Жеке тұлғаларға салық салу

Пән: Салық
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 68 бет
Таңдаулыға:

КІРІСПЕ

Қазақстан экономикасы жаңа нарықтық қатынастарға өтіп, мемлекеттің шаруашылық етуші субъектілермен қатынастары өзгерді. Осының барысында мемлекеттің шаруашылық етуші субъектілермен, заңды және жеке тұлғалармен, қаржы институттарымен қарым-қатынастары арасында қаржы қатынастары қатарында түрлі жаңа нысандар пайда бола бастады. Бұл қатынастарға қаржы, салық органдары, көптеген қаржы-несие институтары, ұлттық сақтандыру компаниялары, жинақтаушы зейнетақы қорлары сияқты т. б. қызмет көрсетеді.

Экономикалық саясаттың бір бөлігі бола отырып, фискалдық саясат бюджет қаражатын қалыптастырумен және жұмсаумен байланысты құралдарды пайдаланады. Жалпы фискалдық саясат әлеуметтік-экономикалық дамудың негізгі бағыттарын іске асырудың негізгі тетіктерін (тәсілдерін) - кірістер мен шығындар саясатын, бюджеттік кредит беруді, қаржы активтерін басқаруды, бюджетаралық қатынастарды, мемлекеттік және мемлекет кепілдік берген қарыз алу мен борышты басқаруды қамтиды.

Еліміздің қаржы және салық салаларын дамытудың негізгі мақсаты -экономиканың нақты секторының қаржы ресурстарындағы қажеттігін қанағаттандыратын, еркін бәсекелестік жағдайында қаржы институттарының сапалы қызмет көрсететін тұрақты және тиімді жұмыс істейтін каржы жүйесін қалыптастыру болды. Осыларға сай келетін нарықтық экономика үлгісін қалыптастыру үшін түбегейлі қаржы базасын құруды талап етіледі.

Қоғамның қаржы ресурстарын жұмылдыруда әр мемлекетің өзіне тән ерекшеліктері мен белгілі бір кезеңде орындалатын міндеттердің ерекшеліктеріне сәйкес салық жүйесі басты орынға ие. Салық саласындағы құқықтық тетіктердің тиімділігін арттыру - алдындағы жылдары құрылған салық жүйесінің түжырымдамалык негіздерін нығайта түседі. Халық шаруашылығының тиімді қызмет етуі салық салу жүйесінің қандай жолға қойылғанына тәуелді болып келеді.

Қазіргі күні елімізде салық салынатын базаны кеңейту есебінен жүргізіліп отырған салық саясатының мақсаты - экономикаға инвестицияларды одан әрі көтермелеу, инновациялық белсенділікті ынталандыру, төлем қабілеті бар сұранымын арттыру үшін халықтың қолында бар табысты көбейту, мемлекеттік бюджеттің кірістерін ұлғайту, кәсіпкерлікті дамыту үшін қолайлы жағдайлар жасау, заңсыз көлеңкелі айналымды қысқарту болып табылады.

Салық жүйесі - экономикалық реттеуіш ретінде жұмыс орындарының санын, өндірілетін жұмыс пен көрсетілетін қызметтер көлемінің ұлғаюын қамтамасыз ете отырып, орнықты экономикалық дамуды қолдауға, азаматтардың әл-ауқатын жақсартуға, бюджетті жоспарлау мен атқару сапасын және мемлекеттік шығыстардың тиімділігін арттыруға бағытталады.

Салық жүйесін жетілдіру жөніндегі шаралар салық салу деңгейі мен нақты салықтардың ставкаларын төмендетуге мүмкіндік береді - бұл экономикалық өсу қарқынын одан әрі арттыруға ынталандырады. Осы жоғары келтірілген мәселелер зерттелетін тақырыптың таңдалуына, мақсатына және қарастырылатын мәселелер шеңберіне негіз болып отыр.

Диплом жұмысы тақырыбының өзектілігі - жеке тұлғаларға салық салудың тәртіптері, жеке тұлғаларды салық бақылауы объектісі ретінде қарастыру болып табылады.

Жұмыстың мақсаты салықтың теориялық және әдістемелік негізін анықтап, салық бақылаудың экономикалық категория ретінде мазмұнын ашу, жеке тұлғалардың табыс салығына салықтық бақылауды ұйымдастыруды жетілдіруге және тиімділігін арттырудың жолдарына әдістемелік және іс тәжірибелік ұсыныстарын жасау.

Қойылған мақсаттарға қол жеткізу үшін төмендегідей міндеттер қойылды:

салық салу және салық төлемдерін бақылаудың ғылыми-әдістемелік негіздерін зерттеу;
еліміздің мемлекеттік бюджеті мен ондағы жеке табыс салығының түсімдері көрсеткіштерін талдау;
салық бақылауды ұйымдастырудың экономикалық маңызы мен объективті қажеттілігін ашу жолымен республикалық және жергілікті бюджет көздерін молайту арқылы бюджет тапшылығын азайту;
жеке тұлғаларға салық салу мен оларға бақылау жүргізудің ерекшеліктері мен нәтижелерін талдау;
салықтық бақылаудың заңдық және нормативтік базаларының негіздерін қолдана отырып талдау жасау арқылы бақылауды күшейтудің талаптандыру жолдарын ұсыну;
салықтың бақылау қызметінің мазмұнын, қаржылық бақылаудың жүйелес бөлігі ретіндегі ерекшелігін, сонымен бірге мәні мен ұйымдастыру принциптерін жетілдіру;
салық бақылауды ұйымдастыру мен бюджетке түсетін төлемдерді бақылаудың жүргізілу тәртібі мен оның кейбір салаларға тигізетін әсеріне талдау жасау;
жеке тұлғаларды салық бақылаудың ұйымдастырылу ісін және әдісін жетілдіру бағыттарын қарастыруды көздеу;
ҚР салық қызметіндегі салық бақылауды жетілдіру мен тиімділігін арттыру бойынша нақты ұсыныстар жасау және оларды негіздеу.

Осы дипломдық жұмыстың ғылыми-методикалық негізі ретінде ҚР Елбасы Н. Ә. Назарбаевтың "Қазақстан экономикалық әлеуметтік және саяси жедел жаңару жолында" атты Қазақстан халқына Жолдауының салық және бюджет саясатына қатысты айтқан бастамашылықтары, Қазақстан Республикасының «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» ҚР Кодексі (Салық кодексі) мен Қазақстан Республикасы Үкіметінің нормативтік-құқықтық заң актілері, жеке табыс салығын есептеу және төлеу жөніндегі ҚР Қаржы министрлігі Салық комитетінің нұсқаулықтары, сондай-ақ жеке табыс салығы жөнінде мерзімді баспасөз беттерінде жарияланған ғылыми мақалалар пайдаланылды.

Бұл дипломдық жұмыс кіріспеден, үш бөлімнен, қорытынды, қолданылған әдебиеттер тізімі мен қосымшалардан тұрады.

Алғашқы теориялық бөлім «Жеке тұлғаларға салық салу-салық бақылау объектісі ретінде» деп аталады да, мұнда салық және салық салу түсінігі және элементтері, олардың түрлері мен салық органдары, сонымен бірге, жеке тұлғалардың салық міндеттемелері және оларды есептеу тәртібі қарастырылады.

Дипломдық жұмыстың «ҚР мемлекеттік бюджетіндегі жеке табыс салығы және олардың орындалуына салық бақылауын жүргізу» деп аталатын талдау бөлімінде Қазақстан Республикасының мемлекеттік бюджеті мен ондағы жеке табыс салығының түсімдері көрсеткіштері талданады. Сондай-ақ, осы тарауда жеке тұлғалардың табыс салығы бойынша салық есептілігін тапсыруы мен оларға салық салу, салықтық бақылау жүргізудің ерекшеліктері мен нәтижелерін талдап-қарастырамыз.

«Еліміздің бюджет жүйесіндегі жеке табыс салығын салықтық бақылауды жетілдірудің кейбір жолдары» деп аталған үшінші бөлімде екінші бөлімде пайда болған негізгі мәселелерді шешу жолдары ұсынылған. Мұнда Қазақстанның қазіргі кездегі салық жүйесінің ерекшеліктері мен даму тенденциялары және жеке тұлғаларды салықтық бақылаудың тиімділігін арттырудың жетілдіру жолдары қарастырылған.

Дипломдық жоба 70 беттен тұрады, 5 кесте және 3 суретпен көркемделген.

ЖЕКЕ ТҰЛҒАЛАРҒА САЛЫҚ САЛУ - САЛЫҚ БАҚЫЛАУЫ ОБЪЕКТІСІ РЕТІНДЕ

Осы бөлімде салық және салық салудың түсінігі және элементтері, белгілері мен функциялары, олардың түрлері мен еліміздің салық органдары, сонымен бірге, Қазақстан Республикасындағы жеке тұлғалардың салық міндеттемелері және оларды есептеу тәртібі қарастырылады.

1. 1 Салық және салық салу түсінігі және элементтері

Кез - келген мемлекет тарихи даму барысында белгiлi-бiр материалдық-қаржылық базасыз өмiр сүре алмайды. Басқаша айтқанда, мемлекет өзiнiң аппаратын ұстау және жүктелген функцияларын атқару процесiнде туындайтын шығындарды жабу үшiн ақшаны иеленедi. Қажеттi ақшаны шығарылған товарды сату жолымен алуға болады. Бiрақ мемлекеттiк қарекет өзiнiң табиғатында товар түрiндегi жаңа құнды қалыптастырмайтын басқарушылық әрекетке жатқызылады. Мемлекет өзiне қажеттi ақшаны табуда көптеген әдiстер қолданады. Бiр жағдайда меншiк иелерiнiң мемлекетке өз ерiктерiмен ақшаны беруiнде мемлекеттiк займ әдiсiн қолданса, бiрде- мемлекет өз мүлкiн қолданудан табыс алса, ал ендi бiрде - мемлекет қандай да бiр товарларды сатушы ретiнде қызмет көрсетулерден төлем алады. Осындай әдiстердiң бiрi - салық. Әдебиеттерде салық тар және кең мағынады кездеседi.

Кең мағынада, салық - бұл мемлекет табысына алынатын кез- келген ақша қаражаты. Салық мемлекеттің пайда болуымен қатар пайда болып, оның өмір сүруінің негізі болып табылады.

Тар мағынада салық дегенiмiз, бұл мемлекетпен белгiленген, оның пайдасына жүргiзiлетiн және белгiлi бiр талаптарға жауап беретiн анықталған төлемдердiң алуан түрлiлiгi түсiндiрiледi. Салық мемлекеттiң атрибуты.

Салықтың экономикалық мәні - олардың мемлекет өзіне жүктелген міндеттері мен функцияларын орындауы үшін шоғырландыратын ұлттық табыстың бөлігін ұсынуы.

Салық бiр мезгiлде материалдық, экономикалық және құқықтық категория ретiнде көп қырлы күрделi құбылыс болып табылады.

Материалдық мағынада салық - белгiленген мерзiм мен бекiтiлген тәртiпте салық төлеушiнiң мемлекетке беруi тиiс анықталған ақша сомасы.

Экономикалық категория ретінде салық- бекітілген мөлшерде, келісілген мерзімде және анықталған тәртіпте төлеушіден мемлекетке бір жақты құн қозғалысына негіз болатын ақшалық қатынастар.

Құқықтық мағынада салық - анықталған мөлшерде, келісілген мерзімде және алдын-ала анықталған тәртіпте тұлғаның мемлекетке ақша сомасын беру міндеттемесін туғызатын мемлекеттік бекітілім.

Салықтың материалдық белгісі оның төлеушінің мемлекетке беруі тиіс белгілі бір ақшалай сомада немесе затттың белгілі бір саны түрінде болуы.

Салықтың экономикалық белгілері:

мемлекет пайдасына ЖҚӨ-ді бөледі;
ақшалай нысанда иеленеді;
қайтарымсыз төлем болып табылады;
оны төлеу эквивалентсіз сипатты иеленеді;
оны төлеу кезінде меншік нысаны өзгереді;
ол тұрақты экономикалық қатынастарды туғызады.

Салықтың құқықтық белгілері:

салық мемлекетпен өкілеттендірілген органмен белгіленеді;
салық құқықтық нысанда ғана болады;
салық мемлекеттік бір жақты бекітім;
салықты белгілеу салықтық міндеттемені туғызады;
салық мәжбүрлік сипатты иеленеді;
салықты төлету жолымен ақшаны алу заңдық сипатты иеленеді [1] .

Салықтың басқада міндетті төлемдерден ерекшелігі:

Мемлекеттік алым - төлеушіге қатысты құқықтық мәні бар актіні жасаған үшін мемлекеттік органға жасалатын төлем. мемлекеттік алым мемлекеттік шығыстардың орнын толтыруға арналса, салық тұтастай мемлекеттік қызметті қаржыландыруға арналады; салықтың белгісі -қайтарымсыздық болып табылса, алым салыстырмалы эквивалентті; алым бір ретті, ал салық тұрақты және ұзақ қатынастар; салық мәжбүрлік сипатты иеленесе, алымдар ерікті сипатты иеленеді.

Төлемақы - мемлекет иелегіндегі немесе мемлекеттң фискалдық меншігіне жатқызылған обьектілерді пайдаланған үшін мемлекетке төлем. салық кайтарымсыз және өтемсіз болса, төлемақы- өтемді және эквивалентті; салық қаржылық қатынасты туғызса, төлемақы-азаматтық-құқықтық қатынас;
Мемлекеттік баж - заңдық мәні мен құжатты беруге уәкілеттендірілген орган немесе уәкілетті тұлғаның осы әрекеттерді жасағаны үшін алынатын міндетті төлем [2] .

Өткен ғасырда Э. Селигман салықтың баждан келесідей айырмашылықтарын көрсеткен:

баж мемлекеттік қандайда бір қызмет көрсетулеріне төлем;
баж белгілі бір қызметтерге төлем ретінде алынады, салық өлшемі - төлем қабілеттілік, баж - жеке тұлға алатын арнайы олжа;
баж көрсетілетін қызметтердің құны шамасынан аспауы керек, ал салық төлеушінің мемлекеттен алатын қызметтерінің көлеміне тәуелді болмайды [3] .

Салықтың функциялары:

фискалдық немесе бюджеттік функция - мемлекет функциясын атқаруға қажетті ресурстарды жинауды қамтамасыз етеді;
бөлу немесе әлеуметтік функциясы;
реттеу функциясы өз кезегінде 3- ке бөлінеді:ынталандырушы; шектеуші; ұдайы өндірістік (қоршаған ортаны ластағаны үшін төлем) .
бақылау функциясы;
марапаттаушы (салықтық жеңілдіктерді ұсыну) функциясы.

Салық классификациясы:

Салық классификациясы дегеніміз - салықты белгілі бір ұқсас параметрлері және сипаттары бойынша топтарға жіктеу:

салық салынатын субъектіге байланысты :жеке тұлғаларғазаңды тұлғаларға
салық салу объектісі бойынша:

тікелей-нақты( мүлікке, көлікке және жер) және жеке( салық төлеушінің табыстарына)
жанама - әмбебап(ҚҚС), жеке(акциз), фискалдық монополия, кедендік баж, аймақтық деңгейіне байланысты :

жалпы мемлекеттік;
жергілікті;

қолдану сипатына байланысты:

жалпы қолданыстағы;
мақсатты;

есептеуші субъектісі мен төлеу тәсіліне байланысты:

окладты;
окладсыз;

салық базасының туындау негізі мен төлеу көзіне байланысты:

активті;
пассивті;

салықты төлем формасы бойынша:ақшалай; натуралдық;
төлем мерзімі бойынша:төтенше; кезеңді;
салық ставкасы бойынша:тұрақты немесе пропорционалды; регресивті; прогресивті;
салық өлшемі бойынша:абсолютті; салыстырмалы [3] .

Салық салу заңдық фактор ретінде салық төлеушілердің белгіленген ақша-қаражат сомасын бөлумен байланысты туындаған міндеттеме. Осы міндеттемені орындау салық салу түсінігімен біріктіріледі.

Салық салу мәселелерімен айналыстатын ғалым Т. Юткинің айтуынша, салық салу экономикалық-құқықтық категория болып табылады.

Салық салу өзімен бірге біржақты эквивалентсіз мәжбүрлеу, әкімшілік үстемдік жолымен жалпы мемлекеттік қолдануға корпоративтік және жеке меншіктің табыстарының бір бөлігін алуын білдіретін, құнның ақшалай нысанын қайта бөлудің объективті процесі негізінде қалыптасқан экономикалық ұйымдық және құқықтық қатынастар жиынтығын ұсынады.

Салық салу екі аспектіде қарастырылады:

Салықты белгілеу
Белгіленген салықтың төленуіне қол жеткізу.

Салық салу - салықты белгілеу мен алу бойынша жүргізілетін мемлекеттің қарекеті.

Салық салудың мақсаты - мемлекеттің ақша қаражатына деген қажеттілігін қанағаттандыру.

Салық салудың әдістері мемлекеттің салық қарекетімен байланысты анықталады.

Мемлекеттің салық қарекеті дегеніміз -бұл, мемлекеттің салық салуды ұйымдастыру мен оның қызмет етуін қамтамасыз етуге бағытталған іс әрекеттерді ұсынады. Мемлекеттің салық қарекеті келесідей құрамдас бөліктер мен бағыттардан тұрады:

Салықтардың үйлесімді белгілеу жолымен оны әрекет етуін қамтамасыз ететін мемлекеттің салық жүйесін қалыптастыру.
Салық салу саласындағы мемлекеттік билік органдарының құзырлығы мен уәкілеттілігін анықтау.
Мамандырылған салық органдары жүйесін құрып олардың қызмет етуін қамтамасыз ету.
Салық заңдарының сақталуына салықтық міндеттемелердің орындалуына салық бақылауын ұйымдастыру мен жүргізу
Салық төлеушілердің салықтарды ерікті және мәжбүрлі төлеуін қамтамасыз ету.
Салық заңдарын бұзғаны үшін және осы заң бұзушылыққа жол берген үшін жауапты тұлғаларды заңдық жауапкершілікке тартып салық салу саласындағы заңдылықты сақтау режимін сақтау.

Мемлекеттің салық қарекеті белгілі бір әдістер көмегімен жүзеге асырылады.

Салық қарекеті әдістері дегеніміз -бұл, мемлекет салық салуды ұйымдастыру мен жүзеге асыруда қолданатын амалдар мен тәсілдер. Салық салудың амалдары мен тәсілдері келесідей:

Салықты белгілеу мен қолданысқа енгізу.
Салық төлеушілерді есепке алу.
салықтың окладты түрлері бойынша салық салу объектілерін есепке алу.
Окладты салық түрлері бойынша салық салуды жүзеге асыру.
Табыс алу көзінен салықты алуды ұстап қалуды ұйымдастыру.
Салық төлеушілердің кейбір категорияларына салықтық есеп беру нысанын белгілеу.
Салық төлеушілердің өзендік салық міндеттемелерін орындалуына салық агенттері мен салықты жинаушылардың салық салумен байланысты салық заңымен анықталған міндеттемелерінің орындалуына бақылау жүргізу.
Салық міндеттемелерінің орындалуын қамтамасыз ететін шаралар қабылдау.
Салық органдары жүйесін ұйымдастыру
Салық заңдарын бұзғаны үшін заңдық жауапкершілікті белгілеу.
Салық заңдарын бұзылуына жауапты тұлғаларға белгіленген жаупкершілікті жіктеу [5] .

Мемлекет өзінің салық қарекетін жүзеге асыру барысында белгілі бір ұсыныстар мен идеяларды жеткшілікке алады. Демек, әрбір мемлекеттің салық салуға қатысты қалыптасқан көз қарастар жүйесі болады. Оны жетекшілікке ала отырып салық саясатын жүзеге асырады. Ғалым А. В. Брызгалин салық саясатына мынадай анықтама берген:

Салық саясаты дегеніміз бұл қоғам алдындағы қандай да болмасын міндеттерді жүзеге асыруға бағытталған мемлекеттің салық саласында жүгізетін шаралар мен актілер жүйесі. Пансковтың айтуы бойынша, салық саясаты бұл мемлекеттің қаржылық қажеттіліктерін қамтамасыз ету мақсатында сондай-ақ қаржы ресурстарын қайта бөлу есебінен экономиканың дамуын қамтамасыз ету үшін салық жүйесін қалыптсатыруға байланысты экономикалық-қаржылық және құқықтық шаралардың жиынтығы [6, 251] .

Демек, салық саясаты дегеніміз мемлеттің алдында тұрған міндеттерді жүзеге асыруға бағытталған салық саласында жүргізетін шаралар жиынтығы. Салық саясаты өзіндік мазмұнды иеленіп белгілі хұқықтық нысандарда жүзеге асырылады. Салық саясатының мазмұны мемлекет өзіне жүктейтін міндеттермен функциялар арқылы анықталады. Салық саясатының мақсаты мен міндеттемелер нақты экономикалық және саяси коньюктура байланысты анықталады. Мемлекеттің салық саясатын оның сипатына байланысты салық мәселелерімен айналусышы Л. Окунев келесідей типтерге бөледі:

Алуға болатынның барлығынан салық алу принципіне негізделген максималды салықтар саясаты.
Кәсіпкерліктің дамуын жағымды салықтық ахуал қамтамасыз ететін саналы салықтар саясаты.
Елеулі әлеуметтік қорғауды қарастыратын салық салу деңгейі біршама жоғары салықтар саясаты [7, 12-13] .

Салық саясаты басқа саясаттар тәрізді салық механизмі арқылы жүзеге асырылады. Салық механизмі дегеніміз бұл көзделген шараларды жүзеге асырылуын қамтамасыз ететін әдістер мен тәсілдердің жиынтығы. Салық механизмінің құрамдас элементтері:

Салықты болжау мен жоспарлау
Салықтық реттеу
Салықтық бақылау

Система гректің бөлшектерден құралған бүтін деген мағынаны білдіреді. Салық жүйесі дегеніміз салық төлеушілермен мемлекеттің мүдделерін қамтамасыз ету мақсатында бір-бірімен өзара байланысты болатын салықтардың жиынтығынан құралған кешен. Бұл жиынның құрамдас бөліктерін төмендегідей заңдық және нормативтік базадан тұрады:

Салықтық қатынастарды реттейтін ҚР салық кодексі, кодекске қосымша нұсқаулар, бұйрықтар, қаулылар.
Салықтарды құру мен салу әдістері.
Салықтық бақылау түрлері мен нысандары
Ұйымдар

Салық қаржылық субкатегориялы болғандықтан, интеграциялық сипатта салық жүйесіне мынандай анықтама беруге болады. Салық жүйесі дегеніміз ел аумағында әрекет ететін салықтар, оны төлеу барысында туынд айтын міндеттемелерді жүзеге асырумен байланысты туындайтын салықтық қатынастар және осы қатынастарды реттейтін салық органдардың жиынтығы. Осы анықтамаға сәйкес салық жүйесі 3 элементтен тұрады:

Салықтар.
Салықтық қатынастар.
Салық органдары.

Әлемдік тәжірибеде кеңінен қолданылатын салық жүйесін құрудың принциптерін ғалым Я. Корнай ұсынған. Бұл принциптер:

Салық жүйесінің қарапайымдылығы - салық салу нысанын анықтайтын қарпайым нысанды таңдау керек, себебі салық төлеушілер салық төлеуден бас тартып, табыстарын азайтып көрсетуге тырысады.
Салық жүйесінің бейтараптылығы, яғни салық жүйесі мемлекетті қолдап, салық төлушілерді жазаламау керек.
Салық жүйесінің тиімділігі, салықтарды белгілеу және оның төленуін қамтамасыз ету экономиканың қызмет етуі мен капитал салымының өсуіне кедергі болмау керек.
Сызықтық пропорционалдық қолдану, сызықтық салықты қосылған құн салығына, табыс салығына қолдану қажет, бірақ мұндай салық ставкалары, кәсіпорын салық төлеушінің меншік нысанына тәуесіз түрде біріңғай болу қажет.
Салық жүйесі ашықтығы немесе салыстырмалылығы, экономикалық қатынастар бойынша елдің әріптес елдердің негізгі салық түрлері мен салық салудың әдіс-тәсілдерімен белгілі бір салыстыруды, қамтамасыз ету керек [7] .

ҚР салық кодексіне сәйкес салық салу принциптерінде салық жүйесінің біртұтастық принципі қарастытылады. Яғни салық жүйесі республикалық бүкіл аумағындағы барлық салық төлеушілерге қатысты біртұтас болып табылады.

Салық элементтері:

салық субъектісі - салық төлеуге міндетті заңды және жеке тұлғалар;
салық объектісі - субъектінің салық төлеуге негіз болатын заңдық фактілері және әрекеттері мен нәтижелері;
салық салу заты - сәйкесінше салық алуға негіз болатын материалдық негіз;
салық салу базасы - салық салу затының сандық формасы;
салық төлеу мерзімі - салық төленуі тиіс мерзімі;
салықтық период - салықтық базаның қалыптасу процесінің аяқталатын мерзімі;
салық жеңілдіктері;
салық ставкасы - салық базасынан алынатын салық нормасы;
салықтың бірлігі - салық өлшем бірлігі.

Салық - қоғамның топтарға бөлінуі мен мемлекеттің пайда болуынан, «басқарушы билікті . . . ұстау үшін қажетті азаматтардың жарналары . . . » ретінде пайда болды. Алым-салықтар - экономика ғылымының негізгі ұғымдарының бірі, оны мемлекет біржақты тәртіппен заң жүзінде белгілеген, белгілі бір мөлшерде жүргізетін, қайтарымсыз және өтеусіз сипатта болатын бюджетке төленетін міндетті ақшалай төлемдер мен түсімдер. Кейде алым-салық ұғымын түсінудің біржақты қиындығы туады, себебі салық - ол әрі экономикалық, әрі шаруашылық, әрі құнделікті өмірдің құқықтық көрінісі [8, 91-93] .

Нарықтық қатынастары дамыған елдерде салықтар экономика мен әлеуметтік хал-аһуалын тұрақты дамытудағы реттеушілік қасиеттері бюджеттік қатынастар мүмкіншілігіне тікелей басқару әдістері ретінде қолданады. Салықтардың жәрдемімен мемлекет қоғамдық қасиеттілік пен ресурстар арасындағы, оларды қанағаттандырудағы салыстырмалы тепе-теңдікке кол жеткізіледі. Салықтардың арқасында экология жағынан зиянды өндірістердің кеңейуіне айыппұлдар мен шектеулер енгізе отырып, табиғи байлықты тиімді пайдалануын қамтамасыз етеді. Салықтар мемлекеттің әртүрлі даму бағдарламасының даму мүмкіншілігіндегі қаржылык қамтамасыз ету және азаматтардың табыстарының деңгейін теңестіру мүмкіншілігіне ие болады.

«Республикалық референдум туралы» Қазақстан Республикасының 1995 ж. 2 қарашадағы N 2592 Конституциялық Заңында бюджет пен салық саясаты Республикалық референдумның талқысы бола алмайтын мәселелердің қатарына жатады [4] .

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.