Ұзақ мерзімді несиелер

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 27 бет
Таңдаулыға:

Кіріспе

1 ТАРАУ. Қазақстандағы шағын жӘне орта бизнеске

несие беруді талдау

2. 3. Қазақстанның қазіргі несиелік жүйесін талдау

2. 4. Кәсіпкерлік фирмаларды несиелендіру ерекшеліктері

2 ТАРАУ. Қазақстандағы шағын жӘне орта бизнестің МӘСЕЛЕЛЕРІ жӘне ДАМУ БОЛАШАҒЫ

3. 1. Қазақстандағы шағын және орта бизнеске несие беру мәселелері

3. 2. Кіші несиелеу Қазақстандағы шағын және орта бизнесті

қолдау пішіні

ҚОРЫТЫНДЫ

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

КІРІСПЕ

Қазақстанның нарықтық экономикаға өтуін, оның жұмыс істеу тиімділігінің артуын, қажетті инфрақұрылымның құрылуын несиелендіру қатынасын қолданбай және оны ары қарай өркендетпей қамтамасыздандыру мүмкін емес.

Несие өндіру күштерінің өркендеуін ынталандырады, ғылыми-техникалық прогресс жетістіктері негізінде ұдайы жаңғыруды кеңейту үшін капитал көздерін қалыптастыруды тездетеді.

Несиелік қолдаусыз, ішкі мемлекеттік және сыртқы экономикалық кеңістікте шаруашылықтардың, кәсіпорындардың, кәсіпкерлік қызметтердің басқада түрлерін енгізудің тез және өркениетті қалыптасуын қамтамасыздандыру мүмкін емес.

Кәсіпорындарды несиелендірудің объективті қажеттілігі капиталдың ауыспалы айналымының ерекшеліктерімен шартталған, оған кіретіндер: ақша резервтерінің тұрақты пайда болуы, шаруашылықтағы қаражат айналымының әртүрлі ұзақтығы, қолма-қол ақшалы және ақшасыз айналымдардың тығыз шиеленісуі, экономикалық субъектілер шеңберіндегі қаражаттарды оқшауландыру. Ауыспалы айналым процесінде бір шаруашылық буындарынан қаражат босатылып алынады, ал екіншілерінде оларды қолдану қажеттілігі туады. Несиелендіру қажеттілігі нарық жағдайларында басқарудың коммерциялық ұйымдастырылуыменде шарттасылған, бұл кезде әрбір кәсіпорында капиталдың ауыспалы айналымы жағдайында қаражаттың қосымша қажетсінуі пайда болады. Несиелендіру механизмі көмегімен кәсіпорындар өздерінің қалыпты жұмыс істеуі үшін қажетті қаражаттарды алады.

Несие салалар мен аймақтар арасындағы экономикалық байланыстардың өркендеуінде, өндіріс тиімділігінің жоғарылауында, табыстар мен пайдаларды құру мен қолдануда үлкен маңызды орын алады. Несие ақшалық массаның көлемі мен құрылымына, төлем айналымына және ақша айналысы жылдамдығына белсенді ықпал етуге қабілетті. Несиенің арқасында пайданы капиталдандырудың яғни өндірістің шоғырлануының ең жылдам процесі өтеді.

Курстық жұмыстың мақсаты банкілік несиелер теориясын талдау, несие функциясын анықтау, несиелендірудің шарттары мен нысанын анықтау. Несиелендірудің ең тиімді нысандарын және осы нысандардың қазіргі Қазақстанның банк жүйесінде қолданылуын бөліп көрсету.

Несиелердің кәсіптік банкілік және Қазақстандық жалпы мемлекеттік өзіндік ерекшеліктермен байланысты мәселелерін анықтау, банкілік әдістемелердің жетілдірілу қабілеттілігін, сонымен қатар несиелерді басқарудағы банкілік менеджменттің келешегін анықтау.

Қойылған мақсатқа жету үшін нормативтік және заңдық актілер, мамандар мен банк қызметкерлерінің еңбектері, статистикалық мәліметтер, кезеңдік әдебиеттердегі зерттеу статьялары қолданылды. Теориялық ізденістерден өзге несиені рәсімдеу кезінде құрастырылатын құжаттар мен банк қызметкерлерінің ауызша ақыл-кеңестері қолданылды.

1 ТАРАУ. Қазақстандағы шағын жӘне орта бизнеске несие беруді талдау

1. 1. Қазақстанның қазіргі несиелік жүйесін талдау

Тәуелсіздік жылдары Қазақстан Республикасының экономика саласында түбегейлі түрлендіру жаңғырулары жүзеге асты. 2002 жылы АҚШ пен Еуропалық Одақ Қазақстанға нарықты экономикасы бар ел мәртебесін берді.

Экономикалық реформалар мен ішкі нарықтардың ашықтығы қазақстандық өндірісшілерді, нарықтық жүйеге үйлескен алдыңғы қатарлы технологиялары, жоғары білікті кадрлары бар және әрбір кәсіпорынның мүддесін мемлекет қорғайтын шетелдік компаниялармен қатаң бәсекелестік жағдайларға қойды. Олар, әрине, Қазақстан Республикасының қаржылық секторынада қатысты. Қалыптасушы және дамушы процесс ретінде, ақшалы қаржылы жүйе эволюцияның жоғары қарқындылығында болады. Құрылымының динамизмі, өсу параметрлері, экономикалық реформаларының қарқындылықтары бойынша Қазақстан ТМД басқа елдерінен көп алда, Еуропадағы, Америкадағы және Оңтүстік Шығыс Азиядағы бұрыннан тұрақтанған қаржылық жүйеден бастапқы артта қалуын біртіндеп қысқартуда.

Қазіргі уақытта ақшалы қаржылы жүйенің қазақстандық моделі қалыптасуда. Оның негізгі ерекшеліктері келесі ережелермен қортындыланады:

1. ҚР құрылатын ақшалы қаржылы жүйенің моделі елдің өзіндік ерекшелігіне дүниежүзілік тәжірибенің бейімделуіне негізделген. Сірә, отандық ғалымдар мен мамандардың ұсыныстары мен әзірлемелері назар аудартады.

ҚР қаржылы секторлық моделі, ең болмағанында, германиялық және норвегиялық модельдердің жалпы алғандағы түріне келеді. Сонымен қатар, ол елдің экономикалық, әлеуметтік, этномәдениеттік және геосаясаттық ерекшеліктерін көрсетеді. Қазақстан Республикасын германиялық модельмен басқада қаржылық институттар арасында банкілік сектордың жетекші ролі, корпоративтік инвесторлардың басым мәнділігі жақындастырады. Бұл жағдай біздің елімізді көпшілікке танытған жағдай болды.

Мемлекеттік ақшалай несиелі және қаржы саясаты көп жағдайда батыс еуропалық тәжірибелерді қолдануға бағдарланған, бәрінен бұрын германиялық тәжірибені. Дегенмен, менің көзқарасымда, ұлттық экономикада қаржылық ағымға қызмет көрсететін, қаржылық қатынастың құрылуының норвегиялық практикасын толығырақ қолдануға көп мән берілмей келеді, бұл жүйе капиталдың елдер аралық қозғалысына белсенді араласуға қабілетті: шет елдік (ең алдымен көрші мемлекеттерге) нарықтарға шығу жолыменде, шетелдік инвестицияларды тарту жолыменде.

Банкілік сектордың ролі маңызды өзгереді, ол ЖІӨ (жалпы ішкі өнім) өсуінің байсалды факторы болады. Олардың қажетсінулеріне экономиканың нақты секторының қызмет көрсетуі туралы дәстүрлі көрініс шектеулі, толық емес болды. Бір жағдайларда қаржылық және өндірістік капиталдың қосылысуының қарама қайшы процестері өтетін, қазіргі жағдайларда, тәуекелділіктің нақты бағалануымен бағалы қағаздарға инвестициялаудың қаржылық секторы, ақшалай қаражатты банкілерге салу процесінің басымдылығы байқалады. Осының нәтижесінде, жәнеде жоғары инфляция кезеңінде коммерциялық банкілердің қарқынды дамуының салдарынан, елде қаржылық делдалдар арасында банкілік жүйенің бастаушы (лидерлік) жағдайы жасалды. Олардың үлесіне барлық активтардың 78% жатады. ⁵

Қағида бойынша, банкілік жүйенің пассивтері ТМД елдеріндегі ақшалай несиелік жүйелердің практика жүзіндегі жалғыз құрамасы.

Байқағанымыздай, банкілік жүйелердің пассивтері, Ресей мен Беларуссияны қоспағанда, барлық елдердегі ЖІӨ - нің өсуіне қарағанда жылдамырақ жоғарылайды, соған қарамастан, олар 83% - тен аспайды.

2004 жылдың 1 сәуіріндегі жағдай бойынша республикада 35 екінші дәрежелі банктер қызмет етеді, оның ішінде біреуі мемлекеттік (ААҚ «Қазақстанның тұрғын үй құрылысының жинақ банкісі»), 16 - сы шетелдік қатысумен (10 еншілес банктерді, Қазақстан Республикасының резидент емес банктерін қосқанда) және АҚ «Қазақстанның даму банкісі».

Екінші дәрежелі 24 банкілердің филиалдық желісі бар, банкілер филиалының жалпы саны -354 (есеп беру айында 4 филиалды ашуға келісім беріліп, 5 филиалды ашуға берілген келісімдер қайта шақырылып алынды), оның ішінде АҚ «Қазақстан Халық Банкі» - 149 филиалы, ААҚ «Қазақстан Наурыз Банкі» - 22 филиалы, АҚ «Банк ТұранӘлем» - 22 филиалы туралы.

Банкі орналасқан жерден сыртта 21 банкінің есептесу кассалық бөлімдері бар. ЕКБ (есептесу-кассалық бөлім) жалпы саны - 1 037 (есеп беру айында 9 ЕКБ ашуға келісім беріліп, 4 ЕКБ ашуға берілген келісімдер қайта шақырылып алынды), оның ішінде ЕКБ саны АҚ «Қазақстан Халық Банкі» - 380, АҚ «Банк ТұранӘлем» - 192.

Республикада 20 шет ел банкілерінің өкілдіктері ашылды.

2004 жылдың наурыз айы бойынша банкілік сектордың жиынтық есепті меншікті капиталы 4, 3 млрд. тенгеге (1, 76%) өсті және 249, 1 млрд. тенгені құрады.

Банктердің жиынтық активтері бүгінгі күндері 1 785, 6 млрд тенгені құрайды.

Банктердің несиелік портфелі, банкілер аралық қарыздарды есепке алғанда, есеп беру кезеңінде 33 млрд. тенгеге (2, 89%) артты және 1 174, 5 млрд. тенгеге дейін жетті.

Банктердің несиелік портфелінің сапасы 2004 жылдың 1 сәуіріндегі жағдайы бойынша айтарлықтай өзгерген жоқ, және стандартты несиелер үлесі - 62, 8%, күмәнді несиелер -34, 6%, үмітсіз несиелер - 2, 6% құрады. 2004 жылдың 1 наурызындағы жағдайы бойынша стандартты несиелер үлесі - 62, 2%, күмәнді несиелер -35, 4%, үмітсіз несиелер - 2, 4% құрады.

Заңды және жеке тұлғалардан банкілердің тартуы арқылы келген салым ақшаның жалпы сомасы (банкілер мен халықаралық қаржылар ұйымын қоспағанда), 1 075, 3 млрд. тенгені құрады, өткен аймен салыстырғанда 9, 2% жоғарылады. Оның ішінде заңды тұлғалардың салым ақшаларының саны 716, 8 млрд. тенгені құрайды, 13, 4%-ке арнайы тағайындалған еншілес ұйымдардың салым ақшасы есебінен өсе отырып.

Екінші дәрежелі банкілердің табыстарының жиынтық сомасы 2004 жылдың 1 сәуіріне 71, 8 млрд. тенгені құрады, осыған ұқсас өткен кезеңнің көрсеткішінен 4% - ке артты.

1995 жылдың қаңтарынан бері банкілік жүйенің сан бойынша қусырылуы (қысқарту) басталды, оның негізгі мақсаты республиканың банкілік жүйесінің сенімділігін арттыру болып табылады. Банкілерді қусыру Ұлттық банкінің талаптарын қатаңдату, банкілер арасындағы бәсекелестікті күшейту жолымен іске асырылды. Ұлттық банкінің негізгі міндеті, дүниежүзілік стандарттарға жуықтайтын барлық банкілердің қызметін сапалы жақсарту және банкілер топтарын (10-15) қалыптастыру болады.

Айта кететін жайт, тек жаңа қаржылық институттар құру және қолданудағы институттардың тиімділігін жоғарылату ғана, экономиканың әртүрлі салаларының кәсіпорындарының ары қарай өсуіне итермелейді.

1. 2. Кәсіпкерлік фирмаларды несиелендіру ерекшеліктері

Тұрақты экономикалық өсу этапында тұрып, Қазақстан әлуетті инвесторлармен қаражаттың белсенді салымына өте мұқтаж. Осындай инвесторлардың бірі болып, бірнеше жылдар қатарында жеткілікті тұрақты дамып келе жатқан банкілік сектор табылады. Сонымен қатар, банкілердің ресурстық базасының өсуінің жоғары қарқындылығының арқасында, банкілік несиелендіру процесі екпінді жандандырылады.

Соңғы жылдары макроэкономикалық жағдайлардың жақсаруы және қаржылық нарықтың тұрақты дамуының сақталуы фонында экономиканың көптеген секторларында өндірістің позитивті өсуі жалғасуда. Нақты сектордың көптеген кәсіпорындарының қызметтері жақсаруда, тауарлар мен қызмет көрсетуді өткізу дұрысталды, айналым қаражаттары жоғарылады.

Жалпы, халықтың тұрмыс жағдайы жоғарылады, тұрғындардың табыстары жайлап өсуде, жинақтау үшін еркін ресурстар көбірек пайда бола бастады. Сөзсіз, осының бәрі біздің еліміздің кәсіпорындары мен тұрғындарының несиені өтеу қабілеттіліктеріне оң әсер етті. Банкілік несиелерге әлуетті тапсырыс жоғарылады.

Сонымен қатар, Қазақстандағы несиелендірудің белсенді дамуының анықтаушы факторлары қатарына келесілерді жатқызуға болады:

“Несиеге өмір сүруге” қорықпайтын тұрғындар саны көбейді;
банктердің сыйақылық мөлшерлемелері төмендеу тенденциясына ие;
Несиелендірудің жаңа түрлерін ұсынуда банкілер өз қызметтерін едәуір жандандырды;
Экономикалық өсудің жоғары қарқындылығы тұрақты түрде ақша қаражатының жетіспеушілігімен қатар жүреді. .

Осы жағдайларда банкілер жаңа несиелендіру спектрін кеңейтті және берілетін несиелер көлемін көбейтті, ал несие беру олардың көрсететін қызметтерінің басымдылықты түрі болды.

Соңғы үш жылдың ішінде, экономикадағы банкілер несиелерінің көлемі бірнеше есеге жоғарылады және 2004 жылдың наурыз айының аяғына 974, 6 млрд. тенгені құрады.

Қазіргі кезде банктер активтерінің 60% - ке жуығы экономиканы несиелендіруге бағытталған. Отандық банктердің (орта есеппен 32 млн. АҚШ долларына жуық) жеткілікті жоғары капиталдандырылғанын еске алсақ, несиелердің мұндай қатынастары әмбебап банкілер үшін дұрыс, оның активтеріндегі несиелер үлесі 60 65 % болады.

Қазіргі күнде Қазақстандағы несиелік нарық келесі беталыстармен сипатталады.

Экономикадағы банктер несиелері бойынша негізгі қарыздың жалпы көлемі ақпан айында 4%-ке көбейді (жыл басынан 3, 6%-ке) және 1 трлн. тенгені (7, 3 млрд. АҚШ долл. ) құрады.

2003 жылдың ішінде байқалған, ұлттық валютаның нығаюы тенгемен берілетін несиелердің артуына және соған сәйкес несиелік салымдардың долларлану дәрежесінің төмендеуіне әкелді, бұл бәрінен бұрын тенге бағамының АҚШ долларына қатынасы бойынша нығаюымен түсіндіріледі. Несие алған жағдайда, қарызгерге, несиені алған шетелдік валютаның бағамының төмендеуі тиімді болады. Қазіргі уақыттағы жағдайда, көптеген қарызгерлер үшін ең дұрысы шешімді тенге пайдасына қабылдау болып табылады.

Ұлттық валютадағы несиелер 2, 0% -ке өсті және 460, 5 млрд. тенге құрайды, ал шетелдік валютадағы несиелер 5, 7%-ке өсіп, 552, 7 млрд. тенгені (4 млрд. АҚШ долл. ) құрады (1 кесте. )

Кесте 1.

Ұлттық валютада банкілермен берілген несиелер*

12. 00: 12. 00

12. 01: 12. 01

12. 02: 12. 02

12. 03*: 12. 03*

01. 04: 01. 04

02. 04: 02. 04

03. 04: 03. 04

12. 00: 135317

12. 01: 141 284

12. 02: 211 862

12. 03*: 435 436

01. 04: 451 501

02. 04: 460 461

03. 04: 484 575

ұлттық

валютада:

12. 00: 126 709

12. 01: 129 818

12. 02: 190 173

12. 03*: 388 320

01. 04: 402 195

02. 04: 409 100

03. 04: 430 427

Банкілік

емес заңды тұлғаларға

12. 00: 8 608

12. 01: 11 466

12. 02: 21689

12. 03*: 47 116

01. 04: 49 306

02. 04: 51 361

03. 04: 54 148

жеке

тұлғаларға

* http://www. nationalbank. kz/

Сонымен қатар қысқа мерзімді несиелермен салыстыру бойынша орта- және ұзақ мерзімді несиелердің өсуі жалғасуда екенін айта кету керек (2 кесте) .

2 кесте. Банкілермен берілген қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді несиелер*

12. 00: 12. 00

12. 01: 12. 01

12. 02: 12. 02

12. 03*: 12. 03*

01. 04: 01. 04

02. 04: 02. 04

03. 04: 03. 04

12. 00:

12. 01:

12. 02:

12. 03*:

01. 04:

02. 04:

03. 04:

: Несиелердің жалпы сомасынан:

12. 00: 143 195

12. 01: 241 135

12. 02: 289 014

12. 03*: 369 775

01. 04: 363 187

02. 04: 372 473

03. 04: 367 333

: Қысқа мерзімді

12. 00: 133 023

12. 01: 248 682

12. 02: 383 393

12. 03*: 608 350

01. 04: 611 433

02. 04: 640 719

03. 04: 669 303

: Ұзақ мерзімді

http ://www. nationalbank. kz/

Ұзақ мерзімді несиелер 4, 8% -ке өсті және 640, 7 млрд. тенге болды, қысқа мерзімді несиелер 2, 6%-ке өсіп, 372, 3 млрд. тенгені құрады. Ұзақ мерзімді несиелердің меншікті салмағы қаңтар айымен салыстырғанда 62, 7% -тен 63, 2%-ке дейін жоғарылады.

Ұзақ мерзімді несиелердің басымды өсуі, бәрінен бұрын, экономикалық субъектілердің ертеңгі күніне деген сенімділігінің артуы туралы және жалпы экономикалық жағдайдың тұрақталғанын байқатады. Өз кезегінде, дәл осы экономика тұрақтылығы шетелдік инвесторлар үшін, өзінің қызметін көрсету үшін мемлекетті таңдау кезінде ең басты факторлардың бірі болады.

Біздің экономикамызға деген сенімділіктің жоғарылауы, біздің халақаралық рейтингіміздеде өзінің қолдауын тауып отыр. ТМД территориясында бірінші болып Қазақстан инвестициялық деңгейдің рейтингісін алды, бұл отандық коммерциялық банкілерге бірлестірілген қарыздар көлемін жоғарылатуға әсер етеді, яғни, елдің ішінде олардың несиелік қызметінің жандануына ықпал етеді.

Ал қарызгерлер түрлері бойынша несиелердің құрылымына келетін болсақ, несиелендіру қызметінің нарығында банкілердің негізгі қарызгері болып, бұрынғыша, корпоративтік тапсырыскерлер қалады. Олардың үлесіне 2004 жылдың 1 мамырындағы күй бойынша барлық несиенің 90, 4% - ті келеді ( 3 кесте) .

3 кесте

Қарызгерлер түрлері бойынша несиелердің құрылымы

кезең соңында, млн. тенгемен

12. 00: 12. 00

12. 01: 12. 01

12. 02: 12. 02

03. 03: 03. 03

12. 03*: 12. 03*

01. 04: 01. 04

02. 04: 02. 04

03. 04: 03. 04

12. 00: 261570

12. 01: 459002

12. 02: 613793

03. 03: 632166

12. 03*: 856345

01. 04: 850629

02. 04: 881034

03. 04: 896188

Банкілік

емес заңды тұлғаларға

12. 00: 14647

12. 01: 30815

12. 02: 58614

03. 03: 64486

12. 03*: 121780

01. 04: 123992

02. 04: 132158

03. 04: 140449

жеке

тұлғаларға

12. 00:

12. 01:

12. 02:

03. 03:

12. 03*:

01. 04:

02. 04:

03. 04:

12. 00: 276218

12. 01: 489817

12. 02: 672407

03. 03: 696653

12. 03*: 978125

01. 04: 974621

02. 04: 1013192

03. 04: 1036637

: Барлығы несиелер

* http://www. nationalbank. kz/

Экономиканың салалары бойынша банктік несиелендірудің қалыптасқан басымдылығына келер болсақ, бұл жерде өнеркәсіпке, ауыл шаруашылығына және құрылысқа бағытталған несиелердің өсімі басқа секторларға берілетін несиелердің өсу қарқынынан басым түседі (4 кесте) .

4 кесте Экономиканың салалары бойынша банктік несиелер

кезең соңында, млн. тенгемен

12. 00: 12. 00

12. 01: 12. 01

12. 02: 12. 02

12. 03**: 12. 03**

01. 04: 01. 04

02. 04: 02. 04

03. 04: 03. 04

12. 00:

12. 01:

12. 02:

12. 03**:

01. 04:

02. 04:

03. 04:

: Барл. сала бойынша

12. 00: 276218

12. 01: 489817

12. 02: 672407

12. 03**: 978125

01. 04: 974621

02. 04: 1013192

03. 04: 1036637

: экономикалар

12. 00:

12. 01:

12. 02:

12. 03**:

01. 04:

02. 04:

03. 04:

: оның ішінде:

12. 00: 84283

12. 01: 166814

12. 02: 230786

12. 03**: 273641

01. 04: 271507

02. 04: 281463

03. 04: 274954

: Өнеркәсіп

12. 00:

30, 5

25880

12. 01:

34, 1

50600

12. 02:

34, 3

76717

12. 03**:

28, 0

117354

01. 04:

27, 9

110989

02. 04:

27, 8

109227

03. 04:

26, 5

105523

Меншікті салмақ, %

Ауыл шаруашылығы

12. 00: 9, 4

12. 01: 10, 3

12. 02: 11, 4

12. 03**: 12, 0

01. 04: 11, 4

02. 04: 10, 8

03. 04: 10, 2

: Меншікті салмақ, %

12. 00: 11958

12. 01: 22991

12. 02: 42700

12. 03**: 75178

01. 04: 78491

02. 04: 81090

03. 04: 87222

: Құрылыс

12. 00: 4, 3

12. 01: 4, 7

12. 02: 6, 4

12. 03**: 7, 7

01. 04: 8, 0

02. 04: 8, 0

03. 04: 8, 4

: Меншікті салмақ, %

12. 00: 16509

12. 01: 21112

12. 02: 20262

12. 03**: 31453

01. 04: 30471

02. 04: 32906

03. 04: 37934

: Көлік

12. 00: 6, 0

12. 01: 4, 3

12. 02: 3, 0

12. 03**: 3, 2

01. 04: 3, 1

02. 04: 3, 2

03. 04: 3, 6

: Меншікті салмақ, %

12. 00: 5895

12. 01: 11629

12. 02: 12777

12. 03**: 7730

01. 04: 7539

02. 04: 7288

03. 04: 10019

: Байланыс

12. 00: 2, 1

12. 01: 2, 4

12. 02: 1, 9

12. 03**: 0, 8

01. 04: 0, 8

02. 04: 0, 7

03. 04: 1, 0

: Меншікті салмақ, %

12. 00: 91839

12. 01: 151317

12. 02: 197846

12. 03**: 276731

01. 04: 274750

02. 04: 287822

03. 04: 296326

: Сауда

12. 00: 33, 3

12. 01: 30, 9

12. 02: 29, 4

12. 03**: 28, 3

01. 04: 28, 2

02. 04: 28, 4

03. 04: 28, 6

: Меншікті салмақ, %

12. 00: 39853

12. 01: 65353

12. 02: 91318

12. 03**: 196038

01. 04: 200874

02. 04: 213398

03. 04: 224659

: Басқалары

12. 00: 14, 4

12. 01: 13, 3

12. 02: 13, 6

12. 03**: 20, 0

01. 04: 20, 6

02. 04: 21, 1

03. 04: 21, 7

: Меншікті салмақ, %

12. 00: Қысқа мерзімді несиелер

12. 00:

12. 01:

12. 02:

12. 03**:

01. 04:

02. 04:

03. 04:

: Барл. сала бойынша

12. 00: 143195

12. 01: 241135

12. 02: 289014

12. 03**: 369775

01. 04: 363187

02. 04: 372473

03. 04: 367333

: экономикалар

12. 00:

12. 01:

12. 02:

12. 03**:

01. 04:

02. 04:

03. 04:

: оның ішінде:

12. 00: 42772

12. 01: 82845

12. 02: 81537

12. 03**: 100256

01. 04: 97822

02. 04: 96928

03. 04: 89754

: Өнеркәсіп

12. 00: 12669

12. 01: 24 527

12. 02: 35 508

12. 03**: 45 345

01. 04: 40 500

02. 04: 39 884

03. 04: 38 229

: Ауыл шаруашыл.

12. 00: 4328

12. 01: 9419

12. 02: 13 736

12. 03**: 25 362

01. 04: 26 043

02. 04: 26 094

03. 04: 28 126

: Құрылыс

12. 00: 3553

12. 01: 6 245

12. 02: 7 055

12. 03**: 8 845

01. 04: 7 764

02. 04: 7 901

03. 04: 7 390

: Көлік

12. 00: 5473

12. 01: 9 552

12. 02: 9 777

12. 03**: 1 285

01. 04: 1 391

02. 04: 1 230

03. 04: 3 894

: Байланыс

12. 00: 57366

12. 01: 85 089

12. 02: 113 609

12. 03**: 146 261

01. 04: 143 906

02. 04: 151 051

03. 04: 154 628

: Сауда

12. 00: 17033

12. 01: 23 457

12. 02: 27 793

12. 03**: 42 420

01. 04: 45 762

02. 04: 49 385

03. 04: 45 313

: Басқалары

12. 00: Ұзақ мерзімді несиелер

12. 01:

12. 00:

12. 01:

12. 02:

12. 03**:

01. 04:

02. 04:

03. 04:

: Барл. сала бойынша

12. 00: 133023

12. 01: 248682

12. 02: 383393

12. 03**: 608350

01. 04: 611433

02. 04: 640719

03. 04: 669303

: экономикалар

12. 00:

12. 01:

12. 02:

12. 03**:

01. 04:

02. 04:

03. 04:

: оның ішінде:

12. 00: 41511

12. 01: 83968

12. 02: 149249

12. 03**: 173385

01. 04: 173685

02. 04: 184534

03. 04: 185200

: Өнеркәсіп

12. 00: 13211

12. 01: 26073

12. 02: 41209

12. 03**: 72010

01. 04: 70488

02. 04: 69343

03. 04: 67294

: Ауыл шаруашыл.

12. 00: 7630

12. 01: 13572

12. 02: 28964

12. 03**: 49817

01. 04: 52448

02. 04: 54996

03. 04: 59097

: Құрылыс

12. 00: 12956

12. 01: 14867

12. 02: 13208

12. 03**: 22608

01. 04: 22707

02. 04: 25005

03. 04: 30544

: Көлік

12. 00: 422

12. 01: 2077

12. 02: 3000

12. 03**: 6444

01. 04: 6148

02. 04: 6058

03. 04: 6125

: Байланыс

12. 00: 34473

12. 01: 66229

12. 02: 84238

12. 03**: 130469

01. 04: 130844

02. 04: 136771

03. 04: 141698

: Сауда

12. 00: 22820

12. 01: 41896

12. 02: 63525

12. 03**: 153618

01. 04: 155113

02. 04: 164014

03. 04: 179347

: Басқалары

* http://www. nationalbank. kz/

Осыған қарамастан, банкілермен берілетін несиелердің басым массасы қарызгерлермен саудалық операцияларды жүргізуге қолданылады және олардың меншікті самағы қазіргі кезде жеткілікті жоғары болып табылады, 28, 6 %.

Нарықты экономикаға өту жағдайларында, бүкіл дүниежүзіндегі сияқты, шағын бизнестің дамуына үлкен көңіл бөлінеді.

Шағын кәсіпкерлік субъектілеріне банкілермен берілетін несиелер бір ай ішінде 6, 8% - ке жоғарылады, сөйтіп 205, 3 млрд. тенгені құрады.

Салалар қазындығындағы шағын кәсіпкерлік субъектілер үшін мөлшерлеме мониторингі 2003 жылдың мамыр айынан бастап жүргізіле бастады. Осы уақыт ішінде мөлшерлемелер келесідей түрде өзгерді (5 кесте) .

5 кесте

Шағын кәсіпкерлік субъектілеріне банкілерден берілетін несиелер және солар бойынша салалар қазынасындағы сыйақы мөлшерлемелері 2003-2004

жылдар кезеңінде*.

Сала: Сала

мамыр: мамыр

2003ж.: 2003ж.

желтоқсан: желтоқсан

2003ж.: 2003ж.

наурыз: наурыз

2004ж.: 2004ж.

Сала:

мамыр:

Берілген көлем

млн. тенге

2003ж.: Сыйақы мөлшерлемесі, %

желтоқсан:

Берілген көлем,

млн. тенге

2003ж.: Сыйақы мөлшерлемесі, %

наурыз:

Берілген көлем,

млн. тенге

2004ж.: Сыйақы мөлшерлемесі, %

Сала: Өнеркәсіп

мамыр: 4632, 1

2003ж.: 17, 0

желтоқсан: 3659, 1

2003ж.: 16, 5

наурыз: 4754, 0

2004ж.: 14, 8

Сала: Ауыл шаруашыл.

мамыр: 4086, 4

2003ж.: 15, 6

желтоқсан: 5602, 5

2003ж.: 15, 3

наурыз: 5449, 3

2004ж.: 14, 8

Сала: Құрылыс

мамыр: 2879, 7

2003ж.: 18, 4

желтоқсан: 2450, 5

2003ж.: 15, 6

наурыз: 7966, 5

2004ж.: 14, 9

Сала: Көлік

мамыр: 290, 5

2003ж.: 17, 7

желтоқсан: 721, 3

2003ж.: 17, 4

наурыз: 441, 1

2004ж.: 16, 8

Сала: Байланыс

мамыр: 94, 2

2003ж.: 16, 4

желтоқсан: 52, 8

2003ж.: 13, 0

наурыз: 82, 5

2004ж.: 14, 4

Сала: Сауда

мамыр: 27006, 0

2003ж.: 17, 1

желтоқсан: 19978, 2

2003ж.: 16, 0

наурыз: 31194, 6

2004ж.: 15, 0

* http://www. nationalbank. kz/

Бесінші кестеден көргеніміздей, сыйақы мөлшерлемесі өткен кезеңде, барлық салаларда едәуір төмендеді. Бұл төмендеу, салыстырмалы жоғары несиелік тәуекелділікке қарамастан, шағын кәсіпкерлік субъектілерімен несиелендіру операциялары бойынша банкілер жұмыстарының жандануымен байланысты. Несиелендіру көлемінің маңызды артуы практика жүзінде барлық салаларда болды (байланыс саласынан өзгесінде) . Сонымен қатар, бұл позитивтік өзгеріс, шағын кәсіпкерлікті несиелендіру процесіне көптеген банкілердің тартылуымен байланысты. Бұрын банкілер мүмкіндігінше ірі тапсырыскерлерді тартуға тырысатын, қазіргі кезде бұл жағдай өзгеріп келеді. Бұл нарықтың мейлінше молыққанын және соның арқысында оның табиғи әртараптануын көрсетеді.

Сонымен қатар, шағын бизнесті несиелендірудің жағдайының мәнді жақсаруы, тек қана банкілік тәуекелдіктің сақтандыру жүйесі жұмыс істегенде болады. Осыған байланысты Үкіметке Ұлттық Банкімен келесідей ұсыныс жасалынды: шағын кәсіпкерліктің дамуы Қорына осы функцияларды кіргізу.

Қазіргі кезде несиелер сапасы оң деп бағаланады. Банкілердің жинақты несиелік портфеліндегі стандартты несиелер үлесі 68, 9%, үмітсіз несиелер - 1, 7%, күмәнді несиелер - 29, 4% (6 кесте) .

6 кесте

Банкілердің жинақты несиелік портфелінің сапасын сипаттайтын көрсеткіштердің өзгеруі, %

кезең соңында*.

Сыныпталатын несиелердің портфелдегі үлесі: Сыныпталатын несиелердің портфелдегі үлесі

Желт.2000:

Желт.

2000

Маусым 2001: Маусым 2001

Желт.2001:

Желт.

2001

Маусым 2002: Маусым 2002

Желт.2002:

Желт.

2002

Қыркүй. 2003: Қыркүй. 2003

Наурыз2004:

Наурыз

2004

Сыныпталатын несиелердің портфелдегі үлесі: Стандартты

Желт.2000: 60, 8

Маусым 2001: 46, 9

Желт.2001: 55, 3

Маусым 2002: 70, 0

Желт.2002: 76, 8

Қыркүй. 2003: 74, 6

Наурыз2004: 68, 9

Сыныпталатын несиелердің портфелдегі үлесі: Күмәнді

Желт.2000: 34, 7

Маусым 2001: 47, 3

Желт.2001: 39, 2

Маусым 2002: 24, 9

Желт.2002: 21, 2

Қыркүй. 2003: 23, 7

Наурыз2004: 27, 9

Сыныпталатын несиелердің портфелдегі үлесі: Үмітсіз

Желт.2000: 4, 5

Маусым 2001: 5, 8

Желт.2001: 5, 5

Маусым 2002: 5Д

Желт.2002: 2, 0

Қыркүй. 2003: 1, 7

Наурыз2004: 1, 7

* http://www. nationalbank. kz/

Қазіргі күндері банкілер қарызгерлерінің негізгі массасы бұл барынша пайдалы жұмыс істейтін, тексерілген кәсіпорындар.

Келешекте экономиканың нақты секторының негізгі салаларының өсуінің позитивтік беталысы және қаржылық нарықтағы жағдайдың тұрақтылығы, сонымен қатар инфляция қарқынының төмендеуі мен тенгені айырбастау бағамының төмендеуі қарызгерлердің несиелік қабілеттілігіне ыңғайлы ықпал етеді.

Сонымен, өткен жылдары, отандық несиелік нарықтың жұмыс істеуінің сандықта, сапалықта көрсеткіштерінде маңызды табыстарға қол жетті. Осыған байланысты айта кететін нәрсе, экономиканы несиелендірудің жандануына Ұлттық Банкінің қосатын үлесі өте зор.

Мысалы, Ұлттық Банкі коммерциялық банк өкілдерімен кезекті кездесулер ұйымдастырып тұрды. Сонымен қатар, банкілер несиелері бойынша сыйақы мөлшерлемесін төмендетуге арналған, экономикалық алғы шарттардың баяндалуымен хаттар жіберілді.

Ақпан айында несиелер бойынша сыйақының орташа өлшемді мөлшерлемесі, банкілік емес заңдық тұлғаларға ұлттық валютада 14, 8% (қаңтарда - 15, 0%), жеке тұлғалар несиелері бойынша - 22, 1% (19, 4%) құрады.

Ұлттық Банкінің қайта қаржыландыруының ресми мөлшерлемесі төмендеді (өазір ол 7% құрайды) . Осы проблема бойынша жұмысшы топ құрылды және қазір ол жұмыс атқаруда, оның мүшелері банктер өкілдері, Ұлттық Банк өкілі, сонымен бірге Үкімет өкілдері.

Экономиканың нақты секторына банкімен берілген несиелер көлемінің өсу фонында, несиелер бойынша сыйақы мөлшерлемелерінің қозғалысын көрсететін келесі беталыстар орын алады.

Жалпы, несиелер бойынша мөлшерлемелер соңғы үш жылда төмендеу беталысында болды ( 7 кесте) .

7 кесте Банкілік несиелер бойынша сыйақы мөлшерлемелерінің динамикасы

Желт. 2001г.: Желт. 2001г.

Желт. 2002г.: Желт. 2002г.

Желт. 2003г.: Желт. 2003г.

Қаңтар 2004г.: Қаңтар 2004г.

Ақпан 2004г.: Ақпан 2004г.

Наурыз2004г.:

Наурыз

2004г.

: Берілгені, барлығы

Желт. 2001г.: 14, 2

Желт. 2002г.: 13, 4

Желт. 2003г.: 12, 8

Қаңтар 2004г.: 14, 0

Ақпан 2004г.: 13, 1

Наурыз2004г.: 13, 4

: Банкілік емес заңды тұлғаларға

Желт. 2001г.: 13, 9

Желт. 2002г.: 13, 0

Желт. 2003г.: 12, 2

Қаңтар 2004г.: 13, 6

Ақпан 2004г.: 12, 3

Наурыз2004г.: 12, 7

: Жеке тұлғаларға

Желт. 2001г.: 21, 6

Желт. 2002г.: 18, 7

Желт. 2003г.: 18, 6

Қаңтар 2004г.: 17, 8

Ақпан 2004г.: 18, 5

Наурыз2004г.: 18, 6

: Ұлттық валютада

Желт. 2001г.: 15, 8

Желт. 2002г.: 14, 6

Желт. 2003г.: 15, 5

Қаңтар 2004г.: 75, 5

Ақпан 2004г.: 15, 8

Наурыз2004г.: 15, 6

: Банкілік емес заңды тұлғаларға

Желт. 2001г.: 15, 3

Желт. 2002г.: 14, 1

Желт. 2003г.: 14, 9

Қаңтар 2004г.: 15, 0

Ақпан 2004г.: 14, 8

Наурыз2004г.: 14, 9

: Жеке тұлғаларға

Желт. 2001г.: 24, 5

Желт. 2002г.: 21, 5

Желт. 2003г.: 20, 3

Қаңтар 2004г.: 19, 4

Ақпан 2004г.: 22, 1

Наурыз2004г.: 21, 4

: Шетелдік валютада

Желт. 2001г.: 13, 4

Желт. 2002г.: 12, 6

Желт. 2003г.: 10, 6

Қаңтар 2004г.: 12, 5

Ақпан 2004г.: 10, 8

Наурыз2004г.: 10, 7

: Банкілік емес заңды тұлғаларға

Желт. 2001г.: 13, 1

Желт. 2002г.: 12, 3

Желт. 2003г.: 10, 1

Қаңтар 2004г.: 12, 1

Ақпан 2004г.: 10, 2

Наурыз2004г.: 9, 9

: Жеке тұлғаларға

Желт. 2001г.: 19, 6

Желт. 2002г.: 17, 1

Желт. 2003г.: 16, 7

Қаңтар 2004г.: 15, 9

Ақпан 2004г.: 15, 2

Наурыз2004г.: 15, 8

* http://www. nationalbank. kz/

Бұл төмендеу негізінен Қазақстанның банкілік қызмет көрсету нарығының біртіндеп молығуымен байланысты, яғни нарықтағы бәсекелестіктіңде өсуімен. Дегенмен, бұл төмендеуге, несиелендірудің оңтайлы жағдайларын құруға бағытталған мемлекеттік шараларда әсер етті. Жекелеп айтсақ, Ұлттық Банкімен қайта қаржыландырудың ресми мөлшерлемесі төмендетілді, ол бүгінүі күні 7, 0% болады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.