Педагогикалық ғылымдар жүйесінде пайда болған жоғары оқу орындарының педагогикасы

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

Жоспар
І. Кіріспе
а) Педагогика ғылымы
ІІ. Негізгі бөлім
а) Педагогиканың объектісі
б) Педагогиканың салалары
в) Педагогикаға үлес қосқан ғалымдар
ІІІ. Қорытынды

Педагогика ғылымы.
Әрбір ғылым өзінің дербес әдіснамасырн, зерттеу әдістеріон жасайды.
Педагогиканың да өзіне тән ғылыми – зерттеу әдістері бара. Бұл әдістерді
зерттеуші әрбір педагоикалыық құбылыстың ерекшелітеріне сәйкес
қолданылады.
Тәрбие мен оқытудың нәтижесі тек қана мұғалімнің тиімді әдістері
емес, ол оқушылардың қабілеттілігіне, жан – жақты дамуына және осы сияқты
толып жатқан факторларға байланыстыо. Басқа да ғылымдарға (физика,
математика, химия) қарағанда педагогикалық құбылыстарды зерттеудің өзіндік
ерекшеліктері бар. Мысалы, дәл ғылымдар бойынша экспериментті қавлай
жүргізуге болады. Егер бұрынғы жағдай ескеріліп, сол кеңдегі материалдар
пайдаланылса, эксперименттің нәтижесі өзгермейді. Ал педагогика ғылымы
бойынша эксперкментті қайлай жүргізу тиімді нәтиже бермейді. Себебі,
педагогикалық зерттеудің объектісі — баланы тәрбиелеу. Сондықтан
педагогикалық процесте және кейбір сыртқы факторлар (даму барысында
оқушыларда пайда болатын өзгерістер, әлеуметтік және микроортада кездесетін
түрлі жағдайлар және т. б.) әсер етеді.
Педагогика ғылымында қолданылатын зерттеу әдістеріне бақылау, әңгіме,
мектеп құжаттары, оқушылардың жұмыстары, эксперимент және т. б. жатады.
Бақылау әдісі. Бұл педагогикалық мәселелерді зерттеуде жиі қолданылып
жүрген әдістердің бірі. Бақылау деп әдеттегі қағдайда педагогикалық
құбылыстарды қабылдау арқылы тануды айтады. Ғылыми бақылау арнайы жоспар
бойынша жүргізіледі. Жоспарда бақылаудың мақсаты мен міндеттері, объектісі
(сабақ, саяхат, лабораториядағы, шеберханадағы, оқу-тәжірибе учаскесіндегі
оқушылардың жұмыстары), жүргізу әдісі мен техникасы дұрыс көрсетілуі тиіс.
Әңгіме әдісі. Бақылау мәліметтерін әңгіме әдісі арқылы түскен
материалдардан толықтырадыы. Әңгіме әдісін дұрыс қолдану үшін арнайы жоспар
жасап, онда негізгі сұрақтар мен жанама сұрақтардыың әңгіме жасаудыың
әдістері мен тәсілдерін нақты көрсетілгені жөн.
Мектеп құжаттарын зерттеу. Оқу және тәрбие жұмысындағы кейбір күдікті
мәселелерді құжаттарвға сүйеніп зерттеуге болады. Бұл мектеп және мектептен
тыс тәрбие мекемелеріндегі құжаттар мен архив мәліметтері. Мектеп
құжаттарына сынып журналдары, оқушылардың күнделіктері, сынып оқу – тәрбие
жұмысының жоспары, үйірме жұмыстарының жоспары мен есебі, үйірме
мүшелерінің баяндамалары, педагогикалық тақырыптарға жазылған мұғалімдердің
баяндамалары мен ғылыми мақалалары жатады. Педагогикалық тарихының
проблемаларын архив мәліметтеріне сүйеніп зерттейді.
Оқушылардың жұмысын зерттеу. Оқушылардың жазба, бақылау және
графикалық жұмыстары, суреттері, пәндер бойынша дәптерлері, әр түрлі
тақырыптарға жазылған баяндамалары мен рефераттары және еңбек сабақтарында
жасалған заттар зерттеушіні кейбір қажетті мәліметтермен қаруландырады. Осы
жұмыстар оқушылардың, дербес қабілетін оқуға және еңбекке көзқарасы меи
қатынасын, олардың теориялық және дайындықтарын, осыған орай, мұғалімдердің
де іс-әрекеттерін зерттеп анықтауға болады.
Эксперимент. Эксперимент деп нақты жағдайды есепке алып, педагогикалық
процесті зерттейтін ғылыми тәжірибені айтады. Педагогикалық
эксперименттерге сүйеніп, зерттеуші оқытудың және тәрбиенің тиімді
тәсілдері мен әдістерін, формалары мен мазмұнын тексереді. Экспериментті
зерттеулердің нәтижелері әдеттегі жағдайда жүргізілетін педагогикалық
жұмыспен салыстырылады. Сондықтан эксперимент мәліметтерін салыстыру үшін
екі объекті алынады. Олардың бірі — эксперинтті, екіншісі — бақылау
объектісі деп аталады.
Педагогикалық экспериментті зерттеуші өзі жүргізсе белсенді
эксперимент, ал зерттеушінің ғылыми жазба ұсынбасы бойынша екінші бір адам
жүргізсе енжарлы эксперимент деп атайды.
Тұтас педагогикалық процестін мазмұнын, ұйымдастыру формаларын,
принциптері мен әдістерін жаңадан құруүшін арнаулы эксперимент
жүргізіледі. Мұны жасампаз эксперименті деп атайды.
Экспериментті жасанды жағдайда да жүргізуге болады. Кейде жете бақылау
мен тексерулің нәтижесінде оқыту мен тәрбиенің кейбір әдістері мен
тәсілдеріне өзгерістер енгізуге болады. Бұл жағдайда педагогикалық
құбылыстарды ұқыптылықпен бақылау үшін сынып ұжымына бір топ бала бөлініп
алынады да, олармен арнаулы эксперимент жүргізіледі. Экспериметтің мұндай
түрін лабораториялық эксперимент деп атайды.
Ғыдыми-педагогикалық зерттеу әдістері тек қана ғылымдаардың төл ісі болмай,
барлық мұғалімдердің игілігіне айналуы қажет. Мұғалім өз жұмысында зерттеу
әдістерін ғылыми негізде меңгеріп, социология және психология ғылымдарының
әдістерімен ұштастырыып жүргізе білгенде ғана өзінің және басқа
мұғалімдердің тәжірибелерін жан-жақты зерттей алатын болады.
Педагогиканың объектісі.
Педагогика әунл бастан – ақ балалар тәрбиесі жайындағы ғылым болып
қалыптасқан. Тәрбие жайындағы белгілі мәліметтер адам баласының тәрбиесіне
сүйенеді. Алғашқы қоғамдағы адамдардың тәрбие жөніндегі таным –
мағлұматтары, дәстүрлері мен әдет – ғұрыптары заман ағымына орай бір
буынна екінші буынға ауысып отырды. Адамзат қоғамның, ғылыми – білімнің
дамуына байланысты тәрбиенің шығуын, оның даму заңдылықтарын ғылыми жолмен
түсіндірудің қажеттігі туды. Ондай өмір, ғылыми елегінен өткен
мәліметтерді пайдаланып, педагогика адам тәрбиесіне қатысты мәселелерді жан
– жақты түсіндірудің ғылыми әдіснамалық жолдарын қарастырады.
Кейінгі кезде педагогиканы тек қана мектеп жасына дейінгі және мектеп
жасындағы балаларды зерттейтін пән деген ұғым шеңерінен шыға алмаушылық та
бар. Оның себебі, педагогика орта және жоғары дәрежелі білім беретін
кәсіптік оқу орындарының жұмысы мен жұртшылық арасындағы тәрбие
мәселелерін зерттеумен айналысқан жоқ. Ал педагогика пәні жайындағы талас
пікірлер, оныың тәрбиелік мүмкіндіктерін кеңейту мақсатында болмай, тек
қана терминологиялық тұрғыда айтылып келеді. Өйткені, оқулықтар мен оқу
құралдарында педагогика пәніне берілген әр түрлі анықтамалардың өзі
авторлар арасында біріңғай көзқарастың жоқ екенін көрсетеді. Әрине, термин
жөніндегі мұндай талас пікірлер редагогика ғылымының дамуына игі әсерін
тигізбейді.
Қазіргі кезеңде тәрбиенің ықпал жасау өрісі орасан кеңейе түсуде.
Осыған орай, педагогика тек қана балалар тәрбиесі жайындағы ғылым деп шек
қою дұрыс болмайды. Педагогиканың ғылыми таным саласы – тәрбие. Педагогика
қоғамдық өмірдегі тәрбиенің мәні мен рөлін анықтайды. Сондықтен педагогика
жалпы адам тәрбиесі жайындағы ғылым. Ал тәрбие – жастарды әлеуметтік өмірге
және еңбекке даярлау, оларға қоғамдық – тарихи тәжірибені үйрету процесі.

Әрбір ғылымның өзіне тән тану саласы және ғылыми ұғымдары бар. Мысалы,
философияда мұндай ұғымдарды болмыс, материя, қозғалыс, экономикалық
теорияларда — қоғамнын өндіргіш күштері мен өндірістік қатынастары, ал
педагогикада тәрбие, білім беру, оқыту жатады.
Ұғымдар (категориялар) — объективтік құбылыстарды, қасиеттерді және
қатынастарды бейнелейтін ойлау формасы. Осымен бірге ұғымдар біздің
санамыздың сатылары.
Педагогикалық ұғымдардың бірі – тәрбие. Тәрбие жайында да осы уақытқа
дейін әр түрлі теориялар мен пікірлер айтылып келеді. Тәрбиені ересек
адамдардың балаларға ықпал жасауы деп түсіндірушілер де бар. Бұл жағдайда
бала пассивті объект түрінде қарастырылады. Ол педагогикалық процестің
субъектісі бола алмайды, яғни, өздігінен ойланып, белсенді іс-әрекет жасау
рөлін атқармайды. Бұдан тәрбиеге бір жақты анықтама беру байқалады.
Тәрбие баланың өздігінен табиғи және еркін дамуы үшін жасалатын жағдай
деп анықтама берушілер де кездеседі. Бұл жерде балаға толық ерік беру
мәселесіне ерекше көңіл аударылып, ал тәрбиенің рөлі бүркемеленіп, елеусіз
қалып отыр.
Кейбіреулер тәрбиені практикалық тұрғыдан бір жақты жатаң тәжірибеге
сүйеніп түсіндірмекші. Мұндай пікірді қуаттаушылар прагматистер. Олардың
айтуынша тәрбие баланы тұрмыс қалпына бейімдейді, сондықтан ол өзінің күнін
көруге пайдасы бар білімді, іскерлікті және дағдыны меңгеруі қажет. Осы
жағдайда бала жеке басының қамын ойлап, өзімшілдік мүддесін
қанағаттандырады деп дәлелдейді.
Педагогика ғылыми тәрбиені қоғамдық құбылыс, қоғамдық категория,
өйткені тәрбиесіз өмір сүре алмайтындығы философия тұрғысынан қарастырып
түсіндіреді. Егер қоғам тәрбиеден қол үзсе, онда адамзаттың мол тәжірибесі
мәңгілік елеусіз қалып, тәрбие ілгері баспай, бір жерде тұра берген болар
еді деді В.И. Ленин. Сондықтан Ленин тәрбиені жалпы және мәңгілік
категория деп тұжырымдайды.
Тәрбие арқылы жеке адамның дүниеге ғылыми-матерлалистік көзқарасы,
мінез-құлықтық, эстетикалық және осы сияқты қасиеттері қалыптасады, ол
еңбек етуге ынталы қоғамның белсенді мүшесіне айналады.
Қоғам дамуының белгілі сатыларында тәрбненің құрамды бөліктері — білім
беру мен оқыту ұғымдары бөлшектеніп, жеке мағына бере бастайды.
Педагогиканың салалары.
Педагогика өзінің даму кезедінде тәрбие мен білім беру жайлы жалпы
ғылыми тарауларға бөліне бастады. Мысалы, оларға педагогиканың жалпы
негіздері, тәрбие теориясы, оқыту және білім беру теориясы — дидактика т.
б. жатады.
Тәрбие мен оқыту ісінің одан әрі дамуына байланысты педагогика
ғылымының түрлі салалары: мектепке дейінгі педагогика, мектеп педагогикасы,
педагогика тарихы, дефектология және пәндерді оқыту әдістемесі, кәсіптік-
техникалық білім беру педагогикасы, жоғары мектеп педагогикасы, әскери
педагогика, мәдени-ағарту қызметкерлерінің педагогикасы, түзеліс-еңбек
педагогикасы пайда болды.
Педагогика тарихы – педагогиканың өз бетінше жеке бір саласы.
Педагогика тарихы тәрбиенің шығуы мен дамуының заңдылықтарын зерттейді.
Сондықтан біздің заманымыздағы педагогикалық теория мен практиканы дамыту
үшін өткен кезеңдерден педагогикалық бай мұраларды терең зерттеп,
шығармашылықпен қолданудың маңызы өте зор. Міне, осы жағдайда болашақ
ұстаздар оқыту мен тәрбие мәселелерін озат педагогтардың мұраларымен
байланыстыра шешетін болады.
Дефектология – педагогика ғылымының арнаулы сайысы. Дефектология көру,
есту, сөйлеу мүшелерінде және ақыл – ойында табиғи кемістігі бар балаларды
оқыту, тәрбиелеу мәселелерін зерттеп жетілдіреді. Дефектология төрт салаға
бөлінеді: сурдопедагогика – саңырау, мылқау және керең балаларға,
тифлопедагогика – соқыр балаларға, олигофренопедагогика – ақыл – ой кеміс
балаларға, логопедия – тілінің кемісі бар балаларға білім және тәрбие беру
проблемаларын зерттейді.
Дидактика оқытудың заңдылықтарын қарастырады. Сондықтан ол нені оқыту
керек, қалай ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.