Әлеуметтік қажеттілік

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

1.Жеке тұлға туралы ұғым
2. Әлеуметтану психология және педагогика ғылым салаларындағы жеке
тұлға анықтамаларын салыстыру
3. Жеке тұлға анықтамаларын салыстырмалы талдаудың жолдары

Жеке тұлға анықтамаларын салыстырмалы талдау.
Жеке тұлғаның қалыптасуының факторлары туралы идеялар келесі
дәуірлердің прогрессивті философиялық және психологиялық-педагогикалық
пікірлерінде өз жалғасын тапқан (Э.Роттердамский, Я.А. Комнеский, К.А.
Гельвеций, Д.Дидро, А.Дистерверг, К.Д.Ушинский, В.Г.Белинский,
Н.А.Макаренко, Н.Крупская, Л.С.Выготский, В.В.Давыдов т.б.)
Жеке тұлға - бұл интегративті жүйе, әлдебір ыдырамайтын тұтастық. Жеке
тұлғаның ең маңызды белгілері – оның саналылығы, жауапкершілігі,
бостандығы, қадір-қасиеті, даярлығы. Жеке тұлғаның маңыздылығы оның
қасиеттері мен іс-әрекеттерінде қоғамдық прогрестің тенденцияларының,
әлеуметтік белгілер мен қасиеттердің айқын және спецификалық көрініс табуы
арқылы, оның іс-әрекеттеріндегі шығармашылық қасиеттің деңгейі арқылы
анықталады.
Философия ілімінде жеке адамның өзіндік сапалық ерекшелігіне берілген
жалпы анықтама жеке адамның тәрбиесі мен дамуы, қалыптасуы мәселесін
қарастыруды негізге алады.
Жеке адамның дамуы өте күрделі мәселе болып табылады да белгілі бір
заңдылыққа негізделетін процесс. Бұл процесс көптеген себептермен және
заңдылықтармен байланысты. К.Маркстің түсіндіруінше Жеке адам дегеніміз-
қоғамдық дамудың нәтижесі, белгілі қоғамдық қатынастардың жемісі. Жеке
адамның дамуы үнемі жетіліп отыратын заңды процесс болғандықтан, оның әрбір
саласы белгілі жағдайларға, іс-әрекетке, айналаны қоршаған өмірге,
адамдармен қарым-қатынасқа тікелей байланысты болады.
Адамның дамуы заңды процесс, ол:
а іс әрекет қызметінде;
ә санасы, сыртқы дүниені және оны түсініп қабылдауы, білуі;
б қоршаған ортамен және адамдармен қатнас жасау іс-әрекетінде іске
асады;
Адам туғаннан бастап ер жету кезеңіне дейін негізінен тәрбие арқылы
өзгерістерге ұшырайды, себебі тәрбиеші балалар мен жастардың көзқарасына,
іс-әрекеттеріне, әдеттеріне мақсатты түрде ықпал етеді.
Сонымен, тәрбие мен дамудың қорытындысы ретінде әллеуметтік
объектілер: адамның жетілуі, оның өмір жолының өзгеруі, адамның қалыптасуы,
даму процесі алынады. Адамның дамып жетілуі жөнінде көптеген жорамалдар мен
теориялар бар.
Педагогика ғылым болып қалыптасқанға дейін бір-біріне қарма-қарсы екі
бағыт болған.
Соның біріншісі, адамның дамуы алдын ала табиғаттан тумысынан
белгіленуі байланысты дейді. Платон, Аристотель өздерінің философиялық
трактаттарында табиғат адамдардың белгілі типтерін құрады, олардың
қоғамдағы орнын, дәрежесінде белгілейді. Берірек, XVI ғасырда философиядағы
ерекше бағыт-реформизм шығып, бұл бағыт XVIII ғасырда үстем болған.
Бұл бағыт адамның барлық қасиеттері ұрық кезінде пайда болады деп
көрсетеді, ал енді адамның дамуы-сол адамның ұрықтану кезеңіндегі
қасиеттерін сан жағынан ғана жетілдіру, көбейту болып есептеледі деген.
Кейін бұл бағыт адамның қасиеттері мен ерекшеліктері дамуын ұғымдармен
ұштастырады. Әрине, бұл бағыттар адамның биологиялық дамуына сүйене отырып
негізделінген.
Классикалық түрдегі екінші бағытты ағылшын философы Джон Локк XVII
ғасыр пен француз ғалымы Д. Дидро XVIII ғасыр негіздеді.
Олар қоғамдағы адам дамуының шешуші
факторы, күші-орта қоршау, анығырақ алғанда, адамдардың өмір жағдайы және
тәрбие деп дәлелдеді.
Джон Локктың таратқан нақыл сөзі-дүниеге келген нәрестенің жаны сезім-
пікірлері ақ тақта сияқты таза, тек өмір жағдайлары мен тәрбие ғана адам
қасиеттерінің көзі, бұлағы. Француз философтары көрсеткендей адам-жағдайлар
мен тәрбиенің ғана жемісі деді.
Философтардың өздері де орта мен тәрбиені адам табиғатына бағыттай
отырып, қоғам мен адамды қайткенде қайта тәрбиелеуге және өзгертуге
болатындығын түсініп, оны жан-жақты дәлелдей алмады.
Кейбір дәуірінде педагогикада көптеген бағыттар орын алды. Әрбір
педагогикалық бағыт өз идеяларын бірден-бір ғылыми деп жариялады. Солардың
бірі–бихевиоризм (ағылшын тілінде мінез-құлық деген мағынаны білдіреді.)
Бихевиоризм бағытының ірі өкілі американ психологі Э.Торндайктың
дәлелдеуінше нәресте геналардың батареясы сияқты, геналар жиынтығы
өзгермейді, олар баланың дене қасиеттерін ғана белгілеп қоймай, оның ақыл-
ой ерекшеліктерін де бағыттайды деп тұжырымдаған.
Америкада XIX ғасырдың тоқсаныншы жылдарынан бастап кең тараған
ағымдардың қатарына-прагматизм грекше-әрекет, тәжірибе деген мағынаны
білдіреді жатады. Оның негізгі идеяларын дәлелдеген белгілі философ-
педагог Джон Дьюи 1859-1952 болды. Ол баланың дамуы жөніндегі теорияны
туғаннан пайда болатын инстинктер мен қабілеттіліктер арқылы негіздейді де,
тәрбиені соларға тәуелді етеді. Дьюи баланың жетілуі оның өзі өмір сүріп
отырған қоғамға икемделуі деп қалады. Мұндай тәрбиенің негізгі мақсаты-тек
жеке адам қамын ғана ойлау болып табылады.
Экзистенциализм (лат. сөзі-тіршілік, күн-көру философиясы деген
мағынаны білдіреді) батыстағы ең көп тараған ағымдардың бірі.
Экзистенциалистердің М. Хейдеггер, К.Эсперс, Г.Марсель т.б. көзқарастары
айқын түрде педагогика ғылымына, оның мақсаттары мен мүмкіншіліктеріне
сенбестік бағытында болып отыр.
Экзистенциализм педагогикалық концепциясының ерекшелігі–адамның
қалыптасуындағы тәрбие мен білімнің мәнін жоққа шығару.
Экзистенциалистердің дәлелінше, адам бір мақсатқа бағытталған тәрбиенің,
тәжірибе мен білімдердің нәтижесінде, дағдыларды, адам үнемі өзі жүргізетін
таңдаулардың үстінде, ешбір басшылықсыз қалыптасады. Адамның негізгі
сапалары мен қасиеттері сол адамда өздігінше пайда болады, сондықтан оған
басқа жақтан араласу зиян тигізуі мүмкін.
Экзистенциалистер осыған байланысты адамның өзін-өзі тәрбиелеуін
нәтижелі деп есептеді. Сөйтіп, өздігінше тәрбиеленуді отбасының, мектептің,
әлеуметтік ортаның тәрбиелік ықпалына қарсы қойды.
Неотомизм–діни сипаттағы объективтік ағымның бір саласы. Неотомистер
материализмге, атеизмге және басқа прогресшіл саяси-әлеуметтік идеяларға
қарсы күресу мақсатын ұстайды. Олар: Ж.Маритен АҚШ, М.Казотти,
М.Стефанини Италия баланың дамуын дін мен мистикаға апарып тірейді. Олар
адам табиғат арқылы жаралған, сондықтан ол уақытша өзгерісте болады, ал
енді адам жаны өшпейді, жойылмайды деп есептей отырып, оның дамуы тәрбиенің
әсерімен болатынын дәлелдейді.
Сонымен, даму жөніндегі әртүрлі бағыттар болғанымен, олардың барлығы
да даму факторларын толық анықтай алмады және даму факторларының бір-
бірімен өзара байланыстарында түсіндіре алмады. Олар осының нәтижесінде
адамның дамуын өздерінің еркінше, іштей әрекеттен, қоршау жағдайлардың
әсерінсіз, адамдардың қатнасыз болады деп түсіндіреді.
І. Жаңа туылған нәресте болсын, ересек адам болсын-индивид бола алады.
Индивид латын сөзі- дербес өсетін организм деген мағынаны білдіреді .
Жаңа туылған нәресте өсе келе белгілі бір қоғам мүшесі болады,
қандайда бір іс-әректпен айналысады, әлеуметтік ортада қандайда бір орынға
ие, өзінің кім екенін танитын, өзгелерден ажырата алатын, жақсы-жаманды
ажырата алатын, өзінің ісіне өзі жауап береді, алдына қойған мақсаты бар,
мақсатына жетуге өз бетінше қиыншылықтарды жеңе алатын, адамгершілік
қасиетін менгере отырып басқаларға қол ұшын береді, қоғамға пайда
келтіретін,өзіндік дүниетанымы кең, көзқарасы қалыптасқан, өзіндік пікірін
дәлелдей алатын, өз бетінше дербес өмір сүре алатын, белгілі білім алып
тәжірибе жинақтаған ересек саналы адам жеке адам бола алады7
Адамның жеке адам болып қалыптасуына мына факторлар әсер етеді:
1. Қоршаған орта(қарым-қатынас)
2. Өзіндік сана сезімі
3. Еңбек
Жеке адам қоғамдық қатынас жүйесі барысында индивидті қалыптастыратын
интегралды әлеуметтік құрылым . Әлеуметтік психологияда жеке адам құрылымын
екі жүйеге бөледі:
1. Сыртқы ортаға қатынасы
2. Жеке адамның ішкі жан дү.ниесі.
Бұл екеуі жеке адамның базисін құрайды.
Әлеуметтік психологияда жеке адамның құрылымы үш
(3)деңгейден тұрады.
1) Биологиялық- әрбір адамды жеке адам, даралық, қайталанбас ерекше
тұлға ретінде қалыптастыруда нышанның негізіндегі генетикалық деңгей.
2) Психологиялық- қажеттілік, мінез, темперамент, және эмоция,
субъективті мен қасиетімен қалыптасады. Индивидтің нышаны мен
қабылдаудың дамуы негізінде субъективті мен қалыптасады да өзі
туралы оцда көрінеді.
Дипозиция - іс-әрекет жағдайын қабылдауға және сол жағдайдағы
мінез-құлықтың бағыт- бағдары.
Әлеуметтік қойылымға қарай жеке адамның 6 типін
көрсетуге болады:
1. Теориялық тип- шындықты объективті тануға бағыттайтын жеке
адамдардың талпынушылығы.
2. Эстетикалық тип- өзінің даралық ерекшеліктеріне ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.