Тышқан тәрізді графйкалық сілтеме

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 15 бет
Таңдаулыға:

Windows жүйесінің негізгі функциялары

Терезе
Терезе — Windows жүйесіндегі ең негізгі ұғым болып саналады, Windows
сөзінің нақты аудармасы "терезелер" екені осыны білдіреді.
Терезе - экранның төртбұрышты қоршаулы аумағы, онда әртүрлі программалар
орындалады, кез келген мәліметтер өңделіп түзетіледі және басқару
әрекеттері жүргізіледі. Windows терезесінің экранды толығымен, жартылай
немесе белгілі бір бөлігін ғана қамтуы мүмкін.
Экран бетінде бір мезетте бірнеше терезе орналаса береді. Мұнда кез
келген программаның өзіне тән жұмыс істеу терезесі болады. Егер терезені
жабатын болсақ, дәл сол уақытқа дейін екпінді күйде болып жұмыс істеп
тұрған программаның жұмысы да аяқталады.
Болашақта Windows ортасының әр түрлі терезелерін қарастырамын, олардың
жұмыс істеуінде айырмашылық болса да, бәрінің кейбір ортақ элементтері,
қасиеттері бар. Енді сол элементтермен танысайық.
Терезе шекаралары - бұл терезенің периметрі бойынша өтетін тік және
көлденең сызықтар. Терезенің жоғарғы жағында тақырып жолы орналасқан.
Тақырып жолының сол жағында Жүйелік меню батырмасы орналасқан, ал оң
жағында терезенің аймағын өзгертуге арналған батырмалар бар. Тақырып
жолынан төменірек меню жолы бар. Ал меню жолынан томенгі төртбұрышты аудан
— терезенің жұмыс аумағы деп аталады. Осы жұмыс аумағында әр түрлі
информация болады: орындалатын программа, өнделуге арналған мәліметтер,
басқа кішігірім терезелер және т. б.
Кез келген терезенің белгілі бір шектеулі мөлшері болады, сондықтан
информация көп болса, ол терезеге симай қалады. Мұндай жағдайда терезенің
оң жақ шетінде (төменгі шетінде де) айналу сызықтары деп аталатын элемент
пайда болады. Бұл элементтің пайда болуы осы мезетте терезе ішіне симайтын
информацияның бейнеленіп тұрғанын көрсетеді.
Экран бетіндегі программалар мен құжаттар орналасатын терезелер үш түрлі
болады:
* толық экранды терезе, яғни терезе экранды толығымен алып
тұрады;
* қалыпты күйдегі терезе, яғни терезе экранның белгілі бір
бөлігін алып тұрады;
* шартбелгі (пиктограмма) түрінде, ягаи терезе кішірейтіліп
шартбелгіге айналып кеткен.

Жұмыс столы
Жұмыс столы - екінші негізгі ұғым.
Жұмыс столы ұғымы қазіргі барлық операциялық жүйелер (Windows , OS2,
Масintosh компьютерлеріндегі OS, SUN компьютерлеріндегі OS, т.б.)
интерфейсінің элементі болып саналады.
Әдеттегі өзіміздін жұмыс столымызды алайық. Жұмыс столында кітаптар,
мәліметтер салынған бумалар, құрал-жабдықтар (қалам, қарындаш, өшіргіш,
т.б.) орналасуы мүмкін. Олар, сіздің қалауыңызша, столда әр түрлі күйде
орналаса алады. Стол беті әдемі дастарқанмен жабылуы мүмкін немесе ештеңе
төселмей таза болуы да ықтимал. Сіздің стол бетіндегі заттарды алма-кезек
қолдануға және олардың орнын ауыстыруыңызға болады. Дәл осы стол бейнесі
экранда да жүзеге асырылып отыр.
Windows ортасында жұмыс столының ролін дисплей экраны атқарады. Онда
жұмыс істейтін программалардың терезелері, құжаттардың жеке файлдары
шартбелгілер (немесе белгілер) түрінде орналасқан.
Өзіңіздін жұмыс столыңызды реттеп таза ұстауыңыз сияқты экранда да
қоқырсып жатқан столда жұмыс істеу тіптен ыңғайсыз. Қажетгі құжаттарды,
құрал-жабдықтарды жоғалтып алмайтындай экранда артық зат ұстамай жұмыс
істеуге көңіл бөлейік.

Шартбелгілер, жарлықтар, бумалар

Шартбелгі (Ісоn) — бұл экран бетіндегі қысқаша жазуы бар кішірейтілген
графикалық бейне. Ол дисплей экранындағы программаны, терезені, функцияны,
файлды т.б. бейнелеп тұруы мұмкін. Әр шартбелгі белгілі бір терезеге сәйкес
келеді және ол қажет болғанда үлкейту батырмасы арқылы терезеге айналады.
Экранда мынадай шартбелгілер кездеседі:
* қосымша (қолданбалы) программалар шартбелгісі;
* белгілі бір топтар шартбелгісі;
* функциялар шартбелгісі.
Жарлық - бұл белгілі бір объектімен тікелей қатынас жасауды іске
асыратын командалық файл. Мысалы, жарлық арқылы каталогтың, желідегі
дискінің ішіндегісін көрсетуге болады, тез арада басқа каталогта орналасқан
программаларды іске қосуға, файлды да жылдам ашуға болады және т. б.
Жарлықты пайдаланғанда негізгі объектілердің
өзгеріссіз тұрады. Ал сол объектілермен қатынас жасау Shortcut файлында
сақталған информацияның көмегімен іске асырылады. Мысалы, егер жұмыс
столында файлдың (каталогтың) өзі орналастырылған болса, онда олардың
бірін жою командасын қолдантан кезде ол дискіден жойылады. Ал егер де сіз
жұмыс столынан Shortcut шартбелгісін орналастырып, оны артынан өшірсеңіз,
онда жарлық беріп тұрған командалық файл жойылады да, бастапқы файлдар
ешбір өзгеріссіз қалады.
Бума (folder) экранда каталогтарды (Windows 95) және программалық
топтарды Windows 3.1) белгілеу үшін қолданылады. Мұның мағынасы мынада:
каталог пен программалар тобы белгілі бір объектілерді орналастыруда
қолданылатын контейнер болып табылады. Каталог — файлдарға арналған
контейнер, программалық тән- жеке программаларға арналған контейнер,
т.с.с. Әрине мұндай контейнерлер әр объект үшін әр түрлі болуы мүмкін.
Бірақ олармен атқарылатын амалдар біртектес бола береді (мысалға, жою,
көшіру және т. б.).
Тышқан тәрізді графйкалық сілтеме
Windows ортасында пернелер тақтасының көмегімен жұмыс істеуге болады,
бірақ тышқан тетігімен басқарылатын графиктік сілтемені немесе олардың
комбинацияларын (бірге) қолдану өте тиімді. Стол бетімен тышқанды жылжыту
экран бетіндегі тышқан сілтемесінің, яғни курсорының жылжуымен сай келеді.
Тышқан тетігінің екі немесе үш батырмасы болады . Жұмыс барысында
негізінен (көбінесе) оның сол жақтағы, ал анда-санда оң жақтағы батырмасы
пайдаланылады. Тышқан тетігінің ортанғы батырмасы (егер бар болса) Windows
ортасының тек кейбір программаларымен жұмыс істеуде пайдаланылады.
Тышқан тетігімен орындалатын ең негізгі операция — экран бетімен
курсордың (сілтеменін) қозғалуы болып табылады. Бұл дайындық операциясы, ол
өздігінен ешқандай әрекет-амал орындамайды.
Келесі операция - шерту (Сlіск). Бұл операция сілтемені экран бетіндегі
қажетті элементке апарғаннан кейін ғана орындалады, мысалы, сілтемені
графиктік элементтін, шартбелгісіне жеткізіп, шерту операциясын орындаута
болады. Шерту деп тышқанның сол жақ батырмасын бір рет басып, қайта жылдам
қоя беруді айтады. Жоғарыда айтып өткеніміздей, Windows жүйесінде әдетте
жұмыс істеу кезінде негізінен тышқанның сол жақ батырмасы кеңінен
қолданылады. Сондықтан, алдағы уақытта, тышқан батырмасын жай шерту
дегеніміз — тышқанның сол жақ батырмасын басып жылдам қайта қоя беру.
Бұл әрекет меню пункттерінің бірін таңдау, объектілерді белгілеу немесе
жол курсорын қалаған орынға жедел кешіру кездерінде және терезелерді
екпінді етіп жұмысқа қосу кезінде және т. б. қолданылады.
Тышқанмен орындалатын күрделі операцияға оның сол жақ батырмасын жылдам
түрде екі рет шерту әрекеті жатады (Double-click). Оның жұмыс істеуі
негізінен тышқанды жай шерту әрекетіне оте ұқсас, яғни тышқан сілтемесі
керекті элементке апарылғаннан соң, тез арада тышқанның батырмасын екі рет
сырт еткізу қажет болады. Бұл әрекет алғаш тышқанмен жұмыс істей бастаған
адамға күрделі операция болып табылады. Оның ерекшелігі тышқанды екі рет
жылдам шерту аралығында өте аз уақыт өтуі тиіс, ол секундтың оннан бір
бөлігіндей ғана уақыт. Егер ол аралықта көп уақыт өтіп кетсе, онда Windows
жүйесі бұл эрекетті жекеленген екі бөлек шерту деп түсінеді. Ал егер бұл
амал дұрыс орындалса, онда Windows жүйесі бірден белгіленген операцияны
(үнсіз келісім бойынша, көбінесе белгілі бір программаны, құжатты екпінді
етіп іске қосу) іске асыра бастайды.
Келесі операция — тасымалдау (Drag & Drop). Ол терезелер мен
шартбелгілердің орнын ауыстырады, яғни басқа орынға тасымалдайды және
терезелердің ұзындығы мен енін өзгертуде қолданылады. Объектілердің
тасымалдау амалы былай орындалады: сілтемені орны ауыстырылатын элементке
апарып, тышқанның сол жақ батырмасын басып, оны сол басулы күйінде ұстап
отырып, сілтемені қалаған жаңа орынға жеткіземіз, сонан соң батырманы қоя
береміз.
Осы айтылған тышқан тетігі көмегімен орындалатын операциялар Windows
жүйесін басқаруға толық мүмкіндік береді.

Мәлімет алмастыру буфері

Өзінің жұмыс істеуі кезінде Windows жүйесі программалар мен құжаттар
арасында мәліметтер алмасуға арналған компьютердің жедел жадының арнаулы
бөлігін алмастыру буфері ретінде пайдаланады. Буфер (дәнекер жад) әртүрлі
программалар немесе құжатгар арасында керекті шағын көлемді мәліметтерді
тасымалдап, олардың фрагменттерін бір-біріне ауыстырып отыру үшін
пайдаланылады. Алмастырылатын мәліметтер ретінде мәтін үзінділері
(фрагменттер), сурет, кесте және т. б. объектілер алынуы мүмкін.

Windows жүйесінің негізгі технологиялық принциптері

Енді Windows ортасының DOS технологиясында кездеспейтін кейбір
технологиялық принциптерін атап өткен жөн болар.
Жұмыс істейтін әрбір адамға арналған стандартты интерфейс.
МS-DOS операциялық жүйесінде жазылған программалардың өзіндік интерфейсі
болған еді, олар: меню жүйесі (көлденең, сырғып түсетін, қалқып шығатын,
иерархиялық), сұхбаттасу тәсілдері (мәліметтер енгізу, варианттарды
тандау) және т. б.
Мұндай тәсіл жаңа программаларға көшкен сайын әрбір адамға қайтадан оқып-
үйрену қажеттілігін туғызатын. Бірақ көптеген ірі фирмалардың программалық
өнімдерінің бәрінде де тұрақты пайдаланылатын стандартты элементі болды
(мысалы, меню пункттерін таңдаудың стандартты тәсілдері), алайда,
программалар арасындағы алшақтық жетіп артылатын. Ал, Windows жүйесінде
көптеген іс-әрекеттер программалардың әртүрлілігіне қарамастан біртектес
командалар арқылы орындалып, бірдей терезелер көмегімен өнделетін болып,
ортақ технология іске асқанын практика жүзінде көрсете білді.
"Роіnt-апd-Сlіск" (көрсету және шерту) принципі. Бұл принцип бойынша
графикалық технологиядағы көптеген операцияларды орындау үшін тышқан
сілтемесін экран элементіне апарып, оның сол немесе оң батырмасын шерту
жеткілікті. Бұл тәсілмен төмендегі әрекеттерді орындауға болады:
* программа немесе құжат терезесінің аумағын кішірейту,
үлкейту және бұрынғы қалпына келтіру;
* көлденең орналасқан меню пункттерін таңдау;
* экранға шығатын меню командаларын таңдау;
* аспаптар тақтасы командаларын таңдау;
* мәліметтері бар тізімнің бір жолын белгілеу;
* командалық батырманы басу, таңдау;
* ауыстырып қосқыштың мәнін өзгерту;
— мәтіндік ннформацияны енгізу кезінде курсордың
орналасуын өзгерту;
— мәтін енгізілетін өріс жолдарының бірін тандап, оған мәлімет
енгізу және көптеген басқа әрекеттер.
"Select" (ерекшелеу, белгілеу) принципі. Программалар терезесінде
құжатпен жұмыс істеу барысьшда бізге үнемі мәтін фратаенттерімен,
үзінділермен (текстің белгілі бір бөлігімен, суретпен, кестелермен) әр
түрлі операциялар орындауға тура келеді. Ол операциялар мынадай іс-
әрекеттерден тұрады:
— фрагментті көшіру, тасымалдау, жою, олардың шрифтерін
(қарпін), мөлшерін өзгерту, жиектеу, кейбір жерлеріне көлеңке
түсіріп қараңғылау т. б. Мұндай операциялар екіге бөлініп
орындалады: ең алдымен біз фрагментті белгілеп алуымыз керек
(яғни құжаттың қай бөлігін өңдейтінімізді программаға хабарлау),
ал сонан соң нақты команданы орындау (мысалы, фрагментті
жою немесе оның шрифтін өзгерту). Оның түріне немесе
программа талабына сай фрагментті әр түрлі тәсілдермен
белгілейді. Мысалы, мәтін бөлігін (символды, сөзді, жолды,
абзацты, т. б.) тышқанның көмегімен немесе арнайы перне
және бағыттауыш тілсызық символдар арқылы белгілеп алуға
болады. Графиктік түрдегі фрагменттерді белгілеуде, әдетте
"қайшымен қиюды" колданады.
Егер белгілеу барысында қандайда бір қате жіберілсе, онда фрагменттен тыс
жерде (ал кейде фрагменттің өзінде де) тышқанды жай шерту жеткілікті —
мұның нәтижесінде белгілеу әрекеті алынып тасталынады, яғни орындалмайды.

Мұндай істің нәтижесі қандай болмақ? Кейде бұл команда орындаусыз қалады
(мысалы, буферге жоқ фрагментті алуға болмайды); кейде команда ескерілмей,
еленбей де қалады (мысалы, шрифті өзгертуде); кейде команда үнсіз келісім
бойынша орындалып та (мысалы, абзацты форматтауда) кетеді. Сондықтан,
осындай қателерден аулақ болу үшін, фрагментті алдын ала белгілеп алуды
ешқашанда естен шығармау керек!
"Drag-&-Drор" принципі (тасымалдау және барған орнында қалдыру). Бұл
әдіспен өнделініп жатқан құжаттың белгіленген үзігін, шартбелгіні
(пиктограмманы), терезені басқа орынға ауыстыруға немесе олардың көшірмесін
алуға болады.
Мысалы, егер де суреттің бір белігі қайшымен қиылып белгіленген болса,
онда тышқан курсорын сол сурет бөлігіне жеткізіп, оның сол немесе оң жақ
батырмасын басып тұрып, жаңа орынға ауыстыруға болады. Батырманы босатқан
мезетте сурет қиығы жаңа орынға бекітіледі. Егер оны ауыстыру барысында
Ctrl пернесін басып тұратын болсақ, онда жаңа орынға сол сурет фрагментінің
көшірмесі орналасады (көшіріледі). Осындай жолмен үнемі көшіру мен орнын
ауыстыру амалдарын қатар қолдануға тура келеді. Мысалы, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.