HTML тілінде тізімдер жасау тегтері

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 30 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3

I БӨЛІМ

1.1 Бүкіләлемдік компьтерлік Интернет жүйесі. World Wide Web (бүкіл
әлемдік өрмек). ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..4
1.2 HTML –ге кіріспе. HTML тілінің атқаратын қызметі, командалары ... ..5
1.3 HTML құжатының құрылымы. Құжаттың функциональдық бөлігі мен негізгі
бөлігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 7
1.4 Қаріп (шрифт) стилдерін басқару. Логикалық стильдер. Сырғымалы жолдарды
ұйымдастыру. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 8
1.5 HTML тілінде тізімдер жасау тегтері. Қабаттастырылған ішкі
тізімдер ... .9
1.6 HTML құжатында кестелерді қалыптастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ..10
1.7 Гипермәтіндік сілтемелерді ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 12
1.8 HTML құжатында графиканы қолдану ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 13

II БӨЛІМ JavaScript тұралы түснік ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..22

2.1 Javascript технологиясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 22
2.2 Операторлар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..27

III БӨЛІМ Электронды кітаптың жасалуы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .28
Электронды қітаптың жасалыуының негізгі түйіні ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 28

Қортынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 30

Әäåáèåòòåð òiçiìi ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .31

Кіріспе

Қазіргі кезде Web – парақты құру үшін HTML ( Hypertext Markup
language – гипертексті бөлу тілі) тілі қолданылады , яғни құжатқа
қойылатын тегтердің көмегімен құжаттың логикалық құрылысын
сипаттайды , құжатты форматтауды және обьектілерді қоюды
басқарады. WWW айырмашылығынан ерекшеліктері тақырыбы бойынша
байланысты, адресі анық түрде көрсетілмеген бір құжаттан басқа
құжатқа ауысу жабдығының бар болуы болып табылады .
HTML гипертекстік тілін 1989 жылы World Wide Web
гипертекстік жүйесін бөлудің өңдеу технологиясының компоненттерінің
бірі ретінде Тим Бернер – Ли ұсынды.
Мұнда HTML тегтерінің көмегімен оқу әдістемелік электрондық
құжаттарды құру технологиясы қарастырылған. Теориялық білім мысалдар
арқылы қолданысы анықталған. Сонымен қоса, оқулық HTML-де қолданылатын
тегтер қызметі мен арнайы символдар арқылы құрастырылған.
Жаңа технологиялардың дамуы, оларды пайдалануын ескерсек электронды
оқулық құруда қарапайымдылығы мен әмбебаптығымен ерекшеленетін HTML
,JavaScript тілін меңгерудің маңызы зор.
I Òàðàó

1.1 Бүкіләлемдік компьтерлік Интернет жүйесі. World Wide Web
(бүкіләлемдік өрмек).

Интернет сөзі Бүкіләлемдік компьтерлік желі дегенді білдіреді.
Қазіргі уақытта Интернет бірнеше қызметтерді атқарады: электрондық
пошта, WWW (бүкіләлемдік өрмек), IRC ( Internet Relay Chat – нақты
уақыт режимінде бірнеше адамдардың тікелей бір – бірімен араласуы),
IRG (берілген моментте Интернетке қосылған адамның желідегі IR
адресін іздеуге арналған қызмет), файлдарлы тасымалдау қызметі
(FTP), телеконференция қызметі (USENT).
Интернетке жұмыс жасау үшін мыналар қажет:
• Бүкіләлемдік желі түйіндерінің біреуіне компьютерді қосу;
• IP адресті алу;
• Интернет қызметінің қолдануға болатын программа – клиент
қызметінің программалық қамтамасыздандыруын құру және қайтадан
күйге келтіру.
Өз түйіндеріне қосуға мүмкіндік беретін және IP – адресін
белгілейтін мекемелер Интернет қызметін тасымалдаушылар (сервис -
провайдер) деп аталады. Интернетке қосылу белгіленген немесе
коммутативті болуы мүмкін. Белгіленген қосылу жаңа немесе дайын
физикалық сызықтарының (кабельдік, радиоканал, спутниктік канал)
орнын анықтайды. Оны көп көлемді берілгендерді тасымалдауды қажет
ететін мекемелер және кәсіпорындар қолданады. Коммутативті
біріктіру уақытша болады, арнайы байланыс сызығын қажет етпейді және
телефон желісі арқылы жүргізілуі мүмкін. Коммутацияны телефон
номерін теру кезіндегі сигнал бойынша АТС орындайды. Интернетке
телефон желісі арқылы қосылу үшін ақпараттарды цифрлық түрге
алмастыру үшін қолданылатын арнайы құрылғы - модем керек.
Модемдер сыртқы және ішкі болып екіге болінеді. Бүгінде Интернет
білім алудың әртүрлі салаларында әржақты ақпараттардың түпнұсқасы
ретінде қолданылады. Құжаттарды беруді басқаратын Интернет қызметін
World Wide Web деп атайды. WWW құжаттары Интернетке тұрақты
түрде қосылатын компьютерлерде - Web - серверлерде сақталады. Web –
серверлерде бөлек құжат емес, өзара байланысқан құжаттардың тобы
орналасады. Мұндай топ Web – түйінді (Web- сайт) береді. Дайын
материалдардың Web- сайтта орналасуы Web – басылым немесе Web –
публикация деп атайды. WWW – дағы жеке құжат Web – парақ деп
аталады. Бұл текстен, графикалық иллюстрациялардан мультимедиялық
обьектілерден тұратын құжаттардың жиынтығы. Web – парақты құру
үшін HTML ( Hypertext Markup language – гипертексті бөлу тілі)
тілі қолданылады, яғни құжатқа қойылатын тегтердің көмегімен
құжаттың логикалық құрылысын сипаттайды, құжатты форматтауды және
обьектілерді қоюды басқарады. WWW айырмашылығынан ерекшеліктері
тақырыбы бойынша байланысты, адресі анық түрде көрсетілмеген бір
құжаттан басқа құжатқа ауысу жабдығының бар болуы болып
табылады . Құжаттар арасындағы байланыс гипертекстік сілтеменің
көмегімен жүргізіледі. Гиперсілтеме – бұл басқа да Web – құжаттың
адресін ассосациялайтын құжаттың белгіленген фрагменті (текст немесе
иллюстрация).
Гиперсілтемені қолдану WWW боынша нақты бір беттердің адресін
қолданбай тақырыбы бойынша табуды ұйымдастырады. Интернеттегі
құжаттар электрондық формада бейнелеуге арналған. Нақты компьтерде
құжатты форматтау және бейнелеу броузер деп аталатын арнайы
программаның көмегімен жүргізіледі. Интернет жағынан WWW
қызметінің жұмысын серверлік программалық жабдық – Web –
серверлер қамтамасыз етеді. Клиент жағынан жұмыс клиент
программалары Web – броузерлермен қамтамасыз етіледі. Ең көп
қолданылатын броузерлер - Internet Explorer, Netscape Navigator
және Opera. Броузерлердің қасиеттері программадан Сервис-Настройка
командасымен және Басқару панелі арқылы орындалады.
Интернеттің үш функциясы бар: коммуникациялық, ақпараттық және
басқаратын WWW - ақпараттыққа жатады. Іздеу жүйесі арнайы Web
түйіндерден тұрады . Қолданушы іздеу жүйесіне іздеуге қажетті Web-парақ
туралы берілгендерді хабарлайды, ал іздеу жүйесі сәйкес сұраныс бойынша
бетке гиперсілтемелердің тізімін шығарады. Іздеу жүйесінің негізінде жұмыс
жасайтын бірнеше модельдер бар, бірақ та іздеу көрсеткіштері мен іздеу
каталогтарының орны ерекше зор .Іздеу каталогтары кітапханадағы тақырыптың
каталогтар принципі тәрізді құрылған. Каталогқа назар аудара отырып, біз
оның негізгі бетінде қысқартылған ең ірі тақырыптың, категориялардың
тізімін көреміз. Бұл категория тізіміндегі әрбір жазба –бұл гиперсілтеме.
Оған басу берілген тақырып бойынша толықтай іздеу каталогының ақпарат
беретін келесі бетін ашады . Тақырыпқа басуды жалғастыра отырып нақты Web
парақ тізіміне жетуге дейін болады. Іздеу көрсеткішінің іздеу каталогынан
айырмашылығы Web түйіндерді кең көлемде қамтиды және кілттік сөз бойынша
іздейді.

1.2 HTML –ге кіріспе. HTML тілінің атқаратын қызметі, командалары.

HTML гипертекстік тілін 1989 жылы World Wide Web
гипертекстік жүйесін бөлудің өңдеу технологиясының компоненттерінің
бірі ретінде Тим Бернер – Ли ұсынғаны белгілі. Гипертексті бөлу
негізіне құжаттың әрбір элементі тегтерімен қоршаған элементтердің
жиынтығы түрінде көрсетуге болатын құжатты сипаттаудың тегтік
моделі жататын болған. Өзінің мәні бойынша тегтер программалау
тілдеріндегі BEGIN END жақша ұғымдарына жақын және локальды
айнымалылардың HTML аттарының арасындағы амалдардың облысын
білдіреді , құжаттағы тексттік э лементтерді түсіндіру ережелерінің
амалдарын анықтайды және т. б.
HTML тілінің атқаратын қызметі .
Web – парақтары экранда ықшам түрде безендіріліп,
көрсетілгенмен, HTML тілі мәтіндерді пішімдеп көрсететін тілге
жатпайды. Өйткені әрбір тұтынушы әртүрлі компьютерлерді пайдаланады.
Сол себепті жаңа ғана зауыттан шыққан бір компьютердің Windows
жүйесінде жұмыс істей алатын броузері бар болса, екінші бір
тұтынушы компьютері тек MS DOS жүйесінде жұмыс істейтін ескі
броузерді пайдалануы мүмкін. Бұл екеуінің көрсету мүмкіндіктері
әртүрлі болғандықтан, бір файл екеуіне 2 түрлі болып
көрсетіледі. Ал үшінші компьютердегі Web – парақтың мәтіндері
зағиптарға арналған. Брайль қаріптері арқылы берілсе, оның
нәтижесі тіпті басқаша болады. Құжаттарды әртүрлі тұтынушының
әртүрлі құрылғыларда және әртүрлі броузер программалармен
көретіндіктерін ескерсек, HTML тілін мәтіндерді форматтау
тәсілдерін жазуға арналған тіл деп атауға болмайды. Ол
Интернеттегі мәтін бөліктерінің атқаратын қызметін анықтап, соларды
әрбір тұтынушыға бейімдеп жеткізе алатын құжатты функционалды
түрде белгілейтін тіл болып табылады.
HTML командалары.
HTML тілінің бастапқы мәтінді белгілейтін командалары тег
(tag) деп аталынады. Тег символдар тізбегінен тұрады. Барлық тег
кіші () символдарынан басталады да, үлкен () символымен аяқталады.
Осындай қос символ тізбегі бұрыштық жақшалар деп те аталады. Ашылатын
бұрыштық жақшадан соң команда аты болып табылатын түйінді сөз – тег
орналасады.
HTML тіліндегі әрбір тег бір арнаулы қызмет атқарады. Олардың жазылуында
әріптер регисторы ешбір роль атқармайды, бас әріпті де, кіші әріптерді де
қатар қолдана беруге рұқсат етілген. Бірақ тег атауларын жай мәтіннен айыру
мақсатында оларды бас әріппен жазу қалыптасқан. HTML тілінің бір тегі
әдетте құжаттың белгілі бір бөлігіне, мысалы бір абзацқа ғана әсер етеді.
Осыған орай екі тег қатар қолданылады. Бірі – ашады, екіншісі – жабады.
Ашатын тег белгілі бір әсер ету ісін бастайды, ал жабатын тег сол
әсерді аяқтайды. Жабу тегтері қиғаш сызық символымен басталуы
тиіс.
Кейбір тегтер өз жазылу орнына қарай тек бір ғана әсерін
тигізеді. Мұндайда жабу тегі қажет болмай қалады да, ол
жазылмайды. Егер тег ретінде HTML тілінде қолданылмайтын түйінді
сөз жазылып кетсе, онда оның ешбір әсері болмайды. Броузер
арқылы құжат экранда көрсетілген жақта тегтердің өздері
бейнеленбей, тек олардың құжат мәтініне тигізетін әсері ғана
бөлініп тұр.
Тег атрибуттары. Көбінесе ашылу тегтерінің тигізетін әсерлерін
түрлендіретін олардың атрибуттары болады. Атрибуттар немесе
сипаттамалар - тег атауының және бір бірінен бос орын арқылы
бөлініп жазылытын қосымша түйінді сөздерден тұрады. Кейбір
атрибуттар оның мәнін жазуды талап етеді. Атрибут мәні оның
түйінді сөзінен теңдік белгісі (=) арқылы бөлініп жазылады.
Атрибут мәні қостырнақшаға алынып жазылуы тиіс, бірақ кейде
қостырнақшаны жазбауға да болады.
Түсініктемелер. Программалау тілдерінде түсінік беретін сөздер –
комментарийлер жазылатыны сияқты мұнда да программаның орындалуына
еш әсер етпей, оны түсінуді жеңілдететін түсініктеме мәтіндер
жазып отыруға болады. HTML тілі комментарийлері арнайы
символдардан басталады да, түсінік беретін мәтін осыған
жалғаса жазылады.

1.3 HTML құжатының құрылымы. Құжаттың функциональдық бөлігі мен негізгі
бөлігі .

HTML құжаты сол құжаттың негізгі мәтіні мен белгілі тегтер деп
табылады. Сондықтан оны құрастыру үшін жай мәтіндік редакторды, Windows
ортасындағы блокнотты пайдалана беруге болады.
1. HTML құжатының кез-келгені html тегінен басталып соған сәйкес жабылу
html тегімен аяқталады.
2. Осы екеуінің ортасында құжаттың тақырыптың бөлігі мен тұлғасы болып
келетін негізгі бөлігі орналасады. Құжатың тақырыптық бөлігі head
типтерінің ортасында тұруы, жалпы құжат туралы мәлімет береді. Әдетте
бұл бөлікті title тегтерімен шектелетін құжаттың ресми атауы
орналасады. Бұл атау терезе тақырыбында тұратын функцияның аты.
3. Жазылатын мәтін құжат тұлғaсы деп аталатын body body тегінің
ортасында жазылады. Осы айтылған 4 тег HTML құжатының кез-келгенінде
болуы тиіс.
Мысалы: html head title құжат тақырыбы title
head
body
бұл мәтін экранға шығады
body
html

Құжаттың функционалдық бөліктерін анықтау.
1. HTML тілі құжаттардың ішкі тақырыптарының көлеміне қарай 6 түрлі
деңгейін жасай алады. Олар: h1...h1 h6...h6 жалғасады.
2. Жаңа жолдан басталатын абзацтарды белгілеу үшін p тегі қолданылады.
Бір абзацты жаппай жаңа абзацты бастап кетсек , алдыңғы абзац автоматты
түрде жабылады. Сондықтан p тегін жаппаса да болады. HTML тілінде азат
жолдан басталмайды, тек абзацтар арасында бір бос жол қалдырылып кетеді.
Көбінесе абзацтарды анық етіп бөліп тұру үшін көлденең горизонталь сызық
қойылады. Көлденең сызық қою hr тегімен орналастырылады. Оның жабу тегі
болмайды.
3. Сөз арасында қойылған бірнеше бос орынның тек біреуі ғана көрініп
тұрады. Сол сияқты келесі қатарға көшіретін Enter пернесі де HTML тілінде
ешбір әсер етпейді.
Егер абзац жасап бос жол қалдырмай жаңа жолға көшу қажет болса, онда жалғыз
қолданатын br тегін пайдаланамыз.

1.4 Қаріп (шрифт) стилдерін басқару. Логикалық стильдер. Сырғымалы
жолдарды ұйымдастыру.

HTML 4.0 нұсқасынан бастап кез-келген құжатты әдемілеп әшекейлеу ісін
сол құжаттан бөлек жасау мүмкіндігі пайда болды. Алайда бұл концепция тек
байқау сипатына ие болып отыр. Және оны көптеген броузерлер арқылы жасауға
болмайды. Сол себепті HTML тілінде тек ғана тегтер бар.
1. Әріптің мөлшерін, түсін және сызылымын таңдап алу үшін font тегін
пайдаланамыз. Бұл қосарланған тег оның ашылған және жабылған тегтер
арасында орналасқан барлық мәтінді түрлендіруге болады. font тегінде
қолдануға болатын size= ... , color=..., face=..., тәрізді, 3 атрибутының ең
болмағанда біреуі тұруы тиіс: 1-ші атрибуты әріптің мөлшерін тағайындайды.
Әріптің алдын-ала берілетін 7 түрлі көлемі бар. Олар :1-7 сандар. Егер сан
көрсетілмесе келісім бойынша 3-ке тең деп саналады. color= - әріптің
түсін таңдау мүмкіндігін береді. face= – қаріп (шрифт) типін береді. Осы
атрибуттың мәні компьютерде орнатылған қаріп атының біріне сәйкес келуі
керек.
Мысалы:
body
Алдарыңызда
font color=”yellow” face= arial size=”4”
төртінші мөлшермен arial типімен аталған сары түсті әріптер.
font
body
2. Осы параметрдің барлығын бүкіл құжат үшін бірден беру қажет болса, онда
base font бір ғана тег пайдаланылады. Бұл тегте де жоғарыда көрсетілген
атрибуттарды пайдаланылады. Олар қаріп түрін, мөлшерін, түсін анықтайды.
3. Тегтердің тағы бір арнайы тобы қаріптің сызылымын өзгерту мүмкіндігін
береді.
b және b тегтері араларында орналасатын мәтін қарайтылған
қаріпке ауысады.
i және i тегтері қаріптерді курсивпен береді.
u және u тегтері мәтіндердің астын сызады , s және s тегтері
белдерінен сызылған символдарды бейнелейді.
Мысалы:
html
head
head
body
base font size=5 face=”Arial kz ”
негізгі қаріп Arial kz типінде 5-ші мөлшермен жазылған.
pfont size=-2 face=”Times New Roman Kz ” color=”green”
font
pb қарайтылу b
pi курсивті i
pu астын сызу u
ps белінен сызу s
body
html

Мәтін фрагменттерін логикалық стильмен безендіру.
Логикалық стильдер b, i, u тегтері сияқты сөздерді ерекшелеп
көрсетеді. Олар программа мәтінін жазғанда немесе цытаталар келтірілген
кезде қолданады. Логикалық стильді пайдалану кезінде броузер экранға не
шығаратынын айту қиын. Әртүрлі броузерлер экранға логикалық стильмен
берілген символдарды әртүрлі етіп шығаруы мүмкін. EM...EM акцент
сөзінен шыққан яғни курсив түрінде берілетін мәтін бөлігін қоршап тұратын
белгілер болып табылады.
strong ...strong күшті акцент деген сөзден шыққан мәтін ішіндегі
қарайтылған қаріп болып көрсетіледі.
code... code программа мәтінін көрсету үшін қолданатын стиль түрі.
samp... samp ағымның –мысал, үлгі деген сөзі, программа жұмысы
нәтижелерін ендері бірдей моношрифт түрі экранға шығарарда пайдаланылады.
KBD...KBD ағымның keyboard пернетақта қысқаша сөзі пернелерден
енгізілген сөз тіркесін көрсету мақсатында қолданамыз.
var... var ағымының variable айнымалы сөзі программадағы айнымалы
аттарын жазу үшін енгізілген стиль түрі, қисайтылған курсивке ұқсас қаріп
түрі.
Сырғымалы жолдарды ұйымдастыру.
Marquee ... Marquee тегтері мәтіндерді үздіксіз жылжытып отыратын
сырғымалы жол түрінде экранға шығады. Бұл тегтің ашылуы кезіндежазылатын
біршама атрибуттары бар. Олар сырғымалы жолдың жылжу жылдамдығын, бағытын,
әріптердің түсін, т.б. өзгертеді. Енді жиі өзгертілетін параметрлерді және
олардың мүмкін мәндерін қарастырамыз.
Benaior-мәтіннің бір бағыты (scrool) немесе қос бағыттада (alternate)
жылжуын немесе жылжымай тоқтап тұруын қамтамасыз етеді. Яғни мүмкін
мәндері Scrool (alternateslide).
Bgcolor - сырғымалы жолдың фондық түсін анықтайды.
Direction - жолдық сырғу бағытын анықтайды.
Оның мүмкін мәндері Left-солға , Right-оңға.
Height - сырғымалы жолдың биіктігін пиксель арқылы анықталатын бүтін сан.
Оны пайызбен көрсетуге болады.
Width -экрандағы сырғымалы жолдың енін көрсетеді. Оны да биіктік сияқты
пайызбен көрсетеміз. (%)

1.5 HTML тілінде тізімдер жасау тегтері. Қабаттастырылған ішкі тізімдер.
Тізімдердің HTML тіліне енгізілуінің басты себебі мәтіндік редактордың
тізімімен жұмыс істеу мүмкіндіктерінің мол болуы әсерінен деп айтуға
болады. Тізім құрғанда оның жолдарын номерлеу немесе белгілеуді біртіндеп
орындау қажет етілмейді. Бұл жұмысты программа өз міндетіне алады. Егер
тізім жаңа жолмен толықтырылатын немесе оның бірі қысқартылатын болса, онда
номерлеу реттілігінде автоматты түрде түзетіледі. Тізім номерленбей тек
белгіленетін кезде әрбір жол алдына маркерлеу таңбалары, сызықшалар,
дөңгелектер, төртбұрыштар, ромбы, т.б. қойылады. Осының нәтижесінде тізім
оқуға ыңғайлы сипатқа ие болады. Тізім жасау үшін қолданатын тегтерді
шартты түрде 2 топқа бөледі. Оның 1-іншісі тізімнің жалпы көрінісін
анықтап атрибуттың сыртқы белгілер , ал 2-іншісі оның құрылымын
қалыптастыратын ішкі белгілер. Соңғы ішкі белгілер үшін тек бір ғана ашылу
тегі қолданылады. Тізім тегінің ең қарапайым түрі номерленбеген белгілеу
тізімі UL ... .UL тегінің арасында орналасқан мәтін жолдары белгіленген
тізім ретінде қабылданады. Мұнда әрбір белгіленетін мәтін жолын LIішкі
тегімен тастап отыру керек.

Номерленген тізімдер.
Номерленген тізімдер алдыңғы тізімдер сияқты құрылады, тек әрбір жол
алдына номер қойылады, яғни номерленген тізімдер сыртқы OL тегі болып
келеді.
Номерленген тізімнің әрбір жолы реттелген тәртіп бойынша араб немесе
рим сандарын немесе латын алфавитінің әріптері таңбаланады. Ол таңбаларды
өзгерту туре= атрибутымен көрсетіледі. Атрибут көрсетілмесе номерлер
реттелген араб цифрымен көрсетіледі.
туре атрибутының мүмкін мәндері.
Атрибут мәндері Номер таңбалары
Type='' 1'' 1, 2, 3, 4.
Type='' i'' i, i i, i i i
Type='' I'' I, II, III, IV
Type='' a'' a, b, c, d.
Type='' A'' A, B, C, D.

Анықтау тізімдері: Анықтаулары бар тізімдер.
Қабаттастырылған ішкі тізімдер.
Кез-келген тізім элементі басқа бір тізімнің ішінде орналасуы мүмкін
.Бірақ мұндай тізімдерде жоспарлар құру немесе кітап мазмұндарын жасау
сияқты өз орындары бар

1.6 HTML құжатында кестелерді қалыптастыру.
Кесте параметрлерін тағайындау тегтері.

Кестелер html-дің беттеріне форматтаудың қуатты құралы болып
табылады.Кесте мәліметтің үлкен көлемін ұсынудың ең ыңғайлы
әдістерінің бірі.HTML тілі кестелердің әр алуан қалыптастыруды
орасан зор мүмкіндіктеріне ие болады.HTML тілінде кестелерді
форматтаудың құралдары пайда болғанға дейін ең қарапайым көп колонкалы
тексті немесе құрама кестені құру мүмкін емес еді.Мұндай мүмкіндік
пайда болғаннан кейін web-дизайнерлер оны толық көлемде қолданып
күрделі эффекті ала бастады.
1.HTML тілінде кестелер TABLE тегімен басталады TABLE аяқталу
тегімен жабылады. Кесте ішіндегі мәтін,кесте элементтерін (атауы,жолдары
мен ұяшықтары)
анықтайтын арнайы тегтердің ішіне орналастырылады .
TABLEтегтерінің арасында кестелердің атауларын анықтайтын
CAPTIONтақырып CAPTIONтегтері қосарланып кездесуі мүмкін.
Кестелердің атаулары тікелей кестелердің үстінде немесе астында
ораласады .
2. Кестелердің жолдарын анықтайтын TRжәне TRтегтері кездеседі.
Жабатын тегтерді кездестіруге болады. Себебі кестенің әр жолы сол кестенің
келесі жолының басталуымен немесе кестенің өзімен бірге аяқталады.
3.Кестенің әрбір жолы ұялардан тұрады.Ұяларды немесе бағандар мен
жолдардың атауларына ие THтегімен немесе кәдімгі мәліметтерге ие
TDтегімен белгілейді.Бұл тегтер сонымен қатар қосарланып берілуі
мүмкін. Бірақ бұл жерде де жабатын тегтерді көрсетпеуге де болады.Себебі
жабатын тегтерді көрсетпеу басқа түсініктер бермейді.
Мысал:
Таблица 1.

Меркурий 70 млн км
Венера 108 млн км

Таблица тақырыбы таблицаның жоғарғы немесе төменгі бөлігінде
орналаса алады.Бұл өзгерісті жасау үшін CAPTION тегінің ALIGN
параметірінің мәндері LEFT,CENTER,RIGHT,BOTTOM (таблицаның айнымалысына)
өзгеріп қолдануға болады.

TABLE тегінің CELLSPACING параметрі ұяшықтардың арасындағы қашықтық
мөлшерін береді.Осы TABLE тегінің WIDTH, HEIGHT параметрі сәйкесінше
таблицаның биіктігі мен енін береді.Бұл параметірлердің мәні % -к
мөлшерде жазылады.

Таблица ұяшықтарының ішіндегі мәліметтерді тегістеу жұмыстары- бұл
яғни, оң жаққа, солға,ортаға TD тегінің ішінде align параметрімен
жасалады.
Меркурий 70м
Венера 108
Жер 150

1.7 Гипермәтіндік сілтемелерді ұйымдастыру.

Web-парақтардың басқа Web-парақтарға қатысты сілтеменің болуы World Wide
Web жүйелерінің ең тартымды ерекшеліктерінің бірі. HTML құжатында
гипермәтіндік сілтемелерді құру өте жеңіл. Ол үшін атрибуты яғни параметрі
бар ашылатын A... және қарапайым жазылатын A тегтері пайдаланылады.
Жалпы сілтемелер жасаған кезде мынадай ережелерді есте сақтаған жөн.
1) Гиперсілтемелерді құрған кезде атрибуты HREF міндетті түрде қажет. Оның
мәні сол сілтеме көрсетіп тұрған файл атына немесе оның URL адресінен
табылады. Сілтеме мәтін A...A тегінің арасында орналасады . Сілтеме сөз
броузерде бейнеленген кезде көбінесе оның асты сызылып, көк түспен
белгіленеді. Сол сілтеме сөзінің үстіне курсорды қойып тышқанмен шерту
көрсетілген файлға немесе бойындағы URL адреске көшуге қамтамасыз етеді .
Гипермәтіндік сілтілемелер адрестің өзге кез-келген файлды немесе адреске
сәйкес Web-парақты көрсетуі мүмкін.
Мысалы:
A HREF= “ C : Мой документы Жанара . HTM ” файл.A экранға көк
түспен боялған файл сөзін бейнелейді. Сол сөзді тышқанмен шерту “Менің
құжаттарымның ” ішіндегі Серік . HTM файлына көшу әрекетін орындайды.
Одан қайтіп оралу үшін браузер аспаптар панелінің кері қарай батырмасын
басу керек.
Төмендегі жол A HREF= “dog. jpg” иттер туралы мәлімет A Экранға
итттер туралы мәлімет деген сөз шығады . Сөзге курсорды бағыттап оны шерту
бумадағы сурет салынған dog. jpg файлына көшу ісін атайды. Егер сілтеме
көрсетіп тұрған Web парақ басқа бір Web сайтқа орналасқан болса онда HREF
атрибуты мәні ретінде сол құжаттың URL адресі толық пайдаланылады. Оның
ішіне хаттаманың атауының Web сайтының адресіне кіреді . Осындай сілтемелер
сыртқы сілтеме деп аталадыA HREF= “http:www.microsoft.com Microsoft
A Экранға Microsoft сөзін шығарып оны шерту арқылы интернет желісіндегі
желісіндегі Microsoft компаниясының Web-парағының алғашқы бетіне көшуді
қамтамасыз етеді . Егер сілтеме сол Web-сайтының басқа парағын көрсетін
болса онда құжаттың тек салыстырмалы жолын беруге болады . Мұндайда ішкі
сілтеме құрылады. Ішкі сілтемелерді қолданған қолайлырақ. Себебі Web-
сайтты басқа серверге ауыстырған кезде жеке құжаттар адресіне өзгеріс
енгізу талап етілмейді.
Гиперсілтеме ретінде сөз тіркесін ғана емес суреттерді пайдалануға
болады . Суреттер мәтін сияқты сілтеме бола алады. Oл үшін IMG... тегі
сілтемелерді анықтайтын A тегінің арасында орналастырылады. Осындай
суретке курсорды алып барсақ, ол курсорды сілтеме мәтінге бағытталған
кездегідей түрге келеді. Осы тәсіл арқылы Web- парақтарда олардың бірінің-
біріне ауысуының графикалық батырмалары жасалады,
Мысалы: A HREF= “dog.htm ” IMGSRC= “dog.gif” A Жолында IMGSRC=
“dog.gif” тіркесі гиперсілтеме ретінде кішкене ит суретін береді, оны
шерту арқылы иттер туралы мәлімет беретін файлына dog.htm ауыстырады.
Егер файлдардың басы емес, оның мәтінінің ішіндегі басқа бір қажетті
орынға көшу керек болса, онда сол орынға A анкер орнатамыз. Сонда
гипермәтіндік сілтемелер сол парақ ішіндегі анкері бар белгі бір орынды
көрсетуі мүмкін. Анкер құруда A тегтері қолданылады.Бірақ мүндайда
HREF=”...” атрибутына қосымша NAME=”...” атрибутын пайдалану керек. Ол тек
латын әрпінің санынан тұрады. Олардың ішінде бос орын таңбасы болмауы
керек. Бірақ соңғы броузерлер орыс-қазақ әріптерін ала береді.
Мысалы:
A HREF=”2.htm # AAA” AAA анкеріне көшу. A
A NAME=”AAA” көшу орындалады. A
Бұл программа фрагменті 2.htm файлындағы AAA сөзіне көшіреді.
Ал егер көріп отырған мәтін ішіндегі басқа бір 1.1 тіркесіне көшу үшін
A HREF=” # 1.1” 1.1 анкеріне көшу A
A NAME=”1.1” A.
Ескерту: Орнатылған анкерге сілтеме орналастыру үшін URL адресінен
кейін # (диез ) таңбасымен бөлінген анкер атауы көрсетілуі керек. 1құжат
ішіндегі анкер алдына адрес жазылмайды.
Мысалы:
H2 Тақырып H2
HR A HREF=”# 3.1” 3,1-ге көшу A
A NAME=”3.1” A
BR H3 1.1 бірінші абзац H3
Егер файл басы емес оның мәтінің ішіндегі басқа бір қажетті орынға
көшу керек болса, онда сол орынға алдын-ала анкер орнатамыз
HR H3 1.2 екінші абзац H3
Егер сілтеме сол Web парақтың басқа парағын көрсететін болса, онда
құжаттың тек салыстырмалы жол беруге болады.
HRH3 3.1 Үшінші абзац H3
Мұндайда HREF=”#...” атрибутына қосымша NAME=”...” атрибутын пайдалану
керек. Ол тек латын әріптерінен, сандарынан тұрады да, олардың ішінде бос
орын таңбасы болмауы керек, бірақ соңғы броузерлер орыс-қазақ әріптерін ала
береді.

1.8 HTML құжатында графиканы қолдану.

Суреттік бейнелер WEB-парақтарды әшекейлеп безендіру кезінде маңызды
құралдар ролін атқарады. Суреттердің өздері құжаттан бөлек орналасқан және
файлда сақталады.
Алайда олар брозер арқылы WEB-парақтардардың ішінде бейнеленеді. Суреттерді
бейнелеу ережесін былай деуге болады:
1. Суреттерді құжаттың ішіне орналастыру үшін IMG... , яғни жабылмайтын
жалқы тегт қолданылады.
2. Бұл тегте міндетті түрде SRC=''...'' атрибуты болуы керек. Оның мәні
абсолюттік және салыстырмалы түрде жазылған бейнелеу файлының URL адресі
көрсетеді. Құжатты экранға шығарған кезде ол міндетті түрде құрамындағы
суреттермен бейнеленеді. Және ол IMG... тегі тұрған орнына көрінеді.
Мысалы: IMG SRC=fish.jpg.'' экранға fish.jpg файлдағы балық суретін
шығарады.
Ескерту: Қазіргі кездегі броузерлер тек ғана gif, jpg , png типтеріндегі
суреттік
файлдарды ғана пайдаланады.
3. Суреттер өздерінің көлемдерін сақтай отырып WEB-парағына орналасады.
Егер суретті ықшамдап бейнелеу кезінде оның масштабын өзгерту қажеттігі
туса, суреттің қажетті көлемін widh , height атрибуттарының көмегімен
беруге болады. Осы 2 атрибуттың мәні WEB-парақтағы суреттердің биіктігі
мен енін бүтін санмен берілген пиксельмен көрсетеді.
Мысалы: IMG SRC= ''fish.jpg '' width 500 height=250 суретті 500x250
нүктелерден тұратын төртбұрышты аймаққа орналастырады. Сурет айналасындағы
жақтау (border) сызығының қалыңдығын да параметр ретінде көрсетуге болады.
Border=пиксельдер саны. Жақтау мен әдемілік үшін ғана емес, суретті A
тегінің ішінде гиперсілтеме ретінде пайдаланғанда, ол бір рет шертілген соң
жақтау сызығының түсі өзгеріп , оның қолданылғаны белгілі болып табылады.
Егер гиперсілтеме ретінде суретті пайдалануда бір мысал келтірейік.
HTML
BODY
A HREF=''dog.html''IMG SRC=''dog.gif'' width=87 height=100 BORDER=2
A
BODY
HTML
Бұл жолдар гиперсілтеме ретінде шағын ит суретін шығарады, оны шерту
иттер туралы мәліметке ауысуды орындайды. Құжаттардағы суреттерді
бейнелегенде, оның орындала бермейтін бірсыпыра ерекшеліктері бар екенін
айта кеткен жөн.

1. Шығарылатын WEB-парақ суреттері көрсетуге қажетті мүмкіндігі жоқ
броузерлер арқылы да шығарыла береді.
2. Көбінесе қолданушылар құжатты желі арқылы тез қабылдау үшін суреттерді
бейнелейтін команданы алып тастайды.
3. Бұл екі жағдайда суретті көре алмағанның өзінде, суретте не
бейнеленетінін білген болар еді. Бұл мақсат үшін суретті сипаттайтын
қосымша мәтіндерді қолданады.
4. Қосымша мәтін суреттің мүмкіндігінше толық мәтін түрінде сипатталады.
Егер қандайда болсын себептерге байланысты броузер суретті көрсете
алмаса, ол суреттің орнына сипатта ретінде қосымша мәтін беріледі.

Бұл жолдар сурет шықпаған жағдайда , сол сурет орнынан тышқан курсорын
алып барғанда, --нан суреті- деген сөз шығып суреттер маңына оған түсінік
беретін мәтін жазылғанда, оны суретке байланысты жоғары немесе жылжытатын
мүмкіндіктер және суретті беттің сол немесе оң жақ шетіне жылжыту ---
атрибуты арқылы беріледі. Оны туралау атрибуттары деп аталады.
Олар: align='' bottom''- мәтін суреттердің төменгі жағында.
align='' lest''- мәтін суреттердің сол жағында.
align='' middle''- мәтін суреттердің ортасында.
align='' top''- мәтін суреттердің жоғарғы жағында.
align='' right''- мәтін суреттердің оң жағында.

Фреймдер.Фрейм құрылымы .
( Web-парақта бірнеше құжаттардың орналасуы).

HTML тілі броузер программасы терезелерін бірнеше бөлікке бөліп тастау
мүмкіндігін береді және олардың әрқайсысында жеке құжаттар бейнеленеді.
Осындай бөліктерді фрейма деп атаймыз.
1) Фреймдерді көру үшін HTML ерекше құжаты пайдаланылады, оның құрылымы
кәдімгі құжаттардан бөлек болады. Осындай құжаттарда құжат денесінің
бөлімдері болмайды, ол шын мәнінде қандай да болсын мәтінде мүлде болмайды.
Оның орнына бұл құжаттарда
FRAMESET және FRAMESET тегтерінің арасында орналасқан фреймдер
болады. Бұл сипаттамада броузер терезесіндегі бөліктердің өлшемдері мен
олардың орналасу тәртібі сипатталады. Сонымен қатар ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.