Автономды фотоэлектрлік жүйелер

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 65 бет
Таңдаулыға:

7

8

9

10

Аңдатпа

Бұл дипломдық жобада күн батареясының моделі және батарея арқылы

энергияны алу зерттелінеді. Дәстүрлі электр энергия көзін альтернативті

энергия көзіне алмастыру электр энергиясының төлемінің шығынын және

қоршаған ортаға зиянды қоқыстардың шығуын азайтады.

Заманауи

технологияларды пайдаланып автоматтандыру процессін жүргізу тиімді әрі

ыңғайлы

екені көрсетіледі.

Күн батареяларын,

олардың

түрлерін,

қолданылатын

есептеулерге шолу жүргізілді. Күн батареялары арқылы

энергяны алудағы барлық қажетті құрылғыларды таңдау жүргізілген. Unity Pro

программалық жабдығы туралы шолу жүргізіліп, программалау интерфейсі

құрастырылған. Экономика және өміртіршілік бөліміндерінде қойылған

есептер шешілген.

Аннотация

В данном дипломном проекте рассматривается модель солнечной

батарей и получение энергии с помошью установки. Замена традиционных

источников электроэнергии на альтернативные, способствует уменьшению

затрат на оплату электроэнергии, а также уменьшает вредные выбросы в

окружающую среду. Показано что реализовать автоматические процессы

управления с помощью современных технологий удобно и выгодно. Приведен

обзор про солнечную батарею, видах и про используемые решения. Выбраны

все необходимые устройства в получении энергии с помощью солнечной

батарей. Приведен обзор опрограммной среде

Unity Pro и разработан

интерфейс программы. Решены задачи поставленные на экономическом

разделе и в разделе безопасности жизнидеятельности.

Мазмұны

11

Кіріспе

1 Бөлім. Негізгі бөлім

1. 1 Күн энергиясы

1. 2 Күн радиациясы

1. 3 Жерге күн энергиясының қаншасы түседі

1. 4 Күн энергетикасы

1. 5 Күн энергетикасының даму тарихы

1. 6 Фотоэлементтердің қолданылуы

1. 7 Фотоэлектрлік модульдер

1. 8 Күн панелі неден тұрады

1. 9 Күн батареясының электрлік сипаттамалары: ВАС

1. 10 Фотоэлектрлік жүйелер

1. 11 Күн батареясын орнататын үйдің жобасы

1. 12 Үйдің инженерлік жүйелері

1. 13 Тораптың автоматтық өшірілуі

1. 14 Күн батареяларынан алынатын электр энергиясы

1. 15 Жердің жылуын қолдану

1. 16 Үйдің аккумуляторы бар фотоэлектрлік жүйелерді жобалау

1. 17 Күн батареясының қызмет ету мерзімі

1. 18 Күн батареяларының жұмыс істеуінің негізгі принциптері

2 Бөлім. Арнайы бөлім

2. 1 Энерготұтынуды есептеу

2. 2 Delphi программалау ортасында күн энергиясын есептеу

2. 3 Қажетті құрылғыларды таңдау

2. 4 Программалауда қолданылған есеп

2. 5 Unity Pro программалық ортасымен танысу

2. 6 Программалау интерфейсі

3 Бөлім. Экономикалық бөлім

3. 1 Бизнес - жоспар

3. 2 Өнім

3. 3 Маркетинг жоспары

3. 4 Қаржылық жоспар

3. 4. 1 Күн батареяларын құру кезіндегі кеткен капиталдық шығындар

3. 4. 2 Автоматтандыру жүйесін эксплуатациялауға кеткен шығындар

3. 4. 3 Автоматтандыру жүйесін өндірудің экономикалық тиімділігін

есептеу

4 Бөлім. Өміртіршілік қауіпсіздік бөлімі

4. 1 Найзағайдан қорғану шаралары және оны есептеу

4. 2 Микроклимат

Қорытынды

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Кіріспе

12

7

8

8

8

9

Күн біздің планетамыз үшін алғашқы және негізгі көз болып табылады.

Ол бірақ бар жер бетін жылытады, өзенді қозғалысқа келтіреді, желдің күшін

хабарлайды. Оның сәулелерімен 10 триллион тонна жануарлар мен

бактериялар қоректенетін 1 квадриллион тонна өсімдек өседі. Осы Күннің

арқасында көмірсулардың қоры жиналады, яғни біз қазіргі уақытта жағып

жүрген

мұнай, көмір, торфа және т. б.

Қазіргі

уақытта адамзат

энергоресурстағы өзінің қажеттілігін қанағаттандыру үшін бір жыл ішінде 10

миллиард тоннадай шартты отын қажет. (Шартты отынның жану жылуы -7000

ккал/кг) .

Күн энергетикасы - күн сәулесінен алынған қандай да бір түрдегі

энергияны қолдану. Күн энергетикасы негізінде экологиялық таза бола

алатын, яғни зиянды қалдықтарды шығармайтын жаңартылмалы энергиясы

қолднаылады.

Күн сәулесі сарқылмайтын(таусылмайтын) энергия көзі болып

табылады, ол жердің барлық бұрышына түседі, кез келген тұтынушының «қол

астында» болады және экологиялық таза қол жететін энергия көзі болып

табылады.

Күн жарығын және жылуын қолдану - бұл бізге қажетті энергияның

барлық түрін алудың таза, қарпайым және табиғи қабілеті. Күн

коллекторларының көмегімен тұрғын үйлерді және коммерциялық

ғимараттарды жылытады немесе оларды ыстық сумен қамтамасыз етеді.

Параболалық айналармен (рефлекторлармен) шоғырланған күн жарығын

жылу алу үшін қолданады(бірнеше мыңдаған Цельсий гралус

температураларға) . Оны электр энергиясын өндіру үшін немесе жылыну үшін

қолдануға болады. Күннің көмегімен энергияны өндірудің бұдан басқа тағы

бір әдісі бар - фотоэлектрлік технологиялар. Фотоэлектрлік - бұл күн

радиациясын электр энергиясына түрлендіретін құрылғылар.

Бүгінде Қазақстанның іс жүзінде энергия тудырушы қуаттарының

«қоржынын» 20620 МВт жалпы белгіленген қуатындағы 69 электр

станциялары құрайды, бұл потенциалдың одан арғы өсірілуі ең бірінші

кезекте елімізде үлкен мөлшердегі қалпына келтірілетін энергия көздерінің

сегментін дамыту есебінен жоспарланады. Біздің мемлекетімізде қалпына

келтірілетін энергия көздерінің өте көп ресурстары бар: күн энергиясы - 2, 5

млрд. кВт/сағ, жел энергиясы - 1820 млрд. кВт/сағ, кіші өзендер потенциалы -

7, 56 млрд кВт/сағ, геотермалды сулардың потенциалы - 4, 3 ГВт. 6089

тұрғындары тұратын Қазақстанда электр жүйелеріне қосылмаған фермерлік

шаруашылықтары мен жайылмалы жерлерінде энергияның дәстүрлі емес

түрлерін пайдаланудың мәселесі өзекті болып отыр.

13

1 Негізгі бөлім

1. 1 Күн энергиясы

Күн энергиясы біздің планетамыздағы өмірдің көзі. Күн атмосфера мен

Жер бетін жылытады. Күн энергиясының арқасында жел соғады, табиғаттағы

судың айналымы жүреді, теңіздер мұхиттар жылынады, өсімдіктер дамиды,

жануралар қорек табады. Дәл осы күн сәулесінің арқасында Жерде отынның

қазбалық түрі пайда болады. Күн энергиясы жылуға немесе суыққа,

қозғалмалы күшке және электр энергиясына түрленеді.

1. 1 Сурет - Күн сәулесінің жерге берілуі

1. 2 Күн радиациясы

Күн радиациясы - бұл негізінен толқынының ұзындығы 0, 28 . . . 3, 0 мкм

аралығында болатын электромагниттік сәулелену. Күн спектрі мыналардан

тұрады:

- біздің көзімізге көрінбейтін, күн спектрінің 2 %-ын құрайтын

толқынының ұзындығы 0, 28 . . . 0, 38 мкм ультра күлгін сәулелерден;

- спектрдің 49 % - ын құрайтын толқынының ұзындығы 0, 38 . . . 0, 78 мкм

аралығында болатын жарық толқындарынан;

- күн спектрінің қалған 49 % - ының біраз бөлігін құрайтын толқынының

ұзындығы 0, 78 . . . 3, 0 мкм аралығында болатын инфрақызыл толқындардан.

Спектрдің қалған бөліктері Жердің жылулық баллансында азғантай роль

ойнайды.

14

1. 2 Сурет - Күн радиациясының түсуі

1. 3 Жерге күн энергиясының қаншасы түседі

Күн үлкен мөлшерде энергия сәулелендіреді - шамамен секундына 1, 1 .

1020 кВт сағ. Киловатт . сағат - бұл қуаты 100 ватт қыздыру шамының 10 сағат

ішінде жасайтын жұмысы үшін қажетті энергия мөлшері.

Жер

атмосферасының сыртқы қабаты Күн сәулесінің энергиясының миллионнан

бір бөлігін немесе жылына шамамен 1500 квадриллион (1, 5 . 1018) кВт сағ

энергияны ұстап қалады. Алайда шағылудан, атмосфералық газдар мен

аэрозольдармен шашырауынан және жұтылуынан барлық энергияның 47 %

ғана немесе шамамен 700 квадриллион(7 . 1017) кВт . сағ эенргия Жер бетіне

жетеді.

1. 3 Сурет - Күн энергиясының жерге түсу процессы

15

Жер атмосферасындағы күн сәулесі тура сәулелену және атмосферасын

ауа, шаң, су т. б. бөлшектеріне шашырайтын шашыратқыш болып бөлінеді.

Олардың қосындысы қосарланған күн сәулесін түзеді.

1. 4 Сурет - Қосарланған күн сәулесі

Ауданның бірлігіне және уақыттың бірлігіне келіп түсетін энергия

мөлшері бірқатар факторларға тәуелді болады: жергілікті климаттың ендігі,

жылдың маусымы, күнге қатысты беттің бұрышының қиғаштығы. [1] .

1. 4 Күн энергетикасы

Күн энергетикасы - күн сәулесінен алынған қандай да бір түрдегі

энергияны қолдану. Күн энергетикасы негізінде экологиялық таза бола

алатын, яғни зиянды қалдықтарды шығармайтын жаңартылмалы энергиясы

қолданылады.

Қазіргі уақытта күн энергетикасы энергияның басқа түрлері аз жетімді

және күн сәулесінің молшылығын экономикалық түрде сәйкестендірген

аймақтарда кеңінен қолднаылады.

Күн - бірнеше миллиард жыл аралығында Жер бетіндегі тірі

организмдерге туып өсуіне мүмкіндік беретін өмір көзі және қатал өлтіруші.

Күн жарығының технологиялық «жуасуына» расымен қарайтын адам өткен

ғасырда ойлана бастады.

1м2 аудан арқылы өтетін және Күн ортасынан бір астрономиялық бірлік

ара қашықтық тағы сәуле ағынына перпендикуляр орналасқан күн сәулесінің

ағыны 1367 Вт/м2 - қа тең болады(күн тұрақтысы) . Жер атмосферасының

жұтылуына байланысты күн сәулесінің теңіз деңгейіндегі ағыны 1020 Вт/м2.

Алайда бірлік ауданнан өтетін күн сәулесінің ортатәуліктік мәні үш есе кіші

болатыны ескерген жөн (күн түннің ауысып тұруына және күннің көкжиекке

жасаған бұрышының өзгеруіне байланысты) . Қыста біркелкі ендікте бұл мән

екі есе аз болады. Бірлік аудандағы осы энергияның мөлшері күн

энергетикасының мүмкіндігін анықтайды.

16

Күн энергиясын өңдеу перспективасы глобалды қараңғыланудан - Жер

бетіне жететін күн сәулесінің антропогенді азааюынан азайып бара жатыр.

1. 5 Күн энергетикасының даму тарихы

1839 жылы Александр Эдмон Беккерель фотогальваникалық эффектіні

ашқан.

44 жыл өткен соң Чарльз Фриттс күн энергиясын қолдану арқылы

алғашқы модульді құрастырды, ал оған алтын жіңішке қабатымен жалатылған

селен негіз болды. Ғалым элементтердің осындай байланысы азғантай

дәрежедегі (шамамен 1 %) күн энергиясын электр энергиясына түрлендіруге

болатынын анықтады.

Дәл осы 1883 жылды күн энергетикасы дәуірінің туған жылы болып

есептеледі. Алайда бұлай ойлайтын барлық адам емес. Ғылыми жаңалықтарда

күн энергиясы заманының «әкесі» басқа басқа емес Альберт Эйнштейннің өзі

деген пікір бар.

1921 жылы Эйнштейн Нобель премиясына ие болды. Көптеген адамдар

ХХ ғасырдың осы ғалаымы осы жетістікті өзі жазған салыстырмалық

теориясы еңбегіне алған деп есептейді, бірақ ол олай емес. Шынында физик

бұл премияны сыртқы фотоэффект құбылысы заңын түсіндіргені үшін алды.

Жүз жыл ішінде ғалымдар ынталандырған жеке және мемлекеттік

инвестиция құрылымы көтеріліп тұмаса, онда қоғамға «күн технологиясын»

жірнеше жылға ұмытуға тура келер еді. [10] .

Күн энергетикасын қолданудың артықшылықтары мен кемшіліктері

Артықшылықтары:

1) Жалпыға жеткіліктігі және көздің таусылмайтындығы (Күннің)

2) Қоршаған орта үшін теориялық толық қауіпсіздігі (алайды осы

уақытта фотоэлемент өндірісінде және олардың өзінде зиянды заттар

қолданылады) .

Кемшілігі:

Фундаментальды мәселелер:

1) Күн энергетикасы үшін күн тұрақтысының азғантай шамасының

қатынасына байланысты электростанциясының астындағы жердің үлкен

ауданын пайдалану талап етіледі (мысалы, қуаты 1 ГВт электр станциясы

үшін бұл бірнеше ондаған шаршы шақырым болады) . Алайда бұл кемшілік

ондай маңызды емес (мысалы, гидроэнергетика жердік үлкен бөлігін

қолданудан шығарады) . Оған қоса үлкен күн электр станцияларындағы

фотоэлектрлік элементтер

1, 8-2, 5 метр биіктікке орнатылады,

бұл

электрстанция орналасқан жерді ауылшаруашылық қажеттілігіне қолдануға

мүмкіндік береді, мысалы мал бағу.

Күн электр станциялары үшін үлкен аудандағы жер табу мәселесі күн

аэростатикалық электр станцияларын қолданатын жағдайда, теңіздің жер

астының және биікке базалауға жарамды болғанда шешіледі.

17

2) Жер бетіндегі күн энергиясының ағыны ендік пен климатқа тәуелді

болады. Әртүрлі жерлердегі күндердің орта есептегі мөлшері жыл ішінде өте

қатты ерекшеленуі мүмкін.

Техникалық мәселелер:

1) Күн электрстанциясы түнде жұмыс істемейді және кешкі және таңғы

қарбаласта жеткілікті әрі ыңғайлы жұмыс жасайды. Сонымен бірге электр

энергияны тұтынудың шыңы кешкі сағатқа сәйкес келеді. Мұнан бөлек электр

станциясының қуаты ауа райының ауысуынан тез және күтпеген жерден

тербелуі мүмкін. Осындай қателіктің алдын алу үшін эффективті электрлік

аккумуляторлар қолдану қажет (қазіргі уақытта бұл шешілмеген мәселе), не

болмаса үлкен аймақты алатын гидроаккумуляторлық станция тұрғызу

қажет, не болмаса әзірге экономикалық эффективтіліктен алыс тұрған сутектік

энергетика концепциясын қолдану қажет.

Уақытқа және ауа райы жағдайына күн электр станцияларының қуатына

тәуелділік мәселесі күн аэростатты электрстанция жағдайында шешуге

болады.

2) Күн фотоэлементтерінің қымбаттылығы. Технологияның дамуымен

бұл мәселенің шешіліп қалуы ықтимал. 1990 - 2005 ж. ж фотоэлементтердің

құны орта есеппен 4 % - ға төмендеген.

3) Күн элементтерінің ПӘК - ң жеткіліксіздігі

4) Фотопанельдердің бетін шаңнан және басқа да кірлерден тазарту

қажет. Олардың ауданы бірнеше шаршы шақырым болғанда бұл қиындықтар

туғызуы мүмкін.

5) Фотоэлектрлік элементтердің эффективтілігі оларды қыздырғанда

төмендейді, сондықтан салқындату жүйесінің қондырғыларының қажеттілігі

туындайды.

6) 30 жылдан соң фотоэлектрлік элементтердің эффективтігі төмендей

бастайды.

Экологиялық мәселелер:

Алынған энергияның экологиялық тазалығына қарамастан, сол

фотоэлементтер улы

заттардан тұрады, мысалы,

қорғасын, кадмий, галий, мышьяк т. б., ал олардың өндірісі басқа да қауіпті

заттарды тұтынады. Қазіргі заманғы фотоэлементтердің қызмет ету мерзімі

бар (30 - 50 жыл) және баршалық қолдану жақын арада олардың дамуына

күрделі сұрақ қояды, экологиялық тұрғыдан ыңғайлы емес.

Экологиялық мәселелерден және кремнийдің жетіспеушілігінен жіңішке

пленкалы фотоэлементтердің өндірісі активті түрде дамиды, олардың

құрамында шамамен 1% кремний болады. Оған қоса жіңішке пленкалы

фотоэлементтердің өндірістегі құны арзан, бірақ әзірге эффективтілігі төмен

(Мысалы, 2005 жылы «Shell» компаниясы жіңішке пленкалы элементтердің

өндірісіне шоғырлану үшін өзінің кремнийлі фотоэлектрлік элемент өндірісі

бизнесін сатты) . [2] .

18

1. 6 Фотоэлементтердің қолданылуы

Күн фотоэлементтері альтернативті қолданы тапқан қазынды отындар

үшін толығымен реалды техникалық және экономикалық пайдалы болып

табылады. Күн элементі күн сәулесін электр энергиясына ешқандай қозғалыс

механизмін қолданбай тікелей түрлендіреді. Осының арқасында

күн

генераторларының қызмет мерзімі қанағаттанарлықтай ұзарған.

Фотоэлектрлік жүйелер фотоэлементтер өндірісте қолданыла бастағаннан өзін

жақсы жағынан көрсетті. Мысалы фотоэлементтер 1960 жылдан бері жер

қасындағы орбитаның спутниктеріне негізіг қорек көзі болып қызмет етті.

Жекелеген аудандарда фотоэлементтер 1970 жылдан бастап автономды

энергоқондырғылар үшін қызмет етті. 1980 жылдан бастап сериялы тұтыну

тауарларын өндіретіндер фотоэлементтерді көптеген қондырғыларға орнатты:

сағатан және калькулятордан бастапп музыкалық аппараттарға дейін. 1990

жылдан бастап энергия қамтамасыз ететін кәсіпорындар фотоэлементтерді

қолданушыларды майда тұтынуын қамтамасыз етеді.

1. 5 Сурет - Фотоэлементтерді әр түрлі қолданыста қолдану

Фотоэлектрлік қондырғылар суды айдайды, түнгі жарықтандыруды

қамтамасыз етеді, аккумуляторды зарядтайды, жалпы энергожүйеге электр

энергиясын береді т. б. Олар кез келген ауа райды жұмыс жасайды. Көшпелі

бұлтты ауа райында олар негізгі өнімділігінің 80 % на жетеді, тұманды ауа-

райы шамамен 50 %, тіпті толығымен бұлтты болғанда олар 30 % энергия

алады.

Біздің уақытта тек фотоэлектрлік панель ғана емес басқасында табуға

болады. Әртүрлі фирмалар фотоэлементтің жеңіл, эластикалық және берік

кровельді плиталық, тіпті фасадтық жұмыстар үшін қабырғалы-қалашық

түрлерін ұсынуда. Бұл жаңа түрлер фотоэлементті үнемді және құрылыс

материалдарының құрамына қосқанда тартымды етеді. Жекелеген аудандарда

фотоэлектрлік қондырғылар энергияның рентабельді, сенімді және ғұмырлы

19

көзі болып табылады. Кейбір аудандарда фотоэлементтер электр тораптарына

қосылған жүйенің қарсы қабілетін өсіреді. Алайда ең бастысы жекелеген және

электр тораптарына қосылған аудандарда фотоэлектрлік жүйелер таза энергия

өндіреді, ал оның алынуы әдеттегі электр станцияларына қарағанда қоршаған

ортаның бұзылуымен жүргізілмейді.

Күн фотоэлементтерінде жұмыс жасайтын сорғылық қондырғылар

эффективті және үнемді және кез келген су сорғысын қолдануға ыңғайлы.

АҚШ-тың энергетикалық компаниясы таратқыш электр желілеріне қызмет

ететін сорғыларға қарағанда күн батареясындағы су сорғысын қолданған

үнемді екенін анықтады. Кейбір коммунальды кәсіпорындар клиенттердің

тапсырысын орындау үшін фотоэлементтердегі сорғылық қондырғыларды

ұсынады.

Ауылдық аудандарда фотоэлектрлік жүйелер басқаша қолданылуы -

электрлік шарбақтарды жарықтандыру және зарядтау; суды айналымын

қамтамасыз ету, гидропондық қондырғылардағы және жылыжайдағы ауаның

желдетілуіне, жарықтандандыру. [3] .

1. 7 Фотоэлектрлік модульдер

Күн панельдері күн элементтерінен тұрады. Бір күн элемент электр

энергиясын жеткілікті деңгейде өндірмейді, көпшілік қолдану үшін күн

элементтері көп мөлшерде электр энергиясын өндіру үшін күн модульдеріне

жиналады.

Модульдер псевдошаршылық монокремнийлік немесе шаршылық

поликремнийлік фотоэлектрлік түрлендіргіш

антишағылдыратын

жамылғышпен жабылады.

1. 6 Сурет - Күн панельдері

Күн панельдері (фотоэлектрлік немесе күн модульдері деп аталады)

көптеген типте және өлшемде шығарылады. Ең типтісі-бұл қуаты 40-260 Wp

20

(шыңдық ватт, яғни жарық күндегі максимал 40-260 Вт қуат) кремнийлік

фотоэлектрлік модульдер. Мұндай күндік модульдің өлшемі 0, 4-2, 5 м2 .

Кеңшілік типті өлшемі бір қатар күн модульдер сатылымда жүр. Күн

панельдері (PV panels) үлкен қуат алу үшін (мысалы, 2 модуль 50 Wp бірге

қуаты 100 Wp модульмен эквивалентті жалғанады) күн батареясы арқылы

өзара жалғанады.

Сатылымда жүрген модульдердің ПӘК-і 5-20 % аралығында болады.

Бұл деген сөз күн элементіне түсетін энергияның 5-20 % электр энергиясына

түрленеді. Барлық әлемдегі зерттеу лабораториялары күн элементтері үшін

жоғары ПӘК-ті (45%-ға дейін) жаңа материалдар өндіруде.

1. 8 Күн панелі неден тұрады

1. 7 Сурет - Күн панелінің құрамы

Кристалды кремнийден жасалған модульдер көпқабатты «пирог» болып

табылады. Жалпы жағдайда олар оң жақтағы көрсетілген суреттегідей

бірнеше қабаттан тұрады. Жыл бойы ашық ауада жұмыс жасайтын күн

элементтерінің толық герметиктігін қамтамасыз ету үшін герметикалық

материал қажет. Күн модулінің ішіне ауа немесе ылғал түскен жағдайда күн

элементтерінің қышқылдануы және түйіспелерінің бұзылуы жүреді, ал бұл өз

кезегінде модулді істен шығарады. Герметикалық пленка ретінде әдетте EVA

(этиленвинилацетатты) пленка қолданылады. Өкінішке орай бұл уақыт өте

өзінің мөлдірлігін жоғалтатындықтан фотоэлектрлік модульдердің «ескіруіне»

алып келетін фактордың бірі болып табылады. Қазіргі уақытта әлемде осы

EVA пленкасын ауыстыру жұмысы үшін басқада материалдар зерттелуде,

бірақ коммерциялық дайындалатын модулінде негізінен осы материал

қолданылады.

21

1. 9 Күн батареясының электрлік сипаттамалары: вольт-амперлік

сипаттама

1. 8 Сурет - Күн модулін сипаттайтын вольт-амперлік сипаттаманың

маңызды нүктелері

Өзінің вольт-амперлік сипаттамасына орналастырылған күн модулі ток

пен кернеудің кез келген комбинациясында жұмыс жасайды. Алайда

шындығында модуль берілген уақытта бір нүктеде жұмыс жасайды. Бұл нүкте

модульмен емес, берілген модуль қосылған тізбектің электрлік

сипаттамаларымен таңдалады.

Ток күші 0-ге тең болатын кернеу бос жүріс кернеуі (Uос) деп аталады.

Екінші жағынан кернеуі 0-ге тең ток қысқа тұйықталу тогы деп аталады. ВАС-

ң осы шеткері нүктелерінде модульдің қуаты 0-ге тең болады. Тәжірибе

жүзінде жүйе жеткілікті қуат өндірілетін ток пен кернеудің комбинициясында

жұмыс жасайды. Нүктелердің ең жақсы үйлесуі максимал қуатты нүкте деп

аталады (ТММ немесе МРР) . Сәйкестендірілген кернеу және ток Up (номинал

кернеу) және Ip(номинал ток) деп белгіленеді. Дәл осы нүкте үшін күн

модулінің номинал қуаты және ПӘК-і анықталады.

Күн модулін аккумуляторлы батареясына тікелей жалғағанда модуль

дәл сол уақытта аккумуляторлы батарея жұмыс жасайтын кернеуге тең

кернеумен жұмыс істейді. АБ зарядының өлшемі бойынша кернеу өседі,

сондықтан модуль 10-14, 5В аралығындағы кернеуімен жұмыс істеуі мүмкін

(осында және әрі қарай модуль үшін нминалды 12В кернеуге тең кернеу

қолданылады. Номианлды кернеуі 24В модульдер үшін кернеу шамасын екіге

көбейткен жөн) . Сәйкесінше оның жұмыстық нүктесі

оптималдыдан

жеткілікті алыс болады. [4] .

1. 10 Фотоэлектрлік жүйелер

Фотоэлектрлік модульдер сенімді көз болуы үшін жүйеге қосымша

элементтер қажет: құрылымына сәйкес келетін және жүйе типіне тәуелді

кабельдер (торапқа жалғанған автономды немесе резервті), тағы да

22

электронды инвертор және аккумуляторлы батареясы бар заряд контроллері.

Мұндай жүйе толығымен күндік фотоэлектрлік жүйе немесе күн станциясы

деп атайды.

Күндік фотоэлектрлік жүйелердің үш негізгі типі бар:

1.