Мәдениет пен өркениетке жалпы түсінік

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

Тақырыбы: Мәдениет пен өркениет

Орындаған: Калханова Г.
Қабылдаған: Еркінбекова А.

Шымкент 2008ж.

Жоспар

1. Мәдениет пен өркениетке жалпы түсінік.
2. Мәдениет пен өркениеттің өзара қарым-қатынасы.
3. Мәдениет пен табиғат арасындағы байланыс.
4. Мәдениеттің қоғамға атқаратын қызметі.

Мәдениет пен өркениет

Мәдениет ұғымын тереңірек түсіну үшін, оған мағыналық жақындығы бар
кейбір басқа ұғымдармен арақатынасын қарастырып өтейік. Осы сипатта біздің
зердемізге бірінші түсетін ұғым — өркениет. Өркениет (цивилизация)
семантикалық жағынан алғанда (латын тілінің – civilis сөзі) азаматтық
дегенді білдіреді. Римдіктер бұл ұғымды варварлықтар деп өздері атаған,
басқа халықтар мен мемлекеттерден айырмашылықтарын көрсету мақсатында
қолданған. Яғни, өркениет олардың түсініктері бойынша азаматтық қоғамы,
қалалық мәдениеті, заңға негізделген басқару тәртібі бар Рим империясының
даму дәрежесін білдіреді.
Ғасырлар бойы қалыптасқан осы екі үғымның мағыналарын төмендегідей
топтастыруға мүмкіндік бар:
• 1. Мәдениет пен өркениет бір. Олар синонимдер (И. Гердер, Э.Б.
Тайлор).
• 2. Өркениет — мәдениеттің ақыры, оның кәрілік шағы, руханилықтың
антиподы (Ж.Ж. Руссо, Ш. Фурье, О. Шпенглер).
• 3. Өркениет — мәдениеттің прогресі, болашаққа бой сермеуі, қоғамның
парасаттылық деңгейі (Ф. Вольтер, Д. Белл).
• 4. Өркениет — тағылық пен варварлықтан кейінгі тарихи-мәдени саты
(Л. Морган).
• 5. Өркениет — этностар мен мемлекеттерге тән мәдениеттің оқшау түрі
(А. Тойнби, Н.Я. Данилевский жөне т.б.).
• 6. Өркениет-мәдениеттің техникалық даму деңгейі, оның материалдық
жағы.
Бұдан көретініміз, мәдениет пен өркениет бір-бірімен байланысты ұғымдар
екен. Мәдениеттанушы Г. Чайлдтың пікірінше, өркениетке еңбектің қоғамдық
жолмен бөлінуі, қалалардың пайда болуы, жазбаша медениеттің дамуы, қолөнер
мен сауданың өркендеуі, азаматтық қоғам мен мемлекеттің орнауы жатады.
Мәдениетті тұлғалық сипатта қарастырғанда, бірнеше елеулі түсініктерге
тоқтала кету қажет, олардың ішіндегі маңыздылары: мәдени әрекет, мәдени
орта, мәдени игіліктер мен қажеттіліктер және мәдени ұйымдар мен ұжымдар.
Бұлардың арасында ең түбегейлісі — мәдени әрекет. Әрекеттену — жалпы адам
мен қоғамның өмір сүру тәсілі, тіршіліктің тірегі. Мәдени әрекет деп,
әдетте, мәдениет игіліктерін өндіруге, таратуға, тұтынуға бағытталған
мақсатқа сәйкес әлеуметтік іс-қимылдарды атайды. Мәдени игіліктерді
толассыз жасау нәтижесінде адам өзінің де мәдени деңгейін көтереді.
Осы әрекетгің қайнары, түпкі қозғаушы күші ретінде ғылым адамның талап-
мұқтаждарын, мәдени қажеттіліктерді бөліп қарастырады. Осылардың қатарына
біз мынандай адамдық қажеттіліктерді жатқызамыз: өмірдің мәні мен мағынасын
іздеу, өмірден өз орнын табуға ұмтылу, шығармашылыққа талпыныс, алыруизм,
гумандылық және тағы басқалары.
Мәдени орта ұғымы мәдениеттің коммуникаииялық (қатынастық) табиғатымен
тығыз байланысты. Мәдени орта заттық-материалдық, әлеуметтік ұйымдар мен
ұжымдардан, рухани қызмет орындарынан тұрады. Оларға техника мен құрал-
жабдықтардың даму деңгейі, тұрмыстық мәдени дәрежесі, адамдардың
білімділігі, кәсіптік шеберлігі, рухани мәдениетті сақтау және насихаттау
ұйымдары (мұрағаттар, мұражайлар, кітапханалар, клубтар және тағы басқалар)
жатады.
Ғасырлар бойы күнделікті іс-тәжірибе негізінде сұрыпталған жазу-сызу мен
азаматтық, қоғам әлі жоқ кезде қалыптасқан салт-дәстүрлер мен әдет-ғұрыптар
мәдени мирасқорлықтың жалғыз мүмкіндігі болды. Ескі ырымдар мен әдет-
ғұрыптардан надандық, анайылықты емес, қазіргі ұлттық мәдениеттердің
архетипін аңғарған жөн.
Ал шындығында діни Ренессанс (ренессанс — француз сөзі — қайта
жаңғыру) мәдени дамуда орасан зор роль атқарды. Дінге дейінгі дүниетаным
ретіндегі мифте табиғат қасиетті күштерге баланса, ұлттық немесе
дүниежүзілік діндерде адам мен қоғамның құдіреттілігіне басты назар
аударылады. Осының нәтижесінде өркениет қалыптасады. Жалпы алғанда,
дінтанусыз мәдениеттану жоқ.
Мәдениеттің өзекті бөлігі — өнер. Таңбалы тастағы кескіндер мен тағы
адамдардың ырым-билерінен бастап, Рафаэль мен Микеланджелоның мәңгілік
туындыларымен жалғасқан, халықтың шығармашылық рухынан туған талай сұлу
дүниелерсіз, өнер әлемінсіз, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.