Кәсіптік оқыту әдістері
Мазмұны
Кіріспе
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... 3-4
1. Кәсіптік оқытудың
әдістемесі ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .5
1.1. Кәсіптік оқытудың мақсаты мен мазмұны
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... .5-9
1.2. Кәсіптік оқытудың негізгі ұйымдастыру формалары
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .10 -22
1.3. Кәсіптік оқыту
әдістері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...23-27
2. Жобалау объектісін таңдау және
негіздеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... 28
2.1. Шығармашылық негіздерді
талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... .28-33
2.2. Жобалау объектісіне қойылатын
талаптар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ...33-38
2.3. Объект моделі модификацияларын
құру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ..38-44
2.4. Негіздеу және материалдарды
таңдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ..45
2.4.1. Материалдар мінездемесі
(сипаттамасы) ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ...45-48
2.4.2. Конфекциондық
карта ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 49
3. Өңдеу тәсілдерін және қондырғыларды
таңдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... .50
3.1. Өңдеу
режимдері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .50-52
3.2. Қондырғыны таңдау және
сипаттау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ..53-57
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
..58-59
Қолданылған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .60
Кіріспе
Қазақстан жолының жаңа кезеңі- экономиканы нығайтудың, халықтың әл-
ауқатын арттырудың жаңа міндеттері.
Қазақстан үшін экономикалық табыстар мен қоғамдық игіліктерді
қамтамасыз етудің оңтайлы теңгерімін табу- өмірлік маңызды нәрсе.
Менің тапсырмам бойынша Үкімет қағидатты түрде жаңа Жұмысқа тартуды
қамтамасыз етудің бағдарламасын бекітті. Онда үш маңызды міндет қойылған.
Біріншіден, оқыту мен жұмысқа орналасуға септесудің тиімді жүйесін жасау.
Екіншіден, ауылдық жердегі кәсіпкерлікті дамытуға септесу. Үшіншіден, еңбек
ресурстарының жинақылығы, Қазақстанның экономикалық тұрғыдан белсенді
орталықтарында жұмысқа орналастыруға басымдық беру. 2011 жылы бұл
Бағдарлама қанатқақты режімде 60 мыңға жуық адамның қатысуымен сынақтан
өтті.
Біздің маңызды міндетіміз- басқарушылардың білікті саяси табын
дайындау. Үкіметке, Президент Әкімшілігіне 2012 жылдың алғашқы
жартыжылдығының соңына дейін Президенттік кадр жасағына кандидатуралар
жөнінде ұсыныстар дайындауды тапсырамын. Арнаулы комиссия кандидатураларды
білімі мен кәсібилігі, жоғары моральдық сипаты, бастамашылдығы мен
тапсырылған учаскедегі жұмысының табыстылығы өлшемдері бойынша іріктеледі.
[1]
Егемен ел атанғалы екінші онжылдыққа қадам басқан республикамыздың
алдында тұрған басты міндеттердің бірі- әлемдік қауымдастыққа Қазақстанның,
оның экономикасы мен білімнің бәсекеге қабілеттіліңгін арттыру.
Бағдарламада кәсіптік білім беру жүйесінің құрылымын өзгертіп
дайындалатын мамандарды стандарттау жүйесі ұсыныстарына сәйкестендірі
көзделген. Аталған шаралар іс жүзіне асқанда білімді басқарудың тиімді
жүйесі құрылып, кәсіби шараларды өздігінен творчествалық тұрғыдан шеше
алатын бәсекеге сәйкес мамандар даярланып тұлғаның кәсіби- бәсекелестігін
қалыптастыру қамтамасыз етіледі.
Бағдарламада кәсіптік білім жүйесінің құрылымын өзгертіп дайындалатын
мамандарды стандарттау жүйесі ұсыныстарына сәйкестендіру көзделген. Аталған
шаралар іс жүзіне асқанда білімді басқарудың тиімді жүйесі құрылып, кәсіби
шараларды өздігінен творчествалық тұрғыдан шеше алатын бәсекеге сәйкес
мамандардаярланып тұлғаның кәсіби- бәсекелестігін қалыптастыру қамтамасыз
етіледі.
Қазіргі заманғы білім әлемінде болып жатқан революция оның адам
өмірдегі алатын орнын түбегейлі өзгертті. Бүкіл өміріне жететін білім
деген қағида Өмір бойы алатын білім талабымен алмасты. Оған негіз болған
қазіргі өзгертіп жатқан техология мен ақпарат ағымдарының қарқынды дамуы,
адамның алған білімі мен мамандығының тез ескіріп сәйкессіз болып қалуы.
Адамзаттың ойлау жүйесіндегі түбегейлі өзгерістер өмірдің барлық саласын
қамтыған. Аталған құбылыстан сырт қалу қоғамымызға үлкен сын. Бұл тұрғыда
әлемдік өркениеттің ұйытқысы болып отырған біліктілік пен білім кеңістігін
интеграциялау бағыты мен бағдары бүгінгі күннің негізгі проблемасы. Сондай-
ақ оқушыға өздігінен ұғыну талдау, ақпаратты тиімді пайдалану,қоғамда
пайдалы тұрғыдан араластыру құзыреттілі негізгі қажеттілік.
Қазіргі кезде көптеген оқу орындарында кәсіптік білім беру ескірген
материалды- техникалық база мен оқу- әдістемелік құралдармен, сондай- ақ
арнайы инженерлік- іскерлік педагогикалық дайындықтан өтпеген оқытушылармен
жүргізіледі. Сондықтан бүгінгі күнде еліміздегі үздіксіз кәсіптік білім
беру жүйесін реформалау үшін нарықтың дамуы мен өтпелі процесстерді есепке
алмай оқу орындарының бірі мен бірінің ара қатынас жүйелеріндегі және де
оқушылар мен өндіріс ерекшеліктерін ескертуді қажет етеді. Кәсіби мамандар
даярлау жаңа көзқараспен яғни еңбек ету білім мен біліктіліктің сұранысына
сәйкес болуы керек. Мамандар даярлайтын оқу орындары тек қана бір сатылы
болып, бір деңгейде кәсіптік білім беріп, ал ол нарық жағдайында шығынды
болып, білім мазмұнының демократияға сәйкессіздігіне соқтырады. Кәсіби
біліммен сусындаған бүгінгі ұрпақ ел болашағының тірегіне айналатынына
күмәніміз жоқ. [2]
Тігін өндірісінің басты мақсаты- халықтың мәдени даму деңгейін көтеру.
Тігін өндірісі адамдарды сапалы және кең көлемде киіммен қамтамасыз ету.
Халық тұтынатын тауарларды өндіру мен қызмет көрсету саласын дамытудың
маңызды мақсатының өркендеуі Тігін өндірісі қазіргі кезде жеке тігін
салондары мен сән ательелері жақсы жұмыс жасауда. Сән ательелерінде,
көбінде жаңа тігін машиналар қолдануда. Бұл киім сапасын кең көлемде
арттыруда. [3]
Халық тұтқаның тауарларды өндіру мен қызмет көрсету саласын дамытудың
комплексті бағдарламасында халықтың матаға, киімге, аяқ киімге, мәдени-
тұрмыстық және шаруашылық тауарларына (әсіресе демалыс, туризм және спорт
үшін) көпшілік қолды басқа да тауарларға жан- жақты сұранысын мейлінше
халықтың түрлі топтарының тілегіне сай ассортиментте әзірлеу белгіленген.
Бұйымдардың сапасының едәуір жақсаруы, олардың техникалық және эстетикалық
деңгейі, пайдалануға шыдамдылығы артуы тиіс. Тігін бұйымдарын үлгілеу мен
құрастыруды айтарлықтай жақсарту қажет. Тігін өнер кәсіби қазіргі кездегі
халық шаруашылығының индустриялық саласы болды, онда автоматтандыру және
механикаландырудың соны құралдары, электронды- есептеу техникасы, сондай-
ақ өнеркәсіптің басқа да бірқатар салаларының жетістіктері пайдаланылады.
Мұның бәрі маман- тігіншілерден мол білім, іскерлікпен кәсіби дағдырларды
талап етеді. Алға қойылған міндеттер жоғары оқу орындары, колледждер мен
кәсіптік- техникалық білім беру жүйесінде даярланатын маман кадрларсыз
жүзеге асуы мүмкін емес. Елімізді әлеуметтік- экономикалық жағынан дамыту
міндеттері жастарға кәсіптік-техникалық білім беру ісіне, халық
шаруашылығы үшін маман жұмысшылар даярлау сапасына жаңа, бұрынғыдан
әлдеқайда жоғары талаптар қойып отыр. Қазір кәсіптік- техникалық білім беру
жүйесі алдында- жас ұрпақты оқыту, оларға еңбек, адамгершілік және
эстетикалық тәрбие беру және ғылыми-техникалық прогресс талаптарына сәйкес
қоғамдық пайдалы еңбекке даярлау сапасын көтеру міндеті тұр. Дипломдық
жұмыс барысында зерттеліп отырған тақырып Кәсіптік білім беру және жас
қыздарға арналған сәнді көйлекті өндеу.
1. Кәсіптік оқыту әдістемесі
1.1 Кәсіптік оқытудың мазмұны және міндеттері
Білім беру жүйесін жаңғырту барысында біз үшін келесі іс- шараларды
жүзеге асы-рудың маңызы зор. Біріншіден, оқыту үдерісіне қазіргі замаңғы
әдістемелер мен технологияларды енгізу.
Бүгінде халықаралық стандарттар негізінде Назарбаев Университеті мен
Зияткерлік мектептер табысты жұмыс істеуде.
Кәсіптік- техникалық білім берудің озық мекемелерінің желісі дамып
келеді. Олардың тәжірибесін бүкіл қазақстандық білім беру жүйесіне таратып,
барлық білім беру мекемелерін солардың деңгейіне тарту қажет.
Екіншіден, педагогтар құрамының сапасын арттырудың маңызы зор. Арқаулық
педагогтік білім берудің үлгі - қалыптарын, мектептер мен жобалар
оқытушыларының біліктілігін арттыруға талаптарды күшейту қажет. Әр өңдіріс
педагогтардың біліктілігін артыратын интеграцияланған орталықтар жұмыс
істеуі тиіс.
Үшіншіден, біліктілікті бекітудің тәуелсіз жүйесін құру қажет.
Мемлекет бір мезгілде білім беру қызметтерін көрсетуге әрі олардың
сапасына баға беруге тиіс емес.
Үкіметке қазақстандық инновациялық жүйені нығайту қажет. Перспективалы
ғылыми- зертеулерді қаржыландырудың бюджеттік шығындарын инновациялық
гранттарды бөлу арқылы ұлғайту маңызды.
Ғылыми туралы жаңа заң ғылымды жүйелі мемлекеттік қолдай үшін негіз
қалайды. Отандық ғалымдарды қолдау қажет.
Назарбаев Университеті төңірегінде трансферт пен жаңа технологиялар
құруға ықпал ететін инновациялық- интеллектуалдық кластер қалыптасуы тиіс.
Астанада жоғары технологиялы кәсіпорындар құра отырып, біз бұл тәжірибені
Қазақстанның басқа да ғылыми- білім беру орталықтарына тарататын боламыз.
Бізде заңнамалық негіз бар. Бұл менің тапсырмам бойынша қабылданған
Индустриялық – инновациялық қызметті мемлекеттік қолдау туралы жаңа заң.
Соның негізінде мемлекеттің, бизнес пен ғылымның өзара іс- қимылының
инновациялық әлеуетін өрістету қажет. [1]
Қазіргі заман талабы- оқытудың жаңа технологияларын меңгеру. Білім беру
реформасы- Қазақстанның бәсекеге нақтылы қабілеттілігін қамтамасыз етуге
мүмкіндік беретін аса маңызды құралдырдың бірі. Тілдерді қолдану мен
дамытудың 2001-2010 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасында оның
міндеттерінің бірі ретінде Мемлекеттік терминологиялық комиссияның
мәртебесін арттыру, оның ережесін, міндеттерін, құрылымын қайта қарау
көрсетілген. Терминология мен термин мәселесінің тап қазір кезеңде
қаншалықты маңызға ие болып отыр. Сондықтан Елбасының Жарлығымен бекітілген
осы мәселе алдығы уақытта міндетті түрде шешіміш табуға тиіс.
Терминология бүгінгі күннің басты мәселесіне айналып отыр. Қазіргі жаңа
оқулықтарда термин сөздер көп келтірілген.
Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаев Болашақтың
іргесін бірге қалаймыз атты Қазақстан халқына Жолдауында: Біз кәсіптік
және техникалық білім берудің мазмұнын толық жаңартпақ ниеттеміз- деп баса
айтты.
Бүгінгі күннің басты талабы еңбек нарығы мен қоғамның қажеттіліктерін
қанағаттандыруда кәсіптік білім берудің беделі артып отыр. Осы мақсатта
2008 жылы Қазақстан Республикасында техникалық және кәсіптік білім беруді
дамытудың 2008-2012 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы әзірленді.
Оның мақсаты- техникалық және кәсіптік білім беру жүйесін қайта
ұйымдастыру, бәсекеге қабілетті дағдылары бар және білім алуды жалғастыру
үшін жеткілікті әлеуеті бар экономика салалары мен жұмыс берушілерді
техникалық және қызмет көрсету еңбегінің білікті мамандарымен қамтамасыз
ету.
Дамыған елдердегі білім беру жүйесінде ерекше маңызды мәселелердің бірі-
оқытуды ақпараттандыру, яғни оқу үрдісінде ақпараттық технологияларды
пайдалану. Қазіргі таңда елімізде білім беру жүйесінде жаңашылдық қатарына
ақпараттық кеңістікті құру енгізілді.
Қазіргі лицейдің даму болашағы қоғамның даму үрдісімен үнемі өсіп
отыратын ақпарат көлемінің әртүрлі тегімен анықталады. Оқушыларға білім
беруде жаңа оқыту технологияларын қолдану, инновациялық бағытта жұмыс жасау
заман талабына сай талап етіліде.
Білім – болашақ бағдары, кез- келген маман даярлайтын оқу орнының басты
міндеттерінің бірі- жеке тұлғаның құзіреттілігін дамыту. Құзірет- оқушының
жеке және қоғам талаптарын қанағаттандыру мақсатындағы табысты іс-
әрекетіне қажетті блім дайындығына әлеуметтік тапсырыс. Құзыреттілік-
оқушының әрекет тәсілдерін жан- жақты игеруінен көрінетін білім нәтижесі.
Оқушылардың түпкілікті құзіреттіліктері- білім берудің жаңа нәтижелер.
Құзіреттілікті оқушының пән бойынша игерген білім, білігінің жинағы деп
қабылдауға келмейді. Ол- оқу нәтижесінде өзгермелі жағдайда меңгерген
білім, білік, дағдыны тәжірибеде қолдана алу қабілетті болып табылатына
жаңа сапа. [3]
1.1.2 Пәнаралық байланыс негізінде еңбекке оқыту процесін ұйымдастыру
Қазіргі кезде білімнің интеграциялануын қамтамасыз ету, оның ғылыми
деңгейін арттыру, тұтастай алғанда оқушылардың танымдық әрекетіне тән
дағдыларды қалыптастыру міндеті күн- тәртібіне қойылып отыр. Оқу- тәрбие
процесінің пәнаралық байланыс негізінде ұйымдастырылуы ғылымдар жүйесінің
бір арнаға тоғысуы, адамның интеллектуалдық ақыл- ойын байытумен бірге,
бүкіл адамзаттық құндылықтар көзінің де бірлігін, жалпы ақиқат дүниенің
біртұтас жүйе екендігі туралы ғылыми көзқарастың қалыптасуына мүмкіндік
береді. Оқыту процесін тиімді ұйымдастыру, жеке пәндер арасындағы ортақ
ұғымдарды, заңдылықтарды бір- бірімен өзара байланыстылықта қарастыру,
оқушылардың танымдық, ізденушілік қабілеттерін, іс- әрекеттерін дамыту,
алған білімдерін жинақтау, тәжірибеде қолдана білуге үйрету тағы басқа
мәселелер дидактикалық тұрғыдан шешуді талап етеді.
Жалпы білімнің мазмұны ғылымдардың өзара байланысы, өндіріспен қоғамдық
дамудың жаңарту процесіне тікелей ықпал жасайды. Сондықтан қазіргі таңда
мектептегі оқыту процесін пәнаралық байланыспен өткізу ерекше көкейкесті
орын алып отыр және жалпы педагогикалық маңызға ие болуды.
Я.А. Коменский: өзара байланысы бар нәрселердің бәрі, сондай байланыс
күйінде оқытылуы керек,- деп жазды.
Пәнаралық байланыс ұғымы өз ішінде мынадай үш бөліктен тұрады:
Бірінші- байланыс құрамы. Бұған байланыстардың негізгі обьектілері
кіреді (оқу пәндері арасындағы құрамы мен тақырыптары және пәндік
хабарламалардың обьектілері).
Екінші- байланыс амалы, құралы. Бұл бір пәннен екінші пәнге және
басқаларына хабар беру арқылы жүзеге асырылады. Ал хабар кнез келген
теориялық жаңалық деп түсіндіріледі. Байланыс амалдарын таңдау әр түрлі
жағдайлармен шешіледі. Білім деңгейіне, көрнекі құралдарды, техникалық оқу
құралдарын, әр түрлі жабдықтарды қамтамасыз етумен анықталады.
Үшінші-байланыстың бағыттылығы. Хабардың, кейбір мәліметтердің бір
пәннен екінші пәнге беріп отыру бағыты. Сөйтіп, пәнаралық байланыс- маңызды
дидактикалық әдістемелік категория және оқыту жүйесінің бір проблемасы
ретінде танылады. Еңбекке оқыту әдістемесі де технология пәнін басқа
пәндермен байланыстылығына назар аударған. Технология пәні барлық пәндермен
тығыз байланысады.
Мектеп тәжірибесінде еңбек пәнінің мұғалімдері пәнаралық байланыс
негізінде сабақ өткізу барысында Киім конструкциясы, Маталардың
қасиеттері, Еңбек туралы мақал- мәтелдер, т.б. тақырыптарды ұсыну арқылы
оқушылардың білім байлығын, шығармашылық қабілетін, дағдыларын шебер
қолданылуын, олардың өздеріне зерттеу әдістемелік тұрғыдан қажеттілігін
дәлелдейді. Еңбек- қоғамды дамытудың құралы. Ендеше еңбек- адамның ақыл-
ойының көрінісі, әдет-ғұрпының байлығы, өнер- білім қазынасын меңгерудің
құралы. Пәнаралық байланыс танымдық іс- әрекеті негізінде басқа пәндерден
алған білімдерін еске түсіру арқылы ойлау қабіліттерін арттырады. . [5]
1.1.3 Еңбек тәрбиесінің мақсаты, міндеттері
Еңбек тәрбиесінің мақсаты- жас ұрпақтың дене және ақыл- ой еңбегіне
деген дұрыс қатынасын, өмірде де еңбекті қажетсінуіне тәрбиелеу.
1. Жастардың организмін дамыта отырып, сан қилы дене еңбегінің түрлерімен
таныстыру.
2. Оқу еңбегіне қызықтыру, үйрету, оған дағдыландыру.
3. Шығармашылық еңбек дегенді түсіндіру, нәтижесін таныту, оны
пайдалануды, бағалауды үйрету.
4. Еңбегінің нәтижесіне, аз да болса жеткен табысына қанағаттану, қуану
сезімін дамыту.
5. Саналы да, сапалы да еңбек етуге әдеттендіру, өйткені еңбек қоғамның
экономикалық байлығын арттырудың көзі.
6. Еңбек ету іскерлігін, дағдысын дамыту.
7. Еңбек мәдениетін сақтауға, еңбек уақытын, еңбек материалын үнемдеуге,
ұқыптылықпен жұмсауға үйрету.
8. Еңбегінің нәтижесіне, аз да болса жеткен табысына қанағаттану, қуану
сезімін дамыту.
9. Саналы да, сапалы да еңбек етуге әдеттендіру, өйткені еңбек қоғамның
экономикалық байлығын арттырудың көзі.
10. Еңбек ету іскерлігін, дағдысын дамыту.
11. Еңбек мәдениетін сақтауға, еңбек уақытын, еңбек материалын үнемдеуге,
ұқыптылықпен жұмсауға үйрету.
12. Қабілетіне қарай, мамандыққа ие болуына бағыт беру.
13. Еңбекке белсенділік, бастамашылдық, ұйымдастыруышылық, оны жоспарлай
білушілік мүмкіндіктерін дамыту.
14. Жас ұрпақтың еңбек арқылы адамдық және адамгершілік қасиеттерін
қалыптастыру.
Еңбекке оқыту мен тәрбиелеудің нәтижесінде қалыптасқан білім мен білік
дағды мен іскерлік жастардың өмірге, еңбекке құштарлығын арттырып,
мүмкіндігін дамытатын сенімді құралы. Жастарды болашақ мамандығына,
икемділігіне сәйкес тәжірибелік еңбекке дайындау, оларға еңбек етудің
дағдыларын игерту, еңбек пәні мен сынып жетекшінің басты парызы.
Білім негіздерін үйренудің өзі- оқушыларды еңбекке тәрбиелеудің
негізгі құралы. Оқу- үлкен ой еңбегі. Ол оқушының қоғам, халық, ата- ана
алдындағы жауапты міндеті. Оқушыларды жүйелі оқу еңбегіне үйрету- кітаппен
жұмыс, зертханалық жұмыстарды орындау, бақылау, өздігінен жұмыс істей алу
қабілетін дамыту, дағдысын қалыптастыру, жұмыс орнын таза ұстау- еңбек
тәрбиесінің міндеттерінің бірі.
Еңбек озаттары туралы баяндамалары, әңгімелер, диспуттар, кештер,
кеңесулер сияқты, т.б. тәрбие түрлері, көркемөнерпаздар үйірмесінің сан
салалы жұмыстарына оқушыларды қалаптастыру, оларды тиімді өткізудің мәні
зор.
Осы әдіс- тәсілдерді пайдалана отырып, қазіргі замандағы ғылым
жетістерін үйрете отырып, жан- жақты толыққанды тұлғаны қалыптастыру керек.
[5]
1.2. Кәсіптік оқытуды ұйымдастырудың негізгі формалары
1.2.1. Инновация кәсіби оқытуда
Еліміздің болашағы - жастарды мектеп қабырғасынан бастап жаңаша оқытып,
жаңаша ойлауға, іскерлікке тәрбиелеу- қазіргі заман талабы. Бүгінгі заман
мұғалімге сегіз қырлы бір сырлы болуды міндеттейді. Мұғалім үшін ең басты
нәрсе- әр шәкірттің жан дүниесінің есігін ашатын кілтті табу. Балаға әсер
ету жолдары түрліше болып келеді. Мұғалім ізденісті әр баланың ішкі
дүниесіне үңілуден бастайды. Оқушының ізденімпаздық, шығармашылық
қабілетіне қарай әдіс тәсілдері солардың қабылдау деңгейіне қарай іріктеп
алынады. Қазіргі кезде көп талқыланып жүрген оқыту түрлері-модулдік
технология, рейтингтік жүйе, дамыта оқыту технологиясы, сын тұрғысынан
ойлау сабақтары кеңінен қолдануда. Инновация латынның novus жаңалық және
in енгізу деген сөзінен шыққан, ал оның қазақша аудармасы жаңалық,
өзгеру деген мағынаны білдіреді. Осы жаңару, жаңалықтар мен өзгерістерді
кәсіби білім беру мектептерінің оқу- тәрбие үрдісіне енгізу, оқыту
технологиясын жетілдіру басты міндет болып табылады.
Тұлғаны тәрбиелеу үшін әрбір мұғалімнің мақсаты болу керек.
Педагогикалық технология оқыту мақсатында жетудің тиімді нақты жолдарын
көрсетеді. Ал мақсаттың нақты болуы нәтижемен тікелей жұптасып жатуы
педагогикалық технологияның түйіні болып табылады. Оқушыларға дәріс беру әр
мұғалімнен мықты білім, әдіс және оқытудың жаңа технологиясын талап етеді.
Оқыту белсенді және өнімді процесс есебінде берік білім алумен бағаланады.
Оқушылар пәнді неғұрлым терең игере алуын қамтамасыз ету үшін мұғалімнің
шығармашылық ізденісін, әдістемелік жаңалықтарға сергектігін, оны сабақ
өткізу барысында шебер пайдалана білуді талап етеді. Теориялық білімді іс
тәжірибемен байланыстыру, оқушылардың білімінің сапасын арттыру және оларды
еңбек етуге, өмір сүруге даярлаудың дидактикалық ұстанымдары, жаңа
педагогикалық технологияны енгізу оқытушы сабақ өткізуде қолдануға
міндетті.
Бүгінгі таңда оқу орындары мен өндірістік мекемелер арасында іскерлік
байланысқа жеке мән беру мәселесі өткір қойылуда. Өйткені өнеркәсіп
орындарына сауатты, жаңаша ойлау білетін, жаңа технологияларды терең
игерген жас мамандар ауадай қажет болып отырғаны ақиқат. Бұны қазір барлық
өндіріс орындары басшылары анық сезініп отыр, ал олардың көбісі өздерінің
мүмкіндіктері мен қажеттіліктеріне қарай жоспарлы түрде жасауда. [6]
Еліміздің білім беру жүйесінің бір бөлігі кәсіби маман даярлау. Қандай
сабақта да оқушыларды ізденіске баулу мұғалімнің басты мақсаты. Осы
мақсатты жүзеге асырудың бірден- бір жолы- сабақ процесінде ойын
элементтерін пайдалану болып табылады.
Педагогикалық мәселелерді терең түсініп, шығармашылықпен жұмыс істеуге
қол жеткізу үшін, жас ұрпаққа білім мен кәсіпті үйретіп, оны тереңдетіп
көркемдік талғамын арттырып, өмірге көзқарастарын дұрыс қалыптастыру
халықтық тәрбие беруде ізгі мінез- құлық, биік адамгершілігін арттыруда
білімнің сапасын жақсартып кәсіп үйретуде оны ұлттық дәстүрмен панорамалық
сабақтармен ұштастыру қажет.
Бұл тәсіл оқушылардың танымдық қызметін жақсартуға, ой-қиялын
жетілдіруге, қызығушылыққа бейімдейді.
1.2.2 Кәсіптік білім сапасын зерделеуді ұйымдастыру
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі Бастауыш және орта
кәсіптік білім беру ұйымдарының қызметін бақылау және мониторинг өткізу
әдісін әзірлейді.
Әдістемелік құрал Білім мемлекеттік бағдарламасын іске асыру
жөніндегі іс- шаралар жоспарының 45-тармағында сәйкес әзірленген.
Мониторинг- дегеніміз білім беру ұйымдарында Қазақстан Республикасының
білім саласына арналған заңнамалары мен нормативтік- құқықтық актілерінің
орындалуын бақылау, зерттеу, талдау.
Орта кәсіптік білім беру ұйымдарының қызметін бағалау және мониторинг
өткізу оқу- әдістемелік, тәрбие және ұйымдастыру жұмыстарын жетілдіру
арқылы мамандар даярлау сапасын арттыру үшін жағдай жасауға, білім сапасын
жақсартуға және педагогикалық ұжымдардың ынтасын арттыруға бағытталған.
Білім беру ұйымдарының қызметін бағалаудың мақсаты Қазақстан
Республикасындағы кәсіптік білімді дамыту және жетілдіру, орта кәсіптік
білім беру жүйесіндегі озық тәжірибелерді насихаттау, тарату, кәсіптік
мектептер (лицейлер) мен колледждерді дамытудың қарқыны, деңгейі туралы
нақты мәліметтердің, орта кәсіптік білім беруді жоспарлаудың және
мемлекеттік басқару органдарын ақпараттық сараптау материалдарымен
қамтамасыз ететін деректер қорын жасау болып табылады. Кәсіптік білім беру
ұйымдарының қызметін бағалауға арналған көрсеткіштердің біріңғай жүйесі
білім беру ұйымдарымен қатар, білім саласындағы жергілікті және орталық
атқару органдарында да компьютерлік технология жолымен мониторинг жүргізу,
Жылдың таңдаулы кәсіптік мектебі, Жылдық таңдаулы колледжі конкурстарын
қорытындылауға, оқу орнының рейтингін анықтауға мүмкіндік туғызады. Бақылау
барысында республикалық және облыстық кәсіптік білім беру жүйесінің
кәсіптік деңгейі жоғары, даму болашағы зор және шығармашылықпен жұмыс
істейтін кәсіптік мектептер (лицейлер) мен колледждер айқындалады.
Бағалауға меншік және ведомствалық бағыныштылығына қарамастан еліміздің
мемлекеттік аттестациядан өткен кәсіптік мектептері (лицейлері) мен
колледждері қатыса алады.
Бағалау екі кезеңде: облыстық (қалалық) және республикалық деңгейлерде
іске асырылады. Облыстық (қалалық) деңгейдегі бағалауды облыстық (қалалық)
білім департаменттері (басқармалары) жыл сайын 1-ші қарашаға дейін
жүргізсе, республикалық деңгейдегі бағалауды жыл сайын Қазақстан
Республикасының Білім және ғылым министрлігі 1-ші желтоқсанға дейін
анықтайды. Республикалық деңгейдегі бағалауды анықтауға облыста (қалада) ең
жоғары көрсеткішке жеткен бір ғана оқу орны жіберіледі. Облыстық (қалалық)
Білім департаменттері (басқармалары) оқу орындарының республикалық
деңгейдегі рейтингін бағалауды анықтауға қатысуы туралы шешім қабылдайды
және ол жөніндегі құжаттарды Қазақстан Республикасының Білім және ғылым
министрлігіне жіберіледі. Мониторинг өткізу кезеңінде білім беру
ұйымдарының қызметі- кәсіптік білім беру бағдарламалары, оқытушылар мен
оқушылар, өндірістік оқыту шеберлерінің құрамы тәрбие жұмысы, кәсіптік
сараман, мамандар даярлап шығару, баспа қызметі, әдістемелік жұмыс,
өндірістік қызмет, оқу- материалдық қорлар, әлеуметтік- тұрмыстық жағдайлар-
сияқты осындай 12 бөлімге топталған 52 көрсеткіш өлшемдерімен бағаланады.
[7]
1.2.3. Оқу үрдісінде дидактиканы қолданудың алғы шарттары
Қазіргі кезде білім беру саласында болып жатқан өзгерістер мен
ақпараттық технологияларда дидактиканы қолданудың мақсаты мен міндеті-
оқытушының біліктілігі мен шығармашылығын, оны меңгеруде жаңашылдағы мен
ізденісін дамыту, жас ұрпақты тәрбиелеу, осы бағытта білім көзін ашатын
оқытудың теориялық және әдістемелік негіздерін, әрбір оқушыға жан- жақты
білім беру жүйесінде одан әрі қарай жетілдіру. Ақпараттық технологиялардың
тиімділігі оқу материалдарын дидактикалық құрылымын әдіснамалық тұрғыдан
(топтап және ұжымдап, жекелеп) оқытуға, оқушылардың мемлекеттік стандартқа
сай білімін дамытуға мүмкіндік береді. Оқыту әдістерінің дидактикалық
мақсаттары мен міндеттерінің сәйкестігін мынадан байқауға болады:
Дидактикалық мақсат Оқыту әдістері
1. Оқушылардың жаңа білімді Оқушының сөздік әдістерімен білімді
қабылдауы баяндауы:
Оқушылардың өзбетінше істейтін
жұмыстары:
Кітаппен немесе басқа әдебиеттерімен
жұмыс істеу:
Бақылау және тәжірибе.
2. Білімді, іскерлікті, дағдыны1. Материалды қайталап оқу
2. Қайталау тапсырмаларымен жұмыс
бекіту 3. Қайталау, қорынтындылау әңгімесі
3. Білімді, іскерлікті, дағдыны1. Ауызша сұрақ
2. Жазбаша бақылау жұмысы
тексеру 3. Зертханалық, тәжірибелік жұмыстар
Дидактиканың дамуы білім беру мен оқыту проблемасын терең зерттеуге,
педагогикалық озат тәжірибені зерттеп, жинақтауға, оқу үрдісінің табысты
болуы мынадай жағдайларды іске асыруға мүмкіндік береді:
1) Оқушының теориялық және практикалық дайындығы, оқу үрдісін
ұйымдастыра және басқара білуі:
2) Оқу үрдісінде оқытушының жоғары мәдениеттілігіне, ғылым мен
ақпараттық технологияларды жете түсініп, пайдалана білуі:
3) Оқытушы мен оқушы арасындағы адамгершілік өзара қатыстынасты
қалыптастыру, оқу үрдісін бірлікпен дамыту. Қазіргі кезде орта
кәсіптік білім беру саласында тәрбие мен оқыту, оқытуды
ақпараттандыру ісі жаңа технологияларды дайындауды талап етеді.
Біріншіден, электрондық оқулар, мультимедиалық оқу құралдары мен
электронды жазбалар, интерактивті тақтаны пайдалана отырып, екіншіден
компьютерлік технологияны білім саласында оқушының сезім түйсіктеріне
әсер ету, сабақта ізденушіліктерінің пайда болуын көрсетеді. Сабақ
қандай дидактикалық талаптарға жауап беруі, тиіс, соны қарастырайық.
Сабақтың дидактикалық мақсатың айқындығы, әрбір сабақта оқыту және
тәрбие мақсаты. Жоғарыда айтылған дидиктикаға байланысты нені оқыту
керек? Қалай оқыту керек, не үшін оқыту керек деген сұрақтардың
жауабын анықтаудың негізі- оқытушының педагогикалық жаңашыл ізденіс
идеяларымен іске асырылуы қажет. Мысалы: қалай оқыту керек? Қазіргі
оқыту үрдісінде оқытудың әдістерін, оқытуды ұйымдастырудың формуларын
тиімді пайдалану керек. Не үшін оқыту керек? Өмірдің барлық саласына
оқушыларды белсенді қатысуға даярлау, оқытудың мақсаты мен
міндеттерін жүзеге асыру болса, оқушының іс- әрекетіне, таным
міндеттеріне жете түсіну, жаңа материалды қабылдау, ұғыну, т.б. Таным
міндеті түсінікті болса, оны оқушылар өзбетінше ізденіп шешуге
тырысады, оқу үрдісінде жеке- жеке дайындалады. [8]
1.2.4. Сабақтың тақырыбы:
Сән журналынан үлгілерді таңдау
1) Білімділік мақсаты: оқушылардың теориялық білімділігін арттыру,
таным-түсініктерін кеңейту,шығармашылыққа баулу.
2) Тәрбиелік мақсаты: талғампаздыққа, ұқыптылық пен үнемді болуға
үйрету. Сәнді де жарасымды киіне білуге тәрбиелеу.
4) Дамытушылық мақсаты: эстетикалық талғамы мен ұйымдастырушылық ойлау
қабілеттерін дамыту, ізденімпаздық, еңбекқорлық іс- әрекеттерін
қалыптастыру.
Сабақтың түрі: жаңа білім беру.
Сабақтың әдісі: сұрақ- жауап, сызбалар, тест.
Сабақтың формасы: ұжымдық.
Пәнаралық байланыс: математика, сызу, геометрия, информатика, әдебиет.
Сабақтың көрнекіліктері: Бурда журналы, сән үлгілері, суретті
буклеттер, таблицалар.
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі
А) Оқушылармен сәлемдесу, түгелдеу.
Б) Сабаққа қажетті құралдарын дайындату.
ІІ. Үйге берілген тапсырманы сұрау:
Сәндік қолданбалы өнер. Тігін бұйымдарының сән үлгілері. Сұрақтар мен
тапсырмалар беру:
1) Сән деген не, сәннің неше бағыты бар?
2) Силуэт деген не, пішім деген не?
3) Стиль сөзі нені білдіреді және стильдің қандай түрлері бар?
4) Пропорция деген не? Киімдер пайдаланылуына қарай неше топқа бөлінеді?
ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру.
1) Сән таңдау
Қоғам дамыған сайын көзқарастар өзгеріп, мода да үнемі түрлену үстінде
болады. Киімді әркім өз бетінше таңдайды, таңдау барысында адамдар жеке
талғамы мен сән ағымына сүйенеді. Үлгіні таңдаған кезде киімнің ыңғайлы,
жас мөлшеріне сай, сәннің соңғы бағытына сәйкес ыңғайлы ұзындықта, сапалы
матадан, лайықты түсте, сәнді нақышта тігілу керек. Тігін бұйымы өмір
ағымына сай негізгі талаптарға жауап беру тиіс:
Жақсы киіне білу де өнер. Бұл өнерді игеру үшін - бұйымдардың
қаншалықты сәнді екенін таңдауға арналған Лиза, Маусым үлгілері,
Бурда журналдарының көмегіне сүйенуге әбден болады. Бұл журналдардың
бәріне пішім үлгілері жинақталған қосымшалары бар. Әрбір үлгінің өз
нөмірлері болады, қосымшадағы осы нөмірдің астынғы жағында оны дайындау
жөнінде нұсқаулар беріледі. Одан үлгінің суретін, материалдың шығынды,
қосымша парақты пішімдердің, кішірейтілген сызбасын, жайылманың жоспарын,
түсініктеме мәтінді, өлшемге арналған таблицаны табуға болады.
2) Тігін бұйымдарының сән үлгілері.
3) үлгінің суреті- онда барлық тігістер мен бөлшектер көрсетілген.
4) Материалдық шығын – мұнда үлгі дайындауға қажетті барлық мәліметтер
берілген.
5) Қосымша парақ – пішім беттері, контур сызықтар әр түрлі журналдарда
әр қалай берілген.
6) Пішімнің кішірейтілген сызбасы - пішімнің беттерінен нені көшіріп
алу жайлы түсінік береді. Кішірейтілген сызбаның бөлшектері пішімнің
беттеріндегі түпнұсқасымен толық сәйкес келеді. Әрбір бөліктің өзіндік
нөмірі болады.Онда сызықтар жүргізіліп, цифрлар мен шартты белгілер
салынады.
7) Жайылма жоспары- қағаздағы пішім бөліктерінің матада орналасуының
барынша тиімді тәсілдерін көрсетеді. Мұндай мата беткі жағы ішке қаратылып,
қос қабатталып бүктеледі. Матаның бүктелісі - сгиб деп, ал матаның бойлық
шеткі кенері – кромка деп аталады.
8) Түсініктеме мәтін - онда үлгінің атауы, өлшемі ұсынылатын матаның
шығыны, бөлшектердің тізімі және тігу ерекшеліктерінің қысқаша сипаттамасы
берілген.
9) Өлшемге арналған таблица - Бурда журналының 54-беті. Өлшем алу
суреті. Бойы 168см, қыздардың 34-52 өлшемі берілген, 51 бет.
10) Пішім парағын қалай пайдаланады?
1) Алдымен пішім парағын жаю, оның екі жақ беттерінде А, В, С, Д, Ғ, G,
Н әріптерімен таңбаланғанын анықтау.
2) Парақтағы пішімнің бөліктері қара, қызыл, көк, жасыл, түсті контурлы
сызықтармен ажыратылады.
3) Үлгінің суретінің жанында сол берілген үлгіге сәйкес контурлы
сызықтардың түрі мен түсі беріледі.
4) Кішірейтілген сызба бойынша бөлшектердің нөмірлерін анықтау.
5) Бөлшектердің саны көрсетілген тізімде нөмірдің тұсында тұрған әріп
берілген бөліктің түпнұсқасын парақтың қай шаршысынан іздеу керектігі
көрсетіледі.
11) Пішімді қалай көшіруге болады?
1) Анық байқалу үшін пішім парағындағы өзімізге керекті бөлшектерді
қаламмен немесе фломастермен контур жүргізіп алу.
2) Бөлшектеп жүргізілген барлық шартты белгілер мен сызықтарды белгілеп
шығу керек.
3) Бөлшектердің бетіне калька немесе пленканы жылжымайтындай етіп
орналастырып, барлық керекті пішім бөліктерін контурлы сызықпен жүргізеді.
4) Пішімдердің дәл көшірмесін алу үшін бұл жұмысты өте ұқыпты орындау
керек.
12) Ойын Сән мен сымбат.
Ойын шарты: Сән мен сымбат атымен аталатын шағын кәсіпорынның алдағы
уақытқа арналған жаңа жұмыс жоспарын жасау керек, ол үшін маңызды 5 қадам
түзу шарт:
1- қадам. Өткел
1) Киімдер пайдалануына қарай неше топқа бөлінеді? (тұрмыстық,
өндірістік, формалық)
2) Тігін бұйымдары қандай негізгі талаптарға жауап беру керек?
(гигиеналық, пайдалану, экономикалық)
3) Қандай сән журналдары бар?
4) Сәнді кім жасайды? (көркемдік сәнгер)
5) Сәннің неше түрі бар? (техникалық, көркемдік)
6) Қазіргі кезде сәннің неше түрі көзге түсіп жүр? (ретроспективалы,
өткенге бағытталған, перспективалы болашаққа бағытталған)
7) Еліміздің танымал сәнгерлері кімдер? (Құралай Нұрқаділова, Аида
Қауменова, Айгүл Қосымова, Кенже Девятко, Салтанат Баймұханбетова, т.б.)
2- қадам. Бәйге (тест сұрақтары)
1) Үлгінің суретінде не көрсетілген?
а) Тігістер мен бөлшектер
ә) Суреттер
б) Сызбалар
2) Материалдық шығын. Мұнда үлгі дайындауға нелер берілген?
а) Кіріс қосымшалары
ә) Шығын мәліметтері
б) Мүлде берілмеген
3) Қосымша парақ - пішім беттері, контурлы сызықтар Бурда журналында
қалай берілген?
а) Рим цифрымен
ә) Жазумен
б) Әріптермен
4) Пішімнің кішірейтілген сызбасы нені көшіріп алу жайлы түсінік
береді?
а) Сызықтар мен цифрлар, шартты белгілер
ә) Мәтінді түсініктер
б) Өлшемдер
5) Жайылма жоспары- қағаздағы пішім бөлшектерінің матада орналасуы
қалай көрсетіледі?
а) Сызықтар мен цифрлар
ә) Барынша тиімді
б) Нақты белгісіз
6) Үлгінің атауы, өлшемі, мата шығыны, бөліктердің тізімі, тігу
ерекшеліктерінің қысқаша сипаттамасы қай жерде берілген?
а) Қосымша парақта
ә) Үлгінің суретінде
б) Түсініктеме мәтінде
3- қадам. Бекет (жұмбақ жасыру)
1. Адамның сәні, онсыз жоқ мәні (киім)
2. Қолында ине, жаңқадан түйме (тігінші)
3. Дөңгелек өзі, төртеу көзі, ұстайды мықтап, тұрғанды сырттан (түйме)
4. Белгілі уақыт танымал болған, адамдар оның соңынан қуған (мода)
5. Екі тышқан бірігіп, қиып- пішіп береді екеуінің керегі - ерге тиер
көмегі (қайшы)
6. Аузы бір құбыр (шалбар)
7. Қолы бар, саусағы жоқ, мойны бар, басы жоқ (көйлек)
4- қадам. Асу (терезелердегі мақал - мәтелдердің жалғасын табу)
С-1 Э-2 Н-3
М-4 Е-5 Н-6
С-1 Ы-8 М-9
Б-10 А-11 Т-12
1. Жас күнінде өнер тән...
Өнерлерінің ісі сән.
2. Қолыма жұмыс бергенің,
Жаныма... тыныс бергенің.
3. Ескі киімді баптағаның...
Жаңа киімді сақтағаның.
4. Оймақ пішсең де...
Ойлап піш.
5. Тігіншіні ине... асырайды.
6. Алтын балдақ қол сәні,
Әшекей кесте... қол сәні.
7. Өз үйінде ою оймаған...
Кісі үйінде сызу сызбас.
8. Жіп, жіңішке жерінен... үзіледі.
9. Үлгісі көптің, өрнегі көп,
Өнері көптің... ермегі көп.
10. Ине... көзінен сынады.
11. Ескі киім жаңа киімнің... қорғаушысы.
12. Көлеңкеге қарап көйлек... пішпес болар.
5- қадам. Мәре (сөздер таратылады)
Сән, Өнер, Үлгі, Көйлек, Еңбек, Тігінші сөздерін қатыстыра
отырып, жүрекжарды сөздерін өлең жолдарымен немесе мақал- мателдерді
нақышына келтіре қорытынды тілек айту. [9]
Қорытындылау.
ІV. Үйге тапсырма беру.
Сән журналынан үлгілерді таңдау.
1.3. Кәсіптік оқыту әдістері
1.3.1. Техникалық және кәсіптік білім беруде білім сапасын бағалау
Қазіргі таңда техникалық және кәсіптік білім беру жүйесінде білім
сапасына қойылатын талаптар қатарында білім алушылардың білім, білік,
дағдыларымен бірге кәсіби құзыреттілігін бағалау көкейкесті мәселенің бірі
болып тұр. Осыған орай, білім алушылардың кәсіби дағдыларын тиімді бағалау
ретінде кәсіби құзыреттілігін тексерудің бір түрі- кешенді бағалауды
енгізуге қажеттілік туындады.
Кәсіптік құзыреттілік сапасын кешенді бақылаудың негізгі мақсаты-
білім алушылардың кәсіби құзыреттілігін қалыптастырудың динамикасын анықтау
болып табылады. [10]
Кәсіптік құзыреттілік сапасын кешенді бақылаудың міндеттері:
- жоспарланған білім мазмұны мен оқыту нәтижелері сәйкестігін бағалау
дәрежесі:
- тұтынушылар сұранысын ескере отырып, біліктілікті бақылауды жүргізу
және ұйымдастыру механизмін құру:
- белгілі бір біліктіліктегі кәсіптік дағдыларды іс жүзінде жүзеге
асыру:
- бітірушілердің кәсіптік құзыреттілігін сапалы бағалау:
- бітірушінің біліктілік деңгейін анықтау:
- қоғамның әлеуметтік сұранысын орындау үшін жұмысшы мамандар дайындауға
бағалау жүйесін жетілдіру.
Кәсіптік құзыреттілік сапасын кешенді бақылау өндірістік әрекетке жақын
кәсіби- бағытталған оқытуды, білім берудің соңғы нәтижесі ретінде
біліктілік деңгейіне обьективті баға беруді қамтамасыз етеді. Бақылаудың
бұл түрі мақсатқа бағыттала отырып, берілетін білімнің стандартқа (ЖМББС),
нарықтық еңбек талаптарына сай нақты мамандық бойынша дайындауға мүмкіндік
береді.
Сипатына қарай кәсіптік құзыреттілік сапасын кешенді бақылауды
өндіріс орындарында кәсіби- бағытта жүзеге асыруда төмендегі жағдайларды
ескереміз:
- нақты мамандық бойынша бітірушілерді дайындаудың мазмұны мен
деңгейінің ЖМББС- тың минимум талаптарына сай болуын:
- кәсіптік құзыреттілік деңгейін айқындау мен қалыптастыруды:
- бітірушілердің оқу нәтижелерін айқындау және дайындығын обьективті
бағалауды:
-жеткен жетістіктерге аналитикалық баға беруді.
Кәсіптік құзыреттілік сапасын кешенді бағалау мыналарды
қарастырады:
- білім, білік, дағдыны және кәсіптік құзыреттілікті саталап
қалыптастыру;
- алған білімдерін жаңа құралдарды пайдалану арқылы әртүрлі өндірістік
жағдайда іс жүзінде қолдана алуы;
- практикалық дағдыны қалыптастыратын өзіндік жұмыстарды атқара алуы.
Кәсіптік құзыреттілік сапасын кешенді бақылау мынадай негізгі
талаптарға негізделеді:
- қолданбалы сипатты болуымен;
- жұмысшы мамандар даярлаудың қазіргі сұранысын жүзеге асырумен;
- бітірушінің білім, білік, дағдысы мен кәсіптік құзыреттілігін айқындап
көрсетумен;
- білім алушының іс-әрекетті бірізділікпен, логикалық талаптарға сай,
жауапкершілікпен, нақты орындалуын талап етумен;
- ғылым жетістіктеріне, тәжірбие нәтижелеріне және нормативтік
құжаттарға сәйкес қарастырылуымен.
Қоғамның жаңа әлеуметтік-экономикалық қажеттіліктерін ескере отырып,
білім алушылардың жыл сайын біліктілік жұмыстарының тақырыптар тізбесі
жаңартылып отырылады.
Кәсіптік құзыреттілік сапасын кешенді бақылауды ұйымдастырудың
жолдары:
- директор кәсіптік комиссия құрады, оның құрамына төраға, мүшелер және
жұмыс берушілер кіреді;
- директордың оқу-өндірістік жұмыс жөніндегі орынбасары бүкіл
практикалық жұмысты басқарып, бағыт береді және кәсіптік құзреттілік
сапасын кешенді бақылауды өткізу мерзімін белгілейді;
- комиссия төрағасы кәсіптік құзыреттілік сапасын кешенді бақылауға
қатысады және бітірушінің білім деңгейін анықтайды;
- жұмыс берушілер біліктілік жұмыстарының тізбесін ұсынады, комиссия
жұмысына қатысады және болашақ жұмысшы мамандарға өз талаптарын қоя
алады;
- кәсіби оқыту шебері технологиялық карта құрады, онда жұмыстың түрлерін
қарастыра отырып, тапсырмаларды сатылап орындау, бітірушінің кәсіптік
құзыреттілік сапасын кешенді бақылауды жүзеге асырады;
- тәлімгер бітірушінің орындаған жұмысын тексереді, толықтыруға ұсыныс
жасайды;
- өндірістік практика жетекшісі кәсіптік құзыреттілік сапасын кешенді
бақылауға бітірушінің дайындаған жұмысына тікелей басшылық жасайды,
жұмыстың орындалуын тексереді, пікір дайындайды.
Кешенді бақылаудың нәтижесі аналитикалық бағалау, білім
алушылардың әрекетін ұйымдастыру, қатысушылармен тікелей қарым - қатынасты
қалыптастыру арқылы жүзеге асады. Ол практикалық тапсырмаларды орындату
арқылы, біліктілік емтиханына дейін өткізіледі. Кәсіптік құзыреттілік
сапасын кешенді бақылау бастапқы, ағымдық аралық, қорытынды кезеңдерінен
тұрады. Кешенді бақылауға дайындық кезінде білім алушылар орындайтын
жұмысын тапсырмалар арасынан өз қалауынша таңдап алады. Оған жетекші,
өндірістік оқыту шебері, тәлімгер тағайындалады. Сонымен бірге, білім алушы
кәсіптік құзыреттілік сапасын кешенді бақылауды тапсыру үшін мамандығына
сәйкес орындайтын жұмыс тақырыбын өз қалауынша ұсына алады. Таңдап алынған
біліктілік жұмысының практикалық мәні болуы қажет. Мұндай жағдайда циклдық
комиссия отырысында ұсынылған жұмыс тақырыбы талданады және бекітіледі.
Егер тақырып мамандыққа сәйкес келмейтін болса жұмыс түрі өзгертіледі.
Бастапқы бақылау бұрыннан қалыптасқан базалық білім, білік, дағдының
негізінде білім алушының жаңа информацияны қабылдауға, еңбек әрекетіне
дайындығын анықтауға мүмкіндік береді. Бақылаудың бұл түрі білім алушының
оқу әрекетіне дайындығы және кәсіби мамандығына қызығушылығын арттыруға
мүмкіндік береді.
Ағымдық бақылау білім алушының жазбаша және ауызша жауаптар мен түрлі
практикалық тапсырмаларды орындау, оқушылардың сабақтағы белсенділігін
бақылау және өзбетінше жұмысты орындауы арқылы жүзеге асырылады.
Ағымдық бақылау оқу материалының қалай меңгерілгенін, келесі
тақырыпты зерттеуге көшу қажеттілігін, оқушылардың танымдық әрекетін
белсендіру үшін сабақтың рөлін, практикалық біліктерін қалыптастырудың ең
тиімді жолдарын анықтауға мүмкіндік береді.
Аралық бақылау білім алушының білім, бірлік, дағдысын қалыптастыруда
белгілі бір мамандықтың оқу процесін ТжКББ стандарты талаптарына сәйкес
ұйымдастыруды көздейді. Бұл бақылауды практикалық сынақ түрінде өткізуге
болады. Сынақтың өтетін мерзімі алдын- ала хабарланады. Білім алушының
білімі мен білігін мұндай формада тексеру оларды оқу материалын іс жүзінде
қолдана алуға және өзбетінше еңбек әрекеттерін орындау дағдысы мен
логикалық ойлауға қабілеттілігін қалыптастырады.
Білім алушылардың кәсіптік құзыреттілігін кешенді тексеру құралы
ретінде қорытынды тексеру оқу жылының соңында жүргізіледі. Білім алушылар
жасалатын жұмыстардың түрлерімен, нақты нұсқаумен қажетті материалдармен
және қазіргі замаңғы жаңа құралдармен, оны орындау әдістемесімен, бағалау
критерийімен қамтамасыз етіледі.
Кәсіптік құзыреттілік сапасын кешенді бақылауды арнайы құрылған
комиссия жүргізеді (әлеуметтік серіктестік, директордың оқу- ісі жөніндегі
орынбасары, директордың оқу-өндірістік жұмыс жөніндегі орынбасары, кәсіптік
оқытудың аға шебері, кәсіптік оқыту шебері, тәлімгер). Топ координаторы
кәсіптік құзыреттілік сапасын кешенді бақылауды өткізу үшін бірқатар
құжаттар мен комиссия мүшелері тізбесін дайындайды.
Кәсіптік құзыреттілік сапасын кешенді бақылауды өткізуге дайындалатын
құжаттарға мыналар жатады:
- білім алушыға кәсіптік мінездеме
- қазіргі нарықтық еңбек талаптарын ескере отырып, кәсіптік құзыреттілік
сапасын кешенді бақылау үшін орындалатын жұмыстардың түрлері ұсынылады
(жасалған жұмыстар тізбесі, кәсіптік құзыреттілік сапасын бағалауды
кешенді бақылауды өткізу кестесі, нәтижесі).
Кәсіптік құзыреттілік сапасын кешенді бақылау кәсіптік және арнайы
пәндер бойынша теориялық білімдерді меңгеруі және кәсіптік практика кезінде
еңбек дағдыларын айқындау арқылы жүргізіледі.
Кәсіптік құзыреттілік сапасын кешенді бақылау кезінде төмендегідей
мәселелер өз шешімін табады:
- ағымдық кешенді бақылау кезінде жалпы кәсіптік және арнайы пәндер
бойынша белгілі бір практикалық жұмыстар орындалады:
- аралық кешенді бақылау кезінде арнайы пәндер бойынша практикалық
жұмыстар орындалады:
- қортынды кешенді бақылау кезінде қажетті құрал-жабықтарды қолдану
арқылы практикалық жұмыстар тұтастай орындалады.
Кәсіптік құзыреттілік сапасын кешенді бақылау мазмұны мыналарды
қарастырады: тексеру жұмыстары (бірінші, екінші курстық жарты жылдығында
жүргізіледі): кезең- кезеңмен аттестациялау (біліктілігіне сәйкес бірінші,
екінші курстың жарты жылдығында жүргізіледі): практикалық емтихан (өндіріс
орындарында өткізіледі).
Кәсіптік құзыреттілік сапасын кешенді бақылау келесі үлгі бойынша
жүргізіледі:
1 кезең- тексеру жұмыстары, оған білім алушылардың кәсіптік дайындығы
бойынша бірінші курстағы белгілі бір жұмыстарды орындауын енгіземіз. Оған
жұмыс орнын дайындау, жабдықтау сияқты дайындық модульдері жатады.
2 кезең – кезең- кезеңмен атестациялау, бұл біліктіліктің 3-ші, 4-ші
разрядына сәйкес бірінші, екінші курстың соңында жүргізіледі (жұмыс орнын
ұйымдастыру, арнайы киімдерді пайдалануы, қауіпсіздік ережелерін сақтау,
материалдарды таңдай алуы, жұмыстың орындалу тәртібін білуі т.б.).
3 кезең- біліктілігін байқау жұмытары кәсіптік практика барысында
жүргізіледі, ол жұмы орнын қабылдап алу мен оны дайындау, қажетті құрал -
жабдықтарды тексеру, материалдарды таңдау.
4 кезең- практикалық емтихан, таңдап алған мамандығы бойынша бірқатар
практикалық тапсырмаларды орындау арқылы өтеді.
Практикалық емтиханды бағалау кезінде төмендегі талаптар ескеріледі:
- осы мамандықты таңдау себебіңіз:
- жұмыс орнын ұйымдастыра алуы, сыртқы кейпі және арнайы киімі:
- қосымша жұмысты орындау тәсілдерінің дұрыстығы:
- қызмет көрсету кезінде басқа жұмысшылармен қарым- қатынас жасай алуы:
- таңдап алған мамандығының даму тарихын және ерекшеліктерін білуі.
Кәсіптік құзыреттілік сапасын кешенді бақылау нәтижесі бойынша комиссия
белгілі бір разряд беруге шешім қабылдайды. Егер, білім алушы кәсіптік
құзыреттілік сапасын кешенді бақылау талаптарына сай тапсырмаларды орындай
алмаса, ол кешенді бақылаудан өтпейді және кейінгі емтиханға жіберілмейді.
Білім алушылар кешенді бақылауды қайта тапсыру үшін қосымша практикалық
дайындықтан қайта өтіп, бір ай көлемінде қайтадан тапсыра алады.
Осылайша, кәсіптік құзыреттілік сапасын бағалауды кешенді бақылау
арқылы білім алушылардың практикалық әрекетке дайындық деңгейін анықтаймыз.
Бақылаудың мұндай түрі білім алушылардың өндіріске барған сәттен өзбетінше
жұмысты алып кетуіне ықпалын тигізеді, яғни қазіргі таңдағы бәсекеге
қабілетті мамандар мен жұмысшыларды дайындауға мүмкіндік береді.
1.3.2 Оқытудың жаңа технологиялары- кәсіптік лицейдің оқыту үрдісінде
Қазіргі кезде оқытудың басты мақсаты- өз бетінше дами алатын, жеке
шығармашылық тұлғаларды қалыптастыру болғандықтан оқушыларыма өз бетінше
танымдық әрекет ететін әдістерін үйретіп, шығармашылық дағдыларын
қалыптастыруды басты назарда ұстаймын. Оқыту әдістері- оқыту процесінің
барлық кезеңдеріне оқытудың түрлі мақсат- міндеттерін орындау барысында
оқушылардың таным әрекетін арттыруға бағытталуы тиіс. Сондықтан, оқыту
процесінде оқушылардың таным әрекетін арттыруға бағытталуы тиіс. Сондықтан,
оқыту процесінде оқушылардың таным әрекетінің белсенділігін арттыруға
септігін тигізетін әдістерге айрықша назар аударамын.
Оқыту әдістерін жетілдірі бүгінгі күннің басты мәселесі болып отыр.
Оқыту әдістерінің тиімділігінің арттырып, оқытудың жаңа формалары мен
тәсілдерін меңгеру қажеттілігіне педагогикалық зерттеулерде айрықша маңыз
берілді. Алайда, оқыту әдісін қайта құру- күрделі процесінің бірі. Кейбір
әдістерді қолдануда біржақты асыра сілтеушілікке жол бермеу керек. Тіпті әр
тақырыптың өзі де оқытудың ерекше тәсілдері мен жолдарын талап етеді.
Сондықтан, оқытуда әртүрлі әдістерді қолдану қажет.
Әр оқушының білім деңгейіне қарай тапсырмаларды әртүрлі деңгейде
дайындау керек. Бұл әдістемелік оқушылардың шығармашылық қабілетін
шыңдайды, өз бетінше ойлануға, еңбектенуге үйретеді. Сонымен қатар,
олардың, психологиялық ерекшеліктерін ескере отырып, әркімнің қабілетіне
қарай тапсырма беремін.
Бірінші деңгей тапсырмалары білімнің минималдық шегі, ол мемлекеттік
стандарт талабына сай оқушының жас ерекшелігіне сәйкес болады. Бұл
деңгеймен оқушылар толығымен жұмыс жүргізе алады.
Екінші деңгей кезеңіне көтерілгенде тапсырмалар күрделене түседі. Оқушы
өз бетімен жұмы жасауға көшеді. Оқушы бойында ойлау, таным дағдылары
қалыптаса бастайды.
Үшінші деңгей оқушылардың шығармашылыққа деген мотивтердің айқын
көрінуімен, ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... 3-4
1. Кәсіптік оқытудың
әдістемесі ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .5
1.1. Кәсіптік оқытудың мақсаты мен мазмұны
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... .5-9
1.2. Кәсіптік оқытудың негізгі ұйымдастыру формалары
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .10 -22
1.3. Кәсіптік оқыту
әдістері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...23-27
2. Жобалау объектісін таңдау және
негіздеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... 28
2.1. Шығармашылық негіздерді
талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... .28-33
2.2. Жобалау объектісіне қойылатын
талаптар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ...33-38
2.3. Объект моделі модификацияларын
құру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ..38-44
2.4. Негіздеу және материалдарды
таңдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ..45
2.4.1. Материалдар мінездемесі
(сипаттамасы) ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ...45-48
2.4.2. Конфекциондық
карта ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 49
3. Өңдеу тәсілдерін және қондырғыларды
таңдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... .50
3.1. Өңдеу
режимдері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .50-52
3.2. Қондырғыны таңдау және
сипаттау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ..53-57
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
..58-59
Қолданылған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .60
Кіріспе
Қазақстан жолының жаңа кезеңі- экономиканы нығайтудың, халықтың әл-
ауқатын арттырудың жаңа міндеттері.
Қазақстан үшін экономикалық табыстар мен қоғамдық игіліктерді
қамтамасыз етудің оңтайлы теңгерімін табу- өмірлік маңызды нәрсе.
Менің тапсырмам бойынша Үкімет қағидатты түрде жаңа Жұмысқа тартуды
қамтамасыз етудің бағдарламасын бекітті. Онда үш маңызды міндет қойылған.
Біріншіден, оқыту мен жұмысқа орналасуға септесудің тиімді жүйесін жасау.
Екіншіден, ауылдық жердегі кәсіпкерлікті дамытуға септесу. Үшіншіден, еңбек
ресурстарының жинақылығы, Қазақстанның экономикалық тұрғыдан белсенді
орталықтарында жұмысқа орналастыруға басымдық беру. 2011 жылы бұл
Бағдарлама қанатқақты режімде 60 мыңға жуық адамның қатысуымен сынақтан
өтті.
Біздің маңызды міндетіміз- басқарушылардың білікті саяси табын
дайындау. Үкіметке, Президент Әкімшілігіне 2012 жылдың алғашқы
жартыжылдығының соңына дейін Президенттік кадр жасағына кандидатуралар
жөнінде ұсыныстар дайындауды тапсырамын. Арнаулы комиссия кандидатураларды
білімі мен кәсібилігі, жоғары моральдық сипаты, бастамашылдығы мен
тапсырылған учаскедегі жұмысының табыстылығы өлшемдері бойынша іріктеледі.
[1]
Егемен ел атанғалы екінші онжылдыққа қадам басқан республикамыздың
алдында тұрған басты міндеттердің бірі- әлемдік қауымдастыққа Қазақстанның,
оның экономикасы мен білімнің бәсекеге қабілеттіліңгін арттыру.
Бағдарламада кәсіптік білім беру жүйесінің құрылымын өзгертіп
дайындалатын мамандарды стандарттау жүйесі ұсыныстарына сәйкестендірі
көзделген. Аталған шаралар іс жүзіне асқанда білімді басқарудың тиімді
жүйесі құрылып, кәсіби шараларды өздігінен творчествалық тұрғыдан шеше
алатын бәсекеге сәйкес мамандар даярланып тұлғаның кәсіби- бәсекелестігін
қалыптастыру қамтамасыз етіледі.
Бағдарламада кәсіптік білім жүйесінің құрылымын өзгертіп дайындалатын
мамандарды стандарттау жүйесі ұсыныстарына сәйкестендіру көзделген. Аталған
шаралар іс жүзіне асқанда білімді басқарудың тиімді жүйесі құрылып, кәсіби
шараларды өздігінен творчествалық тұрғыдан шеше алатын бәсекеге сәйкес
мамандардаярланып тұлғаның кәсіби- бәсекелестігін қалыптастыру қамтамасыз
етіледі.
Қазіргі заманғы білім әлемінде болып жатқан революция оның адам
өмірдегі алатын орнын түбегейлі өзгертті. Бүкіл өміріне жететін білім
деген қағида Өмір бойы алатын білім талабымен алмасты. Оған негіз болған
қазіргі өзгертіп жатқан техология мен ақпарат ағымдарының қарқынды дамуы,
адамның алған білімі мен мамандығының тез ескіріп сәйкессіз болып қалуы.
Адамзаттың ойлау жүйесіндегі түбегейлі өзгерістер өмірдің барлық саласын
қамтыған. Аталған құбылыстан сырт қалу қоғамымызға үлкен сын. Бұл тұрғыда
әлемдік өркениеттің ұйытқысы болып отырған біліктілік пен білім кеңістігін
интеграциялау бағыты мен бағдары бүгінгі күннің негізгі проблемасы. Сондай-
ақ оқушыға өздігінен ұғыну талдау, ақпаратты тиімді пайдалану,қоғамда
пайдалы тұрғыдан араластыру құзыреттілі негізгі қажеттілік.
Қазіргі кезде көптеген оқу орындарында кәсіптік білім беру ескірген
материалды- техникалық база мен оқу- әдістемелік құралдармен, сондай- ақ
арнайы инженерлік- іскерлік педагогикалық дайындықтан өтпеген оқытушылармен
жүргізіледі. Сондықтан бүгінгі күнде еліміздегі үздіксіз кәсіптік білім
беру жүйесін реформалау үшін нарықтың дамуы мен өтпелі процесстерді есепке
алмай оқу орындарының бірі мен бірінің ара қатынас жүйелеріндегі және де
оқушылар мен өндіріс ерекшеліктерін ескертуді қажет етеді. Кәсіби мамандар
даярлау жаңа көзқараспен яғни еңбек ету білім мен біліктіліктің сұранысына
сәйкес болуы керек. Мамандар даярлайтын оқу орындары тек қана бір сатылы
болып, бір деңгейде кәсіптік білім беріп, ал ол нарық жағдайында шығынды
болып, білім мазмұнының демократияға сәйкессіздігіне соқтырады. Кәсіби
біліммен сусындаған бүгінгі ұрпақ ел болашағының тірегіне айналатынына
күмәніміз жоқ. [2]
Тігін өндірісінің басты мақсаты- халықтың мәдени даму деңгейін көтеру.
Тігін өндірісі адамдарды сапалы және кең көлемде киіммен қамтамасыз ету.
Халық тұтынатын тауарларды өндіру мен қызмет көрсету саласын дамытудың
маңызды мақсатының өркендеуі Тігін өндірісі қазіргі кезде жеке тігін
салондары мен сән ательелері жақсы жұмыс жасауда. Сән ательелерінде,
көбінде жаңа тігін машиналар қолдануда. Бұл киім сапасын кең көлемде
арттыруда. [3]
Халық тұтқаның тауарларды өндіру мен қызмет көрсету саласын дамытудың
комплексті бағдарламасында халықтың матаға, киімге, аяқ киімге, мәдени-
тұрмыстық және шаруашылық тауарларына (әсіресе демалыс, туризм және спорт
үшін) көпшілік қолды басқа да тауарларға жан- жақты сұранысын мейлінше
халықтың түрлі топтарының тілегіне сай ассортиментте әзірлеу белгіленген.
Бұйымдардың сапасының едәуір жақсаруы, олардың техникалық және эстетикалық
деңгейі, пайдалануға шыдамдылығы артуы тиіс. Тігін бұйымдарын үлгілеу мен
құрастыруды айтарлықтай жақсарту қажет. Тігін өнер кәсіби қазіргі кездегі
халық шаруашылығының индустриялық саласы болды, онда автоматтандыру және
механикаландырудың соны құралдары, электронды- есептеу техникасы, сондай-
ақ өнеркәсіптің басқа да бірқатар салаларының жетістіктері пайдаланылады.
Мұның бәрі маман- тігіншілерден мол білім, іскерлікпен кәсіби дағдырларды
талап етеді. Алға қойылған міндеттер жоғары оқу орындары, колледждер мен
кәсіптік- техникалық білім беру жүйесінде даярланатын маман кадрларсыз
жүзеге асуы мүмкін емес. Елімізді әлеуметтік- экономикалық жағынан дамыту
міндеттері жастарға кәсіптік-техникалық білім беру ісіне, халық
шаруашылығы үшін маман жұмысшылар даярлау сапасына жаңа, бұрынғыдан
әлдеқайда жоғары талаптар қойып отыр. Қазір кәсіптік- техникалық білім беру
жүйесі алдында- жас ұрпақты оқыту, оларға еңбек, адамгершілік және
эстетикалық тәрбие беру және ғылыми-техникалық прогресс талаптарына сәйкес
қоғамдық пайдалы еңбекке даярлау сапасын көтеру міндеті тұр. Дипломдық
жұмыс барысында зерттеліп отырған тақырып Кәсіптік білім беру және жас
қыздарға арналған сәнді көйлекті өндеу.
1. Кәсіптік оқыту әдістемесі
1.1 Кәсіптік оқытудың мазмұны және міндеттері
Білім беру жүйесін жаңғырту барысында біз үшін келесі іс- шараларды
жүзеге асы-рудың маңызы зор. Біріншіден, оқыту үдерісіне қазіргі замаңғы
әдістемелер мен технологияларды енгізу.
Бүгінде халықаралық стандарттар негізінде Назарбаев Университеті мен
Зияткерлік мектептер табысты жұмыс істеуде.
Кәсіптік- техникалық білім берудің озық мекемелерінің желісі дамып
келеді. Олардың тәжірибесін бүкіл қазақстандық білім беру жүйесіне таратып,
барлық білім беру мекемелерін солардың деңгейіне тарту қажет.
Екіншіден, педагогтар құрамының сапасын арттырудың маңызы зор. Арқаулық
педагогтік білім берудің үлгі - қалыптарын, мектептер мен жобалар
оқытушыларының біліктілігін арттыруға талаптарды күшейту қажет. Әр өңдіріс
педагогтардың біліктілігін артыратын интеграцияланған орталықтар жұмыс
істеуі тиіс.
Үшіншіден, біліктілікті бекітудің тәуелсіз жүйесін құру қажет.
Мемлекет бір мезгілде білім беру қызметтерін көрсетуге әрі олардың
сапасына баға беруге тиіс емес.
Үкіметке қазақстандық инновациялық жүйені нығайту қажет. Перспективалы
ғылыми- зертеулерді қаржыландырудың бюджеттік шығындарын инновациялық
гранттарды бөлу арқылы ұлғайту маңызды.
Ғылыми туралы жаңа заң ғылымды жүйелі мемлекеттік қолдай үшін негіз
қалайды. Отандық ғалымдарды қолдау қажет.
Назарбаев Университеті төңірегінде трансферт пен жаңа технологиялар
құруға ықпал ететін инновациялық- интеллектуалдық кластер қалыптасуы тиіс.
Астанада жоғары технологиялы кәсіпорындар құра отырып, біз бұл тәжірибені
Қазақстанның басқа да ғылыми- білім беру орталықтарына тарататын боламыз.
Бізде заңнамалық негіз бар. Бұл менің тапсырмам бойынша қабылданған
Индустриялық – инновациялық қызметті мемлекеттік қолдау туралы жаңа заң.
Соның негізінде мемлекеттің, бизнес пен ғылымның өзара іс- қимылының
инновациялық әлеуетін өрістету қажет. [1]
Қазіргі заман талабы- оқытудың жаңа технологияларын меңгеру. Білім беру
реформасы- Қазақстанның бәсекеге нақтылы қабілеттілігін қамтамасыз етуге
мүмкіндік беретін аса маңызды құралдырдың бірі. Тілдерді қолдану мен
дамытудың 2001-2010 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасында оның
міндеттерінің бірі ретінде Мемлекеттік терминологиялық комиссияның
мәртебесін арттыру, оның ережесін, міндеттерін, құрылымын қайта қарау
көрсетілген. Терминология мен термин мәселесінің тап қазір кезеңде
қаншалықты маңызға ие болып отыр. Сондықтан Елбасының Жарлығымен бекітілген
осы мәселе алдығы уақытта міндетті түрде шешіміш табуға тиіс.
Терминология бүгінгі күннің басты мәселесіне айналып отыр. Қазіргі жаңа
оқулықтарда термин сөздер көп келтірілген.
Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаев Болашақтың
іргесін бірге қалаймыз атты Қазақстан халқына Жолдауында: Біз кәсіптік
және техникалық білім берудің мазмұнын толық жаңартпақ ниеттеміз- деп баса
айтты.
Бүгінгі күннің басты талабы еңбек нарығы мен қоғамның қажеттіліктерін
қанағаттандыруда кәсіптік білім берудің беделі артып отыр. Осы мақсатта
2008 жылы Қазақстан Республикасында техникалық және кәсіптік білім беруді
дамытудың 2008-2012 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы әзірленді.
Оның мақсаты- техникалық және кәсіптік білім беру жүйесін қайта
ұйымдастыру, бәсекеге қабілетті дағдылары бар және білім алуды жалғастыру
үшін жеткілікті әлеуеті бар экономика салалары мен жұмыс берушілерді
техникалық және қызмет көрсету еңбегінің білікті мамандарымен қамтамасыз
ету.
Дамыған елдердегі білім беру жүйесінде ерекше маңызды мәселелердің бірі-
оқытуды ақпараттандыру, яғни оқу үрдісінде ақпараттық технологияларды
пайдалану. Қазіргі таңда елімізде білім беру жүйесінде жаңашылдық қатарына
ақпараттық кеңістікті құру енгізілді.
Қазіргі лицейдің даму болашағы қоғамның даму үрдісімен үнемі өсіп
отыратын ақпарат көлемінің әртүрлі тегімен анықталады. Оқушыларға білім
беруде жаңа оқыту технологияларын қолдану, инновациялық бағытта жұмыс жасау
заман талабына сай талап етіліде.
Білім – болашақ бағдары, кез- келген маман даярлайтын оқу орнының басты
міндеттерінің бірі- жеке тұлғаның құзіреттілігін дамыту. Құзірет- оқушының
жеке және қоғам талаптарын қанағаттандыру мақсатындағы табысты іс-
әрекетіне қажетті блім дайындығына әлеуметтік тапсырыс. Құзыреттілік-
оқушының әрекет тәсілдерін жан- жақты игеруінен көрінетін білім нәтижесі.
Оқушылардың түпкілікті құзіреттіліктері- білім берудің жаңа нәтижелер.
Құзіреттілікті оқушының пән бойынша игерген білім, білігінің жинағы деп
қабылдауға келмейді. Ол- оқу нәтижесінде өзгермелі жағдайда меңгерген
білім, білік, дағдыны тәжірибеде қолдана алу қабілетті болып табылатына
жаңа сапа. [3]
1.1.2 Пәнаралық байланыс негізінде еңбекке оқыту процесін ұйымдастыру
Қазіргі кезде білімнің интеграциялануын қамтамасыз ету, оның ғылыми
деңгейін арттыру, тұтастай алғанда оқушылардың танымдық әрекетіне тән
дағдыларды қалыптастыру міндеті күн- тәртібіне қойылып отыр. Оқу- тәрбие
процесінің пәнаралық байланыс негізінде ұйымдастырылуы ғылымдар жүйесінің
бір арнаға тоғысуы, адамның интеллектуалдық ақыл- ойын байытумен бірге,
бүкіл адамзаттық құндылықтар көзінің де бірлігін, жалпы ақиқат дүниенің
біртұтас жүйе екендігі туралы ғылыми көзқарастың қалыптасуына мүмкіндік
береді. Оқыту процесін тиімді ұйымдастыру, жеке пәндер арасындағы ортақ
ұғымдарды, заңдылықтарды бір- бірімен өзара байланыстылықта қарастыру,
оқушылардың танымдық, ізденушілік қабілеттерін, іс- әрекеттерін дамыту,
алған білімдерін жинақтау, тәжірибеде қолдана білуге үйрету тағы басқа
мәселелер дидактикалық тұрғыдан шешуді талап етеді.
Жалпы білімнің мазмұны ғылымдардың өзара байланысы, өндіріспен қоғамдық
дамудың жаңарту процесіне тікелей ықпал жасайды. Сондықтан қазіргі таңда
мектептегі оқыту процесін пәнаралық байланыспен өткізу ерекше көкейкесті
орын алып отыр және жалпы педагогикалық маңызға ие болуды.
Я.А. Коменский: өзара байланысы бар нәрселердің бәрі, сондай байланыс
күйінде оқытылуы керек,- деп жазды.
Пәнаралық байланыс ұғымы өз ішінде мынадай үш бөліктен тұрады:
Бірінші- байланыс құрамы. Бұған байланыстардың негізгі обьектілері
кіреді (оқу пәндері арасындағы құрамы мен тақырыптары және пәндік
хабарламалардың обьектілері).
Екінші- байланыс амалы, құралы. Бұл бір пәннен екінші пәнге және
басқаларына хабар беру арқылы жүзеге асырылады. Ал хабар кнез келген
теориялық жаңалық деп түсіндіріледі. Байланыс амалдарын таңдау әр түрлі
жағдайлармен шешіледі. Білім деңгейіне, көрнекі құралдарды, техникалық оқу
құралдарын, әр түрлі жабдықтарды қамтамасыз етумен анықталады.
Үшінші-байланыстың бағыттылығы. Хабардың, кейбір мәліметтердің бір
пәннен екінші пәнге беріп отыру бағыты. Сөйтіп, пәнаралық байланыс- маңызды
дидактикалық әдістемелік категория және оқыту жүйесінің бір проблемасы
ретінде танылады. Еңбекке оқыту әдістемесі де технология пәнін басқа
пәндермен байланыстылығына назар аударған. Технология пәні барлық пәндермен
тығыз байланысады.
Мектеп тәжірибесінде еңбек пәнінің мұғалімдері пәнаралық байланыс
негізінде сабақ өткізу барысында Киім конструкциясы, Маталардың
қасиеттері, Еңбек туралы мақал- мәтелдер, т.б. тақырыптарды ұсыну арқылы
оқушылардың білім байлығын, шығармашылық қабілетін, дағдыларын шебер
қолданылуын, олардың өздеріне зерттеу әдістемелік тұрғыдан қажеттілігін
дәлелдейді. Еңбек- қоғамды дамытудың құралы. Ендеше еңбек- адамның ақыл-
ойының көрінісі, әдет-ғұрпының байлығы, өнер- білім қазынасын меңгерудің
құралы. Пәнаралық байланыс танымдық іс- әрекеті негізінде басқа пәндерден
алған білімдерін еске түсіру арқылы ойлау қабіліттерін арттырады. . [5]
1.1.3 Еңбек тәрбиесінің мақсаты, міндеттері
Еңбек тәрбиесінің мақсаты- жас ұрпақтың дене және ақыл- ой еңбегіне
деген дұрыс қатынасын, өмірде де еңбекті қажетсінуіне тәрбиелеу.
1. Жастардың организмін дамыта отырып, сан қилы дене еңбегінің түрлерімен
таныстыру.
2. Оқу еңбегіне қызықтыру, үйрету, оған дағдыландыру.
3. Шығармашылық еңбек дегенді түсіндіру, нәтижесін таныту, оны
пайдалануды, бағалауды үйрету.
4. Еңбегінің нәтижесіне, аз да болса жеткен табысына қанағаттану, қуану
сезімін дамыту.
5. Саналы да, сапалы да еңбек етуге әдеттендіру, өйткені еңбек қоғамның
экономикалық байлығын арттырудың көзі.
6. Еңбек ету іскерлігін, дағдысын дамыту.
7. Еңбек мәдениетін сақтауға, еңбек уақытын, еңбек материалын үнемдеуге,
ұқыптылықпен жұмсауға үйрету.
8. Еңбегінің нәтижесіне, аз да болса жеткен табысына қанағаттану, қуану
сезімін дамыту.
9. Саналы да, сапалы да еңбек етуге әдеттендіру, өйткені еңбек қоғамның
экономикалық байлығын арттырудың көзі.
10. Еңбек ету іскерлігін, дағдысын дамыту.
11. Еңбек мәдениетін сақтауға, еңбек уақытын, еңбек материалын үнемдеуге,
ұқыптылықпен жұмсауға үйрету.
12. Қабілетіне қарай, мамандыққа ие болуына бағыт беру.
13. Еңбекке белсенділік, бастамашылдық, ұйымдастыруышылық, оны жоспарлай
білушілік мүмкіндіктерін дамыту.
14. Жас ұрпақтың еңбек арқылы адамдық және адамгершілік қасиеттерін
қалыптастыру.
Еңбекке оқыту мен тәрбиелеудің нәтижесінде қалыптасқан білім мен білік
дағды мен іскерлік жастардың өмірге, еңбекке құштарлығын арттырып,
мүмкіндігін дамытатын сенімді құралы. Жастарды болашақ мамандығына,
икемділігіне сәйкес тәжірибелік еңбекке дайындау, оларға еңбек етудің
дағдыларын игерту, еңбек пәні мен сынып жетекшінің басты парызы.
Білім негіздерін үйренудің өзі- оқушыларды еңбекке тәрбиелеудің
негізгі құралы. Оқу- үлкен ой еңбегі. Ол оқушының қоғам, халық, ата- ана
алдындағы жауапты міндеті. Оқушыларды жүйелі оқу еңбегіне үйрету- кітаппен
жұмыс, зертханалық жұмыстарды орындау, бақылау, өздігінен жұмыс істей алу
қабілетін дамыту, дағдысын қалыптастыру, жұмыс орнын таза ұстау- еңбек
тәрбиесінің міндеттерінің бірі.
Еңбек озаттары туралы баяндамалары, әңгімелер, диспуттар, кештер,
кеңесулер сияқты, т.б. тәрбие түрлері, көркемөнерпаздар үйірмесінің сан
салалы жұмыстарына оқушыларды қалаптастыру, оларды тиімді өткізудің мәні
зор.
Осы әдіс- тәсілдерді пайдалана отырып, қазіргі замандағы ғылым
жетістерін үйрете отырып, жан- жақты толыққанды тұлғаны қалыптастыру керек.
[5]
1.2. Кәсіптік оқытуды ұйымдастырудың негізгі формалары
1.2.1. Инновация кәсіби оқытуда
Еліміздің болашағы - жастарды мектеп қабырғасынан бастап жаңаша оқытып,
жаңаша ойлауға, іскерлікке тәрбиелеу- қазіргі заман талабы. Бүгінгі заман
мұғалімге сегіз қырлы бір сырлы болуды міндеттейді. Мұғалім үшін ең басты
нәрсе- әр шәкірттің жан дүниесінің есігін ашатын кілтті табу. Балаға әсер
ету жолдары түрліше болып келеді. Мұғалім ізденісті әр баланың ішкі
дүниесіне үңілуден бастайды. Оқушының ізденімпаздық, шығармашылық
қабілетіне қарай әдіс тәсілдері солардың қабылдау деңгейіне қарай іріктеп
алынады. Қазіргі кезде көп талқыланып жүрген оқыту түрлері-модулдік
технология, рейтингтік жүйе, дамыта оқыту технологиясы, сын тұрғысынан
ойлау сабақтары кеңінен қолдануда. Инновация латынның novus жаңалық және
in енгізу деген сөзінен шыққан, ал оның қазақша аудармасы жаңалық,
өзгеру деген мағынаны білдіреді. Осы жаңару, жаңалықтар мен өзгерістерді
кәсіби білім беру мектептерінің оқу- тәрбие үрдісіне енгізу, оқыту
технологиясын жетілдіру басты міндет болып табылады.
Тұлғаны тәрбиелеу үшін әрбір мұғалімнің мақсаты болу керек.
Педагогикалық технология оқыту мақсатында жетудің тиімді нақты жолдарын
көрсетеді. Ал мақсаттың нақты болуы нәтижемен тікелей жұптасып жатуы
педагогикалық технологияның түйіні болып табылады. Оқушыларға дәріс беру әр
мұғалімнен мықты білім, әдіс және оқытудың жаңа технологиясын талап етеді.
Оқыту белсенді және өнімді процесс есебінде берік білім алумен бағаланады.
Оқушылар пәнді неғұрлым терең игере алуын қамтамасыз ету үшін мұғалімнің
шығармашылық ізденісін, әдістемелік жаңалықтарға сергектігін, оны сабақ
өткізу барысында шебер пайдалана білуді талап етеді. Теориялық білімді іс
тәжірибемен байланыстыру, оқушылардың білімінің сапасын арттыру және оларды
еңбек етуге, өмір сүруге даярлаудың дидактикалық ұстанымдары, жаңа
педагогикалық технологияны енгізу оқытушы сабақ өткізуде қолдануға
міндетті.
Бүгінгі таңда оқу орындары мен өндірістік мекемелер арасында іскерлік
байланысқа жеке мән беру мәселесі өткір қойылуда. Өйткені өнеркәсіп
орындарына сауатты, жаңаша ойлау білетін, жаңа технологияларды терең
игерген жас мамандар ауадай қажет болып отырғаны ақиқат. Бұны қазір барлық
өндіріс орындары басшылары анық сезініп отыр, ал олардың көбісі өздерінің
мүмкіндіктері мен қажеттіліктеріне қарай жоспарлы түрде жасауда. [6]
Еліміздің білім беру жүйесінің бір бөлігі кәсіби маман даярлау. Қандай
сабақта да оқушыларды ізденіске баулу мұғалімнің басты мақсаты. Осы
мақсатты жүзеге асырудың бірден- бір жолы- сабақ процесінде ойын
элементтерін пайдалану болып табылады.
Педагогикалық мәселелерді терең түсініп, шығармашылықпен жұмыс істеуге
қол жеткізу үшін, жас ұрпаққа білім мен кәсіпті үйретіп, оны тереңдетіп
көркемдік талғамын арттырып, өмірге көзқарастарын дұрыс қалыптастыру
халықтық тәрбие беруде ізгі мінез- құлық, биік адамгершілігін арттыруда
білімнің сапасын жақсартып кәсіп үйретуде оны ұлттық дәстүрмен панорамалық
сабақтармен ұштастыру қажет.
Бұл тәсіл оқушылардың танымдық қызметін жақсартуға, ой-қиялын
жетілдіруге, қызығушылыққа бейімдейді.
1.2.2 Кәсіптік білім сапасын зерделеуді ұйымдастыру
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі Бастауыш және орта
кәсіптік білім беру ұйымдарының қызметін бақылау және мониторинг өткізу
әдісін әзірлейді.
Әдістемелік құрал Білім мемлекеттік бағдарламасын іске асыру
жөніндегі іс- шаралар жоспарының 45-тармағында сәйкес әзірленген.
Мониторинг- дегеніміз білім беру ұйымдарында Қазақстан Республикасының
білім саласына арналған заңнамалары мен нормативтік- құқықтық актілерінің
орындалуын бақылау, зерттеу, талдау.
Орта кәсіптік білім беру ұйымдарының қызметін бағалау және мониторинг
өткізу оқу- әдістемелік, тәрбие және ұйымдастыру жұмыстарын жетілдіру
арқылы мамандар даярлау сапасын арттыру үшін жағдай жасауға, білім сапасын
жақсартуға және педагогикалық ұжымдардың ынтасын арттыруға бағытталған.
Білім беру ұйымдарының қызметін бағалаудың мақсаты Қазақстан
Республикасындағы кәсіптік білімді дамыту және жетілдіру, орта кәсіптік
білім беру жүйесіндегі озық тәжірибелерді насихаттау, тарату, кәсіптік
мектептер (лицейлер) мен колледждерді дамытудың қарқыны, деңгейі туралы
нақты мәліметтердің, орта кәсіптік білім беруді жоспарлаудың және
мемлекеттік басқару органдарын ақпараттық сараптау материалдарымен
қамтамасыз ететін деректер қорын жасау болып табылады. Кәсіптік білім беру
ұйымдарының қызметін бағалауға арналған көрсеткіштердің біріңғай жүйесі
білім беру ұйымдарымен қатар, білім саласындағы жергілікті және орталық
атқару органдарында да компьютерлік технология жолымен мониторинг жүргізу,
Жылдың таңдаулы кәсіптік мектебі, Жылдық таңдаулы колледжі конкурстарын
қорытындылауға, оқу орнының рейтингін анықтауға мүмкіндік туғызады. Бақылау
барысында республикалық және облыстық кәсіптік білім беру жүйесінің
кәсіптік деңгейі жоғары, даму болашағы зор және шығармашылықпен жұмыс
істейтін кәсіптік мектептер (лицейлер) мен колледждер айқындалады.
Бағалауға меншік және ведомствалық бағыныштылығына қарамастан еліміздің
мемлекеттік аттестациядан өткен кәсіптік мектептері (лицейлері) мен
колледждері қатыса алады.
Бағалау екі кезеңде: облыстық (қалалық) және республикалық деңгейлерде
іске асырылады. Облыстық (қалалық) деңгейдегі бағалауды облыстық (қалалық)
білім департаменттері (басқармалары) жыл сайын 1-ші қарашаға дейін
жүргізсе, республикалық деңгейдегі бағалауды жыл сайын Қазақстан
Республикасының Білім және ғылым министрлігі 1-ші желтоқсанға дейін
анықтайды. Республикалық деңгейдегі бағалауды анықтауға облыста (қалада) ең
жоғары көрсеткішке жеткен бір ғана оқу орны жіберіледі. Облыстық (қалалық)
Білім департаменттері (басқармалары) оқу орындарының республикалық
деңгейдегі рейтингін бағалауды анықтауға қатысуы туралы шешім қабылдайды
және ол жөніндегі құжаттарды Қазақстан Республикасының Білім және ғылым
министрлігіне жіберіледі. Мониторинг өткізу кезеңінде білім беру
ұйымдарының қызметі- кәсіптік білім беру бағдарламалары, оқытушылар мен
оқушылар, өндірістік оқыту шеберлерінің құрамы тәрбие жұмысы, кәсіптік
сараман, мамандар даярлап шығару, баспа қызметі, әдістемелік жұмыс,
өндірістік қызмет, оқу- материалдық қорлар, әлеуметтік- тұрмыстық жағдайлар-
сияқты осындай 12 бөлімге топталған 52 көрсеткіш өлшемдерімен бағаланады.
[7]
1.2.3. Оқу үрдісінде дидактиканы қолданудың алғы шарттары
Қазіргі кезде білім беру саласында болып жатқан өзгерістер мен
ақпараттық технологияларда дидактиканы қолданудың мақсаты мен міндеті-
оқытушының біліктілігі мен шығармашылығын, оны меңгеруде жаңашылдағы мен
ізденісін дамыту, жас ұрпақты тәрбиелеу, осы бағытта білім көзін ашатын
оқытудың теориялық және әдістемелік негіздерін, әрбір оқушыға жан- жақты
білім беру жүйесінде одан әрі қарай жетілдіру. Ақпараттық технологиялардың
тиімділігі оқу материалдарын дидактикалық құрылымын әдіснамалық тұрғыдан
(топтап және ұжымдап, жекелеп) оқытуға, оқушылардың мемлекеттік стандартқа
сай білімін дамытуға мүмкіндік береді. Оқыту әдістерінің дидактикалық
мақсаттары мен міндеттерінің сәйкестігін мынадан байқауға болады:
Дидактикалық мақсат Оқыту әдістері
1. Оқушылардың жаңа білімді Оқушының сөздік әдістерімен білімді
қабылдауы баяндауы:
Оқушылардың өзбетінше істейтін
жұмыстары:
Кітаппен немесе басқа әдебиеттерімен
жұмыс істеу:
Бақылау және тәжірибе.
2. Білімді, іскерлікті, дағдыны1. Материалды қайталап оқу
2. Қайталау тапсырмаларымен жұмыс
бекіту 3. Қайталау, қорынтындылау әңгімесі
3. Білімді, іскерлікті, дағдыны1. Ауызша сұрақ
2. Жазбаша бақылау жұмысы
тексеру 3. Зертханалық, тәжірибелік жұмыстар
Дидактиканың дамуы білім беру мен оқыту проблемасын терең зерттеуге,
педагогикалық озат тәжірибені зерттеп, жинақтауға, оқу үрдісінің табысты
болуы мынадай жағдайларды іске асыруға мүмкіндік береді:
1) Оқушының теориялық және практикалық дайындығы, оқу үрдісін
ұйымдастыра және басқара білуі:
2) Оқу үрдісінде оқытушының жоғары мәдениеттілігіне, ғылым мен
ақпараттық технологияларды жете түсініп, пайдалана білуі:
3) Оқытушы мен оқушы арасындағы адамгершілік өзара қатыстынасты
қалыптастыру, оқу үрдісін бірлікпен дамыту. Қазіргі кезде орта
кәсіптік білім беру саласында тәрбие мен оқыту, оқытуды
ақпараттандыру ісі жаңа технологияларды дайындауды талап етеді.
Біріншіден, электрондық оқулар, мультимедиалық оқу құралдары мен
электронды жазбалар, интерактивті тақтаны пайдалана отырып, екіншіден
компьютерлік технологияны білім саласында оқушының сезім түйсіктеріне
әсер ету, сабақта ізденушіліктерінің пайда болуын көрсетеді. Сабақ
қандай дидактикалық талаптарға жауап беруі, тиіс, соны қарастырайық.
Сабақтың дидактикалық мақсатың айқындығы, әрбір сабақта оқыту және
тәрбие мақсаты. Жоғарыда айтылған дидиктикаға байланысты нені оқыту
керек? Қалай оқыту керек, не үшін оқыту керек деген сұрақтардың
жауабын анықтаудың негізі- оқытушының педагогикалық жаңашыл ізденіс
идеяларымен іске асырылуы қажет. Мысалы: қалай оқыту керек? Қазіргі
оқыту үрдісінде оқытудың әдістерін, оқытуды ұйымдастырудың формуларын
тиімді пайдалану керек. Не үшін оқыту керек? Өмірдің барлық саласына
оқушыларды белсенді қатысуға даярлау, оқытудың мақсаты мен
міндеттерін жүзеге асыру болса, оқушының іс- әрекетіне, таным
міндеттеріне жете түсіну, жаңа материалды қабылдау, ұғыну, т.б. Таным
міндеті түсінікті болса, оны оқушылар өзбетінше ізденіп шешуге
тырысады, оқу үрдісінде жеке- жеке дайындалады. [8]
1.2.4. Сабақтың тақырыбы:
Сән журналынан үлгілерді таңдау
1) Білімділік мақсаты: оқушылардың теориялық білімділігін арттыру,
таным-түсініктерін кеңейту,шығармашылыққа баулу.
2) Тәрбиелік мақсаты: талғампаздыққа, ұқыптылық пен үнемді болуға
үйрету. Сәнді де жарасымды киіне білуге тәрбиелеу.
4) Дамытушылық мақсаты: эстетикалық талғамы мен ұйымдастырушылық ойлау
қабілеттерін дамыту, ізденімпаздық, еңбекқорлық іс- әрекеттерін
қалыптастыру.
Сабақтың түрі: жаңа білім беру.
Сабақтың әдісі: сұрақ- жауап, сызбалар, тест.
Сабақтың формасы: ұжымдық.
Пәнаралық байланыс: математика, сызу, геометрия, информатика, әдебиет.
Сабақтың көрнекіліктері: Бурда журналы, сән үлгілері, суретті
буклеттер, таблицалар.
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі
А) Оқушылармен сәлемдесу, түгелдеу.
Б) Сабаққа қажетті құралдарын дайындату.
ІІ. Үйге берілген тапсырманы сұрау:
Сәндік қолданбалы өнер. Тігін бұйымдарының сән үлгілері. Сұрақтар мен
тапсырмалар беру:
1) Сән деген не, сәннің неше бағыты бар?
2) Силуэт деген не, пішім деген не?
3) Стиль сөзі нені білдіреді және стильдің қандай түрлері бар?
4) Пропорция деген не? Киімдер пайдаланылуына қарай неше топқа бөлінеді?
ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру.
1) Сән таңдау
Қоғам дамыған сайын көзқарастар өзгеріп, мода да үнемі түрлену үстінде
болады. Киімді әркім өз бетінше таңдайды, таңдау барысында адамдар жеке
талғамы мен сән ағымына сүйенеді. Үлгіні таңдаған кезде киімнің ыңғайлы,
жас мөлшеріне сай, сәннің соңғы бағытына сәйкес ыңғайлы ұзындықта, сапалы
матадан, лайықты түсте, сәнді нақышта тігілу керек. Тігін бұйымы өмір
ағымына сай негізгі талаптарға жауап беру тиіс:
Жақсы киіне білу де өнер. Бұл өнерді игеру үшін - бұйымдардың
қаншалықты сәнді екенін таңдауға арналған Лиза, Маусым үлгілері,
Бурда журналдарының көмегіне сүйенуге әбден болады. Бұл журналдардың
бәріне пішім үлгілері жинақталған қосымшалары бар. Әрбір үлгінің өз
нөмірлері болады, қосымшадағы осы нөмірдің астынғы жағында оны дайындау
жөнінде нұсқаулар беріледі. Одан үлгінің суретін, материалдың шығынды,
қосымша парақты пішімдердің, кішірейтілген сызбасын, жайылманың жоспарын,
түсініктеме мәтінді, өлшемге арналған таблицаны табуға болады.
2) Тігін бұйымдарының сән үлгілері.
3) үлгінің суреті- онда барлық тігістер мен бөлшектер көрсетілген.
4) Материалдық шығын – мұнда үлгі дайындауға қажетті барлық мәліметтер
берілген.
5) Қосымша парақ – пішім беттері, контур сызықтар әр түрлі журналдарда
әр қалай берілген.
6) Пішімнің кішірейтілген сызбасы - пішімнің беттерінен нені көшіріп
алу жайлы түсінік береді. Кішірейтілген сызбаның бөлшектері пішімнің
беттеріндегі түпнұсқасымен толық сәйкес келеді. Әрбір бөліктің өзіндік
нөмірі болады.Онда сызықтар жүргізіліп, цифрлар мен шартты белгілер
салынады.
7) Жайылма жоспары- қағаздағы пішім бөліктерінің матада орналасуының
барынша тиімді тәсілдерін көрсетеді. Мұндай мата беткі жағы ішке қаратылып,
қос қабатталып бүктеледі. Матаның бүктелісі - сгиб деп, ал матаның бойлық
шеткі кенері – кромка деп аталады.
8) Түсініктеме мәтін - онда үлгінің атауы, өлшемі ұсынылатын матаның
шығыны, бөлшектердің тізімі және тігу ерекшеліктерінің қысқаша сипаттамасы
берілген.
9) Өлшемге арналған таблица - Бурда журналының 54-беті. Өлшем алу
суреті. Бойы 168см, қыздардың 34-52 өлшемі берілген, 51 бет.
10) Пішім парағын қалай пайдаланады?
1) Алдымен пішім парағын жаю, оның екі жақ беттерінде А, В, С, Д, Ғ, G,
Н әріптерімен таңбаланғанын анықтау.
2) Парақтағы пішімнің бөліктері қара, қызыл, көк, жасыл, түсті контурлы
сызықтармен ажыратылады.
3) Үлгінің суретінің жанында сол берілген үлгіге сәйкес контурлы
сызықтардың түрі мен түсі беріледі.
4) Кішірейтілген сызба бойынша бөлшектердің нөмірлерін анықтау.
5) Бөлшектердің саны көрсетілген тізімде нөмірдің тұсында тұрған әріп
берілген бөліктің түпнұсқасын парақтың қай шаршысынан іздеу керектігі
көрсетіледі.
11) Пішімді қалай көшіруге болады?
1) Анық байқалу үшін пішім парағындағы өзімізге керекті бөлшектерді
қаламмен немесе фломастермен контур жүргізіп алу.
2) Бөлшектеп жүргізілген барлық шартты белгілер мен сызықтарды белгілеп
шығу керек.
3) Бөлшектердің бетіне калька немесе пленканы жылжымайтындай етіп
орналастырып, барлық керекті пішім бөліктерін контурлы сызықпен жүргізеді.
4) Пішімдердің дәл көшірмесін алу үшін бұл жұмысты өте ұқыпты орындау
керек.
12) Ойын Сән мен сымбат.
Ойын шарты: Сән мен сымбат атымен аталатын шағын кәсіпорынның алдағы
уақытқа арналған жаңа жұмыс жоспарын жасау керек, ол үшін маңызды 5 қадам
түзу шарт:
1- қадам. Өткел
1) Киімдер пайдалануына қарай неше топқа бөлінеді? (тұрмыстық,
өндірістік, формалық)
2) Тігін бұйымдары қандай негізгі талаптарға жауап беру керек?
(гигиеналық, пайдалану, экономикалық)
3) Қандай сән журналдары бар?
4) Сәнді кім жасайды? (көркемдік сәнгер)
5) Сәннің неше түрі бар? (техникалық, көркемдік)
6) Қазіргі кезде сәннің неше түрі көзге түсіп жүр? (ретроспективалы,
өткенге бағытталған, перспективалы болашаққа бағытталған)
7) Еліміздің танымал сәнгерлері кімдер? (Құралай Нұрқаділова, Аида
Қауменова, Айгүл Қосымова, Кенже Девятко, Салтанат Баймұханбетова, т.б.)
2- қадам. Бәйге (тест сұрақтары)
1) Үлгінің суретінде не көрсетілген?
а) Тігістер мен бөлшектер
ә) Суреттер
б) Сызбалар
2) Материалдық шығын. Мұнда үлгі дайындауға нелер берілген?
а) Кіріс қосымшалары
ә) Шығын мәліметтері
б) Мүлде берілмеген
3) Қосымша парақ - пішім беттері, контурлы сызықтар Бурда журналында
қалай берілген?
а) Рим цифрымен
ә) Жазумен
б) Әріптермен
4) Пішімнің кішірейтілген сызбасы нені көшіріп алу жайлы түсінік
береді?
а) Сызықтар мен цифрлар, шартты белгілер
ә) Мәтінді түсініктер
б) Өлшемдер
5) Жайылма жоспары- қағаздағы пішім бөлшектерінің матада орналасуы
қалай көрсетіледі?
а) Сызықтар мен цифрлар
ә) Барынша тиімді
б) Нақты белгісіз
6) Үлгінің атауы, өлшемі, мата шығыны, бөліктердің тізімі, тігу
ерекшеліктерінің қысқаша сипаттамасы қай жерде берілген?
а) Қосымша парақта
ә) Үлгінің суретінде
б) Түсініктеме мәтінде
3- қадам. Бекет (жұмбақ жасыру)
1. Адамның сәні, онсыз жоқ мәні (киім)
2. Қолында ине, жаңқадан түйме (тігінші)
3. Дөңгелек өзі, төртеу көзі, ұстайды мықтап, тұрғанды сырттан (түйме)
4. Белгілі уақыт танымал болған, адамдар оның соңынан қуған (мода)
5. Екі тышқан бірігіп, қиып- пішіп береді екеуінің керегі - ерге тиер
көмегі (қайшы)
6. Аузы бір құбыр (шалбар)
7. Қолы бар, саусағы жоқ, мойны бар, басы жоқ (көйлек)
4- қадам. Асу (терезелердегі мақал - мәтелдердің жалғасын табу)
С-1 Э-2 Н-3
М-4 Е-5 Н-6
С-1 Ы-8 М-9
Б-10 А-11 Т-12
1. Жас күнінде өнер тән...
Өнерлерінің ісі сән.
2. Қолыма жұмыс бергенің,
Жаныма... тыныс бергенің.
3. Ескі киімді баптағаның...
Жаңа киімді сақтағаның.
4. Оймақ пішсең де...
Ойлап піш.
5. Тігіншіні ине... асырайды.
6. Алтын балдақ қол сәні,
Әшекей кесте... қол сәні.
7. Өз үйінде ою оймаған...
Кісі үйінде сызу сызбас.
8. Жіп, жіңішке жерінен... үзіледі.
9. Үлгісі көптің, өрнегі көп,
Өнері көптің... ермегі көп.
10. Ине... көзінен сынады.
11. Ескі киім жаңа киімнің... қорғаушысы.
12. Көлеңкеге қарап көйлек... пішпес болар.
5- қадам. Мәре (сөздер таратылады)
Сән, Өнер, Үлгі, Көйлек, Еңбек, Тігінші сөздерін қатыстыра
отырып, жүрекжарды сөздерін өлең жолдарымен немесе мақал- мателдерді
нақышына келтіре қорытынды тілек айту. [9]
Қорытындылау.
ІV. Үйге тапсырма беру.
Сән журналынан үлгілерді таңдау.
1.3. Кәсіптік оқыту әдістері
1.3.1. Техникалық және кәсіптік білім беруде білім сапасын бағалау
Қазіргі таңда техникалық және кәсіптік білім беру жүйесінде білім
сапасына қойылатын талаптар қатарында білім алушылардың білім, білік,
дағдыларымен бірге кәсіби құзыреттілігін бағалау көкейкесті мәселенің бірі
болып тұр. Осыған орай, білім алушылардың кәсіби дағдыларын тиімді бағалау
ретінде кәсіби құзыреттілігін тексерудің бір түрі- кешенді бағалауды
енгізуге қажеттілік туындады.
Кәсіптік құзыреттілік сапасын кешенді бақылаудың негізгі мақсаты-
білім алушылардың кәсіби құзыреттілігін қалыптастырудың динамикасын анықтау
болып табылады. [10]
Кәсіптік құзыреттілік сапасын кешенді бақылаудың міндеттері:
- жоспарланған білім мазмұны мен оқыту нәтижелері сәйкестігін бағалау
дәрежесі:
- тұтынушылар сұранысын ескере отырып, біліктілікті бақылауды жүргізу
және ұйымдастыру механизмін құру:
- белгілі бір біліктіліктегі кәсіптік дағдыларды іс жүзінде жүзеге
асыру:
- бітірушілердің кәсіптік құзыреттілігін сапалы бағалау:
- бітірушінің біліктілік деңгейін анықтау:
- қоғамның әлеуметтік сұранысын орындау үшін жұмысшы мамандар дайындауға
бағалау жүйесін жетілдіру.
Кәсіптік құзыреттілік сапасын кешенді бақылау өндірістік әрекетке жақын
кәсіби- бағытталған оқытуды, білім берудің соңғы нәтижесі ретінде
біліктілік деңгейіне обьективті баға беруді қамтамасыз етеді. Бақылаудың
бұл түрі мақсатқа бағыттала отырып, берілетін білімнің стандартқа (ЖМББС),
нарықтық еңбек талаптарына сай нақты мамандық бойынша дайындауға мүмкіндік
береді.
Сипатына қарай кәсіптік құзыреттілік сапасын кешенді бақылауды
өндіріс орындарында кәсіби- бағытта жүзеге асыруда төмендегі жағдайларды
ескереміз:
- нақты мамандық бойынша бітірушілерді дайындаудың мазмұны мен
деңгейінің ЖМББС- тың минимум талаптарына сай болуын:
- кәсіптік құзыреттілік деңгейін айқындау мен қалыптастыруды:
- бітірушілердің оқу нәтижелерін айқындау және дайындығын обьективті
бағалауды:
-жеткен жетістіктерге аналитикалық баға беруді.
Кәсіптік құзыреттілік сапасын кешенді бағалау мыналарды
қарастырады:
- білім, білік, дағдыны және кәсіптік құзыреттілікті саталап
қалыптастыру;
- алған білімдерін жаңа құралдарды пайдалану арқылы әртүрлі өндірістік
жағдайда іс жүзінде қолдана алуы;
- практикалық дағдыны қалыптастыратын өзіндік жұмыстарды атқара алуы.
Кәсіптік құзыреттілік сапасын кешенді бақылау мынадай негізгі
талаптарға негізделеді:
- қолданбалы сипатты болуымен;
- жұмысшы мамандар даярлаудың қазіргі сұранысын жүзеге асырумен;
- бітірушінің білім, білік, дағдысы мен кәсіптік құзыреттілігін айқындап
көрсетумен;
- білім алушының іс-әрекетті бірізділікпен, логикалық талаптарға сай,
жауапкершілікпен, нақты орындалуын талап етумен;
- ғылым жетістіктеріне, тәжірбие нәтижелеріне және нормативтік
құжаттарға сәйкес қарастырылуымен.
Қоғамның жаңа әлеуметтік-экономикалық қажеттіліктерін ескере отырып,
білім алушылардың жыл сайын біліктілік жұмыстарының тақырыптар тізбесі
жаңартылып отырылады.
Кәсіптік құзыреттілік сапасын кешенді бақылауды ұйымдастырудың
жолдары:
- директор кәсіптік комиссия құрады, оның құрамына төраға, мүшелер және
жұмыс берушілер кіреді;
- директордың оқу-өндірістік жұмыс жөніндегі орынбасары бүкіл
практикалық жұмысты басқарып, бағыт береді және кәсіптік құзреттілік
сапасын кешенді бақылауды өткізу мерзімін белгілейді;
- комиссия төрағасы кәсіптік құзыреттілік сапасын кешенді бақылауға
қатысады және бітірушінің білім деңгейін анықтайды;
- жұмыс берушілер біліктілік жұмыстарының тізбесін ұсынады, комиссия
жұмысына қатысады және болашақ жұмысшы мамандарға өз талаптарын қоя
алады;
- кәсіби оқыту шебері технологиялық карта құрады, онда жұмыстың түрлерін
қарастыра отырып, тапсырмаларды сатылап орындау, бітірушінің кәсіптік
құзыреттілік сапасын кешенді бақылауды жүзеге асырады;
- тәлімгер бітірушінің орындаған жұмысын тексереді, толықтыруға ұсыныс
жасайды;
- өндірістік практика жетекшісі кәсіптік құзыреттілік сапасын кешенді
бақылауға бітірушінің дайындаған жұмысына тікелей басшылық жасайды,
жұмыстың орындалуын тексереді, пікір дайындайды.
Кешенді бақылаудың нәтижесі аналитикалық бағалау, білім
алушылардың әрекетін ұйымдастыру, қатысушылармен тікелей қарым - қатынасты
қалыптастыру арқылы жүзеге асады. Ол практикалық тапсырмаларды орындату
арқылы, біліктілік емтиханына дейін өткізіледі. Кәсіптік құзыреттілік
сапасын кешенді бақылау бастапқы, ағымдық аралық, қорытынды кезеңдерінен
тұрады. Кешенді бақылауға дайындық кезінде білім алушылар орындайтын
жұмысын тапсырмалар арасынан өз қалауынша таңдап алады. Оған жетекші,
өндірістік оқыту шебері, тәлімгер тағайындалады. Сонымен бірге, білім алушы
кәсіптік құзыреттілік сапасын кешенді бақылауды тапсыру үшін мамандығына
сәйкес орындайтын жұмыс тақырыбын өз қалауынша ұсына алады. Таңдап алынған
біліктілік жұмысының практикалық мәні болуы қажет. Мұндай жағдайда циклдық
комиссия отырысында ұсынылған жұмыс тақырыбы талданады және бекітіледі.
Егер тақырып мамандыққа сәйкес келмейтін болса жұмыс түрі өзгертіледі.
Бастапқы бақылау бұрыннан қалыптасқан базалық білім, білік, дағдының
негізінде білім алушының жаңа информацияны қабылдауға, еңбек әрекетіне
дайындығын анықтауға мүмкіндік береді. Бақылаудың бұл түрі білім алушының
оқу әрекетіне дайындығы және кәсіби мамандығына қызығушылығын арттыруға
мүмкіндік береді.
Ағымдық бақылау білім алушының жазбаша және ауызша жауаптар мен түрлі
практикалық тапсырмаларды орындау, оқушылардың сабақтағы белсенділігін
бақылау және өзбетінше жұмысты орындауы арқылы жүзеге асырылады.
Ағымдық бақылау оқу материалының қалай меңгерілгенін, келесі
тақырыпты зерттеуге көшу қажеттілігін, оқушылардың танымдық әрекетін
белсендіру үшін сабақтың рөлін, практикалық біліктерін қалыптастырудың ең
тиімді жолдарын анықтауға мүмкіндік береді.
Аралық бақылау білім алушының білім, бірлік, дағдысын қалыптастыруда
белгілі бір мамандықтың оқу процесін ТжКББ стандарты талаптарына сәйкес
ұйымдастыруды көздейді. Бұл бақылауды практикалық сынақ түрінде өткізуге
болады. Сынақтың өтетін мерзімі алдын- ала хабарланады. Білім алушының
білімі мен білігін мұндай формада тексеру оларды оқу материалын іс жүзінде
қолдана алуға және өзбетінше еңбек әрекеттерін орындау дағдысы мен
логикалық ойлауға қабілеттілігін қалыптастырады.
Білім алушылардың кәсіптік құзыреттілігін кешенді тексеру құралы
ретінде қорытынды тексеру оқу жылының соңында жүргізіледі. Білім алушылар
жасалатын жұмыстардың түрлерімен, нақты нұсқаумен қажетті материалдармен
және қазіргі замаңғы жаңа құралдармен, оны орындау әдістемесімен, бағалау
критерийімен қамтамасыз етіледі.
Кәсіптік құзыреттілік сапасын кешенді бақылауды арнайы құрылған
комиссия жүргізеді (әлеуметтік серіктестік, директордың оқу- ісі жөніндегі
орынбасары, директордың оқу-өндірістік жұмыс жөніндегі орынбасары, кәсіптік
оқытудың аға шебері, кәсіптік оқыту шебері, тәлімгер). Топ координаторы
кәсіптік құзыреттілік сапасын кешенді бақылауды өткізу үшін бірқатар
құжаттар мен комиссия мүшелері тізбесін дайындайды.
Кәсіптік құзыреттілік сапасын кешенді бақылауды өткізуге дайындалатын
құжаттарға мыналар жатады:
- білім алушыға кәсіптік мінездеме
- қазіргі нарықтық еңбек талаптарын ескере отырып, кәсіптік құзыреттілік
сапасын кешенді бақылау үшін орындалатын жұмыстардың түрлері ұсынылады
(жасалған жұмыстар тізбесі, кәсіптік құзыреттілік сапасын бағалауды
кешенді бақылауды өткізу кестесі, нәтижесі).
Кәсіптік құзыреттілік сапасын кешенді бақылау кәсіптік және арнайы
пәндер бойынша теориялық білімдерді меңгеруі және кәсіптік практика кезінде
еңбек дағдыларын айқындау арқылы жүргізіледі.
Кәсіптік құзыреттілік сапасын кешенді бақылау кезінде төмендегідей
мәселелер өз шешімін табады:
- ағымдық кешенді бақылау кезінде жалпы кәсіптік және арнайы пәндер
бойынша белгілі бір практикалық жұмыстар орындалады:
- аралық кешенді бақылау кезінде арнайы пәндер бойынша практикалық
жұмыстар орындалады:
- қортынды кешенді бақылау кезінде қажетті құрал-жабықтарды қолдану
арқылы практикалық жұмыстар тұтастай орындалады.
Кәсіптік құзыреттілік сапасын кешенді бақылау мазмұны мыналарды
қарастырады: тексеру жұмыстары (бірінші, екінші курстық жарты жылдығында
жүргізіледі): кезең- кезеңмен аттестациялау (біліктілігіне сәйкес бірінші,
екінші курстың жарты жылдығында жүргізіледі): практикалық емтихан (өндіріс
орындарында өткізіледі).
Кәсіптік құзыреттілік сапасын кешенді бақылау келесі үлгі бойынша
жүргізіледі:
1 кезең- тексеру жұмыстары, оған білім алушылардың кәсіптік дайындығы
бойынша бірінші курстағы белгілі бір жұмыстарды орындауын енгіземіз. Оған
жұмыс орнын дайындау, жабдықтау сияқты дайындық модульдері жатады.
2 кезең – кезең- кезеңмен атестациялау, бұл біліктіліктің 3-ші, 4-ші
разрядына сәйкес бірінші, екінші курстың соңында жүргізіледі (жұмыс орнын
ұйымдастыру, арнайы киімдерді пайдалануы, қауіпсіздік ережелерін сақтау,
материалдарды таңдай алуы, жұмыстың орындалу тәртібін білуі т.б.).
3 кезең- біліктілігін байқау жұмытары кәсіптік практика барысында
жүргізіледі, ол жұмы орнын қабылдап алу мен оны дайындау, қажетті құрал -
жабдықтарды тексеру, материалдарды таңдау.
4 кезең- практикалық емтихан, таңдап алған мамандығы бойынша бірқатар
практикалық тапсырмаларды орындау арқылы өтеді.
Практикалық емтиханды бағалау кезінде төмендегі талаптар ескеріледі:
- осы мамандықты таңдау себебіңіз:
- жұмыс орнын ұйымдастыра алуы, сыртқы кейпі және арнайы киімі:
- қосымша жұмысты орындау тәсілдерінің дұрыстығы:
- қызмет көрсету кезінде басқа жұмысшылармен қарым- қатынас жасай алуы:
- таңдап алған мамандығының даму тарихын және ерекшеліктерін білуі.
Кәсіптік құзыреттілік сапасын кешенді бақылау нәтижесі бойынша комиссия
белгілі бір разряд беруге шешім қабылдайды. Егер, білім алушы кәсіптік
құзыреттілік сапасын кешенді бақылау талаптарына сай тапсырмаларды орындай
алмаса, ол кешенді бақылаудан өтпейді және кейінгі емтиханға жіберілмейді.
Білім алушылар кешенді бақылауды қайта тапсыру үшін қосымша практикалық
дайындықтан қайта өтіп, бір ай көлемінде қайтадан тапсыра алады.
Осылайша, кәсіптік құзыреттілік сапасын бағалауды кешенді бақылау
арқылы білім алушылардың практикалық әрекетке дайындық деңгейін анықтаймыз.
Бақылаудың мұндай түрі білім алушылардың өндіріске барған сәттен өзбетінше
жұмысты алып кетуіне ықпалын тигізеді, яғни қазіргі таңдағы бәсекеге
қабілетті мамандар мен жұмысшыларды дайындауға мүмкіндік береді.
1.3.2 Оқытудың жаңа технологиялары- кәсіптік лицейдің оқыту үрдісінде
Қазіргі кезде оқытудың басты мақсаты- өз бетінше дами алатын, жеке
шығармашылық тұлғаларды қалыптастыру болғандықтан оқушыларыма өз бетінше
танымдық әрекет ететін әдістерін үйретіп, шығармашылық дағдыларын
қалыптастыруды басты назарда ұстаймын. Оқыту әдістері- оқыту процесінің
барлық кезеңдеріне оқытудың түрлі мақсат- міндеттерін орындау барысында
оқушылардың таным әрекетін арттыруға бағытталуы тиіс. Сондықтан, оқыту
процесінде оқушылардың таным әрекетін арттыруға бағытталуы тиіс. Сондықтан,
оқыту процесінде оқушылардың таным әрекетінің белсенділігін арттыруға
септігін тигізетін әдістерге айрықша назар аударамын.
Оқыту әдістерін жетілдірі бүгінгі күннің басты мәселесі болып отыр.
Оқыту әдістерінің тиімділігінің арттырып, оқытудың жаңа формалары мен
тәсілдерін меңгеру қажеттілігіне педагогикалық зерттеулерде айрықша маңыз
берілді. Алайда, оқыту әдісін қайта құру- күрделі процесінің бірі. Кейбір
әдістерді қолдануда біржақты асыра сілтеушілікке жол бермеу керек. Тіпті әр
тақырыптың өзі де оқытудың ерекше тәсілдері мен жолдарын талап етеді.
Сондықтан, оқытуда әртүрлі әдістерді қолдану қажет.
Әр оқушының білім деңгейіне қарай тапсырмаларды әртүрлі деңгейде
дайындау керек. Бұл әдістемелік оқушылардың шығармашылық қабілетін
шыңдайды, өз бетінше ойлануға, еңбектенуге үйретеді. Сонымен қатар,
олардың, психологиялық ерекшеліктерін ескере отырып, әркімнің қабілетіне
қарай тапсырма беремін.
Бірінші деңгей тапсырмалары білімнің минималдық шегі, ол мемлекеттік
стандарт талабына сай оқушының жас ерекшелігіне сәйкес болады. Бұл
деңгеймен оқушылар толығымен жұмыс жүргізе алады.
Екінші деңгей кезеңіне көтерілгенде тапсырмалар күрделене түседі. Оқушы
өз бетімен жұмы жасауға көшеді. Оқушы бойында ойлау, таным дағдылары
қалыптаса бастайды.
Үшінші деңгей оқушылардың шығармашылыққа деген мотивтердің айқын
көрінуімен, ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz
Реферат
Курстық жұмыс
Диплом
Материал
Диссертация
Практика
Презентация
Сабақ жоспары
Мақал-мәтелдер
1‑10 бет
11‑20 бет
21‑30 бет
31‑60 бет
61+ бет
Негізгі
Бет саны
Қосымша
Іздеу
Ештеңе табылмады :(
Соңғы қаралған жұмыстар
Қаралған жұмыстар табылмады
Тапсырыс
Антиплагиат
Қаралған жұмыстар
kz