Негізгі қордың тозуы

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

Орта-Азиялық Университеті

Р Е Ф Е Р А Т

Тақырыбы: Кәсіпорынның негізгі қоры және олардың тиімділігін арттыру

Орындаған:__________________

Қабылдаған:__________________

АЛМАТЫ 2007ж.

МАЗМҰНЫ.

Кіріспe
1. Кәсіпорыннның экономикалық категориялары.
2. Кәсіпорынның негізгі қорын бағалау
3. Негізгі қордың тозуы
4. Негізгі қордың тиімділігі. Қор қайтарымы
Қорытынды

КІРІСПЕ.

Экономикалық білім негіздері - қазіргі экономикалық жүйелер мен
шаруашылық жүргізудің әр түрлі әдістері, сонымен бірге қоғам дамуы мен оның
мүшелерін ынталандыру, адамзат өркендеуіндегі әлеуметтік қорғау
жағдайларына талдау жасайды, зерттеп үйретеді.
Ал жастардың экономикалық білім негіздерін меңгеруі мыналардың мән-
мағынасын түсінуге жәрдемдеседі:
❖ Нарықты экономикада тұтынушы, онымен бірге өндіруші, жұмысшыларды
жалдаушы және сол жұмысқа жалданушы қандай міндеттер атқарады.
❖ Нарықты экономикада тұтынушы, сонымен бірге өндіруші, не өндіру керек,
қалай өндіру керек, өндіргенді кім пайдаланатыны туралы кім және қандай
шешім қабылдайды.
❖ Экономикадағы мемлекеттің атқаратын міндеті, оның экономикалық өмірдегі
орны және бұл қатынастың тиімділігі.
❖ Жұмыссыздықтардың пайда болуы мен түрлері, олардың инфляциямен
байланысы, экономикалық өрлеудің проблемалары.
Экономикалық білім негіздері - бұл адам өзі үшін өзінің от басы және
бірлесіп істеп жүрген жұмыскерлер үшін тапшы, нарықты экономика деп-
экономикалық шешімді орталықтан емес жергілікті тауар өндірушілердің шешімі
қабылдайтын экономиканы айтады. Нарықты экономикалық жұмыс істеу негізі
нарық арқылы болады. Нарық туралы әртүрлі түсініктемелер бар, олардың
барлығы мына жағдайларға тіреледі: ол шаруашылық жүргізетін субъектілердің
өз бетімен дербес шешім қабылдайтын өзара қарым-қатынастары.
Экономикалық білім негіздерін игеру нарықтық экономикадағы адамды
қорғайтын құқықтарды біліп, оны игеру, сонымен бірге адам құқықтарының
тиімді кепілдемесі, ал бұл өз кезегінде жекеменшік болып табылады. Адам
абстракты түрде мүддесін қорғамай нақты адам тұтынушының мүддесін қорғау
нарықты экономиканың объективті заңы болып табылады. Сондықтан жастардың
экономикалық білімін игеруіне бұл жалпы халықтық бағдарлама, демократия
мемлекет құқығы және игеру болып есептеледі.
Өндірістің экономикалық қатынастары 2 түрлі және көп жақты болады.
Экономикалық өмір тіршілігін жандандырып жалғастырады. Сондықтан өндірістің
өзіне тән құрылымы бар. Өнім өндіретін мекеме кәсіпорын болып табылады.
Елімізде экономикалық реформалардың табысты жүргізілуі арқасында
әлеуметтік жағдай да айтарлықтай жақсара түсуде. Оған зейнетақылары мен
бюджет саласы қызметкерлері еңбекақыларының жыл санап өсуі, әлеуметтік
салаға, денсаулық сақтау мен білім беруге жұмсалатын қаржы көлемінің барған
сайын молая түсуі дәлел. Еліміз бойынша 2000-2002 жылдардағы ІЖӨ-нің жалпы
көлемі 45 пайыз құрайды деген болжам бар.
Қазақстан демократиялық, нарықтық бағыттағы мемлекет құру жолына
сенімді түрде аяқ басты, ал елдің экономикалық дамуындағы оң ілгерлеулер
стратегияда белгіленген шаралардың нәтижелі болып отырғанын көрсетеді. 2001
жылы экономикалық өсімнің 13,2 пайыз құрап, үстіміздегі жылы ол көрсеткіш
9 пайыз деңгейінде болады деп күтілуде. Нарық экономикасының жұмыс істеуі
мемлекеттік қуатты реттеуін, макроэкономикалық және секторлық саясаттың
ырғақты жүзеге асырылуын талап етеді. Нарық экономикасында жұмыс істейтін
мемлекеттік кәсіпорынның бәсекелесуші нысан ретінде жұмыс істейтін жеке
меншік кіәсіпорыннан айырмашылығы онша көп емес. Телекомуникация, электр
энергиясы, авиация тәрізді айтарлықтай жоғарғы технологиялы ауыр салаларда
жұмыс істейтін көптеген мемлекеттік кәсіпорындар қолайсыз деген
жағдайлардың өзінде бизнесті жақсы жүргізіп отыр. Қазақстан өте бай
мемлекет. Сондықтан экономиканы одан әрі өрге бастыру үшін қолда бар
мүмкіндіктерді тиімді пайдаланып, дұрыс таңдап алынған стратегияны одан әрі
жүзеге асыра беру қажет. Дүниежүзілік практикада кәсіпорындардың әр қилы
ұйымдық және құқықтық формалары пайдаланылады, оны елдің ұлттық заң
шығарушы органдары анықтайды. Соның негізінде оларға заңды статус
беріледі. Осы мүмкіндігіне орай міндеттемелеріне сәйкес жауапкершіліктері
болады. Кәсіпорындар азаматтық процестерде, сотта, шаруашылық сатысында
және аралық сотта өз мүдделерін қорғайды.
Өндіріс процесі кезінде кәсіпорындар пайдаланылатын өндіріс құрал-
жабдықтары мен ақша қаржылары өндірәістік қорлар қоғамдық ұлттық байлықтың
басты көздері. Ол негізінен өндірістік қорлар мен айналым қорынан тұрады.
Қорлар өндірістің құрамындағы негізгі бөлігі болғандықтан оны екі топқа
бөледі: өндіріс құрал-жабдықтары және еңбек құрал-жабдықтары.
Кәсіпорыннның еңбек құралы мен өндіріс құрал жабдықтары өндіріс
процесінде ұзақ уақыт қолданылады. Сондықтан олар негізгі қорға жатады және
өзінің тозуына қарай бірте-бірте бөлшектеп енгізеді. Негізгі қорлар өндіріс
процесінде пайдалану кезінде тозуға ұшырайды. Ол тозу: моральдық және
табиғи тозу деп 2-ге бөлінеді
Негізгі қордың құрамын 2 топқа бөледі: актив, пассив
Актив бөлігіне құрал-саймандар яғни өнімді өндіруге қатысатын негізгі
қорлар жатады. Негізгі қордың актив бөлігінің өсуі өндірісте еңбек өнімінің
артуына өндірістің тиімді дамуына әсер етеді.
Ал пассив бөлігіне өндіріс процесіне қатыспайтын негізгі қорлар жатады
(шаруашылық құралдары, өндіріс корпустары, ғимараттар).
Нарықтық экономика жағдайында әртүрлі меншік түріндегі кәсіпорындар техника
мен технологияны пайдалана отырып өз қызметін бәсекеге қабілетті етеді. Ал
олардың бәсекеге түсетіндей өнім өндіруі(қызмет көрсетуі), осы өндірілген
өнімдердің (көрсетілген қызметтердің) жоғары сапада болуы сөзсіз. Бірақ
оларда сапалы өнімдерін уақытында өткізіп пайда алу үшін, оларды тұтынушыға
қолайлы бағаға сатуға тура келеді. Содан-соң тұтынушылар өз қажеттілігін
қанағаттандырады. Сөйтіп ел экономикасының өсімі жоғары болады.
Өндірістің экономикалық қатынастары екі түрлі және көп жақты болады.
Экономикалық өмір тіршілігін жандандырып жалғастырады. Сондықтан өндірістің
өзіне тән құрылымы бар. Өнім өндіретін мекеме кәсіпорын болып табылады.
Олар шаруашылық салалары: өнеркәсіп, транспорт, құрылыс, машина жасау т.б.
Өндірістің әдепкі буыны кәсіпорын, ол әрбір қоғамның өсу әдістеріне сай
келетін кәсіпорын болып табылады. Оны ұйымдастырған өндіріс факторлары мен
қамтамасыз ету халық шаруашылығының құрамдас бөлігі. Қоғамдық өндіргіш
күштермен экономикалық қатынастардың бірлігімен бейнелетін әлеуметтік
экономикалық категория. Кәсіпорын экономикалық қызмет көрсететін заңды
категория, олар халыққа қажетті тауар өндірумен айналысады.
Дүниежүзілік практикада кәсіпорындардың әр қилы ұйымдық және
құқықтық формалары пайдаланылады, оны елдің ұлттық заң шығарушы органдары
анықтайды. Соның негізінде оларға заңды статус беріледі. Осы мүмкіндігіне
орай міндеттемелеріне сәйкес жауапкершіліктері болады. Кәсіпорындар
азаматтық процестерде, сотта, шаруашылық сатысында және аралық сотта өз
мүдделерін қорғайды. Қазақстанда қолданылып жүрген заңдарға сәйкес
кәсіпорындардың мынадай ұйымдық, құқылық, формалары бар:
1) мемлекеттік кәсіпорын
2) серіктестік

Серіктестік

толық аралас
шектеулі

Егер шаруашылықты ұйымдастыруда ол жаңа саламенен айналысатын болса ол
шаруашылық 2 жыл бойына салықтан босатылады.
Аралас серіктестік-бұның негізгі ерекшелігі бір немесе бірнеше
қатысушылардың бүкіл мүліктерімен несие беруші серіктестіктер алдында жауап
береді. Біреуінің немесе бірнешеуінің жауапкершілігі қоғамға қосқан үлесі
бойынша шектеледі. Бүкіл мүліктері мен тәуекелділік етіп отырған қатысушы
қоғамның ішкі мүшесі деп аталады. Ал қосқан үлес мөлшерінде тәуеке етушілер
сыртқы қатысушылар немесе командистер деп саналады.
3) Біріккен кәсіпорын. Бұл бірлескен кәсіпорын үшін бізде заңды статус
толық анықталмаған. Қазақстан Республикасындағы кәсіпорындардың 90 пайызы
ЖШС болып отыр. Мемлекеттік кәсіпорын құқылы статусы әртүрлі. Олардың
жағдайын анықтан реттейтін заң актілері жоқ. Іс жүзінде әрбір кәсіпорын
мемлекетпен рынок арасындағы финанс мүмкіндік қатынастарын реттейтін арнайы
қорларға сәйкес ұйымдастырады. Жеке кәсіпорын. Бұл топқа заңды шаруашылық
дербестігі жоқ кәсіпорындар кіреді. Олар мемлекеттік әкімшілік жүйесіне
енеді. Тікелей немесе құрылымдық тұрғыдан бір министрлікке, ведомостыларға
не жергілікті басқару органдарына бағынады. Олар пайдадан табыс төлемейді.
4) Корпарация-қызметінде жауапкершілік менеджрлерге ауысады. Сөйтіп
капитал мен меншікті капитал және қызмет атқарушы капитал болып бөлінеді де
меншікке нақты бақылау жасайтын менеджр болып қалады.
5) Бұдан кейінгі кең тараған кәсіпорынның түрі акционерлік қоғам. АҚ-ның
2 түрі болады.
1) ашық
2) жабық.
АҚ-бұл белгілі бір ұйымның қаржысын жинақтай отырып акция шығарады, оны
шығара отырып, кәсіпорын екі жақты пайдада болады.
❖ Мол пайда алу мақсатында тұрғындардың қосымша қаржыларын
жұмылдырады.
❖ Жұмыскерлерді басқару процесінде белсендірек кіріседі. Себебі
кәсіпорынның жетістігі олардың табысына елеулі түрде әсер етеді.
Меншік түріне қарай кәсіпорын нарық жағдайында 2 топқа бөлінеді:
мемлекеттік және жеке меншік. Саяси әкімшілік экономикада кәсіпорынның бәрі
мемлекеттік меншік болған, бұндай ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.