Күндізгі жыртқыштар отряды

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

ЖЫРТҚЫШ ҚҰСТАР
Күндізгі жыртқыштар отряды. Жыртқыштардың көпшілігі омыртқалылармен
қоректенеді, олардың тырнақтары ұзын, әрі өткір, әрі ілмек тәрізді.
Тырнақтарымен олар аулайтын жемін ұстайды және өлтіреді. Тұмсықтары қысқа,
мықты, оның ұшы ілмек тәрізді төмен қарай иіліп келген, онымен жыртқыштар
жемін бөліктерге бөліп қоректенеді. Кейбірі өте жылдам ұшады. Олар ұшып
бара жатқан құстардың немесе өте жылдам жүгіретін аңдарды ұстайды. Қейбірі
калықтап ұшады. Ондай құстар биіктікте шеңбер жасай ұшып жүріп, төмендегі
жемін аулап іздейді. Олар жұп құрып өмір сүреді, ірі күндізгі жыртқыштар өз
жұбын өмір бойы сақтайды. Бұлар қызыл шақа балапан шығаратын құстар.
Әр түрлі сұңқарлар — дене мөлшері шағын және орташа, өте жылдам ұшатын
жыртқыштар. Олардың ішіндегі көбірек танысы бектергі жер бетінде болатын
тышқан тәрізді кемірушілерді, ірі бунақденелілерді аулайды. Адам үшін оның
ерекше практикалык, маңызы бар.
Ертегілердегі айтылатын зұлымдық әкелуші кезқұйрық — шын мәнінде, аз
қозғалатын бақалармен күнге қыздырынып жатқан кесірткелермен, өлген
балықпен қоректенеді. Ол өзінің жемін биіктіктен айналып ұшып жүріп
қарайды. Әр түрлі қырандар едәуір ірі жануарларды: үйрек, кұр, қоян, кіші
тұяқты аңдарды ұстайтын ірі жыртқыштар.
Елімізде тіршілік ететін жырткыштардың ең ірісі — тазқаралар. Олар
жоғары биіктіктен ұшып жүріп елекселермен қоректенеді. Олардың тырнақтары
нашар жетілген (өйткені өлексемен қоректенеді). Оның есесіне тұмсықтары ете
мықты, онымен едәуір ірі тұяқты аңдардың терісін тіле алады. СССР-де олар
Қырым, Кавказ және Орта Азия тауларында кездеседі.
Тазқаралардын, денесі салмақты, жерде епетейсіз қимылдап, теңселіп
жүреді, алайда бөгде құстарды өлекседен қуған кезде, олар шапшаң адымдап
қозғалады. Жалпақ қанаттарын ұзақ уақыт қалықтап ұшуға бейімделген. Қанатын
жазғандағы алымы 2,5 м болады. Тазқаралар ормансыз тауларда, жазық жерлерде
өте жоғары биіктен жемтігін іздейді. Қозғалыссыз жатқан өлексені көре
салысымен жыртқыш оған қарай құлдырай жөнеледі. Тазқараларды басының
алдыңғы бөлігі мен мойнындағы өте сирек қауырсыны бар жері арқылы оп-оңай
тануға болады.
Күндіз жемін аулайтын жыртқыштар ауыл шаруашылығында адамға көп пайда
келтіріп, тышкан тәрізді кемірушілер мен знянды бунақденелілерді құртады.
Енді бір тобы ауру және қартайған жануарды жою арқылы, олардың құрамын
жаксартады. Олар сирек кездесетіндіктен Қызыл кітапка тіркелген.
Жапалақтар отряды. Ымырт жабыла күндізгі құстардық сайрауы басылғанда
түнгі жыртқыш құстар — жапалақтар, үкілер, байғыздар, мүлгіме жапалақтар өз
қорегін аулауға шығады. Бұл құстардың мықты имек тұмсығы, иткір тырнақтары
бар В .
Қарашығы үлкен бақырайып ашылатын көздері түнгі әлсіз жарықта да ұсақ
заттарды көре алады, өте сезімтал құлағы болар-болмас дыбыстың өзін де ести
алады. Барлық жапалақ тәрізділердік күндізгі жыртқыштардан айырмашылығы —
олардың қауырсындары үлпілдек, әрі жұмсақ болады да ұшқанда ешбір дыбыссыз
ұшады. Түнгі тыныштықта дыбыссыз ұшкан жапалақ тәрізділердің жақсы естуіне
және бірден өз жемтігінін үстінен түсуіне көмегін тигізеді. Олар күндіз
таса жерлерде тығылып жасырынатындықтан, көзге сирек түседі.
Кіші жапалақтар көбіне тышқан тәрізді кемірушілермеи немесе ірі түнгі
бунақденелілермен қоректенеді. Ірі жапалақтар сирек кездеседі. Балық үкісі
СССР-дің Қызыл кітабына тіркелген.
Адам қоныстанған жерлерде көбіне кадімгі мүлгіме жапалақ кездеседі, ол
дүние жүзінің барлык континенттерінде таралған. Оның денесінің ұзындығы 34
см. Жапалақтың бет бейнесі жүрек пішіндес. Оның түнгі қарлыққан үні
барылдаған немесе сыбырлаған сияқты естіледі. Ол кемірушілермен қоректенеді
және жарқанаттарды, торғайларды, қосмекенділерді және бунақденелілерді де
аулайды.
Еліміздің тундрадан басқа жерінде кеңінен таралған ақ ірі жапалақ
тәрізді құсқа - кәдімгі үкі жатады. Ол ұясын жерге және қия жартасқа
салады. Ол негізінен тышқан тәрізді кемірушілермен қоректеніп, қояндар мен
кірпілерді де аулайды.
Кұстардың көпшілігінің тіршілігі өздері қорегін ұстайтын
суқоймаларымен тығыз байланыста болады. Суда жүзетін құстар дегең атына сай
олар жақсы жүзеді, сонымен қатар көпшілігі әрі жаксы сүңги алады. Суда
жүзетін құстардың жүзуге және сүңгуге бейімделуіне байланысты аяқтарындағы
саусақтарының арасында жарғақ дамыған, ал аяқтары денесінін артқы жағында
орналасқан.
Суда жүзетін құстардың көпшілігі құрлықта баяу епетейсіз қозғалады.
Суда жүзетін құстар жамылғы қауырсындарының құрылыс ерекшелігіне сәйкес
қауырсындарын су жұғудан сақтайды. Қауырсындар мен мамықтардағы
мұртшалардың тығыз тутаса орналасуы, оның сыртқы бетіне су жұқпайтындай
қалың қабат түзеді. Бұған қоса судың жұқпауына қауырсын қабаттарының ара-
арасындағы жіңішке қуыстарда болатын өте көптеген ауа көпіршіктері де
септігін тигізеді. Қауырсындарын құйымшақ безінен бөлінетін сұйықтықпен
майлап тұру да судың өтуіне кедергі жасайды және ол қауырсындардың табиғи
құрылысын, пішінін және жұмсақтығын сақтап, су жұқпайтын қабат түзеді.
Суда жүзетін құстарға әр түрлі отрядтарға топтасқан көптеген құстар
жатады. Екі отрядтың өкілдерімен танысамыз.
Каз тәрізділер отряды. Бұған көпшілікке белгілі үйректер, қаздар және
аққулар жатады. Олардың тұмсықтарының жиегінде мөлшері мен пішіні әр түрлі
мүйізді тақталар немесе тісшелер орналасқан, ал тұмсықтарының ұшында
қалындау болып келген мүйізгек болады. Қаз тәрізділер — ширақ балапан
шығаратын құстар.
Үйректер. Олар бір маусым ғана жұп құрады. Аталықтарының қауырсындары
ашық және әр түрлі түсті болады. Олар жұмыртқа басуға және ұрпактарына
қамқорлық жасауға қатыспайды. Ұясын көбіне бұталардың тасасына,
үйінділердің, шөптердің тасалау мақындағы жерге салады. Аналықтары
көкірегіндегі мамық қауырсындарынан жұлып алып ұяның ішіне төсейді. Өзі
қоректену үшін ұядан шықкан кезде жұмыртқалар суып қалмау үшін және
жыртқыштардың көзінен таса болу үшін жаңағы мамық қауырсындарымен
жұмыртқалардын үстін жауып кояды.
СССР-де үйректердіқ 41 түрі кездеседі. Көбірек таралғаны асыранды
үйректердіқ арғы тегі — барылдауық үйрек. Ол Европа, Азия және Американың
қоңыржай әрі жоғары ендіктерінің бәрінде де таралған. Үйректер таяз суларда
басын суға батырып жіберіп, тұмсықтарының жиегіндегі тақталармен суды
сүзіп, оның ішіндегі майда өсімдіктер және жануарлармен қоректенеді.
Қаздар. Олар үйректерге қарағанда едәуір ірі. Аталығының да,
аналығының да қауырсыны бір түстес болады. Қаздар өсімдіктермең ғана
қоректенеді. Оның жиегіндегі тісшелері мен тұмсығы өте мықты өсімдіктердің
жапырақтарын және сабағын қайшы сияқты ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.