Оқушыларының дене тәрбиесі
Татбаева Айжан Сыражановна
10-12 жастағы волейболшылардың арнайы физикалық сапаларын дамыту
әдістемесі
Методика развития специальных физических качеств волейболистов 10-12 лет
Methods of special physical qualities of volleyball players 10-12 years
МАЗМҰНЫ
КIРIСПЕ
1. 10-12 ЖАСТАҒЫ ВОЛЕЙБОЛШЫЛАРДЫҢ АРНАЙЫ ФИЗИКАЛЫҚ САПАЛАРЫН ДАМЫТУ
ӘДІСТЕМЕСІ .
1.1. Оқушыларының дене тәрбиесі.
1.2. Оқушыларымен дене тәрбиесі сабағын жүргізудің әдістемелік
ерекшеліктері.
1.3. Орта сынып оқушыларының дене дамуының ерекшеліктері.
1.4. Жоғарғы сынып оқушыларының дене дамуының ерекшеліктері.
1.5. Дене тәрбиесі әдістемесінің ерекшеліктері.
2. ЖЕҢІЛ АТЛЕТИКАДАҒЫ СЕКІРУДІ ҮЙРЕТУДІҢ ӘДІСТЕМЕЛІК ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ.
2.1. Секіруді үйретудің түрлерінің әдістемелік ерекшеліктері.
2.2.Жеңіл атлетиканың негізгі жаттығуы - жүгіру.
2.3. Сыныптан тыс дене шынықтыру
3. ЖАЛПЫ БІЛІМ БЕРЕТІН МЕКТЕПТЕРДЕГІ ДЕНЕ ТӘРБИЕСІ ЖҰМЫСТАРЫН ЖОСПАРЛАУ.
3.1. Жоспарлау жұмыстарын ұйымдастыруы.
3.2. Дене тәрбиесі және спорт жұмыстарының жалпы жылдық жоспары.
3.3. Мектептің дене тәрбиесі ұжымы.
3.4. Мектептегі дене тәрбиесі жұмыстарын бақылау және есепке алу.
4. ҚОРЫТЫНДЫ.
5. ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ.
КIРIСПЕ
Волейбол (volleyball, volley — қалқып ұру, ball — доп) - ойын спорты.
1995 жылы әлемдік спорт шеберлері волейболдың 100 жылдық мерейтойын
тойлады. Бұл ойынның ресми күні 1985 жыл деп есептелінеді. АҚШ-тың
Массачусетс штатындағы белгілі Гелиокс колледжінде дене шынықтыру пәнінен
сабақ берген американдық азамат Уильям Дж. 1897 жылы волейболдың 10 шартын
ұсынған.
Алаңның ауқымы белгіленуі тиіс. Алаң аумағы: 25х50 фут (7,6х15,1 метр).
Себеттің көлемі 2х27 фут (0,61х8,2 метр). Биіктігі: 6,5 фут (198
сантиметр). Доп резіңке теріден жасалуы керек. Оның салмағы - 340 грамм
Уильям Дж. Морган бұл ойынды МИНТОНЕТ деп атаған екен. Негізінен
волейболдың тарихы он тоғызыншы ғасырдан бастау алады. Кейбір ақпараттарға
сүйенсек, Еуропа, Орталық және Оңтүстік Америка халықтары осы тектес ойынды
мыңдаған жыл бұрын ермекке айналдырған көрінеді. Ежелгі Рим жылнамаларында
да біздің заманға дейін III ғасырда волейбол сынды фаустбол ойын түрі
ұйымдастырылып тұрған. Олар әр командада 3-6 ойыншыдан бөлініп, допты аласа
қабырғадан лақтыруға тырысқан. Фаустбол ойыны әсіресе, Еуропа халықтарына
кеңінен танылған. Ойын 15 минуттан 2 таимға созылған.
Десе де, волейболдың ресми күні 1895 жыл деп белгіленді. Оны алғаш ойлап
тапқан- У. Дж. Морган.
Арада бір жыл өткен соң, яғни 1896 жылы "минтонет" ойыны Спрингфилде (
АҚШ, Массачусетс штаты) Христиан Жастар Одағының конференциясында назарға
ұсынылды. Аталмыш одақ волейболдың бастамашылары бола білді.
Кейіннен тас қамалдан емес, арнайы тордан допты лақтыру мүмкіндігі пайда
болған кезде профессор Альфред Хальстед "минтонетті" "волейбол" атауымен
алмастыру қажет деп мәлімдеме жасады. 1897 жылы Христиан жастары
қауымдастығы волейболдың ресми шарттарын айқындап, арнайы анықтама ретінде
шағын кітапша басып шығарды.
1900 жылы волейбол танымалдығы жағынан АҚШ-тың шеңберінен шығып, әлемнің
өзге елдеріне таныла бастады. Ойынға алғашында Канада, кейін Үндістан және
Азия елдерін қызығушылық танытқан. 1905 жылы Куба, 1906 жылы Қытай, 1908
жылы Жапонияда волейбол құрамалары құрылды. 1909 жылдан бастап Пуэрто-
Рикода бұқаралық ақпарат құралдырында волейбол матчынан репортаждар
беріледі бастады. Мысалы, 1910 жылы Перу мен Филиппинде, 1912 жылы Уругвай
да, 1914 жылы Англияда, 1917 жылы Мексика мен Францияда, 1918 жылы
Италияда, 1919 жылы Чехословакияда, 1923 жылы Африка құрлығындағы Мысыр,
Тунис, Марокко, ал 1924 жылы Испания мен Огославияда, 1925 жылы Голландияда
Жастар Христиан Қауымдастығының бастамасымен арнайы командалар пайда болды.
1900 жылы Американың Spalding фирмасы алғашқы волейболдық доп жасап
шығарды. Бүгінде ресми жарыстарда допты дайындауды жапондық "Mikasa"
корпорациясы мен ағылшындық "Molten" "Wilson" фирмасы жауапкершілікке алып
отыр. 1900 жылы ойынның алғашқы ресми 12 ережесі қарастырылған. Оның ресми
регламенті 20 жылдары қолданысқа енді. Сол кезде биресми халықаралық
турнирлер өтіп тұрған болатын. 1913 жылы 16 ерлер командасымен Азия
ойындары өтті. Оған Қытай мен Филиппин қатысты.
1913 жылы Манилда Қиыр Шығыс елдерінің ойын бағдарламаларына волейбол
енгізілді. І-дүниежүзілік соғысқа дейін американдық әскерилер волейболды
уақытты тиімді өткізудің бір әдісі ретінде ойнаған.
1921 жылы Қиыр Шығыста өткен чемпионат Азия мен Жапонияда ерлер
командалары арасында өткен алғашқы жоғары дәрежеде көрсетілді.
Ал, 1922 жылы Канада мен АҚШ-та Христиан Жастар Қауымдастығы
жетекшілерінің қолдауымен волейболдан алғашқы ойын өткізілді.
Осы жылы Чехословакияда ерлер құрамасы арасында ұлттық чемпионат
ұйымдастырылды. 1929 жылы Орталық Америкадағы олимпиадалық ұлттық комитет
ерлер волейбол құрамасын Кубада өтетін олимпиадалық аймақтық ойындар
тізіміне қосты. Осы жылы АҚШ пен Польшада алғашқы ұлттық чемпионат өтті.
Сонымен қатар біріншілік ойындары Еуропада, нақтырақ айтсақ, Англия, АҚШ,
Франция мен Польша командалары өзара бәсекелесті.
Бірте-бірте волейбол халықаралық дәрежеге жетті. 1922 жылы АҚШ-та
волейболды олимпиада ойындарына қосу туралы ұсыныс жасалды.
1932 жылы әйелдерден құралған волейбол командасы Сальвадорда өткен
аймақтық олимпиада жарысында өнер көрсетті.
Ал, 1936 жылы Стокгольмда гандболдан халықаралық федерация мен Польша
өкілдігі волейболды гандболдың бір түрі ретінде санау керектігі туралы
бастама көтерген. Сол кезде Еуропадан 13, Америка елдерінен 5 және Азия
мемлекеттерінен 4 елден арнайы комиссия құрылды.
1936 жылы волейболдан халықаралық федерацияның қолдауымен жарыстар
өткізіліп тұрды. Алайда, Берлинде өтуі тиіс олимпидалық ойын екінші
дүниежүзілік соғыс салдарынан үзіліс жасады. Әскери іс-қимыл аяқталған
кезде, 1944 пен 1946 жылдары волейболдан әлем чемпионаты Бразилияда
өткізілді.
1947 жылдың 18 мен 20 сәуір аралығында Парижде 14 елдің қатысуымен
(Белгия, Бразилия, Мажарстан, Голландия, Мысыр, Италия, Польша, Португалия,
Румыния, АҚШ, Уругуай, Франция, Чехословакия және Югославия) Federation
Internationale de Volleyball (FIVB - ФИВБ) Халықаралық волейбол федерациясы
құрылды. Бұл волейболдың халықаралық деңгейде беделін арттыруға көп
септігін тигізді.
1. 10-12 ЖАСТАҒЫ ВОЛЕЙБОЛШЫЛАРДЫҢ АРНАЙЫ ФИЗИКАЛЫҚ САПАЛАРЫН ДАМЫТУ
ӘДІСТЕМЕСІ .
1.1. Бастауыш сынып оқушыларының дене тәрбиесі.
Волейбол ойынының қозғалысы адам баласына аса пайдалы табиғи қозғалыс пен
дене мүшелерінің қимылынан жүгіру, жүру, секіру, лақтыру т.б. жаттығулардан
тұрады. Бұл ойынды он жасар баладан бастап қай жаста болмасын ойнай береді.
Сондықтан да, волейбол дене тәрбиесі пәні жаттығуларының бірі ретінде ең
тиімді де ағзаға пайдалысы болып табылады. Ойын барысында нақты қозғалыс
нәтижесінде ең бастысы адамның кординациясы қалыптасады. Қандай жаттығу
болмасын, қозғалыс барысында нақтылы орындалады. Айталық, щабуылдау
кезінде допты қарсыласының алаңға дәл түсіру, болмаса допты әріптесіне дәл
бере білу, допты қарсыласының алаңына алдап тастау т.б. Демек адамның
барлық қабілет-қасиетін қалыптастыратын ойынның бір түрі.
1913 жылы Манилда Қиыр Шығыс елдерінің ойын бағдарламаларына волейбол
енгізілді. І-дүниежүзілік соғысқа дейін американдық әскерилер волейболды
уақытты тиімді өткізудің бір әдісі ретінде ойнаған.
1921 жылы Қиыр Шығыста өткен чемпионат Азия мен Жапонияда ерлер
командалары арасында өткен алғашқы жоғары дәрежеде көрсетілді.
Ал, 1922 жылы Канада мен АҚШ-та Христиан Жастар Қауымдастығы
жетекшілерінің қолдауымен волейболдан алғашқы ойын өткізілді.
Осы жылы Чехословакияда ерлер құрамасы арасында ұлттық чемпионат
ұйымдастырылды. 1929 жылы Орталық Америкадағы олимпиадалық ұлттық комитет
ерлер волейбол құрамасын Кубада өтетін олимпиадалық аймақтық ойындар
тізіміне қосты. Осы жылы АҚШ пен Польшада алғашқы ұлттық чемпионат өтті.
Сонымен қатар біріншілік ойындары Еуропада, нақтырақ айтсақ, Англия, АҚШ,
Франция мен Польша командалары өзара бәсекелесті.
Бірте-бірте волейбол халықаралық дәрежеге жетті. 1922 жылы АҚШ-та
волейболды олимпиада ойындарына қосу туралы ұсыныс жасалды.
1932 жылы әйелдерден құралған волейбол командасы Сальвадорда өткен
аймақтық олимпиада жарысында өнер көрсетті.
80 жылдары ФИВБ-ға мүше болған елдер қатарын 156-ға өсті. 1984 жылы
жаттықтыру курсының 100 жылдық мерейтойы.
Қазақстанда алғашқы жарыс 1926 жылы Қызылордада ұйымдастырылды.
Қазақстан волейболы 20 ғасырдың 60-жылдары жақсы дамыған. Ол спорт
шебері, КСРО-ның еңбек сіңірген жаттықтырушысы Октябрь Жарылғаповтың
есіміне тікелей байланысты. Оның құрған Буревестник ерлер командасы
1969 жылы КСРО-ның, 1970 – 71 жылы Еуропа чемпиондарының кубогін жеңіп
алды. Қазақстанда тәрбиеленген Валерий Кравченко, Олег Антропов, Надежда
Смолеева 1968 жылы Мексикада өткен 19-Олимпиялық ойындардың, 1969 жылы
Жәнібек Саурамбаев Еуропаның чемпионы атанды. Мұндай табысқа 1988 жылы
Сеулдегі 26-Олимпиялық ойындарда Ольга Кривошеева, Елена Чебукина,
Татьяна Меньшовалар жетті. Алматының АДК әйелдер волейбол командасы 1984
жылы КСРО-ның чемпионы атанды. Волейболшылардың халықаралық одағы 1924
жылы құрылған; 1992 жылдан осы одаққа Қазақстан Республикасының Волейбол
федерациясы мүше.
Волейбол ойынының ережелері
Мақсаты:
Оқушыларды салауатты өмір салтына беімдеу және дене шынықтыру сабағына
қызығушылығын арттыру.
Эстетикалық және этикалық тәрбиеге үйрету.
Ойын ережесін сақтап, ойын барысында қолдана білуге үйрету.
Сабаққа керекті құрал-жабдықтар: Волейбол добы, сетка, ысқырғыш т.б
Сабақтың барысы: 10 минут
1. Ұйымдастыру.
-Сәлемдесу
-Оқушыларды сабақа дайындау
-Бой жазу жаттығулары.
5 минут жүру және жүгіру
Мойын, желке жаттығулары
Қол жаттығулары
Бел жаттығулары
Аяқ жаттығулар т.б
2. Волейбол ойынының ережесін түсіндіру. 5минут
Допты жоғарыдан қабылдау
Допты төменнен қабылдау
Допты жоғарыдан ойынға қосу Подача
Допты төменнен ойынға қосу Подача
Ойын ойнар алдындағы ойын алаңында орналасу және орын ауыстыру тәртібі.
20 минут
3. Қорытынды: 5минут
Жақсы қатысқан оқушыларды бағалап тиісті бағаларын қою
Волейбол ойынының қозғалысы адам баласына аса пайдалы табиғи қозғалыс пен
дене мүшелерінің қимылынан жүгіру, жүру, секіру, лақтыру т.б. жаттығулардан
тұрады. Бұл ойынды он жасар баладан бастап қай жаста болмасын ойнай береді.
Сондықтан да, волейбол дене тәрбиесі пәні жаттығуларының бірі ретінде ең
тиімді де ағзаға пайдалысы болып табылады. Ойын барысында нақты қозғалыс
нәтижесінде ең бастысы адамның кординациясы қалыптасады. Қандай жаттығу
болмасын, қозғалыс барысында нақтылы орындалады. Айталық, щабуылдау
кезінде допты қарсыласының алаңға дәл түсіру, болмаса допты әріптесіне дәл
бере білу, допты қарсыласының алаңына алдап тастау т.б. Демек адамның
барлық қабілет-қасиетін қалыптастыратын ойынның бір түрі.
Уильям Дж. Морган бұл ойынды МИНТОНЕТ деп атаған екен. Негізінен
волейболдың тарихы он тоғызыншы ғасырдан бастау алады. Кейбір ақпараттарға
сүйенсек, Еуропа, Орталық және Оңтүстік Америка халықтары осы тектес ойынды
мыңдаған жыл бұрын ермекке айналдырған көрінеді. Ежелгі Рим жылнамаларында
да б.э. д III ғасырда волейбол сынды фаустбол ойын түрі ұйымдастырылып
тұрған. Олар әр командада 3-6 ойыншыдан бөлініп, допты аласа қабырғадан
лақтыруға тырысқан. Фаустбол ойыны әсіресе, Еуропа халықтарына кеңінен
танылған. Ойын 15 минуттан 2 таймға созылған. Десе де, волейболдың ресми
күні 1895 жыл деп белгіленді. Оны алғаш ойлап тапқан- У. Дж. Морган.
1995 жылы әлемдік спорт шеберлері волейболдың 100 жылдық мерейтойын
тойлады. Бұл ойынның ресми күні 1895 жыл деп есептелінеді. АҚШ-тың
Массачусетс штатындағы белгілі Гелиокс колледжінде дене шынықтыру пәнінен
сабақ берген американдық азамат Уильям Дж. 1897 жылы волейболдың 10 шартын
ұсынған.
Арада бір жыл өткен соң, яғни 1896 жылы минтонет ойыны Спрингфилде (
АҚШ, Массачусетс штаты) Христиан Жастар Одағының конференциясында назарға
ұсынылды. Аталмыш одақ волейболдың бастамашылары бола білді.
Кейіннен тас қамалдан емес, арнайы тордан допты лақтыру мүмкіндігі пайда
болған кезде профессор Альфред Хальстед минтонетті волейбол атауымен
алмастыру қажет деп мәлімдеме жасады. 1897 жылы Христиан жастары
қауымдастығы волейболдың ресми шарттарын айқындап, арнайы анықтама ретінде
шағын кітапша басып шығарды.
1900 жылы волейбол танымалдығы жағынан АҚШ-тың шеңберінен шығып, әлемнің
өзге елдеріне таныла бастады. Ойынға алғашында Канада, кейін Үндістан және
Азия елдерін қызығушылық танытқан. 1905 жылы Куба, 1906 жылы Қытай, 1908
жылы Жапонияда волейбол құрамалары құрылды. 1909 жылдан бастап Пуэрто-
Рикода бұқаралық ақпарат құралдырында волейбол матчынан репортаждар
беріледі бастады. Мысалы, 1910 жылы Перу мен Филиппинде, 1912 жылы
Уругуайда, 1914 жылы Англияда, 1917 жылы Мексика мен Францияда, 1918 жылы
Италияда, 1919 жылы Чехословакияда, 1923 жылы Африка құрлығындағы Мысыр,
Тунис, Марокко, ал 1924 жылы Испания мен Огославияда, 1925 жылы Голландияда
Жастар Христиан Қауымдастығының бастамасымен арнайы командалар пайда болды.
1900 жылы Американың Spalding фирмасы алғашқы волейболдық доп жасап
шығарды. Бүгінде ресми жарыстарда допты дайындауды жапондық Mikasa
корпорациясы мен ағылшындық Molten Wilson фирмасы жауапкершілікке алып
отыр. 1900 жылы ойынның алғашқы ресми 12 ережесі қарастырылған. Оның ресми
регламенті 20 жылдары қолданысқа енді. Сол кезде биресми халықаралық
турнирлер өтіп тұрған болатын. 1913 жылы 16 ерлер командасымен Азия
ойындары өтті. Оған Қытай мен Филиппин қатысты.
1913 жылы Манилда Қиыр Шығыс елдерінің ойын бағдарламаларына волейбол
енгізілді. І-дүниежүзілік соғысқа дейін американдық әскерилер волейболды
уақытты тиімді өткізудің бір әдісі ретінде ойнаған.
1921 жылы Қиыр Шығыста өткен чемпионат Азия мен Жапонияда ерлер
командалары арасында өткен алғашқы жоғары дәрежеде көрсетілді.
Ал, 1922 жылы Канада мен АҚШ-та Христиан Жастар Қауымдастығы
жетекшілерінің қолдауымен волейболдан алғашқы ойын өткізілді.
Осы жылы Чехословакияда ерлер құрамасы арасында ұлттық чемпионат
ұйымдастырылды. 1929 жылы Орталық Америкадағы олимпиадалық ұлттық комитет
ерлер волейбол құрамасын Кубада өтетін олимпиадалық аймақтық ойындар
тізіміне қосты. Осы жылы АҚШ пен Польшада алғашқы ұлттық чемпионат өтті.
Сонымен қатар біріншілік ойындары Еуропада, нақтырақ айтсақ, Англия, АҚШ,
Франция мен Польша командалары өзара бәсекелесті.
Бірте-бірте волейбол халықаралық дәрежеге жетті. 1922 жылы АҚШ-та
волейболды олимпиада ойындарына қосу туралы ұсыныс жасалды.
1932 жылы әйелдерден құралған волейбол командасы Сальвадорда өткен
аймақтық олимпиада жарысында өнер көрсетті.
Ал, 1936 жылы Стокгольмда гандболдан халықаралық федерация мен Польша
өкілдігі волейболды гандболдың бір түрі ретінде санау керектігі туралы
бастама көтерген. Сол кезде Еуропадан 13, Америка елдерінен 5 және Азия
мемлекеттерінен 4 елден арнайы комиссия құрылды.
1936 жылы волейболдан халықаралық федерацияның қолдауымен жарыстар
өткізіліп тұрды. Алайда, Берлинде өтуі тиіс олимпидалық ойын екінші
дүниежүзілік соғыс салдарынан үзіліс жасады. Әскери іс-қимыл аяқталған
кезде, 1944 пен 1946 жылдары волейболдан әлем чемпионаты Бразилияда
өткізілді.
1947 жылдың 18 мен 20 сәуір аралығында Парижде 14 елдің қатысуымен
(Белгия, Бразилия, Мажарстан, Голландия, Мысыр, Италия, Польша, Португалия,
Румыния, АҚШ, Уругуай, Франция, Чехословакия және Югославия) Federation
Internationale de Volleyball (FIVB — ФИВБ) Халықаралық волейбол федерациясы
құрылды. Бұл волейболдың халықаралық деңгейде беделін арттыруға көп
септігін тигізді.
80 жылдары ФИВБ-ға мүше болған елдер қатарын 156-ға өсті.
Волейбол ойынында ең әуелі, бастапқы тұрыс – ойын барысында еңкейіңкіреп,
екі қолды шынтақтан бүгіп, басты көтеріп алдыға қарап тұру. Ұшып келе
жатқан допты қағып алу үшін әр түрлі қозғалыстар орындалады. Алдыға, оңға,
солға, аттау, допты қағу үшін секіріп барып қолға құлап түсу т.б.
қозғалыстар орындалады.
Волейбол ойынында орындалатын бұрылыстар ойын процесінде негізгі рөл
атқарады. Себебі, ойыншы ұшып келе жатқан допты қабылдап алу үшін міндетті
түрде бұрылыстар орындайды. Ойыншы орнында тұрып бұрылуды, ұшып келе жатқан
доптың бағытына қарай орындайды. Егер де доп тура келетіндей жағдай
болғанда алдыға адымдап барып допты қайтарады. Жалпы бұл қозғалыстың
барлығы доптың бағытына байланысты орындалады.
Ойыншылар допты ойынға қосудың бірнеше түрін игереді. Бірінші – жоғарыдан
шабуылдап ойынға қосу. Допты шабуылдап ойынға қосқанда қарсы жақтың ойынын
қиындатады. Әдетте, допты мұндай тәсілмен беруді меңгеру үшін иық-шынтақ
буындарының қимылдық қабілеті мен күші жеткілікті болуы керек.
Қарсыластарға допты қатты ұшырып беру үшін қолын сермегенде иық-шынтақ
буындары бос қалады. Шабуылдың барлық әдістерін игеру – икемділік, күш,
секірумен қатар, денені ауа кеңістігінде ұстай білу т.б. қасиеттерінің
дағдылануына байланысты. Бұл құбылыс дененің үнемі қозғалыста болу
қабілеттілігін арттыратын арнаулы жаттығуларды орындау нәтижесінде іске
асырылады.
Екінші – бүйірден жоғарыдан шабуылдап беру. Бұл әдісте әрине қарсыластың
ойындарын қиындата түседі. Бұған да допты жоғарыдан шабуылдап ойынға қосқан
сияқты дағдылану керек.
Үшінші – допты астынан тура беру. Бұл әдіс допты жоғарыдан шабуылдап
ойынға қосу сияқты емес, қарсыласына онша қауіп төндірмейді. Берілген бұл
допты қарсыластар оңай қайтарады.
Төртінші – допты астынан жанамалап беру. Бұл допты да қайтарып беру үшін
қарсыластарына қиыншылық тудырмайды. Міне, омындай әдістермен доп ойынға
қосылады.
Допты беру және қабылдау.
Қарсыластардың берген добын қағып алып, өзара ойнап қарсыластарына шабуыл
ұйымдастырады. Енді осы қарсылас жағынан ұшып келген допты қабылдаудың екі
түрі бар. Біріншіден – екі қолмен допты астынан қағып алады. Өз
әріптестеріне береді, ал өз кезегінде шабуыл ұйымдастырады. Доп қисынсыз
ұшып келген жағдайда, онда бір қолмен де қағып алуға болады.
Қорғаныс кезіндегі алаңдағы, яғни доп түсетін орынды біліп тұру –
ойыншының ерекше қасиеттері болып табылады. Доп төмен қарай және тез
берілсе, ондай жағдайды тез бағдарлау, тез қозғалып допқа ұмтылып құлай
түсіп, болмаса айналып барып қабылдау – жеңіс бастамасы болып табылады.
Демек, доп үнемі бақылауда болады. Бұл әдістерді үйренуде акробатикалық
жаттығулардың пайдасы осындайда керек. Сөйтіп, арнаулы дайындық жаттығулары
сабақ барысында волейбол айла – тәсілдерін үйренуде негізгі рөл атқарады.
Алаңның қарсы бетінде 6 ойыншы қорғаныс жүйесінде алға қарай бұрыш жасап,
қарсыластарының шабуылын қайтаруға дайын тұрады. Қарсы беттегі нөмері 6, 3,
4, 2 алаңдарында орналасқан ойыншылар допты өзара біріне-бірі беріп, тордың
үстінен шабуыл жасайды. Яғни, шабуылшы допты бар күшімен қарсыластарына
қарай ұрады. Осы кезде қарсыластар тобы тосқауыл қояды. Осы сәтте, 6-
нөмірдегі ойыншы 2-нөмірдегі шабуылшының орнын қорғауға барады.
Қазақстанда алғашқы жарыс 1926 жылы Қызылордада ұйымдастырылды. Қазақстан
волейболы 20 ғасырдың 60-жылдары жақсы дамыды. Ол спорт шебері, КСРО-ның
еңбек сіңірген жаттықтырушысы Октябрь Жарылғаповтың есіміне тікелей
байланысты. Оның құрған Буревестник ерлер командасы 1969 жылы КСРО-ның,
1970 – 71 жылы Еуропа чемпиондарының кубогін жеңіп алды. Қазақстанда
тәрбиеленген Валерий Кравченко, Олег Антропов, Надежда Смолеева 1968 жылы
Мексикада өткен 19-Олимпиялық ойындардың, 1969 жылы Жәнібек Саурамбаев
Еуропаның чемпионы атанды. Мұндай табысқа 1988 жылы Сеулдегі 26-Олимпиялық
ойындарда Ольга Кривошеева, Елена Чебукина, Татьяна Меньшовалар жетті.
Алматының АДК әйелдер волейбол командасы 1984 жылы КСРО-ның чемпионы
атанды. Волейболшылардың халықаралық одағы 1924 жылы құрылған; 1992 жылдан
осы одаққа Қазақстан Республикасының Волейбол федерациясы мүше.
Әр түрлі қимылдарды түрлі қарқында,бағытта,түрлі жылдамдықпен орындай
отырып,адам ағза жүйесінде және ішкі қүрылыстарына жақсы әсер алады.
Адам ойын үрдісі кезінде жоғары эмоциялды жүктеме және үлкен қуанышқа
бөлініп,қанағат алады. Дене тәрбиесі жүйесінде волейбол ойынының маңызы зор
Балалар және үлкендер қажетті дағдыларды имене отырып,өз бетінше үнемі
дене шынықтыруды жетілдіруге,ден саулықты сақтауға,көңіл күйін котеруге
және ұзақ өмір сүруге мүмкіндік бар.
Допты төменнен қабылдау әдісі (Волейбол)
Жарияланды 23-12-2013, 14:52 Категориясы: Дене шынықтыру
Сабақтың тақырыбы: Допты төменнен қабылдау әдісі (Волейбол)
Мақсаты: 1. Оқушыларға волейбол орнында допты төменнен қабылдау әдісін
толық меңгерту, үйрету арқылы волейбол ойынына деген қызығушылықтарын
арттыру.
2. Оқушылардың қимыл - қозғалыс әрекетін қалыптастыру, дамыту.
3. Оқушыларды ептілікке, шапшаңдыққа тәрбиелеу.
Керекті құралдар: Мультимедиялық проектор, доп, көрнекі суреттер. т. б.
Өтетін орын: Спорт зал.
Түрі: Жаңа сабақ
Әдісі: Түсіндірме, практикалық.
І. Ұйымдастыру бөлімі: 2минут
1. Сапқа тұру ------- 1мин
2. Мәлімдеме қабылдау, түгендеу --------- 1мин
Даярлық бөлімі: 13минут
1. Саптық жаттығулар орындау( Оң және солға бұрылу, кері бұрылу)-- 1мин
2. Алаңда жәй жүру және жүгіру жаттығулары арқылы денені қыздырынатын
жаттығулар жасау ---- 5мин
3. Орындарында орындалатын әр түрлі гимнастикалық жаттығулар орындау 5мин
4. Үй тапсырмасын барлық оқушыға көрсету арқылы, допты үстінен
қабылдау жаттығуларын жасау – 2мин
Допты жоғарыдан қабылдау әдісі.
ІІ. Негізгі бөлімі: 20 - 25 минут
• 1. Сапқа тұру — 1 мин
• 2. Жаңа сабақты түсіндіру, тақырыппен, мақсатымен таныстырып өту. -- 2
- мин
• 3. Көрнекілік суреттер арқылы түсіндіру, практикалық түрде орындап
көрсету. -- 7мин
• 4. Оқушыларға жаңа сабақ жаттығуларын түсіндіру, практика түрінде
орындату. -- 5мин
• 5. Екі жақты ойын: Волейбол 6х6 — 7мин
• 6. Қызылқоғалық волейболдан спорт шеберлерін таныстыру.- 3мин
Қысқаша жаңа сабақты түсіндіру:
Жасөспірімдер 13 - 14жастағылар 15 - 16жастағылар 17 - 18жастағылар
Ер балалар
Қыз балалар 2м 20см
2м 10см 2м 35см
2м 20см 2м 43см
2м 24см
Волейбол торының еденнен биіктігінің өлшемін көрсету.
Волейбол ойыны - еліміздегі ең көп таралған ойындардың бірі. Ойын
ережесінің жеңілдігі, қажетті - жабдықтардың өте күрделі болмауы,
тартымдылығы оны бұқаралық сипатқа ие етеді. Онымен барлық жастағы адамдар
айналыса алады. Волейбол олимпиадалық ойындар бағдарламасына 1964 жылдан
кіргізіліп келеді. Қазақстан волейбол командасы 1966 жылыдан бері сенімді
ойын жолына көшкен.
Жаңа сабақты практикалық түрде түсіндіріп, орындату:
1 - жаттығу
Волейбол добын төменнен қабылдау әдісі.
(Қолды төменнен қою арқылы, алақанды бір - біріне жинау бағытымен допты
қабылдау кезі)
2 - жаттығу
Допты қабылдаудағы негізгі әдіс.
(Допты беру үшін бастапқы қалып негізінде тұрысын орындайды)
3 - жаттығу
Допты қайтару әдісі, соғу.
(Допты, екі қолды біріктіре отырып, жоғары қаратылған күйде соғу керек)
4 - жаттығу
Допты төменнен қабылдау кезіндегі жоғары көтере отырып шығарып жіберу
әдісі.
(Бұл жерде допты келесі жаққа шығарып жібереді)
5 - жаттығу
Допты төменнен еңкейе қабылдау, аяқты бүгу арқылы орындалатын әдісі.
Келесі кезекте: Сынып екіге бөлу арқылы волейбол ойынын жаңа сабақпен
байланыстыра отырып жеңілдетілген түрін көрсетеді.
6х6 Екі жақты ойын: Волейбол
Қызылқоғалық волейболдан спорт шеберлерін таныстыру
Матеуов Ернар Ернардың Иран еліндегі жарыс кезінен Қызылқоға ауданның
намысын волейболдан қорғап жүрген, Сағыз құрама командасының мүшелері аудан
әкімінің қабылдауында.
Оралға, Атырауға, т. б қалаларға бірнеше рет барған волейболшыларымыз
№9 орта мектептің волейболдан қыздар командасы аудандық оқушылар
спартакиадасында І орынға ие болған сәттері.
ІІІ. Қорытынды бөлімі: 5 - минут
• 1. Сапқа тұру -- 1мин
• 2. БҮҮ - стратегиясы – 1мин
• 3. Үйге тапсырма “Волейбол: допты төменнен қабылдау әдісін орындап
келу”- 1мин
• 4. Бағалау — 2мин
Сабақты қорытындылап:
Білетінім
Үйренгенім
Үйренгім келеді
Үйге тапсырма “Волейбол: допты төменнен қабылдау әдісін орындап келу”.—
1мин
Бағалау — 2мин
ВОЛЕЙБОЛ ДОБЫН ЖОҒАРЫДАН ЖӘНЕ ТӨМЕННЕН ЖАЛҒАУ, ҚАБЫЛДАУ ТӘСІЛДЕРІ
Сабақтың мақсаты: а) Волейбол ойынының әдістерін үйрету.
ә) Қозғалыс тәртібі туралы түсінік беру.
Дене жаттығуларымен өз бетімен айналысуды, оқушылардың қызығушылықтарын
қалыптастыру.
б) Денсаулықты нығайту және сақтау.
Қоғамдық белсенділік пен ұйымдастырушылық қабілетіне қарай жеке тұлғаны
қалыптастыру.
Керекті құралдар: Волейбол доптары, спорт залдағы волейбол сеткасы,
жалаушалар
Сабақ бөлімі
Дайындық бөлім
Сабақтың мазмұны
1. Оқушыларды сапқа тұрғызу, сәлемдесу. ----- 15 минут
Сабақтың мақсатын түсіндіру.
2. Орнында бұрылу түрлері: -----------7 - 8 рет
Оңға, солға, айналу т. с. с.
3. Жүгіріп жасалатын жаттығулар.-------- 7 - 8 рет
а) Баяу екпінде жүру мен жүгіру
ә) Жай жүгіру, алға, артқа қарап жүгіру.
б) Қол белде, оң жақ қырмен және сол жақ
қырмен жүгіру.
4. Жай жүру, демді қалпына келтіру жаттығулары.------------- 7 - 8 рет -
Қолды жоғары көтереміз, қолды жоғары көтергенде өкше көтеріліп демді ішке
аламыз. Қолды төмен түсіргенде демді сыртқа шығарамыз.
5. Бір қатардан екі қатарға тұрғызу.
6. Жалпы және арнайы дамыту жаттығулары. ------------ 3 - 4 рет
1. Б. қ. Қол белде 1 - 2 басты оң жаққа қарай айналдыру.
3 - 4 дәл осылай солға қарай айналдыру. -- 7 - 8 рет
2. Қолды иықтың үстіне қойып 1 - 2 алға қарай,
3 - 4 артқа қарай айналдыру. ------------- 7 - 8 рет
3. Қол белде 1 - 2 оң жаққа айналдыру. 3 - 4 дәл осылай солға қарай
айналдыру.----------- 10 рет
4. Оң қолды жоғары көтереміз, сол қол белде. Сол жаққа қарай қисаю
(керісінше)
7. Аяқты алшақ қойып, саусақтар біріктіріліп екі қолды айналдыру.---------
------ 8 - 10 рет
8. Саусақтарымызды біріктіріп, алақанымызды төмен қаратып 1. Сол аяққа
тигізу
2. Аяқтын ортасына (жерге ) тигізу
3. Оң аяққа тигізу. 4 Б. қ -------------------- 8 - 10 рет
8. Аяқты алшақ қойып, 1. Қолды алға созу.
2. Қолды жоғары көтергенде, өкшені көтеру.------------- 8 - 10 рет
3. Шалқаю
4. Еңкейіп саусақты аяқтың ұшына тигізу.
5. Қолды алға созып отыру. 6. Б. қ.
9. Қол тізеде, тізе бүгіліп, тізені 1 - 2 ішкі жаққа қарай айналдыру. 3 -
4 дәл осылай сырт жаққа қарай айналдыру.
10. 1. Б. қ. 2. Өкшемізді көтеріп, тобығымызды 1 - 2 оң жаққа айналдыру.
3 - 4 дәл осылай сол жаққа қарай айналдыру.
Әдістемелік нұсқау
Жалпы оқушылардың спорттық формасына назар аудару.
Бұйрықты дауыс, анық, түсінікті етіп.
Белді түзу ұстау.
Денені түзу ұстау.
Еркін дем алып бір қалыпты жүру.
Денені тік ұстау.
Арақашықтықты сақтау.
Біркелкі жасау.
Тереңірек айналдыру.
Саусақ буындарына арнайы жаттығу жасау.
Бірдей жасау.
Қолды жоғары көтергенде, аяқтың ұшымен тұру.
Толық аяқтың ішімен және сыртымен айналдыру.
Белді түзу ұстау.
Сабақтың мақсаты:
Оқушыларды волейбол ойынына қызықтыру.
Оқушыларды топтық, жолдастық және ұжымдық сезімдерге тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: оқыту сабағы.
Өтетін орны: спорт зал
Сабаққа қажетті құрал-жабдықтар: волейбол доптары, сетка, ысқырық,
кадоскоп, слайдтар.
рс
Сабақтың мазмұны
уақыты
Әдістемелік нұсқаулар
І. Дайындықбөлімі 10-15 мин
1Сапқа тұру, рапорт беру
1’-2’
2Сабақтың мақсатын түсіндіру
1’ Сабақтың мақсатын түсінікті етіп баяндау, техника қауіпсіздік
ережесімен таныстыру.
3Залды айналып жүргенде бір лектен екі,үш,төрт лекке кайта сапка тұру.
1’ Жаттығулар саптық жарлығының талабына сәйкес өткізеді.
4а) Қолды белге қойып аяқтың ұшымен
ә) Қолды желкеге аяқтың өкшесімен жүру
б) Қолды белге аяқтың сыртымен жүру
в) Қолды белге аяқтың ішімен жүру
г) Қолды белге жартылай отырып, толық отырып жүру.
2’-3’
Денені, түзу ұстап, басты көтере, белді түзу ұстап жүру.
5Жүгіру жаттығулары
а) Қолды созып, тізені жоғары көтере
ә) Қолды жамбасқа қойып, аяқты артқа серпе
б) Сол иықтан алға қарап
2’-3’
Еркін демалып, бір қалыпта жүгіру
Тек сол иықпен қарап алға жүгіру.
Әрбір жаттығуда талапқа сай әдемілеп орындау.
6Қозғалыстағы жаттығулар
а) Сол қол жоғарыда, оң қол төменде, қолдарды серпиартқа. 1-2 сол қол
жоғарыда, 3-4 оң қол
ә) Б.Қ. қол иықта 1-2 қолды алдыға айналдырамыз, 3-4 қолды артқа
айналдырамыз
б) Б.Қ. саусақтарды айқастырамыз 1-2 алдыға айналдырамыз, 3-4 артқа
айналдырамыз.
в) Б.Қ. қол кеудеде 1-2 бүгілген қол артта,3-4 ашылған қол артқа серпе
қозғау
8-10р
6-8 р
6-8 р
8-10 р
Денені түзу ұстап, қолды иықтың деңгейінде ұстау
7Орында орындалатын жаттығулар
а) Б.Қ. қол алда, аяқ иық деңгейінде1-4 қолды қайшылау
ә) Б.Қ.қол желкеде 1- кеудені солға бұру, 2-кеудені оңға бұру. 3-4
қайталау.
б) Б.Қ. қол алда, аяқ иық деңгейінде 1-отыру, 2- Б.Қ. 3-4 қайталау.
в) Б.Қ. қол белде, аяқ иық деңгейінде 1-2 белді солға айналдыру, 3-4
белді оңға айналдыру
г) Орында секіру
6-8 р
6-8 р
6-8 р
6-8 р
0,5′
Басты жоғары көтеріп денені түзу ұстау
ІІ. Негізгі бөлім 25-30 мин .Техникалық құрал-жабдықтар пайдалану
кадоскоп.
Допты жоғарыдан және төменнен екі қолмен қабылдауды меңгерту.
1Оқушылар бір-біріне бетпе-бет қарама - қарсы қашықтық 6-7 м, допты
жоғары лақтырып, қайтадан қабылдап, арықарай қарсыласына көтеріп беру.
Жаттығулардың дұрыс орындалуына назар аударамыз, допты лақтыру және
қабылдау тәсілдері слайдтармен көрсетіледі.
2Бір оқушы допты жоғары көтеріп, қарама-қарсы құрбысына береді. Құрбысы
допты қолын көтеріп қабылдап, қайта береді. Арақашықтық 7-8м.
Допты қарсыласының қолына дәл беру слайдтармен көрсетіледі
3Оқушы допты еденге ұрып құрбысына береді, құрбысы допты жоғарыдан
қабылдап, ұстап қайта еденмен береді.
Допты еденге ұрып, құрбысына тура беру слайдтармен көрсетіледі
Доптытөменненқабылдаудымеңгерту
4Ойыншының екі қолмен төменнен допты қабылдау тұрысын үйрету
Қол түзу тізені бүге сол немесе оң аяқты жарты қадам алға слайдтармен
көрсетіледі
5Бір оқушы құрбысының қолына береді, ол допты төменнен екі қолмен
қабылдап, қайта береді.
Допты дұрыс қабылдауын қадағалау.
6Арақашықтық 8-10 м оқушылар қарама-қарсы тұрып, бірінші номерлі
оқушылар допты жоғарыдан қабылдап, екінші номерлі оқушылар допты төменнен
қабылдау.
Жоғарыдан және төменнен қабылдауды слайдтармен көрсетіледі
7. Ережемен волейбол ойнау
ІІІ Қорытынды бөлім 4-5 мин
1Спорт залда жай жүгіру, сапқа тұру.
2Өткен сабаққа қорытынды жасап, оқушыларды бағалау.
3Үйге тапсырма. Үйде доппен жаттығулар жасау. Ұлдар тартылу 8-10 рет,
қыздар дене көтеру 25-30 рет.
4Оқушылардың сұрақтарын тыңдап, жауап беру.
Дене тәрбиесі пәнінен Денешынықтыру сабағында Волейбол ойынның
тәрбиелік мәні.тақырыбында өткен ашық сабағының өзіндік талдауы.
Сабақта алдыма мынандай мақсаттар қойдым:
Оқушыларды волейбол ойынына қызықтыру.
Оқушыларды топтық, жолдастық және ұжымдық сезімдерге тәрбиелеу.
Көрнекіліктерден волейбол доптары, сетка, ысқырықты, кадаскоп
пайдаландым.
Ашық сабақ спорт залда өтті. Спорт залдың санитарлық жағдайы жақсы,
талапқа сай безендірілген, қажетті құрал-жабдықтар дер кезінде әзірленіп
қойылды. Сабақ үш бөлімнен тұрды.
І бөлім. Дайындық бөлімі 10–15 мин.
ІІ бөлім. Негізгі бөлім 25–30 мин.
ІІІ бөлім. Қорытынды бөлім 4–5 мин
Дайындық бөлімінде оқушылар сапқа тұрғызылып, кезекшінің рапорты
тыңдалды. Сынып оқушыларының барлығы сабаққа дайындалып келген, спорттық
киімдері бар. Оқушыларға сабақтың мақсаттары баяндалып, қозғалыс
қасиеттерін дамыту мақсатында дайындық жаттығуларын орындаттым. Олар жүру
жаттығулары: денені түзу ұстап, басты көтере белді түзу ұстап жүру; жүгіру
жаттығулары: еркін демалып, бірқалыпты жүгіру, тек сол иықпен қарап алға
жүгіру, әрбір жаттығуды талапқа сай әдемілеп орындау; қозғалыстағы
жаттығулар: денені түзу ұстап, қолды иықтың деңгейінде ұстау; орында
орындалатын жаттығулар: басты жоғары көтеріп денені түзу ұстау. Дайындық
жаттығулары бірнеше рет орындалды.
Негізгі бөлімінде, волейбол ойнын ойнау кезеңінде допты жоғарыдан және
төменнен екі қолмен қабылдауды, допты төменнен қабылдауды үйреттім. Допты
жоғарыдан және төменнен екі қолмен қабылдауды үйрету үшін, оқушыларды бір-
біріне арақашықтығы 6–7 метрден бетпе-бет қаратып, допты жоғарылақтырып,
қайтадан қабылдатып, арықарай қарсыласына көтеріп бергіздім. Арақашықтығы
7–8 метрден оқушы допты жоғары көтеріп құрбысына берді, құрбысы допты қолын
көтеріп қабылдап, қайта берді. Келесі кезеңде оқушыларға допты еденге ұрып
құрбысына беруді, құрбысы допты жоғарыдан қабылдап, ұстап қайта еденмен
беру жаттығуларын орындаттым. Жаттығулар слайдтармен көрсетіледі.
Допты төменнен қабылдауды үйрету үшін, оқушының екі қолмен төменнен допты
қабылдау тұрысын көрсетіп, келесі жаттығуларды орындаттым. Оқушы құрбысының
қолына допты беріп екі қолмен қабылдап, қайта берді. Оқушылар арақашықтығы
8–10 м жерден қарама-қарсы тұрып, бірінші номерлі оқушы допты жоғарыдан
қабылдап, екінші номерлі оқушы допты төменнен қабылдауды үйренді.Жаттығулар
слайдтармен көрсетіледі.
Сабақ соңына қарай оқушылар ережемен волейбол ойнады.
Сабақта түсіндірмелі-иллюстративті әдісті қолдандым, оқушыларға
жаттығуларды көрсетіп тұрып, орындатып отырдым. Бұл тиімді әдіс болды деп
айта аламын, себебі жаңа сабақты түсінбеген оқушылар болған жоқ. Оқушылар
сабаққа қызығушылықпен белсенді қатысты. Жаттығулар дұрыс іріктеліп алынды,
оқушылардың жүктемесі өзмүмкіндіктерінен асқан жоқ. Тапсырманы орындау саны
мен ұзақтығынормаға сай өткізілді. Сабақ процесінде қауіпсіздік шаралары
сақталды. Сыныпта арнайы дәрігерлік топқа жататын оқушылар жоқ. Сабақ
биология, физика, АӘД пәндерімен тығызбайланыста өтті. Жаттығуларды орындау
барысында, қауіпсіздік ережелерін сақтау, денсаулыққа, яғни
адамфизиологиясына қауіптөндіретіндігі жөнінде мағлұмат бере отырып
биология пәнімен байланыстырып кеттім. АӘД пәнімен саптық жүріскезінде
байланыс болса, допты қабылдау кезіндегі доптың траекториясы физика пәніне
байланысты екендігі айтылды. Сабақ процесінде волейбол добын, ысқырық,
сетканы, кадаскоп пайдаландым.
Қорытынды бөлімде оқушыларды спорт залда жай жүгіртіп, демдерін алғызып,
сапқа тұрғызып, сабақты қорытындыладым. Үйге тапсырма ретінде доппен
жаттығулар жасау және ұлдарға 8–10 рет тартылу, қыздарға 25–30 рет дене
көтеру жаттығуларын бердім. Сабақта уақытты тиімді пайдалана алдым,
қоңырауға дейін жоспарлаған жаттығуларымды толық өткіздім. Сабақта алдыма
қойған мақсаттарыма толық жете алдым деп ойлаймын.
Спорттың денсаулықты жақсартып, адам жасын ұзартумен қатар көңілін
өсіріп, сымбатты, шыдамды да жігерлі боп өзін сергек сезінуіне тигізер
септігі мол. Күн сайын бой көтеріп келе жатқан елімізде спорттың дамуына
барлық жағдай жасалып жатқаны белгілі. Соңғы жылдарда қазақ спортшылары
көптеген жетістіктерге қол жеткізуде. Оған дәлел өз елімізде өткен қысқы
Азиадада қазақ елінің спортшылары 32 алтын, 21 күміс, 17 қола медаль жеңіп
алған болатын. Сөйтіп, алтын медаль саны жағынан қысқы Азиаданың рекордын
жаңарттық. Сонымен қатар күні кеше аяқталған Лондон - 2012 жазғы
олимпиада ойындарындағы жетістіктердің де шоқтығы биік. 7 алтын мен 1 күміс
және 5 қоланы жеңіп алған спортшыларымыздың жеңісі, әрине біз үшін бір
төбе. Алдағы күндерде де сүйінші сұрар жетістіктеріміз көп болуын әрі ол
спортшылардың Байғанин өңірінен болуын қалауменен әңгіме ауанын спорт күні
қарсаңында ауыл спортына бұрсақ. Тамыздың үшінші жексенбісі - Спорт
және туризм күні болып бекітілгелі мереке кеңінен аталып өтілгелі отыр. Осы
мереке қарсаңында аудандық балалар спорт мектебінің волейбол бөлімінің
жаттықтырушысы Ақан Смағұлмен әңгімелескен болатынбыз.
— Спорт пен дене тәрбиесінің адамның денсаулығын сақтауда, қоғамда
саламатты өмір салтын қалыптастыруда маңызды рөл атқаратынын білеміз.
Дегенмен спорттың қоғамға деген пайдасы жөнінде өзіндік пікіріңізді айтып
өтсеңіз?
— Қай кезеңде болмасын салауатты өмір салтын ұстанған халықтың
ұрпағымыз және Елбасымыз да жыл сайынғы Қазақстан халқына Жолдауында
бұқаралық спортты дамытуға баса назар аударып келеді. Әрине спорттың қай
түрінің болмасын адамның денсаулығына тигізер маңызы өте зор. Ал, ауылда
бүгінгі таңда спорт саласы бірте- бірте еңсесін көтеріп келеді дей аламын.
Аудандық балалар спорт мектебіндегі спорттық үйірмелердің саны артып, оған
келуші балалардың саны көбейіп келе жатқаны сөзіме дәлел. Бұдан балалардың
спортқа деген қызығушылығының бар екенін, оны дамыту ғана маңызды екенін
байқауға болады.
— Өзіңіздің мамандығыңыз жөнінде айтсаңыз...
— Мен, бала кезімнен волейбол ойынын жақсы көрдім. Волейбол – мен үшін
спорттық ойындардың арасындағы сүйікті ойындардың бірі. Оны кіші де, үлкен
де және ерлер мен қыздар да ойнай береді. Өмірден өткен Аяған Можабаев,
Рахметолла Ершуақов деген мықты волейболшы ағайларды атап кетпеу мүмкін
емес. Ол кісілердің менің өмір жолыма, яғни мамандық таңдауыма септігі
тиді. Олардың спорт саласына сіңірген еңбектері зор боп, әсіресе волейбол
спортынан ауданда алғашқы қатарлардан көрінді. Волейбол
спортының ардагерлері өзіміздің Қарағұл Нәсір, Бөрібай Сисен және Аязбай
Можабаев ағайлардан ойынның қыр – сырын үйренген едік. Мектеп бітірген соң
Ақтөбе педогогика институтының дене тәрбиесі және спорт факультетіне оқуға
түсіп, мамандығым бойынша бітіріп шықтым. 1990 жылы осы аудандық балалар
спорт мектебіне волейболдан жаттықтырушы болып жұмысқа орналасқаннан бері
20 жылдан астам уақыт өтіпті. Спорт мектебінде қыз балалар жаттықтырушысы
Қарағұл Нәсір және Индира Ершуақова, ал ер балалармен Әсет Жалғасұлы
екеуміз жұмыс жасаймыз. Біздің басты мақсатымыз облысқа мықты-мықты
волейбол спортшыларын шығару. Шүкір, жүлделі орындарды иемденіп жүрген
балаларымыз жоқ емес.
— Волейбол үйірмесіне оқушыларды таңдап аласыздар ма, әлде...
— Үйірмеге оқушылар таңдалып алынбайды. Қатысамын деп келген баланың
бетін қақпаймыз. Себебі балаларды спортқа баулу, ол біздің басты
мақсатымыз. Яғни, дені сау ұрпақ тәрбиелеуге атсалысуға тиіспіз. Мысалы,
волейбол үйірмесіне 5 -11 класс оқушылары қабылданады. Қабылданғаннан кейін
оларды кіші топ, ортаңғы және жоғарғы топ деп бөлеміз. Үйірмеде балаларға
волейбол ойынын үйретіп, ережелерімен таныстырамыз. Үш жетінің көлемінде
баланың волейболға деген бейімділігі байқала бастайды да икемді балаларды
жарыстарға қатыстыра бастаймыз. Ойын арқылы баланың ептілігін,
икемділігін, күш, жылдамдық, шапшаңдық және тағы да басқа дене қасиеттерін
дамытамыз. Оқушыларды достыққа және ұйымшылдыққа тәрбиелейміз. Балаларды
бірінші топаралық, содан кейін мектепаралық, бұдан кейін облыстық
біріншілікке дайындаймыз. Кейін облыстық, республикалық дәрежедегі
жарыстарға жіберіледі. Мысалы, облыс біздің ауданнан екі адам алса, өзге
аудандардан да ойыншылар алып құрама командасын құрады. Сөйтіп
республикалық дәрежедегі жарыстарға қатысады. Біздің жұмысымыз облысқа
мықты деген ойыншы дайындап беру.
— Волейбол ойынының түрлері және ережелері қандай?
— Волейбол классикалық және жағажайлық болып екіге бөлінеді. Біздің
ойнап жүргеніміз классикалық волейбол. Жағажайлық волейбол құмда болып,
онда екі адам кездеседі. Волейбол ойыны ұлттық, жоғарғы және балалар
лигасы болып бөлінеді. Волейбол спортшылар командасы 6 ойыншыдан тұрады.
Қазір либеро деген жаңадан шыққан, яғни жетінші адам қорғаушы болады.
Бұрынғы кезде волейболда уақыт шектемей, ойынның 3-4 сағатқа дейін
созылып кететін жағдайлары кездесіп жататын. Қазіргі таңда уақыт шектеулі,
5 партиядан болады, яғни 25 ұпайға дейін. Өзіңізге белгілі қай спортта
болмасын ойында қатаң тәртіп және мықты талап қажет. Әрине еңбекқорлық та
жеңіске жеткізетіні сөзсіз. Ойынды тамашалап тұрған адамға волейбол оңай
ойын сияқты болып көрінеді. Допты екі жаққа ұрып, ұпай алса болды. Жоқ ол
оңай ойын емес. Волейбол өзіндік ережелері бар намысты ойындардың бірі.
Сондықтан жаттықтырушының негізгі мақсаты көрерменнің ойынға деген
мүддесін және волейболшылардың жеке шеберлігін арттыра отырып,
командалардың ойын сыныбын сапалы түрде жақсарту екені даусыз. Сонымен
қатар Қазақстанның құрама командалары үшін кандидаттар мен резервтер
әзірлеуге, яғни чемпиондарды дайындап шығаруға бар күшімізді жұмсаймыз.
— Жаттықтырушы ретінде спортшыларға қояр ең басты талабыңыз?
— Ең басты талабым – тәртіп. Спортшылар жаттығуға айтқан уақытында
келсе, шын көңілмен дайындалса ғана жеңіске жетеді. Шәкірттерім бұл
талабымды дұрыс түсінеді. Айтқанымды бұлжытпай орындап, жаттығудан кешіккен
емес. Командада қатаң тәртіп болғанының арқасында жетістікке жеткенімізді
жасырмаймын. Волейболшы болуды армандайтын адамның бойында ең алдымен осы
спортқа деген үлкен қызығушылық пен құлшыныс болуы керек. Әр жаттығуда шын
ниетімен еңбектеніп, тер төксе ғана шеберлігі шыңдалады.
— Қазіргі таңда ауыл жастарының спортқа деген көзқарастары қандай
дәрежеде және ауылдағы волейбол спортының дамуына қандай үлес қосып
жатырсыздар?
—Балалардың спортқа қатысымын өте жақсы деп бағалауға болады. Спорт
мектебінде күрес, тоғызқұмалақ, үстел теннисі, волейбол және басқа да
спорт түрлерінен үйірмелерге қатысушылардың саны мен ынталары жылдан –
жылға артып келеді. Айта кететін жақсы жаңалық аудандық білім, дене
шынықтыру және спорт бөлімінде Нұржан Жанғалиев деген жас маман аталып
отырған спорттың дамуына өзіндік үлесін қосып келеді. Оның өзі волейболшы.
Жыл сайын селолық округтерде спартакиада өткізуге ұсыныс жасап, өткен жылы
Қызылбұлақ ауылында волейбол спартакиадасы болды. Сонда семинар да
өткізіліп, волейбол спортын дамыту жөнінде сөз қозғалды. Әсіресе ауылдық
жерлердегі волейболды дамытуға өз үлестерін қосуға шақырып, талқыға түсті.
Жарыс тартысты өтіп спартакиада көңілімізден шықты. Ауыл тұрғындары риза
болды. Волейболдан спартакиада алдағы жылдарда да жалғасын табатын болады.
— Жетістікке қол жеткізген шәкірттеріңіз жайында айтсаңыз және қай
жылдарды жемісті жыл деп айтар едіңіз?
— 1990 -1992 жылғы шәкірттерім мектепте оқып жүрген кезінде түрлі
біріншіліктерге қатысып, жүлделі орындарға ие болды. Төлеген Мұхтаров,
Мұқамбетқасым Рахметолла, Ермек Бермағамбетов, Нұржан Азовтар көптеген
жарыстарға қатысып, жүлделі орындарға ие болып жүрді. Әрине оларды
мақтанышпен айта аламын. Мұқамбетқасым Рахметолланы Хромтауға жоғарғы
лигага шақырған болатын, бірақ белгілі себептерге байланысты бара алмады.
Қазіргі таңда ол Ақтөбе облысының волейбол құрама командасының белді
ойыншыларының бірі. Сонымен қатар Ақылбек Қопанов, Нұрбол Бахрадинов,
Назат Абдулл, Ағжан Кенжеғалиев, Мұхамбетқасым Рахметолла, Нұрәлем
Сәдірбаевты атай кетсек артық болмас.
Мен үшін 2005, 2006, 2007 жылдарды жемісті жылдар болды. Сол ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
10-12 жастағы волейболшылардың арнайы физикалық сапаларын дамыту
әдістемесі
Методика развития специальных физических качеств волейболистов 10-12 лет
Methods of special physical qualities of volleyball players 10-12 years
МАЗМҰНЫ
КIРIСПЕ
1. 10-12 ЖАСТАҒЫ ВОЛЕЙБОЛШЫЛАРДЫҢ АРНАЙЫ ФИЗИКАЛЫҚ САПАЛАРЫН ДАМЫТУ
ӘДІСТЕМЕСІ .
1.1. Оқушыларының дене тәрбиесі.
1.2. Оқушыларымен дене тәрбиесі сабағын жүргізудің әдістемелік
ерекшеліктері.
1.3. Орта сынып оқушыларының дене дамуының ерекшеліктері.
1.4. Жоғарғы сынып оқушыларының дене дамуының ерекшеліктері.
1.5. Дене тәрбиесі әдістемесінің ерекшеліктері.
2. ЖЕҢІЛ АТЛЕТИКАДАҒЫ СЕКІРУДІ ҮЙРЕТУДІҢ ӘДІСТЕМЕЛІК ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ.
2.1. Секіруді үйретудің түрлерінің әдістемелік ерекшеліктері.
2.2.Жеңіл атлетиканың негізгі жаттығуы - жүгіру.
2.3. Сыныптан тыс дене шынықтыру
3. ЖАЛПЫ БІЛІМ БЕРЕТІН МЕКТЕПТЕРДЕГІ ДЕНЕ ТӘРБИЕСІ ЖҰМЫСТАРЫН ЖОСПАРЛАУ.
3.1. Жоспарлау жұмыстарын ұйымдастыруы.
3.2. Дене тәрбиесі және спорт жұмыстарының жалпы жылдық жоспары.
3.3. Мектептің дене тәрбиесі ұжымы.
3.4. Мектептегі дене тәрбиесі жұмыстарын бақылау және есепке алу.
4. ҚОРЫТЫНДЫ.
5. ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ.
КIРIСПЕ
Волейбол (volleyball, volley — қалқып ұру, ball — доп) - ойын спорты.
1995 жылы әлемдік спорт шеберлері волейболдың 100 жылдық мерейтойын
тойлады. Бұл ойынның ресми күні 1985 жыл деп есептелінеді. АҚШ-тың
Массачусетс штатындағы белгілі Гелиокс колледжінде дене шынықтыру пәнінен
сабақ берген американдық азамат Уильям Дж. 1897 жылы волейболдың 10 шартын
ұсынған.
Алаңның ауқымы белгіленуі тиіс. Алаң аумағы: 25х50 фут (7,6х15,1 метр).
Себеттің көлемі 2х27 фут (0,61х8,2 метр). Биіктігі: 6,5 фут (198
сантиметр). Доп резіңке теріден жасалуы керек. Оның салмағы - 340 грамм
Уильям Дж. Морган бұл ойынды МИНТОНЕТ деп атаған екен. Негізінен
волейболдың тарихы он тоғызыншы ғасырдан бастау алады. Кейбір ақпараттарға
сүйенсек, Еуропа, Орталық және Оңтүстік Америка халықтары осы тектес ойынды
мыңдаған жыл бұрын ермекке айналдырған көрінеді. Ежелгі Рим жылнамаларында
да біздің заманға дейін III ғасырда волейбол сынды фаустбол ойын түрі
ұйымдастырылып тұрған. Олар әр командада 3-6 ойыншыдан бөлініп, допты аласа
қабырғадан лақтыруға тырысқан. Фаустбол ойыны әсіресе, Еуропа халықтарына
кеңінен танылған. Ойын 15 минуттан 2 таимға созылған.
Десе де, волейболдың ресми күні 1895 жыл деп белгіленді. Оны алғаш ойлап
тапқан- У. Дж. Морган.
Арада бір жыл өткен соң, яғни 1896 жылы "минтонет" ойыны Спрингфилде (
АҚШ, Массачусетс штаты) Христиан Жастар Одағының конференциясында назарға
ұсынылды. Аталмыш одақ волейболдың бастамашылары бола білді.
Кейіннен тас қамалдан емес, арнайы тордан допты лақтыру мүмкіндігі пайда
болған кезде профессор Альфред Хальстед "минтонетті" "волейбол" атауымен
алмастыру қажет деп мәлімдеме жасады. 1897 жылы Христиан жастары
қауымдастығы волейболдың ресми шарттарын айқындап, арнайы анықтама ретінде
шағын кітапша басып шығарды.
1900 жылы волейбол танымалдығы жағынан АҚШ-тың шеңберінен шығып, әлемнің
өзге елдеріне таныла бастады. Ойынға алғашында Канада, кейін Үндістан және
Азия елдерін қызығушылық танытқан. 1905 жылы Куба, 1906 жылы Қытай, 1908
жылы Жапонияда волейбол құрамалары құрылды. 1909 жылдан бастап Пуэрто-
Рикода бұқаралық ақпарат құралдырында волейбол матчынан репортаждар
беріледі бастады. Мысалы, 1910 жылы Перу мен Филиппинде, 1912 жылы Уругвай
да, 1914 жылы Англияда, 1917 жылы Мексика мен Францияда, 1918 жылы
Италияда, 1919 жылы Чехословакияда, 1923 жылы Африка құрлығындағы Мысыр,
Тунис, Марокко, ал 1924 жылы Испания мен Огославияда, 1925 жылы Голландияда
Жастар Христиан Қауымдастығының бастамасымен арнайы командалар пайда болды.
1900 жылы Американың Spalding фирмасы алғашқы волейболдық доп жасап
шығарды. Бүгінде ресми жарыстарда допты дайындауды жапондық "Mikasa"
корпорациясы мен ағылшындық "Molten" "Wilson" фирмасы жауапкершілікке алып
отыр. 1900 жылы ойынның алғашқы ресми 12 ережесі қарастырылған. Оның ресми
регламенті 20 жылдары қолданысқа енді. Сол кезде биресми халықаралық
турнирлер өтіп тұрған болатын. 1913 жылы 16 ерлер командасымен Азия
ойындары өтті. Оған Қытай мен Филиппин қатысты.
1913 жылы Манилда Қиыр Шығыс елдерінің ойын бағдарламаларына волейбол
енгізілді. І-дүниежүзілік соғысқа дейін американдық әскерилер волейболды
уақытты тиімді өткізудің бір әдісі ретінде ойнаған.
1921 жылы Қиыр Шығыста өткен чемпионат Азия мен Жапонияда ерлер
командалары арасында өткен алғашқы жоғары дәрежеде көрсетілді.
Ал, 1922 жылы Канада мен АҚШ-та Христиан Жастар Қауымдастығы
жетекшілерінің қолдауымен волейболдан алғашқы ойын өткізілді.
Осы жылы Чехословакияда ерлер құрамасы арасында ұлттық чемпионат
ұйымдастырылды. 1929 жылы Орталық Америкадағы олимпиадалық ұлттық комитет
ерлер волейбол құрамасын Кубада өтетін олимпиадалық аймақтық ойындар
тізіміне қосты. Осы жылы АҚШ пен Польшада алғашқы ұлттық чемпионат өтті.
Сонымен қатар біріншілік ойындары Еуропада, нақтырақ айтсақ, Англия, АҚШ,
Франция мен Польша командалары өзара бәсекелесті.
Бірте-бірте волейбол халықаралық дәрежеге жетті. 1922 жылы АҚШ-та
волейболды олимпиада ойындарына қосу туралы ұсыныс жасалды.
1932 жылы әйелдерден құралған волейбол командасы Сальвадорда өткен
аймақтық олимпиада жарысында өнер көрсетті.
Ал, 1936 жылы Стокгольмда гандболдан халықаралық федерация мен Польша
өкілдігі волейболды гандболдың бір түрі ретінде санау керектігі туралы
бастама көтерген. Сол кезде Еуропадан 13, Америка елдерінен 5 және Азия
мемлекеттерінен 4 елден арнайы комиссия құрылды.
1936 жылы волейболдан халықаралық федерацияның қолдауымен жарыстар
өткізіліп тұрды. Алайда, Берлинде өтуі тиіс олимпидалық ойын екінші
дүниежүзілік соғыс салдарынан үзіліс жасады. Әскери іс-қимыл аяқталған
кезде, 1944 пен 1946 жылдары волейболдан әлем чемпионаты Бразилияда
өткізілді.
1947 жылдың 18 мен 20 сәуір аралығында Парижде 14 елдің қатысуымен
(Белгия, Бразилия, Мажарстан, Голландия, Мысыр, Италия, Польша, Португалия,
Румыния, АҚШ, Уругуай, Франция, Чехословакия және Югославия) Federation
Internationale de Volleyball (FIVB - ФИВБ) Халықаралық волейбол федерациясы
құрылды. Бұл волейболдың халықаралық деңгейде беделін арттыруға көп
септігін тигізді.
1. 10-12 ЖАСТАҒЫ ВОЛЕЙБОЛШЫЛАРДЫҢ АРНАЙЫ ФИЗИКАЛЫҚ САПАЛАРЫН ДАМЫТУ
ӘДІСТЕМЕСІ .
1.1. Бастауыш сынып оқушыларының дене тәрбиесі.
Волейбол ойынының қозғалысы адам баласына аса пайдалы табиғи қозғалыс пен
дене мүшелерінің қимылынан жүгіру, жүру, секіру, лақтыру т.б. жаттығулардан
тұрады. Бұл ойынды он жасар баладан бастап қай жаста болмасын ойнай береді.
Сондықтан да, волейбол дене тәрбиесі пәні жаттығуларының бірі ретінде ең
тиімді де ағзаға пайдалысы болып табылады. Ойын барысында нақты қозғалыс
нәтижесінде ең бастысы адамның кординациясы қалыптасады. Қандай жаттығу
болмасын, қозғалыс барысында нақтылы орындалады. Айталық, щабуылдау
кезінде допты қарсыласының алаңға дәл түсіру, болмаса допты әріптесіне дәл
бере білу, допты қарсыласының алаңына алдап тастау т.б. Демек адамның
барлық қабілет-қасиетін қалыптастыратын ойынның бір түрі.
1913 жылы Манилда Қиыр Шығыс елдерінің ойын бағдарламаларына волейбол
енгізілді. І-дүниежүзілік соғысқа дейін американдық әскерилер волейболды
уақытты тиімді өткізудің бір әдісі ретінде ойнаған.
1921 жылы Қиыр Шығыста өткен чемпионат Азия мен Жапонияда ерлер
командалары арасында өткен алғашқы жоғары дәрежеде көрсетілді.
Ал, 1922 жылы Канада мен АҚШ-та Христиан Жастар Қауымдастығы
жетекшілерінің қолдауымен волейболдан алғашқы ойын өткізілді.
Осы жылы Чехословакияда ерлер құрамасы арасында ұлттық чемпионат
ұйымдастырылды. 1929 жылы Орталық Америкадағы олимпиадалық ұлттық комитет
ерлер волейбол құрамасын Кубада өтетін олимпиадалық аймақтық ойындар
тізіміне қосты. Осы жылы АҚШ пен Польшада алғашқы ұлттық чемпионат өтті.
Сонымен қатар біріншілік ойындары Еуропада, нақтырақ айтсақ, Англия, АҚШ,
Франция мен Польша командалары өзара бәсекелесті.
Бірте-бірте волейбол халықаралық дәрежеге жетті. 1922 жылы АҚШ-та
волейболды олимпиада ойындарына қосу туралы ұсыныс жасалды.
1932 жылы әйелдерден құралған волейбол командасы Сальвадорда өткен
аймақтық олимпиада жарысында өнер көрсетті.
80 жылдары ФИВБ-ға мүше болған елдер қатарын 156-ға өсті. 1984 жылы
жаттықтыру курсының 100 жылдық мерейтойы.
Қазақстанда алғашқы жарыс 1926 жылы Қызылордада ұйымдастырылды.
Қазақстан волейболы 20 ғасырдың 60-жылдары жақсы дамыған. Ол спорт
шебері, КСРО-ның еңбек сіңірген жаттықтырушысы Октябрь Жарылғаповтың
есіміне тікелей байланысты. Оның құрған Буревестник ерлер командасы
1969 жылы КСРО-ның, 1970 – 71 жылы Еуропа чемпиондарының кубогін жеңіп
алды. Қазақстанда тәрбиеленген Валерий Кравченко, Олег Антропов, Надежда
Смолеева 1968 жылы Мексикада өткен 19-Олимпиялық ойындардың, 1969 жылы
Жәнібек Саурамбаев Еуропаның чемпионы атанды. Мұндай табысқа 1988 жылы
Сеулдегі 26-Олимпиялық ойындарда Ольга Кривошеева, Елена Чебукина,
Татьяна Меньшовалар жетті. Алматының АДК әйелдер волейбол командасы 1984
жылы КСРО-ның чемпионы атанды. Волейболшылардың халықаралық одағы 1924
жылы құрылған; 1992 жылдан осы одаққа Қазақстан Республикасының Волейбол
федерациясы мүше.
Волейбол ойынының ережелері
Мақсаты:
Оқушыларды салауатты өмір салтына беімдеу және дене шынықтыру сабағына
қызығушылығын арттыру.
Эстетикалық және этикалық тәрбиеге үйрету.
Ойын ережесін сақтап, ойын барысында қолдана білуге үйрету.
Сабаққа керекті құрал-жабдықтар: Волейбол добы, сетка, ысқырғыш т.б
Сабақтың барысы: 10 минут
1. Ұйымдастыру.
-Сәлемдесу
-Оқушыларды сабақа дайындау
-Бой жазу жаттығулары.
5 минут жүру және жүгіру
Мойын, желке жаттығулары
Қол жаттығулары
Бел жаттығулары
Аяқ жаттығулар т.б
2. Волейбол ойынының ережесін түсіндіру. 5минут
Допты жоғарыдан қабылдау
Допты төменнен қабылдау
Допты жоғарыдан ойынға қосу Подача
Допты төменнен ойынға қосу Подача
Ойын ойнар алдындағы ойын алаңында орналасу және орын ауыстыру тәртібі.
20 минут
3. Қорытынды: 5минут
Жақсы қатысқан оқушыларды бағалап тиісті бағаларын қою
Волейбол ойынының қозғалысы адам баласына аса пайдалы табиғи қозғалыс пен
дене мүшелерінің қимылынан жүгіру, жүру, секіру, лақтыру т.б. жаттығулардан
тұрады. Бұл ойынды он жасар баладан бастап қай жаста болмасын ойнай береді.
Сондықтан да, волейбол дене тәрбиесі пәні жаттығуларының бірі ретінде ең
тиімді де ағзаға пайдалысы болып табылады. Ойын барысында нақты қозғалыс
нәтижесінде ең бастысы адамның кординациясы қалыптасады. Қандай жаттығу
болмасын, қозғалыс барысында нақтылы орындалады. Айталық, щабуылдау
кезінде допты қарсыласының алаңға дәл түсіру, болмаса допты әріптесіне дәл
бере білу, допты қарсыласының алаңына алдап тастау т.б. Демек адамның
барлық қабілет-қасиетін қалыптастыратын ойынның бір түрі.
Уильям Дж. Морган бұл ойынды МИНТОНЕТ деп атаған екен. Негізінен
волейболдың тарихы он тоғызыншы ғасырдан бастау алады. Кейбір ақпараттарға
сүйенсек, Еуропа, Орталық және Оңтүстік Америка халықтары осы тектес ойынды
мыңдаған жыл бұрын ермекке айналдырған көрінеді. Ежелгі Рим жылнамаларында
да б.э. д III ғасырда волейбол сынды фаустбол ойын түрі ұйымдастырылып
тұрған. Олар әр командада 3-6 ойыншыдан бөлініп, допты аласа қабырғадан
лақтыруға тырысқан. Фаустбол ойыны әсіресе, Еуропа халықтарына кеңінен
танылған. Ойын 15 минуттан 2 таймға созылған. Десе де, волейболдың ресми
күні 1895 жыл деп белгіленді. Оны алғаш ойлап тапқан- У. Дж. Морган.
1995 жылы әлемдік спорт шеберлері волейболдың 100 жылдық мерейтойын
тойлады. Бұл ойынның ресми күні 1895 жыл деп есептелінеді. АҚШ-тың
Массачусетс штатындағы белгілі Гелиокс колледжінде дене шынықтыру пәнінен
сабақ берген американдық азамат Уильям Дж. 1897 жылы волейболдың 10 шартын
ұсынған.
Арада бір жыл өткен соң, яғни 1896 жылы минтонет ойыны Спрингфилде (
АҚШ, Массачусетс штаты) Христиан Жастар Одағының конференциясында назарға
ұсынылды. Аталмыш одақ волейболдың бастамашылары бола білді.
Кейіннен тас қамалдан емес, арнайы тордан допты лақтыру мүмкіндігі пайда
болған кезде профессор Альфред Хальстед минтонетті волейбол атауымен
алмастыру қажет деп мәлімдеме жасады. 1897 жылы Христиан жастары
қауымдастығы волейболдың ресми шарттарын айқындап, арнайы анықтама ретінде
шағын кітапша басып шығарды.
1900 жылы волейбол танымалдығы жағынан АҚШ-тың шеңберінен шығып, әлемнің
өзге елдеріне таныла бастады. Ойынға алғашында Канада, кейін Үндістан және
Азия елдерін қызығушылық танытқан. 1905 жылы Куба, 1906 жылы Қытай, 1908
жылы Жапонияда волейбол құрамалары құрылды. 1909 жылдан бастап Пуэрто-
Рикода бұқаралық ақпарат құралдырында волейбол матчынан репортаждар
беріледі бастады. Мысалы, 1910 жылы Перу мен Филиппинде, 1912 жылы
Уругуайда, 1914 жылы Англияда, 1917 жылы Мексика мен Францияда, 1918 жылы
Италияда, 1919 жылы Чехословакияда, 1923 жылы Африка құрлығындағы Мысыр,
Тунис, Марокко, ал 1924 жылы Испания мен Огославияда, 1925 жылы Голландияда
Жастар Христиан Қауымдастығының бастамасымен арнайы командалар пайда болды.
1900 жылы Американың Spalding фирмасы алғашқы волейболдық доп жасап
шығарды. Бүгінде ресми жарыстарда допты дайындауды жапондық Mikasa
корпорациясы мен ағылшындық Molten Wilson фирмасы жауапкершілікке алып
отыр. 1900 жылы ойынның алғашқы ресми 12 ережесі қарастырылған. Оның ресми
регламенті 20 жылдары қолданысқа енді. Сол кезде биресми халықаралық
турнирлер өтіп тұрған болатын. 1913 жылы 16 ерлер командасымен Азия
ойындары өтті. Оған Қытай мен Филиппин қатысты.
1913 жылы Манилда Қиыр Шығыс елдерінің ойын бағдарламаларына волейбол
енгізілді. І-дүниежүзілік соғысқа дейін американдық әскерилер волейболды
уақытты тиімді өткізудің бір әдісі ретінде ойнаған.
1921 жылы Қиыр Шығыста өткен чемпионат Азия мен Жапонияда ерлер
командалары арасында өткен алғашқы жоғары дәрежеде көрсетілді.
Ал, 1922 жылы Канада мен АҚШ-та Христиан Жастар Қауымдастығы
жетекшілерінің қолдауымен волейболдан алғашқы ойын өткізілді.
Осы жылы Чехословакияда ерлер құрамасы арасында ұлттық чемпионат
ұйымдастырылды. 1929 жылы Орталық Америкадағы олимпиадалық ұлттық комитет
ерлер волейбол құрамасын Кубада өтетін олимпиадалық аймақтық ойындар
тізіміне қосты. Осы жылы АҚШ пен Польшада алғашқы ұлттық чемпионат өтті.
Сонымен қатар біріншілік ойындары Еуропада, нақтырақ айтсақ, Англия, АҚШ,
Франция мен Польша командалары өзара бәсекелесті.
Бірте-бірте волейбол халықаралық дәрежеге жетті. 1922 жылы АҚШ-та
волейболды олимпиада ойындарына қосу туралы ұсыныс жасалды.
1932 жылы әйелдерден құралған волейбол командасы Сальвадорда өткен
аймақтық олимпиада жарысында өнер көрсетті.
Ал, 1936 жылы Стокгольмда гандболдан халықаралық федерация мен Польша
өкілдігі волейболды гандболдың бір түрі ретінде санау керектігі туралы
бастама көтерген. Сол кезде Еуропадан 13, Америка елдерінен 5 және Азия
мемлекеттерінен 4 елден арнайы комиссия құрылды.
1936 жылы волейболдан халықаралық федерацияның қолдауымен жарыстар
өткізіліп тұрды. Алайда, Берлинде өтуі тиіс олимпидалық ойын екінші
дүниежүзілік соғыс салдарынан үзіліс жасады. Әскери іс-қимыл аяқталған
кезде, 1944 пен 1946 жылдары волейболдан әлем чемпионаты Бразилияда
өткізілді.
1947 жылдың 18 мен 20 сәуір аралығында Парижде 14 елдің қатысуымен
(Белгия, Бразилия, Мажарстан, Голландия, Мысыр, Италия, Польша, Португалия,
Румыния, АҚШ, Уругуай, Франция, Чехословакия және Югославия) Federation
Internationale de Volleyball (FIVB — ФИВБ) Халықаралық волейбол федерациясы
құрылды. Бұл волейболдың халықаралық деңгейде беделін арттыруға көп
септігін тигізді.
80 жылдары ФИВБ-ға мүше болған елдер қатарын 156-ға өсті.
Волейбол ойынында ең әуелі, бастапқы тұрыс – ойын барысында еңкейіңкіреп,
екі қолды шынтақтан бүгіп, басты көтеріп алдыға қарап тұру. Ұшып келе
жатқан допты қағып алу үшін әр түрлі қозғалыстар орындалады. Алдыға, оңға,
солға, аттау, допты қағу үшін секіріп барып қолға құлап түсу т.б.
қозғалыстар орындалады.
Волейбол ойынында орындалатын бұрылыстар ойын процесінде негізгі рөл
атқарады. Себебі, ойыншы ұшып келе жатқан допты қабылдап алу үшін міндетті
түрде бұрылыстар орындайды. Ойыншы орнында тұрып бұрылуды, ұшып келе жатқан
доптың бағытына қарай орындайды. Егер де доп тура келетіндей жағдай
болғанда алдыға адымдап барып допты қайтарады. Жалпы бұл қозғалыстың
барлығы доптың бағытына байланысты орындалады.
Ойыншылар допты ойынға қосудың бірнеше түрін игереді. Бірінші – жоғарыдан
шабуылдап ойынға қосу. Допты шабуылдап ойынға қосқанда қарсы жақтың ойынын
қиындатады. Әдетте, допты мұндай тәсілмен беруді меңгеру үшін иық-шынтақ
буындарының қимылдық қабілеті мен күші жеткілікті болуы керек.
Қарсыластарға допты қатты ұшырып беру үшін қолын сермегенде иық-шынтақ
буындары бос қалады. Шабуылдың барлық әдістерін игеру – икемділік, күш,
секірумен қатар, денені ауа кеңістігінде ұстай білу т.б. қасиеттерінің
дағдылануына байланысты. Бұл құбылыс дененің үнемі қозғалыста болу
қабілеттілігін арттыратын арнаулы жаттығуларды орындау нәтижесінде іске
асырылады.
Екінші – бүйірден жоғарыдан шабуылдап беру. Бұл әдісте әрине қарсыластың
ойындарын қиындата түседі. Бұған да допты жоғарыдан шабуылдап ойынға қосқан
сияқты дағдылану керек.
Үшінші – допты астынан тура беру. Бұл әдіс допты жоғарыдан шабуылдап
ойынға қосу сияқты емес, қарсыласына онша қауіп төндірмейді. Берілген бұл
допты қарсыластар оңай қайтарады.
Төртінші – допты астынан жанамалап беру. Бұл допты да қайтарып беру үшін
қарсыластарына қиыншылық тудырмайды. Міне, омындай әдістермен доп ойынға
қосылады.
Допты беру және қабылдау.
Қарсыластардың берген добын қағып алып, өзара ойнап қарсыластарына шабуыл
ұйымдастырады. Енді осы қарсылас жағынан ұшып келген допты қабылдаудың екі
түрі бар. Біріншіден – екі қолмен допты астынан қағып алады. Өз
әріптестеріне береді, ал өз кезегінде шабуыл ұйымдастырады. Доп қисынсыз
ұшып келген жағдайда, онда бір қолмен де қағып алуға болады.
Қорғаныс кезіндегі алаңдағы, яғни доп түсетін орынды біліп тұру –
ойыншының ерекше қасиеттері болып табылады. Доп төмен қарай және тез
берілсе, ондай жағдайды тез бағдарлау, тез қозғалып допқа ұмтылып құлай
түсіп, болмаса айналып барып қабылдау – жеңіс бастамасы болып табылады.
Демек, доп үнемі бақылауда болады. Бұл әдістерді үйренуде акробатикалық
жаттығулардың пайдасы осындайда керек. Сөйтіп, арнаулы дайындық жаттығулары
сабақ барысында волейбол айла – тәсілдерін үйренуде негізгі рөл атқарады.
Алаңның қарсы бетінде 6 ойыншы қорғаныс жүйесінде алға қарай бұрыш жасап,
қарсыластарының шабуылын қайтаруға дайын тұрады. Қарсы беттегі нөмері 6, 3,
4, 2 алаңдарында орналасқан ойыншылар допты өзара біріне-бірі беріп, тордың
үстінен шабуыл жасайды. Яғни, шабуылшы допты бар күшімен қарсыластарына
қарай ұрады. Осы кезде қарсыластар тобы тосқауыл қояды. Осы сәтте, 6-
нөмірдегі ойыншы 2-нөмірдегі шабуылшының орнын қорғауға барады.
Қазақстанда алғашқы жарыс 1926 жылы Қызылордада ұйымдастырылды. Қазақстан
волейболы 20 ғасырдың 60-жылдары жақсы дамыды. Ол спорт шебері, КСРО-ның
еңбек сіңірген жаттықтырушысы Октябрь Жарылғаповтың есіміне тікелей
байланысты. Оның құрған Буревестник ерлер командасы 1969 жылы КСРО-ның,
1970 – 71 жылы Еуропа чемпиондарының кубогін жеңіп алды. Қазақстанда
тәрбиеленген Валерий Кравченко, Олег Антропов, Надежда Смолеева 1968 жылы
Мексикада өткен 19-Олимпиялық ойындардың, 1969 жылы Жәнібек Саурамбаев
Еуропаның чемпионы атанды. Мұндай табысқа 1988 жылы Сеулдегі 26-Олимпиялық
ойындарда Ольга Кривошеева, Елена Чебукина, Татьяна Меньшовалар жетті.
Алматының АДК әйелдер волейбол командасы 1984 жылы КСРО-ның чемпионы
атанды. Волейболшылардың халықаралық одағы 1924 жылы құрылған; 1992 жылдан
осы одаққа Қазақстан Республикасының Волейбол федерациясы мүше.
Әр түрлі қимылдарды түрлі қарқында,бағытта,түрлі жылдамдықпен орындай
отырып,адам ағза жүйесінде және ішкі қүрылыстарына жақсы әсер алады.
Адам ойын үрдісі кезінде жоғары эмоциялды жүктеме және үлкен қуанышқа
бөлініп,қанағат алады. Дене тәрбиесі жүйесінде волейбол ойынының маңызы зор
Балалар және үлкендер қажетті дағдыларды имене отырып,өз бетінше үнемі
дене шынықтыруды жетілдіруге,ден саулықты сақтауға,көңіл күйін котеруге
және ұзақ өмір сүруге мүмкіндік бар.
Допты төменнен қабылдау әдісі (Волейбол)
Жарияланды 23-12-2013, 14:52 Категориясы: Дене шынықтыру
Сабақтың тақырыбы: Допты төменнен қабылдау әдісі (Волейбол)
Мақсаты: 1. Оқушыларға волейбол орнында допты төменнен қабылдау әдісін
толық меңгерту, үйрету арқылы волейбол ойынына деген қызығушылықтарын
арттыру.
2. Оқушылардың қимыл - қозғалыс әрекетін қалыптастыру, дамыту.
3. Оқушыларды ептілікке, шапшаңдыққа тәрбиелеу.
Керекті құралдар: Мультимедиялық проектор, доп, көрнекі суреттер. т. б.
Өтетін орын: Спорт зал.
Түрі: Жаңа сабақ
Әдісі: Түсіндірме, практикалық.
І. Ұйымдастыру бөлімі: 2минут
1. Сапқа тұру ------- 1мин
2. Мәлімдеме қабылдау, түгендеу --------- 1мин
Даярлық бөлімі: 13минут
1. Саптық жаттығулар орындау( Оң және солға бұрылу, кері бұрылу)-- 1мин
2. Алаңда жәй жүру және жүгіру жаттығулары арқылы денені қыздырынатын
жаттығулар жасау ---- 5мин
3. Орындарында орындалатын әр түрлі гимнастикалық жаттығулар орындау 5мин
4. Үй тапсырмасын барлық оқушыға көрсету арқылы, допты үстінен
қабылдау жаттығуларын жасау – 2мин
Допты жоғарыдан қабылдау әдісі.
ІІ. Негізгі бөлімі: 20 - 25 минут
• 1. Сапқа тұру — 1 мин
• 2. Жаңа сабақты түсіндіру, тақырыппен, мақсатымен таныстырып өту. -- 2
- мин
• 3. Көрнекілік суреттер арқылы түсіндіру, практикалық түрде орындап
көрсету. -- 7мин
• 4. Оқушыларға жаңа сабақ жаттығуларын түсіндіру, практика түрінде
орындату. -- 5мин
• 5. Екі жақты ойын: Волейбол 6х6 — 7мин
• 6. Қызылқоғалық волейболдан спорт шеберлерін таныстыру.- 3мин
Қысқаша жаңа сабақты түсіндіру:
Жасөспірімдер 13 - 14жастағылар 15 - 16жастағылар 17 - 18жастағылар
Ер балалар
Қыз балалар 2м 20см
2м 10см 2м 35см
2м 20см 2м 43см
2м 24см
Волейбол торының еденнен биіктігінің өлшемін көрсету.
Волейбол ойыны - еліміздегі ең көп таралған ойындардың бірі. Ойын
ережесінің жеңілдігі, қажетті - жабдықтардың өте күрделі болмауы,
тартымдылығы оны бұқаралық сипатқа ие етеді. Онымен барлық жастағы адамдар
айналыса алады. Волейбол олимпиадалық ойындар бағдарламасына 1964 жылдан
кіргізіліп келеді. Қазақстан волейбол командасы 1966 жылыдан бері сенімді
ойын жолына көшкен.
Жаңа сабақты практикалық түрде түсіндіріп, орындату:
1 - жаттығу
Волейбол добын төменнен қабылдау әдісі.
(Қолды төменнен қою арқылы, алақанды бір - біріне жинау бағытымен допты
қабылдау кезі)
2 - жаттығу
Допты қабылдаудағы негізгі әдіс.
(Допты беру үшін бастапқы қалып негізінде тұрысын орындайды)
3 - жаттығу
Допты қайтару әдісі, соғу.
(Допты, екі қолды біріктіре отырып, жоғары қаратылған күйде соғу керек)
4 - жаттығу
Допты төменнен қабылдау кезіндегі жоғары көтере отырып шығарып жіберу
әдісі.
(Бұл жерде допты келесі жаққа шығарып жібереді)
5 - жаттығу
Допты төменнен еңкейе қабылдау, аяқты бүгу арқылы орындалатын әдісі.
Келесі кезекте: Сынып екіге бөлу арқылы волейбол ойынын жаңа сабақпен
байланыстыра отырып жеңілдетілген түрін көрсетеді.
6х6 Екі жақты ойын: Волейбол
Қызылқоғалық волейболдан спорт шеберлерін таныстыру
Матеуов Ернар Ернардың Иран еліндегі жарыс кезінен Қызылқоға ауданның
намысын волейболдан қорғап жүрген, Сағыз құрама командасының мүшелері аудан
әкімінің қабылдауында.
Оралға, Атырауға, т. б қалаларға бірнеше рет барған волейболшыларымыз
№9 орта мектептің волейболдан қыздар командасы аудандық оқушылар
спартакиадасында І орынға ие болған сәттері.
ІІІ. Қорытынды бөлімі: 5 - минут
• 1. Сапқа тұру -- 1мин
• 2. БҮҮ - стратегиясы – 1мин
• 3. Үйге тапсырма “Волейбол: допты төменнен қабылдау әдісін орындап
келу”- 1мин
• 4. Бағалау — 2мин
Сабақты қорытындылап:
Білетінім
Үйренгенім
Үйренгім келеді
Үйге тапсырма “Волейбол: допты төменнен қабылдау әдісін орындап келу”.—
1мин
Бағалау — 2мин
ВОЛЕЙБОЛ ДОБЫН ЖОҒАРЫДАН ЖӘНЕ ТӨМЕННЕН ЖАЛҒАУ, ҚАБЫЛДАУ ТӘСІЛДЕРІ
Сабақтың мақсаты: а) Волейбол ойынының әдістерін үйрету.
ә) Қозғалыс тәртібі туралы түсінік беру.
Дене жаттығуларымен өз бетімен айналысуды, оқушылардың қызығушылықтарын
қалыптастыру.
б) Денсаулықты нығайту және сақтау.
Қоғамдық белсенділік пен ұйымдастырушылық қабілетіне қарай жеке тұлғаны
қалыптастыру.
Керекті құралдар: Волейбол доптары, спорт залдағы волейбол сеткасы,
жалаушалар
Сабақ бөлімі
Дайындық бөлім
Сабақтың мазмұны
1. Оқушыларды сапқа тұрғызу, сәлемдесу. ----- 15 минут
Сабақтың мақсатын түсіндіру.
2. Орнында бұрылу түрлері: -----------7 - 8 рет
Оңға, солға, айналу т. с. с.
3. Жүгіріп жасалатын жаттығулар.-------- 7 - 8 рет
а) Баяу екпінде жүру мен жүгіру
ә) Жай жүгіру, алға, артқа қарап жүгіру.
б) Қол белде, оң жақ қырмен және сол жақ
қырмен жүгіру.
4. Жай жүру, демді қалпына келтіру жаттығулары.------------- 7 - 8 рет -
Қолды жоғары көтереміз, қолды жоғары көтергенде өкше көтеріліп демді ішке
аламыз. Қолды төмен түсіргенде демді сыртқа шығарамыз.
5. Бір қатардан екі қатарға тұрғызу.
6. Жалпы және арнайы дамыту жаттығулары. ------------ 3 - 4 рет
1. Б. қ. Қол белде 1 - 2 басты оң жаққа қарай айналдыру.
3 - 4 дәл осылай солға қарай айналдыру. -- 7 - 8 рет
2. Қолды иықтың үстіне қойып 1 - 2 алға қарай,
3 - 4 артқа қарай айналдыру. ------------- 7 - 8 рет
3. Қол белде 1 - 2 оң жаққа айналдыру. 3 - 4 дәл осылай солға қарай
айналдыру.----------- 10 рет
4. Оң қолды жоғары көтереміз, сол қол белде. Сол жаққа қарай қисаю
(керісінше)
7. Аяқты алшақ қойып, саусақтар біріктіріліп екі қолды айналдыру.---------
------ 8 - 10 рет
8. Саусақтарымызды біріктіріп, алақанымызды төмен қаратып 1. Сол аяққа
тигізу
2. Аяқтын ортасына (жерге ) тигізу
3. Оң аяққа тигізу. 4 Б. қ -------------------- 8 - 10 рет
8. Аяқты алшақ қойып, 1. Қолды алға созу.
2. Қолды жоғары көтергенде, өкшені көтеру.------------- 8 - 10 рет
3. Шалқаю
4. Еңкейіп саусақты аяқтың ұшына тигізу.
5. Қолды алға созып отыру. 6. Б. қ.
9. Қол тізеде, тізе бүгіліп, тізені 1 - 2 ішкі жаққа қарай айналдыру. 3 -
4 дәл осылай сырт жаққа қарай айналдыру.
10. 1. Б. қ. 2. Өкшемізді көтеріп, тобығымызды 1 - 2 оң жаққа айналдыру.
3 - 4 дәл осылай сол жаққа қарай айналдыру.
Әдістемелік нұсқау
Жалпы оқушылардың спорттық формасына назар аудару.
Бұйрықты дауыс, анық, түсінікті етіп.
Белді түзу ұстау.
Денені түзу ұстау.
Еркін дем алып бір қалыпты жүру.
Денені тік ұстау.
Арақашықтықты сақтау.
Біркелкі жасау.
Тереңірек айналдыру.
Саусақ буындарына арнайы жаттығу жасау.
Бірдей жасау.
Қолды жоғары көтергенде, аяқтың ұшымен тұру.
Толық аяқтың ішімен және сыртымен айналдыру.
Белді түзу ұстау.
Сабақтың мақсаты:
Оқушыларды волейбол ойынына қызықтыру.
Оқушыларды топтық, жолдастық және ұжымдық сезімдерге тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: оқыту сабағы.
Өтетін орны: спорт зал
Сабаққа қажетті құрал-жабдықтар: волейбол доптары, сетка, ысқырық,
кадоскоп, слайдтар.
рс
Сабақтың мазмұны
уақыты
Әдістемелік нұсқаулар
І. Дайындықбөлімі 10-15 мин
1Сапқа тұру, рапорт беру
1’-2’
2Сабақтың мақсатын түсіндіру
1’ Сабақтың мақсатын түсінікті етіп баяндау, техника қауіпсіздік
ережесімен таныстыру.
3Залды айналып жүргенде бір лектен екі,үш,төрт лекке кайта сапка тұру.
1’ Жаттығулар саптық жарлығының талабына сәйкес өткізеді.
4а) Қолды белге қойып аяқтың ұшымен
ә) Қолды желкеге аяқтың өкшесімен жүру
б) Қолды белге аяқтың сыртымен жүру
в) Қолды белге аяқтың ішімен жүру
г) Қолды белге жартылай отырып, толық отырып жүру.
2’-3’
Денені, түзу ұстап, басты көтере, белді түзу ұстап жүру.
5Жүгіру жаттығулары
а) Қолды созып, тізені жоғары көтере
ә) Қолды жамбасқа қойып, аяқты артқа серпе
б) Сол иықтан алға қарап
2’-3’
Еркін демалып, бір қалыпта жүгіру
Тек сол иықпен қарап алға жүгіру.
Әрбір жаттығуда талапқа сай әдемілеп орындау.
6Қозғалыстағы жаттығулар
а) Сол қол жоғарыда, оң қол төменде, қолдарды серпиартқа. 1-2 сол қол
жоғарыда, 3-4 оң қол
ә) Б.Қ. қол иықта 1-2 қолды алдыға айналдырамыз, 3-4 қолды артқа
айналдырамыз
б) Б.Қ. саусақтарды айқастырамыз 1-2 алдыға айналдырамыз, 3-4 артқа
айналдырамыз.
в) Б.Қ. қол кеудеде 1-2 бүгілген қол артта,3-4 ашылған қол артқа серпе
қозғау
8-10р
6-8 р
6-8 р
8-10 р
Денені түзу ұстап, қолды иықтың деңгейінде ұстау
7Орында орындалатын жаттығулар
а) Б.Қ. қол алда, аяқ иық деңгейінде1-4 қолды қайшылау
ә) Б.Қ.қол желкеде 1- кеудені солға бұру, 2-кеудені оңға бұру. 3-4
қайталау.
б) Б.Қ. қол алда, аяқ иық деңгейінде 1-отыру, 2- Б.Қ. 3-4 қайталау.
в) Б.Қ. қол белде, аяқ иық деңгейінде 1-2 белді солға айналдыру, 3-4
белді оңға айналдыру
г) Орында секіру
6-8 р
6-8 р
6-8 р
6-8 р
0,5′
Басты жоғары көтеріп денені түзу ұстау
ІІ. Негізгі бөлім 25-30 мин .Техникалық құрал-жабдықтар пайдалану
кадоскоп.
Допты жоғарыдан және төменнен екі қолмен қабылдауды меңгерту.
1Оқушылар бір-біріне бетпе-бет қарама - қарсы қашықтық 6-7 м, допты
жоғары лақтырып, қайтадан қабылдап, арықарай қарсыласына көтеріп беру.
Жаттығулардың дұрыс орындалуына назар аударамыз, допты лақтыру және
қабылдау тәсілдері слайдтармен көрсетіледі.
2Бір оқушы допты жоғары көтеріп, қарама-қарсы құрбысына береді. Құрбысы
допты қолын көтеріп қабылдап, қайта береді. Арақашықтық 7-8м.
Допты қарсыласының қолына дәл беру слайдтармен көрсетіледі
3Оқушы допты еденге ұрып құрбысына береді, құрбысы допты жоғарыдан
қабылдап, ұстап қайта еденмен береді.
Допты еденге ұрып, құрбысына тура беру слайдтармен көрсетіледі
Доптытөменненқабылдаудымеңгерту
4Ойыншының екі қолмен төменнен допты қабылдау тұрысын үйрету
Қол түзу тізені бүге сол немесе оң аяқты жарты қадам алға слайдтармен
көрсетіледі
5Бір оқушы құрбысының қолына береді, ол допты төменнен екі қолмен
қабылдап, қайта береді.
Допты дұрыс қабылдауын қадағалау.
6Арақашықтық 8-10 м оқушылар қарама-қарсы тұрып, бірінші номерлі
оқушылар допты жоғарыдан қабылдап, екінші номерлі оқушылар допты төменнен
қабылдау.
Жоғарыдан және төменнен қабылдауды слайдтармен көрсетіледі
7. Ережемен волейбол ойнау
ІІІ Қорытынды бөлім 4-5 мин
1Спорт залда жай жүгіру, сапқа тұру.
2Өткен сабаққа қорытынды жасап, оқушыларды бағалау.
3Үйге тапсырма. Үйде доппен жаттығулар жасау. Ұлдар тартылу 8-10 рет,
қыздар дене көтеру 25-30 рет.
4Оқушылардың сұрақтарын тыңдап, жауап беру.
Дене тәрбиесі пәнінен Денешынықтыру сабағында Волейбол ойынның
тәрбиелік мәні.тақырыбында өткен ашық сабағының өзіндік талдауы.
Сабақта алдыма мынандай мақсаттар қойдым:
Оқушыларды волейбол ойынына қызықтыру.
Оқушыларды топтық, жолдастық және ұжымдық сезімдерге тәрбиелеу.
Көрнекіліктерден волейбол доптары, сетка, ысқырықты, кадаскоп
пайдаландым.
Ашық сабақ спорт залда өтті. Спорт залдың санитарлық жағдайы жақсы,
талапқа сай безендірілген, қажетті құрал-жабдықтар дер кезінде әзірленіп
қойылды. Сабақ үш бөлімнен тұрды.
І бөлім. Дайындық бөлімі 10–15 мин.
ІІ бөлім. Негізгі бөлім 25–30 мин.
ІІІ бөлім. Қорытынды бөлім 4–5 мин
Дайындық бөлімінде оқушылар сапқа тұрғызылып, кезекшінің рапорты
тыңдалды. Сынып оқушыларының барлығы сабаққа дайындалып келген, спорттық
киімдері бар. Оқушыларға сабақтың мақсаттары баяндалып, қозғалыс
қасиеттерін дамыту мақсатында дайындық жаттығуларын орындаттым. Олар жүру
жаттығулары: денені түзу ұстап, басты көтере белді түзу ұстап жүру; жүгіру
жаттығулары: еркін демалып, бірқалыпты жүгіру, тек сол иықпен қарап алға
жүгіру, әрбір жаттығуды талапқа сай әдемілеп орындау; қозғалыстағы
жаттығулар: денені түзу ұстап, қолды иықтың деңгейінде ұстау; орында
орындалатын жаттығулар: басты жоғары көтеріп денені түзу ұстау. Дайындық
жаттығулары бірнеше рет орындалды.
Негізгі бөлімінде, волейбол ойнын ойнау кезеңінде допты жоғарыдан және
төменнен екі қолмен қабылдауды, допты төменнен қабылдауды үйреттім. Допты
жоғарыдан және төменнен екі қолмен қабылдауды үйрету үшін, оқушыларды бір-
біріне арақашықтығы 6–7 метрден бетпе-бет қаратып, допты жоғарылақтырып,
қайтадан қабылдатып, арықарай қарсыласына көтеріп бергіздім. Арақашықтығы
7–8 метрден оқушы допты жоғары көтеріп құрбысына берді, құрбысы допты қолын
көтеріп қабылдап, қайта берді. Келесі кезеңде оқушыларға допты еденге ұрып
құрбысына беруді, құрбысы допты жоғарыдан қабылдап, ұстап қайта еденмен
беру жаттығуларын орындаттым. Жаттығулар слайдтармен көрсетіледі.
Допты төменнен қабылдауды үйрету үшін, оқушының екі қолмен төменнен допты
қабылдау тұрысын көрсетіп, келесі жаттығуларды орындаттым. Оқушы құрбысының
қолына допты беріп екі қолмен қабылдап, қайта берді. Оқушылар арақашықтығы
8–10 м жерден қарама-қарсы тұрып, бірінші номерлі оқушы допты жоғарыдан
қабылдап, екінші номерлі оқушы допты төменнен қабылдауды үйренді.Жаттығулар
слайдтармен көрсетіледі.
Сабақ соңына қарай оқушылар ережемен волейбол ойнады.
Сабақта түсіндірмелі-иллюстративті әдісті қолдандым, оқушыларға
жаттығуларды көрсетіп тұрып, орындатып отырдым. Бұл тиімді әдіс болды деп
айта аламын, себебі жаңа сабақты түсінбеген оқушылар болған жоқ. Оқушылар
сабаққа қызығушылықпен белсенді қатысты. Жаттығулар дұрыс іріктеліп алынды,
оқушылардың жүктемесі өзмүмкіндіктерінен асқан жоқ. Тапсырманы орындау саны
мен ұзақтығынормаға сай өткізілді. Сабақ процесінде қауіпсіздік шаралары
сақталды. Сыныпта арнайы дәрігерлік топқа жататын оқушылар жоқ. Сабақ
биология, физика, АӘД пәндерімен тығызбайланыста өтті. Жаттығуларды орындау
барысында, қауіпсіздік ережелерін сақтау, денсаулыққа, яғни
адамфизиологиясына қауіптөндіретіндігі жөнінде мағлұмат бере отырып
биология пәнімен байланыстырып кеттім. АӘД пәнімен саптық жүріскезінде
байланыс болса, допты қабылдау кезіндегі доптың траекториясы физика пәніне
байланысты екендігі айтылды. Сабақ процесінде волейбол добын, ысқырық,
сетканы, кадаскоп пайдаландым.
Қорытынды бөлімде оқушыларды спорт залда жай жүгіртіп, демдерін алғызып,
сапқа тұрғызып, сабақты қорытындыладым. Үйге тапсырма ретінде доппен
жаттығулар жасау және ұлдарға 8–10 рет тартылу, қыздарға 25–30 рет дене
көтеру жаттығуларын бердім. Сабақта уақытты тиімді пайдалана алдым,
қоңырауға дейін жоспарлаған жаттығуларымды толық өткіздім. Сабақта алдыма
қойған мақсаттарыма толық жете алдым деп ойлаймын.
Спорттың денсаулықты жақсартып, адам жасын ұзартумен қатар көңілін
өсіріп, сымбатты, шыдамды да жігерлі боп өзін сергек сезінуіне тигізер
септігі мол. Күн сайын бой көтеріп келе жатқан елімізде спорттың дамуына
барлық жағдай жасалып жатқаны белгілі. Соңғы жылдарда қазақ спортшылары
көптеген жетістіктерге қол жеткізуде. Оған дәлел өз елімізде өткен қысқы
Азиадада қазақ елінің спортшылары 32 алтын, 21 күміс, 17 қола медаль жеңіп
алған болатын. Сөйтіп, алтын медаль саны жағынан қысқы Азиаданың рекордын
жаңарттық. Сонымен қатар күні кеше аяқталған Лондон - 2012 жазғы
олимпиада ойындарындағы жетістіктердің де шоқтығы биік. 7 алтын мен 1 күміс
және 5 қоланы жеңіп алған спортшыларымыздың жеңісі, әрине біз үшін бір
төбе. Алдағы күндерде де сүйінші сұрар жетістіктеріміз көп болуын әрі ол
спортшылардың Байғанин өңірінен болуын қалауменен әңгіме ауанын спорт күні
қарсаңында ауыл спортына бұрсақ. Тамыздың үшінші жексенбісі - Спорт
және туризм күні болып бекітілгелі мереке кеңінен аталып өтілгелі отыр. Осы
мереке қарсаңында аудандық балалар спорт мектебінің волейбол бөлімінің
жаттықтырушысы Ақан Смағұлмен әңгімелескен болатынбыз.
— Спорт пен дене тәрбиесінің адамның денсаулығын сақтауда, қоғамда
саламатты өмір салтын қалыптастыруда маңызды рөл атқаратынын білеміз.
Дегенмен спорттың қоғамға деген пайдасы жөнінде өзіндік пікіріңізді айтып
өтсеңіз?
— Қай кезеңде болмасын салауатты өмір салтын ұстанған халықтың
ұрпағымыз және Елбасымыз да жыл сайынғы Қазақстан халқына Жолдауында
бұқаралық спортты дамытуға баса назар аударып келеді. Әрине спорттың қай
түрінің болмасын адамның денсаулығына тигізер маңызы өте зор. Ал, ауылда
бүгінгі таңда спорт саласы бірте- бірте еңсесін көтеріп келеді дей аламын.
Аудандық балалар спорт мектебіндегі спорттық үйірмелердің саны артып, оған
келуші балалардың саны көбейіп келе жатқаны сөзіме дәлел. Бұдан балалардың
спортқа деген қызығушылығының бар екенін, оны дамыту ғана маңызды екенін
байқауға болады.
— Өзіңіздің мамандығыңыз жөнінде айтсаңыз...
— Мен, бала кезімнен волейбол ойынын жақсы көрдім. Волейбол – мен үшін
спорттық ойындардың арасындағы сүйікті ойындардың бірі. Оны кіші де, үлкен
де және ерлер мен қыздар да ойнай береді. Өмірден өткен Аяған Можабаев,
Рахметолла Ершуақов деген мықты волейболшы ағайларды атап кетпеу мүмкін
емес. Ол кісілердің менің өмір жолыма, яғни мамандық таңдауыма септігі
тиді. Олардың спорт саласына сіңірген еңбектері зор боп, әсіресе волейбол
спортынан ауданда алғашқы қатарлардан көрінді. Волейбол
спортының ардагерлері өзіміздің Қарағұл Нәсір, Бөрібай Сисен және Аязбай
Можабаев ағайлардан ойынның қыр – сырын үйренген едік. Мектеп бітірген соң
Ақтөбе педогогика институтының дене тәрбиесі және спорт факультетіне оқуға
түсіп, мамандығым бойынша бітіріп шықтым. 1990 жылы осы аудандық балалар
спорт мектебіне волейболдан жаттықтырушы болып жұмысқа орналасқаннан бері
20 жылдан астам уақыт өтіпті. Спорт мектебінде қыз балалар жаттықтырушысы
Қарағұл Нәсір және Индира Ершуақова, ал ер балалармен Әсет Жалғасұлы
екеуміз жұмыс жасаймыз. Біздің басты мақсатымыз облысқа мықты-мықты
волейбол спортшыларын шығару. Шүкір, жүлделі орындарды иемденіп жүрген
балаларымыз жоқ емес.
— Волейбол үйірмесіне оқушыларды таңдап аласыздар ма, әлде...
— Үйірмеге оқушылар таңдалып алынбайды. Қатысамын деп келген баланың
бетін қақпаймыз. Себебі балаларды спортқа баулу, ол біздің басты
мақсатымыз. Яғни, дені сау ұрпақ тәрбиелеуге атсалысуға тиіспіз. Мысалы,
волейбол үйірмесіне 5 -11 класс оқушылары қабылданады. Қабылданғаннан кейін
оларды кіші топ, ортаңғы және жоғарғы топ деп бөлеміз. Үйірмеде балаларға
волейбол ойынын үйретіп, ережелерімен таныстырамыз. Үш жетінің көлемінде
баланың волейболға деген бейімділігі байқала бастайды да икемді балаларды
жарыстарға қатыстыра бастаймыз. Ойын арқылы баланың ептілігін,
икемділігін, күш, жылдамдық, шапшаңдық және тағы да басқа дене қасиеттерін
дамытамыз. Оқушыларды достыққа және ұйымшылдыққа тәрбиелейміз. Балаларды
бірінші топаралық, содан кейін мектепаралық, бұдан кейін облыстық
біріншілікке дайындаймыз. Кейін облыстық, республикалық дәрежедегі
жарыстарға жіберіледі. Мысалы, облыс біздің ауданнан екі адам алса, өзге
аудандардан да ойыншылар алып құрама командасын құрады. Сөйтіп
республикалық дәрежедегі жарыстарға қатысады. Біздің жұмысымыз облысқа
мықты деген ойыншы дайындап беру.
— Волейбол ойынының түрлері және ережелері қандай?
— Волейбол классикалық және жағажайлық болып екіге бөлінеді. Біздің
ойнап жүргеніміз классикалық волейбол. Жағажайлық волейбол құмда болып,
онда екі адам кездеседі. Волейбол ойыны ұлттық, жоғарғы және балалар
лигасы болып бөлінеді. Волейбол спортшылар командасы 6 ойыншыдан тұрады.
Қазір либеро деген жаңадан шыққан, яғни жетінші адам қорғаушы болады.
Бұрынғы кезде волейболда уақыт шектемей, ойынның 3-4 сағатқа дейін
созылып кететін жағдайлары кездесіп жататын. Қазіргі таңда уақыт шектеулі,
5 партиядан болады, яғни 25 ұпайға дейін. Өзіңізге белгілі қай спортта
болмасын ойында қатаң тәртіп және мықты талап қажет. Әрине еңбекқорлық та
жеңіске жеткізетіні сөзсіз. Ойынды тамашалап тұрған адамға волейбол оңай
ойын сияқты болып көрінеді. Допты екі жаққа ұрып, ұпай алса болды. Жоқ ол
оңай ойын емес. Волейбол өзіндік ережелері бар намысты ойындардың бірі.
Сондықтан жаттықтырушының негізгі мақсаты көрерменнің ойынға деген
мүддесін және волейболшылардың жеке шеберлігін арттыра отырып,
командалардың ойын сыныбын сапалы түрде жақсарту екені даусыз. Сонымен
қатар Қазақстанның құрама командалары үшін кандидаттар мен резервтер
әзірлеуге, яғни чемпиондарды дайындап шығаруға бар күшімізді жұмсаймыз.
— Жаттықтырушы ретінде спортшыларға қояр ең басты талабыңыз?
— Ең басты талабым – тәртіп. Спортшылар жаттығуға айтқан уақытында
келсе, шын көңілмен дайындалса ғана жеңіске жетеді. Шәкірттерім бұл
талабымды дұрыс түсінеді. Айтқанымды бұлжытпай орындап, жаттығудан кешіккен
емес. Командада қатаң тәртіп болғанының арқасында жетістікке жеткенімізді
жасырмаймын. Волейболшы болуды армандайтын адамның бойында ең алдымен осы
спортқа деген үлкен қызығушылық пен құлшыныс болуы керек. Әр жаттығуда шын
ниетімен еңбектеніп, тер төксе ғана шеберлігі шыңдалады.
— Қазіргі таңда ауыл жастарының спортқа деген көзқарастары қандай
дәрежеде және ауылдағы волейбол спортының дамуына қандай үлес қосып
жатырсыздар?
—Балалардың спортқа қатысымын өте жақсы деп бағалауға болады. Спорт
мектебінде күрес, тоғызқұмалақ, үстел теннисі, волейбол және басқа да
спорт түрлерінен үйірмелерге қатысушылардың саны мен ынталары жылдан –
жылға артып келеді. Айта кететін жақсы жаңалық аудандық білім, дене
шынықтыру және спорт бөлімінде Нұржан Жанғалиев деген жас маман аталып
отырған спорттың дамуына өзіндік үлесін қосып келеді. Оның өзі волейболшы.
Жыл сайын селолық округтерде спартакиада өткізуге ұсыныс жасап, өткен жылы
Қызылбұлақ ауылында волейбол спартакиадасы болды. Сонда семинар да
өткізіліп, волейбол спортын дамыту жөнінде сөз қозғалды. Әсіресе ауылдық
жерлердегі волейболды дамытуға өз үлестерін қосуға шақырып, талқыға түсті.
Жарыс тартысты өтіп спартакиада көңілімізден шықты. Ауыл тұрғындары риза
болды. Волейболдан спартакиада алдағы жылдарда да жалғасын табатын болады.
— Жетістікке қол жеткізген шәкірттеріңіз жайында айтсаңыз және қай
жылдарды жемісті жыл деп айтар едіңіз?
— 1990 -1992 жылғы шәкірттерім мектепте оқып жүрген кезінде түрлі
біріншіліктерге қатысып, жүлделі орындарға ие болды. Төлеген Мұхтаров,
Мұқамбетқасым Рахметолла, Ермек Бермағамбетов, Нұржан Азовтар көптеген
жарыстарға қатысып, жүлделі орындарға ие болып жүрді. Әрине оларды
мақтанышпен айта аламын. Мұқамбетқасым Рахметолланы Хромтауға жоғарғы
лигага шақырған болатын, бірақ белгілі себептерге байланысты бара алмады.
Қазіргі таңда ол Ақтөбе облысының волейбол құрама командасының белді
ойыншыларының бірі. Сонымен қатар Ақылбек Қопанов, Нұрбол Бахрадинов,
Назат Абдулл, Ағжан Кенжеғалиев, Мұхамбетқасым Рахметолла, Нұрәлем
Сәдірбаевты атай кетсек артық болмас.
Мен үшін 2005, 2006, 2007 жылдарды жемісті жылдар болды. Сол ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz