Мектепке дейінгі мекемеде баланың тілін дамыту әдістемесі пәнінің мақсаты мен міндеттері
Мектепке дейінгі мекемеде баланың тілін дамыту әдістемесі пәнінің мақсаты
мен міндеттері.
Тілді үйрету әдісінің түсінігі. Ана тілін үйренудің заңдылығы,
жоғарыда айтып өткеніміздей, бірқатар қабілеттердің даму процесінде ішкі
сезім арқылы (саналы емес) жүзеге асырылады: 1) өзінің сөйлеу органы бұлшық
еттерін адамның жұмыс істете білу қабілеті – сөздің дыбысын артикулдеу,
интонация элементтерін, просодемаларды модулдеу және оларды есту; 2) дыбыс
комплекстері мен интонацияны тілден тыс шындықпен салыстыру қабілеті, яғни
оларды сөйлеу элементінің мағынасы ретінде түсіну; 3) сөздің мағыналық
элементін өз сезімімен салыстыра білу қабілеті, яғни оларды бағалау; 4)
араласу, тану, сөзді және адамның мінез – құлқын тәртіптеу процесінде
сөздің мағыналық үйлесімділік дәстүрін және бағалау элементін есте сақтау
қабілеті.
Егер тәрбиеші баланың табиғи сөйлеуі неғұрлым қарқынды болатын жағдай
жасаса, онда баланың тілі неғұрлым безірек байиды және оның психикасы жан –
жақты дамиды. Лингвистикалық – дидактикалық принцптерге құрылған тіл
үйретудің түрлі әдістерін қолдану тілді дамытуды жеделдетудің негізгі шарты
болып табылады.
Оқыту әдісі деп білімді бір адамнан екінші адамға беру мақсатымен
орындалатын үйренуші мен үйретущінің іс - әрекетін айтады.
Мектепке дейінгі кезеңдегі тілдің дамуына мынадай практикалық әдістер
тән: еліктеу әдісі, сөйлесу (әңгімелесу) әдісі, қайталап айту әдісі,
әңгімелеп беру (құрастыру) әдісі.
Еліктеу әдісі
Еліктеу әдісінде үйретуші мен үйренуші екеуі де бір сөзді, бірақ әр
түрлі етіп айтады: үйретуші ересек адамдармен сөйлескеннен гөрі біршама
қарқындырақ, сөзінің дыбысын артикулдеп және сөзінің дауыс ырғағын мәнерлеп
сөйлейді, ал үйренуші тыңдайды да, қайталайды, оның сөзіне еліктейді,
сөйлеу қимылын үйренуге(дауыстың артикуляциясы мен модуляциясы) және
мағынасын түсінуге тырысады ( затты, қимылды және т.б көрсететін дыбыс
комплекстерінің мәліметін салыстырады). Мұндайда тәрбиеші үшін орфоэпиялық
норма деңгейінен төмен түспеу және баланың сөзіне еліктемеу (
сақауланбау, шолжаңдамау) аса маңызды.
Бұл әдісті қолдануды сәби шағынан бастап, кейінгі шақратда ( тек
балалар бақшасында ғана емес, мектепте, тіпті есейгенде де) жалғастырып
отырады.
Еліктеу әдісіне үйрену тұрмыстық іс- әрекеттерді атқару кезінде,
айталық, баланы шомылдыру кезіндегі бавламен қатынас процесінде еріксіз
түрде болу мүмкін.
Сюжетті драммалық- рольдік, режиссерлік ойын процесінде тіл дамыту
үшін қолайлы жағдай ерекше көп болады.
Режиссерлік ойында бала өзі роль алмай оны осы оқиғаға қатысатын
ойыншықтарға бөліп береді; сюжеттерді – балалар бақшасы, аэродром, зоопарк,
парад, ұрыс және с.с балаға оның өмірлік тәжірибесін ескере отырып,
тәрбиеші айтып береді.
Еліктеу әдісі бұдан гөрі ересек балаларды тілге үйрету кезінде кез-
келген ойын үстінде пайдаланылады.
Заттармен ойын ойнау кезінде балалар оларды бір орыннан екінші орынға
ауыстырады, лақтырады, көрсетеді, итереді, шұқылап көреді, ... жалғасы
мен міндеттері.
Тілді үйрету әдісінің түсінігі. Ана тілін үйренудің заңдылығы,
жоғарыда айтып өткеніміздей, бірқатар қабілеттердің даму процесінде ішкі
сезім арқылы (саналы емес) жүзеге асырылады: 1) өзінің сөйлеу органы бұлшық
еттерін адамның жұмыс істете білу қабілеті – сөздің дыбысын артикулдеу,
интонация элементтерін, просодемаларды модулдеу және оларды есту; 2) дыбыс
комплекстері мен интонацияны тілден тыс шындықпен салыстыру қабілеті, яғни
оларды сөйлеу элементінің мағынасы ретінде түсіну; 3) сөздің мағыналық
элементін өз сезімімен салыстыра білу қабілеті, яғни оларды бағалау; 4)
араласу, тану, сөзді және адамның мінез – құлқын тәртіптеу процесінде
сөздің мағыналық үйлесімділік дәстүрін және бағалау элементін есте сақтау
қабілеті.
Егер тәрбиеші баланың табиғи сөйлеуі неғұрлым қарқынды болатын жағдай
жасаса, онда баланың тілі неғұрлым безірек байиды және оның психикасы жан –
жақты дамиды. Лингвистикалық – дидактикалық принцптерге құрылған тіл
үйретудің түрлі әдістерін қолдану тілді дамытуды жеделдетудің негізгі шарты
болып табылады.
Оқыту әдісі деп білімді бір адамнан екінші адамға беру мақсатымен
орындалатын үйренуші мен үйретущінің іс - әрекетін айтады.
Мектепке дейінгі кезеңдегі тілдің дамуына мынадай практикалық әдістер
тән: еліктеу әдісі, сөйлесу (әңгімелесу) әдісі, қайталап айту әдісі,
әңгімелеп беру (құрастыру) әдісі.
Еліктеу әдісі
Еліктеу әдісінде үйретуші мен үйренуші екеуі де бір сөзді, бірақ әр
түрлі етіп айтады: үйретуші ересек адамдармен сөйлескеннен гөрі біршама
қарқындырақ, сөзінің дыбысын артикулдеп және сөзінің дауыс ырғағын мәнерлеп
сөйлейді, ал үйренуші тыңдайды да, қайталайды, оның сөзіне еліктейді,
сөйлеу қимылын үйренуге(дауыстың артикуляциясы мен модуляциясы) және
мағынасын түсінуге тырысады ( затты, қимылды және т.б көрсететін дыбыс
комплекстерінің мәліметін салыстырады). Мұндайда тәрбиеші үшін орфоэпиялық
норма деңгейінен төмен түспеу және баланың сөзіне еліктемеу (
сақауланбау, шолжаңдамау) аса маңызды.
Бұл әдісті қолдануды сәби шағынан бастап, кейінгі шақратда ( тек
балалар бақшасында ғана емес, мектепте, тіпті есейгенде де) жалғастырып
отырады.
Еліктеу әдісіне үйрену тұрмыстық іс- әрекеттерді атқару кезінде,
айталық, баланы шомылдыру кезіндегі бавламен қатынас процесінде еріксіз
түрде болу мүмкін.
Сюжетті драммалық- рольдік, режиссерлік ойын процесінде тіл дамыту
үшін қолайлы жағдай ерекше көп болады.
Режиссерлік ойында бала өзі роль алмай оны осы оқиғаға қатысатын
ойыншықтарға бөліп береді; сюжеттерді – балалар бақшасы, аэродром, зоопарк,
парад, ұрыс және с.с балаға оның өмірлік тәжірибесін ескере отырып,
тәрбиеші айтып береді.
Еліктеу әдісі бұдан гөрі ересек балаларды тілге үйрету кезінде кез-
келген ойын үстінде пайдаланылады.
Заттармен ойын ойнау кезінде балалар оларды бір орыннан екінші орынға
ауыстырады, лақтырады, көрсетеді, итереді, шұқылап көреді, ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz