Натюрморт бейнелеу өнерінің ерекше жанры

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 71 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

ТАРАЗ МЕМЛЕКЕТТІК ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ИНСТИТУТЫ

Асанова Ж.

„ Қазақ ұлттық музыкалық аспаптары “

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

5В010700- „Бейнелеу өнері және сызу“

Тараз 2013

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

ТАРАЗ МЕМЛЕКЕТТІК ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ИНСТИТУТЫ

Қызметте қоланду үшін (қажет кезінде)

“Қорғауға жіберілді”

“Бейнелеу өнері және сызу” кафедра

меңгерушісіМ. М. Усупов

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

Тақырыбы: „Қазақ ұлттық музыкалық аспаптары“ 106х80

5В010700- „Бейнелеу өнері және сызу“ мамандығы бойынша -

„Бейнелеу өнері және сызу“

Орындаған: Асанова Ж.

Ғылыми жетекшісі: п. ғ. к., д. м. а Джанаев М. Б.

Тараз 2013

Мазмұны

Кіріспе .

1 Бейнелеу өнеріндегі натюрморт жанрының және оны оқытудың

теориялық мәселелері

1. 1 Натюрморт және оны оқыту негіздері .

1. 2 Натюрмортты жазықтықта бейнелеу композициясы - көркем тәрбие

негізі

1. 3 Натюрморт тақырыбында сабақ жүргізу әдіс-тәсілдері мен

құрылымы

2 Шығармашылық натюрморт орындау негіздері мен оқыту жолдары

2. 1 Оқу және шығармашылық натюрморт түрлері және негіздері . .

2. 2 Натюрморт жанры көркемдік талғам қалыптастыру құралы

2. 3 Бейнелеу өнерінің натюрморт сабақ түрлері көркем білім мен

тәрбие негізі . .

3 Натюрморт арқылы оқушылардың бейнелеу өнеріндегі шығармашылық іс-әрекеттерін қалыптастыру

3. 1 Бейнелеу өнерінде шығармашылық іс-әрекетті қалыптастыру . .

3. 2 Натюрморт жанры арқылы көркемдік тәрбиеге баулу .

3. 3 Натюрморт сабағының практикалық-сарамандық көркемдік іс-әрекеттерінің түрлері .

3. 4 Дипломдық жұмыс тақырыбы бойынша композициялық ізденістер…….

Қорытынды

Қолдданылған әдебиеттер тізімі

Қосымша көрнекіліктер

Кіріспе

Дипломдық жұмыс көкейкестілігі. Натюрморт бейнелеу өнерінің ерекше жанры. Біздің дипломдық жұмысымыздың тақырыбы «Қазақ ұлттық музыкалық аспаптары» деп алынды. Мұнда біз бейнелеу өнерінің живопись түрінде, натюрморт жанрында орындалған өнер туындысын ұсынамыз. Дипломдық жұмыс тақырыбы мектеп оқушыларының ой-өрісіне, жас ерекшеліктеріне лайық болуын ойластырдық. Натюрморт-жансыз денелер бейнесі жанры мектеп оқушыларын ерекше қызықтыратындығы белгілі. Бұл жанр балалар табиғатына, мінез-құлқына етене жақын. Сондай-ақ, бұл жанрда жұмыс істеу процесінің, қызмет ерекшелігінің өзі оқушылар қызығушылығын тудыратындығы мектеп тәжірибесінен белгілі. Қысқаша айтқанда, табиғат жанры оқушылар көңіліне аса қонымды, қызықты, сезімдік-танымдық шығармашылық қызмет түрі.

Натюрморт жанрында жұмыс орындау барысында оқушылар түрлі табиғат заттарын, олардың көріністерін, олардың ерекшеліктерін бақылап өздерінің эстетикалық сезімдерін, талғамдарын қанағаттандырады. Натюрмортты бейнелеудің өзі олардың шығармашылық ынтасын арттырып, көркемдік талғамын қалыптастырады.

Міне, осы мәселелерге байланысты жұмыс көкейкестілігі анық байқалады.

Бейнелеу өнерін оқытуда мұғалім оқушылардың ой-қабілетінің дамуын, қызығушылықтарын, психологиялық ерекшеліктерін жақсы білуі тиіс. Оқушылардың қоршаған ортаны, өнер шығармаларын эстетикалық қабылдауы, өнер түрлерін, жанрларын білуі, олардың көркем талғамдары мен шығармашылық ой жүйесін дамыту осының барлығы мектептегі оқу-тәбие процесінде жетілуі тиіс.

Бейнелеу өнері мұғалімі мектеп оқушыларының өнердің идеялық, имандылық құндылықтарын түсінуіне оған қызығуына өнерге қажетті қажеттілігін арттыруына және бұл үшін олардың қажетті білім мен іскерлікті тереңдетуге ұмтылуы тиіс.

Бейнелеу өнерін оқыту әдістемесі ғылыми түрде практикалық жұмыс тәжірибесін теориялық негізде қорытындылап, бейнелеуге үйрету әдістемелерін ұсынады. Оқыту әдістемесі педагогикалық және психологиялық, эстетикалық, өнер тарихы мен деректерімен негізделген. Ол бейнелеу өнері мен заңдылықтарын қалыптастырып, жас түлектерді оқытып тәрбиелеудің жаңа қазіргі кезеңдегі әдістемесін көрсетеді.

Практикалық тәжірибелік әдістеме оқыту мен тәрбиелеу процесін зерттейді.

Жас жеткіншектерді оқыту мен жеке тұлға қалыптастырып дамыту мәселелерінің бейнелеу өнері сабақтарында оқыту және тәрбиелеу көкейкестілігі ең алдымен ғылымның деңгейімен, көркем білім проблемаларымен анықталады.

Қазіргі кезеңде қоғамдық кәсіптік қызметтің барлық саласында шығармашылық қабілет қоғамның әлеуметтік-экономикалық поцесінің негізі болып табылады.

Қоғамдық прогрестің өте қасиетті саласының бірі бұл - оқыту мазмұны мен процесін жаңғыртып жандандыру және оның негізінде оқушылар шығармашылығын дамыту.

Бейнелеу өнер сабағы оқушылардың эмоциялық сезімдерін қозғап, қызығушылығын оятып, белсенділіктерін арттырып, оқуға ынталандырып, жаңа білім бере отырып олардың шығармашылық қабілеттерін дамытатындай етіп құрылуы тиіс.

Мұғалім алдында бейнелеу өнерінің оқыту әдістемесін жандандырудың күрделі мақсаттары тұр.

Алға қойылған мақсаттарға жету үшін, оқыту және тәрбиелеу әдістемелерін, білім мазмұны мен өмір талаптарына сай қолдану қажет.

Бұл ретте жаңа оқу материалын түсіндірудің дәстүрлі ауызша түрінен басқа да түрлерін пайдалану қажет. Мұндай оқыту әдістемелері: мұғалім жетекшілігімен оқушылардың өз бетінше шығармашылық ізденістері; өз бетінше шығармашылық жұмыс орындау; бағдарламалық және проблемалық оқыту; бейнелік тұжырымдау.

Мұндай оқыту әдістемелері және басты шығармашылық қызмет оқышылардың белсенділігін дамытып, көркемдік дағдыларын шынықтырып, рухани эстетикалық қасиеттерін қалыптастырады.

Бейнелеу өнері, оның ішінде натюрморт жанры тақырыптарында жұмыс орындау, бейнелеу әдіс-тәсілдерін, орындау жолдарын меңгерту, педагогикалық өнер танымдық тәсілдер негізінде іске асырылады.

Бұл бейнелеу өнеріне оқыту әдістемелері белгілі ғалымдар В. В. Алексеева, Г. В. Беда, И. П. Глинская, В. С. Кузин, Г. В. Лабунская, еңбектерінде жан-жақты қарастырылған. Онда оқыту жолдары және оқыту проблемалары жан-жақты ғылыми негізде көрсетілген. Алайда әлі де жазықтықта бейнелеу композициясын оқыту жолдары, жүйелі оқыту әдіс-тәсілдері толық қарастырылмаған. Мысалы: оқыту методтары мен оқушылар жұмыс процестерінің кезеңдік байланыстары, сабақ барысындағы әр кезеңге сай қолданылатын методикалық тәсілдер көсетілмеген. Тәжірибе жұмыстары екі кезеңде өткізіледі. Ол оқыту бақылау арқылы және тәжірибе негізінде педагогикалық практика кезінде жүргізіліп отырады.

Тәжірибе процесінде дәстүрлі әдіс-тәсілдермен қатар жаңа қазіргі кезең талаптарына сай оқыту тәсілдері де қолданылады. Натюрморт жанрының композициялық мәселелері, оны оқыту әдіс-тәсілдері және оның теориялық мәселелерін көрнекті педагог ғалымдар, өнер зерттеушілері Беда Г. В., Маслов Н. Я., Ростовцев Н. Н., Кузин В. С., Барщ А. О., Шорохов Е. В., Ящухин А. П., Федров-Давыдов А. А., Суздалев П. К., Стасевич В. Н. т. б. ғалымдар өз ғылыми еңбектерінде жан-жақты талдап көрсеткен. Осы еңбектерді оқи отырып біз натюрморт жанрының теориялық негіздерін, оның мазмұнын талдадық. Натюрморт жанрындағы дүние танымдық негізде теориялық және шығармашылық жұмыс орындау әдістемелерін толық қарастыру мәселелері тәжірибе негізінде алға қойылады.

Қазіргі кезең талаптары жалпы орта мектептерде бейнелеу өнерін оқытудың алдыңғы қатарлы жаңа әдістемелерін қажет етеді. Бейнелеу өнері пәні өнердің барлық түрлерімен жанрларын қарастырады. Бейнелеу өнерінің негізіг бір саласы натюрморт жанры. Натюрморт жанры өзінің мазмұнымен түрі жағынан ерекше өнер түрі. Оның өнермен оқытудағы алатын орны да ерекше. Натюрморттың қабылдау сабақтарымен практикалық сабақтардағы тәрбиелік мәні аса зор. Суретшілер натюрмортты басқа да жанр картиналарын орындау кезінде де пайдаланады. Натюрморт жанрлық картинада, портреттік картинада да қолданылады. Яғни натюрморт өнердің барлық саласында орын алады.

Ал жеке жанр ретінде натюрморттың мазмұны мен мәні әрине өте тереңде жатыр.

Мұндай жағдайда суретшінің алдына қойған мақсаттарына сай натюрморттың орны, композициялық құрылымы мен мазмұны да өзгеріп отыруы мүмкін. Образдың көркем психологиялық шешімін табуда натюрмортқа сан түрлі мән беріліп көрсетілуі де мүмкін. Натюрморттағы заттар бейнесінің түр- түсі, пішіні, олардың орналасуы, бір-біріне қатынасы, композициялық құрылымы мен түстік- тондық үйлесімдері адам көңіл- күйіне, сана- сезіміне түрліше әсер етіп белгілі бір образды сомдайды. Натюрморт сырт көзге қарапайым бола тұра өте күрделі философиялық, психологиялық, эмоциональдық- сезімдік жай күйді көрсетіп адамзат танымына әсер етуі мүмкін. Кейде натюморт сюжеттік картиналардан гөрі жоғары көзқарасты меңзеп, адам қабылдаушылық сезімдеріне үлкен де салмақты ой қозғауы мүмкін. Оның құпия жұмбақтарын іздеуде сурет салу жолдары бойынша оқыту оқушылар сезім талғамдарын қалыптастырады.

Бүгінгі таңда бейнелеу өнері сабақтарында оқытудың көркемдік- сезімдік жақтары қарастырылып оқыту әдістемелері жаңа бағытта қолданылуы тиіс. Сурет сабағы өнер сабағы болғандықтан оны оқыту әдістемесі көркем образға негізделуі табиғи заңдылық болып табылады. Ал дәстүрлі әдістемеде бейнелеу тәсілдері көбінде геометриялық салу жолдарына негізделіп түрлі өлшемдік түсініктер беруге жұмылдырылады. Натюрмортты бейнелеу осындай орындау тәсілдеріне байланысты толық мәнінде дұрыс жолға қойылмады.

Әлде де дәстүрлі оқыту тәсілдері оқушылар көркемдік талғамдарын қалыптастыруда дұрыс жолға қойылмаған. Сондықтан қазіргі кезеңде бейнелеу өнері сабақтарында, натюрмортты оқытуда жаңа мазмұн, мақсат міндеттер қойып, жаңа бағытта жаңа, қазіргі кезеңге сай оқыту тәсілдерін қарастыру қажеттігі туындайды.

Бейнелеу өнерінен жаңа оқу бағдарламалары да жасалынып, оқыту әдістемелері дайындалған. Осы мәселелерге орай біз өз дипломдық жұмысымызды академиялық және оқу суреттерін бейнелеу өнері сабақтарында, натюрмортты бейнелеуде қазіргі кезең мақсаттарына сай қолдану жолдарын қарастырамыз.

Сондықтан біз бейнелеу өнері сабақтарында академиялық оқыту және шығармашылық орындау тәсілдерін қатар қарастырамыз.

Осы мәселеге байланысты заттың өзіне қарап суретін салу сабақтарын өткізу жолдарын натюрморт құру тәсілдері арқылы көрсетеміз. Себебі академиялық сурет, натюрморт суреті негізінен заттың өзіне қарап салу жолдарына негізделген.

Сондай- ақ, бұл сабақтарда сурет салу техникасы ерекше орынға ие болатындықтан, біз натюрмортты салу техникасын, оның құрылымын, оқыту жолдарын көрсеттік.

Сондықтан біз қазіргі кезең талаптарына сай оқыту жолдарын қарастырып бейнелеу өнері бағдарламасына талдау жасап осы сабақ бойынша тақырыптық натюрморт құру ерекшеліктерін қарастырамыз.

Мұнда заттардың сыртқы қарпайым бейнесі ғана емес, материалдық, танымдық мазмұны да суреттеледі. Жансыз денелер бейнесі тылсым дүниесі де натюрмортта адам санасында күрделі өзгерістер туғызып адамзат тәрбиесіне, өмірлік көзқарасына тікелей әсер етеді. Бұл өнер түрі өзінің ерекше құндылығымен оқушылардың талғам түсініктерін, сана-сезімін қалыптастыра отырып, оларды идеялық-эстетикалық тәрбиелеудің дәйекті құралы болып қалады. Натюрморт өнерінің келесі бір мәні ол өзіндік творчестволық ізденіс негізі. Яғни ол, суретшілік шеберлікті қалыптастырып, суретші қолтаңбасын, стилін, орындаушылық дағдыларын шыңдау қызметі.

Зерттеу нысанасы: осы аталған мәселелерді негізге ала отырып, біз өз дипломдық жұмысымыздың нысанасы етіп шығармашылық натюрморт композициясын қалап алдық.

Зерттеу пәні: «Қазақ ұлттық музыкалық аспаптары» тақырыбындағы шығармашылық натюрморт және оны оқыту әдіс-тәсілдері. Бұл натюрморт құрылымы өз тақырыбына сай зат түрлерінен тұрады. Мұндағы орналасуы да, түр-түсі де, пішіндерінің ара қатынастары да, тондық түстік ерекшеліктері де белгілі бір бейнелік өнермен түстік өнер үндестігін шешуге бағытталған.

Сондай-ақ мұнда бейнелік өнермен натюрморттық живопись өнерінің көркем-эстетикалық тәрбиелік байланысыда қарастырылған.

Дипломдық жұмыс мақсаты: Бейнелеу өнері сабақтарында натюрморт жанрын оқыту жолдарын, оның көркем образдық негіздерін талдап, оқыту әдістемелерін негіздеу.

Дипломдық жұмыс орындау міндеттері:

- бейнелеу өнерінің натюрморт жанрына теориялық талдау жасау;

- бейнелеу өнерінің натюрморт жанрын орындау әдіс-тәсілдеріне

теориялық талдау жасау;

- бейнелеу өнерінің натюрморт жанрын оқыту әдістеріне теориялық

талдау жасау;

- натюрморттық живопись өнерінің көркем-эстетикалық тәрбиелік

мазмұны мен мәнін анықтау;

шығармашылық натюрморт орындау және оны оқыту әдіс-тәсілдерін анықтау;

Жұмыстың ғылыми-шығармашылық жаңалығы: Біздің дипломдық жұмысымыздың ғылыми жаңалығы бейнелеу өнеріндегі натюрморт жанрының оқыту процесіндегі орнымен тәрбиелік мәнін қарастырып талдау.

Мұнда алғашқы кезеңде натюрморт қойылымын құру жолдары, оқу және шығармашылық натюрморт мәні мен мазмұны, алатын орны талданып, көрсетіліп белгілі бір бағыт анықталды. «Қазақ ұлттық музыкалық аспаптары» тақырыбында түпнұсқалық шығармашылық натюрморт жұмысы орындалды.

Натюрморт жанрын оқытуда көркем образдық оқыту әдістемелерін қолдану, оқушылар көркемдік талғамдары мен шығармашылық қабілеттерін дамытатындығы анықталды. Шығармашылық натюрморт орындаудың жас өспірімдер көркем-эстетикалық тәрбиесіне белсенді әсер ететіндігі анықталды. Натюрморт негізінен оқу және шығармашылық мақсаттарды оқыту- тәрбиелеу процесінде жан- жақты іске асыру үшін орындалады.

Зерттеу және шығармашылық әдістер:

- ғылыми педагогикалық, психологиялық, эстетикалық әдебиеттерге талдау;

- натюрморт сабағы бойынша сабақ жоспарларына, оны оқыту әдістемелеріне талдау;

- долбарлар, нобайлар, этюдттер, эскиздер салып орындау;

- графикалық және түстік эскиздер орындау;

- оқушылар бейнелеу жұмыстарын талдау және бағалау;

Дипломдық жұмыстың практикалық құндылығы:

Дипломдық жұмыстың тәжірибелік практикалық құндылығы болып жалпы орта мектептерде шығармашылық натюрморт орындау әдіс-тәсілдерін және оны оқыту жолдарын ғылыми теориялық тұрғыда қарастыру болып табылады. Жалпы орта мектепте шығармашылық натюрморт орындаудың көркем-эстетикалық тәрбие берудегі мәні мен маңызы анықталып оны қолдану жолдары қарастырылады. Бұл теориялық тұжырымдарды оқыту барысында қолдану нәтижесінде оқушылардың көркем-эстетикалық талғамдары қалыптасып, шығармашылық белсенділіктері артады.

Сонымен бұл дипломдық тақырып көкейтестілігін, қажеттілігін көрсетеді. Біздің дипломдық жұмысымыздың негізіне Қазақстан суретшілері туындыларындағы натюрморт жанрының тәжірибелік және тәрбиелік мәні ерекше болды. Қазақстан суретшілерінің натюрморттық композициялық шығармаларының орындалу тәсілдері де, ұлттық ерекшеліктері де, өзіндік түстік құрылымдары да біздің жұмысымызға құнды деректер беріп жол сілтеп отырады.

Қазақстан суретшілерінің А. Ғалымбаева «Дастархан», «Ежелгі қазақ керамикалары», Г. Исмайлова «Қымыз», Т. Тоғыспаев «Қызыл фондағы натюрморт», О. Кужеленко «Апельсин натюрморт», А. М. Черкасскии «Гүлдер», «Трезедегі натюрморт», Э. Бабад «Кактус гүлдері», «Демалыс», В. Я. Ткаченко «Гүлдер», Ә. А. Жүсіпов «шынылы натюрморт», Т. Әбуов «Домбырамен натюрморт» сыршырайлық натюрморттары елімізде бұл жанрдың өзіндік ерекше орнын, орындалу мектебін көрсетеді. Бұл натюрморттардың өнердегі құндылығымен қатар тәрбиелік мәніде ерекше. Аталған өнер туындылары біздің жұмысымызға негіз болып отырды. Сонымен қатар біздің жұмысымыздың өзіндік мақсаты түрлі заттарды, аспаптарды бейнелеудегі өнер үндестіктерін іздеу. Біздің дипломдық жұмысымыздың мазмұны, бейнелеу өнеріндегі натюрморт жанрының оқыту процесіндегі орнымен тәрбиелік мәнін қарастырып талдау.

Мұнда алғашқы кезеңде натюрморт қойылымын құру жолдары, оқу және творчестволық натюрморт мәні мен мазмұны, алатын орны талданып, көрсетіліп белгілі бір бағыт анықталды. Натюрморт орындау кезеңдері, тәсілдері қарастырылды.

Жалпы алғанда біздің біздің дипломдық жұмысымыз негізгі шығармашылық натюрморт картинасынан, қосымша түсініктеме жазбадан тұрады.

Ал түсініктеме хатымыз кіріспеден, үш бөлімнен, қорытындыдан, қолданылған әдебиеттер тізімінен, қосымша көрнекіліктерден тұрады.

Дипломдық жұмыс ғылыми әдебиеттерге, өнер туындыларына, заттар шынайы құбылысын реалистік бейнелеуге негізделіп орындалған және педагогикалық тәжірибеден Абай атындағы № 26 мектебінде өтіліп практикада қолданыс тапқан.

1 Бейнелеу өнеріндегі натюрморт жанрының және оны

оқытудың теориялық мәселелері

1. 1 Натюрморт және оны оқыту негіздері

Тұғырлық живопись композициялық шығармашылықтың жалпы заңдылықтарына негізделеді. Тұғырлық живописьтің өзіндік спецификалық ерекшеліктерімен қатар, әр жанрдың ерекше құрылымдық қасиеттері болады.

Басқа жанрларға қарағанда шығармашылық натюрмортта суретші заттарды композициялық орналастыруда өзін еркін сезінеді. Суретші кез келген жағдайда натюрморт заттарын еркін орналастырып олардың орнын ауыстыра алады. Оқу натюрмортында композициялық жұмыс картиналық жазықтықта натюрморт заттарын, натюрмортты орналастыруға бағытталады. Натюрморт заттары тобының ерекшеліктеріне байланысты, яғни олардың көлеміне, биіктігі мен еніне, кеңістік тереңдігіне, заттар түр-түсіне қарай суретші бейнелік жазықтық өлшемін, форматын, композициялық орталығын, тондық немесе түстік қатынастарын анықтайды.

«Натюрморт» термині француз тілінен «өлі табиғат» деген мағынаны білдіреді және ол тұрмыс заттарын, жеміс-жиделерді, жан-жануарлар мен құстарды және т. б. жансыз денелерді бейнелеуді көздейді. Натюрморт адам өміріне, тұрмысына қажетті заттарды көркем бейнелеу өнерінің жеке бір түрі және жанры.

Қазіргі кезеңде бейнелеу өнерін оқыту түрлі оқыту әдістемелері мен жолдарын қарастыруда. 50- 60 жылдары сурет сабақтарын оқытуда негізінен классикалық академиялық сурет салу жолдары қолданылды. Жалпы орта мектептерде схемалық, геометриялық салу тәсілдері арқылы заттың өзіне қарап салу, тақырыптық сурет салу, сәндік суреттерді салу сабақтары өткізілді.

Бұл сабақтар көпшілік жағдайда бір жақта сурет салу техникасына ғана үйретіп оқушылардың творчестволық дамуына мүмкіншілік бермейді. Бұл сурет салу жолдары негізінен өлшеу, есептеу, көмекші сызықтар салу тәсілдер арқылы орындалып оқушылардың сурет салуға деген қызығушылығын төмендетеді. Сондай-ақ бұл оқу натюрмортында түрлі ережелер, орындау тәсілдері, салу заңдылықтары, орындау жолдары сақталады.

Ал шығармашылық натюрмортта оқушының, үйренушінің творчестволық қабілетін, әдет дағдыларын қалыптастыруға қажетті әрекеттер орындалады.

Шығармашылық натюрмортта адам сезімі, жай-күйі, толғаныс, қорқыныш, мұң т. б. әрекеттер әсер етеді. Шығармашылық натюрморт көркем образдық негізде орындалуы тиіс.

Мұндай натюрмортта суретші әр- қилы тәсілдер қолданып, адам жан-дүниесіне әсер ететіндей көркем- образдық шешімдер табуға тырысады.

Кез келген зат тобы натюрморт болып санала бермейді.

Оқу натюрморты да, творчестволық натюрмортта жан- жақты талданып, белгілі- бір мақсатты көздей отырып іріктеліп қойылуы тиіс. Мұнда натюрморттағы мазмұнына сай әрбір зат пішіні, түрі, түсі, көлемі т. б. ерекшеленеді, түрлі қасиеттері ескеріледі.

Заттар құрылымы да натюрморттың идеялық мазмұнына, композиция тақырыбына сай болуы керек.

Жалпы натюрморт қойылымын дұрыс іріктеп қоя білуде үлкен творчестволық ізденісті талап етеді. Сондықтанда сурет пәні мұғалімі бұл мәселеге өте жоғары дәрежеде мән беруі тиіс.

Сондай- ақ натюрморт композициясы барлық заңдылықтарды талап етуді көздейді. Сондықтан натюрморт қою барысында ол қойылатын орын, кеңістік, затар көлемі, заттар ара қашықтығы барлығы дерлік ескеріледі. Мұнда сондай- ақ реалды табиғи кеңістіктің бейнелік кеңістік ерекшеліктері де ескеріледі. Салу күрделілігін анықтайды.

Натюрморт құру барысында әрбір заттың басқа заттармен үйлесуі, олардың бір- біріне деген қатынасын, түстік, тондық ерекшеліктерін үйлестіре ортырып қойылуы тиіс.

Натюрморт құрастыру кезеңінде оның көлемдік, кеңістіктік құрылымы дерлік дұрыс сақталынуы тиіс.

Композициялық натюрморт қойылымында ондағы негізгі, мазмұнды ашатын, композициялық ой- түйінін көрсететін орта болуы тиіс. Қойылымдағы барлық бөлшектерде, заттарда осы орталықта бағындырылып отырады. Яғни композициялық орталық нақты анықталып қойылуы керек. Жалпы натюрмортта бір тұтастық қалып сақталынады. Осындай жағдайда ғана натюрморттың көркем мазмұны анықталады. Қойлымда, немесе бейнеде бірнеше композициялық орталық болуы композицияның бір тұтастық қалпын бұзады. Бұл жағдайда композицияның көркем образдық мәселелері орындалмайды.

Натюрморт композициясын дайындау үшін ең алғаш тақырып, тақырыпқа сай ой- түйін ойластырылып алынады.

Содан соң белгілі мөлшерде іздену суреттері-долбар, нобай, эскиздер, жорамал суреттер салынады. Яғни бейнелік ізденіс суреттері орындалады.

Эскиз орындау барысында композициялық орталық анықталуы тиіс.

Тақырыптық натюрморт композициясы жоғарғы дәрежедегі эстетикалық талғам тұрғысынан түрлі орындаушылық міндеттерді талап етеді.

Мысалы кейбір натюрморттар идеялық ой- түйінді көрсету үшін бірқалаптылық, тепе- теңдік сақтау міндеттері қойылуы мүмкін. Ал кейбір жағдайда суретші қуаныш, сүйініш, сұлулық әсерді бейнелеу үшін натюрмортта композицияны қолданып түрлі пішіндер ритімді түрде орналастырылуы мүмкін.

Сондай- ақ басқаша композициялық мазмұнды көрсету үшін контарстық заңдылықтарды қолдануы мүмкін.

Мысалы түрлі заттар пішінін, түсін т. б. ерекшеліктерін контрастық түрде салыстыру заттардың, олардың түрлі қасиеттерінің өлшемдік, пішіндік, тондық, түстік ерекшеліктерін анықтайды.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.