Шаруа қожалығыбойынша жаңғыртылатын энергияның көзі көмегімен жабдықталуы

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 64 бет
Таңдаулыға:

Аңдатпа

Дипломдық жобада тұтынушы ретіндегі сиыр қорасы,

сүт

блогы,

ветеринарлық бөлме, су сорғышы, бұзауларға арналған орын, жем цехы,

малшылар үйжайы және асхана

нысандарының электрмен жабдықтау

сызбасы,

атап

айтқанда

жаңғыртылатын энергияның көзі

көмегімен

жабдықталуы қарастырылды. Күштік және жарықтық жүктеме есебі

жүргізіліп, қорек көздері таңдалды. Жазғы, қысқы және жылдық жүктеме

графиктері тұрғызылды. Жүктеменің тогы есептелініп, токтардың мәні

бойынша электр құрылғылары таңдалынды.

Экономика

бөлімінде «Жел

энергиясы» жүйесін пайдалануға

экономикалық негіздемелер қарастырылды.

Өміртіршілік қауіпсіздігін

қамтамасыз ету бөлімінде электр қауіпсіздігін қамтамасыз ету және

автоматты өрт сөндіру есебі жасалды.

Аннотация

В дипломном проекте была рассмотрена схема

электроснабжения

коровника, молочного блога, ветеринарного кабинета, насоса, загона для

теленков, цехов для корма, домов для пастухов и столовой с помощью

возобновляемых источников энергии.

Произведен расчет

силовой

осветительных нагрузок, выбор источников питания. Построены летние,

зимние и годовые графики нагрузки. Рассчитаны токи нагрузки, по

результатам которого осуществлен выбор электрооборудования.

Выполнены разделы по экономической части, то есть экономическое

обоснование использования системы

«Ветровая

энергия».

В разделе

безопасности жизнедеятельности рассчитаны электробезопастность и

автоматическая пожарная система тушения.

Аnnotаtion

In diplomа project wаs considered the power cowshed, suckling blog,

veterinаry cаbinet, pump, pound for cаlves, workshop for а feed, house for

shepherds, dining room, etc. with the help of renewаble energy sources.

cаlculаtion is produced by power аnd lighting loаding, choice of sources of feed.

The summer, winter аnd аnnuаl loаd-grаphs аre built. Current drаins аre expected,

on results thаt the choice of electricаl equipment is cаrried out.

Divisions on economic pаrt, id est economic ground of the use of the system

"Wind energy" аre executed. In the sаfety of life cаlculаted to provide electricаl

sаfety аnd аutomаtic fire extinguishing system.

Мазмұны

Кіріспе

1

«Жұлдыз» ұжымдық шаруа қожалығының қысқаша сипаттамасы

және технологиялық процессі

2

Шаруа қожалығы бойынша электр жүктемелерін есептеу

2. 1

2. 2

2. 3

2. 4

2. 5

3

3. 1

3. 2

Дипломдық жобаға берілген мәліметтер

Ұжымдық шаруа қожалығының электр тұтынушыларын сенімділік

категориясы бойынша классификациялау

Жарықтандыру жүктемесін есептеу

Шаруа қожалығы бойынша электр жүктемелерін есептеу

Жүктеме графиктерін тұрғызу

Шаруа қожалығын электрмен жабдықтау

Шаруа қожалығын сырқы электрмен жабдықтау сұлбасын таңдау

Автоматты ажыратқыштарды таңдау шарттары

4

Жаңғыртылатын энергия көздері

қамтымасыздандыруды есептеу

арқылы электрмен

4. 1

4. 2

4. 3

4. 4

4. 4. 1

4. 4. 2

4. 4. 3

4. 4. 4

4. 4. 5

5

5. 1

5. 2

5. 3

6

6. 1

6. 2

6. 3

6. 4

Желқондырғысының электр энергиясын өндіру технологиясы

Желдің жылдық энергиясын есептеу

Жел энергетикасының негізгі параметрлерін есептеу

Жел электр қондырғыны таңдау

Түзеткіштерді таңдау

Инверторды таңдау

Дизель генераторын таңдау

Аккумулятор сыйымдылығы мен қажетті санын есептеп таңдау

Контроллерлерді таңдау

Өміртіршілік қауіпсіздігі

Техникалық қондырғыларды пайдаланудағы еңбек ету жағдайына

талдау жасау

«Жұлдыз» ұжымдық шаруа қожалығындағы шудың деңгейін

анықтау

Шаруа қожалығында өрттің алдын алу бойынша жүргізілетін

шаралар. Қорғану құралдары

Экономикалық бөлім

Жұмысты ұйымдастырудың жалпы сұрақтары

Жобаның экономикалық негізделуі

Ұйымдастырылған және заңдық жоспар

Қаржылық жоспар және инвестициялық жоспар

6. 5

Финансты

экономикалық тиімділіктің инвестициялық

көрсеткіштері

Қорытынды

Қысқартулар мен белгіленулер тізімі

Әдебиеттер тізімі

Қосымша А

Кіріспе

Ауыл шаруашылығы өндірісінің дамуы, электр энергиясын пайдалануы

жағынан ауқымды жаңа технологиямен жабдықталуда. Осыған байланысты

ауыл шаруашылығы объектілерін электрмен жабдықтау электр энергиясының

сапалылығын және оны үнемді пайдалануға деген талаптар артуда. Ауыл

шаруашылығы өндірістік кешенінің дамуы жаңа дәуірде, қуатта материалды

техникалық және электр энергиясы базасына негізделген.

Ауыл шаруашылығы өндірісінің дамуының басты дәрежелерінің бірі, ол

сапалы өнім шығарып оның тұтынушылардың көңілінен шығатындай етіп әрі

өндірілген өнімді өткізу мүмкіндігінің зор екенінде.

Мал шаруашылығының өніміділігін жоғарлатуда маңызды шаралардың

қатарына

малдарға

қажетті микроклимат жасау жатады. Малдарды

қоражайларда күтіп-баптауда олардың тіршілік әрекетіне температуралық-

ылғалдық режим, ауаның жылдамдығы мен құрамы, жарықтандыру деңгейі

және

ауаны жөндеу дәрежесі үлкен әсер етеді. Қоражайдағы

ауа

температурасы микроклиматтың маңызды параметрлерінің бірі болып

саналады. Қазіргі кезде пайдаланылатын жылыту ауамен жылыту болады.

Бұл тәсілде қоражайдағы жылылық шығындарының орнын толтыруға және

желдетулік ауаны қыздыруға қажетті жылылықты ішке кіргізілетін ауаны

алдымен калориферде жылытумен қоражай ішіне береді.

Мал шаруашылығындағы технологиялық үрдістерді электрлендіру мен

автоматтандыру өндірісінің өнімділігін жоғарылатады, төлдердің өлуін

азайтады, мал азығының меншікті шығынын төмендетеді, эксплуатациялық

шығындарды кемітеді, қызметкерлердің жұмыс істеу жағдайын жақсартады.

Сонымен қатар, мал шаруашылығын кең электрлендіру әлеуметтік

өзгерістерге әкеледі де, ауылдық жерлерде халықтың еңбек етуіне.

Ауыл шаруашылығын оның ішінде мал шаруашылығын жоғары

деңгейлі технологиямен жабдықтау, малдардың еттілігін, сүттілігін, күтіп-

баптау процестерін арттырады. Сала-аралық байланыстарға негізделген ауыл

шаруашылығы өндірістік комплексінің индустриялизациялау және оның

тиімділігін арттыру ауыл шаруашылығындағы диспропорцияны жоюға

мүмкіндік береді, өнімді өндіру кезінде және өткізгенде оның көп

шығындалуын жояды. Қазіргі нарықтық экономика

кезінде өндірісті

ұйымдастыру және жобалау жұмыстарын жетілдіру кезек күттірмейтін басты

мәселелер.

Бұл дипломдық жобаның басты мақсаты - « Жұлдыз» ұжымдық шаруа

қожалығын

жаңғыртылатын энергия көзімен қамтамасыз ету.

Бұл

тұтынушының электр энергия көзінен

алыс орналасқандықтан

бұл

арақашықтықта ЭБЖ-ін тарту экономикалық тиімсіз болып келеді. Бұл

аталаған елді мекенде желдің орташа жылдамдығы қалыпты болғандықтан

мәселені шешу үшін электр энергияның көзі ретінде, оның ішіндегі жел

энергиясын және дизельді генератор пайдалану қарастырылды.

Дипломдық жобаның мақсаты экологиялық таза, үнемді, сарқылмайтын

және жаңғыртылатын энергия көзі күн энергиясымен жабдықтау. Қосалқы

энергия көзі ретінде дизельді генератор энергиясын пайдалану. Қойылған

мақсатқа жету үшін дипломдық жобада төмендегідей сұрақтар қарастырылды:

1) Шаруа қожалығы бойынша электр жүктемелерді есептеу;

2) Жүктеме графиктерін тұрғызу;

3) Шаруа қожалығын электр энергиясымен жабдықтау;

4) Жел электр қондырғысын таңдау;

5) Түзеткіш және инвертор таңдау;

6) Қосымша энергия көзі ретінде дизельді генератор таңдау;

7) Аккумулятор сыйымдылығы мен қажетті санын есептеп таңдау;

8) Контроллерлерді таңдау

Дипломдық жобаның экономикалық бөлімінде желагрегатының және

дизельді генератор жүйесінің экономикалық тиімділігі есептелінген.

Дипломдық жобаның өмір тіршілік қауіпсіздігі бөлімінде электр

қауіпсіздігін техникалық ұйымдастыру шаралары, өрттің алдын алу бойынша

жүргізілетін шаралар және дизельді генераторды бөліп шығаратын шуының

қоршаған ортаға әсері талданды.

Қорытындылай келе бұл дипломдық жобаның мақсаты « Жұлдыз»

ұжымдық шаруа қожалығынэнергиямен қамтамасыз ету үшін ЖЭҚ - на

негіздей отырып тиімді жүйені ойластыру болып табылады.

Елімізде көптеген елдімікендер,

ауылдық жерлер электр

станцияларынан

алыс орналастырылған. Кейбір елдімекендер электр

қуатынсыз, жарықсыз күн көріп отырған жайлары бар. Сол себептен сондай

елдімекендерге дәстүрлі емес жаңғыртылатын энергия көздерін қолдана

отырып, электр энергиясын өндіріп, жеткізген жөн.

Жаңғыртылған қуат көзінің негізгі артықшылықтары белгілі: қордың

практикалық жойылмауы және табиғи ортаны ластайтын қосымша әсерлердің

жоқтығымен байланысты салыстырмалы экологиялық зиянсыздық. Бүгінгі

таңда дәстүрлі емес энергетиканың дамуын тұтынуын индустриалдық әдісінің

техникалық деңгейінің жеткіліксіздігі тежейді.

Адамзат қызметінің барлық басқа түрлері секілді, тұрмыстық-құрылыс

сферасында да дәстүрлі емес, қайта жаңғыртылатын энергия көздерін

тұтынуға деген қызығушылық артуда. Соңғы он жылдықта жел энергетикасы

елеулі даму үстінде. Жел энергиясымен байланысты энергетиканың бағыты -

жел энергетикасы деп аталады. Ал, желдің энергиясын электрлік, жылулық

және басқа

энергия түрлеріне түрлендіретін қондырғыларды жел

энергетикалық қондырғылары (ВЭУ) деп айтады.

Жел энергетикасы 60-90%-ға

жуық қайталанумен 3 тен 10 м/с-қа

дейінгі желдің орташа жылдамдығында тиімді болады, сол себепті, тек қана

тұрақты желі бар аудандарда қолданылу мүмкіндігі бар.

1 «Жұлдыз» ұжымдық шаруа қожалығының қысқаша сипаттамасы

және технологиялық процессі

Қазіргі кезде республикамызда мал шаруашылығы жақсы қолдау көріп

жатыр. Бұған себеп, еліміздегі ет-сүт тапшылығы.

Жылдан-жылға

экономиканың өсуі күнделікті өмір сүру нормаларының артуына алып келеді.

Ет-сүт өнімдерін сырт елдерден алдыру біз үшін әрине тиімсіз. Сондықтан,

мал шаруашылығы біраз жеңілдіктер мен қолдауларға ие.

Сондай мал шаруашылықтарының бірі

«Адал»

агроөндірістік

компаниясы сүт фермасының құрамына кіретін Алматы облысы Кеген елді

мекеніндегі «Жұлдыз» ұжымдық шаруа қожалығы. Шаруа қожалығының

өміртіршілігі төменде толықтай баяндалады.

Шаруа қожалығында 200 бас сауын сиыр өсіріледі. Мал шаруашылығы

жайылымды әдісті ұстанады. Сондықтан қора-қопсыққа арнайы қондырғылар

мен жабдықтар қажет емес. Сүт фермасының бас планы 1. 1-суретте

көрсетілген (М 1:1000) . Сүт фермасының құрамына он сиыр қорасы, онсүт

блогы, бір ветеринарлық бөлме, бір су сорғышы, он бұзауларға арналған орын,

бес жем цехы, екі малшылар үйжайы, бір асхана кіреді.

Қорада сиырлар байлаулы ұсталады. Қораның қаңқасы темір-бетон

жақтауламалардан жинаған, төбесі темір-бетон плиталармен жабылған.

Сыртқы қабырғалары полистеролдік көбікқабатпен тығыздалынған үш

қабаттық темір-бетон панельдерден дайындалған. Едені бетоннан құйылған.

Негізгі электр тұтынушылары аталған үйлер мен асхана. Өндірістік қоймалар

техникаларды пайдалану және жөндеу үшін электр қондырғыларымен

жабдықталған. Жаз мезгілінде фазенда негізінен малға қыстық жем-шөбін

дайындаумен айналысады.

Күз мезгілінде фазенда егін мен бақшаны жинаумен айналысады.

Шыққан өнімді қысқа қамдап, бидайдан ұн, арпадан жем тарттырады. Қысқы

мезгілде сатуға байланатын малдарға осы жемнен беріледі. Және де қыс ауыр

болған жағдайда көтерем болған малдарды жеммен ұстап отырады. Қыс

мезгілінде қатты борандарда мал қоралардың есіктерін қар басып қалуы

мүмкін, сондай жағдайлар болған кезде, трактормен қарды тазалау

жұмыстары орын алады. Осы жұмыстардың нәтижесінде трактор бұзылуы

мүмкін. Өндірістік қойма осы кезде пайдаланылады.

Көктем мезгілінде малдар төлдейтін болғандықтан, қораға төлдерді

жылы ұстау мақсатында бірнеше қызу лампалары қосылады. Қалаға қатынау

үшін тас жолға дейін 1 км қашық бар, көктем кезінде қар еріп, жауынның

көбеюінен осы жолдар батпақтанып, көлікпен жүру мүмкіндігі азаяды.

2 Шаруа қожалығы бойынша электр жүктемелерін есептеу

2. 1 Дипломдық жобаға берілген мәліметтер

Шаруа қожалығын электрмен жабдықтау

1. Шаруа қожалығының басты жоспар сұлбасы.

2. Шаруа бойынша электр жүктемесі

туралы мәліметтер.

3. Шаруа

қожалығы1

км

арақашықта

орналасқан жел электр

қондырғысынан қоректенеді.

4. Шаруа қожалығынан ең жақын ТТҚС-ға дейінгі қашықтық - 30 км.

Шаруа

қожалығыэлектр көзінен

алыс орналасқан объект болып

қарастырылады.

5. Шаруа қожалығыбір ауысыммен жұмыс істейді.

2. 1 кесте -Шаруа қожалығыбойынша электр жүктемелері

2. 2 Шаруа қожалығындағы электр тұтынушыларын сенімділік

категориясы бойынша классификациялау

Электр тұтынушылары сенімділігі бойынша 3 категорияға бөлінеді.

Бірінші категорияға

электрмен қамтамасыздандыруда

әр-түрлі

себептерге байланысты үзіліс болған кезде адам өмірінің қауіпсіздігіне және

ауыл шаруашылығына үлкен материалдық шығындарға алып келетін

тұтынушыларды жатқызады.

Ауыл шаруашылығында электр тұтынушылардың 1-ші категориясына

үлкен мал шаруашылық кешендері және iрi фермалар жатады.

Екінші категорияға электрмен қамтамасыздандыруда үзіліс болған кезде

жаппай өнімдердің шығару поцессінің, қызметкерлердің, қондырғылардың

жұмыс орындалуы тоқтауына әкелетін тұтынушылар жатады.

Ауыл шаруашылығында электр тұтынушылардың 2-ші категориясына

өнімділігі аз мал шаруашылық кешендері және iрi фермалар, жем

дайындайтын зауыттар, жем цехтері, өрт сөндіру және жылыту

қоңдырғылары, қазаңдықтар жатады.

Алғашқы екі категорияға жатпайтын тұтынушылар 3-ші категорияға

жатады. Осы ұсыныстар бойынша ферманың объектілерін сенімділік

топтарына

бөліп, 2. 2-кестеге «Қожалықтың

электр тұтынушыларын

классификациялау» енгізіледі.

2. 2 кесте - Шаруа қожалығының электр тұтынушыларын классификациясы

2. 3 Жарықтандыру жүктемесін есептеу

Ғимараттардың жарықтандыру жүктемесін

анықтау кезінде

жеңілдетілген әдіс бойынша есептеуде өндіріс аймағының 1 м2-на келетін

жарықтандыру жүктемесінің меншікті тығыздығы мен сұраныс коэффициенті

қарастырылады.

Бұл әдіс бойынша есептелетін жарықтандыру жүктемесі жүктелген

ауысымдағы жарықтанудың орташа қуатына тең деп қабылданады және келесі

формулалар бойынша есептеледі:

Рpo=Кco·Руо, кВт,

Qpo=tgφо·Рр квар.

(2. 1)

(2. 2)

мұндағы, Кco - жарықтандыру, жүктемесінің активті қуаты бойынша

сұраныс коэффициенті сандық мәні;

анықталады;

tgφо

реактивті

қуат

коэффициенті,

cosφ

бойынша

орнықты қуаты.

Руо - цех бойынша жарықтандыру қабылдағыштардың

Руо=ρо∙F, кВт,

(2. 3)

мұндағы, ρо- 1м2 келетін меншікті есептік қуат, кВт;

F - ғимараттың жарықтандырылатын ауданы.

Барлық есептік нәтижелер 2. 3-кестеге “Ғимараттардың жарықтандыру

жүктемесін есептеу” енгізіледі.

Аумақты жарықтандыру жүктемесін келесі формуламен анықтаймыз:

Раум жар = р у 1 ⋅ n + р у 2 ⋅ L ,

(2. 4)

мұндағы, ру1 - бір ғимараттың ауласына келетін меншікті жарықтандыру

жүктемесі, бұл шама 250 Вт/ғимаратқа тең;

ру2 - күзет жарықтандырудың және жолды жарықтандыру

меншікті жүктемесі 4 Вт/м-ге тең [1, 37б] ;

n - ғимарат саны;

L - жолдың ұзындығы мен аумақтың периметрі, м;

Раум жар = 0, 25 ⋅ 9 + 0, 004 ⋅ 600 = 4, 65 кВт

2. 4Шаруа қожалығы бойынша электр жүктемелерін есептеу

Шаруа қожалығыбойынша күштік және жарықтану жүктемелерді

есептеудің нәтижелері 2. 4 кестеге “Кернеуі 0, 22 кВ шаруа қожалығы

бойынша күштік жүктемелерді есептеу” енгізілген.

Бірдей жұмыс режімі бар күштік электр қабылдағыштар тобының ең

үлкен жүктелген кезеңдегі орташа активті қуаты енгіземіз:

Рсм=Ки∙ΣРн,

Рсм = 0, 3∙20 = 6 кВт.

мұндағы, Ки - қолданыс коэффициенті;

Рн - номиналды активті жүктеме.

(2. 5)

2. 3 кесте - Ғимараттардың жарықтандыру жүктемесің есептік мәндері

Бірдей режімде жұмыс істейтін күштік қабылдағыштар тобының ең

үлкен жүктелген кезеңдегі орташа реактивті қуаты келесі формуламен

анықталады:

Qсм=Pсм∙tgφ,

Qсм = 6∙0, 72 = 4, 32 кВт.

(2. 6)

мұндағы, tgφ -қолданыс коэффициенті;

Pсм -электр қабылдағыштар тобының ең үлкен жүктелген

кезеңдегі орташаактивті қуаты.

Электр қабылдағыштарының эффективті санын есептейміз:

пэ

пэ =

2

2

20 2

20 2 ⋅1

= 1

(2. 7)

Өзінің нақты санынан асып кеткенде, өзінің мәнін аламыз.

Есептік ток ұзақтығы келесі формуламен анықталады:

I дл =

РНОМ

3 ⋅ U HOM ⋅ cos ϕ

(2. 8)

I 

20

3 ⋅ 0, 22 ⋅ 0, 8

= 65, 68 A

Есептік жүктемені орташа куат және есептік коэффициент арқылы

анықтаймыз:

Pp=Kр∙Pсм ,

Pp= 2, 14∙6 = 12, 84 кВт.

(2. 9)

мұндағы, Кр -есептік коэффициент [ә 5] ;

Pсм -электр қабылдағыштар тобының ең үлкен жүктелген

кезеңдегі орташа активті қуаты.

Максималды реактивті қуаттың мәні:

егер nэ >10; Qр =Qсм,

егер nэ ≤ 10; Qр=1, 1∙Qсм.

Толық максималды жүктеме:

S р = Pp20, 4 + Q p20, 4, .

(2. 10)

(2. 11)

S р = 12, 84 2 + 4, 82 = 13 , 7 кВА

мұндағы, Рр0, 22 - 0, 22 кВ-тағы активті жүктеме;

Qр0, 22 - 0, 22 кВ-тағы реактивті жүктеме.

2. 5 Жүктеме графиктерін тұрғызу

Шаруа

қожалығының

электр энергиясының тұтынушыларының

тәуліктік және жылдық жүктеме графигі тұрғызылады. Бұл электрмен

қамтамасыздандыратын қондырғыларын таңдағанда керек болады.

Тәуліктік график әр жарты сағаттың жүктемесі шамасы алынады. Ал

онын барлық қосындысы оның тәуліктің электр энергияның пайдалану

шамасына тең.

Жылдық график жүктеме қайталану сағаттары бойынша тұрғызылады.

Осы графиктерден максималды жүктемелері бойынша

таңдалады.

2. 5 кесте - Қыс мезгіліндегі тәулік жүктемесі

қондырғылар

2. 4 кесте - 220 В кернеудегі шаруа қожалығының күштік жүктемелерін есептеу

2. 4 кестенің соңы

140

120

100

80

60

40

20

0

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24

2. 1 сурет - Қыс мезгіліндегі тәуліктік жүктеме графигі

Қыс мезгіліндегі тәуліктік электрэнергия пайдалану:

Wт=1528, 8кВт∙сағ,

Қыс мезгіліндегі жылдық қыстық электрэнергия пайдалану:

Wқ= Wт ∙n, кВт∙сағ,

Wқ=1528, 8∙180=275184 кВт∙сағ

2. 6 кесте - Жаз мезгіліндегітәулік жүктеме

2. 6 кестенің соңы

Ряд1

140

120

100

80

60

40

20

0

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24

2. 2 сурет-Жаз мезгіліндегітәуліктік жүктеме графигі

Жаз мезгіліндегітәуліктік электрэнергия пайдалану:

Wт=1665, 3 кВт∙сағ.

Жаз мезгіліндегіжылдық электрэнергия пайдалану:

Ряд1

Wж= Wт ∙n, кВт∙сағ,

Wж=1665, 3∙185=308080, 5 кВт∙сағ.

Жылдық электрэнергия пайдалану:

Wжыл=Wж+ Wқ, кВт∙сағ.

Wжыл=275184+308080, 5 = 583264, 5 кВт∙сағ.

2. 7 кесте - Жылдық жүктемелері

12

1

8

6

4

2

0

Ряд1

1

2. 3 сурет-Жылдық жүктеме графигі

3 Шаруа қожалығын электрмен жабдықтау

3. 1Автоматты ажыратқыштар туралы мағлұмат

Автоматты ажыратқыштар - тізбекті кез келген режимде ажырататын

коммутациялық аппарат. Жоғарғы кернеулі ажыратқыштар жоғары кернеулі

электр тізбегін қосуға және ажыратуға, сондай-ақ қысқа тұйықталу кезінде

ажыратуға

арналған. Бұл өндірістік типтерінде түйіспелерінің

(контактыларының) арасында өте күшті ұшқын пайда болмас үшін түйіспелері

майдың ортасында тұрады. Апаттық жағдай туғанда автоматтв түрде

кернеуден ажыратып тастайтын ажыратқыштар да бар. Жай ажыратқыштарды

біз қолмен іске қосатын болсақ, автоматты ажыратқыштардың жұмысына тек

ол жұмыс істемей қалғанда, яғни істен шыққанда болмаса, адам араласа

алмайды.

Жұмыс кернеуі 1 кВ-қа дейін болатын қондырғыларда жұмыс режимінің

бұзылуы салдарынан оларды бүлінуден сақтау үшін осы автоматты

ажыратқыштарды қояды. Электротехникалық автомат дегеніміз осы болып

табылады. Еритін қорғағыштар электр қозғалтқыштары мен басқа да

өндірістік құрылғыларды қысқа тұйықталутоктарыныа қорғайды, бірақ ұзақ

уақытқы ауыр жүктемелерден қорғай алмайтындығы себепті қуаты жоғары

электротехникалық құрылғыларда еритін қорғағыштармен бірге максималды

автоматты ажыратқыштар қолданылады.

Автоматты ажыратқыштар - тізбекті қысқа тұйықталу мен артық

жүктемеден сақтандыруғаарналған қорғаныстық аппарат. Арнаулы атқарушы

механизм-электр тізбегін тікелей ажыратуды жүзеге асыратын ағытқышпен

жарақтандырылған. Қазіргі заманғы тұрмыстық автоматты ажыратқыштардың

көпшілігі - аралас ажыратқыштар. Оларда электромагниттік және жылулық

ағытқыштар болады және бір мезгілде тізбекті артық жүктеме түсуден, қысқа

тұйықталудан қорғай алады.

Автоматтарда 3 түрлі ажыратқыш болуы мүмкін:

а) жылулық ажыратқыш, ол уақыт ұстамы бойынша токқа кері

тәуелділігі бар биметалдық пластинкадан тұрады, ол асқын жүктемеден

қорғайды (3. 1 а сурет) .

б) максималды ток

ажыратқышы

(электрмагниттік) қысқа

тұйықталудан немесе біршама үлкен асқын токтардан қорғайтын электр

магнит (3. 1 б сурет) .

в) аралас ажыратқыш асқын жүктемеден де, қысқа тұйықталу тогынан

да қорғайды (3. 1 в сурет) .

а)

б)

в)

3. 1 сурет - Автоматты ауалы ажыратқыштардың сипаттамалары

ВА сериялы жаңаажыратқыштар желіні қорғауда электр энергия көздері

қуатының артуымен, қысқа тұйықталу тогының өсуімен туатын көптеген

проблемаларды шешті. Сонымен қатар олардың көлемдерінің кішіреюі

құрамына кіретін құрылғылардың өлшемдерінің азаюына мүмкіндік береді.

Артылықшылықтары: Ажыратуғааз уақыт кетеді (0, 08-0, 1с) ; Сұйық орта

мен газ генерациялаушы қатты материал болмайды; Қопарылысқа және өртке

қауіпсіз; Сенімді жұмыс істейді; Пайдаланылуы қарапайым; Жиі қосу мен

ажырату мүмкіндігі бар; Автоматты түрде қайта қосылуы оңай; Сырттағы

және іштегі қондырғыларды пайдаланылады; Майлы ажыратқыштармен

салыстырғанда салмағы мен көлемі кішкентай.

1 - жоғарғы клемма, 2 - төменгі клемма, 3 - биметалды пластина, 4 -

доға сөндіргіш камера, 5 - максималды ток ажыратқышы, 6 - калибрлеу

бұрандасы, 7 - газтүрлендіргіш пластмассы, 8 - қозғалмалы контакт, 9 -

қозғалмайтын контакт, 10 - тумблерді қосу, ажырату.

3. 2 сурет - Автоматты ажыратқыштың құрылысы.

3. 2 Автоматты ажыратқыштарды таңдау шарттары

Есептік ток:

І р = S р U н ,

″  = 17, 37 0, 22 = 78, 95 ℵ.

Автоматтың номиналды тоғына байланысты:

Iном. ав ≥ Ip,

100 А ≥ 78, 95 А.

Автоматтың электр магнитті ажыратқышына байланысты:

Iрасц ном ≥ Ip,

80 А ≥ 78, 95 А.

Электр магнит ажыратқыштың іске қосылу тоғына байланысты:

Iср рас ≥ 1, 25·Iп(р),

240А ≥ 98, 68 А.

(3. 1)

(3. 2)

(3. 3)

(3. 4)

Осы шарт бойынша ас бөлмесіне ВА - 57 - 31 автоматы таңдалды.

Әрбір объект үшін автоматты ажыратқыштарды таңдаймыз. Бізге барлық

объектінің қуаты, тоғы белгілі, сол бойыншаавтоматты ажыратқыштарды

таңдаймыз. 3. 3

кестеде таңдалған

автоматты

ажыратқыштардың

сипаттамалары көрсетілген.

3. 3 Сымдарды және кабель таңдау әдісі

Сымдардың қимасын қызу шарты бойынша ұзақ мерзімді өткізетін ток

жүктемесінің есептік мәніне байланысты қалыпты жағдайда төселген кезде

кестеден мынандай екі түрлі қатынас шарттары бойыншаалады:

а) ұзақ мерзімді есептік тоғы мен қызу шарты бойынша:

І норм . доп . пров ≥ I р к попр ,

(3. 5)

80 А ≥78, 95 А.

б) алынған аппараттарға максималды токтық қорғанысының сәйкес

келу шарты бойынша:

І норм . доп . пров ≥ ( I защ ⋅ к з ) к попр

80 А ≥ (80 ⋅1) 1 А