Қазақ әдебиеті тарихы пәні



1. Әдебиет тарихы – әдебиет тану ғылымының құрандас, негізгі бір бөлімі екені мәлім. Ал, әдебиет тарихы пәні марксизм – ленинзм ілімін басшылыққа ала отырып, көркем әдебиеттің даму процесін қоғамдық өмірдің нақты жағдайымен байланысты түрде алып зерттейді.
Қазақ әдебиеті тарихы – қазақ халқының қадым замандардан бастап, бүгінгі күнге дейін жасаған көркем әдебиет туындыларын қамтиды.
Қазақ халқының құрылуына негіз болған ру – тайпалар көне замандардан – ақ қазіргі Қазақстанды, Орта Азияны, Еділ бойы мен Каспий жағалауларын мекен етті.
Қазақ халқын құраған осы ру – тайпалар кезінде өзбек, қырғыз, азербайжан, түрікмен, ұйғыр, қарақалпақ, башқұрт, татар халықтарының этникалық құрамына енген ру – тайпалармен аралас көршілес отырып өмір сүргені белгілі.
Бұл сөзімізге орыс, белорус, украин халықтарының жазба әдебиетінің ертедегі тілі толық дәлел.
Бұл халықтардың ежелгі дәуірдегі әдеби шығармалары қазіргі орыс, белорус, украин халықтарына түсініксіз булгар тілінен тараған церковно – славян тілінде жазылған. Ал орта ғасырдағы француз әдебиетінің басым көпшілігі қазіргі французға түсініксіз латын тілінде жазылып келгені мәлім. Оның үстіне, қазақ әдебиетінің ежелгі дәуіріне қатысты әдеби ескерткіштер көне түркі, шағатай, ұйғыр, араб, парсы тілдерінде жазылған.
Түркі тектес халықтардың ежелгі мәдени, әдеби және тілдік мұраларын ұзақ жылдар бойы сарыла зерттеген Е.Э.Бертельс, А.Н.Самойлович, С.Е. Малов, И.В.Стеблева, Ә.Н.Нәтіп сияқты есімдер мәшһүр совет ғалымдары қазіргі түркі тектес халықтардың рі – ұлттық дәуірді бәріне ортақ жазу – сызуы әліппесі, мәдениеті, тілі, әдебиеті болған деп санайды.

Пән: Әдебиет
Жұмыс түрі:  Материал
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:   
Қазақ әдебиеті тарихы пәні
1. ХІІІ – ХV ғасырдағы әдебиет
2. Ауыз әдебиеті мен жазба әдебиет арасындағы байланыс.

1. Әдебиет тарихы – әдебиет тану ғылымының құрандас, негізгі бір
бөлімі екені мәлім. Ал, әдебиет тарихы пәні марксизм – ленинзм ілімін
басшылыққа ала отырып, көркем әдебиеттің даму процесін қоғамдық өмірдің
нақты жағдайымен байланысты түрде алып зерттейді.
Қазақ әдебиеті тарихы – қазақ халқының қадым замандардан бастап,
бүгінгі күнге дейін жасаған көркем әдебиет туындыларын қамтиды.
Қазақ халқының құрылуына негіз болған ру – тайпалар көне замандардан
– ақ қазіргі Қазақстанды, Орта Азияны, Еділ бойы мен Каспий жағалауларын
мекен етті.
Қазақ халқын құраған осы ру – тайпалар кезінде өзбек, қырғыз,
азербайжан, түрікмен, ұйғыр, қарақалпақ, башқұрт, татар халықтарының
этникалық құрамына енген ру – тайпалармен аралас көршілес отырып өмір
сүргені белгілі.
Бұл сөзімізге орыс, белорус, украин халықтарының жазба әдебиетінің
ертедегі тілі толық дәлел.
Бұл халықтардың ежелгі дәуірдегі әдеби шығармалары қазіргі орыс,
белорус, украин халықтарына түсініксіз булгар тілінен тараған церковно –
славян тілінде жазылған. Ал орта ғасырдағы француз әдебиетінің басым
көпшілігі қазіргі французға түсініксіз латын тілінде жазылып келгені мәлім.
Оның үстіне, қазақ әдебиетінің ежелгі дәуіріне қатысты әдеби ескерткіштер
көне түркі, шағатай, ұйғыр, араб, парсы тілдерінде жазылған.
Түркі тектес халықтардың ежелгі мәдени, әдеби және тілдік мұраларын
ұзақ жылдар бойы сарыла зерттеген Е.Э.Бертельс, А.Н.Самойлович, С.Е. Малов,
И.В.Стеблева, Ә.Н.Нәтіп сияқты есімдер мәшһүр совет ғалымдары қазіргі түркі
тектес халықтардың рі – ұлттық дәуірді бәріне ортақ жазу – сызуы әліппесі,
мәдениеті, тілі, әдебиеті болған деп санайды.

2. ХІІІ – ХV ғасырлардағы әдебиет
Бұл кезең әдебиет тарихында Алтын Орда – Хорезм дәуірі деп те аталды.
Аталған дәуірдегі туындылар жалпы түркі әдеби тілінде жазылған.
Олар: кодекс куманинус (қыпшақ тілінің сөздігі), Хорезмидің Мухаббат –
наме дастаны, Насыридин Рабәузидің Қисса – сул Әнбля немесе Қиссауи
рабәузи жинағы Дүлбектің Жүсіп Зылиха, Сайфи Сарайидың Гүлістан бит –
түпін, Құтыптың қисрау шыпын дастандары. сондай-ақ Алтын Орда дәуірінде
жазылған тарихи мұралар шежіре – кітаптар да баршылық.
Қазақтің тұңғыш тарихшысы Хайдар Дулатидің Тарихи – и Рашиди,
Қадырғали Жасаиридің Жамиғат – таурих, Захириддин Бабырдың Бабыр – наме
атты шығармалыр аталмыш дәуірдегі әдебиеттің көрнекті үлгілері болып
табылады.
Кодекс күманикус. Бүкіл қыпшақ даласын, Орта Азия мен Шығыс Европа
жерлерінің көбін жаулап алу негізінде құрылған Алтын Орда мемлекеті нығайып
тұрған кезде қыпшақ тілі үстем тілге айналды.
Кодекс куманикус - Латын сөзі. бұл сөздің мән – мағынасы –
кумандардың кітабы. Қыпшақ тілінің сөздігі яки қыпшақ тілі туралы жинақ.
Бұл сөздік екі бөлімнен тұрады. Кітаптың бірінші бөлігінде – үш
бағана етіп жазылған. Латынша – парсыша – куманша сөздік берілген. Сөздікті
осылайша, үш бағаналы етіп құру өте қажет болған. Өйткені мұндай сөздік
қыпшақ даласына Батыс Европа елдерінен келгендер, яғни ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Абайдың қай тап ақыны екендігі
Тіл мәдениетінің сипаты
«Әдебиеттік оқу» пәнінің базалық мазмұны
Бастауыш мектепке арналған әдебиеттік оқытудың бағдарламасы
ҚАЗАҚ ӘДЕБИЕТІН ОҚЫТУ ӘДІСТЕМЕСІ
Әдебиет сабақтарында дарынды оқушылармен жүргізілетін жұмыстардың түрлері мен әдістемесі
Жиынтық бағалау рәсімдері
Қазақ тілі оқу пәні
Түркі халықтары әдебиеті
Әдебиет сабағында қолданылатын әдіс - тәсілдер жүйесімен танысу
Пәндер