АҚШ - Мемлекеттің территориясы,шекарасы,жағдайы
Америка Құрама Штаттары
Жоспар
1. Кіріспе
2. Негізгі бөлім
А)Мемлекеттің территориясы,шекарасы,жағдайы
Ә)Шаруашылығына жалпы сипаттама
Б)Аса ірі қалалары
3. Қорытынды
Америка Құрама Штаттары
Территориясының көлемі жөнінен АҚШ дүние жүзі елдері ішінде
төртінші орын алады. Оның құрамына үш бөліктен тұрады: 1.негізгі
територия (немесе АҚШ-тың өзі), ол шығыстан батысқа қарай 4,7 мың,
солтүстіктен оңтүстікке қарай 3 мың км-г созылып жатқан үлкен
төрбұрыш секілді, 2.Аляска, 3.Тынық мұхиттағы Гавай аралдары.
АҚШ-тың экономикалық-географиялық жағдайы өте қолайлы, ол барлық
кезеңдерде де елдің дамуына себепші болған. Бұл ең алдымен теңіз
шекарасының көптігіне 12 мың км), әсем табиғи айлақтардың болуына
және әсіресе негізгі территориясының екі мұхиттың аралығына
орналасуына байланысты. Канада мен мексикамен құрлықтағы шекарасы
шартты сызықтар арқылы, өзендер мен көлдер арқылы өтіп, сауда-
экономикалық байланыстардың дамуына жағдай жасады.
Мемлекеттік құрылысы бойынша АҚШ-50 штаттан тұратын федерациялы
республика. Әрбір штаттың өз конституциясы, өзінің заң шығарушы
және атқарушы билік органдары, сайланбалы губернаторы, сондай-ақ
рәміздері бар. Сонымен қатар, елдің астанасы- Вашингтон қаласы
орналасқан Колумбия Федералдық округі өз алдына жеке аймақ.
АҚШ халқының жөнінен де дүниежүзінде үшінші орын алады;
тұрғындарының саны жөнінен ол ГФР, Франция, Ұлыбритания, Италияны
қосып алғандағыдан кем түспейді. Демографтардың болжамдарына
қарағанда ел тұрғындарының саны 2000 ж. қарай 265-270 млн адамға
жетпек; бұл бір ған ХХ ғасырдың өзінде оның халқы 3,5 есе өседі
деген сөз.
Алайда АҚШ жас ұлт ретінде халықтың табиғи өсуі жөнінен
алғашқы орындардың бірін алған уақыт келмеске кеткен. 80-90-
жылдары бұл өсім айтарлықтай кеміп, жас-жыныстық пирамидаға да әсер
етеі. Халықтың жылдық абсолюттік өсімі қазір 2 млн. адамға жетпей
отыр.
Имиграция қашан да АҚШ халқының санана зор ықпал етіп келеді,
солай болып қала береді.
АҚШ халқының ұлттық құрамын қалыптастыруда жаппай имиграция
шешуші роль атқарады. Қазіргі американ ұлты – бұл ең алдымен
әлемнің әр түрлі бөліктеріне, әсіресе Еуропа мен Африкадан қоныс
аударушылардың этникалық араласуы мен қосылуының нәтижесі.
Қазіргі кезде АҚШ-та жүзден астам этностар тұрғанымен, этнограф-
ғалымдары оларды басты үш этникалық топқа біріктіреді: 1) АҚШ
американдарына, немесе жай ғана американдарға, яғни қазір ағылшын
тілін ана тілім деп білетін әртүрлі ұлт қоныс аударушыларының
ұрпақтарына; 2) АҚШ-қа таяуда ғана қоныс аударып, бұл елге әлі де
жерсініп адамдарды қоса есептейтін өтпелі иммиграттар топтарына; 3)
байырғы тұрғындар-аборигендерге (үндістер, эскимостар және т.б). АҚШ
американдары бүкіл халықтың 3∕4-ін, ал аборигендер - 1%-тейін
құрайды.
АҚШ өнеркәсібі деңгейінің жоғарылылығымен, өндірістік,
территориялық шоғырлануымен көзге түседі. Ол жаппай сериялы, сондай-
ақ ерекше күрделі, бірегей өнімдер шығаруға маманданады. АҚШ-та
жасалған деген маркасы бар бұйымдар жақсы сапалы болып,
дүниежүзілік рынокта бағаланады.
АҚШ өнеркәсібінде өндірістің жұрқа мәлім салаларының, сала
тармақтары мен түрлерінің бәрі бар. Осыған қарамастан, олардың
ішінде де ең алдымен дүниежүзілік шаруашылықтағы келбетін
айқындайтын негізгілері брлады. Бұл ертеден-ақ АҚШ үшін дәстүрлі
автомобиль жасау саласы. Бұл сондай-ақ екінші дүниежүзілік соғыстан
кейін пайда болған әуе-ракеталық-ғарыш өнеркәсібі мен электроника.
Автомобиль және әуе көлігінің дамуымен, стратегиялық қажеттілікті
қамтамасыз етумен тығыз байланысқан бұл сала көп ретте елдің
экономикалық өміріне ғана емес, сонымен бірге саяси өміріне де
бағыт береді.
Ауылшаруашылық өндірісінің көлемі жөнінен АҚШ дүниежүзінің кез-
келген басқа еленен әлдеқайда озық тұрады. АҚШ бірінші болып
агробизнеске көшті. өнеркәсіптегіге қарағанда, аграрлық-өнеркәсіптік
кешенсаласындағы еңбек өнімділігі тіпті тезірек өсуде. Көп салалы
ауылшаруашылығы елдің қажеттілігін қамтамасыз етіп қана қоймай,
сонымен бірге экспорт үшін де айтарлықтай өнім береді. Сыртқа
шығарылатын астықтың жартысына жуығы АҚШ-тың үлесіне тиесілі.
АҚШ-тың ауылшаруашылық кәсіпорнының негізгі түрі -өнімнің басты
бөлігін сатуға шығаратын ферма. Оның үстіне агробизнес
жағдайындасатылық мамандану өте жақсы дамыған, мұнда біртұтас
өндірістік процесс жекелеген буындарға жіктеледі.
АҚШ көліктің барлық түрлерін дамыту жөніненде кез-келген басқа
елден алда келеді: Батыстағы көлік желісінің жалпы ұзындығының 1∕3-
і және бүкіл тасымалдың 1∕4-і АҚШ-тың үлесіне тиеді. Канаданы қоса
алғанда, АҚШ-тың көлік жүйесі ерекше Солтүстік Америка жүйесін
құрайды. Оған барлық көлік түрлерінің дамуы, жүк және жолаушылар
тасымалы көлемінің ауқымдылығы, өте қашыққа тасымалдау, автомобиль
көлігінің айрықша роль атқаруы тән. 90-жылдардың басында елдің
автомобиль паркінде 200 млн машина болған.
Материалдық емес өндіріс саласы мен қызмет көрсету өте жақсы
дамыған, қазір онда барлық еңбек ететіндердің 2∕3-сі шоғырланған.
Бұл АҚШ-тың кейінгі индустриялық қоғам сатысына өткенін көрсетеді.
АҚШ-тың ХХ ғасырдың ортасына дейінгі шаруашылығының
территориялық құрылымына территория, табиғат қорлары, көлік, еңбек
қорлары, шоғырлану факторлары көп ықпал етті. ҒТР дәуірінде
ғылымды көп қажет ету, экология, экономикалық-географиялық бейнесіне
экономикалық жағдай факторлары еркше маңызға ие болды. Шетелдік
Еуропадан өзгеше, АҚШ шаруашылығының қазіргі географиялық бейнесіне
экономикалық өмірдің шеткі мұхит маңы және көл маңы аудандарына
шоғырлануы тән. Мұндай шоғырланудың қал халқының шоғырлануымен
тікелей байланысы бар; елдегі бүкіл өнеркәсіп өнімінің 3∕5-і
мегаполистердің территориясында өндіріледі.
Экономикасы дамыған басқа елдердегі секілді, АҚШ-та да
айтарлықтай территориялық сәйкессіздіктер бар, аса дамыған аудандар
кейде дамыған аудандармен көршілес тұрады. Елде белгілі бір нәтиже
берген бұл сәйкессіздікті жоюға бағытталғанаймақтық саясат
жүргізіледі. Мәселен, өндіргіш күштердің солтүстік штаттардан
оңтүстік және батыс штаттарға қарай орын ауыстыруы байқалады.
Бірақ артта қалған және тоқырауға ұшыраған аудандардың өркендеуі
өте баяу өтуде.
АҚШ өнеркәсібінің дамуы үшін табиғат қорлары өте қолайлы
орналасқан. Пайдалы қазбалар алабы мен кен орындары бүкіл елге кең
таралған; мәселен көмір мен мұнайдың қоры 30-дан астам шттата
барланған. Тектоникалық құрылысының ерекшеліктеріне қарай АҚШ
территориясын ең үлкен-шығыс (платформалық) және батыс (қатпарлы)
бөлікке бөлуге болады. Шығыс бөліктің басты бөлігі отын пайдалы
қазбалары, батыс бөлігінің басты байлығы-кенді қахбалар.
Елде геологиялық іздестіру және барлау жұмыстары жан-жақты
жүргізілуде. Осындай жұмыстардың арқасында мұнайдың бүкіл болашақтағы
қорының жартысы континенттік кен орындарында-Мексика шығанағында,
Калифорния мен Аляска жағалауында болып отыр. АҚШ-тың жаңадан
игерілген ауданы- Алясканың материктік бөлігінде елдегі аса ірі
Прадхо-Бей мұнай кен орны ашылды.
Осыған қарамастан, соңғы ... жалғасы
Жоспар
1. Кіріспе
2. Негізгі бөлім
А)Мемлекеттің территориясы,шекарасы,жағдайы
Ә)Шаруашылығына жалпы сипаттама
Б)Аса ірі қалалары
3. Қорытынды
Америка Құрама Штаттары
Территориясының көлемі жөнінен АҚШ дүние жүзі елдері ішінде
төртінші орын алады. Оның құрамына үш бөліктен тұрады: 1.негізгі
територия (немесе АҚШ-тың өзі), ол шығыстан батысқа қарай 4,7 мың,
солтүстіктен оңтүстікке қарай 3 мың км-г созылып жатқан үлкен
төрбұрыш секілді, 2.Аляска, 3.Тынық мұхиттағы Гавай аралдары.
АҚШ-тың экономикалық-географиялық жағдайы өте қолайлы, ол барлық
кезеңдерде де елдің дамуына себепші болған. Бұл ең алдымен теңіз
шекарасының көптігіне 12 мың км), әсем табиғи айлақтардың болуына
және әсіресе негізгі территориясының екі мұхиттың аралығына
орналасуына байланысты. Канада мен мексикамен құрлықтағы шекарасы
шартты сызықтар арқылы, өзендер мен көлдер арқылы өтіп, сауда-
экономикалық байланыстардың дамуына жағдай жасады.
Мемлекеттік құрылысы бойынша АҚШ-50 штаттан тұратын федерациялы
республика. Әрбір штаттың өз конституциясы, өзінің заң шығарушы
және атқарушы билік органдары, сайланбалы губернаторы, сондай-ақ
рәміздері бар. Сонымен қатар, елдің астанасы- Вашингтон қаласы
орналасқан Колумбия Федералдық округі өз алдына жеке аймақ.
АҚШ халқының жөнінен де дүниежүзінде үшінші орын алады;
тұрғындарының саны жөнінен ол ГФР, Франция, Ұлыбритания, Италияны
қосып алғандағыдан кем түспейді. Демографтардың болжамдарына
қарағанда ел тұрғындарының саны 2000 ж. қарай 265-270 млн адамға
жетпек; бұл бір ған ХХ ғасырдың өзінде оның халқы 3,5 есе өседі
деген сөз.
Алайда АҚШ жас ұлт ретінде халықтың табиғи өсуі жөнінен
алғашқы орындардың бірін алған уақыт келмеске кеткен. 80-90-
жылдары бұл өсім айтарлықтай кеміп, жас-жыныстық пирамидаға да әсер
етеі. Халықтың жылдық абсолюттік өсімі қазір 2 млн. адамға жетпей
отыр.
Имиграция қашан да АҚШ халқының санана зор ықпал етіп келеді,
солай болып қала береді.
АҚШ халқының ұлттық құрамын қалыптастыруда жаппай имиграция
шешуші роль атқарады. Қазіргі американ ұлты – бұл ең алдымен
әлемнің әр түрлі бөліктеріне, әсіресе Еуропа мен Африкадан қоныс
аударушылардың этникалық араласуы мен қосылуының нәтижесі.
Қазіргі кезде АҚШ-та жүзден астам этностар тұрғанымен, этнограф-
ғалымдары оларды басты үш этникалық топқа біріктіреді: 1) АҚШ
американдарына, немесе жай ғана американдарға, яғни қазір ағылшын
тілін ана тілім деп білетін әртүрлі ұлт қоныс аударушыларының
ұрпақтарына; 2) АҚШ-қа таяуда ғана қоныс аударып, бұл елге әлі де
жерсініп адамдарды қоса есептейтін өтпелі иммиграттар топтарына; 3)
байырғы тұрғындар-аборигендерге (үндістер, эскимостар және т.б). АҚШ
американдары бүкіл халықтың 3∕4-ін, ал аборигендер - 1%-тейін
құрайды.
АҚШ өнеркәсібі деңгейінің жоғарылылығымен, өндірістік,
территориялық шоғырлануымен көзге түседі. Ол жаппай сериялы, сондай-
ақ ерекше күрделі, бірегей өнімдер шығаруға маманданады. АҚШ-та
жасалған деген маркасы бар бұйымдар жақсы сапалы болып,
дүниежүзілік рынокта бағаланады.
АҚШ өнеркәсібінде өндірістің жұрқа мәлім салаларының, сала
тармақтары мен түрлерінің бәрі бар. Осыған қарамастан, олардың
ішінде де ең алдымен дүниежүзілік шаруашылықтағы келбетін
айқындайтын негізгілері брлады. Бұл ертеден-ақ АҚШ үшін дәстүрлі
автомобиль жасау саласы. Бұл сондай-ақ екінші дүниежүзілік соғыстан
кейін пайда болған әуе-ракеталық-ғарыш өнеркәсібі мен электроника.
Автомобиль және әуе көлігінің дамуымен, стратегиялық қажеттілікті
қамтамасыз етумен тығыз байланысқан бұл сала көп ретте елдің
экономикалық өміріне ғана емес, сонымен бірге саяси өміріне де
бағыт береді.
Ауылшаруашылық өндірісінің көлемі жөнінен АҚШ дүниежүзінің кез-
келген басқа еленен әлдеқайда озық тұрады. АҚШ бірінші болып
агробизнеске көшті. өнеркәсіптегіге қарағанда, аграрлық-өнеркәсіптік
кешенсаласындағы еңбек өнімділігі тіпті тезірек өсуде. Көп салалы
ауылшаруашылығы елдің қажеттілігін қамтамасыз етіп қана қоймай,
сонымен бірге экспорт үшін де айтарлықтай өнім береді. Сыртқа
шығарылатын астықтың жартысына жуығы АҚШ-тың үлесіне тиесілі.
АҚШ-тың ауылшаруашылық кәсіпорнының негізгі түрі -өнімнің басты
бөлігін сатуға шығаратын ферма. Оның үстіне агробизнес
жағдайындасатылық мамандану өте жақсы дамыған, мұнда біртұтас
өндірістік процесс жекелеген буындарға жіктеледі.
АҚШ көліктің барлық түрлерін дамыту жөніненде кез-келген басқа
елден алда келеді: Батыстағы көлік желісінің жалпы ұзындығының 1∕3-
і және бүкіл тасымалдың 1∕4-і АҚШ-тың үлесіне тиеді. Канаданы қоса
алғанда, АҚШ-тың көлік жүйесі ерекше Солтүстік Америка жүйесін
құрайды. Оған барлық көлік түрлерінің дамуы, жүк және жолаушылар
тасымалы көлемінің ауқымдылығы, өте қашыққа тасымалдау, автомобиль
көлігінің айрықша роль атқаруы тән. 90-жылдардың басында елдің
автомобиль паркінде 200 млн машина болған.
Материалдық емес өндіріс саласы мен қызмет көрсету өте жақсы
дамыған, қазір онда барлық еңбек ететіндердің 2∕3-сі шоғырланған.
Бұл АҚШ-тың кейінгі индустриялық қоғам сатысына өткенін көрсетеді.
АҚШ-тың ХХ ғасырдың ортасына дейінгі шаруашылығының
территориялық құрылымына территория, табиғат қорлары, көлік, еңбек
қорлары, шоғырлану факторлары көп ықпал етті. ҒТР дәуірінде
ғылымды көп қажет ету, экология, экономикалық-географиялық бейнесіне
экономикалық жағдай факторлары еркше маңызға ие болды. Шетелдік
Еуропадан өзгеше, АҚШ шаруашылығының қазіргі географиялық бейнесіне
экономикалық өмірдің шеткі мұхит маңы және көл маңы аудандарына
шоғырлануы тән. Мұндай шоғырланудың қал халқының шоғырлануымен
тікелей байланысы бар; елдегі бүкіл өнеркәсіп өнімінің 3∕5-і
мегаполистердің территориясында өндіріледі.
Экономикасы дамыған басқа елдердегі секілді, АҚШ-та да
айтарлықтай территориялық сәйкессіздіктер бар, аса дамыған аудандар
кейде дамыған аудандармен көршілес тұрады. Елде белгілі бір нәтиже
берген бұл сәйкессіздікті жоюға бағытталғанаймақтық саясат
жүргізіледі. Мәселен, өндіргіш күштердің солтүстік штаттардан
оңтүстік және батыс штаттарға қарай орын ауыстыруы байқалады.
Бірақ артта қалған және тоқырауға ұшыраған аудандардың өркендеуі
өте баяу өтуде.
АҚШ өнеркәсібінің дамуы үшін табиғат қорлары өте қолайлы
орналасқан. Пайдалы қазбалар алабы мен кен орындары бүкіл елге кең
таралған; мәселен көмір мен мұнайдың қоры 30-дан астам шттата
барланған. Тектоникалық құрылысының ерекшеліктеріне қарай АҚШ
территориясын ең үлкен-шығыс (платформалық) және батыс (қатпарлы)
бөлікке бөлуге болады. Шығыс бөліктің басты бөлігі отын пайдалы
қазбалары, батыс бөлігінің басты байлығы-кенді қахбалар.
Елде геологиялық іздестіру және барлау жұмыстары жан-жақты
жүргізілуде. Осындай жұмыстардың арқасында мұнайдың бүкіл болашақтағы
қорының жартысы континенттік кен орындарында-Мексика шығанағында,
Калифорния мен Аляска жағалауында болып отыр. АҚШ-тың жаңадан
игерілген ауданы- Алясканың материктік бөлігінде елдегі аса ірі
Прадхо-Бей мұнай кен орны ашылды.
Осыған қарамастан, соңғы ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz