ҚАЗАҚСТАННЫҢ ТҮРКИЯМЕН ҚАРЫМ-ҚАТЫНАСЫ

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАННЫҢ ТҮРКИЯМЕН ҚАРЫМ-ҚАТЫНАСЫ

Қазақстан мен Түркия арасындағы байланыс екі елдің ұстанымдарының, екі
елдің көздеген мақсаттары ұқсас келетіндіктен қарқынды темпен дамуда. Екі
елдің бір-біріне көмек көрсетуге қызығушылық танытуы 1990 жылдардың
басында-ақ екі ел арасындағы достық қатынастардың орнауына алып келді.
Турция алғаш Қазақстанның тәуелсіздігін мойындап (1991 жылдың 16
желтоқсаны), еліміздің халықаралық ұйымдарға мүшелікке енуіне ат салысқан
мемлекет. Қазақстанның тәуелсіздік алуы Түркия үшін бұл аймақта туындайтын
мәселелерде шешуде көмек көрсететін серіктес ел ретінде қарастырылды.
1991 жылдың 15 наурыз күні Қазақ Совет Социалистік Республикасы мен
Түрік Республикасының арасында маңызды келісім-шартқа қол қойылды. Бұл
келісім шарт негізінде екі жақ өкілдері екі ел арасында саясат, сауда-
экономика, ғылыми-техника саласы, экология, өнер, гуманитарлық білімдер,
информациялық сферада қарым-қатынастарды дамытып, тереңдете түсу мәселесін
талқылады. Бұл отырыста ұсынылған мәселелер 1994 жылы Достық пен қарым-
қатынас келісім-шартында жүзеге асырылды.
Декларация негізінде екі елдің байланысын достық негізде, БҰҰ мен
Хельсинктегі қорытынды акт, Париж хартиясы мен СБСЕ-ның ұсынысы негізінде
өрбітуде көздейді.
Табиғат байлықтары жағынан бірін-бірі толықтырып отыратын бұл екі
шикізатқа бай мемлекет бір-біріне көмек көрсетіп, біріккен жобаларды жүзеге
асыру мәселесін талқылады.
1993 жылдың 9-11 сәуір күндері Қазақстанға ресми іс-сапармен Түркия
Президенті Тургут Өзала жолықты. Түркия басшысы Қазақстанда елбасымыз
Н.Ә.Назарбаевпен, Жоғары Кеңестің төрағасымен кездесті. Жұмыс барысында
Тургут Өзала Оңтүстік-Қазақстан облысын аралап, Түркістандағы А.Яссауи
атындағы Халықаралық қазақ-түрік университетінің салтанатты ашылуына
салтына қатысып, құттықтау сөзімен студенттерге ақ жол тіледі.
Кездесу барысында екі ел арасындағы байланысты толыққанды жүзеге
асыруға кедергі болған мәселелерді анықтап, екі ел арасындағы экономика,
сауда-саттық, ғылыми-техникалық байланыс, мәдениет және кадрлер дайындау
саласында бір-біріне көмек көрсету сияқты көптеген мәселелер қарастырылды.
Қазақ парламент өкілдерінің алдында сөз сөйлеген Тургут Өзала былай
деді: Нұрсұлтан Назарбаев сияқты даналы адам басқарған ел ұлы мемлекет
болады. Түркия оған барынша ат салысып, көмектеседі. Себебі: бір халықтың
дамуы – екінші халықтың дамуына алып келеді.
Түркия Президентінің Қазақстанға жолығуы Түркияның шын ниетпен
Қазақстанға көмек көрсетіп, достық қарым-қатынасты одан әрі дамытқысы
келетіндігін анық көрсетті.
1994 жылдың 16-18 қазан күндері елбасымыз Н.Ә.Назарбаев қысқа мерзімді
іс-сапармен Түркияда болып, онда ешқандай декларацияларға қол қоймаса да,
көптеген мәселерді талқылап, екі ел арасындағы байланысты дамыту,
Қазақстандық жобаларды жүзеге асыруғ, т.б. мәселелер қарастырылды.
Бұл кездесуінде Н.Ә.Назарбаев Қазақстанның Түркиямен жақсы қарым-
қатынаста болуы – біздің экономикамыздың дамуына елеулі үлес қосатындығын
атап өтті.
Бәрін қорыта келе, екі елдің басшылары келісім-шартқа түсіп, екі елдің
сыртқы экономикалық саясаты жайлы ой бөлісіп, Қазақстанға тікелей Түркия
инвестицияларын тарту мәселесін талқыға салды. Және де бұл келіссөзде тағы
да бір маңызды мәселе, Қазақстаннан Түркияға мұнай құбырларын тарту туралы
мәселе қарастырылды.
Ресми іс-сапардың аяқталуынша, елбасымыз Стамбулда өткен II түркі
тілдес халықтардың саммитіне қатысты. Жиналыста 6 мемлекеттің істелген
жұмысы қорытындыланып, болашаққа жоспарлар жасалып, экономика, сауда-
саттық, білім, саясат, мәдениет, экономика және де басқа салаларда
мемлекетаралық байланысты дамытып, тереңдету мәселелері қарастырылды.
Жалпы, екі ел арасындағы байланыс прагматикалық тұрғыда дамуда. Себебі,
тілдің жақындығына қарамастан, халықтардың тегінің жақындығына қарамастан,
Қазақстан өзінің негізгі саяси партнері Ресейден толығымен бас тартып,
Түркиямен экономикалық байланысын реттеуге кіріскен жоқ. Сонымен қатар,
Түркия Қазақстанмен байланысын реттесе де, Түркияның негізгі экономикалық
серіктестері АҚШ және Батыс Еуропа елдері болып табылады.
Тілдің, халықтың тегі жақындығына қарамастан, Түркия Қазақстан
экономикасының дамуының негізгі векторларына айналмады. Мұны 1995 Бішкекте,
1996 жылы Ташкентте өткен түркі тілдес халықтардың жиналысында қабылданған
келісім-шарттан байқау болады. Бұл келісім шартта елдердің бір-бірімен
әрдайым байланысты болу, немесе басқа қандай да бір ерекше ережелер
жазылмаған.
Дегенмен, Түркия Қазақстанның дипломатиялық қатынасында алдыңғы
қатардағы тұрған мемлекет. 1995 жылы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.