Ерементау қорығы

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ
М.ӘУЕЗОВ АТЫНДАҒЫ ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
ПЕДАГОГИКАЛЫҚ МӘДЕНИЕТ ИНСТИТУТЫ
ГЕОГАФИЯ КАФЕДРАСЫ

ТАҚЫРЫБЫ: АҚСУ – ЖАБАҒАЛЫ ТАРИХЫ

ОРЫНДАҒАН: НҰРЫМБЕТОВА АРАЙ
ТОБЫ: ПМИ 06-9К2

ҚАБЫЛДАҒАН: АЛИАСКАРОВА ИНДИРА

ШЫМКЕНТ – 2008

Ақсу – Жабағылы қорығы

Жоспар
1. Кіріспе
А) Қорық туралы жалпы түсінік
Ә) Қорық ұйымдастыру ісінің болашағы
2. Негізгі бөлім
А) Ақсу – Жабағылы қорығының құрылу тарихы
Ә)Ақсу – Жабағылы қорығының ерекше қорғауға алынған өсімдіктер мен
жануарлар дүниесі
Б) Қызыл кітап
3. Қорытынды

Ақсу – Жабағылы қорығы

Қорықтар – бұл табиғат обьектілерін қорғаудың ең жоғарғы формасы.
Қорық аймағына шаруашылық айналымынан босатылып, онда кен өндіру мен
құрылыс жұмыстарын жүргізу, аң-құс атып, балық аулау, шөп шабу мен мал жаю
және ағаш дайындау сияқты табиғат байлықтарына нұқсан келтіретін
әрекеттерге тиым салынған. Сонымен қатар, қорық жеріне улы химикаттарды
шашуға және басқа жерлердің өсімдіктері мен хайуанаттарын жерсіндіруге
болмайды. Бір сөзбен айтқанда, қорық ұйымдастырылған жердің табиғаты, сол
аймақтың ландшафтылы-географиялық белдеуінің үлгісі ретінде қорғалуы қажет.
бұл жерлердегі экологиялық процестердің барлығы адам араласуынсыз табиғи
жағдайда өтеді. Адам оның бақылаушысы, зерттеушісі ғана. Сол себепті де
қорықтарды соңғы кезде ашық аспан астындағы нағыз табиғат лабораториясы
деп те атап жүр. Өйткені, мұнда ұзақ жылдар бойына табиғат комплекстерін
табиғи жағдайда ғылыми терең зерттеу, табиғат жылнамаларын жүргізу
сияқты алуан түрлі жұмыстар жүзеге асырылады. Қорықтарда тек саны азайып,
жойлып кетуге жақын тұрған хайуанаттар мен аса бағалы өсімдіктер ғана
қамқорлыққа алынып қоймай, сонымен қатар, өлкеміздің көрікті табиғат
ландшафтылары, жалпы табиғат комплекстері сол қалпында сақталады. Міне,
сондықтан да болашақ ұрпаққа табиғат байлықтарын кемеліне келтіре көркейген
қалпында табыс етуде қорықтардың алатын орны ерекше.
Анықтамасы бойынша қорық - назар салып бақылау және зерттеу құралы.
Оны ұйымдастырған алғашқы жылдардан бастап онда ҚР ҒА зоология институты
мен ҚАЗМУ мамандары ғылыми жұмыстар жүргізуде. Қорғалжын қорығының
құстары атты монография –осы бір қызық аймақтың көп жылдық зерттеулерінің
нәтижесі. Осыдан басқа мұнда үлкен ағартушылық жұмыстары да жүргізілуде.
1978 жылы экскурсиялық қызмет бөлімі құрылған болатын, оның қызметкерлері
мерзімді басылымдарда 200 мақалалар басылған, 600-ге жуық лекциялар,
әңгімелер өткізілген. Қорық табиғаты мұражайының қонақтары-Қорғалжын және
астана мектептерінің оқушылары. Мұражайда дала және көлді жерлердің
фаунасы мен флорасын бейнелейтін бай экспонаттар коллекциясы жиналған.
Табиғаттың керемет бұрышы туралы бірнеше ғылыми-деректі фильмдер
түсірілген.
Шынында да, кең-байтақ республикамызда қорықтардың жетіспеуі кімді болса да
ойландырмай қоймайды. Қазақстанда әр жылдары ұйымдастырылған Ақсу –
Жабағылы (1926), Алматы ( 1934), Наурызым (1959), Барса-келмес
(1939), Қорғалжын (1968) және Марқакөл (1976), Үстірт (1984),
Батыс Алтай (1992), Алакөл (1998) қорықтары бар.
Осы орайда Қазақстан қорықтары республикамыздың табиғат байлықтарын қорғау
ісіне орасан зор үлес қосып отырғандығын айта кетпеске болмайды.
Мемлекеттің табиғи қорық қоры – қоршаған ортаның табиғи эталондары,
реликтілері, ғылыми зерттеулерге, білім беру – ағарту ісіне, туризмге және
рекреацияға арналған объектілер ретінде экологиялық, ғылыми және мәдени
жағынан ерекше құнды, мемлекеттік қорғауға алынған аумақтарының жиынтығы.
Қорықтардың басты мақсаты – табиғи ландшафтылар эталонын мұндағы
тіршілік ететін өсімдіктер мен жануарлар дүниесімен қоса сақтау, табиғат
кешендерінің табиғи даму заңдылықтарын анықтау. Соңғысы адамның шаруашылық
әрекетінен табиғатта болатын өзгерістерді болжау үшін аса қажет.
Енді, Қазақстандағы қорықтардың бүгінгі жайымен танысып,
республикамыздағы қорық ұйымдастыру ісінің ертеңіне көз жібергеніміз жөн
секілді.

Қорық ұйымдастыру ісінің болашағы

Қазақстан Республикасы жерінде ұйымдастырылған мемлекеттік 9 қорық
туған өлке табиғатының небір көрікті жерлерін, қойнауындағы бар байлығын
сақтап, көркейту тұрғысында табиғат қорғау ісіне зор үлес қосып келеді.
Дегенмен де, Қазақстанның қорық ұйымдастыруц ісінде көп кейіндеп қалғандығы
байқалады. Осынау ұлан-ғайыр өлкеде тоғыз-ақ қорықтың болуы кімгеде болса
ой салады. Оның үстіне бұл қорықтардың көлемі республика аумағының 0,3
пайызын алып жатар. бұл өте аз. Ал мәселен туысқан Әзірбайжан, Армян
республикаларында бұл көрсеткіш 1 – 2 пайызға тең көрінеді.
Республика Табиғат ресурстарын тиімді пайдалану, оларды қорғау
мен байыта беру мәселесіне қазіргі ғылым мен техниканың қарыштап
дамыған кезінде айрықша мән беріліп отыр. Болашақ ұрпаққа оларда
кемеліне келтіріп табыс етуде қорықтардың алатын орны ерекше.
Табиғат лабораториясы атанған бұл қорықтарда тек саны азайып
бара жатқан хайуанаттар мен өсімдіктер ғана емес, сонымен
қатарөлкеміздің көрікті орындары сол қалпында сақталады.

Республикамызда табиғат ресурстарының игерілуі, ауыл шаруашылығы мен
өндірістің дамуы жануарлар мен табиғатқа елеулі ькері әсерін
тигізеді. Соның нәтижесінде көптеген жануарлар түрі өзгерген ортаға
бейімделе алмай саны сиреп кетті, ал кейбір табиғат
ескерткіштерінің ғылыми маңғызы мен құндылығы төмендеді. Сондықтан
да шет елдерде бұл күндері қорықтарға баса назар аударылып, көп
жер бөлінуде. Мысалы, Германияда барлық жер көлемінің 2,4, ал
Чехияда 1,13 проценті қорыққа барілген. Салыстырып қарасақ
қазақстан жерінен Германияның 25 есе, Ал Чехияның жері 21 есе
кіші. Сондай-ақ Англияда қорықтарға 4, Жапонияда 4,22, Оңтүстік
Америкада 2,5, Жаңа Зеландияда 5,93 процент жер бөлінген.
Жасыратыны жоқ, қорықтарды ұйымдастыруда Қазақстандағы алты қорықтың
576,4 мың гектар жер көлемі республикадағы барлық жердің 0,2
процентін құрайды екен.

Қазақстан Республикасы жерінде ұйымдастырылған мемлекеттік 9 қорық
туған өлке табиғатының небір көрікті жерлерін, қойнауындағы бар байлығын
сақтап, көркейту тұрғысында табиғат қорғау ісіне зор үлес қосып келеді.
Дегенмен де, Қазақстанның қорық ұйымдастыруц ісінде көп кейіндеп қалғандығы
байқалады. Осынау ұлан-ғайыр өлкеде тоғыз-ақ қорықтың болуы кімгеде болса
ой салады. Оның үстіне бұл қорықтардың көлемі республика аумағының 0,3
пайызын алып жатар. бұл өте аз. Ал мәселен туысқан Әзірбайжан, Армян
республикаларында бұл көрсеткіш 1 – 2 пайызға тең көрінеді.

Республика жер құнарын, орман мен тоғайдың әсем келбетін бұзбай, өзен-
көл тұнығын шайқамай, хайуанаттар мен өсімдіктер дүниесін қымбат қазынадай
қастерлеп, қамқорлыққа алатын бірнеше мемлекеттік қорық ұйымдастыру –
бүгінгі күннің басты талабы.

Республика жер құнарын, орман мен тоғайдың әсем келбетін бұзбай, өзен-
көл тұнығын шайқамай, хайуанаттар мен өсімдіктер дүниесін қымбат қазынадай
қастерлеп, қамқорлыққа алатын бірнеше мемлекеттік қорық ұйымдастыру –
бүгінгі күннің басты талабы.
Қазақстан Республикасының Ұлттық ғылым академиясы мен Экология және
табиғи ресурстар министрлігі жанынан құрылған Қазақстанда қорық
ұйымдастыру ісінің ғылыми негізі проблемасы жөніндегі комиссия бүгінде
республикамызда әртүрлі географиялық аймақтарды қамтитын 20 шақты қорық
ұйымдастыруға болады деген қорытындыға келіп отыр. Сондықтан келешекке ұлан-
ғайыр өлкемізде құрылатын қорықтармен таныстыра кеткеніміз жөн болады.
Олардың негізгілерін атап айтқанда мыналар:
1) Ерементау қорығы;
2) Қаратау қорығы;
3) Бетпақдала немесе Андасай қорығы;
4) Торғай қорығы;
5) Жоңғар қорығы;
6) Алакөл қорығы;
7) Кент қорығы;
8) Қапланқыр қорығы;
9) Зайсан шөлді қорығы.

Ақсу – Жабағылы қорығы

Қазақстанда азамат соғысының дүбірлі әлі басылмай Верный қаласында
контрреволюциялық көтеріліс өршіп жатқанда біздің республикамыз бейбіт
құрылыспен бірге табиғат қорғау мәселесінде қолға алған еді. Сол кезде
Ташкентте ескі ескерткіштерді және табиғатты қорғау жайында Түркістан
комитеті құрылды. Осы комитет Орта Азия мен Қазақстан жеріндегі табиғат
байлықтарын қорғау мақсатында көптеген жұмыстар атқарды.
Талас Алатауындағы әсем табиғат әлемі үстіміздегі ғасырдың алғашқы
жылдарында-ақ прогресшіл бағыттағы орыс ғалымдарының назарын өзіне ерекше
аударған болатын. Ақыры, сандаған жылдар бойы жүргізілген зерттеулер өз
нәтижелерін берді. 1920 жылдың жазында Ташкенттегі Орта Азия мемлекеттік
университетінің профессоры А.Л. Бродский Ақсу және Жабағылы өзендерінің
бойындағы жан-жануарлар мен өсімдіктер әлемін зерттей келе Түркістан
Орталық атқару комитеті жанындағы Табиғат қорғау комитетінің алдына
аталсмыш жерге табиғи қорық ұйымдастыру жөнінде арнайы мәселе қойды.
Комитет профессор А.Л. Бродскийдің бұл ұсынысын бір ауыздан қабылдап, 1922
– 1923 жылдары құрамында Орта Азия мемлекеттік университетінің көрнекті
биолог ғалымдары бар комиссия мүшелерін Ақсу ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.