Бұл күшті есептеу үшін, төменгі қондыру алаңында қозғалмайтын
кабина номиналды жүгімен болуы, ауырлық күшінің кабина массасына әсері,
лифті арқанының бөлігімен аспа шоғырсымы, сонымен қатар теңестірілген
құрылғыны бірдей арқандық жүйенің еселік коэффициентіне тіркеу
болжамдалған.
Арқан аспасының қосалқы коэффициенті стандартқа сай ЕN 81-1:1998
минималды болуы керек:
-12 жағдайында үш немесе оданда көп аспа күшінің арқанымен
-16 жағдайында аспа күші және екі арқанмен,
-12 жағдайында барабандық аспамен.
В данном случае перед нами стоит задача выбора канатов для
пассажирского лифта в 4 -этажном жилом доме. Мы имеем следующие
данные характеристики:
Қазіргі жағдайда біздің тапсырма 4-қабатты тұрғын үйге жолаушылар
лифтіне арқанды таңдау. Келесі сипаттамалар берілген:
Номиналды жүк көтергіш Q=1000кг
Кабина салмағы К=1500 кг
Қарсы - салмақ Z=1950 кг
Номиналды жылдамдық V = 1,0 мс
Көтерілу биіктігі Н= 42.3 м
Арқан факторы i=2
Деңгейде қосалқы коэффициент берілген:
Q K
i
T n N ,
мұндағы N - бұзатын күш
салмақтың арқанға әсері m l елемеуге болады.
Барлық арқанға (f=12 болғанда) минималды бұзушы күш ,Н:
24f
Т
.fglm n
Т 147100 .
Арқанның саны (а) n1 4 , (б) n2 5
N1
T
n1
,
N1 36790 Н
Лифті арқанының 10 мм конструкциялы топтан 6*19 немесе 8*19
таңдаған дурыс болады (бұзу күші 49,5 кН, немесе 43,9 кН)
Шындығында қосалқы коэффициент болады (кестеде арқанның жуық
салмағы)
6*19 үшін
f
i
n1 N11
,
f 15.2
8*19 үшін
f
i
n1 N12
,
f 13.52
Қауіпсіздік ережесі бойынша біз: 6*19 d= 8 мм немесе 8*19 d= 10 мм
таңдай аламыз.
Ұсынылған 10 мм номиналды диаметрге мән беру керек тіпті тегершік
жосасындағы қатысты қысымды төмендетуге 6*19 конструкциялық тобы
алынады.
Шындық қосалқы коэффициенті бола алады:
6*19 үшін
f
i
n2 N11
,
f 18.75
8*19 үшін
f
i
n2 N12
,
f 16.67
Біз 4 арқанды 10мм диаметрімен кез-келген конструкциялық топпты ала
аламыз. Ал біз арқанды 10 мм диаметрмен 6*19 конструкциялқ тобынан
таңдаймыз.
1.7.3 Электр қуаттын есептеуге бастапқы мәндер
Лифтінің электр бөлігі өздігінен элетр машиналарының, аппараттар мен
аспаптардың жинақтығын көрсетеді, элект айырымдарының қосылуымен
25 Q K
n1 C1 r g
Q K
n1 C1 r g
Q K
n2 C1 r g
Q K
n2 C1 r g
жүктің қауіпсіз керекті бағытында қозғалуына және лифтіні іске қосылуын
қамтамасыз етеді.
Электр жабдығымен лифті аппараттарының тағайындалуы бойынша
келесідей топқа бөлінеді:
кіріс құрылғылары;
-
басқарудың жабдықтарымен аппараттары;
жолдық аппараттары;
сигнал беру мен байланыс аппараттары;
электр желісі мен тежегіш құрылғылары;
блокадалық құрылғы;
жарықтандыру аспаптары;
төмендеткіш трансформаторы
Кіріс құрылғылары,үшполюсті ажыратқыштан және көлемдік фильтрден
тұрады, лифті жұмыс жасағанда шығыс радиобөгет тармағын болдырмайды.
Лифті электроқұрылғысының күштік жабдығына жүкарба желісі мен
тежегіш электромагниті жатады.
Лифті электрожабдығының қуат көзі ғимараттың күштік тармақтары
арқылы қосылады.Басты жетектің қозғалтқышына кіріс құрылғыдан шығатын
қоректенетін шоғырсымды алғашқы мәліметтердегі тоқпен таңдаймыз
4.1 К е с т е с і - Бастапқы мәндер
Қозғалтқыш жетегінің номиналды токын мна формуламен есептейміз:
I ном
ном
3 U ном cos
,
(4.1)
мұн
ном -қозғалтқыштың белсенді қуаты, Вт;
cos - қуат коэффициенті;
Uном - қорек тармағының номиналды кернеуі, В.
I ном
5500
3 380 0,85
9,8 А.
Алынған нәтижелер негізінде ВВГ 0.66 3*2.5+1*1.5 маркалы
шоғырсымды, екі оқшауланған Iберіліс=19 А мыстық желіден тұратын
төртжеліні таңдаймыз.
1.7.4 Қорғаныс аппараттарын таңдау
Электрожабдықты қорғауға автоматты ажыратқышты қолданамыз.
Ажыратқыштар тоқты нормальды режімінде және қайта жүктелу кезінед,
қысқа тұйықталу кезінде,электр сымдарының әр дайым болмайтын оперативті
коммутация кезінде,электр сымдарын кернеу азайғанда
қорғауға
арналған.Ажыратқыштар элект сымдарының номиналды кернеу тұрақты токта
440 В қа дейін, ал айнымалы токта 500 В-та жиелігі 50,60 Гц-те, токты
26 Электроқабылдағыш
атауы
Қуат, кВт
Саны, дана
и п
cos tg
Бастапқы
қозғалтқыш жетегі
5,5
1
0,6
0,850,62
нормалды режімде, қысқа тұйықталу кезінде және қайта жүктелу кезінде,
сондай - ақ сымдардың әр дайым болмайтын оперативті коммутация кезінде
жұмыс жасай алады.
Номиналды ажыратқыш тоқ Iн- (тұрақты немесе айнымалы) нормалды
эксплутация жағдайында токтың максималды мәні автоматты сөндіргіш
арқылы ұзақ режімде өтеді. Тоқпен қорғаныс қысқа тұйықталу аймағында іске
асады тоқтың мұндай мәні айнымалы және тұрақты, мұндайда әб сәтте
автоматты ажыратқыштың электр тізбектен ажырауы іске асады. Тоқтың
қорғанысы қысқа тұйықталу аймағында болса не бірлік тоқпен, немесе
мөлшерленген еселі тоқпен Iн нормаланады.
Бастапқы жетекші қозғалтқыштың номиналды тогы мына формуламен
табылады:
I ном
ном
3 U ном cos
,
(4.2)
мұндағы ном -қозғалтқыштың активті қуаты, Вт;
cos - қуат коэффициенті;
Uном - қорек тараптарының номиналды кернеуі, В.
I
5500
3 380 0,85
9,8 А.
Алынған нәтижелер негізінде ВА-6026-34 маркалы үшфазалы автоматты
ажыратқышты таңдаймыз, Uном=380 В, Iном=10 А, Iср=10*Iном, қорғаныс
нәтижесі IP20.
Арнайы бөлім
2.1 Басқару объектісін анықтау. Автоматтандыру мақсаты
Бұл жұмыста жолаушылар лифтін қараймыз, тұрғын үйлерде және
қоғамдық ғимараттарда орнатылады жолаушыларды және жүкті тасымалдауға
қызмет етеді. Редукторлы асинхронды қозғалтқыш, тегершікті арқан
жетектегіш, арқан, кабина мен қарсы салмақ басқару объектісі ретінде
қаралады. Басқа сөзбен айтқанда асинхронды қозғалтқыш механикалық жүйе
бөлімімен басқару объектісі АБЖ болып табылады.
Лифтінің жұмысы келесі кейіпте орындалады. Асинхронды
қозғалтқышка кернеу келгенде, ротор қозғалтқышы айналып бастайды, ол
қатты жалғастырғыш арқылы кіріс редуктор білігімен қосылған.Редуктор-бұл
механизм, моментті арттырудан және қозғалтқыштан алаынған айналым
жиелігін төмендетуге арналған.Редуктор жылжымалы тістер сапынан (біздің
жағдайда бұрамдықты қозғалыстан тұрады), тегершіктерден тұрады (немесе
бұрамдықтан),олар өз арасында ілінеді және кірістегі білік моменті шығысқа
беріледі, сонымен бірге редуктордың беріліс санымен өзгереді.
Кіріс моментінің тістерімен дөңгелектерінің диаметр
айырмашылығымен, сондай - ақ олардығы тіс санының айырмашылығымен
өзгереді.Редуктор білігінің шығысына арқандық жетекші тегершік қосылған,
27
оған арқан оралған. Тегершіктің бірнеше ағыны бар, арқан сол арқылы
жүреді. Арқанның бір жағында жолаушылар немесе жүк кабинасы
орналасқан, ал екінші жағында қарсы - салмақ орналасқан, яғни біз сұлбада
лифтіні теңестіргішімен бірге таңдадық. Ол кабинаның жарты салмағын
теңестіріп отырады және қозғалтқыштың жұмысын жеңілдетеді.Ротор
қозғалтқышының айналу бағытына қарай, арқан барабанға орлады немесе
оралмайды, ал кабина лифті жоғары немесе төмен қозғалады.Теңстіргіш
жүйесінде қозғалтқыш қозғалтқыштық режімде (номиналды жүктің
көтерілуінде), генераторыл режімдеде жұмыс жасайды, қуат қозғалтқышпен
тұтынылмаған кезде, тармаққа беріледі. Қарсы - салмақ массасы бос қабина
массасынан көп сондықтан бос кабина көтерілген кезде қарсы - салмақ
қозғалтқышқа қосымша айналу моментін береді бұл генераторлық режіммен
түсіндіріледі.
Ротор қозғалтқышының айналу жиелігін реттеу үшін жүйеге күштік
жиелікті түрлендіргіш енгізілген (КЖТ), қозғалтқышқа келіп тұрған жиелікті
режімге байланысты көтереді немесе түсіре алады. Өйткені задатчик сигналы
өте аз, сондықтан ол КЖТ басқару жүйесіне әсер ете алмайды, бұл жүйеде
операциялық күшейткіш қаралған. Қарсы байланыс датчигі ретінде
жылдамдық датчигі қаралған.Жылдамдық датчигінің шығыс сигналы жүйеге
кіріс сигнал болып кіреді және задатчик сигналымен салыстырылады.
Біздің қондырғын автоматтандыру мақсатымыз лифтінің жұмыс
қабілетін,қозғалыстың бір қалыптылығын, тоқтау дәлдігін, қолданушыларға
максималды жағдай құруду арттыру.
Лифті
электржетегінің жұмыс режімін
жиі қосылумен өшулер
сипаттайды.Сонымен қатар қозғалтқыштың келесі сатысын көрсетуге болады:
υқон қондырылған жылдамдыққа дейін электроқозғалтқыш ұмтылысы;
қондырылған жылдамдықпен жүруі; қабатқа жақындағанда жылдамдықтың
төмендеуі (0 немесе төменгі жылдамдыққа дейін); лифті кабинасының тарап
етілген қабатта дәл келуі және тоқтауы.
Жылдамдық шегі мен серпіліс ρ лифті өндірушісінің максималды
қажеттілігіне талап етеді,өйткені өтпелі процесс уақытында кабинаның
максималды берілген жылдамдығы мен серпілісі кезінде электроқозғалтқыш
ұмтылысы мен ақырындауын қамтамасыз етеді. Осыған орай кабинаның
жылжуы төменгі графикте көрсетілген.Әдетте бұны қолайлы деп санауға
болады, сондықтан кабинаның максималды ұмтылысы мен тежелуін
қамтамасыз
етеді. Бұндай графикте анықталған өтпелі процесс
арақашықтығындағы ұмтылыс және серпілу мәндері тұрақты және бірдей
шекті мәндермен қолданылып отырады.
28
2.1 срует - Кабина қозғалтқышының оптималды графигі
2.2 Басқару объектісі. Оның кіріс шығыс координатасы
Бұл жұмыста асинхронды қозғалтқыш редукторы, арқантартушы
тегершік,арқан, кабинамен қарсы - салмақ басқару объектісі болады. Яғни
жүйінеің механикалық бөлігі мен асинхронды қозғалтқыш бірге басқару
объектісінің жүйесі болады.
Біздің жүйеде лифті қондырғысында кабинаның жүру жылдамдығы
басқару объектісі болып табылады, кабина жылдамдығы шығыс координата
болады.
Статорға қозғалтқышына берілетін қорек кернеуінің жиелігі бұл жүйеде
басқарушы әсер болады.Біздің жүйеде асинхронды қозғалтқыш қолданылады,
қорек кернеу жиелігінің өзгеруі ротор қозғалтқыш айналым жиелігін
өзгертудің негізгі тәсілі болып табылады.
Статикалық күш кабина жүктемесіне қоздырушы әсер болады, оған
кабина ішіндегі және қарсы - салмақтағы ауырлық күші әрдайым әсер етіп
отырады,ол арқанға қарсы соңғы жағында орналасқан және жүктің әсерін
теңестіріп отырады.
Шығыс координата әсеріне негізгі шегі шахта биіктігі болады,яғни
кабина жоғары немесе төмен одан асып кете алмауы мүмкін.
Біз жиелікті шексіз көтере алмаймыз,
өйткені қозғалтқышта
конструкциялық шек болады және өте қатты жылдамдық кезінде бұзылуы
немесе негізгі тараптар саптан шығып кетуі мүмкін, төмегі жиелік кезінде
қозғалтқыш айналымы басқарушы жағынан тұрақтылығын жоғалтуы мүмкін
осы әсер басқару шегі болып табылады.Басқару жағынан жылдамдық
29
жоғарлағанда шахта мен кабинаның конструкциялық артықшылығы
жолаушыларды қауіпсіз тасымалдау жылдамдығы жағынан шектеледі.
Жүк салмағының асып кетуі ( кабинамен қарсы-салмақ массасы
тұрақты) қозғалтқыш құрған моменттен құрылған момент асып кетсе онда
соңғысының істен шығуына әкеліп соғады, бұл факт қоздырушы шегі болып
табылады. Сондай - ақ арқанның үзілуі немесе оның сыналануы мүмкін.
2.2 сурет - Кіріс шығыс координаталарының басқару объектісі
2.3 Басқару жүйесінде функциональды сұлбаны және процсстің
басқару алгоритімін жасау
Ротор қозғалтқышының айналу жиелігін реттеу үшін жүйеге күштік
жиелікті түрлендіргіш енгізілген (КЖТ), қозғалтқышқа келіп тұрған жиелікті
режімге байланысты көтереді немесе түсіре алады. Өйткені задатчик сигналы
өте аз, сондықтан ол КЖТ басқару жүйесіне әсер ете алмайды, бұл жүйеде
операциялық күшейткіш қаралған. Қарсы байланыс датчигі ретінде
жылдамдық датчигі қаралған.Жылдамдық датчигінің шығыс сигналы жүйеге
кіріс сигнал болып кіреді және задатчик сигналымен салыстырылады.
Жүйедегі функционалдық сұлба түрі:
2.3 сурет-Функционалдық сұлба
Лифті қондырғысының алгоритімін функционалдандыру келесі түрде
көрсетуге болады:
30
2.4 сурет- Лифті басқару алгоритімі
31
2.4 Технологиялық орындаудың нұсқасын жасау
Асинхронды қозғалтқышты басқару үшін,ол лифтінің басты жетегінде
қондырылған,
Ғылыми-Техникалық Электрожетек Орталығы "Вектор"
өндірген,ЭПВ топтамасындағы жиелікті түрлендіргішті қолдану ұсынынлады
(2.5.1 сурет)
Берілген топтама төрт түрлі қолданылумен ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
4
5
6
АННОТАЦИЯ
В дипломной работе изучена программная среда Unity Pro (Schneider
Electric). Разработан программный продукт для выполнения лабораторных
работ студентами технических специальностей ВУЗов, имитирующих
реальные процессы, обеспечивающий работу в режиме реального времени
систем сбора, обработки и отображения информации об объекте мониторинга
или управления.
Принцип визуализации реализован на примере рабочего
хода пассажирского лифта.
Проведен расчет технико-экономических показателей по
индивидуальному заданию и решение ряда вопросов по безопасности
жизнедеятельности.
АҢДАТПА
Бұл дипломдық жұмыста Unity Pro (Schneider Electric) бағдарламалық
ортасы зерттелді. ЖОО-ның техникалық мамандығының студенттері
зертханалық жұмыстарын орындауы үшін бағдарламалық өнім
құрастырылды. Бұл өнім нақты процесстерді имитациялау, бақылау және
басқару нысанасы туралы ақпаратты нақты уақытта жинап, өңдеп және
көрнекілей алады. Визуалдау қағидасы жолаушы жеделсатысының жұмысы
негізінде құрастырылды.
Жеке тапсырма бойынша техника-экономикалық көрсеткіштері және
өміртіршілік қауіпсіздігі мәселелері бойынша бірқатар есептердің шешімі
келтірілген.
Мазмұны
7
Кіріспе
1-Бөлім Технологиялық бөлім
1.1 Тұрғын үй лифттеріне қойылатын талаптар
1.2 Лифтті өндірушілер
1.3 Лифттің құрылысын таңдау
1.4 Негізгі және көмекші жабдықтар
1.5 Лифтінің құрамдық бөліктерінің жұмысы мен сипаттамалары
1.5.1 Жүкарба
1.5.2 Кабина. Аспа
1.5.3 Ұстапқалғыштар
1.5.4 Кабина есігі
1.5.5 Шахта есігі
1.5.6 Қарсы-салмақ пен кабина буферлері
1.6 Лифттің көтерілу механизмі.Желінің кинематикалық сұлбасы
1.7.1 Жүктеменің есептелуі мен қозғалтқыштың қуатын таңдау
1.7.2 Лифті арқандарын таңдаумен есептеу
1.7.3 Электр қуаттын есептеуге бастапқы мәндер
1.7.4 Қорғаныс аппараттарын таңдау
2-Арнайы бөлім
2.1 Басқару объектісін анықтау. Автоматтандыру мақсаты
2.2 Басқару объектісі. Оның кіріс шығыс координатасы
10
12
12
14
14
15
16
17
18
18
19
21
21
22
23
25
28
29
30
30
33
2.3 Басқару жүйесінде функциональды сұлбаны және процсстің басқару 34
алгоритімін жасау
2.4 Технологиялық орындаудың нұсқасын жасау
2.5 Құрылғының сенімділік көрсеткіштерін көтеру шаралары
3 Жүзеге асыру ортасын таңдау
3.1 UnityPro бағдарламалық ортасын зерттеу
3.2 UnityPro бағдарламалау тілдері
3.3 Индустриялық автоматтандыру жүйесінің жұмыс принципі
3.4 БЛБ бағдарламалық құралының архитектурасы
3.5 Қолданушы интерфейсі
36
40
41
41
43
45
47
48
3.6 Адам тасымалдаушы лифтің инициаландыру режимі, апатты тоқтау 50
және жұмыс барысы
3.7 Зертханалық жұмысты орындау реті
4 Эканомикалық бөлім
4.1 Жобаны жасауға кететін шығындар
4.2. Эксплуатациялық шығынды есептеу
5 Өміртіршілік қауіпсіздігі
5.1 Жүктік лифттің мысалындағы Unity Pro бағдарламалау ортасында
54
62
62
67
70
70
виртулды бақылауышты бағдарламалау.
5.2 Анықталған қауіпті және зиянды өндірістік факторлардың адам 72
ағзасына әсері
8
5.3 Лифті кабинасының бөлмесінің ауа тазарту жүйесін есептеу
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
9
75
79
80
Жаңа информациялық технологияны және программалық өнімді
қолдану техникалық мамандықтағы ЖОО-ы студенттерінің оқу жұмысын
орындағанда, сонымен қатар виртуалды лабораториялық стендті жасау
UnityPro (SchneiderElectric) программалық ортасында, технологиялық және
өндірістік процесті нақты көрсетеді, ғимаратты автоматтандыру және салу,
берілген процестермен контроллерлік басқару, нақта уакыттық тәртіпте
визуализациялау және технологиялық өндірістік простердің параметрлерін
өзгерту мүмкіндігі осы уақытта маңызды міндет болып
табылады.Идинтификациялауды және автоматты басқаруды кең ғылыми -
техникалық әдебиеттер қарастырады, негізінен, аздаған бір бағыттағы ерекше
сұрақтарды
және
пікірлесуге
шектеулі
жалпы характерлері негізгі
қиындатылған математикалық есептері бойынша , үйренушілер бұны аса
жақсы қабылдамайды және қолданбалы пайдалануға нақты ұсыныстар
бермейді, сондай-ақ нақты технологиялық процестерді көрнекі көрсетуді және
кейбір параметрлердің әсерінен өзгеруі нақты уақыт тәртіптемесінің соңғы
қарытындысы болады. Осыдан UnityPro (SchneiderElectric) программалық
ортасында виртуалды лабораторялық стендті құру, нақты технологиялық және
өндірістік еліктеме процестерді, ғимараттарды автоматтандыру,
контроллерлік мәліметтерді басқару және ұқсастыру процестері, нақты уақыт
тәртібінде процестерді визуализациялау өзекті мәселе болып табылады.
Жұмыстың мақсаты программалық өнімді жасау ЖОО-ң техникалық
мамандығындағы студенттері лабораториялық жұмысты орындау, жұмысты
нақты уақыт жүйесінде қамтамасыз ету, объектті ақпаратты бақылауды
немесе басқаруды бейнелеу және өңдеу.Бұл жұмыста біз жұмыстың жүру
тәртібін,орнатылуын, жолаушылар лифтінің авариялық тоқтауын, элементтің
ғимаратты автоматтандыруға қолданылуын қарастырамыз.
Периодтық әсерден болатын көтеруші құрылғыны Лифт деп атаймыз,
екі немесе оданда көп қабатты қызмет етеді, жолаушыларды немесе ауыр
жүктерді кабинаға немесе платформаға енгізеді және олрады әр қабатқа
тасымалдайды.Кабинаның немесе платформаның қозғалысы тәртіп бойынша
электорлық жетекпен шахта қабырғаларына қатырылған оны рельстермен
бағыттап отырады,тігінен немесе тігінен 15° аутқып орналасқан. Лифт
әкімшілік, тұрғын ғимараттарының инженерлік жабдықталуының
ажырамайтын бөлігі болып табылады.
Лифттің номиналды жүк көтергіштігі, оның тасымалдауға есептелген
жүктің максималды салмағы болып табылады.Кабинаның салмағы және оның
ішіндегі құрылғы және қондырғы (дара рельсті, рельстік жолдарды, жүк
көтергіші және т.б) жүк көтергіштің мөлшеріне қосылмайды. Лифтіның
номиналды жылдамдығы лифтіның есептелген кабинаның жүру жылдамдығы
болып табылады. Жолаушылар лифтісінің өнімділігі- ол бир бағытта 1
сағаттта лифтімен тасымалданылған жолаушылар саны. Лифт қалалардағы
көпшілік жиналатын жерлердегі негізгі жолаушы тасымалдаушы құралдардың
бірі болып келеді.Оның рөлі үздіксіз өсуде оның үрдісі құрылыс
10
қабаттарының өсуіне байланысты. Адамдарды жалпылай тасымалдау лифтінің
барлық өспелі категориясын, сенімділігін және қауіпсіздігін талап етеді.
11
1. Технологиялық бөлім
1.1 Тұрғын үй лифттеріне қойылатын талаптар
Қауіпсіздікті және сенімділікті қолдану жұмысына - негізгі талаптар
жобаға негізделіп базаланған, лифтілік құрылғыны жасау және пйдалану. Бұл
талаптар ҚЕжЛҚЭ, ГОСТ және лифтінің техникалық шартынан көрініс тапты.
Лифтіге келесі қосалқы талаптар көрсетілген: дәл қабат алңының бірдей
деңгейіне тоқтау; кабинаның бір қалыпты қозғалысы жылдамдық алғанда
және тоқтағанда; жолаушыларды тасымалдауға жабдықталған жағдайы;
лифтіні жалпыға ортақ қолдану; дыбыссыздық жұмысы;
Кабинаның нақты тоқтауы кабинаның еден көлемі мен қабаттың еден
белгілерінің алаңы айрмашылығымен анықталады. Нақты емес тоқтауы
кабинаның тежеу жолдарымен, жүк салмағымен және тежеу кезінде қозғалыс
бағытымен анықталады. Көтеріліп бара жатқан жүк кабинасын тежеу кезінде
тоқтау жүк түсіретін табалдырық алаңынан біраз төмен болады, сонда бос
кабина біраз жүріп бұл деңгейден жоғары тоқтайды. Төмен түсіп бара жатқан
жағдайда кері көрініс орындалады. Кабинаның дәл тоқтау датчигі кабинаның
еден деңгейімен және қабат алаңымен, жүктелген және бос кабиналардың
қозғалысы бір бағытта болғанда қондырылады.
ҚЕжЛҚЭ ұсынысы бойынша кабинаның дәл тоқтауы төзу шекарасының
шегінен шықпа керек: аурухана лифттері және жүк лифттерінің дара рельсі
+-15 мм; қалғандарына - +-50 мм. Басқару жетегін қолдануда үш фазалық
айнымалы тоққа және тұрақты тоқ жетегінде тоқтау едәуір көп
дәлдікке
жетеді.
Кабинаның сандық бір қалыпты жүруі деңгейі үдеткішінің ұмтылысы
және көтергіш механизмнің тежелуі кезінде анықталады..
ҚЕжЛҚЭ нормалары бойынша максималды үдеткіші (бәсеңдеуі)
кабинаның
нормалаушы
эксплотациялық
режимі бойынша
келесі
2
түрлеріне -2 мс2. Стоп кнопаксы басылғаннан кейін кабинаның тоқатап
тежелуі -9,81 мс2 аспауы керек. Кабинаға отырғызу кезінде авариялық ұстап
калу 25 мс2 үдеуі рұқсат етіледі.
Физиологиялық үдеу эффетісі уақыттық әсерге тәуелді. Үдейдің
уқыттық әсері кемдегенде 0,04 с, ал адам ағзасы 30-40 мс2 үдеуге төзе алады.
ҚЕжЛҚЭ кабинаның аз уақыттық үдеуін арттыруға (баяулатуға) рұқсат етеді.
Жолаушыларды тасмалдауының жабдықталған шарты алаңға
отырғызылған лифтіні күтудің уақыттық шартымен анықталады, бір қалыпты
және дәл тоқтауы, кабинада шумның және дірілдің болмауы, салон
вентиляциясы және едәуір жарықтануының жақсы болуы. Жабдықталуды
12өлшемдерден аспауы керек: аурухана лифттеріне -1 мс ; лифттің басқа
жақсартуға кабинаны безендіруі, ойластырылған түстер гаммасын таңдау әсер
етеді, кабинада салонының эффектті ұлғайуын құру.
Лифтімен жалпылай қолдану қабаттық алаңмен және кабина ішінен
жүргізуді басқару жүйесі айтарлықтай оңай, жолаушылардың
арнай
дайындалуын талап етпейді.
Лифтіның дыбыссыз жұмыс істеуіне шум деңгейінің түсуі және
ғимараттың ішкі құрылысымен таралуына жол бермеу болып табылады.
Бұның мақсаты, лифтіның жүк арбасы және лифтінің басқада құрылғылары
амортизаторға қондырылады және олардың құрылысына шуммен дірілдің
салыстырмалы деңгейінің көрсетілуін талап етеді. Бұл талаптар монтаждау,
профилактикалық және жөндеу жұмыстарында ескеріледі.
Лифтіны жобалағанда реттелген техникалық шарттарға байланысты
лифтіге жақын орналақан бөлме деңгейінің шумы шекті рұқсат етіледі.
Сәйкесінше нармативті мәліметтер белгіленген және сәйкесінше ғимараттың
технологиялық қолданылуына тәуелді.
Лифтінің электроқұрылғысына кедергі көздерін жоғарғы сапалы
экрандаумен электромагнитті кедергілердің деңгейн төмендету және лифт
қоректенуінің электр
тізбегі электрлік
енгізу құрылғыларында
жоғарғыжиілікті сүзгілерді орнатумен кепілдеме беруі мүмкін.
Лифтінің кабинадағы жүрісін және арқандық жетек құрылғының орын
ауыстыруын жүк арбалық немесе соңғы бөлігіндегі сояушы гидроцилиндрдің
түпкі механизмнің көтерілуін арқандық жүйе құрайды..
Биздің елде және шеткі елдерде электірлік лифтінің арқандық, жүк
арбалық әртүрлі құрастыруларын пайдаланады. Лифттің жүк арбалық
қауіпсіздігіне ерекше талаптар қойылады.
Әсер етуші, апаттық және тексеру режимінде жүкарбаның құрылысы
түсетін күшке есептелуі қажет.
Лифттің электірлік белін жүкарба сапасына қолдануға болмайды..
Жетекші арқандық мүшемен жүкарба тежегішінің арасында
ажырамайтын кинематикалық байланыс болмауы керек. Жүкарба
автоматтандырылған нормалы-тұйықталған қалыптық тежегішпен
жабдықталуы қажет.
Жүкарба бәсеңдеткішсіз болғанда қозғалмайтын кабинаның электірлік
желісінің болмауы жүйе электрлікқозғалтқыш моменті арқасында устап
тұруға екі тежегіш қондырылуы қажет. Серіппелік және шегіндірілген
тежегіштің электромагниттік жүйесі тәуелсіз екі тежегіштен тұрады олардың
әр қайсысының қалыбы тежегіштерден тұрады екі қалыпты тежегіштің біреуін
қолдануға рұқсат етеді.
Әр қалып кабинаның есептік салмағын ұстап тұруға тежегіш моментін
құру қажет.Ерікті жалпы айналым ұштары кездейсоқ жанасудан
сақтандырылуы керек.
Жүкарбалы кабина бекітілген штурвал арқылы қозғалады бұған қолдық
жүйе қондырылуы қажет.
13
Тежелгіштің өздігінен қайтқыш күйі жүкарба құрылысында қолдық әсер
тоқтағаннан кейін қолдық тежегішті өшіру қондырғысы қондырылуы қажет.
Жүк арбаның бәсеңдеткіші болмаған жағдайда арнайы қолдық жүйе
ажыратқышпен басқарылуы қажет. Жүкарбада лифтінің көтеріліп түсуіне
штурвалдың айналу бағытын көрсету қажет. Кабинаның есептік салмағы
көтерілген кезде штурвалға түсетін қолдық әсер күші 235 Н аспауы
қажет.Ұстап қалғыштардан кабинаны шешкенде қолдық желіге түсетін күш
640 Н аспауы керек.Жүкарбаның арқандық тегермелік басқармасы
құралдармен толықтырылуы қажет.
Бұның құрылыс төзімділігіне және герметикалық талаптарына жауап
беруі қажет.Лифтінің сипаттамаларының дәрежелік анықтамасын пайдалану
құрылыстың көтергіш механизімінің параметрлеріне тәуелді.
1.2 Лифті өндірушілері
Әлемдік нарықта негізгі өндіруші компанияларға жататындар OTIS,
SCHINDLER, KONE, THYSSEN, SCHNEIDERELECTRIC, MITSUBISHI.
SCHNEIDERELECTRIC лифт өндіргішінің сипаттамалары:
1) Жолаушыларға жоғарғы деңгейлі жайлылық.
2) Қозғалтқыштың және сыртқы тежегішті кіріктірме функциясы
арқылы басқарудың жақсартылған түрі қауіпсіз және дәл кабинаны қабат
деңгейімен келтіруді қамтамасыз етеді, сонымен қатар өз кепілдемелерін
ұсынады:
- толық жүктеген кездеде бірқалыпты іске қосылуын және
тоқтатылуына;
- тежелгенде шумның төмендеуін;
- дірілдің төмендеуін.
3)
Қауіпсіздіктің
жоғарлауы және
қатердің
штаттық емес
жағдайларының басталуын төмендеуі:
-
қазіргі өндірушінің шешімі бойынша апаттық қатердің және
қазіргі заманның жабдықтарымен қамтамасыз етеді;
-
программалық қамтамасыздандыруы парольдік рұқсатпен икемсіз
жүгінуден қорғау;
-
-
кабинаның жоғарғы модульдермен жайғастырылуы;
лифт шахтасының бір қалыпты жарықтануы.
4) Монтаждаудың қарапайымдылығы және өзіндік құнының
төмендігін.
5) Бірыңғайлы шешим өндірушінің жабдығының талабына жауап
береді.
-
қосудың қарапайымдылығы және соңғы сөнгіштерінің модульдік
әрлемділігі;
14
-
ASi шоғырсымды шина жүйесі уақытты және жобалауға кеткен
шығында және монтажды үнемдейді;
-
-
алдын ара қаралған басқарудың параметрлік жүйесі;
икемдеуге және лифтіні қосқанда пайдалануға кеткен уақытты
үнемдейді.
1.3 Лифт құрылысын таңдау
Біз тұрғын үйдің 4-ші қабатына лифтілік жабдықтың жаңартылуын
қарастырамыз, ол жерде SchneiderElectric өндіруші фирмасының лифтісі
қондырылған. Бұл жерде лифтінің жоғарғы жағында жүкарбаның арқандық
жүйесінің бір қоршаулық желісінің қолданылуын қарастырамыз.
1.4 Негізгі және көмекші жабдықтар
Жолаушылар лифттернің әр түрлілігіне қарамай, әр лифттің негізгі
элементтерінің мақсаттары бір (1.1 сурет).
Тасымалдаушы арқандар арқылы көтергіш механизм кабинаны
жылжытады,ол аспа арқылы кабинаға бекітілген. Кабинаны және салмақтың
жарты бөлігін қарсы -салмақ күші теңестіріп отырады. Кабина және қарсы-
салмақ шахтада қондырылған қатты бағытпен қозғалады.
Кабина және қарсы-салмақтың жоғарғы және төменгі жағына
бағыттаушы тоспа қондырылған, кабинаны және қарсы -салмақты көлденең
жызықтықта тіркеп отырады.
1 - машина бөлмесі; 2 - көтергіш механизмі (жүкарба); 3 -
тасымалдаушы арқан; 4 - аспа; 5 - ұстап қалғыштар; 6 - кабина; 7 - тосп; 8 -
шахта;
9 - бағыттаушы кабиналар; 10 - бағыттаушы қарсы-салмақ; 11 - қарсы-
салмақ;
12 - буфері; 13 - түпкі бөлме; 14 - созып кигізілген қондырғының шектеулі
жылдамдығы;15 - арқанның шектеулі жылдамдығы; 16 - шекті жылдамдық; 17
- лифтті басқару панелі.
15
1.1 сурет-Жолаушылар лифтісінің сұлбасы
Лифт құрамдық бөліктерден тұрады, олар шахта мен машиналық
бөлмеде орналастырылған. Лифтінің машиналық бөлмесі мен шахтасын
ғимараттың құрылысытық конструкциялары құрайды (кірпіштік қалау,
бетондық шығыр құрайды және т.б)
Жолаушылар мен жүкті тігінен қозғалып тасымалдау кабинада
орындалады.
Лифтінің негізгі құраушы бөліктеріне: жүкарба,кабина,қарсы-салмақ
бағытталған қарсы салмақ, шахта есіктері,жылдамдық шектеуші, түпкі түйін
бөлшегі, электржабжығы және электр ажыратқышы.
Машина бөлмесінде қондырылған жүкарба арқылы кабина мен қарсы -
салмақтың жылжуы арқан күшімен іске асады. Сол жерде жылдамды
шектеушілер, басқару жабдығы, қосу жабдығы орналасқан.
Кабинаға кіріп шығуда шахта жоғарысында шахта есіктерімен жабылған
біршама ойықтар бар.Есіктің ашылып жабылуын кабинада қондырылған желі
арқылы іске асады. Кабина есігі белгіленген қабатқа келгенде ғана ашылады.
Кабина белгіленген қабатқа келмегенде шахта есігін арнайы кілтпен ғана
ашуға болады.
16
Лифт жұмысының жалпы қағидаты келесідей:
Лифтіні шақыру кнопкасын басқанда электірлік басқаруға
электрлік
импульс сигналы келеді, егер кабина сигнал келген жерде тұрса кабина мен
шахта есігі ашылады, егер ол жерде болмаса оның жылжуына команда
беріледі.
Жүкарба орамының электрқозғалтқышы мен катушка
электрмагнитінің тежегішіне кернеу асер еткенде ,тежегіш калыптары
ұлғаяды, электроқозғалтқыштың роторы айналып бастайды, тегершіктің
арқандық жетекшісінің айналуын бұрамдық редуктор кабина мен қарсы-
салмақты үйкеліс күші арқылы жылжуын қамтамасыз етеді.
Кабина керекті қабатқа жақындағанда лифтінің басқару жүйесі жүкарба
электрқозғалтқыш роторын төменгі жиелікті айналымға қосады. Кабина
табалдырығымен шахта есіктерінің табалдырығы бірдей деңгейге келгенде
кабинаның жүру жылдамдығы төмендеп тоқтақтағанда, есік желісі іске
қосылып, кабина мен шахта есіктері ашылады.
Жолаушылар керекті қабатқа жетіп шыққанда есік жабылады және
тағыда батырманы баспағанша кабина сол қабатта тұра береді.
1.5 Лифтінің құрамдық бөліктерінің жұмысы мен сипаттамалары
1.5.1 Жүкарба
Жүкарба лифтінің машина бөлмесінде орналасқан, ол кабина мен қарсы-
салмақты қозғалысқа келтіруге арналған.
Жүкарбаның негізгі құрама бөліктеріне жататындар: бәсеңдеткіш,
тежегіш,қозғалтқыш, жетекші арқандық тежегіштер,жақтау.
Жүкарбаның барлық элементтері жақтауға монтаждалған амотизаторлар
арқылы машина бөлмесін жабады.
Май деңгейі май көрсеткішімен басқарылады. Жабық тығынмен
корпустың төменгі жағындағы тесік арқылы майды құю жүргізіледі.
Жүкарба қозғалтқышы жұмыс жасамағанда тұйықталған тежегіш қалпы
лифт кабинасын қозғалмайтын күйде ұстап тұрады. Тежегіш иінтірекке
бекітілген функционалдық қаптамадан және электрмагниттен тұрады.Керекті
тежегіш моментін серіппелер құрады. Қолдық тежелуге жылжымалы тұтқа
пайдаланылады.
Қозғалтқыш
екі жылдамдықты асинхронды қысқы тұйықталған
ротордан тұрады. Статор темпиратураны қорғау датчиктерімен қапталған.
1.5.2 Кабина. Аспа
Шахтада лифт кабинасы күштік тарту арқандарына ілінген және
жолаушыларды тасымалдауға арналған.
Лифттің кабинасы жоғарғы бөренелерден, төбеден, еденнен, кабинаның
екі жақты есігінен, есік желісінен және төменгі бөренеден тұрады.
Бөренелерде : ұстап қалғыштар, кабина аспасы, тоспалар қондырылған.
Кабина төбесі жоғарғы жағы болып саналады.Төбесінде шырақтар мен
сымды қорапта қысып қосуға арналған сонымен қатар шахта есіктерінің
17
тексеріс режимі кезінде деблокировка кнопкасының, біреуін басқанда кабина
жылжуы мүмкін.
Табиғи вентиляция кабинадағы вентиляциялық тесіктер арқылы
қамтамасыздандырылады.
Кабинаға арқанды бекітуге аспа қолданылады. Арқанның қысып тартып
тұрған сүйір бөлігіне бекітіліп иілгеннен кейін, әр қанат сүйір шеңберден
өткізіледі.
Құрсауы жоғарғы ось теңгергішімен қосылған, ол тарту күшімен
төменгі теңгергішке қосылған, барлық кабиналар,амортизатор, тарту күші
жоғарғы бөренелер арқылы төменгі теңгергішке бекітілген, тарту күші,
жоғарғы теңгергіші мен құрсауы оны арқанға жібереді.
Арқанның керілуін басқару , бөренде арқанның босаңдау жерін басқару
үшін жақтау мен сөндіргіш қондырылған.
Егер біреуі ажырағанда немесе босағанда, екі немесе үш арқанның
теңгергіші жақтауға басады, ол сөндіргішке әсер еткенде, электқозғалтқыш
сөнеді ол кабинаның тоқтауына әкеледі.
Барлық арқанның тарту күші босағанда немесе үзілгенде шығыршық
тартылып төмен түсіп жұқа темир арқылы жақтауды басады, ол сөндіргішке
әсер етеді.
1.5.3 Ұстапқалғыштар
Кабинаның төмен қарай жүру жылдамдығы жоғарлағанда жылдамдық
шектегіш іске қосылады осы кезде кабинаны тоқтатуын немесе ұстауын
ұстапқалғыштар арқылы іске асырылады.
Ұстапқалғыштар - бір қалыпты тоқтатады, серіппе астында, сүйірлеу
болып келеді. Ұстапқалғыштар лифтімен қауіпсіз қолдануды қамтамасыз етеді
жылдамдық шектеуішпен сәйкес жұмыс жасайды және маңызды түйіні болып
табылады.
Ұстапқалғыштар
төрт түрлі бірдей конструкциялық механиз
сыналануынан және ұстапқалғышты іске қосу механизімінен тұрады.
Сыналану механизмі тежегіш тоспадан тұрады, қалыпқа қатысты тігінен
қозғалады,тоспаның негізі тежегіш элементтеріне серіппе мен сүйір болып
табылады ол механизм денесінде қондырылған.
Тоспа тежегіші жоғары жылжығанда, бағыттаушы жұмыс басына
тигеннен кейін, қосылу механизмі білікке бекітілген тұтқыш сүйіріден
тұрады, біліктер өз арасында тарту күшіне қосылған, оған қайту серіппесі,
сомын реттеуші, ұстапқалғышты қосу механизімі мен жылдамдық шектеуші
қосқыш орнатылған.
Жылдамдық шектеуші іске қосылғанда арқан қозғалысын тоқтатады, ол
ұстағыш тұтқышын қосу механизіміне бекітілген. Кабина әрі қарай төмен
қозғалғанда білік тұтқышын бұрады тарту күшімен білікте бұрылады,
біліктердің бұрылуы тұтқыш көмегімен бұрылады, ол өздігінше сыналу
механизімін іске қосады.
18
Для снятия кабины с ловителей необходимо поднять кабину, тормозные
башмаки под действием собственного веса и пружины опускаются и
механизмы ловителей возвращаются в первоначальное положение.
Ұстап қалғыштан кабинаны шешу үшін кабинаны көтеру керек,
тежегіш тоспа өз салмағының әсерінен серіппесі мен ұстапқалғыш механизмі
бастапқы қалпына қарай айналады.
1.5.4 Кабина есігі
Кабина есігінің автоматтылығы кабинамен қауіпсіз қолдануға кепілдеме
береді.Екі жақты күйі (ашық немесе жабық) электірлік сөндіргішпен
басқарылады.
Кабина есігінің желісі қайсысының көмегімен болсада есіктің ашылуын
орындайды,ол бұрамдылық редукторынан тұрады, жәй жүрісті білік тұтқышқа
орнатылған.
Ротор электрқозғалтқышы қосылғанда сүйірі арқылы
редуктор
айналымының бұрамдылық білігі мен бұрамдылықтың жәй жүрісті білікке
жылжуы беріледі. Тұтқыш ролигі бар иығы жарты шеңбермен және роликке
сүйене отырып жылжығанын сипаттайды, кабина есігінің күймесіне
қозғалмай бекітілген, жармен бірге күймені сызғыш бойымен жылжуын
мәжбүр етед.
Арқан арқылы бұл қозғалыс екінші жармаға беріледі, ол қарсы бағытта
қозғалады. Шахта мен кабина есігі бір уақытта ашылады.
Тұтқыштың бұрылу бұрышы жұдырықтарының қондырылуына
байланысты,ашық есік кезінде тұтқыштың орыны көлденең +- 5 мм, ал жабық
кезінде барынша көтеріліп тұруы керек. Тұтқыштың тіреуішке қондырылуы
желінің нормальды тәртібінде рұқсат етілмейді. Тұтқыш жұдырықтары
төлкеге бекітіліп тұтқыш пен бірге қозғалады керекті момент кезінде
сөндіргішпен электрқозғалтқыш импульсінің өшуіне әсер етеді.
Егер есік жабылғанда есік ортасында жолаушы немесе басқа нәрсе
қысылып қалған жағдайда желіде электрқозғалтқышты арнайы тетікке
ауыстыру үшін аранайы қондырғы бар. Бұл қондырғы келесідей жұмыс
жасайды: есік желісінің жабылуы іске қосылғанда тұтқыш жарма жүрісін
ұстап тұрады, кабина есігінің жабылуы серіппелер мен шахта есіктерінің
жармаға салмақпен әсер еткенде іске асады.
Жарма жүріс кезінде алдында кедергілер болса олар тоқтайды, бірақ
тұтқыш қозғалысын жалғастырады.Қисайтылған түреуіш пен бүркеншіксіз
шеге арасында саңылау таңдалынады және бүркеншіксіз шеге қисайтылған
тіреуіш арқылы таяды,төлкені төмен түсіріп тұтқыш иығын басады.Серіппе
сығылғанда, рамка мен тұтқыштың екінші иығы арасынан саңылау таңдалады
ол кіші сөндіргішке әсер етеді.
Рамка ауытқығанда тұтқыш әсерінен босалады
Бүркеншексіз шеге кіші сөндіргіші, электқозғалтқыш желісінің есігін
импульс арқылы кері жүріске жібереді. Есік қайта ашылады. Кабина екі
жақты есігінің жабық кезінде тұтқыш барынша көтерілген күйде болу
керек,жапқыш қондырғы рөлін бүркеншексіз шеге атқарады, ол кабина екі
19
жақты есігін жылжымайтындай қылады. Бұдан басқа алмалы-салмалы тіреуіш
қондырылған, ол қосымша қауіпсіздік элементі болып табылады, кабина
ішінен екі жақты есікті ашылмайтындай қылады.Жолаушыларды кабинадан
шығару кезінде серіппе сығылып, тіреуіш бұрылады.
1.5.5 Шахта есігі
Шахтаның есігі оған рұқсатсыз кіруді болдырмау үшін арналған. Шахта
есігі - жылжымалы, автоматты, кабина есігінің көмегімен қозғалысқа
келтіріледі, бөренеден, арқалықтан, тіреу және босағадан тұрады. Тіреудің
жоғарғы жағына бөрене мен арқалық бекітіледі, төменгі жағына босаға
бекітіледі. Бөренеде түйреуіштің көмегімен бекітілген жармасы бар күймеше
орнатылған сызық бар. Әр күймеше сызық бойымен доңғалақша көмегімен
қозғалады. Мойынтіректер күймешелердің сызықтан көтеріліп және қозғалып
кетуін болдырмайды. Сызықтың көлбеулігі есіктердің өзінің салмағының
әсерінен жабылуын қамтамасыз етеді.
Әр күймеше жабық күйінде құлыппен жабылады. Басқару блогының
тірегіне бекітілген тілім ілгешектің доңғалақшасының тірек қызметін
атқарады.Басқару блогында есік жұмысын электрлік басқару элементтері: екі
микросөндіргіш, екі иінағаш және енсіз жұқа тақтайша бар. Құлып күймені
тек жарманың жабық күйінде жабады.
Көрсетілген шахта есігінің механизмдерінің күйі жабық жабық және
бекітулі есіктердің күйлеріне сәйкес. Кабина тоқтау аймағында тұрған кезінде
құлып доңғалақшалары кабина есігінің жақтары мен бұрғыштарының
арасында орналасады. Жетектің іске қосылуымен шахта есігінің құлыптары
ашылады. Тағы да иінтіректі айналдырғында жетектер, кабина және шахта
есіктері ілеспе ашылады.
1.5.6 Қарсы-салмақ пен кабина буферлері
Қарсы-салмақ пен кабина буферлері ең төменгі деңгейде
орналасқан.Буферлер кабинаның немесе қарсы - салмақтың құлауында немесе
қатты түскен жағдайында соғылуды жай қылады.Буферлер серіппелер сияқты
жасалған бағытталған кабинаға орнатылады, ал гидравликалық буфер кабина
бөренесінің ортасын орнатылады. Кабина 1,4 мс; 1,6 мс жылдамдығы кезінде
серіппенің орнына кабина мен қарсы салмаққа гидравликалық буфер
орнатылады.
1.6 Лифттің көтерілу механизмі.Желінің кинематикалық сұлбасы.
Жоғарғы машиналық бөлмесі бар лифттер техника-экономикалық
жағынан жақсы көрсеткішке ие.
Жоғарғы машиналық бөлменің
артықшылығы: ғимаратқа тиесілі концтрукциялық көтергіш арқанның
арқасында жүктеме азаяды;арқанның ұзындығы қысқарған сайын төзімділігі
жоғарлайды, көтергіш механизмнің қуат көзі мен жүрісін бақылау
жоғарлайды, лифт бағасы арзандайды. Полистік желісі бар схемалар егер
лифтіде бірдей жүкарба әртүрлі жүк көтергішпен немесе лифтінің жүк
көтергіштігі жоғарлағанда қолданылады.
20
1.2 сурет- Лифтінің кинематикалық сұлбасы
Негізгі түйіндері:
- қозғалтқыш, лифті теңгергішінің арқандық жүргізушісіне жағдай
жасауға қызмет етеді.
- эл.м. тежегіш, тежегіш жағдайын жасау үшін қызмет етеді.
- бұрамдықты редуктор, жылдамжүргіш біліктен жайжүргішті ЛТА
білікке келтіруге жағдай жасайды.
-ЛТА, лифті теңгергішінің арқандық жүргізушісі жағдай құру ішін
қызмет етеді.
- қарсы-салмақ.
- тартқыш арқан.
- кабина.
- теңестіргіш арқан.
Кинематикалық сұлба (1.2-сурет) лифттің негізгі түйіндерінің өзара
қарым - қатынастары сұлбаны көрсетеді, күштік қарым - қатынастары да
21
көрсетілген. Лифті кабинасы тартықыш арқанға бекітілген, ол ЛТА мен
қарсы-салмаққа бекітілген. Жүкарба қозғалтқышына кернеу бергенде айналып
бастайды, редуктор арқылы айналым қозғалысы ЛТА түседі. Теңгергіштің
арқандық жүргізуші мен тартқыш арқан үдемелі қозғалысқа түрленеді.Лифті
кабинасы көтеріле бастайды.Арқан теңестіргіш тартқыш арқанның өтеміне
қажет. Бұрамдықты редуктор өте қарапайым, сондықтан оның қка(қуат көзі
мен айналымын бақылау)= 75%, сондай-ақ кабинаны қозғалмайтын күйде
ұстап тұрады. Қозғалтқыш айналымының тоқтауына тежегіш қызмет етеді,
өйткені кабина дәл қабат деңгейінде тоқтауы үшін (+- 3 см) жәнеде оны
орнында ұстауға.
1.7.1 Жүктеменің есептелуі мен қозғалтқыштың қуатын таңдау
Қазіргі замандағы лифттерде қарсы - салмақ бар, қарсы - салмақ бос
кабинаны ауырлық күшіне теңестіреді Gа көтергіш жүктің номиналды бөлігі
Gном:
мұндағы Gқ-с - қарсы-салмақтың жүк күші, Н;
- теңестіргіш коэффициентті (0.4-0.6),
0.45 ;
Ga=1500-бос кабинаның ауырлық күші, Н;
Gном 1000 -жүктің номиналды көтергіші.
Gқс=1950, Н.
Арқанды жүргізуші теңгергіш күші Fc, Н:
Fc F1 F2 ,
мұн
F1 G - арқанның келуші тармағының күші, Н
F2 Gном -арқанның кетуші тармағының күші, Н
F2 450 Н
G - пайдалы жүк
G G G
G 2500 Н
Fc 2050 Н
Fс оң мәнінде лифті қозғалтқышы көтерілгенде қозғалтқыш режимінде
ал төмен түскенде генереторлық режимде, Fс теріс мәнде генераторлық
режимде көтеріледі төмен түскенде қозғалтқыш режимінде жұмыс істейді.
Статикалық қуат пен біліктің қозғалу жағдайын келесі формуламен
анықтаймыз:
Pc1
1
3
,
мұн, Vк-кабинанынң қозғалу жылдамдығы, мс,
V 1
22
Fc Vк 10
Dат- арқанды жүргізуші теңгергіш диаметрі, м,
Dат=0.575
ip - редуктордың беріліс мәні.
i р 45
Pc1 2.697 кВт
M c1 17.463
Есептік айналым,жүктің номиналды көтеру операциясы бірінші этаждан
соңғысына және төмен бос кабинаның түсуінен тұрады.
Кабина көтеру жылдамдығы = төмен түскендегі жылдамдық =
номиналды жылдамдық яғни көтеру уақыты мен түсу уақыты бірдей.
ПВесебінің жалғасынның қосылуының берілуін ескере отырып тұрғын
үйдегі жолаушы лифттеріне ПВ=40%. Сәйкесінше ПВесеп пен ПВном мәніне
тең деп алуға болады.
Сонда ПВном кезінде талап етілген қозғалтқыш қуаты анықталады:
мұндағы Кқ- қосалқы коэффициент, динамикалық жүкке жылудың
әсерін есептейді,әдетте ол маңызды болып саналады.
Кқ=1.3-1.5
Кқ=1.5
Білік қозғалтқышының айналу жылдамдығы, радс:
ном
Барабанның айналу жылдамдығы, радс:
Барабанның айналу жиелігі, айнс:
Барабанның айналыу жиелігі, айнмин:
Біздің білікке мотор-редукторды таңдаймыз. Қарапайым қозғалтқышқа
қарағанда бірнеше артықшылығы бар. Біріншіден аз габаритті өлшемін
аламыз, екіншіден монтаждау оңай болады.
Берілген параметр арқылы мотор-редуторды МПО2М-15-45-5.534,
қуатын 5.5 кВт, беріліс саны 45, шығыс біліктің номиналды айналу жиелігі 34
айнмин.
1.7.2 Лифті арқандарын таңдаумен есептеу
Арқанның созылуын есептегенде тек статикалық жүк қаралады.
23
Осыған байланысты қосалқы коэффициент өте жоғары болуы қажет,
өйткені оның ұзындығы қосалқы кернеу күшінің әсерін есептеу қажет,
мысалға: иілу кернеу күші, арқан тегершікті немесе шығырды ұстап
қалғанда;сымдағы бастапқы ішкі кернеу арқанның өндіріс үрдісімен
байланысқан;серпінді күш әсерінен шақырылған кернеу жылдамдық алғанда
және тежелгенде, сонымен қатар желі механизім конструкциясының
жетілмегендігі арқанның тарауына жүкті әркелкі орнатқаннан.
Қосалқы коэффициент минималды бұзылған жүк көлемі мен арқанның
максималды созылу күшімен анықталады ол келесі формуламен көрсетілген:
n N
,
F
мұндағы N-бір арқан жүгінің минималды бұзылуы (Н) (нақты бұзылу
күші, егер өндіруші көрсетілген болса, есепке қолданылуы мүмкін);
п - желі арқанының саны;
Е-лифті желісіндегі арқанның максималды созылу күші (шахтада
кабинаның ыңғайсыз орналасуы кезінде).
Бұл күшті есептеу үшін, төменгі қондыру алаңында қозғалмайтын
кабина номиналды жүгімен болуы, ауырлық күшінің кабина массасына әсері,
лифті арқанының бөлігімен аспа шоғырсымы, сонымен қатар теңестірілген
құрылғыны бірдей арқандық жүйенің еселік коэффициентіне тіркеу
болжамдалған.
Арқан аспасының қосалқы коэффициенті стандартқа сай ЕN 81-1:1998
минималды болуы керек:
-12 жағдайында үш немесе оданда көп аспа күшінің арқанымен
-16 жағдайында аспа күші және екі арқанмен,
-12 жағдайында барабандық аспамен.
В данном случае перед нами стоит задача выбора канатов для
пассажирского лифта в 4 -этажном жилом доме. Мы имеем следующие
данные характеристики:
Қазіргі жағдайда біздің тапсырма 4-қабатты тұрғын үйге жолаушылар
лифтіне арқанды таңдау. Келесі сипаттамалар берілген:
Номиналды жүк көтергіш Q=1000кг
Кабина салмағы К=1500 кг
Қарсы - салмақ Z=1950 кг
Номиналды жылдамдық V = 1,0 мс
Көтерілу биіктігі Н= 42.3 м
Арқан факторы i=2
Деңгейде қосалқы коэффициент берілген:
Q K
i
T n N ,
мұндағы N - бұзатын күш
салмақтың арқанға әсері m l елемеуге болады.
Барлық арқанға (f=12 болғанда) минималды бұзушы күш ,Н:
24f
Т
.fglm n
Т 147100 .
Арқанның саны (а) n1 4 , (б) n2 5
N1
T
n1
,
N1 36790 Н
Лифті арқанының 10 мм конструкциялы топтан 6*19 немесе 8*19
таңдаған дурыс болады (бұзу күші 49,5 кН, немесе 43,9 кН)
Шындығында қосалқы коэффициент болады (кестеде арқанның жуық
салмағы)
6*19 үшін
f
i
n1 N11
,
f 15.2
8*19 үшін
f
i
n1 N12
,
f 13.52
Қауіпсіздік ережесі бойынша біз: 6*19 d= 8 мм немесе 8*19 d= 10 мм
таңдай аламыз.
Ұсынылған 10 мм номиналды диаметрге мән беру керек тіпті тегершік
жосасындағы қатысты қысымды төмендетуге 6*19 конструкциялық тобы
алынады.
Шындық қосалқы коэффициенті бола алады:
6*19 үшін
f
i
n2 N11
,
f 18.75
8*19 үшін
f
i
n2 N12
,
f 16.67
Біз 4 арқанды 10мм диаметрімен кез-келген конструкциялық топпты ала
аламыз. Ал біз арқанды 10 мм диаметрмен 6*19 конструкциялқ тобынан
таңдаймыз.
1.7.3 Электр қуаттын есептеуге бастапқы мәндер
Лифтінің электр бөлігі өздігінен элетр машиналарының, аппараттар мен
аспаптардың жинақтығын көрсетеді, элект айырымдарының қосылуымен
25 Q K
n1 C1 r g
Q K
n1 C1 r g
Q K
n2 C1 r g
Q K
n2 C1 r g
жүктің қауіпсіз керекті бағытында қозғалуына және лифтіні іске қосылуын
қамтамасыз етеді.
Электр жабдығымен лифті аппараттарының тағайындалуы бойынша
келесідей топқа бөлінеді:
кіріс құрылғылары;
-
басқарудың жабдықтарымен аппараттары;
жолдық аппараттары;
сигнал беру мен байланыс аппараттары;
электр желісі мен тежегіш құрылғылары;
блокадалық құрылғы;
жарықтандыру аспаптары;
төмендеткіш трансформаторы
Кіріс құрылғылары,үшполюсті ажыратқыштан және көлемдік фильтрден
тұрады, лифті жұмыс жасағанда шығыс радиобөгет тармағын болдырмайды.
Лифті электроқұрылғысының күштік жабдығына жүкарба желісі мен
тежегіш электромагниті жатады.
Лифті электрожабдығының қуат көзі ғимараттың күштік тармақтары
арқылы қосылады.Басты жетектің қозғалтқышына кіріс құрылғыдан шығатын
қоректенетін шоғырсымды алғашқы мәліметтердегі тоқпен таңдаймыз
4.1 К е с т е с і - Бастапқы мәндер
Қозғалтқыш жетегінің номиналды токын мна формуламен есептейміз:
I ном
ном
3 U ном cos
,
(4.1)
мұн
ном -қозғалтқыштың белсенді қуаты, Вт;
cos - қуат коэффициенті;
Uном - қорек тармағының номиналды кернеуі, В.
I ном
5500
3 380 0,85
9,8 А.
Алынған нәтижелер негізінде ВВГ 0.66 3*2.5+1*1.5 маркалы
шоғырсымды, екі оқшауланған Iберіліс=19 А мыстық желіден тұратын
төртжеліні таңдаймыз.
1.7.4 Қорғаныс аппараттарын таңдау
Электрожабдықты қорғауға автоматты ажыратқышты қолданамыз.
Ажыратқыштар тоқты нормальды режімінде және қайта жүктелу кезінед,
қысқа тұйықталу кезінде,электр сымдарының әр дайым болмайтын оперативті
коммутация кезінде,электр сымдарын кернеу азайғанда
қорғауға
арналған.Ажыратқыштар элект сымдарының номиналды кернеу тұрақты токта
440 В қа дейін, ал айнымалы токта 500 В-та жиелігі 50,60 Гц-те, токты
26 Электроқабылдағыш
атауы
Қуат, кВт
Саны, дана
и п
cos tg
Бастапқы
қозғалтқыш жетегі
5,5
1
0,6
0,850,62
нормалды режімде, қысқа тұйықталу кезінде және қайта жүктелу кезінде,
сондай - ақ сымдардың әр дайым болмайтын оперативті коммутация кезінде
жұмыс жасай алады.
Номиналды ажыратқыш тоқ Iн- (тұрақты немесе айнымалы) нормалды
эксплутация жағдайында токтың максималды мәні автоматты сөндіргіш
арқылы ұзақ режімде өтеді. Тоқпен қорғаныс қысқа тұйықталу аймағында іске
асады тоқтың мұндай мәні айнымалы және тұрақты, мұндайда әб сәтте
автоматты ажыратқыштың электр тізбектен ажырауы іске асады. Тоқтың
қорғанысы қысқа тұйықталу аймағында болса не бірлік тоқпен, немесе
мөлшерленген еселі тоқпен Iн нормаланады.
Бастапқы жетекші қозғалтқыштың номиналды тогы мына формуламен
табылады:
I ном
ном
3 U ном cos
,
(4.2)
мұндағы ном -қозғалтқыштың активті қуаты, Вт;
cos - қуат коэффициенті;
Uном - қорек тараптарының номиналды кернеуі, В.
I
5500
3 380 0,85
9,8 А.
Алынған нәтижелер негізінде ВА-6026-34 маркалы үшфазалы автоматты
ажыратқышты таңдаймыз, Uном=380 В, Iном=10 А, Iср=10*Iном, қорғаныс
нәтижесі IP20.
Арнайы бөлім
2.1 Басқару объектісін анықтау. Автоматтандыру мақсаты
Бұл жұмыста жолаушылар лифтін қараймыз, тұрғын үйлерде және
қоғамдық ғимараттарда орнатылады жолаушыларды және жүкті тасымалдауға
қызмет етеді. Редукторлы асинхронды қозғалтқыш, тегершікті арқан
жетектегіш, арқан, кабина мен қарсы салмақ басқару объектісі ретінде
қаралады. Басқа сөзбен айтқанда асинхронды қозғалтқыш механикалық жүйе
бөлімімен басқару объектісі АБЖ болып табылады.
Лифтінің жұмысы келесі кейіпте орындалады. Асинхронды
қозғалтқышка кернеу келгенде, ротор қозғалтқышы айналып бастайды, ол
қатты жалғастырғыш арқылы кіріс редуктор білігімен қосылған.Редуктор-бұл
механизм, моментті арттырудан және қозғалтқыштан алаынған айналым
жиелігін төмендетуге арналған.Редуктор жылжымалы тістер сапынан (біздің
жағдайда бұрамдықты қозғалыстан тұрады), тегершіктерден тұрады (немесе
бұрамдықтан),олар өз арасында ілінеді және кірістегі білік моменті шығысқа
беріледі, сонымен бірге редуктордың беріліс санымен өзгереді.
Кіріс моментінің тістерімен дөңгелектерінің диаметр
айырмашылығымен, сондай - ақ олардығы тіс санының айырмашылығымен
өзгереді.Редуктор білігінің шығысына арқандық жетекші тегершік қосылған,
27
оған арқан оралған. Тегершіктің бірнеше ағыны бар, арқан сол арқылы
жүреді. Арқанның бір жағында жолаушылар немесе жүк кабинасы
орналасқан, ал екінші жағында қарсы - салмақ орналасқан, яғни біз сұлбада
лифтіні теңестіргішімен бірге таңдадық. Ол кабинаның жарты салмағын
теңестіріп отырады және қозғалтқыштың жұмысын жеңілдетеді.Ротор
қозғалтқышының айналу бағытына қарай, арқан барабанға орлады немесе
оралмайды, ал кабина лифті жоғары немесе төмен қозғалады.Теңстіргіш
жүйесінде қозғалтқыш қозғалтқыштық режімде (номиналды жүктің
көтерілуінде), генераторыл режімдеде жұмыс жасайды, қуат қозғалтқышпен
тұтынылмаған кезде, тармаққа беріледі. Қарсы - салмақ массасы бос қабина
массасынан көп сондықтан бос кабина көтерілген кезде қарсы - салмақ
қозғалтқышқа қосымша айналу моментін береді бұл генераторлық режіммен
түсіндіріледі.
Ротор қозғалтқышының айналу жиелігін реттеу үшін жүйеге күштік
жиелікті түрлендіргіш енгізілген (КЖТ), қозғалтқышқа келіп тұрған жиелікті
режімге байланысты көтереді немесе түсіре алады. Өйткені задатчик сигналы
өте аз, сондықтан ол КЖТ басқару жүйесіне әсер ете алмайды, бұл жүйеде
операциялық күшейткіш қаралған. Қарсы байланыс датчигі ретінде
жылдамдық датчигі қаралған.Жылдамдық датчигінің шығыс сигналы жүйеге
кіріс сигнал болып кіреді және задатчик сигналымен салыстырылады.
Біздің қондырғын автоматтандыру мақсатымыз лифтінің жұмыс
қабілетін,қозғалыстың бір қалыптылығын, тоқтау дәлдігін, қолданушыларға
максималды жағдай құруду арттыру.
Лифті
электржетегінің жұмыс режімін
жиі қосылумен өшулер
сипаттайды.Сонымен қатар қозғалтқыштың келесі сатысын көрсетуге болады:
υқон қондырылған жылдамдыққа дейін электроқозғалтқыш ұмтылысы;
қондырылған жылдамдықпен жүруі; қабатқа жақындағанда жылдамдықтың
төмендеуі (0 немесе төменгі жылдамдыққа дейін); лифті кабинасының тарап
етілген қабатта дәл келуі және тоқтауы.
Жылдамдық шегі мен серпіліс ρ лифті өндірушісінің максималды
қажеттілігіне талап етеді,өйткені өтпелі процесс уақытында кабинаның
максималды берілген жылдамдығы мен серпілісі кезінде электроқозғалтқыш
ұмтылысы мен ақырындауын қамтамасыз етеді. Осыған орай кабинаның
жылжуы төменгі графикте көрсетілген.Әдетте бұны қолайлы деп санауға
болады, сондықтан кабинаның максималды ұмтылысы мен тежелуін
қамтамасыз
етеді. Бұндай графикте анықталған өтпелі процесс
арақашықтығындағы ұмтылыс және серпілу мәндері тұрақты және бірдей
шекті мәндермен қолданылып отырады.
28
2.1 срует - Кабина қозғалтқышының оптималды графигі
2.2 Басқару объектісі. Оның кіріс шығыс координатасы
Бұл жұмыста асинхронды қозғалтқыш редукторы, арқантартушы
тегершік,арқан, кабинамен қарсы - салмақ басқару объектісі болады. Яғни
жүйінеің механикалық бөлігі мен асинхронды қозғалтқыш бірге басқару
объектісінің жүйесі болады.
Біздің жүйеде лифті қондырғысында кабинаның жүру жылдамдығы
басқару объектісі болып табылады, кабина жылдамдығы шығыс координата
болады.
Статорға қозғалтқышына берілетін қорек кернеуінің жиелігі бұл жүйеде
басқарушы әсер болады.Біздің жүйеде асинхронды қозғалтқыш қолданылады,
қорек кернеу жиелігінің өзгеруі ротор қозғалтқыш айналым жиелігін
өзгертудің негізгі тәсілі болып табылады.
Статикалық күш кабина жүктемесіне қоздырушы әсер болады, оған
кабина ішіндегі және қарсы - салмақтағы ауырлық күші әрдайым әсер етіп
отырады,ол арқанға қарсы соңғы жағында орналасқан және жүктің әсерін
теңестіріп отырады.
Шығыс координата әсеріне негізгі шегі шахта биіктігі болады,яғни
кабина жоғары немесе төмен одан асып кете алмауы мүмкін.
Біз жиелікті шексіз көтере алмаймыз,
өйткені қозғалтқышта
конструкциялық шек болады және өте қатты жылдамдық кезінде бұзылуы
немесе негізгі тараптар саптан шығып кетуі мүмкін, төмегі жиелік кезінде
қозғалтқыш айналымы басқарушы жағынан тұрақтылығын жоғалтуы мүмкін
осы әсер басқару шегі болып табылады.Басқару жағынан жылдамдық
29
жоғарлағанда шахта мен кабинаның конструкциялық артықшылығы
жолаушыларды қауіпсіз тасымалдау жылдамдығы жағынан шектеледі.
Жүк салмағының асып кетуі ( кабинамен қарсы-салмақ массасы
тұрақты) қозғалтқыш құрған моменттен құрылған момент асып кетсе онда
соңғысының істен шығуына әкеліп соғады, бұл факт қоздырушы шегі болып
табылады. Сондай - ақ арқанның үзілуі немесе оның сыналануы мүмкін.
2.2 сурет - Кіріс шығыс координаталарының басқару объектісі
2.3 Басқару жүйесінде функциональды сұлбаны және процсстің
басқару алгоритімін жасау
Ротор қозғалтқышының айналу жиелігін реттеу үшін жүйеге күштік
жиелікті түрлендіргіш енгізілген (КЖТ), қозғалтқышқа келіп тұрған жиелікті
режімге байланысты көтереді немесе түсіре алады. Өйткені задатчик сигналы
өте аз, сондықтан ол КЖТ басқару жүйесіне әсер ете алмайды, бұл жүйеде
операциялық күшейткіш қаралған. Қарсы байланыс датчигі ретінде
жылдамдық датчигі қаралған.Жылдамдық датчигінің шығыс сигналы жүйеге
кіріс сигнал болып кіреді және задатчик сигналымен салыстырылады.
Жүйедегі функционалдық сұлба түрі:
2.3 сурет-Функционалдық сұлба
Лифті қондырғысының алгоритімін функционалдандыру келесі түрде
көрсетуге болады:
30
2.4 сурет- Лифті басқару алгоритімі
31
2.4 Технологиялық орындаудың нұсқасын жасау
Асинхронды қозғалтқышты басқару үшін,ол лифтінің басты жетегінде
қондырылған,
Ғылыми-Техникалық Электрожетек Орталығы "Вектор"
өндірген,ЭПВ топтамасындағы жиелікті түрлендіргішті қолдану ұсынынлады
(2.5.1 сурет)
Берілген топтама төрт түрлі қолданылумен ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz