Баланың шығармашылық қиялын анықтау

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

І. Кіріспе

ІІ. Негізгі бөлім

1.Мектепке дейінгі кезеңде психодиагностиканы жүргізу ерекшелігі
2. Психодиагностикалық талдау жүргізуге қойылатын әдістемелер
3. Психодиагностика жүргізуге қойылатын кәсіби этикалық талаптар

ІІІ. Қорытынды

IV. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Кіріспе

Психологияда психодиагностика термині кеңінен пайдаланылады.
Диагностика ұғымы медецинада ежелден пайдаланылып келе жатыр. Ол аурудың
түрін анықта және медицинада қалыптасқан терминдермен белгілеу процесі
болып табылады, ал психологияда бұл термин он тоғызыншы ғасырдан бері
кеңінен пайдалануда. Психодиагностика (грекше - жан, - тануға
қабілетті, танып білу) психологиялық диагноз қою немесе жеке тұлғаның
психологиялық қасиеттерінің, күй-жағдайларының ерекшеліктерін сандық және
сапалық жағынан бағалау. Психология ғылымының бір саласы ретінде
психодиагностика екі бағытта дамуда.
Психодиагностикаға екі анықтама беруге болады. Біріншісі –
психодиагностика адамның дамуындағы оның жеке тұлғалық даралық
ерекшеліктері мен болашағын анықтауға арналған әдістерді құрастыратын
психологияның ғылыми саласы. Психологиялық диагноз қою – бұл бір-
бірімен байланысты психологиялық қасиеттер мен күй-жағдайлар комплексін-
динамикасын, қабілетін, мотивациясын, тұлғаның тұрақты көрсеткіштерін
құрылымдық жағынан талдау жасап бейнелеу. Зерттеу нәтижесінде анықталған
диагнозға сүйене отырып зерттелген қасиеттерді жетілдіру, өңдеу және дамыту
туралы нұсқаулар жасалады.Сондықтан психодиагностиканың екінші бағытының
мақсаты келесі түрде анықтауға болады: психологтардың жүйелі жүргізген
зерттеулері көмегімен балалар, оқытушылар, тәрбиешілер, ата-аналар, т.б.
зерттенушілердің, жеке даралық психологиялық даму ерекшеліктері туралы
толық мәлімет жинап, оның психологиялық бейнесін құру, олардың өмір
сүретін әлеуметтік топтарының құрылымдық және қарым-қатынастық
ерекшеліктерін анықтау. Сондықтан бұл бағыттағы психодиагностиканың алдына
келесі мәселелердішеш талап етіледі.

1.Мектепке дейінгі кезеңде психодиагностиканы жүргізу ерекшелігі
Мектепке дейінгі кезеңде балалар психологиялық және мінез-құлықтық
жағынан ерекшеліктерді меңгере бастайды, ал психодиагностикалық зерттеуде
осы қажеттіліктерге сәйкес нақты көрсеткіштер арқылы білім
алынады.Мектепке дейінгі кезеңдегі нормативті жас және жекелік даму
ерекшелігінің көрсеткіштері;
1) Психологиялық көрсеткіштер: Шындықпен өзара қимыл (танымдық,
эмоциянальды және рефлексивті даму) жағдайы. Мотивациялық –қажеттілік
өрісі; Құндылық жүйесі (адамгершілік көзқарас). Жас ерекшелік (әрекет
түрлері: жемісті және процесті). Жекелік –эмоционалды ерекшелік.
2) Психофизикалық көрсеткіш: жылдамдық, бейімділік, нерв жүйесінің
бірқалыптылығы.
3) Психологиялық –педагогикалық өзара қимыл ерекшелігі жас ерекшеліктік
өзара қатынас.
Өзіндік сана төменгі деңгейде көрінеді, сондықтан аса назар аудару
көзделмейді.
Мектепке дейінгі кезеңде психодиагностиканы қолдану жас
кезеңдері:
1. Сәбилік кезең (1-3жас )
2. Кіші және орта кезең (3-5жас)
3. Мектеп алды даярлық (5-7жас)
Сәбилік шақта басты психодиагностикалық әдіс табиғи эксперимент.
Баланың реакциясы мен қимылын бақылау арқылы анықталады. Мәлімет жинау
заттық ойын әрекетінде көп қарастырылады.
Кіші және орта жаста (3-5 жас) бақылау жекелік заттық әрекеттен
күрделеніп, ұжымдық түрге сюжеттік –рөльдік ойынға ауысады. Психологтың
өзі бұл ойындарды ұйымдастырып жетекшілік ете алады. Осы жаста өзіндік
сана және бағалау (достармен, үлкендермен) деңгейі көтеріледі.
Жоғарғы мектепке дейінгі кезеңге (5-7жас) жоғарғы айтылған ойындарға
қоса, ойын ережелері телімелі тест варианттары, эксперт әдістері
беріледі. Тұлғааралық әрекет және бағалау қосылады. Танымдық процестерге
қарапайым психодиагностикалық әдістемелер және рефлексивті қабілетке
байланысты тапсырмалар қолданылады. Қалыпты психодиагностикалық кешен
психодиагностикалық жекелік картасына көрсетіледі.
Мектепке дейінгі кезеңде қолданылатын арнайы тестік ереже:
Психолог пен бала арасындағы кеңістікті бірдей ұстау (көзбен көз)
Әрекетті таңдау өрісінің еркін көрінуі (ойын, сурет, қарым –қатынас).
Тесттегі әрекет өрісінің алмастырыла қолданылады (қарым-қатынас
құрастыру, қимыл –сурет).
Тест өткізгенде уақыт шектеледі (жас ерекшелігіне қарай 7-30мин
дейін)
Интеллектуалды қысымды алмастыру вербальды және вербальды емес
жүйеде.
Жеке бас дамуы телімелі әдісте эмоционалды қысым қысым экспрессивті
және ассациативті құрал ретінде.
Текстті қайталау жалпы диагностикалық бағытта әдістемелік құралдар
арқылы нәтижені береді,тест құрамын өзгерту.

2. Психодиагностикалық талдау жүргізуге қойылатын. әдістемелер.

Мүсін әдістемесі
Әдістеме мазмұны : Балаға саз балшық жинағы беріледі және
тапсырма ұсынылады: 5 минут ішінде қандай да бір мүсін жасау.
Қиялды психодиагностикалау әдістемесінде баланың қиялының дамуын
оның суреті, әңгімесі арқылы бағалаады. Берілген таңдау осы жастағы балаға
тән: көрнекі -қимылды, көрнекі –бейнелі және сөйлемде –логикалық ойлау
түрлерін анықтайды Баланың қиялы шығармашылық әрекеттерге сәйкес толық
көрінеді.
Баланың қиялы алдыңғы әдістемелер сияқты 0 ден 10 ұпайға дейін
бағаланады.
1. ұпай: егер тапсырманы орындауға берілген уақытта (5мин) ештеңе ойлап
таба алмаса және қолымен жасай алмаса қойылады..
2-3 ұпай: саз балшықтан өте қарапайым бір нәрсені ойластырып және
илеу. Мысалы: шарик, таяқша, төртбұрыш және т.с.с.
4-5 ұпай: ол салыстырмалы түрде қарапайым жасанды жасайды, бөлшектер
екі-үшеуден аспайды.
6-7 ұпай: ерекше бір нәрсені ойлап тауып, қиял ұшқырлығымен
ерекшеленеді.
8-9 ұпай: ойлап тапқан зат жеткілікті керемет, бірақ ұсақ
бөлшектерді жасау ескерілмеген.
10 ұпай: ойлап тапқан зат керемет, ұсақ –түйектері орындалған және
жақсы суретшілік талғаммен ерекшеленген.

Даму деңгейі туралы қорытынды

10 ұпай: баладағы қиял түріне сәйкес дамыған әрекет түрін
дәлелдейді,. Мұндай бала, сөзсіз мектепте оқуға дайын.
8-9 ұпай: бала мектепте оқуға жеткілікті дайын.
6-7 ұпай: бала мектепте оқуға қанағаттанарлықтай дайын.
4-5 ұпай: баланың мектепте оқуға дайындығы жеткіліксіз екендігін
айтады.3 3 және одан да төмен ұпай көбінесе баланың мектепте оқуға дайын
еместігін білдіреді.
Өз ойыңнан сурет сал
Мақсаты: Баланың шығармашылық қиялын анықтау
Нұсқау: Балаға бір парақ қағаз, түрлі-түсті қаламдар беріліп, өз
ойынан ерекше бір нәрсенің суретін салу ұсынылады. Тапсырманы орындауға
4 мин уақыт беріледі. Төмендегі белгілер бойынша салынған суреттің сапасы
бағаланады. Осындай бағалардың негізінде баланың шығармашылық қиял
процесінің даму ерекшелігі туралы нәтиже жасалынады.

Нәтижені бағалау:
10 ұпай – бала берілген уақыт ішінде ғажайып сирек кездесетін сурет
салды, ол қиялының бай екендігін дәлелдейді. Сурет көрермендерге үлкен
әсер бередіі, ондағы бейнелер мен бөлшектер мұқият таңдалынған.
8-9 ұпай – бала белгілі дәрежеде қияли деңгейде эмоционалды және
көркем сурет ойлап тауып салған. Алайда бейнеленгенді мүлдем жаңа деп
санауға болмайды. Суреттің бөлшектеріне өз ойын жеткізген.
5-7 ұпай – баланың ойынан шығарған суретін толықтай жаңа деп
есептеуге болмайды, бірақ та шығармашылық қиялдың элементтері бар,
көрермендерге белгілі дәрежеде эмоционалды әсерлер тигізеді. Суреттің
бейнелері мен бөлшектері орташа анықталған.
3-4 ұпай - бала өте қарапайым, өзгеше емес нәрселердің суретін
салған және қиялы жұпыны, бөлшектері онша жақсы анықталмаған, анық
емес.
0-2 ұпай – берілген уақыт ішінде бала ешнәрсе ойластыра алмай, тек
бөлек сызықтар ғана салған.
Даму деңгейінің нәтижелері:
10 ұпай - өте жоғары
8-9 ұпай – жоғары
5-7 ұпай – орташа
2-3 ұпай – төмен
1. ұпай - өте төмен

Қиял дамуына арналған әдістеме
Мазмұны :Қиял баланың фантазиясының даму деңгейімен анықталады және
ол ертегілер, суреттер және шығармашылық қабілеттің дамуында көрінеді.
Балаға кім немесе не туралы болсын, әңгіме құрауға тапсырма
беріледі. Ойланып, әңгіме құруға 1 минут, ал оны қайталап айтуға 2 минут
уақыт беріледі.

Қорытынды баға
Бұл әдісте баланың қиялының даму дәрежесі төмендегі шамалар
бойынша бағаланады:
1. Әңгімені ойлану жылдамдығы;
2. Әңгіменің өзіндік құрылымы, ерекшелігі;
3. Әңгімеге пайдаланған бейнені түрлендіру;
4. Әңгімеде алынған бейнені анықтауы және талдауы;
5. Әңгімеде алынған бейненің сезімділігі, әсерлілігі;

Әрбір көрсеткіш бойынша төмендегі тәртіппен 0,1 не 2 балл қойылады:
1- параметр бойынша:
а) Егер бала әңгіме құруға 30 сек уақыт жұмсаса –2 ұпай
б) 30 секундтан 1 минутқа дейін уақыт жұмсаса –1 ұпай
в) 1 минут ішінде әңгіме ойлап таба алмаса – 0 ұпай
2 – көрсеткіш бойынша:
а) Егер бала бұрын көргенін, не естігенін қарапайым және жаттанды
түрде әңгімелесе –0 ұпай
б) Бұрын көргеніне, не естігеніне өз ойын қосса – 1 ұпай
в) ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.