Android операциялық жүйесінің платформасы
8
9
10
11
Аңдатпа
Бұл дипломдық жобада саяхатшыларға арналған KCET мобильдік
бағдарламасы жүзеге асырылды. Дипломдық жобада қолданбаның серверлік
және навигациялық бөлімдеріне қойылған талаптар, пайдалану шарттары мен
оны жүзеге асыру қарастырылған. Техникалық құралдар мен функционалдық
сипаттамаларға тиісті шарттарға бөлінген.
Өміртіршілік қауіпсіздігін қамтамасыз ету бөлімінде еңбек ету жағдайына
талдау жасалған, жарық беру және желдету есептелген.
Экономикалық бөлімде, жобаның экономикалық тиімділігін дәлелдеп
бизнес-жоспарын жасалды.
Аннотация
В данном дипломном проекте разработано приложение для туристов
KCET. В работе предусмотрены требования к серверной и навигационной
частям приложения, условия эксплуатации и осуществление. Было уделено
необходимое внимание функциональным характеристикам и техническим
средствам.
В разделе обеспечения безопасности жизнедеятельности проведен анализ
условий труда, сделан расчет освещения и кондиционирования.
В экономической части составлен бизнес план проекта, подтвердивший
его экономическую целесообразность.
Annotation
In the given Thesis Project tourists oriented application KCET was
developed. The paper involves requirements for the server-based and navigation
parts of the application, operating conditions and implementation. Necessary
attention was paid to the functional characteristics and facilities.
In the section of living safety provision working conditions were analyzed , as
well as the calculation of lighting and air conditioning was provided.
In the economic part of the project was compiled a business plan, which
confirmed its economic practicability.
12
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 8
1 Негізгі бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 9
1.1Android операциялық жүйесіндегі бағдарлама жасау өзгектілігі ... ... ... .. 9
1.1.1 Android операциялық жүйесінің платформасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 10
1.1.2 Мобильдік бағдарламаның нарықтық анализі. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 12
1.2 Мақсатты тағайындау және негізгі мүмкіндіктер жобалау ... ... ... ... ... 13
1.3 Бағдарламаның толық архетиктурасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 14
1.4 Сервер бөлімінің бағдарламаға талаптары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 14
1.4.1 Операциялық жүйе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... 17
1.4.1.1 Қазіргі операциялық жүйесіндегі желінің шолуы ... ... ... ... ... ... ... .. 18
1.4.1.2Талаптарға байланысты операциялық жүйені таңдау ... ... ... ... ... ... 21
1.4.2 Дерект қорын басқару жүйесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 21
1.4.3 Androi d бағдарламасының жалпы жұмыс істеу сұлбасы ... ... ... ... ... 26
1.4.4 Java құрылым және өзгешеліктері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 28
1.4.5. XML тілі ерекшеліктері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... .. 31
2 Арнаулы бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... .. 35
2.1 Зерттелетің жүйе облысының анализі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 35
2.2 Google maps навигаторы Android API v2 бағдарламасынына ... ... ... .. 38
2.3 Деректер моделінің анықтамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 41
2.3.1 Даталогикалық проектілеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 42
2.3.2 Физикалық проектілеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... 43
3 Техникалық бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... . 45
3.1 Бағдарлама архитектура ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... 45
3.2 Қолданбалы интерфейстің зерттемесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 46
3.2.1 Навигация ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... 46
3.2.2 Аудармашы беті ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... 47
3.2.3 Саяхатшыларға көмек беру беті ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 50
3.2.4 Google Maps саяхатшының орнын анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 52
3.2.5 Саяхатшының қажетті мәліметін сақтау беті ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 52
4 Тіршілік қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... .. 54
4.1 Еңбек шартынның анализы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 54
4.2 Есептеу бөлімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... 55
13
4.2.1 Кондиционерлеу жүйесін есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 55
4.2.2 Табиғи жарықты есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... 59
4.3. Тіршілік қауіпсіздігі бөлімі бойынша қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 62
5 Техникалық экономикалық негізделуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 63
5.1 Жоба сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... .. 63
5.2 Бағдарламалық қамтаманың өңделуінің еңбек өнімділігінің есептелуі ... ... 64
5.3 Бағдарламалық қамтаманы өңдеуге кеткен шығынның есептелуі ... . 66
5.4 Бағдарламаның шығындар статьясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 67
5.5 Өзіндік құн нәтижесінің кестесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 69
5.6 Бағдарламалық өнімді иемденудегі кәсіпорындардың бірмезгілдегі
шығындарын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... .. 72
5.7 Қолдану аясындағы жылдық бірмезгілдегі шығындарды есептеу ... ... ... ... 73
5.8 Ақпараттық өнімді енгізуден алынған үнемдеу мөлшері мен табысты
есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 73
5.9 Пайда мен шығындарды есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 74
5.10 Экономикалық тиімділікті есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 75
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 78
Қолданылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... 79
Бағдарламасы А ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... 80
Кіріспе
Бүгінгі таңда Android мобильдік бағдарлама әзірлеу, қарқынды дамып
келе жатқан бағдарламалардың бірі болып танылады. Android операциялық
жүйесі көптеген смартфондарда орнатылған, ондай смартфондарға: Samsung,
Motorola, Sony, LG, Lenovo және т.б. Қазіргі заманда өзекті мәселелердің бірі
ғаламтор -бағдарламалары
тез дамып жатыр. Соған байланысты ғаламтор
екпінді көтеріле бастады және пайдаланушылардың сұранысы бойынша,
бағдарламалар тұрақты жаңартылып отыр. Платформаладрың арасында
жетекші орындары Android және IOS платформалары алады.
Дипломдық жұмыстың мақсаты - Android операциялық жүйесі негізінде
саяхатшыларға арналған "KCET" мобильдік бағдарлама құрастыру. Жасалып
отырған жоба саяхатшыларға арналған. Бағдарлама көиегімен саяхатшылар
өзінің уақытын үнемдейді және аудармашыны қажет етпейді. Зер ттеулер
бойынша, таңдаған тематикамаға
байланысты
Қазақстанда
бағдарлама
жасалмаған және ешқандай бәсекелістік жоқ. Сол себепті ең басты
14
қиыншылықтардың бірі көп қолданушыларды табу және интеренет желісіне
сенімге кіру.
Android - операциялық жүйесі коммуникаторларға, планшеттарға,
цифрлық ойнатқыштарға, цифырлық фоторамкаларға, қолға киетін сағаттарға,
нетбук және смартбуктарға, Linux ядросында жасалған операциялық жүйе
орнатылған. Бағдарламаларды өңдеудегі негізгі тілдердің бірі Java, алайда С++
тілінде бағдарламаларды өңдеу кітапханалары бар. Бағдарламаны жасау үшін
Eclipse ортасын қолданамыз, AndroidSDK мобильдік құрылысы SDK
эмуляторы арқылы іске асады. Java объектісіне негізделген тіл, оның өзінің
көптеген ішкі кітапханалары бар. Бірінші орында ол қолданушыға жеңіл
әрекеттестікті көрсетеді.
Жасалатын бағдарлама Андроидтың 2.2 версияларынан бастап 4.4
версияларында жұмыс істейді.
Бағдарламаны жазу кезінде басты
характеристикалардың бірі сервисті процесстерді фондық режимінде қолдану
болып табылады. Қойылған
орындаумыз қажет:
мақсатымызға жету үшін келесі талаптарды
- веб-бағдарламаның
компоненттік
сәулетін құрастыру, өмірлік
үрдістің қалыптасуын құрастыру;
- веб-бағдарламаларды жобалау және жүзеге асыру әдістемесін зерттеу;
- жобаның талдауын зерттеу әдістерін және ыңғайын қарастыру.
15
1 Негізгі бөлім
Қарастырылатын бағдарлама
саяхатшыларға арналған. Дипломдық
жұмыстың басты тапсырмасы Android операциялық жүйесінде саяхатшыларға
арналған бағдарлама жасау, бағдарламаның негізгі функциялары: сөздерді
аудару, оны дауыстап айту, қолданушыға туризімге шығу кезінде нұсқау беру,
қолданушының GPS арқылы орнын анықтау және өзіне керекті мағлұматтарды
жазбаға сақтауға мүмкіндік береді.
1.1
Android операциялық жүйесіндегі бағдарлама жасау өзгектілігі
Android,
негізінде бірегей, өзгеше операциялық жүйе. Нәтижелерді
жақсы көрсету үшін бағдарлама әзірлеуші операциялық жүйенің өзектілігін
және өзгешілігін толығымен көрсетіп өткен. Бағдарлама әзірлеу кезінде,
бірнеше қиындықтарды ескеру қажет. Оларға тоқталып өтейік:
бағдарламаны қондыру кезінде, екі есе немесе төрт есе орын алады,
яғни ол бағдарламаның түпнұсқалық орнын қажет етеді;
орнатылған флеш-картамен жұмыс істеу кезінде файылдың
жылдамдығы он есе төмендейді, егер бос орын аз болса;
әр процесс кезінде жедел жадыдан 16Мб (кейде 24 Мб)
қолданылады.
Android, Linux операциялық жүйесі негізінде жасалған. Бағдарламаның
және ядроның арасында API қабаты және нативті кодтағы кітапхана
орналасқан. Бағдарлама виртуалды машина Java (Dalvik Virtual Machine)
орындалады.
Android - та көптеген бағдарламаларды біруақытта ашу мүмкіндігі бар .
Брақ , бір бағдарлама толығымен бүкіл экранды алады. Ағымдағы бағдарламаны
қолдана отырып басқа бағдарламаны қосуға немесе жаңасын ашуға болады.
Оның тарихын көруге болатын браузерге ұқсайды.
Қолданушының интерфейсі әр экранда Activity класс кодындағы
көріністі көрсетеді. Процессте әр түрлі Activity тұтынады немесе қолданылады.
Процесстің көбі Activity көбірек өмір сүреді, яғни , ол дегеніміз Activity
қолдануы көбірек. Activity жұмыс істеу кезінде тоқтатылып және жаңадан
қосылып бүкіл қажетті информацияны сақтап қосылады.
Android арнаулы механизімді қолданып әрекеттің сипаттамалары бас
Intent негізде жүргізіледі. Белгілі әрекетттер істелген кезде (қоңырау
соғу,хабарлама жіберу, терезені көрсету), Intent шақырылады.
Тағы да, Android демоға ұқсас Linux серверларын ұстайды, олардың
атқару қызметі керекті әрекетті фондық режимде (мысалы, өленнің ойналуы).
Бағдарламада деректерді айырбастау үшін Content providers (провайдері
қолданылады).
Айтылмыш жұмыс үшін деректер провайдерін пайдаланып,
қолданушының құрылғысына орнату керек [1].
16
1.1.1 Android операция жүйесінің платформасы
Android Lunix жүйесіндегі ең бірінші мобильдік жүйесі жасалған
платформа және ол Люникс және бағдарлама жасаушылардың ішінде, көптеген
қолданушылардың арасында мобильдік бағдарламаның атағын көтерген.
Себебі, Linux файлдық қауіпсіздіктің саясат концепциясы кез-келген жүйе
файлы үш категория қолданушылардан тұрады деп пайымдайды: файлдың өз
иесі немесе жасаушысы, қандай болса да қолданушылар тобы, оған көп
жағдайда файл иесі және тағы басқалар кіреді. Осылайша бәрі рұқсат етілген
қолданушы немесе файл иесі, тек ол ғана қол жеткізу құқығын өзгерту
мүмкіндігіне ие болғандықтан, файлдық жүйе қауіпсіздігінің саясатын құрып,
файл иесі үшін жеке құқығын анықтайды, қолданушы топтар үшін де, қалған
жүйе қолданушылар үшін де.
Заңды түрде Android платформасы 2003 жылдың 23 қыркүйегінде
құрастырылды. Ең бірінші версиясы операциялық жүйенің индексімен 1.0
Apple Pie атымен шықты. Android операциялық жүйесінің ядросы Linux-та
жасалған және ол өзін ашық мобильбік платформа ретінде көрсетті.
Көптеген гаджет бағдарламасын жасаушылар Жасыл роботты тегін
қолдана алады және жаңа Android операциялық жүйесін. Көлемді түрде
бағдарламаны тарату үшін, Google компаниясы Open Handset Alliance
организациясын негіздейді. Бұл организацияға тез арада көптеген үлкен
дүниежүзілік смартфон өндірушілер қосылады, оларға жиынтықталады, тағыда
мобильдік операторлар қосылады.
Үш айдан кейінгі Android 1.0 презентациясы, дүниежүзілік нарыққа
бірінші рет смартфондық операциялық жүйені енгізді. Құрылғының аты - HTC
Dream
(T-mobile G1). Осыған дейін
аппарат қомақты техникалық
характеристикасын көрсетті. Оларға тоқталып өтсек: дисплейдің рұқсаты 3,2
дюйм, тактілік жиілігі 525 МГц процессор, жедел жадтың көлемі 192 мегабайт
және камера матрицасының рұқсаты 3,2 МП.
Логотипқа қатысты жасалу тарихы өтте қызықты. Бағдарламаның
логотипін құрушы 2007 жылы ұзақ уақыт бойы лайық бейнесін таптай жүрді,
көптеген нұсқаларды қарастырды: фильмдерден, ойыншық дүкендерінен және
интернет желісінен. Нәтижесіне орай, прототип ретінде туалет кабинкасындағы
отырған адам алынған. Қарапайым көрініс басындағы екі антенасымен. Бұл
мобильдік платформаны көрсетеді, ол ашық және жеңіл болуы қажет.
Бір жылдың ішінде жаңа платформаны үш рет жаңартты. Бірінші рет -
Android 1.1, кодталған аты Banana Bread, екінші - Android 1.5, кодталған аты
Cupcake және үшінші - Android 1.6 кодталған аты Donut. Бұл жаңартулар
құрылғыда көптеген көлемді жаңалықтарды ашты. Оларға тоқталып өтсек:
экранның биік рұқсатын қолдайды, анимациялық интерфейс, мультитілді дауыс
іздеуші, видео жазушы және тағы басқа. 2008 жылы қазан айында онлайн-
дүкен ашылған, бұл дүкеннен Андроид операциялық жүйесіне
актуалды
бағдарламаны жазып алса болады. Оның аты Android Market. Дүкеннің
табысына байланысты 70% пайдасы бағдарлама жасаушыларға беріледі, ал
17
мобильдік байланысшыларға 30% бөлінеді. Ең бірінші онлайн-дүкенін Sony
Ericson компанисы қосты. Бағдарлама жазып алу саны 2011 жылға байланысты
1млрд-қа жетті. Кейінрек бүкіл версиялары қосылды (Android Market
Кітапхана және Өлендер) оның аты Google Play. Ол
190 мемлекетте
таратылған бүкіл дүние жүзі бойынша оның ішінде 700 мың бағдарламма бар.
Кезекті бағдарламманың жаңартылуы 2. 0 версиясына жетті, ол операциялық
жүйені өте көркем етіп көрсетеді, дүкеннің ішінде бағдарламаны қызықты етіп
көрсетеді. Келесі версиясы 2.1 өзінде "тәтті" код атын көрсетті. Жаңартулардан
кейін бағдарлама HTML 5 және бірнеше Google аккаунтын қолдануға рұқсат
берді. Бірші версияның қарлығашы: НТС Magic және НТС Hero, Motorola Droid
және Samsung Galaxy. 2010 жыл үлкен жарыс жылы болды, ол үлкен гигагерцті
мобильдік процессорларды жасай бастады. Осы уақытта бірінші рет Google
смартфоны ойлап табылды, осы бағдарлама жайлы талқылаулар көп жүрді.
Google Nexus One - ақылды телефон 1ГГЦ процессорымен. Бірінші жеткізу
және соңғы
жеткізуші HTC компаниясы болды. Кейінрек осыған ұқсас
процесстерді Motorola және Samsung аппараттарына қолданды. 2010 жылда
Жасыл робот 2,2 индексін алды, ал кодталған аты - Froyo. Бастапқы
қабылдайтын заттары: Adobe Flash қолдайды, Jit компиляциясын қолдайды, ал
ол жұмыс істеуді тезірек арттырады, тағы да бағдарламаның өсуіне әкелді. Бұл
жаңарту 1ГГц қуатты процессорға ақпарат орналастырды. 2010 жылдың
соныңда Android 2.3 версиясы қуып жетті, оның кодты аты баяғыдай
-
Gingerbread. Бұл версия төрт жыл бойы дүкенде бірінші орынды алып тұрды .
Оның басты ерекшіліктері басқа версиялардан: HD рұқсатын қолдайды, жаңа
файылдық системаны функциясын көрсетеді, интерфейсі өте көркем және
көптеген функциялары қосылды. Осыған орай тағы да жаңа флагман шықты ол
Google - Nexus S. Келесі брендты смартфонды Google бағдарламаны
Gingerbread компаниясымен ойлап тапты. Осы жолы партнер ретінде Samsung
компаниясы болды, ал Nexus S смартфоны Galaxy S смартфонына жарады,
көрсету бойынша видеоөзгерістер Google Nexus S кіргізілді. Сол жылдары
дүкенге LG екі яндролы смартфонды Optimus 2x атымен шығарды. Кейінрек
екі ядролы чиппен Samsung Galaxy S II, Motorola Droid X2, НТС Sensation
қамтамасыз етілді. Galaxy S смартфонынан кейін компания ғибадатты құрылғы
шығарды. Ол Galaxy Tab- қа қарағанда өте танымал болды. 2011 жылдың
басында Android көркем, қызықты болды және Google компаниясы
планшеттарға арнап Android 3.0 H oneycomb атты версиясын шығарды.
Смартфонның интерфейсі Gingerbread, кішкене созылған болып, ал Honeycomb
қалып отырды. Ол компанияға аса табыс алып келмеді. Планшеттерге арнап
көптеп бағдарламаларды қазір де шығарады, табысы аз болса да. Шынайы ,
күшті әсерді Samsung компаниясы өзінің көрінісінде IFA 2011 ұсынды. Ол
Galaxy Note- ке қарап жобаланды. Бірінші 5 дюймдық смартфон, Корей
компаниясы шығарған форм - фактор смартфон, өзінің компаниясына үлкен
табыс алып келді. 2011 жылғы ең жақсы соңғы жаңалықтардың бірі, бұл
күмәнсіз, екі Android версияның қосылуы болды: планшет пен смартофнның.
Екі класс та құрылғының жаңартылған 4.0 Ice Cream Sandwich версиясында
18
жақсы жұмыс істеді. Бұл жүйе PC Magazine басылымның сыйлығын ж еңіп
алды, осы платформа көптеген өзгерістер алып келіп смартфонды толығымен
өзгертті. Тағы да айта кететін болсақ, 2012 жылы осы операциялық жүйе,
жылдық көріністе бірінші орынға ие болды, ең жақсы платформа ретінде. Тағы
бір ерекшілігі және жаңалығы, осы жылғы ICS екі архитектуралы процессорды
қолданды Intel x86 және MIPS , олар ARM қосылған болып келді [1].
Android 4.0 бағдарламасын жасау уақытында, Google жұмыс берушісі бұл
жасап жатқап платформаны бренд ретінде жарялады. Ол Galaxy Nexus моделі
болып танылды. Атын әйгілі етіп тұрған бағдарлама жасаушы Samsung
компаниясы болды. 2012 жылдың басындағы жаңалықтың бірі, бұл NVIDIA
компаниясының төрт ядролы ARM процессоры Tegra 3 атымен әйгілі болды.
Екіншіден Qualcomm компаниясы кейінрек осыған ұқсан чипсетті шығарды.
Тағы да осы жылдың басында екі смартфон шығады деп жарияланды, ол НТС
One X және Optimus 4X HD. Бірақ,
екі смартфонның атағын Samsung
компаниясының Galaxy S III аты смартфоны алды. Планшет дүкенге
байланысты айта кетерлік жай , ең көп сатылған планшеттердің бірі болып
ASUS компаниясының Nexus 7 атты моделі танылды. Оның бағасы 200 доллар
және планшет жаңартылған Android 4,1 операциялық жүйесімен. Project Butter
технологиясы Google компаниясының тоқтап қалатын операциялық жүйесінен
құтылып, өзінің жаңа операциялық жүйесін іске асырды. Бес жылдан кейін,
яғни бұл 2012 жылдың соңына қарай Google компаниясы тағыда екі бренд тық
девайстарды шығарды, ол планшет Samsung Nexus 10 және смартфон LG Nexus
4. Айта кететін жай 2013 жылғы смартфондар үлкен дисплейға және өте тез
жұмыс атқаратын процессорға ие болды.
1.1.2 Мобильдік бағдарламаның нарықтық анализі
Қазір, Қазақстанның мобильдік нарығында, мобильдік бағдарлама жасау
өте тез өзгеруде және осыған баға бере отырып, динамикалық тұрғыда
мобильдік бағдарлама жасау арту процессінде. Бағдарлама сатылу және жасау
өсіп жатыр. 2012 жыл периодында Қазақстанда 200 астам мобильдік
бағдарлама жасау және оны қамтамасыз ету компаниялары тіркелген. Басты
веб-бағдарламашылардың артуының себебі,
ол интернетпен
қолданушылардың саны өсіп жатыр, соған орай бағдарлама жасаушылардың
саны өсіп жатыр. Қазір интернет желісінде көптеген келісімдер жүргізіледі,
тағы да желіде электронды валюталар бар (Яндекс.Деньги, Webmoney және
т.б ), банктің шотынем оңай түрде қолданушыға жұмыс істеуге мүмкіндік
береді. Күнделікті миллиондаған қолданушылар
іздеу жүйесін қолданады,
электродны кітаптарды, блогтарды, жаңалықтарды және тағы басқа. Мобильдік
бағдарламалар, ақпараттық технологиялар саласында даму, арту трендісіне ие
болды. Егер 2008 жылы , App store ашылу кезінде, мобильдік нарық енді даму
барысында болса, ал қазір нарық активті түрде дамып жатыр. Мобильдік
бағдарлама - бұл тек мобильдік құрылғыға арналған өнім. Телефондық
бағдарламалар арнайы телефондарға арналған дүкендер арқылы таратылады.
19
Олар App Store, Google Play, Windows Phone Store и BlackBerry App World және
тағы басқа. Мобильдік бағдарламалар көптеген қолданбалы жағдайды шешеді:
мобильді картографияны және электронды поштаны қабылдауға оның ішінде
жеке функцияларды шешеді. Олар қолданушының өмірлік циклін жеңілдетуге
арналған. Мобильдік бағдарлама нарығында әр облыста өзінің ерекшіліктері
бар, мысалы ақша төлеу және операциялық жүйе айырмашылығында. J'son &
Partners Consult ing компанияларының деректері бойынша, 2013 жылы ,
мобильдік
бағдарлама жасау нарықта дүние жүзі бойынша
$7,83 млрд
құрайды. Осыған орай 2016 жылға дейін , ол $65,79 млрд құрайды деп
қарастырылып отыр. Мобильдік нарықтың өсуіне
қатысты
келесі
мағлұматтарды айта кетсе болады, олар әлеуметтік желі, жаңа мобильдік
платформалар шығуы,
Windows 8, планшетті компьтерлердің өсуі, мобильді
төлеулердің артуы, мобильді банкингтер және тағы басқа [1].
Анализ бойынша нарықта ең басты дамып және көтеріліп келе жатқан
дүкен ретінде Apps Store және Google Play Market саналады. Бұл дүкендегі бір
бағдарламаның орташа құны $7 Ipad-тарға құрайды, ал телефонға $3,5 доллар.
Осыған орай
бағдарлама
жасаушылардың
бизнесі
аудиториядағы
бағдарламаны сатып алушыларға байланысты [7].
1.2 Мақсатты тағайындау және негізгі мүмкіндіктерді жобалау
Бағдарлама
KCET саяхатшыларға арналған және саяхатшылардың
жағдайын жеңілдетеді, сөйлесіге мүмкіндіктер береді.
Саяхатшы
бағдарламасын
жобалаудың негізгісі болып келесі
жағдайларды қарастырамыз:
- жүйе жеңіл және интерфейсі ыңғайлы;
- қолданушыға әр түрлі сөздерді аударуға мүмкіндік береді, аударлатын
тілдер: ағылшын, неміс, француз және итальян тілдері;
- қолданушыға GPRS арқылы тұрған жерін көрсетеді;
- қолданушыға туризимге қатысты бірнеше нұсқауларды көрсетеді;
- қолданушы өзінің қойылған мақсаттарын, бағдарламаға сақтап қоя
алады.
Жасалып отырған жобамыз Play Market нүктесіне потенциалды кіруі
мүмкін. Ол үшін жасалып отырған жобамыз бүкіл технологиялық және
техникалық мағлұматтарға ие.
1.3 Бағдарламаның толық архетиктурасы
Келесі кезеңде мағлұматтарды кезекті орындап, оны итерациялық тілге
негіздеуді жүзеге асырамыз. Оның ішінде тұрақты қиындату және бастапқы
құрылымы детальді қарастырылады.
Негізгі жасалатын бағдарламаның архитектуралық жүйесі қолданушы-
сервер арасында орындалады. Қарастырылатын мағлұматтың бірі желінің
жеңілділігі және тез арада қолдануы. Сервер деп отырғанымыз желідегі
20
сақталған деректерімізге қол жеткізу. Клиентпен сапалы қарым-қатынас жасау
үшін интернетті қолданамыз.
Сурет 1.1 - Бағдарламаның толық архетиктурасы
Архитектураның негізгі сипаттамасы және клиент-сервер өзгешеліктері:
- Көп жағдайдағы мүмкіндіктер, есептеуіш жүйесінің функцияларның,
дербес компьютерлермен арасындағы желілер арқылы байланысын толық
қарастырады. Осы мүмкіндіктер қолданушыға және бағдарлама жасаушыға
үлкен жеңілдіктер береді. Егер бағдарлама толығымен жұмыс істемеген
жағдайда, бағдарлама жасаушы серверге кірмей-ақ бағдарламаны толығымен
өзгерте алады, сонда клиентке жаңадан бағдарламманы жаңарту туралы хабар
немесе мағлұмат келеді.
- Толығымен бүкіл деректер серверде сақталады, осылай деректеріміз
толығымен қорғалады және тез қол жетімді болады. Серверде деректерді
қадағалауды өте жеңілдетеді.
- Әр түрлі клиенттерді біріктіруге рұқсат береді. Бір сервердегі
деректерді әр түрлі платформадағы клиенттер, бір уақытта қолдана алады
және әр түрлі операция жүйелерімен жұмыс істей алады [2].
1.4 Сервер бөлімінің бағдарламаға талаптары
Басты мақсатымыз интернет желісі арқылы орындалатын болғандықтан,
бізге интернет жайлы қысқаша мағлұматтар беріп өтуіміз қажет. Интернет
арқылы бағдарламаны серверге қосуымыз қажет. Сонда HTTP- сұранысы
арқылы протоколымыз беріледі және жүзеге асады. Мобильдік бағдарламаның
өзінің IP адресі болады, сол арқылы платформадағы операциялық жүйенің
қандай екенін білуге болады.
Қарастырылып отырған бағдарламамыз көптеген санды операцияларды
оқиды. 1.2-сурет процесстің бастапқы архетиктурасын және толығымен оның
21
серверлік құрлымын көрсетеді. Серверлік бөлім өзіне веб-серверлік және
серверлік деректі кіргізеді. Веб-сервер есебіне келесілер кіреді:
- HTTP сұранысқа жауаптарды қабылдау;
- сұранысты басқа деректерге, басқа домендерге
және төменгі
домендерге бағыттайды;
- қарастырылып отырған бағдарламамызға басқа модульдар қол жетімді,
оларда деректер қорын өңдеуге болады;
- деректер қорын күту;
- деректер қорын толықтау.
Сурет 1.2 - Бағдарламанның сервер бөлімінің детализациясы
HTML тілін ағылшын ғалымы Тим Бернерс-Ли 1989 -- 1991жж..
Женевадағы (Швейцария) Жарылыс зерттеулері бойынша Еуропалық кеңес
қабырғаларында өңдеді. HTML тілі алғашында беттеу аймағында маман болып
табылмайтын адамдарға ғылыми және техникалық құжаттармен алмасу үшін
құрылды. HTML тілі құрылымдық және семантикалық элементтер --
дескрипторлар жиынтығын анықтау жолы арқылы SGML мәселелерін жақсы
шешті. Дескрипторлар өте жиі тегтер деп аталады. HTML тілі көмегімен
салыстырмалы түрде қарапайым, бірақ әдемі рәсімделген құжатты оңай құруға
болады. HTML тілінде құжаттың қарапайым құрылымынан басқа гипермәтіндік
қолдау бар. Мультимедиялық мүмкіндіктер кейін қосылды.
Алғашында HTML тілі құжаттарды ойнату (көрсету) құралдарына
байланыстырмай құрылымдау және пішімдеу құралы ретінде ойластырып
22
табылды. Идеалды түрде HTML белгісі бар мәтін құрылғыда әр түрлі
техникалық жабдықталулармен стилистикалық және құрылымдық бұрмалаусыз
өңдірілуі керек (дербес компьютердің түрлі түсті экраны, органайзердің
монохромды экраны, өлшемі бойынша шектеулі ұялы телефонның немесе
мәтіндерді дыбыстық ойнату бағдарламасының және құрылғының экрандары).
Бірақ қазіргі кездегі HTML тілінің қолданылуы өзінің бастапқы қолданысынан
әлдеқайда алысырақ. Мысалы, бірнеше рет беттерді пішімдеуге қолданған
TABLE тегі құжаттарда қарапайым кесетлер құру үшін арналған. Уақыт өте
келе HTML тілінің платформаға тәуелсіздіктің негізгі идеясы мультимедиялық
және графикалық рәсімдеу қажеттіліктеріне берілген.
Браузерлер. HTML белгісі бар мәтіндік құжаттар (бұл құжаттардың
кеңейтілуі .html немесе .htm), пішімделген түрде
көрсетілетін арнайы
бағдарламалармен өңделеді. Браузерлер немесе интернет-шолушылар, деп
аталатын мұндай бағдарламалар әдетте қолданушыларға веб-беттер сұранысы,
оларды қарауға және (басқа сыртқы құрылғыларға шығару үшін) және
қажеттілік жағдайында қолданушылармен енгізілген мәліметтерді серверге
жіберу үшін ыңғайлы интерфейсті ұсынады. Қазіргі кезде ең танымал
браузерлер Internet Explorer, Mozilla Firefox, Apple Safari, Google
Chrome және Opera болып табылады.
Нұсқалары. HTML 1.0 тілінің ресми түрдегі спецификациясы жоқ. 1995
жылға дейін HTML тілінің көптеген бейресми түрдегі стандарттары болды.
Ресми түрдегі стандарттарды олардан айыру үшін оған екінші нөмірді
меншіктеді.
1995 ж наурызында 3 нұсқасы бүкіләлемдік тордың Консорциумымен
ұсынылды (W3C) және көптеген кестелерді құру, мәтіндердің суреттерді
айналып өтуі, күрделі математикалық формулаларды көрсету сияқты жаңа
мүмкіндіктерді қамтамасыз етті. Және бұл стандарт екінші нұсқамен сәйкес
болған кезде де сол кездегі браузерлер үшін оны жүзеге асыру қиын болды. 3.1
нұсқасы ресми түрде ешқашан ұсынылған жоқ және HTML стандартының
нұсқасы 3.2 болды. Бұл нұсқаға Netscape Navigator және Mosaic браузерлері
қолдайтын стандартты емес элементтер қосылған.
HTML 4.0 нұсқасында стандартта кейбір тазартылулар болды.
Көптеген элементтер ескірген және ұсынылмаған (ағ. deprecated) болып
белгіленді. Әдетте шрифт қасиетін өзгертуге қолданылатын font элементі
ескірген деп белгіленді (оның орнына CSS каскадты кестелер стилі қолдану
ұсынылды).
1998 ж. бүкіләлемдік тордың Консорциумы HTML 4 тіліне негізделген,
бірақ XML синтаксисіне сәйкес белгісі бар жаңа тілмен жұмыс істей бастады.
Соңында атауы XHTML болды.
WHATWG бірлестігімен (ағ. Web Hypertext Application Technology
Working Group) 2004 ж. бастап, HTML тілін кеңейтетін, жиі бейресми HTML
5 деп аталатын және әр түрлі типтік беттердің семантикасын жақсы көрсету
үшін, мысалы форумдар, аукциондар сайты, іздеу жүйелері, онлайн-дүкендер
және т.б. үшін Web Applications 1.0 спецификациясы өңделіп жатыр.
23
HTML-құжаттың
құрылымы. HTML тілі өз алдына элементтер
жиынтығын келтіреді және онда әр элементтің басы мен соңы арнайы
белгілермен -- тегтермен белгіленеді. Элементтер бос болуы мүмкін, яғни
ешқандай мәтін мен басқа да мәліметтер болмауы мүмкін (мысалы, жолды
ауыстыру тегі br). Мұндай жағдайда әдетте жабушы тег көрсетілмейді. Одан
басқа, элементтерде қандай-да бір қасиеттерді анықтайтын атрибуттар болуы
мүмкін, (мысалы, font элементі үшін шрифт өлшемі). Атрибуттар ашылушы
тегте көрсетіледі. HTML-құжат фрагментінің мысалы:
strong Екі тег арасындағы мәтін
--
ашылушы және
жабылушы.strong
a href="http:www.example.com" мұнда элементтің href.a атрибуты
бар [3].
1.4.1 Операциялық жүйе
Операциялық жүйе, ОЖ- комплексті бағдарлама, бастапқы функциалды
мағлұматтарды компьютерге немесе серверге беретін жүйе немесе дербес
компьютер ретінде қарастырса болады.
Сурет 1.3 - Операциялық жүйенің компьютердегі логикалық құрылымы
Операциялық жүйеге байланысты,бағдарламаның серверлік бөліміндегі
қолданылатын негізгі талаптары:
24
спектрлік желілік технологияға толық (желілік құрылығы, протокол,
жойылып кеткен бағдарламаға жол ашу қызметі және тағы басқа) сүйеніш
жасау;
көпесептілік;
көпағындылық;
көпқолданбалы режим;
әр түрлі платформадағы бағдарлама ( 64 биттік процессор, қатты
дискке сақтау жүйесі және тағы басқа);
кеңейтімділік;
қауіпсіздікті қамсыздандыру деңгейі;
лицензиялық көшірменің төмен құны [4].
1.4.2 Қазіргі операциялық жүйесіндегі желінің шолуы
Қазіргі операциялық жүйені үлкен екі топқа бөлсе болады : Windows-
және Unix-жүйесіне.
Серверлердің шешім қабылдауының ішінде
Windows
7
келесі
операциялық жүйелерді қарастырады:
- Windows Server 2008 R2 Foundation -- бұл қымбат емес және бизнеске
арналған экономикалық техникалық шешім. Бұл редакция жекелеңген
кішкентай компанияларға арналған және Ақпараттық технологиялар
мамандықтарына арналған, оларды қамтамасыз етуге арналғандарға. Бұл
қымбат емес, ыңғайлы ашуға және сенімді платформалы, осы платформада
бизнес бағдарламаларды жұмысқа асыруға болады.
- Windows Server 2008 R2 Standard -- бұл ең сенімді операциялық жүйе,
қазіргі уақыттағы Windows Server. Бұл жүйеде веб-сервері және виртуалдау
мүмкіндігі бар.
Ол сеніміділікті артырады және сервердің
иілу
инфроструктурасын қарастырады, егер шығынымыз төмендесе және үнемдеу
уақыты азайса. Қуатты инструментіміз сервермен ыңғайлы басқаруды
қанағаттандырады. Сенімді қауіпсіздікті ең алдымен бағдарламаның өзі
көрсетеді.
- Windows Web Server 2008 R2 веб-бағдарламаға және веб-қызметке
арналған қуатты бағдарламма. Бұл редакцияда қызметтер Internet Information
Services (IIS) 7.5 және интернет-серверіне арналған; осында администрлеуге
25
және диагностикалық тестілеуге әрекет береді және басқа бағдарламамен
жұмыс істеу өте ыңғайлы. Бұл платформа веб-сервердің, DNS-сервердің рөлін
қолдайды, жоғарғы қорғанысты және әр түрлі орталарға ие болады.
Сонда, ең лайық операциялық жүйе Windows
платформасындағы
Windows Web Serv-er 2008 R2 болып тағайындалады. Лицензияның бағасы
88449,9 тенгені құрайды.
Unix операциялық жүйенің ортасы, келесі екі операциялық жүйені
бөледі:
- MacOS X Server;
- Linux операциялық жүйесіне негізделген;
- MacOS X Server тек қана Apple құрылғысында ғана жұмыс істейді.
Сервер құрылғысы 600 000 теңге тұрады.
Операциялық жүйе арасында, Linux ядросында жасалғандардағы келесі
түрлерін бөлуге болады:
- сервер Альт Линукс Ковчег. ALT Linux 5.0 Ark Server россиялық
зерттемемен болып табылады және толық бағаланған шешімді шоғырлану үшін
корпоративтік желілерге бағдарланған [4].
Негізгі функционалдық мүмкіндіктері:
- кәсіпорынның желісін ұйымдастыру;
- пайдаланушының және сервистің орталықты авторландыруы;
- ұйымдық аумақты (VPN) офистерге бөлу;
- орталық жаңартылған серверлер және жұмыс стнацияларына бөлу;
- жұмыс бекетінің желілік қондырғысы;
- көшірменің резервті копиясын жасау және қалпына келтіру (оған қоса
жеке файлдарды);
- біртұтас файл қойма үлестемелеуді және квоталау;
- автоматикалық тұрғыда RAID жасау оны екі немесе одан басқа қатты
дискісіне ескеру;
- ыңғайлы администрациялауға жасалған,
қолданушыға
терең
зеріттеулерді қажет етпейді;
- құны -- ақысыз.
Ubuntu (ubuntu-адамшылық) - Linux ядросын қолданатын және Debian-ға
негізделген операциялық жүйе. Негізгі жасаушысы және демеушісі Canonical
компаниясы болып табылады. Қазіргі уақытта жоба белсенді түрде дамуда және
ашық бірлестік тарапынан қолдау көруде.Ubuntu - ды 2 1 миллионнан астам
қолданушы пайдаланады, бұл оны Openstat санақ ғылымы бойынша
десктоптарға арналған Linux - тың ең танымал таратушысы етеді. Веб -
серверлерге арналған ең танымал ОЖ - дің тізімінде ол 4 - орында тұр.Әдетте
дистрибутивтің жаңа нұсқасы әрбір жарты жыл сайын шығады және оған бір
жарым жыл бойы қауіпсіздік жаңаруларымен қолдау көрсеті леді, ал 2 жылда
бір рет шығатын LTS нұсқасына 3 жыл бойы көмек көрсетіледі (серверлік
нұсқасы -5 жыл бойы). Сонымен қатар енді LTS - тың келесі шығарылымдарына
нұсқаға тәуелсіз 5 жыл бойы қолдау көрсетілетіні туралы хабарланды[5].
26
құны -- ақысыз.
Бүгінгі күні Linux-тің бір ядросы бар және оның жетілдіруін Линус
Торвальдс (Linus Torvalds) және Алан Кокс (Alan Koks) координациялайды.
Linux дистрибутивтар жиыны (20 -30-дан кем емес), олардың айырмашылығы:
функционалдық тағайындауында және дистрибутивке енген бағдарламалық
қамтамасыз ету құрамымен. Кейбір дистрибутивтер ондаған компакт -дисктен,
ал кейбіреулері бір-екі дискетадан тұрады.
Дистрибутив үшін құжаттар бөлек беріледі. Бірақ оған көптеген
ережелер, анықтамалық файлдар және HOWTO кіреді, сондықтан сауатты
қолданушы құжатты қажет етпейді. Linux - ті мықты құрастырушылар: Red Hat
Inc., және Mandrake S.A. өздерінің нұсқаларын дистрибутивке енгізеді, бірақ
бұл OS жиынының бағасының көтерілуіне әкеліп соғады.Linux дистрибутивтері
көптеген әр түрлі компаниялармен шығарылады. Бүгінгі күні Linux - тің 90 түрі
бар, бірақ олардың барлығы Unix стандарттарымен ұқсас. Батыстағы Linux- тің
негізгі құрастырушылары:
- Red Hat, Inc. - Red Hat Linux-тің үш түрін: Home, Standard және
Professional шығарады;
- Caldera, Inc. - Caldera Open Linux түрін шығарады;
- Debian Group - Linux Debian;
- Corel, Inc. - әмбебап саудаға қондырылуы ыңғайлы Corel Linux
шығарады, ол Linux Debian қорында сақталады;
- SUSE Group - S.U.S.E Linux-ті шығарады, әсіресе еуропалық тілдер
үшін локальданған.
- Келесі дистирбутивтер ТМД территориясында өте танымал:
- "Процедура" қоғамынан Red Hat Linux. Бұл компания ТМД саудасы
үшін ыңғайлы бағамен сатылатын Red Hat дистрибутивтерінің көшірмелерін
шығарады.
- Ресей-француз "Mandrake S.A." компаниясынан Mandrake Linux
дистрибутиві . Linux- тің бұл түрі жақсы орыстілдік локализациямен , көлемді
құжаттарымен және арзан бағамен танымал.
- Black Cat Group, BC Linux дистрибутивімен танымал. Бұл Red Hat
дистрибутивінің түрі, бірақ ол Украинаға ғана локальданған.
Техникалық аспектісінде бұл барлық дистрибутивтерінің айырмашылығы
өте бос қарастырылады ( айырмашылықтар динамикалық кітапханаларда ,
аудармаларда және қондырушы бағдарламалардың түрлерінде бар ). Таңдаудың
негізгі критериі тек дистрибутивтің қателерінің , аударманың және бағаның
болмауы болып табылады[5].
Талаптарға байланысты операциялық жүйені таңдау.
Ең оптималды вариант ретінде Ubuntu 8.04 LTS операциялық жүйесін
аламыз.Факторларға негізделген, шешімдеріне әсер еткен:
ақысыз шешім;
операциялық жүйеге, хостинг-провайдерге әрекет жасайды;
толық документациялау,орыс тілінде жүргізілген;
27
тематикалық одақтың үлкен саны бары;
LTS версиясы (англ. Long Term Support; сөзбе сөз үлкен уақыт
аралығында қамтамасыз ету) білдіреді;
пакетті тарату операциялық жүйелерге жүреді,пакетті қондыру үшін
бізден тек қана бір пакетті талап етеді,қалған файылдар операциялық жүйеде
бар, егер жоқ болған жағдайда, ол интернет желісінен жазылып алынады;
көптеген санды серверларды және деректер қорын, осы дистрибутте
қолдануға болады.
1.4.2 Дерект қорын басқару жүйесі
Деректер қорын басқару жүйесі
(ДҚБЖ)
бағдарламалық
қамсыздандыруды ұсынады, барлық дерекқорды басқарады және рұқсат береді
[4].
Деректер қорын басқару жүйесінің критикалық моменті ол, сенімділігі
және өндірімділігі. Себебі деректер қорында өтте үлкен мәлімметрет сақталуы
мүмкін, тағыда көп қолданушылардың деректер қорны манипулярлы түрде
қолдануын ескеру қажет.
ДҚБЖ негізгі талаптары:
- сыртқы жадтағы деректерді басқару (дисктерде);
- дискті кэшті қолдана отырып, жедел жадтағы деректерді басқару;
- өзгеріс журналы, дерекқор қалпына келтіру;
- реляциялық моделді деректер қорын сақтау;
- клиент пен сервер арасындағы әрекеттестікті сақтау;
- сыртқы утилиті бары басқарма үшін ДҚБЖ;
- құны төмен.
Қазіргі ДҚБЖ шолу.
Дүние жүзінде көптеген ДҚБЖ бар, осылардың бәрін дипломдық
жұмыстың қоршауына кірмейді. Тек қана ең танымалы ДҚБЖ қарастырамыз
және олардың ерте замандағы тарихын жазып өтеміз.
Oracle Database 11g Standard Edition.
Oracle Database 11g ДҚБЖ бірден-бір болып табылады, есептеуіштерді
орнатуға немесе бөлуге арналған (Grid). Oracle Database 11g шығара, Oracle
компаниясы қолданушыларға басқару мүмкіншілігін жеңіл жолын көрсетті,
соған байланысты клиентер өздерінің бизнесін іске асырып инновацияларды
еңгізді. Oracle Database 11g өндірімділіктің ең асқақ деңгейлерін
қамсыздандырады,
масштабтандырады,
қолжетімділік,
қауіпсіздік
және
басқарманың желідегі жайлылығын стандартты сервер және сақтау жүйесімен
танымалы. Oracle Database 11g ДҚБЖ тиімді ұңғылау үшін арналған және әр
түрлі типтегі базалармен және құрылғылармен жұмыс істеуге ыңғайлы.Бұл
өнім автоматизацияланғандағы басқару функциясын ұсынады және эффективті
экплуатациялауды ұсынады.
Шешімнің құны -- 500 000 тенгеден жоғары .
Firebird.
28
Firebird (FirebirdSQL) -- компакті, кросс-платформасында, басқарманың
еркін жүйесіндегі дерекқорлар (ДҚБЖ), GNULinux, Microsoft Windows жұмыс
істеитін жіне әр түрлі Unix платформаларында.
Firebird
ерекшілігі ретінде көп версияланған, шұғыл және талдағыш
сұраныстың қамсыздандыруын қарастырады. Компакті (дистрибутив 5Mb),
жоғарғы эффективті және мықты тілдік сүйенішті сақталмалы процедураларға
және тригерларға арналған.
Жаман жағы арасында:сұраныстан шығатын кэштың жоғы,толық тексті
индекс.
Құны -- ақысыз.
MySQL.
Microsoft SQL Server - деректер базасын басқарудың реляционды жүйесі
(ДББЖ). Реляционды деректер базасында мәліметтер кестелерде сақталады.
Өзара байланысты мәліметтер кестелерге топталуы мүмкін, сонымен қатар
кестелер арасында да байланыс орнатылуы мүмкін. Осыдан реляционды деген
атаудың негізі шығады, ағылшын сөзі relational (туыстық, байланысқан).
Қолданушылар деректерге
бағдарламалар арқылы қол жеткізеді, ал
администраторлар серверге тікелей қол жеткізеді.
MySQL Enterprise бір жылдық лицензияның құны -- 600 у.е., немесе 90
000 тенге.
MySQL Community edition лицензияның құны -- ақысыз.
Талаптарға сәйкес ДҚБЖ таңдау.
Oracle деректер қорын таңдау шешімді емес, себебі лицензияның бағасы
өтте жоғары болып келеді және мобильдік телефонда деректер қорының түрі
еңгізілмеген.
FireBird және MySQL ДҚБЖ салыстрырса олар функционалды ұқсас,
бірақ FireBird
кешті тұрде сұраныстарды қолдамайды, бұл жұмыста
жылдамдығы өтте төмен болғанға байланысты деректерді оқу жылдамдығы
азаяды. Тағыда FireBird жайлы деректер өтте аз, соған байданысты интернет
желісінде мәліметтер аз. Ол біздің жұмысымыздың тез арада шешіліуіне бөгет
және шешімдерді іздеу кезінде қиыншылыққа соқтырады. (сурет 1.4).
MySQL толығымен желіге тіркеішілігі бар ОЖ Ubuntu Server 8.04.
MySQL 5.0.x тармақтарын ұстайды, ең тұрақты на айтылмыш кезді болып
табылады. MySQL өзінде екі лицензиясы бар. MySQL GPL лицензиясының
шарттарымен тарау береді. Бірақ GPL шартына байланысты, егер бір
бағдарлама
бастапқы кодты қосатын болса MySQL, онда олда GPL
лицензиясымен таралуы қажет болдады. Сол әзірлеушінің бағдарламма
жасаушылармен жоспарларлануы қажет, өзінің бағдарламасының ішкі кодын
ашқысы келмесе Осындай байланысты коммерциялық лицензиялар
қарастырылған, осылар нарықты сервисті сүйенішті қамсыздандырады.
Ол білдіреді, бағдарлама шегінде ақысыз MySQL Community Edition
5.0.10 бағдарламасын қолданамыз.
29
MySQL де API ,Delphi тіліне арналған C, C++, Эйфель, Java, Лисп, Perl,
PHP, Python, Ruby, Smalltalk және Tcl, кітапханалар платформа тілдері
үшін.NET, тағыда ODBC арқылы ODBC-драйвері MyODBC.
Сурет 1.4 - Дүниежүзілік mysql және firebird ізденістің трафигін
салыстыру
SQL - Structured Query Language-дің қысқартылуы (сұраныстардың құры-
лымдық тілі). SQL реляционды мәліметтер базасымен жұмыс істеу үшін жасал-
ған. Ол қолданушыға мәліметтер базасымен жұмыс істеуге (қарау, іздеу, қосуға
және ақпаратты басқаруға) мүмкіндік береді. MySQL ANSI 92 SQL специфика-
сына сәйкес келеді.
MySQL - интернеттегі ең кең таралған және ең атақты ақпарат базасын
басқару жүйесі. Ол үлкен көлемді ақпаратпен жұмыс істеуге арналмаған, бірақ
үлкен, кіші интернет сайттар үшін өте ыңғайлы жүйе.
MySQL үлкен және орташа бағдарламалармен жұмыс істеуге өте
ыңғайлы. Сервердің негіздері көптеген платформаларда компиляция жасайды.
Сервердің толығырақ мүмкіндіктері өнімділікті арттыратын көпағымдылықтың
қолдауы бар Unix-серверлерде байқалады.
MySQL жұмыстың жоғары жылдамдылығымен, сенімділігімен, ыңғайлы-
лығымен ерекшеленіледі. Онымен жұмыс істеу үлкен қиындықтар
тудырмайды.Тегінділігі де үлкен роль атқарады. MySQL ортақ GNU (GPL,
GNU Public License) лицензиясы негізінде таратылады. Бұрын ақпаратты ұзақ
уақыт сақтау үшін файлдармен жұмыс істелетін: бірнеше жолдар санына
енгізіп, келесі жұмыстар үшін алынатын. Ақпаратты ұзақ уақытқа сақтау
мәселесі Web
-
бағдарламаларын программалауда жиі кездеседі:
30
қолданушыларды санау, хабарламаларды форумда сақтау, сайттағы ақпаратты
арақашықтықтан басқару т.б.
Файлдармен маманданған түрде жұмыс істеу үлкен еңбекті талап етеді,
оларға ақпаратты енгізуді, олардың сортталуын, алынуын қадағалау керек, со-
нымен қатар бұл істердің бәрі Unix нұсқасының бірі тұратын хост - провайдер-
дің серверінде жүзеге асатынын ұмытпау керек, яғни файл құқығы мен оларды
орналастыруды да ойластыру керек. Сонымен қатар код көлемі елеулі түрде
өседі және программада қате жіберу өте оңай. Осы мәселелердің барлығын
мәліметтер базасын қолдану арқылы шешеді. Мәліметтер базасы ақпараттың
қауіпсіздігі мен сортталуын өздері қадағалайды және ақпаратты алу мен орна-
туды бір жолдың көмегімен жүзеге асыруға мүмкіндік береді. Мәліметтер
базасын қолданумен код жинақы болып шығады, және оны әлдеқайда ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
9
10
11
Аңдатпа
Бұл дипломдық жобада саяхатшыларға арналған KCET мобильдік
бағдарламасы жүзеге асырылды. Дипломдық жобада қолданбаның серверлік
және навигациялық бөлімдеріне қойылған талаптар, пайдалану шарттары мен
оны жүзеге асыру қарастырылған. Техникалық құралдар мен функционалдық
сипаттамаларға тиісті шарттарға бөлінген.
Өміртіршілік қауіпсіздігін қамтамасыз ету бөлімінде еңбек ету жағдайына
талдау жасалған, жарық беру және желдету есептелген.
Экономикалық бөлімде, жобаның экономикалық тиімділігін дәлелдеп
бизнес-жоспарын жасалды.
Аннотация
В данном дипломном проекте разработано приложение для туристов
KCET. В работе предусмотрены требования к серверной и навигационной
частям приложения, условия эксплуатации и осуществление. Было уделено
необходимое внимание функциональным характеристикам и техническим
средствам.
В разделе обеспечения безопасности жизнедеятельности проведен анализ
условий труда, сделан расчет освещения и кондиционирования.
В экономической части составлен бизнес план проекта, подтвердивший
его экономическую целесообразность.
Annotation
In the given Thesis Project tourists oriented application KCET was
developed. The paper involves requirements for the server-based and navigation
parts of the application, operating conditions and implementation. Necessary
attention was paid to the functional characteristics and facilities.
In the section of living safety provision working conditions were analyzed , as
well as the calculation of lighting and air conditioning was provided.
In the economic part of the project was compiled a business plan, which
confirmed its economic practicability.
12
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 8
1 Негізгі бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 9
1.1Android операциялық жүйесіндегі бағдарлама жасау өзгектілігі ... ... ... .. 9
1.1.1 Android операциялық жүйесінің платформасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 10
1.1.2 Мобильдік бағдарламаның нарықтық анализі. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 12
1.2 Мақсатты тағайындау және негізгі мүмкіндіктер жобалау ... ... ... ... ... 13
1.3 Бағдарламаның толық архетиктурасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 14
1.4 Сервер бөлімінің бағдарламаға талаптары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 14
1.4.1 Операциялық жүйе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... 17
1.4.1.1 Қазіргі операциялық жүйесіндегі желінің шолуы ... ... ... ... ... ... ... .. 18
1.4.1.2Талаптарға байланысты операциялық жүйені таңдау ... ... ... ... ... ... 21
1.4.2 Дерект қорын басқару жүйесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 21
1.4.3 Androi d бағдарламасының жалпы жұмыс істеу сұлбасы ... ... ... ... ... 26
1.4.4 Java құрылым және өзгешеліктері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 28
1.4.5. XML тілі ерекшеліктері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... .. 31
2 Арнаулы бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... .. 35
2.1 Зерттелетің жүйе облысының анализі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 35
2.2 Google maps навигаторы Android API v2 бағдарламасынына ... ... ... .. 38
2.3 Деректер моделінің анықтамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 41
2.3.1 Даталогикалық проектілеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 42
2.3.2 Физикалық проектілеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... 43
3 Техникалық бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... . 45
3.1 Бағдарлама архитектура ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... 45
3.2 Қолданбалы интерфейстің зерттемесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 46
3.2.1 Навигация ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... 46
3.2.2 Аудармашы беті ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... 47
3.2.3 Саяхатшыларға көмек беру беті ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 50
3.2.4 Google Maps саяхатшының орнын анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 52
3.2.5 Саяхатшының қажетті мәліметін сақтау беті ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 52
4 Тіршілік қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... .. 54
4.1 Еңбек шартынның анализы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 54
4.2 Есептеу бөлімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... 55
13
4.2.1 Кондиционерлеу жүйесін есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 55
4.2.2 Табиғи жарықты есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... 59
4.3. Тіршілік қауіпсіздігі бөлімі бойынша қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 62
5 Техникалық экономикалық негізделуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 63
5.1 Жоба сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... .. 63
5.2 Бағдарламалық қамтаманың өңделуінің еңбек өнімділігінің есептелуі ... ... 64
5.3 Бағдарламалық қамтаманы өңдеуге кеткен шығынның есептелуі ... . 66
5.4 Бағдарламаның шығындар статьясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 67
5.5 Өзіндік құн нәтижесінің кестесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 69
5.6 Бағдарламалық өнімді иемденудегі кәсіпорындардың бірмезгілдегі
шығындарын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... .. 72
5.7 Қолдану аясындағы жылдық бірмезгілдегі шығындарды есептеу ... ... ... ... 73
5.8 Ақпараттық өнімді енгізуден алынған үнемдеу мөлшері мен табысты
есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 73
5.9 Пайда мен шығындарды есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 74
5.10 Экономикалық тиімділікті есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 75
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 78
Қолданылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... 79
Бағдарламасы А ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... 80
Кіріспе
Бүгінгі таңда Android мобильдік бағдарлама әзірлеу, қарқынды дамып
келе жатқан бағдарламалардың бірі болып танылады. Android операциялық
жүйесі көптеген смартфондарда орнатылған, ондай смартфондарға: Samsung,
Motorola, Sony, LG, Lenovo және т.б. Қазіргі заманда өзекті мәселелердің бірі
ғаламтор -бағдарламалары
тез дамып жатыр. Соған байланысты ғаламтор
екпінді көтеріле бастады және пайдаланушылардың сұранысы бойынша,
бағдарламалар тұрақты жаңартылып отыр. Платформаладрың арасында
жетекші орындары Android және IOS платформалары алады.
Дипломдық жұмыстың мақсаты - Android операциялық жүйесі негізінде
саяхатшыларға арналған "KCET" мобильдік бағдарлама құрастыру. Жасалып
отырған жоба саяхатшыларға арналған. Бағдарлама көиегімен саяхатшылар
өзінің уақытын үнемдейді және аудармашыны қажет етпейді. Зер ттеулер
бойынша, таңдаған тематикамаға
байланысты
Қазақстанда
бағдарлама
жасалмаған және ешқандай бәсекелістік жоқ. Сол себепті ең басты
14
қиыншылықтардың бірі көп қолданушыларды табу және интеренет желісіне
сенімге кіру.
Android - операциялық жүйесі коммуникаторларға, планшеттарға,
цифрлық ойнатқыштарға, цифырлық фоторамкаларға, қолға киетін сағаттарға,
нетбук және смартбуктарға, Linux ядросында жасалған операциялық жүйе
орнатылған. Бағдарламаларды өңдеудегі негізгі тілдердің бірі Java, алайда С++
тілінде бағдарламаларды өңдеу кітапханалары бар. Бағдарламаны жасау үшін
Eclipse ортасын қолданамыз, AndroidSDK мобильдік құрылысы SDK
эмуляторы арқылы іске асады. Java объектісіне негізделген тіл, оның өзінің
көптеген ішкі кітапханалары бар. Бірінші орында ол қолданушыға жеңіл
әрекеттестікті көрсетеді.
Жасалатын бағдарлама Андроидтың 2.2 версияларынан бастап 4.4
версияларында жұмыс істейді.
Бағдарламаны жазу кезінде басты
характеристикалардың бірі сервисті процесстерді фондық режимінде қолдану
болып табылады. Қойылған
орындаумыз қажет:
мақсатымызға жету үшін келесі талаптарды
- веб-бағдарламаның
компоненттік
сәулетін құрастыру, өмірлік
үрдістің қалыптасуын құрастыру;
- веб-бағдарламаларды жобалау және жүзеге асыру әдістемесін зерттеу;
- жобаның талдауын зерттеу әдістерін және ыңғайын қарастыру.
15
1 Негізгі бөлім
Қарастырылатын бағдарлама
саяхатшыларға арналған. Дипломдық
жұмыстың басты тапсырмасы Android операциялық жүйесінде саяхатшыларға
арналған бағдарлама жасау, бағдарламаның негізгі функциялары: сөздерді
аудару, оны дауыстап айту, қолданушыға туризімге шығу кезінде нұсқау беру,
қолданушының GPS арқылы орнын анықтау және өзіне керекті мағлұматтарды
жазбаға сақтауға мүмкіндік береді.
1.1
Android операциялық жүйесіндегі бағдарлама жасау өзгектілігі
Android,
негізінде бірегей, өзгеше операциялық жүйе. Нәтижелерді
жақсы көрсету үшін бағдарлама әзірлеуші операциялық жүйенің өзектілігін
және өзгешілігін толығымен көрсетіп өткен. Бағдарлама әзірлеу кезінде,
бірнеше қиындықтарды ескеру қажет. Оларға тоқталып өтейік:
бағдарламаны қондыру кезінде, екі есе немесе төрт есе орын алады,
яғни ол бағдарламаның түпнұсқалық орнын қажет етеді;
орнатылған флеш-картамен жұмыс істеу кезінде файылдың
жылдамдығы он есе төмендейді, егер бос орын аз болса;
әр процесс кезінде жедел жадыдан 16Мб (кейде 24 Мб)
қолданылады.
Android, Linux операциялық жүйесі негізінде жасалған. Бағдарламаның
және ядроның арасында API қабаты және нативті кодтағы кітапхана
орналасқан. Бағдарлама виртуалды машина Java (Dalvik Virtual Machine)
орындалады.
Android - та көптеген бағдарламаларды біруақытта ашу мүмкіндігі бар .
Брақ , бір бағдарлама толығымен бүкіл экранды алады. Ағымдағы бағдарламаны
қолдана отырып басқа бағдарламаны қосуға немесе жаңасын ашуға болады.
Оның тарихын көруге болатын браузерге ұқсайды.
Қолданушының интерфейсі әр экранда Activity класс кодындағы
көріністі көрсетеді. Процессте әр түрлі Activity тұтынады немесе қолданылады.
Процесстің көбі Activity көбірек өмір сүреді, яғни , ол дегеніміз Activity
қолдануы көбірек. Activity жұмыс істеу кезінде тоқтатылып және жаңадан
қосылып бүкіл қажетті информацияны сақтап қосылады.
Android арнаулы механизімді қолданып әрекеттің сипаттамалары бас
Intent негізде жүргізіледі. Белгілі әрекетттер істелген кезде (қоңырау
соғу,хабарлама жіберу, терезені көрсету), Intent шақырылады.
Тағы да, Android демоға ұқсас Linux серверларын ұстайды, олардың
атқару қызметі керекті әрекетті фондық режимде (мысалы, өленнің ойналуы).
Бағдарламада деректерді айырбастау үшін Content providers (провайдері
қолданылады).
Айтылмыш жұмыс үшін деректер провайдерін пайдаланып,
қолданушының құрылғысына орнату керек [1].
16
1.1.1 Android операция жүйесінің платформасы
Android Lunix жүйесіндегі ең бірінші мобильдік жүйесі жасалған
платформа және ол Люникс және бағдарлама жасаушылардың ішінде, көптеген
қолданушылардың арасында мобильдік бағдарламаның атағын көтерген.
Себебі, Linux файлдық қауіпсіздіктің саясат концепциясы кез-келген жүйе
файлы үш категория қолданушылардан тұрады деп пайымдайды: файлдың өз
иесі немесе жасаушысы, қандай болса да қолданушылар тобы, оған көп
жағдайда файл иесі және тағы басқалар кіреді. Осылайша бәрі рұқсат етілген
қолданушы немесе файл иесі, тек ол ғана қол жеткізу құқығын өзгерту
мүмкіндігіне ие болғандықтан, файлдық жүйе қауіпсіздігінің саясатын құрып,
файл иесі үшін жеке құқығын анықтайды, қолданушы топтар үшін де, қалған
жүйе қолданушылар үшін де.
Заңды түрде Android платформасы 2003 жылдың 23 қыркүйегінде
құрастырылды. Ең бірінші версиясы операциялық жүйенің индексімен 1.0
Apple Pie атымен шықты. Android операциялық жүйесінің ядросы Linux-та
жасалған және ол өзін ашық мобильбік платформа ретінде көрсетті.
Көптеген гаджет бағдарламасын жасаушылар Жасыл роботты тегін
қолдана алады және жаңа Android операциялық жүйесін. Көлемді түрде
бағдарламаны тарату үшін, Google компаниясы Open Handset Alliance
организациясын негіздейді. Бұл организацияға тез арада көптеген үлкен
дүниежүзілік смартфон өндірушілер қосылады, оларға жиынтықталады, тағыда
мобильдік операторлар қосылады.
Үш айдан кейінгі Android 1.0 презентациясы, дүниежүзілік нарыққа
бірінші рет смартфондық операциялық жүйені енгізді. Құрылғының аты - HTC
Dream
(T-mobile G1). Осыған дейін
аппарат қомақты техникалық
характеристикасын көрсетті. Оларға тоқталып өтсек: дисплейдің рұқсаты 3,2
дюйм, тактілік жиілігі 525 МГц процессор, жедел жадтың көлемі 192 мегабайт
және камера матрицасының рұқсаты 3,2 МП.
Логотипқа қатысты жасалу тарихы өтте қызықты. Бағдарламаның
логотипін құрушы 2007 жылы ұзақ уақыт бойы лайық бейнесін таптай жүрді,
көптеген нұсқаларды қарастырды: фильмдерден, ойыншық дүкендерінен және
интернет желісінен. Нәтижесіне орай, прототип ретінде туалет кабинкасындағы
отырған адам алынған. Қарапайым көрініс басындағы екі антенасымен. Бұл
мобильдік платформаны көрсетеді, ол ашық және жеңіл болуы қажет.
Бір жылдың ішінде жаңа платформаны үш рет жаңартты. Бірінші рет -
Android 1.1, кодталған аты Banana Bread, екінші - Android 1.5, кодталған аты
Cupcake және үшінші - Android 1.6 кодталған аты Donut. Бұл жаңартулар
құрылғыда көптеген көлемді жаңалықтарды ашты. Оларға тоқталып өтсек:
экранның биік рұқсатын қолдайды, анимациялық интерфейс, мультитілді дауыс
іздеуші, видео жазушы және тағы басқа. 2008 жылы қазан айында онлайн-
дүкен ашылған, бұл дүкеннен Андроид операциялық жүйесіне
актуалды
бағдарламаны жазып алса болады. Оның аты Android Market. Дүкеннің
табысына байланысты 70% пайдасы бағдарлама жасаушыларға беріледі, ал
17
мобильдік байланысшыларға 30% бөлінеді. Ең бірінші онлайн-дүкенін Sony
Ericson компанисы қосты. Бағдарлама жазып алу саны 2011 жылға байланысты
1млрд-қа жетті. Кейінрек бүкіл версиялары қосылды (Android Market
Кітапхана және Өлендер) оның аты Google Play. Ол
190 мемлекетте
таратылған бүкіл дүние жүзі бойынша оның ішінде 700 мың бағдарламма бар.
Кезекті бағдарламманың жаңартылуы 2. 0 версиясына жетті, ол операциялық
жүйені өте көркем етіп көрсетеді, дүкеннің ішінде бағдарламаны қызықты етіп
көрсетеді. Келесі версиясы 2.1 өзінде "тәтті" код атын көрсетті. Жаңартулардан
кейін бағдарлама HTML 5 және бірнеше Google аккаунтын қолдануға рұқсат
берді. Бірші версияның қарлығашы: НТС Magic және НТС Hero, Motorola Droid
және Samsung Galaxy. 2010 жыл үлкен жарыс жылы болды, ол үлкен гигагерцті
мобильдік процессорларды жасай бастады. Осы уақытта бірінші рет Google
смартфоны ойлап табылды, осы бағдарлама жайлы талқылаулар көп жүрді.
Google Nexus One - ақылды телефон 1ГГЦ процессорымен. Бірінші жеткізу
және соңғы
жеткізуші HTC компаниясы болды. Кейінрек осыған ұқсас
процесстерді Motorola және Samsung аппараттарына қолданды. 2010 жылда
Жасыл робот 2,2 индексін алды, ал кодталған аты - Froyo. Бастапқы
қабылдайтын заттары: Adobe Flash қолдайды, Jit компиляциясын қолдайды, ал
ол жұмыс істеуді тезірек арттырады, тағы да бағдарламаның өсуіне әкелді. Бұл
жаңарту 1ГГц қуатты процессорға ақпарат орналастырды. 2010 жылдың
соныңда Android 2.3 версиясы қуып жетті, оның кодты аты баяғыдай
-
Gingerbread. Бұл версия төрт жыл бойы дүкенде бірінші орынды алып тұрды .
Оның басты ерекшіліктері басқа версиялардан: HD рұқсатын қолдайды, жаңа
файылдық системаны функциясын көрсетеді, интерфейсі өте көркем және
көптеген функциялары қосылды. Осыған орай тағы да жаңа флагман шықты ол
Google - Nexus S. Келесі брендты смартфонды Google бағдарламаны
Gingerbread компаниясымен ойлап тапты. Осы жолы партнер ретінде Samsung
компаниясы болды, ал Nexus S смартфоны Galaxy S смартфонына жарады,
көрсету бойынша видеоөзгерістер Google Nexus S кіргізілді. Сол жылдары
дүкенге LG екі яндролы смартфонды Optimus 2x атымен шығарды. Кейінрек
екі ядролы чиппен Samsung Galaxy S II, Motorola Droid X2, НТС Sensation
қамтамасыз етілді. Galaxy S смартфонынан кейін компания ғибадатты құрылғы
шығарды. Ол Galaxy Tab- қа қарағанда өте танымал болды. 2011 жылдың
басында Android көркем, қызықты болды және Google компаниясы
планшеттарға арнап Android 3.0 H oneycomb атты версиясын шығарды.
Смартфонның интерфейсі Gingerbread, кішкене созылған болып, ал Honeycomb
қалып отырды. Ол компанияға аса табыс алып келмеді. Планшеттерге арнап
көптеп бағдарламаларды қазір де шығарады, табысы аз болса да. Шынайы ,
күшті әсерді Samsung компаниясы өзінің көрінісінде IFA 2011 ұсынды. Ол
Galaxy Note- ке қарап жобаланды. Бірінші 5 дюймдық смартфон, Корей
компаниясы шығарған форм - фактор смартфон, өзінің компаниясына үлкен
табыс алып келді. 2011 жылғы ең жақсы соңғы жаңалықтардың бірі, бұл
күмәнсіз, екі Android версияның қосылуы болды: планшет пен смартофнның.
Екі класс та құрылғының жаңартылған 4.0 Ice Cream Sandwich версиясында
18
жақсы жұмыс істеді. Бұл жүйе PC Magazine басылымның сыйлығын ж еңіп
алды, осы платформа көптеген өзгерістер алып келіп смартфонды толығымен
өзгертті. Тағы да айта кететін болсақ, 2012 жылы осы операциялық жүйе,
жылдық көріністе бірінші орынға ие болды, ең жақсы платформа ретінде. Тағы
бір ерекшілігі және жаңалығы, осы жылғы ICS екі архитектуралы процессорды
қолданды Intel x86 және MIPS , олар ARM қосылған болып келді [1].
Android 4.0 бағдарламасын жасау уақытында, Google жұмыс берушісі бұл
жасап жатқап платформаны бренд ретінде жарялады. Ол Galaxy Nexus моделі
болып танылды. Атын әйгілі етіп тұрған бағдарлама жасаушы Samsung
компаниясы болды. 2012 жылдың басындағы жаңалықтың бірі, бұл NVIDIA
компаниясының төрт ядролы ARM процессоры Tegra 3 атымен әйгілі болды.
Екіншіден Qualcomm компаниясы кейінрек осыған ұқсан чипсетті шығарды.
Тағы да осы жылдың басында екі смартфон шығады деп жарияланды, ол НТС
One X және Optimus 4X HD. Бірақ,
екі смартфонның атағын Samsung
компаниясының Galaxy S III аты смартфоны алды. Планшет дүкенге
байланысты айта кетерлік жай , ең көп сатылған планшеттердің бірі болып
ASUS компаниясының Nexus 7 атты моделі танылды. Оның бағасы 200 доллар
және планшет жаңартылған Android 4,1 операциялық жүйесімен. Project Butter
технологиясы Google компаниясының тоқтап қалатын операциялық жүйесінен
құтылып, өзінің жаңа операциялық жүйесін іске асырды. Бес жылдан кейін,
яғни бұл 2012 жылдың соңына қарай Google компаниясы тағыда екі бренд тық
девайстарды шығарды, ол планшет Samsung Nexus 10 және смартфон LG Nexus
4. Айта кететін жай 2013 жылғы смартфондар үлкен дисплейға және өте тез
жұмыс атқаратын процессорға ие болды.
1.1.2 Мобильдік бағдарламаның нарықтық анализі
Қазір, Қазақстанның мобильдік нарығында, мобильдік бағдарлама жасау
өте тез өзгеруде және осыған баға бере отырып, динамикалық тұрғыда
мобильдік бағдарлама жасау арту процессінде. Бағдарлама сатылу және жасау
өсіп жатыр. 2012 жыл периодында Қазақстанда 200 астам мобильдік
бағдарлама жасау және оны қамтамасыз ету компаниялары тіркелген. Басты
веб-бағдарламашылардың артуының себебі,
ол интернетпен
қолданушылардың саны өсіп жатыр, соған орай бағдарлама жасаушылардың
саны өсіп жатыр. Қазір интернет желісінде көптеген келісімдер жүргізіледі,
тағы да желіде электронды валюталар бар (Яндекс.Деньги, Webmoney және
т.б ), банктің шотынем оңай түрде қолданушыға жұмыс істеуге мүмкіндік
береді. Күнделікті миллиондаған қолданушылар
іздеу жүйесін қолданады,
электродны кітаптарды, блогтарды, жаңалықтарды және тағы басқа. Мобильдік
бағдарламалар, ақпараттық технологиялар саласында даму, арту трендісіне ие
болды. Егер 2008 жылы , App store ашылу кезінде, мобильдік нарық енді даму
барысында болса, ал қазір нарық активті түрде дамып жатыр. Мобильдік
бағдарлама - бұл тек мобильдік құрылғыға арналған өнім. Телефондық
бағдарламалар арнайы телефондарға арналған дүкендер арқылы таратылады.
19
Олар App Store, Google Play, Windows Phone Store и BlackBerry App World және
тағы басқа. Мобильдік бағдарламалар көптеген қолданбалы жағдайды шешеді:
мобильді картографияны және электронды поштаны қабылдауға оның ішінде
жеке функцияларды шешеді. Олар қолданушының өмірлік циклін жеңілдетуге
арналған. Мобильдік бағдарлама нарығында әр облыста өзінің ерекшіліктері
бар, мысалы ақша төлеу және операциялық жүйе айырмашылығында. J'son &
Partners Consult ing компанияларының деректері бойынша, 2013 жылы ,
мобильдік
бағдарлама жасау нарықта дүние жүзі бойынша
$7,83 млрд
құрайды. Осыған орай 2016 жылға дейін , ол $65,79 млрд құрайды деп
қарастырылып отыр. Мобильдік нарықтың өсуіне
қатысты
келесі
мағлұматтарды айта кетсе болады, олар әлеуметтік желі, жаңа мобильдік
платформалар шығуы,
Windows 8, планшетті компьтерлердің өсуі, мобильді
төлеулердің артуы, мобильді банкингтер және тағы басқа [1].
Анализ бойынша нарықта ең басты дамып және көтеріліп келе жатқан
дүкен ретінде Apps Store және Google Play Market саналады. Бұл дүкендегі бір
бағдарламаның орташа құны $7 Ipad-тарға құрайды, ал телефонға $3,5 доллар.
Осыған орай
бағдарлама
жасаушылардың
бизнесі
аудиториядағы
бағдарламаны сатып алушыларға байланысты [7].
1.2 Мақсатты тағайындау және негізгі мүмкіндіктерді жобалау
Бағдарлама
KCET саяхатшыларға арналған және саяхатшылардың
жағдайын жеңілдетеді, сөйлесіге мүмкіндіктер береді.
Саяхатшы
бағдарламасын
жобалаудың негізгісі болып келесі
жағдайларды қарастырамыз:
- жүйе жеңіл және интерфейсі ыңғайлы;
- қолданушыға әр түрлі сөздерді аударуға мүмкіндік береді, аударлатын
тілдер: ағылшын, неміс, француз және итальян тілдері;
- қолданушыға GPRS арқылы тұрған жерін көрсетеді;
- қолданушыға туризимге қатысты бірнеше нұсқауларды көрсетеді;
- қолданушы өзінің қойылған мақсаттарын, бағдарламаға сақтап қоя
алады.
Жасалып отырған жобамыз Play Market нүктесіне потенциалды кіруі
мүмкін. Ол үшін жасалып отырған жобамыз бүкіл технологиялық және
техникалық мағлұматтарға ие.
1.3 Бағдарламаның толық архетиктурасы
Келесі кезеңде мағлұматтарды кезекті орындап, оны итерациялық тілге
негіздеуді жүзеге асырамыз. Оның ішінде тұрақты қиындату және бастапқы
құрылымы детальді қарастырылады.
Негізгі жасалатын бағдарламаның архитектуралық жүйесі қолданушы-
сервер арасында орындалады. Қарастырылатын мағлұматтың бірі желінің
жеңілділігі және тез арада қолдануы. Сервер деп отырғанымыз желідегі
20
сақталған деректерімізге қол жеткізу. Клиентпен сапалы қарым-қатынас жасау
үшін интернетті қолданамыз.
Сурет 1.1 - Бағдарламаның толық архетиктурасы
Архитектураның негізгі сипаттамасы және клиент-сервер өзгешеліктері:
- Көп жағдайдағы мүмкіндіктер, есептеуіш жүйесінің функцияларның,
дербес компьютерлермен арасындағы желілер арқылы байланысын толық
қарастырады. Осы мүмкіндіктер қолданушыға және бағдарлама жасаушыға
үлкен жеңілдіктер береді. Егер бағдарлама толығымен жұмыс істемеген
жағдайда, бағдарлама жасаушы серверге кірмей-ақ бағдарламаны толығымен
өзгерте алады, сонда клиентке жаңадан бағдарламманы жаңарту туралы хабар
немесе мағлұмат келеді.
- Толығымен бүкіл деректер серверде сақталады, осылай деректеріміз
толығымен қорғалады және тез қол жетімді болады. Серверде деректерді
қадағалауды өте жеңілдетеді.
- Әр түрлі клиенттерді біріктіруге рұқсат береді. Бір сервердегі
деректерді әр түрлі платформадағы клиенттер, бір уақытта қолдана алады
және әр түрлі операция жүйелерімен жұмыс істей алады [2].
1.4 Сервер бөлімінің бағдарламаға талаптары
Басты мақсатымыз интернет желісі арқылы орындалатын болғандықтан,
бізге интернет жайлы қысқаша мағлұматтар беріп өтуіміз қажет. Интернет
арқылы бағдарламаны серверге қосуымыз қажет. Сонда HTTP- сұранысы
арқылы протоколымыз беріледі және жүзеге асады. Мобильдік бағдарламаның
өзінің IP адресі болады, сол арқылы платформадағы операциялық жүйенің
қандай екенін білуге болады.
Қарастырылып отырған бағдарламамыз көптеген санды операцияларды
оқиды. 1.2-сурет процесстің бастапқы архетиктурасын және толығымен оның
21
серверлік құрлымын көрсетеді. Серверлік бөлім өзіне веб-серверлік және
серверлік деректі кіргізеді. Веб-сервер есебіне келесілер кіреді:
- HTTP сұранысқа жауаптарды қабылдау;
- сұранысты басқа деректерге, басқа домендерге
және төменгі
домендерге бағыттайды;
- қарастырылып отырған бағдарламамызға басқа модульдар қол жетімді,
оларда деректер қорын өңдеуге болады;
- деректер қорын күту;
- деректер қорын толықтау.
Сурет 1.2 - Бағдарламанның сервер бөлімінің детализациясы
HTML тілін ағылшын ғалымы Тим Бернерс-Ли 1989 -- 1991жж..
Женевадағы (Швейцария) Жарылыс зерттеулері бойынша Еуропалық кеңес
қабырғаларында өңдеді. HTML тілі алғашында беттеу аймағында маман болып
табылмайтын адамдарға ғылыми және техникалық құжаттармен алмасу үшін
құрылды. HTML тілі құрылымдық және семантикалық элементтер --
дескрипторлар жиынтығын анықтау жолы арқылы SGML мәселелерін жақсы
шешті. Дескрипторлар өте жиі тегтер деп аталады. HTML тілі көмегімен
салыстырмалы түрде қарапайым, бірақ әдемі рәсімделген құжатты оңай құруға
болады. HTML тілінде құжаттың қарапайым құрылымынан басқа гипермәтіндік
қолдау бар. Мультимедиялық мүмкіндіктер кейін қосылды.
Алғашында HTML тілі құжаттарды ойнату (көрсету) құралдарына
байланыстырмай құрылымдау және пішімдеу құралы ретінде ойластырып
22
табылды. Идеалды түрде HTML белгісі бар мәтін құрылғыда әр түрлі
техникалық жабдықталулармен стилистикалық және құрылымдық бұрмалаусыз
өңдірілуі керек (дербес компьютердің түрлі түсті экраны, органайзердің
монохромды экраны, өлшемі бойынша шектеулі ұялы телефонның немесе
мәтіндерді дыбыстық ойнату бағдарламасының және құрылғының экрандары).
Бірақ қазіргі кездегі HTML тілінің қолданылуы өзінің бастапқы қолданысынан
әлдеқайда алысырақ. Мысалы, бірнеше рет беттерді пішімдеуге қолданған
TABLE тегі құжаттарда қарапайым кесетлер құру үшін арналған. Уақыт өте
келе HTML тілінің платформаға тәуелсіздіктің негізгі идеясы мультимедиялық
және графикалық рәсімдеу қажеттіліктеріне берілген.
Браузерлер. HTML белгісі бар мәтіндік құжаттар (бұл құжаттардың
кеңейтілуі .html немесе .htm), пішімделген түрде
көрсетілетін арнайы
бағдарламалармен өңделеді. Браузерлер немесе интернет-шолушылар, деп
аталатын мұндай бағдарламалар әдетте қолданушыларға веб-беттер сұранысы,
оларды қарауға және (басқа сыртқы құрылғыларға шығару үшін) және
қажеттілік жағдайында қолданушылармен енгізілген мәліметтерді серверге
жіберу үшін ыңғайлы интерфейсті ұсынады. Қазіргі кезде ең танымал
браузерлер Internet Explorer, Mozilla Firefox, Apple Safari, Google
Chrome және Opera болып табылады.
Нұсқалары. HTML 1.0 тілінің ресми түрдегі спецификациясы жоқ. 1995
жылға дейін HTML тілінің көптеген бейресми түрдегі стандарттары болды.
Ресми түрдегі стандарттарды олардан айыру үшін оған екінші нөмірді
меншіктеді.
1995 ж наурызында 3 нұсқасы бүкіләлемдік тордың Консорциумымен
ұсынылды (W3C) және көптеген кестелерді құру, мәтіндердің суреттерді
айналып өтуі, күрделі математикалық формулаларды көрсету сияқты жаңа
мүмкіндіктерді қамтамасыз етті. Және бұл стандарт екінші нұсқамен сәйкес
болған кезде де сол кездегі браузерлер үшін оны жүзеге асыру қиын болды. 3.1
нұсқасы ресми түрде ешқашан ұсынылған жоқ және HTML стандартының
нұсқасы 3.2 болды. Бұл нұсқаға Netscape Navigator және Mosaic браузерлері
қолдайтын стандартты емес элементтер қосылған.
HTML 4.0 нұсқасында стандартта кейбір тазартылулар болды.
Көптеген элементтер ескірген және ұсынылмаған (ағ. deprecated) болып
белгіленді. Әдетте шрифт қасиетін өзгертуге қолданылатын font элементі
ескірген деп белгіленді (оның орнына CSS каскадты кестелер стилі қолдану
ұсынылды).
1998 ж. бүкіләлемдік тордың Консорциумы HTML 4 тіліне негізделген,
бірақ XML синтаксисіне сәйкес белгісі бар жаңа тілмен жұмыс істей бастады.
Соңында атауы XHTML болды.
WHATWG бірлестігімен (ағ. Web Hypertext Application Technology
Working Group) 2004 ж. бастап, HTML тілін кеңейтетін, жиі бейресми HTML
5 деп аталатын және әр түрлі типтік беттердің семантикасын жақсы көрсету
үшін, мысалы форумдар, аукциондар сайты, іздеу жүйелері, онлайн-дүкендер
және т.б. үшін Web Applications 1.0 спецификациясы өңделіп жатыр.
23
HTML-құжаттың
құрылымы. HTML тілі өз алдына элементтер
жиынтығын келтіреді және онда әр элементтің басы мен соңы арнайы
белгілермен -- тегтермен белгіленеді. Элементтер бос болуы мүмкін, яғни
ешқандай мәтін мен басқа да мәліметтер болмауы мүмкін (мысалы, жолды
ауыстыру тегі br). Мұндай жағдайда әдетте жабушы тег көрсетілмейді. Одан
басқа, элементтерде қандай-да бір қасиеттерді анықтайтын атрибуттар болуы
мүмкін, (мысалы, font элементі үшін шрифт өлшемі). Атрибуттар ашылушы
тегте көрсетіледі. HTML-құжат фрагментінің мысалы:
strong Екі тег арасындағы мәтін
--
ашылушы және
жабылушы.strong
a href="http:www.example.com" мұнда элементтің href.a атрибуты
бар [3].
1.4.1 Операциялық жүйе
Операциялық жүйе, ОЖ- комплексті бағдарлама, бастапқы функциалды
мағлұматтарды компьютерге немесе серверге беретін жүйе немесе дербес
компьютер ретінде қарастырса болады.
Сурет 1.3 - Операциялық жүйенің компьютердегі логикалық құрылымы
Операциялық жүйеге байланысты,бағдарламаның серверлік бөліміндегі
қолданылатын негізгі талаптары:
24
спектрлік желілік технологияға толық (желілік құрылығы, протокол,
жойылып кеткен бағдарламаға жол ашу қызметі және тағы басқа) сүйеніш
жасау;
көпесептілік;
көпағындылық;
көпқолданбалы режим;
әр түрлі платформадағы бағдарлама ( 64 биттік процессор, қатты
дискке сақтау жүйесі және тағы басқа);
кеңейтімділік;
қауіпсіздікті қамсыздандыру деңгейі;
лицензиялық көшірменің төмен құны [4].
1.4.2 Қазіргі операциялық жүйесіндегі желінің шолуы
Қазіргі операциялық жүйені үлкен екі топқа бөлсе болады : Windows-
және Unix-жүйесіне.
Серверлердің шешім қабылдауының ішінде
Windows
7
келесі
операциялық жүйелерді қарастырады:
- Windows Server 2008 R2 Foundation -- бұл қымбат емес және бизнеске
арналған экономикалық техникалық шешім. Бұл редакция жекелеңген
кішкентай компанияларға арналған және Ақпараттық технологиялар
мамандықтарына арналған, оларды қамтамасыз етуге арналғандарға. Бұл
қымбат емес, ыңғайлы ашуға және сенімді платформалы, осы платформада
бизнес бағдарламаларды жұмысқа асыруға болады.
- Windows Server 2008 R2 Standard -- бұл ең сенімді операциялық жүйе,
қазіргі уақыттағы Windows Server. Бұл жүйеде веб-сервері және виртуалдау
мүмкіндігі бар.
Ол сеніміділікті артырады және сервердің
иілу
инфроструктурасын қарастырады, егер шығынымыз төмендесе және үнемдеу
уақыты азайса. Қуатты инструментіміз сервермен ыңғайлы басқаруды
қанағаттандырады. Сенімді қауіпсіздікті ең алдымен бағдарламаның өзі
көрсетеді.
- Windows Web Server 2008 R2 веб-бағдарламаға және веб-қызметке
арналған қуатты бағдарламма. Бұл редакцияда қызметтер Internet Information
Services (IIS) 7.5 және интернет-серверіне арналған; осында администрлеуге
25
және диагностикалық тестілеуге әрекет береді және басқа бағдарламамен
жұмыс істеу өте ыңғайлы. Бұл платформа веб-сервердің, DNS-сервердің рөлін
қолдайды, жоғарғы қорғанысты және әр түрлі орталарға ие болады.
Сонда, ең лайық операциялық жүйе Windows
платформасындағы
Windows Web Serv-er 2008 R2 болып тағайындалады. Лицензияның бағасы
88449,9 тенгені құрайды.
Unix операциялық жүйенің ортасы, келесі екі операциялық жүйені
бөледі:
- MacOS X Server;
- Linux операциялық жүйесіне негізделген;
- MacOS X Server тек қана Apple құрылғысында ғана жұмыс істейді.
Сервер құрылғысы 600 000 теңге тұрады.
Операциялық жүйе арасында, Linux ядросында жасалғандардағы келесі
түрлерін бөлуге болады:
- сервер Альт Линукс Ковчег. ALT Linux 5.0 Ark Server россиялық
зерттемемен болып табылады және толық бағаланған шешімді шоғырлану үшін
корпоративтік желілерге бағдарланған [4].
Негізгі функционалдық мүмкіндіктері:
- кәсіпорынның желісін ұйымдастыру;
- пайдаланушының және сервистің орталықты авторландыруы;
- ұйымдық аумақты (VPN) офистерге бөлу;
- орталық жаңартылған серверлер және жұмыс стнацияларына бөлу;
- жұмыс бекетінің желілік қондырғысы;
- көшірменің резервті копиясын жасау және қалпына келтіру (оған қоса
жеке файлдарды);
- біртұтас файл қойма үлестемелеуді және квоталау;
- автоматикалық тұрғыда RAID жасау оны екі немесе одан басқа қатты
дискісіне ескеру;
- ыңғайлы администрациялауға жасалған,
қолданушыға
терең
зеріттеулерді қажет етпейді;
- құны -- ақысыз.
Ubuntu (ubuntu-адамшылық) - Linux ядросын қолданатын және Debian-ға
негізделген операциялық жүйе. Негізгі жасаушысы және демеушісі Canonical
компаниясы болып табылады. Қазіргі уақытта жоба белсенді түрде дамуда және
ашық бірлестік тарапынан қолдау көруде.Ubuntu - ды 2 1 миллионнан астам
қолданушы пайдаланады, бұл оны Openstat санақ ғылымы бойынша
десктоптарға арналған Linux - тың ең танымал таратушысы етеді. Веб -
серверлерге арналған ең танымал ОЖ - дің тізімінде ол 4 - орында тұр.Әдетте
дистрибутивтің жаңа нұсқасы әрбір жарты жыл сайын шығады және оған бір
жарым жыл бойы қауіпсіздік жаңаруларымен қолдау көрсеті леді, ал 2 жылда
бір рет шығатын LTS нұсқасына 3 жыл бойы көмек көрсетіледі (серверлік
нұсқасы -5 жыл бойы). Сонымен қатар енді LTS - тың келесі шығарылымдарына
нұсқаға тәуелсіз 5 жыл бойы қолдау көрсетілетіні туралы хабарланды[5].
26
құны -- ақысыз.
Бүгінгі күні Linux-тің бір ядросы бар және оның жетілдіруін Линус
Торвальдс (Linus Torvalds) және Алан Кокс (Alan Koks) координациялайды.
Linux дистрибутивтар жиыны (20 -30-дан кем емес), олардың айырмашылығы:
функционалдық тағайындауында және дистрибутивке енген бағдарламалық
қамтамасыз ету құрамымен. Кейбір дистрибутивтер ондаған компакт -дисктен,
ал кейбіреулері бір-екі дискетадан тұрады.
Дистрибутив үшін құжаттар бөлек беріледі. Бірақ оған көптеген
ережелер, анықтамалық файлдар және HOWTO кіреді, сондықтан сауатты
қолданушы құжатты қажет етпейді. Linux - ті мықты құрастырушылар: Red Hat
Inc., және Mandrake S.A. өздерінің нұсқаларын дистрибутивке енгізеді, бірақ
бұл OS жиынының бағасының көтерілуіне әкеліп соғады.Linux дистрибутивтері
көптеген әр түрлі компаниялармен шығарылады. Бүгінгі күні Linux - тің 90 түрі
бар, бірақ олардың барлығы Unix стандарттарымен ұқсас. Батыстағы Linux- тің
негізгі құрастырушылары:
- Red Hat, Inc. - Red Hat Linux-тің үш түрін: Home, Standard және
Professional шығарады;
- Caldera, Inc. - Caldera Open Linux түрін шығарады;
- Debian Group - Linux Debian;
- Corel, Inc. - әмбебап саудаға қондырылуы ыңғайлы Corel Linux
шығарады, ол Linux Debian қорында сақталады;
- SUSE Group - S.U.S.E Linux-ті шығарады, әсіресе еуропалық тілдер
үшін локальданған.
- Келесі дистирбутивтер ТМД территориясында өте танымал:
- "Процедура" қоғамынан Red Hat Linux. Бұл компания ТМД саудасы
үшін ыңғайлы бағамен сатылатын Red Hat дистрибутивтерінің көшірмелерін
шығарады.
- Ресей-француз "Mandrake S.A." компаниясынан Mandrake Linux
дистрибутиві . Linux- тің бұл түрі жақсы орыстілдік локализациямен , көлемді
құжаттарымен және арзан бағамен танымал.
- Black Cat Group, BC Linux дистрибутивімен танымал. Бұл Red Hat
дистрибутивінің түрі, бірақ ол Украинаға ғана локальданған.
Техникалық аспектісінде бұл барлық дистрибутивтерінің айырмашылығы
өте бос қарастырылады ( айырмашылықтар динамикалық кітапханаларда ,
аудармаларда және қондырушы бағдарламалардың түрлерінде бар ). Таңдаудың
негізгі критериі тек дистрибутивтің қателерінің , аударманың және бағаның
болмауы болып табылады[5].
Талаптарға байланысты операциялық жүйені таңдау.
Ең оптималды вариант ретінде Ubuntu 8.04 LTS операциялық жүйесін
аламыз.Факторларға негізделген, шешімдеріне әсер еткен:
ақысыз шешім;
операциялық жүйеге, хостинг-провайдерге әрекет жасайды;
толық документациялау,орыс тілінде жүргізілген;
27
тематикалық одақтың үлкен саны бары;
LTS версиясы (англ. Long Term Support; сөзбе сөз үлкен уақыт
аралығында қамтамасыз ету) білдіреді;
пакетті тарату операциялық жүйелерге жүреді,пакетті қондыру үшін
бізден тек қана бір пакетті талап етеді,қалған файылдар операциялық жүйеде
бар, егер жоқ болған жағдайда, ол интернет желісінен жазылып алынады;
көптеген санды серверларды және деректер қорын, осы дистрибутте
қолдануға болады.
1.4.2 Дерект қорын басқару жүйесі
Деректер қорын басқару жүйесі
(ДҚБЖ)
бағдарламалық
қамсыздандыруды ұсынады, барлық дерекқорды басқарады және рұқсат береді
[4].
Деректер қорын басқару жүйесінің критикалық моменті ол, сенімділігі
және өндірімділігі. Себебі деректер қорында өтте үлкен мәлімметрет сақталуы
мүмкін, тағыда көп қолданушылардың деректер қорны манипулярлы түрде
қолдануын ескеру қажет.
ДҚБЖ негізгі талаптары:
- сыртқы жадтағы деректерді басқару (дисктерде);
- дискті кэшті қолдана отырып, жедел жадтағы деректерді басқару;
- өзгеріс журналы, дерекқор қалпына келтіру;
- реляциялық моделді деректер қорын сақтау;
- клиент пен сервер арасындағы әрекеттестікті сақтау;
- сыртқы утилиті бары басқарма үшін ДҚБЖ;
- құны төмен.
Қазіргі ДҚБЖ шолу.
Дүние жүзінде көптеген ДҚБЖ бар, осылардың бәрін дипломдық
жұмыстың қоршауына кірмейді. Тек қана ең танымалы ДҚБЖ қарастырамыз
және олардың ерте замандағы тарихын жазып өтеміз.
Oracle Database 11g Standard Edition.
Oracle Database 11g ДҚБЖ бірден-бір болып табылады, есептеуіштерді
орнатуға немесе бөлуге арналған (Grid). Oracle Database 11g шығара, Oracle
компаниясы қолданушыларға басқару мүмкіншілігін жеңіл жолын көрсетті,
соған байланысты клиентер өздерінің бизнесін іске асырып инновацияларды
еңгізді. Oracle Database 11g өндірімділіктің ең асқақ деңгейлерін
қамсыздандырады,
масштабтандырады,
қолжетімділік,
қауіпсіздік
және
басқарманың желідегі жайлылығын стандартты сервер және сақтау жүйесімен
танымалы. Oracle Database 11g ДҚБЖ тиімді ұңғылау үшін арналған және әр
түрлі типтегі базалармен және құрылғылармен жұмыс істеуге ыңғайлы.Бұл
өнім автоматизацияланғандағы басқару функциясын ұсынады және эффективті
экплуатациялауды ұсынады.
Шешімнің құны -- 500 000 тенгеден жоғары .
Firebird.
28
Firebird (FirebirdSQL) -- компакті, кросс-платформасында, басқарманың
еркін жүйесіндегі дерекқорлар (ДҚБЖ), GNULinux, Microsoft Windows жұмыс
істеитін жіне әр түрлі Unix платформаларында.
Firebird
ерекшілігі ретінде көп версияланған, шұғыл және талдағыш
сұраныстың қамсыздандыруын қарастырады. Компакті (дистрибутив 5Mb),
жоғарғы эффективті және мықты тілдік сүйенішті сақталмалы процедураларға
және тригерларға арналған.
Жаман жағы арасында:сұраныстан шығатын кэштың жоғы,толық тексті
индекс.
Құны -- ақысыз.
MySQL.
Microsoft SQL Server - деректер базасын басқарудың реляционды жүйесі
(ДББЖ). Реляционды деректер базасында мәліметтер кестелерде сақталады.
Өзара байланысты мәліметтер кестелерге топталуы мүмкін, сонымен қатар
кестелер арасында да байланыс орнатылуы мүмкін. Осыдан реляционды деген
атаудың негізі шығады, ағылшын сөзі relational (туыстық, байланысқан).
Қолданушылар деректерге
бағдарламалар арқылы қол жеткізеді, ал
администраторлар серверге тікелей қол жеткізеді.
MySQL Enterprise бір жылдық лицензияның құны -- 600 у.е., немесе 90
000 тенге.
MySQL Community edition лицензияның құны -- ақысыз.
Талаптарға сәйкес ДҚБЖ таңдау.
Oracle деректер қорын таңдау шешімді емес, себебі лицензияның бағасы
өтте жоғары болып келеді және мобильдік телефонда деректер қорының түрі
еңгізілмеген.
FireBird және MySQL ДҚБЖ салыстрырса олар функционалды ұқсас,
бірақ FireBird
кешті тұрде сұраныстарды қолдамайды, бұл жұмыста
жылдамдығы өтте төмен болғанға байланысты деректерді оқу жылдамдығы
азаяды. Тағыда FireBird жайлы деректер өтте аз, соған байданысты интернет
желісінде мәліметтер аз. Ол біздің жұмысымыздың тез арада шешіліуіне бөгет
және шешімдерді іздеу кезінде қиыншылыққа соқтырады. (сурет 1.4).
MySQL толығымен желіге тіркеішілігі бар ОЖ Ubuntu Server 8.04.
MySQL 5.0.x тармақтарын ұстайды, ең тұрақты на айтылмыш кезді болып
табылады. MySQL өзінде екі лицензиясы бар. MySQL GPL лицензиясының
шарттарымен тарау береді. Бірақ GPL шартына байланысты, егер бір
бағдарлама
бастапқы кодты қосатын болса MySQL, онда олда GPL
лицензиясымен таралуы қажет болдады. Сол әзірлеушінің бағдарламма
жасаушылармен жоспарларлануы қажет, өзінің бағдарламасының ішкі кодын
ашқысы келмесе Осындай байланысты коммерциялық лицензиялар
қарастырылған, осылар нарықты сервисті сүйенішті қамсыздандырады.
Ол білдіреді, бағдарлама шегінде ақысыз MySQL Community Edition
5.0.10 бағдарламасын қолданамыз.
29
MySQL де API ,Delphi тіліне арналған C, C++, Эйфель, Java, Лисп, Perl,
PHP, Python, Ruby, Smalltalk және Tcl, кітапханалар платформа тілдері
үшін.NET, тағыда ODBC арқылы ODBC-драйвері MyODBC.
Сурет 1.4 - Дүниежүзілік mysql және firebird ізденістің трафигін
салыстыру
SQL - Structured Query Language-дің қысқартылуы (сұраныстардың құры-
лымдық тілі). SQL реляционды мәліметтер базасымен жұмыс істеу үшін жасал-
ған. Ол қолданушыға мәліметтер базасымен жұмыс істеуге (қарау, іздеу, қосуға
және ақпаратты басқаруға) мүмкіндік береді. MySQL ANSI 92 SQL специфика-
сына сәйкес келеді.
MySQL - интернеттегі ең кең таралған және ең атақты ақпарат базасын
басқару жүйесі. Ол үлкен көлемді ақпаратпен жұмыс істеуге арналмаған, бірақ
үлкен, кіші интернет сайттар үшін өте ыңғайлы жүйе.
MySQL үлкен және орташа бағдарламалармен жұмыс істеуге өте
ыңғайлы. Сервердің негіздері көптеген платформаларда компиляция жасайды.
Сервердің толығырақ мүмкіндіктері өнімділікті арттыратын көпағымдылықтың
қолдауы бар Unix-серверлерде байқалады.
MySQL жұмыстың жоғары жылдамдылығымен, сенімділігімен, ыңғайлы-
лығымен ерекшеленіледі. Онымен жұмыс істеу үлкен қиындықтар
тудырмайды.Тегінділігі де үлкен роль атқарады. MySQL ортақ GNU (GPL,
GNU Public License) лицензиясы негізінде таратылады. Бұрын ақпаратты ұзақ
уақыт сақтау үшін файлдармен жұмыс істелетін: бірнеше жолдар санына
енгізіп, келесі жұмыстар үшін алынатын. Ақпаратты ұзақ уақытқа сақтау
мәселесі Web
-
бағдарламаларын программалауда жиі кездеседі:
30
қолданушыларды санау, хабарламаларды форумда сақтау, сайттағы ақпаратты
арақашықтықтан басқару т.б.
Файлдармен маманданған түрде жұмыс істеу үлкен еңбекті талап етеді,
оларға ақпаратты енгізуді, олардың сортталуын, алынуын қадағалау керек, со-
нымен қатар бұл істердің бәрі Unix нұсқасының бірі тұратын хост - провайдер-
дің серверінде жүзеге асатынын ұмытпау керек, яғни файл құқығы мен оларды
орналастыруды да ойластыру керек. Сонымен қатар код көлемі елеулі түрде
өседі және программада қате жіберу өте оңай. Осы мәселелердің барлығын
мәліметтер базасын қолдану арқылы шешеді. Мәліметтер базасы ақпараттың
қауіпсіздігі мен сортталуын өздері қадағалайды және ақпаратты алу мен орна-
туды бір жолдың көмегімен жүзеге асыруға мүмкіндік береді. Мәліметтер
базасын қолданумен код жинақы болып шығады, және оны әлдеқайда ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz