Байланыс арнасының есебі

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 69 бет
Таңдаулыға:

5

6

7

8

Аңдатпа

Дипломдық жобамның тақырыбы корпоративтік VoIP желісін Asterisk
базасында ТОО 3А ENGINEERINGфирмасында жобалау болып табылады.
Жобада АТС IP-PBX, VoIP желілері мен интернет телефонияның даму
тенденциялары қарастырылады.
Жобада каналдың таратылу мүмкіндіктерін есептеу, каналды пайдалану,
пайдаланылатын жабдықтарға сипаттама беру қарастырылған. Қауіпсіздікті
сақтау қарастырылған: жарықпен қамтамасыз етуге, бөлме желдетуіне мән
берілген.
Жобаланып отырған VoIP желісін пайдалану арқылы фирма халықаралық
телефон байланысына, кететін шығынды төмендетуге қол жеткізе алады.

Аннотация

В данной дипломной работе рассматриваются вопросы Построения
корпоративной VoIP сети в ТОО 3А ENGINEERING на базе Asterisk. А
также рассматривались вопросы описания VoIP сети, протоколы VoIP сети и
выбор IP - АТС для построения сети.
В расчетной части был расчитан расчет канала связи.
В экономической части был определен срок окупаемости, а также и с
учетом дисконта.
В безопасности жизнедеятельности рассмотрен анализ условия для
данной фирмы при проектирования сети.

Abstract

In this this diploma work deals with building a corporate VoIP network
company 3A ENGINEERING based on Asterisk. And also addressed describe VoIP
network, VoIP protocols and network choice for IP - PBX networking.
As part of the settlement payment was targeted communication channel.
In the economic part of the payback period was determined, as well as taking
into account the discount.
In life safety debated the analysis of the conditions for the firm in the network
design.

9

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ
1 НЕГІЗГІ БӨЛІМ
1.1 Нақты жағдайға талдау жасау
1.2 Жобаның міндеттері
1.3 VoIP желісінің сипаттамалары
1.4 VoIP желісінің хаттамалары
1.5 Желіге IP - АТС таңдау
1.6 Жабдық таңдау
2 ЕСЕПТЕУ БӨЛІМІ
2.1 Байланыс арнасының есебі
2.2 Қоңыраулардың маршрутизациясы
2.3 VoIP желілеріне FdoS шабуылдарын зерттеу
3 ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМІ
3.1 Техникалық - экономикалық негізделулер
3.2 Күрделі қаржы шығыны
3.3 Шартты кірістер
3.4 Бір жыл ішіндегі желіге қызмет ететін шығындар
4 ӨМІРТІРШІЛІК ҚАУІПСІЗДІГІ БӨЛІМІ
4.1 Байланыс желілеріндегі еңбек шарттарының талабы
4.2 Электр қауіпсіздігіне баға беру
4.3 Бөлме желдетуінің есептелуі
4.4 Шешімі
ҚОРЫТЫНДЫ
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
ҚОСЫМША

10

7
8
8
9
9
13
20
23
39
39
41
47
61
61
61
62
63
65
65
67
68
71
72
73
74

КІРІСПЕ

Интернет желілерінің қарқынды дамуы және оның жаппай сұранысқа ие
болуы интернет хаттамалары мен IP серверлерді пайдалануда жаңа байланыс
түрлерінің шығуына әсерін тигізуде. Бұл байланыс жүйелері әдетте пайдаланып
жүрген дауыс дыбыстарын сандық форматқа алмастыруға мүмкіндік береді.
Бұл байланыс жүйесі IP немесе VoIP телефониясы деп аталады. Аталмыш
технологияның ерекшелігі халықаралық телефон байланыстарын тиімді,
сапалы, әмбебап, ең негізгісі су арзан және қолжетімділігі болып табылады.
IP - телефония өз абоненттеріне әлемнің қай нүктесінен де жоғары,
сапалы телефон байланысын қамтамасыз ете алады. Қазіргі кезеңдегі
телефонмен сөйлесу (байланысу) көп жағдайда коммутатор станцияларының
мүмкіндіктеріне сай кез келген уақытта сенімді, тиімді қызмет көрсете
алмайды. Біз жоғарыда атап өткен желі тұрақты және сапалы байланыс
түрлерін ұсына алады.
VoIP - дің басқа желілерден ерекшелігі (ЖҚТЖ немесе Public Switched
Telephone Network, PSTN) - қалааралық, халықаралық телефон байланысының

бағасының төмендігінде, арзандылығында. IP
-
телефония желісінде

линиядаақаулар болмайды.
Корпоративті клиенттер жеке корпоративті телефон желісін құра алады,
аймақтағы бөлімдермен байланысу арзанға түседі. VoIP - технологиясын
пайдалану арқылы мекеме әр түрлі сервистерге қол жеткізе алады: 1) дауыс
поштасы; 2) қоңыраулар тұрағы; 3) көпарналылиниялар (бағыттар).
IP - телефонияның тарифі қолданылып жүрген классикалық телефон
байланыс жүйелерінен көп арзанға түседі. Жаһанды интернет жүйесі
ресурстары қандай да ақпарат алмасуда форматын өзгертпейді. Бұл байланыс
түрі өте ыңғайлы, сапалы, ең бастысы экономикалық жағынан тиімді.
Алайда, IP - телефонияға қондыру үшін арнайы жабдықтарды
пайдалануды көздейді, ондай жабдықтар әлі кеңінен тарала қоймаған,
қолжетімді болмаған. Дегенмен, жаңа технологиялар пайда болып, аппараттық
құралдардың сапасы жоғарылап, оңтайландырылуда.
Бұл өз кезегінде бұқара халыққа сапалы қызмет көрсетудің басты көзі. IP
АТС бұл күнде барлық Батыс мемлекеттерінде сұранысқа ие болып отыр, бірте
- бірте біздің отандық нарықта да пайда болып, сұранысқа ие болуда.
IP - телефонияның мүмкіндіктері шектеусіз. Бұл күрделі және жоғары-
интеллектуалды технологияны жоғары кәсіби деңгейде орнатылуы қажет.

11

1 НЕГІЗГІ БӨЛІМ

1.1

Нақты жағдайға анализ жасау

Диплом жобасының нысаны ретінде ЖШС 3А ENGINEERINGфирмасы
алынды. 3А ENGINEERING фирмасының негізінде жобалау, инжининиринг,
құрылыстағы техникалық қолдау, құрылыс материалдарын таңдау және
құрылғылар таңдау болып табылады. Фирманың артықшылығы болып
сапалылық, тапқырлық, әдісқойлық, жобаның экологиясы мен экономикасы
табылады. Қазіргі таңда фирма қарқынды даму кезеңінде тұр, тұтынушының
күрделі сұрауларына кәсіптік жауапкершілікпен, эстетикалық шешімдерін және
сұраулардың техникалық шешімдерін басқарудың эффективті тәсілдері арқылы
табжылмай қызмет етеді. Фирманың негізгі бөлімі Алматы қаласында
орналасқан, ал бөлімшелері Астана, Атырау қалаларында.
Фирмаға орнатылған корпоративті телефон желісінің жалпы сұлбасы 1.1
суретте көрсетілген.

1.1 Cурет - Корпоративті телефон желісінің жалпы сұлбасы

12

1.2 Жобаның міндеттері

Жобаның міндеті IP - PBX Asterisk базасында VoIP желісін жобаландыру
ісін 3А ENGINEERINGфирмасында жүргізу.
Аталған VoIP желісі келесі функцияларды атқарады:
- фирманы бірыңғай корпоративті желіге шоғырландыру;
- фирманың қалааралық қоңыраулар жұмсалатын шығындарын азайту;
- видеоқоңыраулар;
- аудиоконференциялар;

-корпоративті
VoIP
желісі істен шыққан жағдайда байланыс

операторлары арқылы балама маршруттарды қолдану.

1.3 VoIP желісіне сипаттама

VoIP (ағыл. Voice over IP; IP - телефония) - байланыс жүйесі, негізгі
қызметі тілдік дабылдарды Интернет желісі немесе басқа да IP - желілер
арқылы жіберу, тасымалдау. Дабыл байланыс каналдары арқылы сандық түрде
беріліп, жіберілер алдында өзгертіліп, артығы алынады.
Дауыстық және видеобайланыстың компьютерлер арқылы берілуі бүкіл
әлемде XXI ғасырдың басынан танымал болып, тез арада сұранысқа ие болды.
Қазірге кезде жеке тұтынушылармен қатар корпоративтік секторлар да бұл

қызмет түрлеріне жүгінуде.
IP
телефония жүйесін пайдалану фирма

операторларына қоңырау бағаларын (әсіресе, халықаралық қоңыраулар)
мүмкіндік жасайды және телефонияны интернет сервисімен кірістіру арқылы
интеллектуалды қызмет түрлерін көрсете алады.

VoIP
технологиясы
PSTN (Public Switched Telephone
Network)

ЖҚТЖжелісі арқылы күрделі, қымбат, қиындау қызмет түрлерін оңтайлы
міндеттер мен шешімдер арқылы жүзеге асыруды көздейді.
Мысал келтіре кетсек:
- жоғары жылдамдықта телефонға қосылу арқылы бірнеше телефон
қоңырауларын шалуға болады, ол VoIP технологиясының қолжетімділігін
дәлелдейді және үйде, офисте еш қиындықсыз телефон линиясын қосуға
мүмкіндік береді;
- VoIP технология желісінде қоңырау шалулар қауіпсіз (SRTP сияқты),
себебі, дабылдар шифрленеді, ал дәстүрлі телефон линияларында қауіпсіздік
сақтала бермейді;
- қандай қашықтықта болса да VoIP провайдеріне интернет - байланыс
арқылы қосылуға болады. Мәселен, қоңырау шалу орталықтарының
операторлары VoIP телефондар көмегімен кез келген офисте жұмыс істей
алады, ең бастысы, тиімді, тұрақты және тез интернет-қосылу болуы қажет;
- басқалармен интернет арқылы байланыс операторлармен кірістіру
арқылы: видеоқоңырау, хабарламалармен алмасу, аудиоконференциялар,
мекен-жай кітабын басқару т.б. қызмет түрлері;
9

- қосымша қызмет түрлері: қоңырау маршрутын анықтау, GSM -
роумингі IVR - ді енгізу.
IP - желіде адам дауысы импульсті - кодты модуляция көмегімен
цифрленіп, кодталып дестелерге бөлінеді. Қабылдау жағында - мәліметтер
пакеттерден алынып, қайтадан дауыс дабылына айналады.
Тілдік мәліметтерді кодтау 15 - 45 мс қосымша кешіктірулер туғызуы
мүмкін, оның себептері:
- дабыл жинақтау үшін қолданылатын буфер (алгоритмикалық кешігу);
- математикалық өзгерістер (тілдік сигнал беру үшін процессорлық уақыт
талап етеді).
Бұндай кідіріс сөзді басқа жақта декодтау кезінде пайда болады. Кодектің
кідірісін сквозной кідірістерді санауда ескеру керек. Сонымен қатар, күрделі
кодтаудекодтау алгоритмдері есептеуші жүйенің ресурстарына тиянақты
шығындарды талап етеді.
Тілдік мәліметтерді интернет арқылы берудің сапасына зерттеу анализін
жүргізу арқылы синтезделген тіл мәліметтерінің бұзылуы, сапасының
төмендеуі көп жағдайға байланысты:
- пакеттердің байланыс желілеріне жіберілген кезде жоғалып кетуі;
- берілген уақытта пакеттердің жеткізілмеуі.
Мұндай жағдайларды болдырмау үшін тілдің алгоритмдік компрессиясын
желіде оңтайландыру, сонда пакет жоғалғанда да, қайтадан дестені орнына
келтіруге болады.
Мәліметтерді кодтау үшін кодектер пайдаланылады. Дауысты қысу
алгоритмі IP - желі арқылы тасымалдау түрлері әр түрлі болып келеді. Кейбір
кодектер дауысқа қысым түсірмей, оны импульстік - кодтық модуляция
деңгейінде қалдырады (секундына 64 кбит). Басқа кодектер 8 немесе одан да
көп рет кодтық алгоритмдерді пайдалана отырып дауыс ағынын қысады.
Лицензия талап етпейтін жақсы, еркін кодектермен қатар сертификатталған,
лицензиясы бар кодектер пайдаланылады.
Ашық:
- GSM
- G.711 μ-law
- G.711 a-Law
- G.722
- G.726
- Speex
- iLBC
Проприетарлық:
- G.729
- G.729A
- G.723

10

1.1К е с т е - VoIP - кодектердің салыстырмалы сипаттамалары

Біздің жобамызда дауыс сигналдарын жақсы, сапалы беру, тасымалдау
үшін мынадай кодектерді пайдаландық: G.711 және G.729.

G.711
-
бұл
ITU - T
стандартты
аудиокомпандирование үшін

қолданылады. Негізінен, телефонияда қолданылады, алғаш рет 1972 жылы
пайдаланылған.
G.711 - стандарты 8 битті компрессия PCM дауыс жиілігін 8000 кадр
секундына және 8биткадр стандарты. Осыған орай, G.711 кодегі 64кбитсек -
НЦК (негізгі сандық канал) құрайды.
G.729 - таржолақты тілдік кодек таржолақты телефон тілін тиімді жеткізу
үшін қолданылады. Оның сипаттамасы 300 - 3400Гц жиілігі 8кГц.
G.729 - кеңінен қолданылып жүрген кодек түрі, жылдамдығы 8кбитсек.
Теорияға сүйенетін болсақ, бір секунд ұзақтығы бар тілдік дабылды 60 байтсек
ағынымен толық сипаттауға болады, яғни, сандау, тарату, сандық түрде сақтау,
қайтадан қалпына келтіру т.б.. Нөмірлеу және тарату идеясы сандық күйінде
сақтау дабылдың өзі емес, оның параметрі (нөл арқылы өткізу саны, спектрлік
сипаттамалар т.б.). Осы параметрлер арқылы дауысы трактінің моделін
таңдауға болады. Синтездеу мүмкіндігі пайда болады, вокодерлер (Voice
CODER) негізінде шығыс дабылдар жатады.
Кодектердің барлық түрлерінің есте сақтайтын ережесі сандық ағынның
тығыздығы төмен болған сайын қайта қалпына келтірілген дыбыстық
түпнұсқадан айырмашылығы болады. Дегенмен, қайта қалпына келтірілген
гибридті кодектердің дабылдарының сипаттамалары жоғары көрсеткішке ие,
себебі, тілдік дабылдың тембрі, оның динамикалық сипаттамалары қалпына
келтіріледі. Яғни, дауысты тануға мүмкіндік болады. Бұл алгоритм кодтық
модельдік линияныңбағыты алгебралық кодтық кітапқа сүйену арқылы
жасалған (CELP - моделі). Кодер ұзындығы 10мс тілдік дабылдың
дискреттелген жиілігі 8кГЦ - ке сүйенеді. Ол өз кезегінде 80 - 16 битті линиялық
заңына бағынады. Әрбір кадр үшін дауыстық дабылдың анализі орындалады
11 Кодек
Дестенің
пайдалы
жүгі,
байт
Жіберілу
жылдамды
ғы,
кбитс
Алгоритмикал
ық
кідіріс,
миллисекунд
Бос емес ағын, кбитс
Кодек
Дестенің
пайдалы
жүгі,
байт
Жіберілу
жылдамды
ғы,
кбитс
Алгоритмикал
ық
кідіріс,
миллисекунд
IP-
дестелері
Ethernet-
фреймдері
G.711
160
64
20
64.8
80
G.723.1(6.3)
24
6.3
37.5
6.9
17.1
G.723.1(5.3)
20
5.3
37.5
5.9
16
G.726-32
160
32
20
32.8
42.7
G.726-24
160
24
20
24.8
34.7
G.726-16
160
16
20
16.8
26.7
G.729(8)
20
8
25
8.8
18.7
G.729 (6.4)
16
6.4
25
7.2
17.1

және модельдің параметрлері ажыратылады (сызықтық болжамының
фильтрінің коэффициенттері, индекстері және адаптивті және тіркелген кодтық
кітаптардың күшейту коэффициенттері). Арықарай бұл параметрлер кодталып,
арнаға жіберіледі.
Декодерде биттік жіберілу дабылдыңқозуы мен синтездеуші фильтрдің
коэффициенттерінің қалпына келуі үшін қолданылады.
Синтездеуші фильтрде полюстік жіберуші 10 - дық реттік функциясы
бар. Негізгі тондық синтезатор үшін адаптивті постфильтрация арқылы
жақсарылады.
Кодер жіберетін биттік сәлемдемежоғалған кезде, сөздік синтезатор үшін
жіберілген мәліметтер оның алдындағы мәліметтердің жақсы кадрларын
интерполяциясы болады, бірақ интерполирлік сөздік дабыл ақырындап азаяды,
ол тыңдаушыға ыңғайсыздықты тудырмайды.
Вокодер сөздік дабылдың кадрларын 10мс ұзындықта өңдейді. Қосымша
5мс ұзындыққа тең кідіріс те бар (look - ahead buffer), ол сомада алгоритмдік
кідірісте 15мс (10+5) болып шығады. Сөздік дабылдың кідірістері осы
алгоритмдегі қашықтық қосымшыларында уақытпен де анықтала алады:
-кодтау мен декодтау процесі;
-арна арқылы жіберілуі;
-аудио мәліметтерді басқа мәліметтермен мультиплекстеу кезінде;
IP - телефонияның негізгі ұтымдылығы - оның статистикалық
сипаттамаларға талаптардың төмендігінде;
-кідірістерді тежеу (диалогтық, буындық және т.б.);
-сөздік дабылды ауқымдылығы мен сапасын қысу кезінде жоғалтпауы.
VoIP үшін дестелерді желіде тежеу - сын, себебі, бұл технология өзінің

тұрақтылығымен ерекшеленеді.
VoIP
технологиясы телефон трафигін

таратқанда, ISO 9000 сапа менеджмент стандарты талаптарын қатаң ұстану
қажет:
-байланысты жылдам орнату сапасы;
-байланыстыру сапасы тұтынушының сұраныстарына жауап беруі тиіс.
Стандарт бойынша, кідіріс 250 миллисекундтан аспауы тиіс. IP
желісіндегі кідірістер көп жағдайда дестелерді транспорттау ерекшеліктеріне
байланысты болады. TCP хаттамасы дестелерді жеткізуді бақылайды, бірақ, бұл
хаттама баяу жүретіндіктен дауысты таратуға қолданылмайды. Ал, UDP
хаттамасы дестелерді тез жібереді, бірақ дестелер жоғалмауына кепілдік
бермейді.
Кез келген VoIP қосылудың өзіндік параметрлері бар, сапалы бағалаудың
нақты параметрлері бар. IP телефонияның көптеген операторлары қызмет
көрсетуде қоңырау айырығын таңдағанда оның бағасы ғана емес, сапасына
үлкен мән береді:
ASRABR - шалынған қоңыраулар пайызын шығарады.
ACD - хабарласу барысында тұрақты байланыс орнатуды көздейді.

12

Байланыс операторлары кей - кезде бағыттарды бағалауда статистикалық
параметрлерге сүйенеді. Олар Эрланг нөмірді тергеннен кейінгі кідіріс (PDD),
дестелерді жоғалту пайызы (QoS), қоңырау шалулардың максималды артуы
секундпен санағанда (Calls per seconds, CPS).

1.4 VoIP желісінің хаттамалары

Хаттамалардың негізгі міндеті IP құрылғылардытіркеу (шлюз, терминал,
қоңырауды абонентке жіберу, дауысты дабыл қою немесе видеобайланыс
орнату, тарату, абонент нөмірін немесе атын көрсету). Қазіргі кезеңде
сұранысқа ие VoIP хаттамалары:
-SIP - сеанстық байланыс орнату хаттамасы, бұл хаттама дауысты,
видеоны, хабарламалармен алмасуды қамтамасыз етеді. 5060 UDP портын
пайдаланады;
-H.323 - дәстүрлі телефония жүйесіне бағындырылған хаттама, SIP
хаттамасына қарағанда. Порт сигнализациясы 1720 TCP және 1719 TCP
гейткиперде терминалдарды тіркеу үшін қолданылады;
-IAX2 - 4569 UDP арқылы порт және сигнализация, медиатрафик;
-MGCP (Media Gateway Control Protocol) - медиашлюздерді басқару
хаттамасы;
-MegacoH.248 - медиашлюздерді басқару хаттамасы, MGCP - ны дамыту;
-SIGTRAN - PSTNсигнализация ОКС - 7 хаттамасын туннельдеу IP
арқылы бағдарламалы коммутаторға (SoftSwitch);
- SCTP (Stream Control Transmission Protocol) IP-желілеріне дестелерді
кепілді жеткізуді ұйымдастыру;
- SGCP;
- SCCP (Skinny Call Control Protocol) - жабық хаттама терминалдарды(IP-
телефондар мен медиашлюздерді) Cisco компаниясы өнімдерінде басқару.
Unistim - жабық хаттама Nortel компаниясы өнімдерінің дабылды
трафигін басқаруы.

1.4.1 SIP хаттамасы
SIP (ағыл. Session Initiation Protocol - сеансты өткізетін хаттама)
тұтынушы интернет-сеансты өткізетін, аяқтайтын, оның мультимедиялық
құрылымына (видео және аудиоконференция, жылдам хабарламалар, онлайн
ойындар) кіреді. Ашық жүйелер моделінде SIP қолданбалы деңгейдегі желілік
хаттама болып табылады. Хаттама тұтынушы тіркемелеріне жауап береді
(мысалы, софтфон). Мұның мәні - тұтынушы осы желіде, бірақ алыс аймақтағы
тұтынушымен байланысқа түсуді кідіріссіз жеңіл байланыстыру. Сонымен
қатар, тұтынушылардың басқа хаттамаларды пайдалана отырып, мәліметтер
жіберу үшін арналармен алмасуға да болады (мысалы, RTP). Сондай - ақ,
қосымша арналарды қосуға немесе алып тастауға, қосымша тұтынушыларды

13

қосуға, алып тастауға болады (яғни, екіжақты конференцбайланыс өткізуге
болады). Бұл хаттама сеанстың аяқталуын да қадағалайды.
Бұл хаттаманы әзірлеумен IETF MMUSIC Working Group ұйымы

айналысты.
Хенингом Шулзри (Henning Schulzrinne, Колумбиялық

университет) және Марком Хэндли (Лондонның Университеттік колледжі) 1996
жылы қолға алып дайындады. H.323, SIP - хаттамаларымен қатар, Voice over IP
негізін құрайды.
MMUSIC жұмыс тобы хаттаманың негізгі қағидаларын атап көрсетті:
- қарапайым, 6 әдіске (функциялар) сүйенеді;
- транспорттық деңгейге тәуелді емес UDP, TCP, ATM - дерді қолдана
береді;
-тұтынушылардың жеке мобильдігі. Тұтынушылар желі ішінде кедергісіз
қозғала береді. Себебі, тұтынушының өзіндік ерекшелігі бар идентификаторы
бар. Қызмет көрсету жоғары деңгейде сақталады. Тұтынушы желі ішіндегі
қозғалысын REGISTER хабарламасы арқылы жеткізіп отырады;
-желінің масштабтылығы. SIP хаттамасы желі құрылыс элементтерін
кеңейтуге, ұлғайтуға мүмкіндік береді;
-хаттаманың кеңейтілу мүмкіндігі. Жаңа қызмет түрлерінен, жаңа
функциялармен толықтырып алады;
-интернет хаттамаларымен кіріктірілуі. IETF комитеті әзірлеп шығарған
SIP хаттамасы жаһанды мультимедиа архитектурасының бір бөлігі болып
саналады. Бұл архитектураға SIP - тен басқа RSVP, RTP, RTSP, SDP
хаттамалары кіреді.
-сигнализацияның басқа хаттамаларымен өзара әрекеттесуі.
Интеллектуалды желілермен байланысқа түсу үшін IP - телефонияның басқа
хаттамалармен және ЖҚТЖ хаттамаларымен бірге қолданылады.
SIP желісі элементтерін қосу үшін SIP тұтынушылары порт 5060 TCP
және UDP пайдаланылады. Негізінен, SIPдауыстық және видеоқоңырауларды
қосу, айыру үшін қолданылады. Сонымен қатар, басқа тіркемелерде де
қоданылуы мүмкін. Мысалы, байланысты қосу, жүйені ақпараттандыру,
мобильдік терминалдар т.б.. SIPхаттамаларына RFC нұсқаулары арқылы
тіркемелерін реттеп отырады. Дауыстық және видеомәліметтерді тарату үшін
транспорттық хаттамалар қолданылады. Жиі қолданылатыны Real - time
Transport Protocol (RTP) хаттамасы.
SIP - тің негізгі міндеті IP базасының негізінде сигналды хаттама жасау, ол
өз кезегінде шақыру мен қызмет түрлерін өңдеуде кең көлемдегі функциялар
ЖҚТЖ арқылы ұсынады. SIP хаттамасы өздігінен бұл функцияларды анықтай
алмайды. Қоңырау және сигнализация орнатуға бағытталған. SIP желінің
функционалдық элементтері прокси - серверлер (Proxy Servers) және тұтынушы
агенттері (User Agents) арқылы жобаланып, қолдауға ие болып отырады. Бұл
элементтер базалық қызмет түрлерін ұсынады: нөмірді теру, телефон
аппаратына қоңырау шалу, шалынған қоңыраудың дәрежесі жайлы абонентке
дыбыстық мәлімет беру: SIP - тің негізінде телефон желілері заманауи қызмет
14

түрлерін көрсете алады, оны ОКС - 7 арқылы алу мүмкіндігі бар. ОКС - 7
күрделі, бір орталыққа бағындырылған интеллектуалдық желі болса да

қарапайым,
интеллектуалды емес, терминалдармен (дәстүрлі телефон

аппараттары) қолдана береді.
SIP басқа да бірнеше хаттамалармен бірге байланыс сессиясының
сигналдық бөлігіне пайдаланылады. SIPSDP үшін тасымалдаушы рөлін
атқарады. Сессия барысында медиамәліметтерді жіберу парметрлерін
сипаттайды. Мысалы, пайдаланылатын IP порттары мен кодектері. Әдетте,

SIPсессиялары
-
ол
RTP
дестелерінің ағыны
RTP
дауыстық және

видеомәліметтердің тасымалдаушысы рөлін атқарады.
IP - желілер тіркемелерімен өзара әрекеттесу үшін SIP электронды
поштаға балама адресті пайдаланады, ол тұтынушылардың мобильдігін
қамтамасыз етеді. Жұмыс станцияларының адрестері ретінде URL әмбебап
ресурстар сілтемелері, яғни, SIP URL қолданылады:
- есімі@домен;
- есімі@хост;
- есімі@IP-адрес;
-телефонның №@шлюз.
SIP адрестің бас жағында (мәтінде) SIP сөзі қойылуы, SIP адрес
екендігінің дәлелі ретінде, басқа адрестермен шатастырмас үшін (электрондық
пошта адресі, mailto:- мен белгіленеді).
Адрес 2 бөлімнен тұрады. Бірінші бөлігі - тұтынушының аты доменде
немесе жұмыс станциясында көрсетіледі. Бірінші бөлігінде абоненттің телефон
нөмірі берілсе, екінші бөлігінде қандай да бір шлюз идентифитталады.
Адрестің екінші бөлігінде желі доменінің аты, хост немесе IP-адрестікі беріледі.
Тұтынушылардың аттары алфавиттік - сандық идентификатор арқылы
беріледі. IP - телефонияда цифрлік идентификаторлар (нөмірлер) қолданылады,
бұлар классикалық телефон желілерін кеңейту және ауыстыру үшін
қолданылады. Жергілікті байланыс нөмірлері, әдетте, 2 - 3 - 4 белгілік болып
келеді.
Шлюзде берілетін телефон нөмірі және басқа да қолжетімді байланыс
түрі жергілікті байланыс нөмірі, ұялы телефон немесе қалалық телефон нөмірі
болуы мүмкін. Шлюздің адресі (IP - адресі немес доменнің аты) телефонға
немесе клиент - бағдарламасына ендіріледі, тұтынушыға тек нөмірді теру ғана
қалады.
SIP хаттамасы клиент - сервері архитектурада беріледі. Тұтынушы
сұранысын сервер орындайды. Сервер сұранысты қабылдайды, оны өңдейді.
Сұраныстың тиімді орындалуына өз жауабын береді, мәліметтер береді.
SIP желісінде қоңыраулар қызметі желінің элементтері арасында бөлінеді.
Негізгі байланыс жүйесіне жауапты абоненттік терминал болып саналады.
Басқа желі элементтері қоңыраулар маршруттарына жауап берумен қатар,
қосалқы сервис қызметтерін атқарады.

15

Терминал. Клиент пен сервер жабдықтарда өзара әрекеттескеннен кейін
тұтынушыларға тікелей қызмет көрсету басталады - ол тұтынушылық агенттік
деп аталады - User Agent Client (UAC) - тұтынушының агенттік сервері деп
аталады - User Agent Server (UAS). Егер құрылымда UAC және UAS бірге
қондырылса, онда - ол тұтынушылық агент деп аталады - User Agent (UA).
Жалпы алғанда SIP терминалдық жабдықтары деп атайды.
UAS сервері және UAC клиенті тұтынушымен тікелей әрекеттестікте
болады. Басқа клиенттер мен SIP серверлері оны жасай алмайды.
Прокси - сервер (ағыл. proxy - өкіл) тұтынушының желідегі мүддесін
жақтайды. Клиент сұраныстарын қабылдайды, өңдейді, іске асырады. Прокси -
сервер клиенттік және серверлік бөлімдерден тұрады, сондықтан,
сұраныстарды қабылдап, қоңырауларға жауап бере алады.
Прокси - сервердің 2 типі бар:
-жағдайды есте сақтау (stateful). Сервер барлық сұраныстарды есте
сақтайды, транзакция аяқталғанша жоймайды;
-күйді сақтамайды (stateless). Бұл сервер сұраныстарды тек өңдеумен
айналысады. Күрделі интеллектуалды қызмет атқармайды.
Переадресация сервері тұтынушының орналасқан жерін көрсету үшін
қолданылады. Бұл сервер қажетті терминалдың немесе прокси-сервердің
хабарлауымен шектеледі. Шектің тұрғылықты орнын анықтайтын сервермен
жұмыс істейді.
Алайда, қосылу үшін тұтынушы Переадресация серверін қолданбауына
болады, егер керекті тұтынушының адресін білген болса.
Тұтынушының тұратын жерін анықтайтын - сервер. Тұтынушы SIP
желісінің ішінде үнемі қозғалыста болуы мүмкін, сондықтан, нақты уақыт
кезеңінде оның қай жерден қоңырау шалғанын анықтауға болады. Бұл сервер
адрестік-мәлімет беру қызметін атқарады, тұтынушының орнын анықтап, оның
адресін ұзақ уақытқа дейін сақтайды. Егер тұтынушыға адрестік мәлімет қажет
болса, ол тікелей орнын анықтау серверінен мәлімет ала алмайды. Бұл
функцияны басқа SIP серверлер LDAP, RWHOIS немесе басқа хаттамалар
көмегімен алуға болады.

16

1.2 К е с т е - SIP және Н.323

SIP хаттамасы қондырғыларды сигнализациялау және тіркеу үшін

сұраныстарды пайдаланады.
SIP
хаттамасының
(RFC 3261)
бастапқы

нұсқасында сұраныстың 6 типі қарастырылған. Сұраныстар арқылы тұтынушы
тұрғылықты жері туралы мәліметтер ала алады, тұтынушыларды байланыс
сеанстарына шақырады, тұрақты сеанстарды модификациялайды, аяқтайды т.б..
Сұраныс түрлері старттық жолдарда көрсетіледі:
- INVITE - тұтынушыны байланыс сеансына шақырады.SDP - сеанс
сипаттамасы бар.
- АСК - INVITE сұранысына жауап береді.
- BYE - байланыс сеансын анықтайды. Сеансқа қатысушылардың екі
жағынан тарата береді.
- CANCEL - өңделген сұраныстарды қайтарады, кейбір сұраныстарды
қарастырмайды.

-
REGISTER
-
адрестік мәліметті орынды анықтайтын сервер

тұтынушының регистрациясы үшін ауыстырылады.
- OPTIONS - терминалдың функционалдық мүмкіндіктерінің ақпаратын
сұрастырады.
Бірақ, даму процесінде хаттамаға тағы бірнеше сұраныс типтері қосылды,
олар оның функционалдығын толықтырды:
- PRACK - уақытша растама;
- SUBSCRIBE - оқиғаның жетуінің жазылуы;
- NOTIFY - оқиға туралы жазылушының хабарламасы;
- PUBLISH - INFO серверіндегі оқиғаның баспаға шығуы - сессияның
жағдайын өзгертпейтін ақпараттың жіберілуі;
- REFER - SIP сұранысының жіберілуі туралы қаабылдаушының сұрауы;
17 Салыстыру параметрі
SIP
H.323
Қосымша қызметтер
Екі хаттамада да бірдей қамтамасыздандырылған
қызмет жиынтығы
Тұтынушының жеке
мобильдігі
Мобильдікті сақтау үшін
бар жақсы сүйеніштер
Жеке мобильдік
қамтамасыздандырылған,
бірақ аздау
Хаттаманың
кеңейтілуі
Алдыңғы нұсқалармен
жай қарапайым, ыңғайлы
қамтамасыздандырылаған,
бірақ қиыншылықтар да
бар
Желінің масштабтығы
Екі хаттама да желінің сапалы масштабтығын
қамтамасыз етеді
Байланыстың қосылу
уақыты
Бір транзакция ғана
жетеді
бірнеше транзакция қажет
Хаттаманың
күрделілігі
Хаттың мәтіндік
форматы, күрделі емес,
сұранысы аз
Қиын, хаттама сұраулары
көп, хаттың екі түрлілігі

- MESSAGE - SIP арқылы мезетте хаттардың жіберілуі;

-UPDATE -- диалог жағдайының өзгеріссіз сессия
модификациялануы.

1.4.2 Н.323 хаттамасы
қалпының

ITU
-
T
телекоммуникациялық желілері арқылы аудио және

видеоконференцияларды жіберу мақсатымен H.32x рекомендацияларының
сериясын шығарды:
- H.320 - ISDN желілері арқылы;
- H.321 - Ш-ЦСИО және ATM арқылы;
- H.322 - пакет коммутациялары желілері арқылы кепілденген өткізу
қабілетімен;
- H.323 - пакет коммутациялары желілері арқылы кепілденбеген өткізу
қабілетімен;
- H.324 - жалпы қолданыстағы телефон желілерімен;
- H.324C - мобильдік байланыс желілері арқылы.
Бұл серия өзіне видеоконференцияларды өткізудің қамтамасыздандыру
стандарттарын енгізеді.
H.323 стандартына кіретін ITU - T кепілдемесінқолдану сапасына
кепілдік бермейтін (QoS) бөлінетін ресурстық желідегі абоненттік
терминалдардың кезегін анықтайды. H.323 стандарты IP хаттамасымен
байланысты емес, бірақ, көптеген орындалулар осы хаттамаға негізделген.
Кепілдеме жиынтығы пакеттік желіде мультимедиабайланысты
ұйымдастыратын желілік компоненттерді, хаттамаларды және процедураларды
анықтайды. H.323 стандарты төрт басты компонентті анықтайды, сонымен
қатар, олар байланыс құрылымымен бірге екіжақты (нүкте - нүкте) және
көпжақты (нүкте - көп нүкте) мультимедиа конференцияларды өткізе алады.
Терминал өзін ЖК немесе автономдық құрылғы ретінде ұстай алады,
мультимедиалық қосымшаларды орындай алады. Ол байланыс жүйесі мен
қосымша видео немесе мәлімет жіберуді қамтамасыз етуі шарт. Соған орай,
терминалдың басты функциясы дыбыс жіберу болғандықтан, ол IP - телефония
қызметінде маңызды рөл ойнайды. H.323 терминалы келесі хаттамаларды
қамтуы тиіс:
- H.245 - байланыс параметрлерін келістіру үшін;
- Q.931 - байланысты қондыру мен контролі үшін;
- RAS - қақпашымен байланыс орнату үшін;
- RTPRTCP - ағындық аудио (видео) жеткізу оптимизациясы үшін;
-H.450 хаттамасының отбасы үшін - H.323 - ке міндетті қосымшалары
үшін.
Қосымша компоненттерге басқа да аудио және видеокодектер кіруі
мүмкін (H.261, H.263, MPEG).
Шлюз H.323 желісіндегі маңызды компоненттеріне кірмейді. Ол тек басқа
стандартты терминалмен қосу кезінде ғана қолданылады. Бұл байланыс
18

хаттамалардың көрсетілуінің

қосылуы мен байланысты ажыратудың

қамтамасыз етеді, мәлімет жіберу форматын да қамтамасыз етеді. H.323
желілерінің шлюздері IP телефонияда IP желілері мен сандық пен аналогтық
коммутацияланған телефон желілерінде кеңінен қолданыс тапқан.
Қақпашы(gatekeeper) өзінің зонасындағы шақыруларды өңдейтін орта
болып шығады және шақырулардың маңызды функцияларын орындайды.
Аймақ барлық терминалдардың біріктірілгені болып есептелінеді, шлюздердің
және MCU ретінде берілген қақпашыныңбасшылығымен. Қақпашы - H.323
желісінің қажет емес компоненті болып табылады, бірақ, егер ол желіде болған
жағдайда, терминалдар мен шлюздер оның қызметтерін пайдалануы қажет.

1.4.3 IAX2 хаттамасы

Хаттама
Asterisk
үшін альтернативті хаттама болып құрылған.

Хаттаманың бірінші версиясы UDP 5036 портын қолданған. Берілген IAX
хаттамасының түрі ескірді және кеңінен қолданылмады, сондықтан, IAX және
IAX2 терминдері көбіне хаттаманың екінші түрін білдіреді. Өңдеушілер
тобына: Марк Спенсер, Фрэнк Миллер, Кенни Шумард, Эд Гай және Брайан
Капоч IETF - ке сұрау жіберді және 20-ақпан 2009 жылы хаттама RFC 5456
расталды.
IAX2 - Inter-Asterisk eXchange protocol - айырбас хаттамасы VoIP
мәліметтерімен IP - PBX Asterisk аралығында. Көбіне NAT желілік адрестерін
трансляциялауға бейімделген, SIP және H.323 - ке қарағанда UDP хаттамасының
бір 4569 портын сигнализация мен медиа ағынға ғана қолданады, сонда
соңғылары осы мақсаттарға әр түрлі порттарды қолданады. Берілген хаттама
SIP хаттамасымен салыстырғанда желілік трафикті үнемдеуге мүмкіндік береді,
бұл дыбыстық мәліметті биттік өрісте мәтінсіз жіберілуімен түсіндіріледі.
Сонымен қатар, хаттама көптеген дыбыстық ағындарды біріктіре алады
және бір ішкі транкке жібере алады, яғни, IP пакеттердің аттарын жіберумен
байланысты шығындарды азайтады.
2 версиялы IAX хаттамасы Asterisk VOIP PBX-те IAX хаттамасында
қолданыла алатын SIP, H.323 және т.б. хаттамаларының альтернативасы
ретінде қолданылады. Қазіргі уақытта олардың саны аз, бірақ, тез өсіп келе
жатыр.
Техникалық ерекшеліктері:
- толығымен бинарлыхаттама (SIP - ке қарағанда) - трафиктің үнемделуі;
- жалғыз ғана UDP - порт 4569 қолданылады, ол файрволдың
конфигурациясын жеңілдетедіжәне NAT арқылы жұмысты жеңілдетеді;
-транкингті қолдана алады, сонда, әрбір пакетте мәліметтер бірден
бірнеше параллельді каналдармен жіберіледі - трафиктің үнемделуі.
Артықшылықтары:
- SIP - ке қарағанда трафиктің талаптарына үнемді;
- NAT пен файрволдың конфигурациялары жеңіл;

19

-күтілмеген келеңсіздіктер аз (файрволдың барында, әлбетте, байланыс
орнатылып, ал дыбыстық мәліметтер өткізіле алмайды, SIP - ке қарағанда);
- IAX2 эффекивті RTP (SIP) әрбір бір уақыттық байланыс саны үшін және
кез келген кодекті қолданғанда да. Үнемділігі 2.4k - ден бастап, жалғыз шақыру
үшін, trunk modeG.729 үшін қолданған кезде бір мезетте байланыстардың үш
еселенуіне.
VoIP желісін құрастыру үшін дипломдық жобамызда тек SIP хаттамасы
ғана қолданылатын болады, өйткені, ол құрау үшін жеңілдірек.

1.5 IP - АТС-ті желіні құрастыру үшін таңдау

IP - PBX (IP - АТС) қысқартылғанда PBX - Private Branch Exchange
(УАТС) IP желіаралық хаттамасының негізіндегі телефондық станция.
Кәдімгі УАТС сияқты, IP - PBX басқа да функцияларды орындауға
тиесілі. Өйткені, барлық функциялар программалық қамтамасыздандыру

арқылы жасалғандықтан, IP PBX - те функционалды өсіру,
оларды

модернизациялау, қателерін түзету оңай. IP - PBX кәдімгі компьютердегі
программа немесе мамандандырылған бағдарламалық - аппараттық комплекс,
олар түрлендіруді қамтамасыз етеді және абоненттер арасындағы телефондық
сөйлесулердің бөлінуін қамтамасыз етеді, кез келген IP - желі арқылы
қосылған, сонымен қатар, локальді желі немесе ғаламтор арқылы.
Коммерциялық IP - PBX - пен қатар, шешімдері де бар, олар ашық кілті
бар программалық қамтамасыздандыруға негізделген. Революциялық жаңалық
болып табылатын БҚ - ға мысал ретінде PBX үшін Asterisk - Open Source болып
табылады, Digium компаниясының проектісі. Коммерциялық шешімдері
танымал вендорлармен ұсынылады: AddPac, Alcatel, Avaya, Cisco, Nortel,
Panasonic және басқаларымен.
IP - PBX - тің негізгі функциялары:
Auto Attendant - автохатшы;
Call Blocking - қажетсіз шақыруларды құрсаулау;
Call Detail Records - CDR файл немесе мәлімет базасына жазуды жалғау;
Call Forwarding - өзге номерге автоматты түрде бағыттау;
Call Pick-up - шақыруды ұстап қалу;
CallQueuing - шақыруларды кезекпен қою;
CallTransfer - шақыруды аудару;
Call Waiting - егер линия бос болмаса,онда екінші шақыруға күту режимі;
Caller ID - нөмірді анықтау;
Conferencing - конференцбайланыс;
Conversation Recording - сөйлесуді жазу;
Interactive Voice Response (IVR) - интерактивті дауыстық мәзірдің жүйесі;
MusicOnHold - күту режиміндегі әуен;

ProtocolBridging - әр
түрлі хаттамалардың арасындағы желілердің

мәліметтерінең түрлендіруін жүзеге асыратын функция;
20

VoicemailSystem - дауыстық пошта.
IP - АТС - ке телефондық линиялардың қосылу түрлері:
-қалалық телефон - VoIP-шлюз арқылы FXO - портымен, яғнилиния саны
порт санымен теңеседі;
- сандық ағынЕ1 (ISDNPRI) - сандықVoIP - шлюз немесеE1 портты плата
арқылы;
- интернет желісі арқылы қалалық номер - IP - АТС тура қосылады;
- мобильдік оператордың GSM-номері - VoIP - GSM-шлюз арқылы
немесе GSM - шлюз VoIP - шлюз арқылы;
- VoIP - CDMA - шлюз арқылы CDMA - нөмір;
-Skype жүйесінде шақыруды қабылдау - Skype - шлюз арқылы шақыру
сіздің кез келген абоненттік IP - АТС - іңізге келіп түседі;
- сайтта шақыру - IP - АТС - тікелей түседі.
Сонымен қатар жоғарыда айтылған каналдардың барлығы сыртқы және
ішкі байланысты қамтамасыз етеді, яғни телефондық байланысқа кеткен
шығынды азайтады. Барлық телефондық шақырулар жүйеге қалай түскеніне
байланыссыз IP - АТС - ке түседі, одан әрі түрленіп белгілі бір ережемен
операторларға және абоненттерге таратылады.

1.5.1 Asterisk
Asterisk IP - PBX - Digium компаниясы атынан компьютерлік
телефонияны ашық сыртқы кодымен жеңіл шешімін алғашында Марк Спенсер
ойлап тапқан. Бұл қосымша Linux операциондық жүйесінде жұмыс істейді,
FreeBSD және Solaris. Проекттің аты жұлдызша символына негізделіп
шығарылған"*" (жұлдызша, астериск).
Asterisk классикалық АТС - тің барлық мүмкіндіктерін қамтамасыз етеді,

көбіне
VoIP протоколын қолдайды және шақыруларды басқаратын

функциялары көп:
- дауыстық пошта;
- конференция;
- интерактивті дауыстық мәзір (IVR);
- шақыруларды өңдеу орталығы (шақыруларды ретке тұрғызу және
тарату);
- жазу (CDR);
Қосымша функционалдықты қалыптастыру үшін Asterisk - тің өзінің тілін
жоспарды нөмірлеу үшін қолдануға болады, модульді С тілінде жазып немесе
AGI - ді қолданып ыңғайлы және жан - жақты интерфейсі ішкі жүйедегі
мәліметтерді өңдеу интегрециясы үшін болады. AGI арқылы орындалатын
модульдер программалаудың кез келген тілінде жазылуына болады.
Asterisk екілік лицензия шарттарына байланысты таралады, соның
көмегімен негізгі кодпен бір уақытта GNU GPL ашық лицензияларымен
таралатын жабық модульдердің шығарылуы мүмкін, оның ішіне лицензиялық
код: мысалы, G.729 кодегін тірейтін модуль.
21

Asterisk лицензиясына орай белсенді дамып, дүние жүзіндегі мыңдаған
адам қолдануда. Соңғы екі жылда Asterisk АҚШ - да белсенді дамып, IT -
технологияда өзінің нық орнын тапқан (мыңнан аса компаниялар, қолдау
орталықтары, online - консультациялар). Көптеген компаниялар Asterisk - ті
өздерінің VoIP - құрылғыларында қолданады, мысалы, Linksys, Nateks
компаниялары.
Asterisk аналогты линиялармен қатар (FXOFXS модули), сандық
линияларменде жұмыс істей алады (ISDN BRI және PRI - Т1E1 ағындары).
Белгілі компьютерлік платалар көмегімен (белгілі шығарушылар қатарына
Digium, Sangoma, OpenVox, Rhino, AudioCodes жатады) Asterisk - ті Т1E1
жоғары өткізгішті линияларғақосуға болады, олар ондаған және жүздеген
телефондық байланыстармен параллель жұмыс істеуге мүмкіндік береді.
FXOFXS модульдері - бұл порттардың аты, оларға аналогті телефон
линияларыЖҚТЖ.
FXS интерфейсі - порт, абонентті аналогты телефон линиясынақосуға
мүмкіндік береді. Басқа сөзбен айтқанда, розетка в стене станцияның
сигналын береді, линияныңқоңырауға қажетті батареялық қорегін және
кернеуін қамтамасыз етеді.

FXO
интерфейсі
-
ажыратқыш,
ішіне аналогты телефон

линиясыкіреді.Бұлажыратқыш
телефондықнемесе
факсимильді

аппараттанемесеажыратқыштары аналогтікіші - АТС - те болады. Бұндай порт
тұтқа қойылдытұтқа телефонда деген индекацияларды қамтиды. Порттар
құрылғының бөлігі болғандықтан, мысалы, телефонның немесе факстің бұндай
құрылғыны жиірек FXO құрылғысы немесе аналогты құрылғы деп атайды.
FXO шлюзі. Аналогты телефон линиясынIP кіші АТС - ке қосу үшінFXO
шлюзіқажет. Бұл шлюздегі FXS портын FXO портына қосуға мүмкіндік береді,
аналогты телефон линиясынVOIP шақыру дабылына түрлендіре алады.
FXS шлюзі бір немесе бірнеше дәстүрлі аналогты кіші - АТС - ті VOIP
кіші - АТС немесе провайдерге қосылу үшін қолданылады. FXS шлюзі FXO
портына қосылу үшін (көбіне телефон компанияларымен
қосылады)ғаламтормен немесе VOIP кіші - АТС қажет.
Келесідей хаттамаларды қарастырады:
- SIP;
- H.323;
- IAX2;
- MGCP;
- SkinnySCCP;
- XMPP (Google Talk);
- UNIStim;
- Skypeкоммерциялықканалы арқылы.
Мәтін мен видеодабылды көрсетуге болады (мысалы, видеофонды
қолдана отырып). Сонымен қатар, басқа да компьютерлік хаттамалармен
жұмыс жасалған:
22

- DUNDi - хаттама, оны да Digium шығарған;
- OSP;
- T.38, факс жіберуге болады.

Құрылғылардың
кеңінен таралу қолданысы және компьютерлік

хаттамалардың қолданылуы көптеген желілердің бір - бірімен байланысын
орнатып, хабарды алуға және өңдеуге мүмкіндік береді.

1.6 Құрылғыны таңдау

Толыққанды жұмыс үшін Asterisk - тен басқа келесідей құрылғылар қажет
болады:
- сервер түріндегі аппараттық қамтамасыздандыру;
- Е1ағынының платасы;
- FXS шлюздері.

1.6.1 Серверлер
Сервер (ағыл. server to serve дегеннен шыққан - қызмет көрсету) -

аппараттық қамтамасыздандыру,
сервистік ақпараттық

қамтамасыздандыружекешеленгенжәнен емесемамандандырылған
(соның

ішінде осы немесе басқа есептеулердегі серверлер).
Сервер деп жеке компьютерлердегі топтан жекешеленген компьютер,
адам көмегінсіз сервистік есептеулерді жүргізу үшін қолданылады. Сервер мен
жұмыстық станция бірдей аппараттық конфигурацияны иемденуі мүмкін, олар
тек адамның жұмысының консолью үшін қатысынан ғана ерекшеленеді.
Кейбір сервистік есептер жұмыс станциясында тұтынушы жұмысымен
параллель жүргізіле алады. Бұндай жұмыс станциясын белгіленбеген сервер
деп атайды.
Консоль (әдетте - мониторпернетақтатышқан) және адамның қатысы
серверлерге тек біріншілік құрау үшін ғана, аппараттық - техникалық қызмет
көрсетуде және штаттан тыс жағдайларда қажет (штатта көптеген серверлер
өшіріліп басқарылады).
Стандартты шассиге орнатылатын (19 - дюймдік шкафтар) серверлер
(және басқа да құрылғы), стандартты өлшемдерге келіп, керекті элементтермен
қамтамасыз етіледі.
Жоғары өнімділік пен көптеген ішкі құрылғыларды қажет етпейтін
серверлерді көлемдерін көбіне азайтады. Жиірек бұл кішірею ресурстардың
азаюына әкеледі.
Индустриялық орындау дегенде азайған өлшемдерден басқа,
корпустың үлкен мықтылығы бар, шаңнан қорғаныш бар (ауыспалы фильтрмен
жабдықтарлған), ылғал мен дірілден сақтанған, сонымен қатар, кездейсоқ
басып қалуды болдырмайтын батырмалар дизайны бар.
Конструктивті аппарат серверлерінің түрлері: стол үстінде, жерде, тұрып
және қабырғада. Соңғы нұсқасы, бірлік ауданға саналатын қуаттың ең үлкен
23

тығыздықта орналасуын қамтамасыз етеді, сонымен қатар, максималды
масштабтықты да қамтиды.
Ресурстар бойынша (жиілік пен процессорлар саны, есте сақтау саны,
қатты дисктердің саны мен шығарылуы, желілік адаптерлердің шығарылуы),
серверлер екі қарама-қарсы бағытта мамандандырылады-ресурстардың өсуі мен
олардың азаюы.
Ресурстардың өсуі сыйымдылықтың өсуін мақсат етеді (мысалы, файл -
сервер үшін мамандандырылу) және сервердің өнімділігі. Өнімділік қажетті
шекке жеткен кезде келесі өсу басқа амалдармен жүзеге аса бастайды, мысалы,
бірнеше серверлар арасындағы есептерді параллельдеумен.
Ресурстардың азаюы серверлердің өлшемінің азаюы мен энергия
жұмсауын ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.