Қазіргі кездегі демографиялық проблема

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Қазіргі кездегі демографиялық проблема

Қазақстанда ХХ ғасырдың соңында күрделі өзгерістер болды. 1991 жылдан
бастап республика тәуелсіз ел ретінде өзіндік саясат жүргізе бастады. Соның
бірі Қазақстан Республикасының көші-қон саясаты. Себебі көші-қон үрдістері
елдегі мемлекеттік қауіпсіздікке, қоғамдық келісімге, экономикалық және
демографиялық жағдайларға әсерін тигізеді. Ал қазіргі кездегі көші-қон
үрдістерінің негізі кеңестік дәуірде қалыптасқан көші-қондық үдерістермен
тығыз байланысты. Сондықтан кеңес кезеңіндегі көші-қон саясатының
ерекшелігі, мемлекеттік деңгейде жүргізілген қоныстандыру үдерістері мен
оның нәтижелерін зерттеу қазіргі мемлекеттік көші-қон саясатын жүргізу үшін
де қажетті. Қоғамның дамуына теріс әсер ететін қолайсыз демографиялық
жағдайларды шешудің бір бағыты – қуатты көші-қон саясатын жетекші
артықшылықтар қатарына қосу. Сондықтан біздің жас мемлекетіміздің әлемдік
қауымдастықта демократиялық бағытта дамушы ел деп танылуымен бұл мәселенің
өзектілігі арта түсуде.
Кеңестік мемлекеті ыдырап, тәуелсіз Қазақстан республикасының
қалыптасуы кеңес дәуіріндегі тарихи процестерді саралауға, оның ішінде
қоныстандыру мен көші-қон мәселелеріне ғылыми тұрғыдан баға беруге жол
ашты. Кеңес дәуіріндегі қоныстандыру мен көші-қон үрдістерінің
демографиялық қана емес біртұтас мемлекеттік билік тарапынан жасалынған іс-
шаралар екендігі айқындала түсті. Себебі қоныстандыру үрдісінің жүргізілуі
халықтардың көші-қонына әкелетіндігі заңдылық еді. Ал көші-қон қозғалысының
халықтың әлеуметтік жағдайының өзгеруіне, психологиялық ахуалына әсері
болады. Соңғы кездері елiмiздiң демографиялық даму үдiстерiн зерттеуге,
көшi-қон үрдiстерiнiң барысы мен салдарын талдауға көп көңiл бөлiнiп жүр.
Себебi ұлттық еркiндiктi сақтап қалу, тәуелсіздік тұғырын нығайту үшiн ең
нәзiк те маңызды мәселелер қолға алынуда. ХХ ғасырдың соңына қарай
еліміздегі көші-қон, әлеуметтік-демографиялық мәселелер мемлекеттік
дәрежеде қарастырыла бастады. Яғни, Қазақстандағы тарих ғылымының
зерттейтін өзекті мәселелердің бірі – кеңес мемлекеті тұсындағы елдің
әлеуметтік-экономикалық, саяси дамуымен қоса жүргізілген көші-қон және
халықтарды қоныстандыруға байланысты нақты тарихи үрдістер.
Ресейлік және алыс шетелдік ғалымдардың еңбектерінде де Қазақстандағы
демографиялық ахуал, оның ішінде көші-қон үрдістеріне байланысты бірқатар
мәселелер қарастырылады (Р. Конквест, С.Г. Уиткрофт, Х. Дэвис, М.Б. Олкотт,
А.Р. Льюс, Н.Р. Роулэнд, Н.Ф. Бугай, М.П. Малышева, В.С. Познанский, С.И.
Брук, Ю.А. Поляков, В.Б. Жиромская, И.Н. Кисилев және т.б.).
Шетелдік тарихнамадағы Қазақстан мен Орта Азияны отарлауға байланысты
жүрген көші-қон саясатына Қ.Р. Несіпбаеваның, көші-қон мәселесіндегі
жетістіктерді тарихнамалық талдауға С.И. Ковальскаяның, М.Х. Асылбеков пен
Л.Х. Төлешованың еңбектері арналған. С.И. Ковальскаяның кандидаттық
диссертациясында негізінен ХVІІІ және ХІХ ғасырлардағы көші-қон мәселесі
қамтылып, ХХ ғасыр мәселесі толық жазылмаған. Ал, М.Х. Асылбеков пен Л.Х.
Төлешованың монографиясында ХХ ғасырдағы демографиялық мәселелерге
тарихнамалық талдау беріліп, көші-қон процестеріне де едәуір көңіл
бөлінген. 1939-1959 жж. Қазақстан халқының әлеуметтік және ұлттық
құрамындағы өзгерістер мен халықтың жалпы саны, орналасуы, табиғи өсім мен
көші-қон процестерінің нәтижесі А.И. Құдайбергенованың кандидаттық
диссертациясында талданды. Зерттеудің хронологиялық шеңбері алдыңғы кезеңді
қамтиды. Қазақстанда тарихи демографияның дамуы, көші-қон мәселесін
зерттеудің методологиясы жайында көлемді ғылыми еңбектер де жарық көруде.
Зерттеуде аталынып отырған кезеңдегi республика тұрғындарының көшi-қоны
мен олардың орналасуының әлеуметтiк-экономикалық және саяси негiзiн ашып
көрсету мақсатында елiмiзде жүргiзiлген саясатқа, оның мәні мен барысына
баға беру, қазақтар мен Қазақстанды мекендеген ұлттардың әлеуметтiк-
демографиялық даму динамикасының ерекшелiктерiн, мәдени, экономикалық,
этникалық, тарихи факторлардың әсерін айқындайтын көптеген деректер
қолданылды. Қазақстанның этнодемографиялық дамуының объективті бейнесін,
соның ішінде Қазақстанда жүргiзiлген көшi-қон саясатының алғы шарттарын,
жүргiзiлуiн, себеп-салдарын ашып көрсету мақсатында тарихи деректер
Қазақстан Республикасы Орталық мемлекеттiк мұрағатынан (ҚРОММ), Қазақстан
Республикасы Президентiнің мұрағатынан ҚРПМ, Қызылорда облыстық және
қалалық мұрағаттарынан алынды. Мұрағаттардың әртүрлi қорларындағы iс-
қағаздар, стенограммалар, хабарламалар, бұйрықтар, хаттамалар, қаулы,
қарар, түрлi есептiк жинақ мәлiмдемелері, еңбек ресурстарын ұйымдастырып
қабылдау, жинау және қоныстандыру жоспарлары, орталық билік органдарының
жергiлiктi жерлерге берiлген бұйрықтары, орындалу барысы туралы ашық және
құпия құжаттар қаралды. Мысалы, Қазақстан Республикасы Президентiнің
мұрағатындағы 708 қорда жинақталған Қазақстан Компартиясы Орталық Комитетi
Бюро мәжiлiсiнiң хаттамалары, Қазақстан Республикасы Орталық мемлекеттiк
мұрағатының 698 қорындағы Орталық статистика басқармасы, 1479 қордағы
Мемлекеттiк жоспарлау комитетi, 1989 қордағы Еңбек ресурстарының
мемлекеттiк комитетi құжаттары, 1987 қордағы ерекше құпия деген грифі бар
1-тiзбенiң Жұмыс күшін үйлестiру және қоныстандыру Бас басқармасы
құжаттары қаралды. Қазақ КСР Мемлекеттік ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.