Капуста жарық сүйгіш өсімдік

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 54 бет
Таңдаулыға:

КІРІСПЕ

Зерттеу өзектілігі. Аққауданды капуста көкөніс дақылдардың ішінде ерекше орын алады. Ол адам тағамында үлкен рөл атқарады, көп қоректік заттардың көзі болып табылады. Капуста қауданның құрамында 5% қант жақсы сіңімді түрде, 1, 4% дейін жеңіл сіңімді ақуыз, көптеген әртүрлі минералдық тұздар, азоттық және басқа заттар болады. Жапырағындағы клетчатка ішек қызметін жақсартады, ішекке пайдалы микрофлораға жақсы әсерін тигізеді, организмнен арттық холестерин және май тәрізді заттарды шығаруға мүмкіншілігін туғызады.

Капустада әртүрлі витаминдер, әсіресе аскорбин қышқылы көп мөлшерде (С дәрумені) -120мг%, каротин, P, К, В ₁ , В ₂ , В ₃ , Д, никотин қышқылы, токоферол, пантотен қышқылы, инозит, биотин, провитаминдер А және т. б. кездеседі. Сонымен қатар U дәрумені бар, ол жара, энтерит және колит ауруларына емдік ретінде қолданылады. капустаның құрамында кездесетін дәрумендер адамның тіршілік әрекетіне қажет.

Капуста емдік ретінде бағалы болып саналады. Ол қант диабет және зиянды семіздікке өте пайдалы, организмнің сәуле ауруларына жақсы әсерін тигізеді. Сонымен қатар капуста шырыны, жаңа піскен күйі және тұздалған капустаның әртүрлі емдік қасиеттері бар.

Капустаны тағамға жаңа піскен, тұздалған, маринадталған, пісірілген, бұқтырылған күйінде кеңінен пайдаланылады. Одан әртүрлі тамақ дайындайды. Таулы және солтүстік аудандарда кептірілген капустаны қолданады.

Өндірісте капустаның сорттарына үлкен көңіл бөледі. Капустадан жоғары сапалы өнім алу үшін, осы аймаққа топырақ климат жағдайына бейімделген сорты дұрыс таңдаған жөн. Қазіргі уақыта аққауданды капустаның әртүрлі сорттар мен будандар жыйнағы көп кездеседі. 2009 жылы Қазақстанға өсіруге ұсынылған әр түрлі мерзімде пісетін 17 сорт және 18 будан бар. Ерте пісетін сорттар тобына - Июньская, Номер первый грибовский 147, Номер первый полярный К-206; орташа ерте пісетін сорттар Золотой гектар 1432. Орташа пісетіндер - Надежда, Слава 1305, Слава грибовская 231, Столичная. Орташа кеш пісетіндер-Багирская, Вьюга, Подарок, Русиновка, Судья 146, Ташкентская 10. Кеш пісетін сорттар - Белоснежка, Бирючекутская 138 және Зимовка. Оның көбісі Ресейлік, сонымен қатар Өзбек және Украин сорттары. Ал Қазақстандық отандық сорттар жоқ.

Сонымен қатар қолдануға ұсынған ерте мерзімде пісетін будандар Аладдин, Моррис, Парел, Филдспорт, Резистор, Этма, Чессма; среднеспелые Бронко, Куисто, Сателит, Трансам, Харрикейн; орташа кеш пісетіндер - Алабама, Мегатон, Эрдено; кеш пісетін будандар - Амтрак, Анкома, Хинова. Аталған барлығы шығу тегі Нидерланды.

Тұқым шаруашылығы өзекті мәселелердің бірі. Қазақстанда өңделіп отырған капуста тұқымының саны өзімізді қамтамассыз етуге жеткіліксіз, сондықтан шарасыз тұқымды шетелден тасымалдап сатып аламыз. Сырттан тасымалданып отырған тұқым стандартқа үнемі сай бола бермейді. Осыған байланысты тауарлық сапасы қалай жоғалса, ауыл шаруашылық өнім сапасы да дәл солай жоғалады.

Өнімділігі жоғары, түрлі сорттардың көптігі, тағамдық бағалы сапасы, капустаны барлық жерде мәдени дақыл етті. Белгіленген аймақта өсіруге сортты дұрыс таңдап алу үшін, дақылдың сорттық сапасын және биологиялық ерекшелігін жақсы меңгеру қажет. Жоғары өнім мен сапалы көкөніс тауарын алу үшін қойылатын басты шарттардың бірі - жоғары сапалы тұқымдық сорт.

Кеш пісетін сорттар - Белоснежка, Бирючекутская 138 және Зимовка. Аталған сорттардың көпшілігі Ресейде шығарылған, сонымен қатар Өзбекстанда және Украинада. Қазақстанда капустаның отандық сорты жоқ.

Ертеде Қазақ және картоп шаруашылығы ғылыми зерттеу институтының Алматы облысы жағдайында аққауданды капустаны бағалап жоғары сапалы және өнімді голландық будандар жыйнтығын алды. Қазіргі уақыта ҚКШҒЗИИ ның гендік қорында бірнеше сорттар және будандар коллекциясы кездеседі. Сонымен қатар аққауданды капустаның селекциясымен айналысуда. Осы институтының гендік қорынан алынған бірнеше сорттар мен будандарын Талғар ауданында бағалау жұмыстар жүргізілді.

1 ӘДЕБИЕТКЕ ШОЛУ

Капуста құрамындағы ақуыз жоғары сіңімділігімен және аминқышқылының сапалылығымен ерекшеленеді. Сонымен қатар, қызанақ және сәбізге қарағанда капустаның құрамында лизин, митионин, триптофан біршама жоғары болады. Капустаның қауданында орта есеппен 1, 2% «шикі» ақуыз, шамамен 30% бос аминқышқылы құрайды: аргинин (7-28%), гистидин (2-9%), лизин (4мг%), метионин (1-8), валин (4мг%), лейцин (3, 5), изолейцин (5мг%), треонин (3), фенилолонин (2-ден 16мг% дейін), тирозин (6), триптофан (1-3%) .

Капуста тұқымдасы (Brassicacea) 375 туысты және 3200-ден аса бір жылдық, екі жылдық және көп жылдық, көбінесе шөптектес, ал кейде бұтатектес және жартылай бұтатектес түрлерін біріктіреді. Олар экологиялық жағыдайы әртүрлі жерлерде өседі - арктикалық тундрадан бастап тропикалық аймаққа дейін. Бұл тұқымдастың белгілі бір өкілі - көкөністер, тамыржемісті өсімдіктер, қалғандары - техникалық (дәрі-дәрмек, май өнімдері) және сәндік өсімдіктер.

Осы дақылдардың ішінен ауқымды таралып және ең көп мағынаға ие болған капуста дақылы. Капуста 5000 жыл бұрын мәдени дақыл ретінде енгізілген. Өсіріліп жүрген барлық капуста түрлерінің отаны Жерорта теңізі болып саналады. Италияның жағалау аудандарында қазіргі кездің өзінде жабай түрі кездеседі.

Мыңдаған жылдар бойында адам баласы капустаның жабайы түрінен көптеген түрлерін шығарды. Өсімдіктерді іріктеу нітижесінде және аралық түйіндерін қысқарту арқылы қаудан нысанын - ақ қауданды алды. Капустаның өсіріліп отырған барлық түрлері Brassica L. туысына жатады.

Швецияда ақ қауданды капуста Ботаникалық шығанақ жағалауының барлық жерлерінде мәденилендірілген, бірақ Гапаранда да (65 - 50Сº) жылда өне бермейді. Тек қана қолайлы жылдары пісіп-жетілген тұқымдар Люлеода 65Сº - 35Сº өнім береді [1, 2] .

Классификациясы бойынша, ақ қауданды капустаның үш түршеге бөледі: жерорта теңіздік, шығыстық және европалық. Ақ қауданды капустаның өндірісінде тәжірибелік мағынаға ие европалық және шығыстық түршесі.

Шығыс (subsp. Orientalis Lizg. ) түршесі Кіші Азияда, Солтүстік Кавказда, Украинаның оңтүстігінде және Орталық Азияда таралған. Ірі көлемімен, үстіңгі беті қатпарлы әлсіз көтеріңкі жапырақтарымен ерекшеленеді. Осы түршеге жататын сорттар ыстыққа төзімді. Көбінесе жалған ақ ұнтақ және шырышты бактериозға төзімсіз болып келеді. Бірақ салыстырмалы түрде тамырлы, шырышты бактериозға және фузариоз ауруына төзімді сорттары бар. Бұл түршедегі сорттардың өнімділігі жоғары және орташа. Қаудан тығыздығы жоғары, сақталғыштығы әлсіз және орташа [3] .

Европалық түршесі (Subsp. europea Lizg. ) Европа және Азия аймағында қалыптасты, әртүрлі климатты жағдайда қысқы және жазғы мәдени дақыл ретінде.

Жерортатеңіз (Subsp. mediterranea Lizg. ) түршесі Португалия, Италия, Сириялық көне қаудан пішінімен танылады. Түрше екі сорттық түрді біріктіреді: қауданды және жартылай қауданды [4] .

Мәдени көкөніс өсімдіктері жабайы өсімдіктерден, ал одан әрі жабайы және мәдени түрлерінің табиғи будандасуынан шыққан. Мәдени түрлердің жабайы түрлерден шығуы генетикалық тұрғыдан құптау тауып отыр. Өсімдік түрлерінің басым бөлігі жабайы флорада қалсада, адамзат үшін маңызы зор. Н. И. Вавилов пен Е. В. Вульфтың есебі бойынша төңірегіміздегі 130-140 мың жоғары сатыдағы өсімдіктердің 2, 5 мыңнан сәл асатын бөлігі ғана қолдан өсірілетін көрінеді [5] .

Мәдени көкөніс дақылдарының шығуында жетекші рольді мыңдаған жылдар бойы сұрыптау атқаруда. Мәдени дақылдардың селекциясында эксперименталдық мутагенез әдісі кеңінен қолданылуда. Жабайы флораның жерлестірілетін өсімдігіне мутанттардың әсері келешекте жабайы өсімдікті мәдени түрге айналдыруды тездетеді [6] .

Мәдени дақылдардың екінші шығу орталықтарының маңызы өте зор. Адам өсімдіктерді жаңа аудандарға неғұрлым көбірек көшіріп, оларды жетілдірілген технологияда өсіріп, ең өнімді түрлерін сұрыптап алған сайын, соғұрлым түрдің таралу аймағы кеңи түсті. Түрлер «орталықтан» алыстаған сайын жетіле түскен және тумаласымен салыстырғанда өнімдірек, гендік қанығу жоғарылай түскен. Капустаның қазіргі формалары оған мысал бола алады. Капустаның ежелгі түрлері тас ғасырына дейін тіршілік еткен: жабайы түрлерінен басқасы бізге беймәлім [7] .

Гректер бесінші ғасырда ақ қауданды капустаның екі формасын өсірсе, Римдіктер оның көптеген формаларын білген, олардың қазіргі кездегі ақ қауданды капустадан айырмашылығы шамалы болған [8] .

Бұрын Қазақстанда тұқымшаруашылығын аймақтық бөлу зерттеу жұмыстары жүргізілді, соның қатарында Оңтүстік - Шығыс аймағына, бұл аймақ жаз мезгілінің ыстық әрі құрғақ ауа райымен және қыс мезгілінің тұрақсыздығымен температурасының кенеттен өзгеруімен сипатталады. Осы аймақтағы ақ қауданды капустаның кеш мерзімде пісетін сорттарының тұқымшаруашылық анализі көрсеткендей, тұқым өнімінің төмен болуының басты себебі, аналық тұқымның сақталуы мен өсіру технологиясының толық меңгерілмеуі. Бұрын Қазақ ҒЗИ-ның картоп және көкөніс шаруашылығында Қазақстанның Оңтүстік - Шығысы үшін ақ қауданды капустаның аналық тұқымын өсіру технологиясы жүргізіліп, өндіріске енгізілген (9) . Зерттеу жұмысы тек бір Заводовская сортымен жүргізілді, ашытуға арналған және оның жақсы сақталғыштық қасиетке ие болмауы аналықты сақтау кезінде көптеген қиындықтар тудырды. Осы сорттың тұқымшаруашылық технологиясын өңдеу, талдау жұмыстарын жүргізгеннен кейін, енгізу барысына басты кедергі сақтау мәселесі болды. Сақтау кезіндегі тұрақсыз ауа-райы сақтау қоймасындағы және қорғаулы топырақтағы аналықтардың көптеген қалдықтарының пайда болуына әкеп соқтырды. Осы жағыдай Алматы облысындағы тұқымды өңдеу жұмыстарын тоқтатудың басты мәселесі болды [10] .

Капустаның морфологиялық және биологиялық ерекшеліктері

Капуста - екі жылдық өсімдік. Бірінші жылы жуан, қысқа сабағын, жапырақтарын және қауданын, екінші жылы гүл өркендерін, бұршаққындарын және тұқымдарын қалыптастырады.

Қаудан - өте ұлғайып өскен жоғарғы жабық бүршік. Оның пішіні әр түрлі - шар, сопақша, конус тәрізді және жайпақ; Сортына және өсу жағдайына байланысты қауданның салмағы 0, 5-тен 20кг дейін болады. Қауданның түсі ақ, сарғыш, ақ сары, жасыл сары болуы мүмкін [11] .

Вегетациялық кезеңінің ұзақтығына қарай (өскіннің пайда болуынан өнімнің жиналуына дейін) : ерте пісетін (100-120 тәулік), орта мерзімде пісетін (125-150 тәулік), кеш мерзімде пісетін (150 тәуліктен аса) болып бөлінеді.

Қаудан түзілгенде қауданның ішкі жағынан өсетін жапырақтар тығыздалады. Қауданның қатайуы оның техникалық пісу дәрежесін көрсетеді. Ішкі жапырақтарға күн тимегендіктен ақ түсті нәзік болып келеді. Сыртқы жапырақтар жасыл әрі ассимиляциялық аппарат рөлін атқарады. Сортына байланысты сыртқы жапырақтар салмақтың 15-35% құрайды. Жапырақтары ірі, сағақтары немесе отырыңқы пішіні әртүрлі, жасыл түсті балауызды болып келеді.

Гүлдері қосжынысты шашақ гүл, гүлшоғырына жиналған. Гүлдеу мерзімі сортына қарай 20-50 күнге созылады.

Капустаның жемісі - ұзындығы 8см дейін болатын екі ұялы бұршаққын.

Тұқымдары ұсақ, диаметрі 1, 5мм жуық, түсі ашық сұрдан, қара-қоңырға дейін өзгереді. 1000 дәннің массасы 4-5г.

Қаудан тығыздығы бойынша - өте тығыз, борпылдақ және өте борпылдақ болады. Сабақтың қаудан ішіндегі бөлігін ішкі өзек, оның сыртындағы төменгі бөлігін сыртқы өзек деп атайды. Сыртқы өзегі қысқа - 10-15см, ал ұзын өзектілері 25см асады [12] .

Температура. Капуста - суыққа төзімді өсімдік. Тұқымдары 2-3Сº жылылықта өне бастайды. Температура жоғарылаған сайын өну процесі де жеделдей түседі. 11Сº жылылықта өскіндері 10-11 тәулікте, ал температура оңтайлы 18-20Сº болғанда 3-4 тәулікте пайда болады. Капуста 5Сº жылылықта түптене бастайды, бірақ өсуге оңтайлы температура 15-18Сº. Оның жақсы шынықтырылған және жерсіндірілген көшеттері өткінші 5-6Сº бозқырауға шыдайды, ал шынықтырылмаған және жерсіндірілмеген көшеттері 2-3Сº бозқырауда зақымданады. Капустаның кеш пісетін сорттарының қаудандары күзде температура -6Сº дейін төмендегенде зақымданбай сақталады. Жазда температура 25Сº-дан жоғарылағанда өсуі тежеледі, ал кейбіреулері тіпті қауданын қалыптастырмауы да мүмкін. Біздің мемлекетіміздің Оңтүстік облыстарында шығарылған капуста сорттары, ыстық ауа-райына төзімді.

Ылғал. Көкөніс өсімдіктерінің ішінде ылғалға ең талап қойғыш өсімдік. Өмірінің бірінші және екінші жылында да, топырақ пен ауаның жоғары ылғалдылығы қажет. Капустаның есейген өсімдіктері тәулігіне 10л дейін су сіңіруі мүмкін. Ол ең жоғары өнімін топырақтың ең түменгі су сиымдылығы 70-80 % тең болғанда қалыптастырады [13] . Кеш пісетін сорттарды өсіргенде қаттылығы жоғары сорттарды қалыптастыру үшін өнімнің пісу кезеңінде топырақ ылғалдылығы біразырақ төмендеу - 60-70% болуы керек. Ауаның ең қолайлы салыстырмалы ылғалдылығы 70-80% ұзақ уақыт жауын-шашын кезеңінде ойық жерде орналасқан өсімдіктердің бойлап өсуі бәсеңдейді, жапыраға мен сабағының басым көпшілігі антоциялық түске боялады (14) .

Топырақ. Капуста өсімдігі оңтайлы өсіп-дамуы үшін топырақтың құнарлығына жоғары талап қояды. Оған ең жарамды саздақ, ылғалды жақсы ұстайтын топырақтар, сондай-ақ өзен жайылымдары. Ол қышқыл топырақтарда жақсы өседі. ең қолайлы топырақ ерітіндісінің реакциясы сәл қышқылдау (рН-6) болғаны дұрыс. Жоғары өнімді капуста қоректік заттарды мол сіңіреді. Өзімен бірге топырақтан қоректік элементтерді алып шығуынан ауыл шаруашылық дақылдардың ішінде алдыңғы қатарда. Әсіресе жас өсімдіктер қоректік заттарды қарқынды пайдаланады. Капуста жапырақтары қарқынды өсу кезеңінде азотты, ал қаудан қалыптасқанда фосфор мен калийді сіңіреді.

Жарық. Капуста жарық сүйгіш өсімдік. Қарқынды жарықтандыру өсімдіктің қоректік заттарды сіңіруіне бірден-бір септігін тигізеді. Ақ қауданды капуста ұзақ күндік өсімдік, әсіресе көшеттік кезеңінде көлеңкелеуді көтермейді. Біздің аймақтың жағыдайымен қалыпты көшетін 38-42 күнде қалыптастырады.

Капуста - айқас тозаңданатын өсімдік. Тозаңдануы жәндіктермен, көбінесе ара арқылы жүреді. Капустаның сорттары және барлық түрлері бір-бірімен оңай будандасады, бірақ пекиндік және қытайлық түрінен басқасы, сондықтан аналықты отырғызу кезеңінде оқшауланған кеңістікті қатаң түрдле сақтау қажет. Айқасгүлді көкөніс өсімдіктерінің басқа түрімен (шалғам, шалқан, брюква, турнепс) капуста будандаспайды [15] .

1. 2 Биохимиялық сипаттамасы

Сорттың ерекшеліктеріне байланысты капустаның биохимиялық құрамы әртүрлі болғанымен, өңдеу және агротехника жағыдайында, оның тағамдық құндылығы өте жоғары болады.

Ақ қауданды капуста көмірсуға бай. Қауданында қанттың мөлшері 5% немесе одан жоғары, негізінен ол моносахарид түрінде кездеседі. Құрамындағы глюкоза мөлшері алма, апельсин және лимоннан асып түседі, ал капуста қауданындағы фруктоза мөлшері картоппен, сәбіздің тамыржемісімен, асханалық қызылша, лимон жемісімен салыстырғанда жоғары. Мынадай, заң бар (қолданылады) - сорт қаншалықты кеш мерзімде пісетін болса, оның құрамында соншалықты қант, құрғақ зат мөлшері және сақталғыштығы жоғары болады.

1кг капустаның каллориясы орта есеппен 200-300кал құрайды, сонымен бірге құрғақ заттардың сіңімділігі 83%жетеді, ал акуыз - 77%.

Ақ қауданды капуста да белгілі дәрумендердің барлық түрі кездеседі, бірақ көп мөлшерде аскорбин қышқылы - (С дәрумен) 120мг% дейін. Сонымен қатар, каротин - 2мг%, В1 немесе тиамин - 0, 22мг%, В2 (рибофлавин) - 0, 6мг%, В3 (пантотен қышқылы) - 0, 92мг%, РР (никотит қышқылы) - 2, 7мг%, К - 4мг%, фоли қышқылы - 0, 9-1, 9мг/кг, биотин (дәрумен Н) - 0, 024мг/кг, токоферол (дәрумен Е) - 15-25мг/кг, рутин (дәрумен Р) - 300мг/кг дейін.

Бұлардан басқа капустаның химиялық құрамына қыша майы кіреді, оның мөлшері 12, 2% - ға жетеді.

Капуста минералдық элементтерге бай, және де олардың адам ағзасына тигізетін ықпалы толығымен зерттелмеген. Бірақта бізге мәлім, калий ағзадан артық суды шығарады, Se - белсенді антиоксидант [16] .

1. 3 Аққауданды капустаның селекциясы мен тұқым шаруашылығы

Белгілі бір жағдайда қауданның тауарлық түрін және тағамдық құндылығын жоғалтпай ұзақ уақыт бойы сақтау. Барлық сорттарды немесе барлық селекциялық материалды сақталғыштық қасиетіне сынау кезеңінде, қаудандар бірдей оңтайлы жағдайда сақталады. Механикалық жарақаттанбаған, шеттері тығыз байланысқан екі - үш жапырақты, сыртқы өзегі үш сантиметрге жететін тауарлы қаудандарды іріктеп алады [17] .

1995 жылы ақ қауданды капустаның 45 сорты және 49 буданы аудандастырылған. Соның ішінде кеш мерзімде пісетін, сақталғыштығы жақсы сорт Амагер 611, будан Крюмон, Колобок [18] .

К. А. Тимирязева атындағы Мәскеу ауыл шаруашылық академиясының берген мәліметі бойынша, кеш мерзімде пісетін сорттарының гүлдеу уақытының басталу мерзімінде белгілі айырмашылық жоқ. Гүлдеу ұзақтығы шамамен 3 күн. Жаңбырлы және ылғалды ауа райында гүлдеу уақыты ұзарады, ал құрғақ және ыстық күндері керісінше қысқарады. Ауа райына және өсімдіктің даму дәрежесіне байланысты гүлшоғырының гүлдеуі 15-тен 30, толық өсімдікте 25-ден 60 күнге дейін [19] .

1981 жылы ақ қауданды капустаның биологиялық жас және толық жетілмеген аналықтар анағұрлым тұрақты өнім тұқымын берген. Сонымен қатар сыртқы орта жағыдайына төзімділігін көрсеткен. Бірақта Чехияда кеш мерзімде пісетін ақ қауданды капуста сорттары үшін ең жақсы нәтижені толығымен жетілген аналықтар көрсетті [20] .

Оңтүстік аймақтарда капустаның жоғары өнім алу ыстыққа төзімді сорттарды өсіруге байланысты. Капустаның түрлері мен сорттар жоғары температураны әртүрлі қабылдайды. Ең ыстыққа төзімсіз сорттар азиялық түрлер әсіресе Brassica pekinensis Rupr. Жоғары температураны нашар көтеретін біржылдық еуропалық түр- гүлді капуста. Әлсіз ыстыққа төзімді савойский және брюссельский капусталар. Жоғары ыстыққа төзімді кольраби және жапырақты капусталар екені дәлелделген.

Аққауданды капустаның ыстыққа төзімді және ыстыққа төзімсіз сорттарының физиологиялық ерекшеліктерін анықталды. Ыстыққа төзімді сорттар жоғары температурадағы жағдайда өсімдікке алмасу заттарды қамтамасыз етеді және ассимиляциясы жақсы жүрген салдарынан өнімділігі жоғары болады.

Қауданды капустаның еуропалық түрлердің ішінен орташа кеш және кеш пісетін голландиялық сорттарда құрғақ заттар жоғары болады. құрамында қант мөлшері көп кездесетін еуропалық түр тармағынан таралған Брауншвейгский және Голландиялық жалпақ сорттарында. Ал шығыс түр тармағынан таралған қауданды капуста Бузовка және Завадовская сорттары қантты болып келеді. Сонымен қатар аққауданды және қызыл қауданды капустаның голландиялық сорттардың құрамында аскорбин қышқылы көп кездеседі. Сорттар мен жеке түрлердің арасында азотты заттардың мөлшері жағынан өзара айырмашылықтары бар.

Селекциялық жұмыстарын жүргізу үшін негізгі көрсеткіштермен бастапқы материалдар болу қажет. Қазіргі уақыта Бүкілресейлік өсімдік шаруашылығы институтының (ВИР) гендік қорында аққауданды капуста коллекциясында 1080 үлгі бар. Капуста коллекциясының генбанкісі Германия, АҚШ, Великобритания, Нидерланды, Чехия, Франция, Болгария, Италия, және басқа елдерде бар [21] .

Соңғы жылдары Дания, Швеция, Канадада капустаның ерте пісіп жетілу жағынан бірнеше сортүлгілер алынды. Даниядан Дитмарская сорты, Канададан Golden Acre Early Jersey Wakefield сорттар шығарылды. Ерте пісетін және біркелкі пісіп жетілетін үлгілер Ditmascher extra eatra early (Dieners) st. 409 (к-1484) пісу жағынан Номер первы грибовский 147 сортынан 15 күнге ерте піседі. Даниялық үлгі және швециялық үлгілер Ditmascher st. 84 (к-2170) және швециялық үлгі Дитмарская ранняя пісу жағынан Номер первы грибовский 147 10 күнге ерте піседі.

Бүкілресейлік өсімдік шаруашылығы ғылыми зерттеу институтында капустаның коллекциясы 40 елден 10 ботаникалық түрлерден құралған 2000 жуық үлгі жиналған. Түрлік және сорттық қасиеттерін әр жақ аймақтарда институттың тәжірибе станцияларында сыналады [22] .

Зерттеу нәтижесінде коллекциялық танапта бастапқы материал ретінде орта және кеш пісетін сорттарынан жоғары өнімді үлгілері алынды. Олар: Ликуришка сиво, Алабама F ₂ , Ликуришка, Зимовка 1474, Южанка -31, Ликуришка 498⁄15, Багаевская, Душанбинская поздняя, Завадовская 257⁄263, Молоканка, Харьковская зимняя, Белорусская -455, Белорусская -85, Бирючекутская-138, Подарок, Багирская, Сахарная голова, Агрессор F ₁ , Колобок F ₁ , ал өнімдері бағалы белгілері бойынша алынған сорттар -Белорусская -455 Белорусская-85, Бирючекутская (поликросс 2009), Подарок, Багирская, Сахарная голова, Агрессор F ₁ , Колобок F ₁ , Флорин, Алабама F ₂ , Багаевская, Завадовская 257⁄263, Зимовка 1474, Лангедьек 4, Ликуришка сиво, Ломско, Харьковская зимняя, Южанка -31, тығыздығы жоғары қаудандардың арасынан мынандай сорттар алынды, олар: Агрессор F ₁ , Белоснежка, Зимовка 1474, Лангедьек 4, Харьковская зимняя және Алабама F ₂ [23] .

Белоруссияда жүргізілген зерттеулер көрсеткендей, Юбелейная 29 және Белорусская 85 аналық - штеклинговтан алынған тұқымдарының себінді сапасы және ұрпақтық тұқымның сапасы стандарттық аналықтан кем түспеді [24] .

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.