Түйе сүтінің иммуноглобулиндері

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫм МИНИСТРЛІГІ

әл-фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті

Биология факультеті

Биотехнология, биохимия, өсімдіктер физиологиясы кафедрасы

БІТІРУ ЖҰМЫСЫ

Түйе сүтінің иммуноглобулиндері

Орындаған

4 курс студенті

« » 2009 ж

Ғылыми жетекшісі,

аға оқытушы, тағам ғыл. PhD

« » 2009 ж

Норма бақылаушы

« » 2009 ж

Кафедра меңгерушісінің

рұқсатымен қорғауға жіберілді

б. ғ. д., профессор

« » 2009 ж

Алматы, 2010 ж

РЕФЕРАТ

Бітіру жұмысы 33 бет, 11 кесте, 4 сурет, 34 әдебиеттерден тұрады.

Кілттік сөздер: түйе сүті, түйе уызы, физико-химиялық көрсеткіштер, лактациялық кезең, дромедар, бактриан, гибрид.

Зерттеу объектісі: Алматы облысының Іле ауданы, Ақши ауылы, ЖШС «Даулет-Бекет» түйе шаруашылығындағы таза түркімен «Аруанасы» тұқымының түйелерінің сүті. Атырау облысында «Теңдік» шаруа қожалығының таза «Қазақ Бактриан» тұқымының түйелері. Зерттеуге құрама сүт үлгілері бүкіл сауылатын түйе табының сауылым соңында алынды, сонымен бірге түйе төлдеген соң бірінші сауылған уызы алынды.

Жұмыстың мақсаты: Қазақстан жағдайында түйе тұқымы мен мекен еткен жеріне байланысты, түйе сүті мен уызының физико-химиялық қасиеттерін, олардың құрамындағы иммуноглобулиндердің мөлшерін анықтау және түр топтарға жіктеу болып табылады.

Жұмыстың міндеті: Түйе сүті мен уызының физико-химиялық қасиеттерін, белоктардың мөлшерін, pH мәнін, Тернер бойынша қышқылдығын анықтау. Алматы және Атырау облысының түйе сүті мен уызының иммуноглобулиндерін бөліп алу үшін түйе сүті мен уызының белоктарын аммоний сульфаты ((NH ₄ ) ₂ SO ₄ ) ертіндісімен қанықтыру негізінде фракциялау.

ҚЫСҚАРТЫЛҒАН СӨЗДЕР

ЖШС - Жауапкершілігі шектеулі серіктестік

2, 6-ДХФИФ - 2, 6 дихлорфенолиндофенол

CIRAD - Халықаралық Ауылшаруашылық ғылыми зерттеу орталығы

Ig - иммуноглобулиндер

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ

Соңғы жылдары дүние жүзінде түйе малының бас саны артуы мен таралу көлемінің кеңеюіне байланысты, адамдардың түйеге деген қызығушылығы артты. Ертеде адамдар түйені қара жердің кемесі деп, шөл далада көлік ретінде пайдаланса, қазір техникалық дәуірде түйені және одан алынантын өнімдерді құнарлы тағамдар мен дәрілік материaлдардың шикі зат көзі ретінде қарап, ерекше назар аударуда.

Түйе сүті мен шұбаттың туберкулезге, асқорту жолының ауруларына, қан аздық, нерв клеткаларын тыныштандыру, иммунитетті көтеру, қатерлі ісік клеткаларының бөлінуін тежейтін шипалық қасиеттері бар. Ғалымдардың зерттеуі бойынша түйе сүті мен шұбатында емдік қасиетінің болуы, оның құрамындағы иммуноглобулиндерге байланысты деген болжам бар. Сонымен бірге, оның құрамында белоктың, минералдық заттардың мөлшері жоғары. Қазіргі уақытта түйе сүтінің бактериоцидтік, антивирустық және емдік қасиеттері жөнінде ғылыми еңбектерде кеңінен жазылып жүр. Оның құрамында пайдалы қасиеттерге ие жаңа белоктар, пептидтер, анықталды. Әсіресе сүттің антимикробтық факторын құрайтын сарысу белоктары: лактоферрин, лизоцим, иммуноглобулиндер т. б. бөліп алу, олардың қасиеттерін медицинада қолдану бағытындағы зерттеу жұмыстары қарқынды жүргізіліп жатыр.

Бітіру жұмысының мақсаты Қазақстан жағдайында маусым өзгерісіне байланысты түйе сүті мен уызының физико-химиялық қасиетін және оның құрамындағы иммуноглобулиндердің мөлшерін анықтау және түр топтарға жіктеу болып табылады.

Осы мақсаттарға жету үшін төмендегідей міндеттер қойылды:

Алматы және Атырау облысы бойынша түйе сүті мен уызының иммуноглобулиндерін бөліп алу.

Түйе сүті мен уызының физико-химиялық қасиеттерін, белоктардың мөлшерін, pH мәнін, Тернер бойынша қышқылдығын анықтау.

1. Әдебиетке шолу

1. 1 Түйенің әлемдік популяциясы

Camelidae немесе түйе тұқымдастылар әлемде кең тараған. Барлық түйе тұқымдастар жұп тұяқтылар отрядына ( Artiodactyla ), күйіс қайтарушылар немесе ай тәріздес тобына ( Ruminantia ), мүйізгек аяқтылар туысына ( Tylopoda ), түйе тұқымдастарына ( Camelidae ) жатады. Түйе тұқымдасы өз кезегінде үш текке бөлінеді; Camelus , Lama және Vicugna . Camelus үш түрге бөлінеді: Иран мен Түркменстанның шекарасында, Қазақстан, Оңтүстік Сібір, Моңғолия және Қытайда кездесетін бактриандар ( Camelus bactrianus ) және Африка, Түркменстан және Қазақстанда шоғырланған дромедарлар ( Camelus dromedarius ) Camelus ferus [1, 2] .

Дүние жүзіндегі түйелердің 12 миллионы Африкада, ал 4, 5 миллионы Азияда тараған деген мәліметтер келтіреді. 1-кестеде Yagil (1982) бойынша әлемдегі түйелердің таралуы туралы мәліметтер берілген.

1-кесте. Әлемдегі түйелердің популяциясы (миллион), *Yagil бойынша

Қазақстанның түйе шаруашылығындағы ерекшелігі - дромедар тұқымды да, бактриан тұқымды да түйелер мен осы тұқымдардың гибрид ұрпақтары да кезедеседі. Олардың жүк көтергіштігі, ет өнімділігі жоғары [1] . Одақ тараған кезеңде бірталай түйе шаруашылығында мал басын жекешелендіру жұмысы жүйесіз жүргізіліп, соның салдарынан түйе саны едәуір кеміп кетті. Өткен ғасырдың 30-жылдарында республиканың барлық шаруашылық категориясында 1 миллион 200 мың бас түйе болса, қазіргі санақ бойынша Қазақстанда 150 000 бас түйе бар. 1991 жылмен салыстырғанда 22, 8% кеміген. Қазіргі уақытта түйе санының өсуіне, оның ары қарай дамуына баса назар аударып, одан алынатын өнімдердің саны мен сапасын жақсарту қажеттілігі туындап отыр.

1. 2 Түйе сүтіне жалпылай сипаттама

Жалпы сүт сұйық ертінді күйінде болады, оның құрамында 200-ден астам әр түрлі органикалық және минералды заттар бар. Су мөлшері 83%- 89%-тей болады, қалған бөлігі белоктар, майлар, көмірсулар, минералды заттар, витаминдер, әр түрлі биологиялық активті заттар (гормондар, ферменттер, арнайы қорғаныштық заттар және т. б. ) құрайды. Сонымен қатар, бұл өнімнің құрамындағы заттар өзара оптимальді арақатынаста болғандықтан, жеңіл және толығырақ сіңірледі [3] .

Түйе ыстыққа шыдамды жануар болғандықтан, шөл және шөлейтті аймақтарда тіршілік етеді. Басқа ауыл шаруашылық жануарлармен салыстырғанда түйенің сүттілігі жоғары болады. Академик И. П. Павлов сүтті табиғаттың өзі дайындаған әсерлі тағамы деп атаса, Гиппократ әр түрлі мал сүтінің емдік қасиеті бірдей болмайтындығын анықтаған. Оның пікірінше, ешкі мен бие сүті көкірек ауруын жазады, сиыр сүті - құяң мен қан аздыққа шипа, бие мен түйе сүттерінің көптеген ауруларды жазуға септігі бар деп көрсетілген.

Көбінесе түйе сүтін балауса кезінде ішеді. Түйе сүтінің түсі әдетте қар сияқты ақ болады, дәмі тәтті тұздылау, консистенциясы қою, сапырған кезде көпіреді. Қалыпты жағдайда ол тәтті болады, кей кездерде тұзды болуы да мүмкін [1, 2] . Жаңа сауылған түйе сүтінің рН көрсеткіші жоғары болады және 6, 5-6, 7 құрайды. Бұл қой сүтінің рН көрсеткішіне ұқсас. Түйе сүтін сақтап қойғанда оның қышқылдығы тез өседі [1] .

Түйе сүтінің химиялық құрамы үнемі тұрақты бола бермейді. Ол малдың тұқымына, азықтандырылуына, күтіп бағылуына, жыл мезгіліне, жасына және физиологиялық жағдайына байланысты өзгеріп отырады. Сонымен қатар, әлемнің әр түкпіріндегі түйелердің сүтінің құрамы да әр түрлі болады.

Май - мал организміне негізгі күш-қуат беретін зат, ол жылу балансын реттеуге және бұлшықет энергиясының қалыптасуына өте қажет.

Түйе сүтінің майлылығы әр түрлі, ол малдың тұқымына, азықтандырылуына, жыл мезгіліне, т. б. себептерге байланысты. Түйе сүтінің майлылығы орташа есеппен 5, 3% болады. С. Херасковтың мәліметтеріне сүйенсек, нар буданы сүтінің майлылығы 5, 14%, қоспақтікі 5, 05% болған [2] .

Сүт құрамында стериндер де кездеседі. Ішіндегі ең маңыздысы - эргостерин, ол күн сәулесінің немесе ультракүлгін сәулелерінің әсерінен Д ₂ витаминіне айналады. Сүт майымен бірге болатын липоидтар (фосфатидтер, цереброзидтер, стериндер) клеткалық зат алмасуда, майларды сіңіру интенсивтілігінде, бүйрек үсті безінің қыртысты қабаты гормондарының түзілуінде маңызды рөл атқарады [2] .

Витаминдер

Витаминдер - зат алмасу процесінде, оның ішінде биохимиялық процестерде катализатор қызметін атқарады. Түйе сүтінде B ₁ , B ₂ , және C витаминдері сиыр сүтіне қарағанда анағұрлым жоғары болады. Сүттің құрамында барлық суда еритін және майда еритін витаминдер де болады. Олардың мөлшері үлкен болмаса да, сүт адамның күнделікті тағамы болғандықтан, организмді белгілі мөлшермен қамтамасыз етеді. Сиыр сүтіндегі витаминдер мөлшері қорегіне және жыл мезгіліне байланысты болады. Жазда сүт витаминдерге бай болады. 100 мл сүттегі орташа витамин мөлшері 2-кестеде көрсетілгендей.

2- кесте. Түйе сүті құрамындағы витаминдердің мөлшері

Адам рационында сүт жеткілікті түрде болса, онда организмнің B ₂ витаминінің күнделікті нормасының жартысымен қамтамасыз етеді [2] .

Минералды заттар

Сүт құрамындағы минералды заттар ұлпалардың жаңа клеткаларын, ферменттерін, витаминдерін, гормондарын қалыптастыруда, организмде минералды зат алмасуында үлкен рөл атқарады. Кальций - қан қысымын реттеуде, рак ауруының кейбір түрлерімен ауру мүмкіншілігін төмендетеді, йод - қалқанша безіндегі тироксин гормонының синтезіне қатысады, натрий мен калий хлоридтері, фосфаттар қан мен протоплазманың элементтерін қалыптастыруына қатысады.

Көмірсулар

Сүт көмірсулары негізінен лактозамен берілген. Мөлшері орташа 4, 5-5% құрайды. Лактозаның сахарозаға қарағанда ерігіштігі төменірек, тәттілігі 5-6 есе төмен, сондықтан сүттің тәттілігі айқын білінбейді. Барлық қанттар сияқты лактоза да организмге жеңіл сіңіріледі, сіңірілуі 98% құрайды. Асқорту ферменттерінің әсерінен лактоза глюкоза мен галактозаға ыдырайды. Олар қанға өтіп, энергия көзі ретінде қолданылады. Сонымен қатар, лактоза ішектегі пайдалы микрофлораның қалыптасуына және шірігіш, ауру қоздырғыш микробтардың өсуін тежеуге қатысады. Лактоза жүйке жүйесінің стимулияторы, жүрек, қан-тамыр ауруларынан сақтайды [12] .

Казеин

Негізгі тағамдық белок, ол негізінен ірімшік сүзбе және басқа өте бағалы тағамдық өнімдерді алу өндірісінде пайдаланады. Қазірше оның ерекше биологиялық қасиеттері әлі толық ашылған жоқ. Бірақ оның технологиялық және тағамдық сапасы жақсы зерттелген [13] . Казеиннің 30-ға жуық фракциясы бар. Олардың негізгілер: α _S1 - (38 %), α _S2 - (10 %), ß - (39 %) және æ - (13 %) казеиндер. S индексі - казеиннің фракциясы кальций иондарының әсерінен тұнбаға шөгуін білдіреді, 1 және 2 цифрлары бұдан ұсақ екіншілік фракцияны көрсетеді. Казеин фракцияларының массасы 19000 нан 25000 дейін. Сонымен қатар сүттің құрамында казеиннің негізгі фракцияларының фрагменттері немесе туындылары бар.

1. 3 Түйе уызының құрамы

Уыз - жануар төлдегеннен кейінгі алғашқы сүт. Ол жүктіліктің соңғы мезгілі мен төлдегеннен соң 1-2 күнде қалыптаса бастайды. Оның құрамы май сүттен едәуір өзгешелеу. Уыздың құрамында белок пен витаминдер 2-3 еседей көп. Барлық сүтқоректілерде олардың жаңадан туған төлдері үшін алғашқы күндері уыз тіршілікке маңызы зор тағамы болып есептеледі, себебі уызбен тасымалданатын иммундық фактордың концентрациясы жоғары болады. Уыздағы қорғаныстың басқа бір көзі спецификалық емес факторлардың антиденелік әсері болғандықтан ғана емес, сонымен бірге, төлдің иммундық жауабы қарқын алғанға дейін оларды қорғаныспен қамтамасыз ететіндігіне де байланысты.

Түйенің алғашқы уызы ақ түсті және сиырдың уызымен салыстырғанда сұйықтау болып келеді. Уызда жаңа туған төл үшін өте қажетті антиденелер және қоректік тұрғыдан пайдалы заттардың мөлшері көп болғандықтан, олар маңызды болып табылады.

Уыздың құрамындағы маңызды компоненттер:

Иммуноглобулин G, M, A - біздің иммундық жүйеміздің негізгі гуморальды компоненті, олар ауру жұқтыратын микроорганизмдер, бактериялар, вирустар, қарапайымдылар және саңырауқұлақтарға қарсы иммундық жауап реакциясын тудырады.

Трансфер - факторы - « иммундық естің» молекуласы, инфекция екінші рет кездескенде оған организмде иммундық жауап тудырады.

Лактоферрин - негізгі компонент, қан сарысуы құрамындағы темір қалыпты деңгейін қолдайтын инфекцияға қарсы қорғаныштық факторы.

Колостринин - организмнің күшті иммундық реакцияларын бақылайды.

Интерлейкиндер - организмге түскен ауру тудыратын микроорганизмге қарсы организмнің иммундық клеткаларын активтендіретін заттар.

Интерферон - организмді вирустарға қарсы қорғаудағы негізгі элемент.

Эндорфиндер - бірегейлі ауыртпайтын заттар, организмді стресстен қорғайды. Физиологиялық ауыртпалықты жоғарлатып, көңіл күйді реттейтін қуаныш гормоны.

Фермент - лизоцим, лактопероксидаза - микробтарды жою мен залалсыздандыру процесіне қатысады.

Сарысу белогы - лактоальбумин - барлық организм үшін қоректік элемент.

Пробиотик - өсу шегін қамтамасыз етуші немесе ішек микрофлорасын реттейтін табиғи фактор.

Амин қышқылдары - белок қалыптастырушы, уыздың құрамы амин қышқылына бай, бас мидың, жүректің және бұлшық еттердің жұмыс істеуіне қажетті тауринге өте бай.

Фосфолипид - клетка мембранасының негізгі құрамдас бөлігі.

Нуклеотидтер - реттеуші заттар, нуклеотидсіз DHҚ және белок синтезі жүрмейді, организмнің өсуін, дамуын және жаңаруын реттеп отырады [21] .

Нью-Йорктағы зоология қоғамының докторы Hornady 1992 жылы боталағанына 2 күн болған бактриан уызының химиялық құрамын зерттеген. Оның мәліметтері 3-кестеде көрсетілген.

3-кесте. Боталағаннан кейін 2 күндік бактриан уызының органолептикалық және биохимиялық құрамы

Бұл кестеден уыздың түсі, қоюлығы, дәмі және ондағы минералды заттар мен белоктардың мөлшерін көре аламыз.

4. Түйе уызының физико-химиялық қасиеттері

Түйе уызына зерттеу жасаған Elagamy (1994) жылы оның физико-химиялық және микробиологиялық қасиеттерін сипаттап жариялады [21] .

Төлдегеннен кейінгі алғашқы 7 күнгі түйе уызындағы және 14-ші күндік сүттегі антимикробтық факторлардың (IgG1, IgG2, лактоферрин және лизоцим) мөлшерін анықтау жұмыстары жүргізілген. Оның нәтижелеріне сәйкес, күнге қарай төмендеген (4-кесте) .

4-кесте. Түйенің алғашқы 7 күнгі уыздарындағы және сүтіндегі (14-күн)

антимикробтық факторлардың концентрациясы

El-Hatmi және т. б. (2005) зерттеулері бойынша түйе уызындағы IgG - нің мөлшері бірінші сауында 11, 8 - 211, 1 мг/мл, 14- ші сауында (7 күн) 2, 3 мг/мл ге дейін төмендеген. α-лактальбуминнің концентрациясы алғашқы сауынға (2, 19±0, 67 мг/мл) қарағанда 14-ші сауында (2, 43-3, 19 мг/мл) жоғары болды. Лактоферриннің концентрациясы бірінші күні орташа мөлшері 1, 21 мг/мл, ал 5-7 сауында өзгермеген, орташа 1, 20 мг/мл [27] .

Бірінші күндік уыздағы IgG1, IgG2, лактоферриннің концентрациясы 53, 8; 4, 94 және 0, 84 мг/мл болып, одан кейінгі күндері төмендейді. 14-күнгі сүттегі осы белоктардың концентрациясы : IgG1 2, 51%, IgG2 - 2, 23 % ке лактоферрин-4, 76%-ке төмендеген. Сонымен бірге, лизоцимнің мөлшері 70, 87%-ке төмендеді, бірінші күнгі уыздағы жалпы иммуноглобулиндердің 91, 6%-ін IgG1, ал 8, 4%-ін IgG2 құрайтыны осы жұмыста анықталған [28] .

1. 5 Түйе сүтінің сарысу белоктары

Сүттегі ең бағалы зат белок. Сүтте белоктың бірнеше түрі кездеседі. Белоктың өзі казеин, альбумин және глобулин сияқты негізгі үш түрге бөлінеді. Казеин сүтте казеин кальций фосфат жиынтығы түрінде кездеседі. Белоктың мөлшерімен өзара қатысты сүттің ұюына әсер етеді. Ұлтабар ферменті не болмаса зауыттық ашытқы әсерінен түйе сүті ашығанда құрылымы майда тұнба түзіледі. Түйе сүтіндегі казеин майда түйіршіктерге айналады да, шұбатты араластырған ұсақталып кетеді. Түйе сүтінің амин қышқылдары құрамын зерттеген Қ. Құдабаевтың деректері бойынша сиыр сүтіне қарағанда түйе сүтінің аргинин лизин, гистидин, фенилаланин, метионин, лейцин, және глутамин қышқылдары едәуір көп екендігі белгілі. Амин қышқылдары жағынан да түйе сүті тек қой сүтінен ғана кем соғады [2] .

Белок ең құнды биологиялық компонент, өйткені амин қышқылдары организм клеткаларын, ферменттерді, гормондарды, антиденелерді құрастырудағы негізгі материал амин қышқылдармен толығымен қамтамасыз ету үшін адам күніне 28, 4г сүт белоктарын немесе 14, 5г сарысу белоктарын тағамға тұтынуы тиіс, ал бие сүтінен онда аргининнің 18%, сериннің 0, 9%-ға кем екендігі белгілі [2] .

Херасковтың мәліметтері бойынша қазақ бактриандарының сүтінде жалпы белоктың мөлшері - 4, 45%, соның ішінде казеин - 3, 22%, альбумин және глобулиндер - 0, 87%, ал гибридті нарларда белок - 3, 7, 0, 9% құрайды [4] .

Амин қышқылдарының жетіспеушілігі көбінесе жас организмде өсу процесінің бұзылуына әкеп соғады. Әсіресе ауыстырылмайтын амин қышқылдарына сарысу белоктары бай, олар арнайы қорғаныш факторларын, иммуноглобулиндерді тасымалдаушы болып келеді. Қысқасы, сарысу белоктары деп сүт белоктарының казеиннің химиялық әрекеттесуінен қалған бөлігі немесе казеиннен кейінгі жоғалған бөлігі деп айтуға болады. Сарысу белоктары жалпы сүт белогының 20%-ын құрайды. Сарысудың маңызды түрі оксид және реннет сарысуы, олар реннет энзимдері арқылы оксидпен бірге казеиннің қосылыстарынан алынады.

Көптеген сарысу белоктары жоғары гидрофобты күштер және тығыз пептидті байланыстармен байланысқан шар тәрізді белоктар.

Түйе сүтінде сарысу белоктарының мына түрлері кездеседі. Лактофорин, лактоферрин, а-лактоальбумин, β-лактоглобулин, сарысу альбумині, иммуноглобулин, лизоцим, т. б.

Лизоцим

бактерицидтік қасиеттері бар және антиденелердің активтігін жоғарлататын сүт белогы, 129 амин қышқылдарының қалдықтарынан тұрады. ß (1-4) -гликозидті байланыстарының гидролизін катализдейді.

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс