Ұлы әлемтанушылардың бірі – Питирим Александрович Сорокин

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Жоспар:

I. Кіріспе бөлімі:
II. Негізгі бөлім:
а) Ұлы әлеуметтанушының өмірбаяны.
б) Еңбектері.
III. Қорытынды.

Социологиялық зерттеулер 50-ші жылдардың аяғында ғана өмірге келе
бастады. 60-ші жылдары өзіндік социологиялық өріске даңғыл жол ашылады.
Ғылым социологтар ұрпағы пайда болып, социологиялық орталықтар мен
мектептер қалыптасты. Ленинград мектебі – А.Г. Эдиславов, А.С. Кон, В.А.
Ядов және басқалар, мәскеу мектебі – Г. С. Осипов, Ю.А. Левада, Б.А. Грушин
және басқалар, Урал мектебі – Л.И: Когон, М.И. Руткевич, Г.А. Заславская,
В.И. Лейкин ілімдері айтарлықтай дамып келеді. Ал Қазақстанда мұндай мектеп
болмады, бірақ 60-жылдардың ортасында социологиялық зерттеу өріс ала
бастады. Оның орталығы Қазақстан Ғылым академиясының Философия және құқық
институты болды.
80- жылдардың басында социологиялық өріс шын мәнінде тоқтап
қалды. Бұл партиялық және мемлекеттік әлеуметтік болмыс жөнінде шындық
білгісі келмеуге, социологтардың туындыларына қатал цензура мен бақылау
қоюға, партиялық құрылымдардың зерттеумен ғылыми бағамдар нәтижелеріне
араласына байланысты болды. Бұл жылдарды жергілікті социологияны дамуына
әлемдік социологиялық ақыл-ойдың оқшау болуы көп қырсығын тигізді. Соның
салдарынан кеңестік социологиялық ғылым әлемдік социологияның дамуынан
артық қала берді.
80-жылдардың басында ғана социологияның дамуы үшін қолайлы жағдайлар
туды. Социологияға дербес ғылым мәртебесі берілді. Материалдарды зерттеп,
жариялау үшін социологияға еркіндік пен жариялылық жағдайы туғызылды.
Социологиялық кәсіби білім беру жүзеге асырыла бастады. Түрлі орталықтар
мен қызметтер пайда болып, қоғамдық пікірді зерделеумен айналысты. Алайда
Қазақстанда, кеңестік дәуірден кейінгі басқа да елдердегідей социология
кең құлаш жаймай отыр. Оның шетқақпай болуы республикада материалдық
ресурстардың жоқтығынан ғана емес, жақсы даярлығы бар социологиялық
кадрлардың жеткіліксіздігінен де болып отыр. Бұл сондай-ақ социологиялық
білімінің керек деп танылмауымен байланысты. Ірі социологиялық мектеп
жоқтығы кері әсер етуде. Сонымен бірге өтпелі кезеңнің күрделі
проблемаларын жан-жақты социологиялық талдау жасау, республикада кәсіби
және жалпы социологиялық білім берудің дамыту, әлемдік социологиялық
ғылымға қатысу мүмкіндігі Қазақстанда көп кешікпей социологияны ойдағыдай
дамытуға нақты жол аша алады.
ХХ ғ. Ұлы әлемтанушылардың бірі – Питирим Александрович Сорокин (1889-
1968) – шығармашылығы ерекше назар аударарлықтай.
1889 ж 23 қаңтарда Турья ауылы, Еренский уезді, Вологод губерниясы,
Ресей империясында дүниеге келген. Әкесі қолөнерші болған. 1914жылы Санкт-
Петербургке құқық және заң университетін бітірді.
П.А. Сорокин социолог ретінде Ресейде қалыптасты, 1922жылы Ресейден
кетуге мәжбүр болып, АҚШ-та ғылым жағынан биікке көтерілді. Ол біздің
ғасырымыздың социологиялық аспаныңдағы ең көрнекті тұлға деп бағаланылады.
П.Сорокини – көптеген зерттеулер сапасының қарлығашы. Ол 50-ден астам кітап
пен 200-ден астам мақала жазды. 1965 жылы ол Американ Социологиялық
ассоциацияның президенті болып сайланды.
Сорокини социология тарихынан аса маңызды үш тұжырымдаманың жасаушысы
болып орын алды:
1) әлеуметтік икемділік теориясы;
2) әлеуметтік-мәдени үндестік теориясы;
3) қоғам тектес бірлесімділік теориясы;
Әлеуметтік және мәдени икемділік П Сорокин әлеуметтік стратификасыя
(қоғамды страт-жіктерге бөлу) және әлеуметтік икемділік (страталар ішінде
және арасында адамдардың көшіп отыруы) теориясының негізгі ережелерін
қалыптастырады. Әлеуметтік және мәдени икемділік кітабы (1929) қазірге
дейін осы проблема жөніндегі үздік туынды болып қала беруде. Оның
қорытындысы: стратифияланбаған қоғам – аңыз әлеуметтік теңсіздік мәңгілік
және тұрақты құбылыс болып табылады. Тарих барасында тек оның нысандары
ғана өщгеріп тұрады. Әлеуметтік стратификафияның себептері – адамдардың
табиғи, биомінез-құлықтары мәңгі өшпес қайшылықтары, басқарушылар –
ұйымдастырушылар мен басқарылатындарды, тағы басқаларды қажет ететін
бірлескен қызме.
П.А. Сорокин жүниежүзінде алғашқылардың бірі болып әлеуметтік
икемділік ұғымын айқындап береді, осыған сәйкес бұл икемділік бір
әлеууметтік жағдайдан екінші жағдайға адамдардың әлеуметтік жағынан көшуі
ғана деп түсіндіріп қоймай, сондай-ақ объектілердің, құндылықтардың, ең
алдымен азамат қызметімен жасалғанның немесе өзгертілгеннің бірі деп
түсіндіреді. Әлеуметтік икемділік – қоғамының табиғи күй-жайы. Оның негізгі
түрлі – көлбеу және тік тұру икемділігі болды. Адамның бір әлеуметтік
топтан екіншісіне кешуі, бір дәрежеде тұрып ауыстырылуы, мәселен,
азаматтылығының өзгеруі, бір кәсіпорынның екіншісіне бірдей қызметтен
ауысуы мысал бола алады.
Тік бойлаудағы икемділік дегеніміз- жеке адамның немесе әлеуметтік
объектинің бір елдің екінішісіне орын ауыстыруы деген сөз. Ауысудың
бағыттарына қарай П. Морокин икемділіктің екі түрін ажыратады: өрлеу және
төмендеу, демек, әлеуметтік өрлеу және әлеуметтік төмендеу. Тік бойлау
икемділігі ең алдымен мансаппен байланысты. Ғылым елек проблемасына
ерекше көңіл бөледі, бұл – адамдарды әлеуметтік страттарына сәйкес іріктеу
және орналастыру тетігі деген сөз. Шіркеу, мектеп, тайпа, түрлі ұйымдар –
тік бойлау икемділігінің арналары мен көтергіштері бұлар барлық
стратификациялық қоғамдарда бар.
Әлеуметтік – мәдени үндестік туралы. Сорокиннің іргелі зерттеу көңінен
белгілі болды. Бұл теорияның шеңберінде ол тарихи үрдістерді мәдениеттер
тұрпаттарын фукктациялау (ауыстырып отыру) – мәдени саны жүйелер деп
бағалады. Олардың әрқайсысының негізінде біріктіруші фактор ретінде үш
пәнсапалық бағам бар – түпкі нәтижелі құндылықтың табиғаты (түпкі нақты
болмыс), қажеттердің, олардың ішіндегі бастысы – түпкі құндылықтың табиғаты
туралы көзқарас. Сорокиннің айтуынша, бұл сұраққа адамзат негізгі үш жауап
берді.
Оның бірінде ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.