Ағымдағы активтер ұзақ мерзімді активтер

Жоспар

Кіріспе

1. Қаржылық жағдайды талдаудың негізгі коэффициенттерінің теориялық негіздері

1. 1. Қаржылық коэффициенттерге сипаттама

1. 2. Қаржылық коэффициенттердің сыныпталуы және қаржылық талдау әдістері

2. АҚ «КазМұнайГаз»-дың қаржылық жағдайына талдау

2. 1. Компанияның қызметіне сипаттама

2. 2. Компанияның балансын қаржылық коэффициенттерді қолдана отырып бағалау

3. Компанияның қызметтерін оңтайландыру шаралары

Қорытынды

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Кіріспе

Қаржылық көрсеткіштерді қолдана отырып кәсіпорының қаржылық жағдайын талдау қаржылық менеджементтің негізгі бөлімдерінің бірі болып табылады. Кәсіпорын өз қызметін жүргізу барысында белгілі бір нәтижеге жетуді көздейді, өзінің қаржылық жағдайын талдайды, алдына қойған мақсаттары мен жоспарларын орындауға тырысады. Кәсіпорын шаруашылық қызметін жүргізу барысында стратегиялар мен тактикалар қабылдайды, осы жоспарлардың орындалуын кәсіпорын тек қаржылық жағдайды анықтау коэффициенттерін есептеп қана көру мүмкіндігі бар. Сондықтан менің курстық жұмысымның актуалдығы сонда, шаруашылық процесінің барлық жағдайын және кәсіпорын жұмысының оңтайлығы мен тиімділігн анықтауға көмектеседі.

Курстық жұмысты жүргізу барысында мен өз алдыма мынандай мақсаттар қойдым:

• қаржылық жағдайды анықтау үшін қажетті каржылық менеджмент коэффициенттерін талдау;
• белгілі бір кәсіпорынның қаржылық жағдайын тәжірибе жүзінде анықталған мәліметтерді қолдана отырып, қаржылық жағдайды талдау коэффициенттерін есептеу;
• кәсіпорында қалыптасқан жағымсыз жағдайларды шешу жолдарын қарастыру.

Осы мақсатарға жету үшін мен мынандай міндеттерді белгіледім:

• қаржылық коэффициенттерді анықтау үшін теориялық әдебиеттерді қарастыру;
• белгілі бір кәсіпорынның бухгалтерлік балансы туралы мәліметтер баспа беттері мен интернеттерден іздеу;
• ұсыныстар енгізу үшін әдебиетерді қарастыру.

1. Қаржылық жағдайды талдаудың негізгі коэффициенттерінің теориялық негіздері.

1. 1. Қаржылық коэффициенттерге сипаттама.

Кәсіпорынның қаржылық жағдайын қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді тұрғыдан анықтауға болады. Бірінші жағдайда қаржылық жағдайды талдау критерийі - өтімділік және төлем қабілеттілік болады.

Көптеген еліміздің мамандарының айтуы бойынша өтімділік және төлем қабілеттілік ұғымдары теңестіріледі. Өтімділік ұғымын активтердің белгілі бір уақытқа байланысты ақшалай қаражаттарға айырбасталу мүмкіндігі. Мерзім аз болған сайын активтердің өтімділігі жоғары деген сөз. Баланстың өтімділігі дегеніміз ұйымның міндеттерін активтермен жабу мүмкіндігі, яғни міндеттердің өтелу мерзімінің активтердің ақшаға айналу мерзіміне сәйкестігі.

Ұйымның өтімділгін айтқан кезде қысқа мерзімді міндеттемелерді өтеу үшін айналыстағы қаражаттардың жеткіліктігі болып табылады. Сандық өтімділік арнайы өтімділік коэффициентімен сипатталады.

Төлем қабілеттелік дереу өтелуге міндетті несиелік қарыздарды төлеу үшін ұйымдағы ақша қаражаттарының болуы. Осыған байланысты төлем қабілеттіктің негізгі көрсеткіштері: а) есеп айырысу шотындағы ақша қаражаттарының жеткіліктік мөлшері; б) мерзімі өтіп кеткен несиелік қарыздардың болмауы.

Яғни өтімділік пен төлем қабілеттілік коэффициенттері бір- біріне тең емес.

Баланстың өтімлігін талдау.

Баланстың өтімділігін талдау өтімділік дәрежесі төмендеуге байланысты топтастырылған активтік қаражаттарды өтелу мерзімінің ұзаруына байланысты орналастырылған пассивтік қаражаттардың арақатынасын салыстыру арқылы анықталады.

Өтімділік дәрежесіне байланысты, яғни ақша қаражаттарына айналу мүмкіндігіне байланысты ұйымның активтері келесі топтарға бөлінеді:

А1 . Өтімділігі өте жоғары активтер- оларға барлық ақша қаражаттары және қысқа мерзімді қаржылық салымдар (бағалы қағаздар) жатады.

А2 . Тез сатылатын активтер- қолма- қол қаражаттарға айырбастау үшін уақытты қажет ететін активтер. Бұған есеп беру кезеңінен кейін 12 ай ішінде өтелетін дебиторлық қарыздарды жатады.

А3 . Жәй сатылатын активтер- өтімділігі төмен активтер- ҚҚС қорлары, дебиторлық қарыздар( есептік кезеңнен кейін 12 айдан асатын уақытта қайтарылатын) және басқада айналым активтері.

А4. Қиын сатылытын активтер- ұзақ мерзімде шаруашылық қызметте қолданылатын активтер. Бұл топқа айналымнан тыс активтер жатады.

Активтерддің алғашқы 3 тобы шаруашылық мерзімінің аралығында үнемі өзгеріп тұруы мүмкін, сондықтан олар ағымдағы активтер деп аталады. Басқа активтермен салыстырғанда ағымдағы активтердің өтімділігі жоғары.

Баланстың пассивтері олардың төлену мерзімінің дәрежесіне байланысты анықталады:

П1. Тез өтелетін міндеттемелер- оларға кредиторлық қарыздар жатады.

П2. Қысқа мерзімді пассивтер- қысқа мерзімді қарыз қаражаттары, басқа да қысқа мерзімді пассивтер, дивидендтер бойынша төлемдер.

П3. Ұзақ мерзімді пассивтер-банктердің ұзақ мерзімді қарыздық кредиттері және басқа да қысқа мерзімді пассивтер.

П4. Тұрақты пассивтер-болашақтағы пайдалар, пайдалану қорлары, келешектегі шығындардың пассивтер.

Қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді міндеттемелер бірге алғанда сыртқы міндеттемелер болады.

Кәсіпорын өтімді болады, егер ағымдағы активтер қысқа мерзімді міндеттемелерден көп болса. Кәсіпорын жоғары дәрежеде және төмен дәрежеде өтімді болады. Баланстың өтімділігін анықтау үшін пассивтер мен активтер топтарын теңестіру керек. Баланс абсолютті өтімді болады, егер мынандай теңсіздік орындалса:

А1>=П1; А1>=П2; А3>=П3; А4>= П4;

Егер осы теңсіздік орындалса, яғни ағымдағы активтер сыртқы міндеттемелерден жоғары болса, мұның терең экономикалық мәні бар: фирманың меншікті айналым қаражаты бар екендігін көрсетеді, қаржылық тұрақтылықтың минималдық шарты орындалады.

Осы үш теңсіздіктің біреуі орындалмаса, баланс абсолюттік сипаттан алшақтайды.

Өтімді қаражаттардың міндеттемелерге теңестірілуі:

- ағымдағы өтімділік, қарастырылған мерзім аралығында ұйымның төлем қабілеттігі(+) немесе төлем қабілетсіздігі(-) . АӨ=(А1+А2) - (П1+П2) ;

- перспективалық өтімділік-төлем қабілеттілікті болашақ түсімдер мен төлемдер арқылы салыстыру. ПӨ=А3-П3

Баланстың өтімділігін талдау келесі кестеде көрсетіледі.

1- кесте

1 топтағы активтер мен пассивтерді теңестіру арқылы ағымдағы төлем қабілеттілік пен түсімдерді анықтауға болады. 2 топтағы пассивтер мен активтерді салыстыру арқылы, яғни А2 мен П3, жақын арадағы ағымдағы өтімділіктің өсуі мен кемуін анықтауға болады. 3 және 4 топтағы активтік және пассивтік қорытындыларды салыстыру арқылы болашақтағы төлемдер мен түсімдерді анықтауға болады. Жоғарыдағы схеманы талдау уақытылы төлемдерді өтеу мүмкіндігін сипаттайтын қаржылық жағдайы анықталады.

Бұл схема арқылы талдау жақындатылған талдау болса, нақты талдау төлем қабілеттігін қаржылық коэффициенттердің көмегімен талдауға болады.

Төлем қабілеттілік коэффициенттерін анықтау және есептеу.

Төлем қабілеттілік коэффициенті нормативтер арқылы талданады.

Қаржылық коэффициент нормативі (2 кесте)

Коэффициенттердің мәнін ашып айтайық. Абсолютті өтімділік коэффициенті(L2) жақын уақыт аралығында ұйым ақша қаражаттарының көмегімен қысқа мерзімді міндеттемелердің қаншалаықты бөлігін өтей алатындығын көрсетеді. Нашар бағалану коэффициенті(L3) төлемдер бойынша түсімдер және басқа да шоттардың арқасында тезарада міндеттемелерді өтеу мүмкіндігін көрсетеді. Ағымдағы өтімділік коэффициенті барлық айналым қаражаттарын ауыстыру арқылы ағымдағы міндеттемелерді орындау жағдайы.

Өтімділікті жиынтық бағалау үшін төлем қабілеттілік коэффициентін қолдану керек (L1) . Оны бағалау арқала ұйымның қаржылық жағдайы өзгереді.

Ағымдағы өтімділік коэффициенті (L4) осы барлық көрсеткіштерді жалпылайды және бухгалтерлік баланстың оңтайлы( оңтайлы еместігін) көрсетеді. Бұл төлем қабілеттіліктің негізгі көрсеткіші.

Қаржылық тұрақтылықты талдау

Ұйымның қаржылық жағдайын талдаған кезде қаржылық тұрақтылықты қарастырмай өтуге болмайды.

Ұйымның қаржылық тұрақтылығы- жеткілікті тәуекел деңгейін ескере отырып төлем қабілеттілік және несие қабілеттілік жағдайын сәйкестендіре ұйым капиталы мен пайдасы өсуге бағытталған ұйымдық ресурсты дұрыс орналастыру және бөлу кезіндегі жағдай.

Қаржылық тұрақтылықты талдаудың мақсаты болып активтер мен пассивтердің құрылымы мен көлемін бағалау болып табылады. Бұл мынандай сұрақтарға жауап береді: активтер мен пассивтердің өсу деңгейін анықтауға көмектеседі. Қаржылық тұрақтылықты анықтайтын коэффициенттерді анықтайық.

Қаржылық тұрақтылықтың абсолютті көрсеткіштері қорлар мен шығындардың құралу көздерін көрсеттеді.

Қорлар мен шығындардың құрылу көздерін сипаттау үшін бірнеше көрсеткіштер бар олар әртүрлі көздерді сипаттайды.

1. Меншікті айналым қаражаттары:

МАҚ= капитал және резерв- айналымнан тыс активтер;

2. Меншікті және ұзақ мерзімді қарыздар, қорлар мен шығындардың құрылу көздері және әрекет етуші капитал.

МҚ= МАҚ+ ұзақ мерзімді пассивтер;

3. Қорлардың құрылу негізгі көздерінің жалпы көлемі.

НК=МҚ+ қысқа мерзімді кредиттер мен қарыздар;

Осы үш көрсеткішкі қамтамасыз етуші үш көрсеткіш бар:

1. Меншікті айналым қаражаттарының артықшылығы немесе жетіспеушілігі.

+(-) Фc =МАҚ -ҚҚ

2. Қорлар мен шығындардың құрылу көздерінің меншікті және ұзақ мерзімді қарыздардың артықшылығы немесе жетіспеушілігі:

+(-) Ф т=МҚ- ҚҚ

3. Қор және шығын құрау үшін меншікті қаражаттың артықшылығы немесе жеткіліктігі.

+(-) Фо= НК-ҚҚ

Осы көрсеткіштердің көмегімен қаржылық тұрақтылықтың үш деңгейлі жағдайын анықтауға болады:

1, егер Ф>0

S(Ф) =

0, егер Ф<0

Экономикалық жағдайдың 4 типін бөліп көрсетуге болады:

1. Абсолютті тәуелсіздікті қаржылық жағдай. Бұл тип өте сирек кездеседі, қаржылық жағдайдың ең нашар сипат алған кезі және былай сипатталады: +(-) Фс>=0; +(-) Фт>= 0; +(-) Фо>=0

Яғни үш деңгейлі жағдай S=(1; 1; 1)

2. Жақсы тәуелсіздігі қаржылық жағдайдың, төлем қабілеттілікті кепілдендіреді: +(-) Фс<0; +(-) Фт>=0; +(-) Фо>=0 немесе S=(0; 1; 1)

3. Тұрақты емес жағдай, төлем қабілеттілік бұзылады, бірақ дебиторлық қарызды азайта отырып, қордың айналуы тездетіліп, тұрақтылық орнатылады:+(-) Фс<0; +(-) Фт<0; +(-) Фо>=0, яғни S=0; 0; 1

4. Тоқырау қаржылық жағдайы, кәсіпорын қарыз қаражаттары есебінен қаржыландырылады. Меншікті және ұзақ мерзімді қарыздар қорлар мен шығындарды қаржыландыруға жеткіліксіз, кредитторлық міндеттемелерді орындау арқылы нәтиже жүргізіледі:

+(-) Фс<0; +(-) Фт<0; +(-) Ф<0 яғни S=0; 0; 0

Қаржылық тұрақтылықтың коэффициенттері салыстырмалы түрде анықталады. Әрбір әдісте өзіндік салыстырулар бар. Қаржылық тұрақтылықты талдаудың салыстырмалы көрсеткіштерін 2 топқа бөлуге болады.

Қаржылық тұрақтылық көрсеткіштері (3 кесте)

Көрсеткіштерді анықтасақ. Меншікті қаражатпен қамтамасыз ету коэффициенті айналым активтерінің қай бөлігі меншік қаражатының салдарынан қаржыландыратындығы көрсетіледі. Материалдық қорлардың меншікті қаражатпен қамтамасыз етілуі коэффициенті айналы қаражаты меншікті капиталмен қаншалықты деңгейде қаржыландырылғаны анықталады және қарыз қаражатын тарту қажет пе немесе керек еместігін талдайды. 1, 2 коэффициенттер айналым қаражатының жағдайын сипаттайды. 3-ші коэффициент ұйым активтерге салынған 1 теңге меншікті қаражаттың қаншасы тартылған қаражат екені анықтайды. Автономия коэффициенті меншікті қаражаттардың қаржыландырылған жалпы сомадағы үлес салмағын анықтайды. Қаржыландыру коэффициенті каржыландыру қызметінің қаншасы меншікті қаражаттар есебінен, қаншасы тартылған қаражаттар есебінен қаржыландырылғаны анықталады. ( 1, 2, 3)

Төлем қабілеттілікті бағалау (4кесте)

Қаржылық тұрықтылықты бағалау(5 кесте)

Табыстылықты бағалау(6 кесте)

Іскерлік белсенділікті бағалау (7 кесте)

Мүліктік жағдайын бағалау (8 кесте)

Төлем қабілеттілікті бағалау (9 кесте)

1. 2. Қаржылық коэффициенттердің сыныпталуы және қаржылық талдау әдістері.

Қаржылық есептілік көмегімен қаржылық жағдайды сыныптау.

Қазақстан Республикасының ұйымның қаржылық саясатын құру бойынша ескертпелерде ұйымының қаржы-экономикалық жағдайларды сиапттаудың 2 деңгейін қарастыруға болады: бірінші және екінші деңгей. Бұл екі категория өзара сапалық көрсеткіштер бойынша ерекшеленеді.

Бірінші деңгейге кіретін көрсеткіштерге нормативтік мағыналар қатысты. Олардың қатарына төлем қабілеттілік және қаржылық тұрақтылық көрсеткіштері жатады. Екінші деңгейге жататын көрсеткіштерге қаржылық жағдайды талдау белгілі бір кәсіпорынның жағдайын сәйкес өнім шығаратын

кәсіпорынның өнім деңгейімен салыстыру арқылы анықтауға болады. Бұл топқа рентабельділік көрсеткіші, мүлік құрылымы сипаты, айналым қаражаттарының көзі мен жағдайы көрсеткіштері жатады.

Бірінші деңгей көрсеткіштерінің динамикасын талдау кезінде осы көрсеткіштердің өзгеру тенденциясын анықтау керек. Егер олардың мәні нормативтен жоғары немесе төмен болса, оны кәсіпорын жағдайы нашар деп баға беруге болады. Бірінші топ көрсеткіштерінің бірнеше жағдайын айқындауға болады:

Бірінші деңгей көрсеткіштерінің жағдайы. (10 кесте)

1. 1 жағдайы - көрсеткіштердің мәні норматив шегінде және дұрыс диапазон аралығында орналасқан. Көрсеткіштердің динамикасын талдау қозғалыстың тиімді бағытта сипат алатындығын көрсетеді( шекарадан « коридорға» қарай қозғалу) . Егер осы деңгейдегі көрсеткіштер топтары 1. 1 жағдайында болса, онда бұл қаржылық жағдай аспектісіне « өте жақсы» деген баға беруге болады.

1 . 2 жағдайы- көрсеткіштердің мәндері тиімді шекарада орналасқан, динамиканы талдау тұрақтылықты көрсетеді. Осы жағдайда ұйымның қаржылық жағдайын « өте жақсы»( көрсеткіштердің мәні « коридордың» ортасында) немесе « жақсы» (« коридордың» белгілі бір бөлігінде) деп анықтауға болады.

1. 3 жағдайы - көрсеткіштердің мәні тиімді жағдайда орналасқан, бірақ көрсеткіштер динамикасы нашарлауын( «коридордың» ортасынан оның шекарасына қарай қозғалыс) көрсетеді. Қаржылық жағдайды бұл жағдайда бағалау-« жақсы» деген сөз.

2. 1 жағдайы- көрсеткіштердің мәні тиімділік деңгейінен төмен, бірақ жақсару жағына қарай бағытталған. Бұл жағдайы нормадан ауытқуы мен қозғалыс бағытына байланысты ұйымның қаржылық жағдайы « жақсы» немесе « қанағаттандырарлық» деп танылады.

2. 2 жағдайы- көрсеткіштер мәні «коридордың» тиімсіз бөлігінде орналасқан. Бағалау «қанағаттандырарлық» немесе «қанағаттандырарсыз» мәнге ие.

2. 3 жағдайы- көрсеткіштердің мәні норманың шегінен тыс және әрқашан нашарлау бағытына қозғалады. Бағалау-« қанағаттандырарсыз».

Осы әдісті қолдана отырыптөлем қабілеттілік және қаржылық тұрақтылық коэффициенттерін келесідей қорытындылауға болады:

Бірінші деңгейлі көрсеткіштердің жағдайын бағалау (11 кесте)

... жалғасы

Компания активтерінің құрамы мен құрылымын оңтайландыру

Бухгалтерлік баланс және оны талдау тәсілдері

Бухгалтерлік баланстың теориялық негіздерін зерттеу

Баланс өтімділігін талдау және оған әсер ететін активтерді қарастыру факторларды талдау

Қаржылық қорытынды есеп құрамы

Жолда деп саналатын ақшалай қаражат кассаға

Кәсіпорын теңгерімінің өтімділігін және төлем қабілеттілігін талдау

Баланстық теңдік қалыптастыру және баланс құру негіздері

Активтер есебінің түсінігі, бөлінуі

Қысқа мерзімді активтер

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс