Деректер қорының жобасын дайындау

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 17 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .5
1 Деректер қорының логикалық жобасын дайындау
1. Деректер қорының концептуалдық жобасын
дайындау ... ... ... ... ... .6
2. Информациялық объектілердің атрибуттарын
анықтау ... ... ... ... ... .7
1. Деректер қоры кестелерін қалыптастыру тәртібіне
келтіру ... ... ... ... ... ... .8
1. MS-Access-те деректер қорының физикалық моделдің
баламасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...9
2. Деректер қорының жобасын
дайындау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 13
1. MS-Access-те деректер қорының сұраныс түрлері
... ... ... ... ... ... ..14
2. Сұраныстар шебері арқылы қарапайым сұраныс
құру ... ... ... ... ... .17
3. Сұраныстар конструкторы арқылы сұраныстар
құру ... ... ... ... ... ...19
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..22
Пайдаланылған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... 23
Қосымша

Кіріспе

Деректер қоры деп ақпаратты сақтауға және жинақтауға арналған
ұйымдасқан құрылым. Ең алғаш деректер қоры ұғымы жаңадан қалыптасқан кезде
онда шындығында мәліметтер сақталатын. Бірақ қазіргі кездегі көптеген
деректер қорының басқару жүйелері өздерінің құрылымдарында тек мәліметтерді
ғана емес, сонымен қатар олардың тұтынушымен және басқа да ақпараттық-
программалық кешендермен қарым-қатынасының әдістерін де қамтиды. Сондықтан
біз қазіргі заманғы мәліметтер базасында тек мәліметтер ғана емес, ақпарат
та сақталады деп айта аламыз.
Осы айтылғандарды мысалмен келтіретін болсақ, үлкен банкінің
мәліметтер базасын қарастыралық. Мұнда тұтынушы туралы, оның адресі жайлы,
қаржылық амалдары, несие алу туралы және т.б. мәліметтер бар. Бұл
мәліметтер базасына көптеген банк қызметкерлері қатынай алады, бірақ
олардың іштерінде тұтастай базаға кіріп, оған өзгерістер енгізе алатын
қызметкер жоқ. Сонымен қатар әрбір қызметкердің өзіне берілген нақты
мәліметтермен жұмыс істеуін қаматамасыз ететін деректер қорының әдістері
мен құралдары да бар.
Курстық жұмыс тақырыбы – Тамерлан дүкенінің деректер қорын құру. Ал
жұмыстың мақсаты, тақырыпқа сәйкес, яғни клиенттерге көрсетілетін қызметтің
деректер қорын басқару жүйесін құру және осы бойынша сұраныстар, есептер
және формалар дайындау болып табылады. Мұнда деректер қорын басқару жүйесі
дегеніміз жаңа мәліметтер базасын құруға, оны мәліметтермен толтыруға, оның
мазмұнын редакциялауға, оларды реттеуге, безендіруге және баспа
құрылғыларына шығаруға немесе байланыс арналарына жөнелтуге арналған
программалық құралдар кешені.
Дүние жүзінде мәліметтер базасын басқару жүйелерінің түрлері өте көп.
Олардың әрбіреуінің түрлі объектілермен жұмыс істеу ерекшеліктеріне,
қолданушыға ұсынатын қызмет түрінің өзгешелігіне қарамастан, оларда ортақ
ұғымдар кешені қалыптасқан. Сондықтан бізге бір ғана мәліметтер базасын
басқару жүйесін қарастырсақ жеткілікті. Солардың ішінен Microsoft Office
программасының құрамына енетін Microsoft Access мәліметтер базасын басқару
жүйесін пайдалану өте тиімді.
Курстық жұмыста дүкен клиенттеріне қызмет көрсету түрлері көп
болғандықтан, соның ішінен қазіргі таңда автоматтандыруды қажет ететін
компьютерлік құрылғылар туралы ақпарат беру жүйесін қарастырдым.

1 Мәліметтер қорының логикалық жобасын дайындау

1.1 Мәліметтер қорының концептуалдық жобасын дайындау

Жалпы, мәліметтер қорын басқару жүйелерінде (МҚБЖ) қолданбалы
программа жобалауда негізгі екі бағыт қолданылады: төменнен жоғары және
жоғарыдан төмен бастау. Төменнен жоғары жобалау әдісінде мәліметтер
қорының құрылымын анықтау алдымен өңделетін информацияға тән барлық
атрибуттарды анықтап алып, оларды қалыптастыру теориясы (normalіzatіon)
бойынша жеке объекттерге жіктеуге бағыталған болса, жоғарыдан төмен
әдісінде алдымен қойылған мәселеге байланысты жоғарғы деңгейдегі
информациялық объекттер мен олардың байланысы зерттеліп, әрі қарай олар
өзара байланыстағы қарапайым информациялық қатыстарға (кестелерге)
жіктеледі.
Қазіргі кезеңдегі РМҚБЖ-нде қолдану әдістемелеріне сәйкес мәліметтер
қорын жобалау, яғни қолданбалы программа дайындау барысы жоғарыдағы
кезеңдерді қамтитын негізгі үш бөлімнен тұрады: концептуалдық, логикалық
және физикалық жобалау. Нәтижесінде үш модель анықталады.
Концептуалдық жобалау кезеңінде программада қарастырылатын негізгі
мәселелер мен функциялар анықталып, өңделетін алғашқы информацияны талдау
мен оның құрылымын анықтау қарастырылады.
Мәліметтер қорының концептуалдық жобасын жасау – ол мәліметтер қорының
жобасын жасау үрдісінің бірінші формасы. Ол анализ жасалатын ұйым бөлігінің
мәліметтердің концептуалды моделін құру болып табылады. Бұл мәліметтер
моделі қолданушы талаптарының спецификасында жазылған мәліметтер негізінде
құрылады. Мәліметтер қорының концептуалдық жобасын жасау оның жүргізілуі,
программалау тілдері қолданылатын қолданбалы программаларды құру жинағының
таңдалған мақсатты МҚБЖ типі, таңдалған есептеу платформасының типі сияқты,
және де басқа кез келген физикалық жүргізу ерекшеліктерінен тәуелді емес.
Құрылған мәліметтердің концептуалдық моделі мәліметтер қорының логикалық
жобасын жасау фазасына ақпарат негізі болып табылады. Концептуалды
жобалаудың нәтижесі сипаттама - байланыс диаграмма - ER-диаграммасы (Entіty
Relatіonshіp Dіagramm) болып табылады.
Концептуалды және логикалық жобалау Мәліметтер қорында 3 негізгі
этаптан тұрады:
Бірінші этаптың мақсаты жобаны кішігірім топтарға бөлу. Бұл жұмыстың
нәтижесі болып мәліметтердің желілік концептуалды әдістемесі болып
табылады.
Екінші этапта мәліметтер желілік логикалық мәліметтерге айналады.
Бұл этапта мәліметтер қорының моделіндегі қажеті жоқ элементтер жойылады.
Осыдан кейін логикалық модельдің нақтылығы нормализация әдістері көмегімен
тексеріледі. Нормализация сонымен қатар эффективті құрал ретінде
қолданылады. Осы барлық тексерулер бізге мәліметтер қорын құру кезінде
сенімділік пен нақтылыққа жетіге мүмкіндік береді. Желілік логикалық
модельді қажетті кездерде мәліметтер қорының генерация прототипін құруда
қолдануға да болады.
Ал, енді үшінші этапта желілік логикалық мәліметтер қорында интеграция
жүреді.

1.2 Информациялық объектілердің атрибуттарын анықтау

Автоматтандырылған жүйенің сипаттамасын тиімді түрде бейнелеу үшін оны
кестелер мен процедуралар жиыны деп қарастырғаннан гөрі түрлі ақпараттық
объекттердің жиыны деп қарастырған дұрыс болады. Автоматтандырылған жүйенің
нақты сипаттамасынан абстракцияланып, жүйенің ішкі функциялары мен
ақпаратарды өңдеу операцияларын икемді түрде көрсетуге мүмкіншілік береді.
Бұл объекттерді автоматтандырылған жүйенің ақпараттық моделі деп атайды.
АЖ-ның ақпараттық моделі Мәліметтер базасының құрылымын және негізгі
ұғымдарын анықтайды.
Реляциялық мәліметтер қорының базалық жүйесінде өңделетін мәліметтер
кестелерде сақталады: белгілі бір объектіге қатысты информация кесте
жолдарын құрайды; кесте бағаналары объектіні анықтайтын атрибуттарды
білдіреді. Әртүрлі объектке (мысалы, клиенттер туралы информация мен
олардың кредиттері туралы ақпараттар) қатысты кестелерде мәліметтердің
қайталанып жазылуын болдырмау үшін олар бір ортақ белгілері бойынша өзара
байланыстырылады, әдетте ол үшін байланыстырушы белгіден (код) тұратын
атрибут қолданылады. Демек, реляциялық мәліметер қоры өзара
байланыстырылған кестелерде жазылған мәліметтер жиынтығы. Мұндай реляциялық
моделдің негізін 1970 жылдары Е.Ф.Кодд ұсынған болатын. Бұл – берілген
кестелерге амалдар қолдану арқылы басқа кестелер анықтауға мүмкіндік
береді, демек бұл жағдайда барлық информацияны сақталатын және сақталмайтын
түрде екіге жіктеу мүмкіндігі туады, бұл электронды есептеуіш машинаның
жадын ұтымды пайдалануға мүмкіндік береді.

2 Мәліметтер қоры кестелерін қалыптастыру тәртібіне келтіру

Қалыптастыру – ол алғашқы кілттердің негізінде қатынастың және бар
функционалды тәуелділіктердің анализінің формальды әдісі. Ол өзіне барлық
мәліметтер қорын қалыптастырудың қалаған деңгейге дейін қалыптастырылған
болатындай жеке қатынастарды тексеру үшін қолданылатын ережелерді қосады.
Егер кейбір талаптар қанағаттандырылмаса, онда берілген бұзу талаптары
қатынас қатынасқа декомпозицияланады, олардың әрқайсысы қалыптастырудың
барлық талаптарын қанағаттандырады.
Мәліметтердің артықтығымен қатынасқа мәліметтердің жаңару, жою және
қою аномалияларына бөлінетін жаңарту аномалиясы кедергі болуы мүмкін.
Қалыптастыру үрдісі қатынастың әртүрлі қалыпты үлгілерге түрленуі
болып табылады. Үрдістің әр кезеңдерінде қатынастың керек емес
сипаттамалары жойылады. Жоғары қалыпты үлгіге өткенде қатынасты көрсету
форматы қатал тәртіпте болады, бірақ оның өзі – жаңару аномалияларына
қатынас бойынша әлсіз болады. Осылай әр қалыпты үлгі алдындағы қалыпты
үлгінің талаптарына толық қанағаттандырады және кейбір қосымша талаптарды
қосады. Қалыптастырудың негізгі концепцияларының бірі қатынас
атрибуттарының арасындағы байланыстарды сипаттайтын функционалды тәуелді
болып табылады.
Қалыпты үлгі әдісін қолдана отырып мәліметтер қорының жобалау үрдісі
итерациялы болып табылады және анықталған ережелер бойынша бірінші қалыпты
үлгіден жоғары ретті қалыпты үлгілерге тізбектеп ауыстыру болып табылады.
Әр келесі қалыпты үлгі функционалды тәуелділіктің анықталған типін
шектейді, мәліметтер қорының қатынастарына операцияларды орындау кезіндегі
сәйкес аномалияларды алып тастайды және алдағы қалыпты үлгі қасиеттерін
сақтайды.
Бірінші қалыпты үлгі. Қатынас бірінші қалыпты үлгіде болады, егер оның
барлық атрибуттары қарапайым болса (жалғыз мәні бар). Бірінші қатынас
бірінші қалыпты үлгіде болатындай құрылады; біздің барлық қатынастар
Sotrudniki, Otdel, Tabel бастапқыда бірінші қалыпты үлгіде болады, сол
себептен құрама атрибуттардан тұрмайды, барлық атрибуттар қарапайым болып
табылады.
Қатынасты келесі қалыпты үлгіге ауыстыру жоғалтусыз декомпотизация
әдісімен жүзеге асады. Мұндай декомпотизация бастапқы қатынасқа арналған
сұраныс және декомпотизация нәтижесінде алынған қатынасқа арналған
сұраныстар бірдей нәтиже беруін қамтамасыз етуі тиіс.
Екінші қалыпты үлгі. Қатынас екінші қалыпты үлгіде болады, егер ол
бірінші қалыпты үлгіде болса және әр кілтті емес атрибут бірінші (құрама)
кілттен функционалды толық тәуелді болса.
Жекеленген тәуелділікті жою үшін және қатынасты екінші қалыпты үлгіге
келтіру үшін проекция операциясын қолдана отырып, оны бірнеше қатынасқа
келесі түрде қою керек:
- бірінші (құрама) кілттен функционалды жекеленген тәуелділікте тұрған
атрибутсыз проекция құру.
- бірінші (құрама) кілттің бөлігіне және сол бөліктерден тәуелді
атрибуттарға проекция құру.
Үшінші қалыпты үлгі. Қатынас үшінші қалыпты үлгіде болады, егер ол
екінші қалыпты үлгіде болса және әр кілтті емес атрибут бірінші кілттен
транзитивті емес тәуелді болса немесе қатынас үшінші қалыпты үлгі болады,
егер қатынастың барлық кілтті емес атрибуттары өзара тәуелді емес және
бірінші кілттен толық тәуелді болса.
Транзитивті тәуелділіктер қатынаста мәліметтерді артық дубликалиялауды
тудырады. Оларды алып тастайық. Ол үшін, транзитивті тәуелділік себебі
болып табылатын атрибуттарға проекция операциясын қолданамыз.
Тәжірибеде үшінші қалыпты үлгі құруды көп жағдайда үшінші қалыпты үлгі
құру жеткілікті және оған реляциялық мәліметтер қорының жобасын жасау
үрдісін келтіру аяқталады. Шынынды ды, бұл мысалда қатынасты үшінші қалыпты
үлгіге келтіру дубликациялау артықшылығын алып тастауға әкелді.
Егер қатынаста құрама кілт атрибуттарының кілтті емес атрибуттардан
тәуелділігі бар болса, онда күшейтілген үшінші қалыпты үлгіге өту керек.

2.1 MS-Access-те мәліметтер қорының физикалық модельдің
баламасы

Қазіргі кезде МҚ және Мәліметтер қорын басқару жүйелері
ұғымдары компьютерге қатысты қолданылады. МҚ дегеніміз-обьектілер мен
олардың қасиеттерін көрсететін мәліметтер жиыны. МҚ кестелерде
сақталады. Кестелер қатарлар мен бағандардан тұрады, олар жазулар
және жиектер деп аталады. Жазбалар жиектері бірдей
болады, ал жиектерде әр түрлі мәліметтер түрі қолданылуы
мүмкін. Соңғы кезде реляциялық МҚ кеңінен қолданылады.
Реляциялық МҚ-да информация бір немесе бірнеше кестеде
сақталады. Кестелер бір бірімен бір немесе бірнеше сәйкес
жиектерінің мәндері арқылы байланысады.
Егер де концептуалъды моделъ мәлімет моделі кeз-келген физикалық
аспект таралуына бағынышты болмаса онда логикалық мәлімет моделі таңдап
алынған мақсатты МҚБЖ мәліметінң ұйымдасу негізінде құрылады. Бұл кезеңде
қандай МҚБЖ реалиционды сетті иерархияны немесе объектті –болжамды
дәрежесінде қолданатынын білу қажeт ЛМҚ жасау процесінде тұрақты түрде
қолданушының талабына сай тексеріледіжәне тесттен өткізіледі. Қолданушы
мен МҚ арасындағы байланыс МҚБЖ арқылы орындалады.
Қазіргі кезде қолданылатын МҚБЖ құрамына:
1) кестелерді және байланысқан кестелер арасындағы қатынасты
анықтайтын құралдар;
2) информацияны енгізіп және жөндеуге, информацияны іздеуге,
текстік не графиктік түрде көрсетуге мүмкіндік беретін жетілдірілген
қолданушы интерфейсі;
3) жоғарғы дәрежелі программалау жүйелері кіреді.
70 – ші жылдардың басында мәліметтерді өңдеуді автоматандыру үшін
мәліметтерді басқаруға арналған – мәліметтер қорын басқару жүйелері
ұсынылған болатын. Мәліметтердің құрылған моделі физикалық жобалау үшін
ақпарат көзі болып табылады. Мәліметтер қорының физикалық жобалауына
кіріспей тұрып ең алдымен нақты мақсатты МҚБЖ–ны таңдап алу қажет.
Сондықтан физикалық жобалау нақты МҚБЖ-ға тығыз байланысты болады.
Мәліметтер қорының физикалық жобасын жасау кезінде бірінші тапсырма
мәліметтердің логикалық моделінің негізінде құрылған қатынасты мақсатты
МҚБЖ ортасында жүргізілуі мүмкін формаға түрлендіру болып табылады. Бұл
үрдіс таңдалған МҚБЖ-ның функционалды мүмкіндіктері жайлы терең білімнің
болуын талап етеді. Өңдеуші келесілерді білуі керек:
Жүйе бірінші кілттерді, сыртқы кілттерді және альтернативті кілттерді
анықтауды қолдайды ма;
Анықтау жүйесі міндетті мәліметтерді (яғни жүйе NULL мәнін қолдануға
тиім салынған атрибутты анықтауға көрсететіне мүмкіндік бере ме)қолдайды
ма;
Анықтау жүйесі домендерді қолдайды ма;
Анықтау жүйесі ұйымның бизнес – ережелерін қолдайды ма;
Мәліметтер қорының кестелерін анықтау әдісі.
Қазіргі кезде программалау құралдарының нарығы IBM платформасы үшін
жүздеген әртүрлі МҚБЖ-лар ұсынылған. Көптеген қолданушыларға кейбір сәйкес
келетін МҚБЖ-ларды таңдау қиын мәселе болып табылады. Бұл жағдайда мақсатты
МҚБЖ ретінде мәселені жүргізу Microsoft Access пакеті қолданылады. MS
Access пакеті IBM PC платформасының дербес компьютерлерге МҚБЖ болып
табылады, ол әртүрлі қосымшалардағы мәліметтерді таңдауды және сұрыптауды,
сақтауды қамтамасыз ете алады. Және де бұл пакет кесте, сұраныс, форма және
есеп құруға арналған құралдарды қосады. Мәліметтер қоры қосымшасын өңдеу
үшін қолданушыға MS Access макротілі ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.