Басқадай дебиторлық борыштар

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 21 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Ғылым және білім министірлігі
Тұрар Рысқұлов атындағы Қазақ экономикалық университеті

Курстық жұмыс

Тақырыбы:
Дебиторлық борыштар есебі: түсуге тиісті шоттар, алынған вексельдер

Орындаған: 111 топ студенті
Алиманова А.Е

Алматы 2007
=

Жоспар
Кіріспе
1.Дебиторлық борыштар есебін ұйымдастыру.
1.1Дебиторлық борыштарды, мойындау мен өлшеу.
1.2Сатып алушылар мен тапсырыс берушілер борышының есебі.

2.Дебиторлық борыштардың жүргізілуі
2.1Күмәнді дебиторлық борыштардың есебі
2.2Еншілес (тәуелді) серіктестіктердің дебиторлық борыштарының есебі

3.Басқадай дебиторлық борыштардың есебі
3.1 Алынуға тиісті қосылған құн салығы
3.2 Вексельдер есебі

Қорытынды

Қолданылған әдебиеттері.

Кіріспе
Осы курстық жұмысты жазу алдында мені кәсіпорындағы дебиторлық есеп
өте қызықтырды, себебі бұл тақырыптың актуальділігі осы таңда өте жоғары.
Кәсіпорынға тигізетін әсері зор, дебиторлық борыштарсыз кәсіпорын
дамымайды.
Дебиторлық берешек -сатып алушылардың немесе тапсырыс берушілердің
(бизнес конрагенттерінің) шаруашылық жүргізуші субьект алдындағы өткізілген
тауар (жұмыс, көрсетілген қызмет) үшін ақша төлеу бойынша міндеттемелері.
Ол ағымдағы (өтеу мерзімі бір жыл бойы) немесе операциялық циклді және
ағымдағы емес болып бөлінеді.Есепте саудалық және саудалық емес дебиторлық
берешекті бөліп көрсетеді.Саудалық дебитор берешегі-негізгі іс-әрекет
нәтижесінде өткізілген тауарлар мен көрсетілген қызмет үшін сатып
алушылардың міндеттеме сомасы. Саудалық емес дебиторлық берешек іс-
әрекеттің басқа түрлері нәтижесінде (субьект қызметкерлеріне немесе
филиалдарына аванстар, шығынды жабуға арналған депозиттер, алуға арналған
девиденттер мен проценттер, үкімет органдарына салықтарды қайтару жөніндегі
тілек-талап және басқалар) пайда болады.
Дебиторлық берешек үш топқа бөлінеді: алынуға тиісті шоттар, алынған
вексельдер және басқалар.
Алынуға тиісті шоттарға: ақшалай қаражатқа, тауарға, көрсеткен
қызметке және субьектілердің ақшалай емес активтеріне деген тілек-талаптары
кіреді. Дебиторлық берешек алынуға тиісті шоттарды төлеу мерзіміне немесе
борышты өтеу күтілетін күніне қарай ағымдық және ұзақ мерзімді болады.
Әдетте дебиторлық берешек шот-фактуралармен расталады.
Қолма-қол ақшасыз есеп айырысулар жүйесінде дебиторлық берешектің
пайда болуы субьектінің шаруашылық іс-әрекетіндегі обьетивті процесс болып
саналады. Дебиторлық берешек пайда болу сипатына қарай қалыпты және
ақталмайтын делініп бөлінеді. Субьектінің өндірістік-шаруашылық іс-
әрекетінің барысында, сондай-ақ есеп айырысудың қолданыста жүрген
нысандарымен пайда болғандары қалыптыға жатады.
Мерзімінде төленбеген дебиторлық берешек ақталмайтын болып саналады.
Ол есеп және қаржы тәртібін бұрмалаушылықтар, ұйымдағы және бухгалтерлік
есеп жүргізудегі кемшіліктер, тауарлық-материалдық қорларды жіберуді
бақылаудағы босаңсулар салдарынан пайда болады.
Қазақстан Республикасындағы барлық шаруашылық субьектілеріндегі
табысты есептеу тәсілімен айқындайтындықтан, күдікті борыштар бойынша
резерв құру қажеттілігі туады. Олар тәуекел қоры болып табылады, сол немесе
басқа борыштың өтелмей қалуынан сақтандырады. Бухгалтерлік баланста
дебиторлық берешек күмәнді борыштар бойынша резервті есептеп шығару үшін
көрсетіледі.
Төлеу мерзімі бойынша шоттарды есептеу тәсілі- берешекті төлеу мерзімі
бойынша күмәнді талаптар проценті анықталады. Бұл үшін алынуға тиісті
барлық шоттарды мынандай категориялар бойынша жіктеу қажет:
• өтеу мерзімі әлі болмаған шоттар;
• 1 күннен 3 күнге дейінгі төлеу мерзімі бар шоттар;
• 31 күннен 60 күнге дейінгі төлеу мерзімі бар шоттар;
• 61 күннен 90 күнге дейінгі төлеу мерзімі бар шоттар;
• 90 және одан көп күндерде төлеу мерзімі бар шоттар.

Бұл курстық жұмыстың маған ұнаған себебі – бұл дебиторлық борыштарды
толығымен талдауға мүмкіндік береді,әсіресе түсуге тиісті шоттар, алынған
вексельдер туралы көп ашып, түсіндіріп береді.
Бұл курстық жұмыс 3 бөлімнен тұрады. Олар:

I.Дебиторлық борыштар есебін ұйымдастыру.

II.Дебиторлық борыштардың жүргізілуі.

III.Басқадай дебиторлық борыштардың есебі.

I.Дебиторлық борыштар есебін ұйымдастыру.
1.1Дебиторлық борыштарды ұйымдастыру, мойындау мен өлшеу.
Кәсіпорындар мен ұйымдардың басқа заңды немесе жеке тұлғалардан оларға
сатқан тауарлары , көрсеткен қызметтері, сондай-ақ авнс ретінде алдын ала
төлеген төлемдері үшін алашақ борыштары -Дебиторлық борыштар (Алынуға
тиісті шоттар) деп аталады. Осы кәсіпорындар мен ұйымдарға берешек борышы
бар заңды және жеке тұлғалар дебиторлар болып табылады. Өтелетін (алынатын)
уақытына қарай алынуға тиісті дебиторлық борыщтар ағымдағы алынуға тиісті
борыштар және ұзақ мерзімді алынуға тиісті борыштар болып екіге бөлінеді.
Бұл борыштардың есебі Алынуға тиісті шоттар бөлімінің шоттарында
есептеледі.
Есеп беретін уақыттан кейінгі бір жыл ішінде алынатын (өтелінетін)
дебиторлық борыштар ағымдағы активтер қатарында есептеледі. Олардың
қатарына жататындар:
• ағымдағы активтерді сатып алуға төленген аванстық (алдын ала төленген)
төлем;
• тапсырылған (берілген) шоттар бойынша алынуға тиісті борыштар;
• вексельдер бойынша алынуға тиісті борыштар;
• негізгі ұйымдар мен оның еншілес серіктестігі арасындағы түрлі
операциялар негізінде туындаған дебиторлық борыштар;
• ұйымның лауазымды адамдарының (тұлғаларының) дебиторлық борышы;
• басқадай дебиторлық борыштар.
Кәсіпорынның балансындағы алынған вексель деп аталатын бабындағы сома
басқа заңды немесе жеке тұлғалардың ұйымға вексель бойынша төлейтін
ресми берешегі болып есептелінеді. Алынуға тиісті шоттар бойынша
борыштар (дебиторлық борыштар) иелік ету құқығымен қоса, заңды
құқығымен байланысты актив болып саналады. Қорытындылап айтатын болсақ
дебиторлық борыш дегеніміз, бұл -иелік ету құқығын қосқандағы заңды
құқықтармен байланысты активте қамтылған алдағы уақыттағы экономикалық
тиімділік.
Ұйымның қаржы жағдайын сипаттайтын көрсеткіштердің қатарына дебиторлық
борыштардың айналымы жатады. Яғни дебиторлық борыштардың есептелген уақыты
мен өтелу уақытының арасындағы мерзім күндерінің саны. Ұйымның дебиторлық
борышы оған байланысты кіріс танылған жағдайда ғана анықталады. Дебиторлық
борыштар сатылған өнімдер мен тауарлардың құнынан баға жеңілдіктерін
(скидки) және қайтарылған тауарлардың құнын алып тастағандағы қаодық сома
бойынша есептеледі. Бір жылдам астам уақыт бойы алынбаған дебиторлық
борыштар Ұзақ мерзімді дебиторлық борыштар болып есептеледі. Дебиторлық
борыштардың пайда болған (есептелінген) уақыты мен өтелу уақытының
арасындағы мерзімге байланысты пайыздар бойынша кіріс көп жағдайларда
ескерілмейді. Кәсіпорындар өздерінің тауарларын сатқанда кейде сатып
алушыларға баға жеңілдіктерін береді. Ұйымдардың мұндай қадамға баруының
басты себебі сатып алушыларды қызықтыру арқылы сатылатын тауарларының
көлемін арттыру болып табылады. Сонымен қатар баға жеңілдіктерін (скидки)
пайдалану ұйымның күмәнді борыштарының сомасын қысқартуға үлкен әсер етеді.
Халықаралық тәжірибеде баға жеңілдіктері (скидки) терминімен (сөзімен)
бірге сауда жеңілдігі термині (сөзі) қатар қолданылады. Өз экономикасын
нарықтық жолмен жүргізіп келе жатқан елдердегі ұйымдар сауда жеңілдігін
тауарларды сатудағы жарнама ретінде пайдаланады. Ұйымдардың сауда
жеңілдігін қолдануының мақсаты баға жеңілдіктерін (скидки) пайдаланғандағы
жағдаймен бірдей деп айтуға болады.
Кейбір жағдайларда сапасының төмендігінен немесе тауарлардың ақау болу
себебінен сатылған тауарларды қайтаруға тура келеді. Мұндай тауарларлы
қайтарып алу сатушы ұйымдар үшін тиімсіз болады. Сондықтан да кәсіпорын
сатып алушы заңды немесе жеке тұлғаның осы тауарлар бойынша борыш
сомаларының мөлшерін қысқарту туралы талабын қабылдауға келісуіне тура
келеді. Әрине аталған жеңілдікті жасау ұйымның келіп түсуге (алынуға)
тиісті табыстарының көлемін азайтатындығы сөзсіз. Бұл жағдайда ұйымның
бухгалтериясында жасалынған жеңілдік сомасына:
Д-т: Баға шегерімі-шоты
К-т:Алынуға тиісті борыштар-шоты түріндегі бухгалтерлік жазуы жазылады.
Егер сатылған тауар ұйымға қайтарылған болса, ол үшін жазылатын
бухгалтерлік жазу мына түрде бейнеленеді:
Д-т: Сатылған тауарлардың қайтарылымы-шоты
К-т: Алынуға тиісті борыштар -шоты
Кәсіпорындардың бухгалтериясы дебиторлық борыштар есебін жүргізу
барысында мына төменде аталған құжаттарды (есептік тіркелімдерді)
қолданады:
нөмірі 7 Журнал-ордер- Жұмысшылар мен басқа да тұлғалардың борышы
деп аталатын шотының кредиті бойынша;
нөмірі 8 Журнал-ордер- Алынуға тиісті қосылған құн салығы, есептелген
пайыздар, Басқадай дебиторлық борыштар және Берілген аванстар деп
аталатын шоттардың кредиті бойынша;
нөмірі 9 Журнал-ордерге қосымша тізімдеме- Берілген аванстар шотының
дебиті бойынша;
нөмірі 10 Журнал-ордер- Күдікті қарыздар бойынша резерв, Алдағы
кезең шығындары шоттарының несие (кредиті) бойынша;
нөмірі 11 Журнал-ордер-Сатып алушылар және тапсырыс берушілердің
борышы шотының және Еншілес (тәуелді) серіктестіктердің дебиторлық
борышы шотының кредиті бойынша жүргізіледі.
Сатып алушылар мен тапсырыс берушілер және басқадай дебиторлармен есеп
айырысудың есебі бойынша жоғарыда аталып өткен тіркелімдерден басқа
дебиторлық борыштардың есебіне талдамалық есептің карточкалары, ажырату
парақшалары (қағаздарын), бухгалтерлік анықтамалары және тағы да басқа
тіркелімдер (құжаттар) қолданылады. Жалпы есеп тіркелімдерін толтыру
шаруашылық операцияларының мазмұнын сипаттайтын бухгалтерлік жазулардың
жиынтығын анықтау үшін керек. Халықаралық бухгалтерлік есеп стандартында
(соның ішінде Америка Құрама штаттарының бухгалтерлік есеп стандартында)
ұйымның бухгалтерлік есеп жұмысын жүргізу барысында қолданатын барлық
бланкілері үшін міндетті ортақ есеп беру формалары қарастырылмаған. Есеп
нысанын таңдау құқығы толығымен бас бухгалтердің құзырында, яғни ол алғашқы
құжаттарды топтастырудың ең қарапайым әдісін таңдап, шоттар
корреспонденциясын жүргізуге міндетті. Шоттарға келетін болсақ, олар
негізгі есеп тіркелімдерінде үнемі қатысатын, эпизодтық болып бөлінеді және
олар басқадай операцияларда қолданылады. Дебиторлық борыштар шоттарында
есептелетін сомалардың дұрыстығы мен олардың толықтығын бақылау үшін
түгендеу жүргізілуі қажет, ол құжаттар бойынша шоттарды
кореспонденцияланатын шоттармен салыстыру арқылы жүргізіледі. Мұндағы басты
мақсат-әрбір шоттағы сомалардың сәйкестігі мен дұрыстығын, толықтығын
анықтау болып табылады. Дебиторлық борышты есептеудегі басты мәселе сату
мерзімін анықтау болып табылады, яғни сатып алушыларға тиеліп жіберілген
немесе жөнелтілген тауарлардың (жұмыстар, қызметтер) қашан сатылғанын
тануында. Бухгалтерлік есептің көзқарасымен қарағанда, тауарлардың тиелуі
мен сатып алушыға қаржылық және есеп айырысу құжаттарының ұсынылуы,
тауарлардың сатылғандығы деп танылады.
Дебиторлық борыштар келесідей бөлімдерден тұрады:
Сатып-алушылар мен тапсырыс берушілердің борышы
Күдікті қарыздар бойынша резервтер.
Еншілес (тәуелді) серіктестіктердің дебиторлық борышы
Басқадай дебиторлық борыштар
Алдағы кезең шығындары
Берілген аванстар.
Яғни осы жоғарыда аталған баптар бойынша кәсіпорындар мен ұйымдардың
басқа заңды немесе жеке тұлғалардан алашақ сомалары дебиторлық борыш болып
табылады.

1.2Сатып алушылар мен тапсырыс берушілер борышының есебі.
Кәсіпорындар мен ұйымдардың Сатып алушылар мен тапсырыс берушілердің
борышы деп аталатын бөлім шоттары сатып алушылар мен тапсырыс берушілердің
осы кәсіпорынға деген әр түрлі қарыздары жайлы ақпараттарды қорытындылау
үшін арналған. Аталған бөлімде келесідей шоттар қаралған:
Алынуға тиісті шоттар.
Алынған вексельдер
Сатып алушылар мен тапсырыс берушілердің өзге де борыштары
Бұлар активті шот болып табылады. Сондықтан да бұл шоттардың дебитінде
борыштың сомасы жазылса, ал кредитінде борыштың азаюы көрсетіледі. Алынуға
тиісті шоттар (дебиторлық борыштар шоты) сатып алушы заңды немесе жеке
тұлғалардың сатып алған тауарлары, сондай*ақ кәсіпорынның оларға көрсеткен
қызметі үшін қарыз сомаларын білдіреді.
Алынуға тиісті шоттар деп аталатын шотта тиеліп жіберілген өнімдер
(тауарлар), атқарылған жұмыстары мен көрсетілген қызметтері үшін сатып
алушылар мен тапсырыс берушілердің банк мекемесі қабылдаған есеп айырысу
құжаттары бойынша төлеуге тиісті сомасы есептеледі. Жалпы Алынуға тиісті
шоттаршотын сипаттай келе олардың қысқа мерзімді активтер екендігін және
олардың сату нәтижесінде пайда болатындығын аңғаруға болады. Сондықтан
оларды кейбір уақыттарда саудалық міндеттемелер деп те атайды. Олар
тауарларды несиеге сату кезінде де пайда болады. Міндеттемелердің өтелу
(орындалу) көздеріне басқадай нұсқаулар болмаған жағдайда, оларды сатудан
алынды деп санайды. Халықаралық тәжірибеде кезкелген адамға тауарларды
несиеге сату кең көлемде етек алған, сонымен бірге сатып алушылар үшін
сатып алған тауарларының төлемін бір немесе бірнеме айдан кейін төлеу
(өтеу) құқығы да берілген. Мұндай несиені коммерциялық несие деп те атайды.
Тауарларды несиеге сататын фирмалар, сатып алушының шотты тиісті уақытында
төлеу қабілеттілігі бар болатындығына бақылау шараларын жүргізулері қажет.
Сол үшін әрбір ұйымдарда несиелік бөлімдер жұмыс істейді. Бұл бөлімдер
арқлы, жеке және заңды тұлғалардың немесе компаниялардың қаржылық
жағдайларын білуге, сатып алушыға тауарды несиеге сатуға немесе бермеу
жайлы мәселені шешуге керекті ақпараттарды білуге болады, сонымен қатар
тауарлар сатушының арнаулы ақпараттың несиелік бюролар арқылы да клиент
жайлы басқадай мәліметтер алуға мүмкіндігі бар. Осындай несиелік ақпарат
бөлімдерінің мәліметтері бойынша да несиеге тауарларды сату, сатпау жайлы
шешімдер қабылданады. Несиелік бөлім төлем сомасын ұсынуда, несие көлемін
шектеуді және сатып алушылар мен тапсырыс берушілерден несиені уақтылы
өтеуді қамтамасыз ететін белгілі бір қаражаттарды талап етуі мүмкін. Осыған
орай кәсіпорындар мен ұйымдардың таңдап алынған ережеклері мен негізгі
қағидалары есеп саясатында атап көрсетуі қажет. Бұл шотта сатылған
материалдық емес активтер, негізгі құралдар, бағалы қағаздар және тағы да
бьасқа дебиторлық борыштар есептелінеді.
Сатып алушылар мен тапсырыс берушілердің борышы шоттарына қатысты
бухгалтерлік есепте мынадай көреспонденциялар жазылады:
Мысалы: сатып алушылар мен тапсырыс берушілерге 300000 (үш жүз мың)
теңгенің дайын өнімдері 500000 (бес жүз мың) теңгеге сатылды (соның ішінде
80000 (сексен мың) теңге ҚҚС сомасы).
Сатылған тауарлардың өзіндік құнына:
Д-т: Сатылған дайын өнімдердің өзіндік құны 300000тг
К-т:Дайын өнімдердің 300000тг
Сатылған тауарлардан алынатын сомаға:
Д-т: Алынуға тиісті борыштар шоты 420000тг
К-т:Дайын өнімдерді сатудан алынатын
табыс шоты
420000тг
Сатылған тауарлар үшін есептелген ҚҚС сомасына:
Д-т:Алынуға тиісті борыштар шоты 80000тг
К-т: Қосылған құн салығы сомасы 80000тг
Сатылған тауарлар үшін алынатын сома келіп түскенде:
Д-т: Ақшалар шоты
500000тг
К-т: Алынуға тиісті борыштар шоты 500000тг
Жоғарыдағы екі жақты жазудан көріп отырғанымыздай кәсіпорындар мен
ұйымдардың сатқан (тиеп жіберген) тауарлары, атқарған жұмыстары мен
көрсеткен қызметтеріне байланысты қосылған құн салығы есептелгенде Алынуға
тиісті борыштар шоты дебиттелініп, Қосылған құн салығы шоты
кредиттелінеді.
Ал, сатылған материалдық емес активтер, негізгі құралдар, бағалы
қағаздар бойынша дебиторлық борыштардың пайда болуына Алынуға тиісті
борыштар ( шоттар), Алынған вексельдер, Сатып алушылар мен тапсырыс
берушілердің өзге де борыштары деп аталатын шоттардың тиістілері
дебиттелініп, оған сәйкес Материалдық емес активтердің есептен
шығарылуынан алынатын кіріс, Негізгі құралдарын есептен шығарылуынан
алынатын кіріс және Бағалы қағаздардың есептен шығарылуынан алынатын
кіріс деп аталатын шоттардың тиістілері кредиттелінеді.
Сатылған материалдық емес активтер, негізгі құралдар, бағалы қағаздар
бойынша қосылған құн салығы есептелінгенде Алынуға тиісті борыштар,
Алынған вексельдер, Сатып алушылар мен тапсырыс берушілердің өзге де
борыштары деп аталатын шоттардың тиістілері дебиттелініп, Қосылған құн
салығы шоты кредиттелінеді.
Шетелдік валютада сатып алушылар мен тапсырыс берушілердің тиімді баға
айырмашылықтарының пайда болуына Алынуға тиісті борыгтар, Алынған
вексельдер, Сатып алушылар мен тапсырыс берушілердің өзге де борыштары
деп аталатын шоттардың тиістілері дебиттелініп, Бағамдық айырмашылықтан
алынатын кіріс шоты кредиттелінеді.
Алынуға тиісті айыппұлдардың, өсімақылардың сомаларына Алынуға тиісті
борыштар, Алынған вексельдер, Сатып алушылар мен тапсырыс берушілердің
өзге де борыштары деп аталатын шоттардың тиістілері, Негізгі емес
қызметтен алынған басқадай кірістер шоты кредиттелінеді.
Сатып алушылардан оларға сатылаған өнім, тауар және атқарылған жұмыстар
мен көрсетілген қызметтер үшін төлемдер келіп түскенде Ақшалар бөлімінің
тиісті шоттары дебиттелініп, Сатып алушылар мен тапсырыс берушілердің
борыштар деп аталатын бөлім шоттарының тиістілері кредиттелінеді.
Сатылған тауарлар мен дайын өнімдер әр түрлі себептермен кейін
қайтарылған жағдайда Сатылған тауарлардың қайтарылуы деп аталатын шот
дебиттелініп, Сатып алушылар мен тапсырыс берушілердің борыштары деп
аталатын бөлім шоттарының тиістілері кредиттелінеді.
Кейін қайтарылған тауарларға жасалған сату және баға шегерімдерінің
сомасына Сату шегерімі немесе Баға шегерімі шоттардың тиістілері
дебиттелініп, Алынуға тиісті борыштар, Алынған вексельдер, Сатып
алушылар мен тапсырыс берушілердің өзге де борыштары деп аталатын
шоттардың тиістілері кредиттелінеді.
Қайтарылған тауарлар мен өнімдерге (жұмытар мен қызметтерге)
есептелінген қосылған құн салығы сомасы Алынуға тиісті борыштар, Алынған
вексельдер, Сатып алушылар мен тапсырыс берушілердің өзге де борыштары
деп аталатын шоттардың тиістілерінің дебитіне, Қосылған құн салығы шоттың
кредитіне жазылып сторно етіледі (алып тасталады).
Сатып алушылар және тапсырыс берушілермен есеп айырысу операциялары
арнаулы тізімдемелерде есептеліп, онда сатылған айналымнан тыс активтер,
қаржылық инвестициялар, тауарлық-метериалдық қорлар бойынша шот фактуралары
немесе басқадай есеп айырысу құжаттары жинақталып, топтастырылып бөлек
көрсетіледі. Тізімдемелердегі жазулар-шоттар, фактуралар немесе олардың
орнына қолданылатын басқадай құжаттар негізінде активтердің топтары бойынша
жазылады. Тізімдеменің бағандарында (графасында) сатып алушылар (тапсырыс
берушілер) бойынша ай басындағы қалдықтар көшіріледі және бұйымдардыің
аттары немесе топтары бойынша сатылған активтердің сандық мәліметтері
көрсетіледі. Сатып алушылар мен тапсырыс берушілердің борышы шотының
бөлімше шоттарының кредиті бойынша операцияларлың есебі үшін №11 Журнал-
ордер қолданылады.
Тауарларды сату мен сатып алу кезіндегі барлық қатынастар, жеткізу
келісімдері, консигнация жайлы келісімдер мен сату және сатыр алу
келісімдері, сондай-ақ келісімшарттармен және тағы да басқа құжаттар
құқықтық рәсімделуі қажет. Келісімнің және соған сәйкес есептің басты
обьектісі тауар болып табылады. Сондықтан келісімшартта тауарлардың
сипаттамасы толығымен көрсетіліп, оның бағасы мен келісілген жалпы құны
аталып өтуі қажет. Келісім бағалары тұрақты, тұрақсыз және бекітілген
(фиксированный) болып көрсетілуі мүмкін.
Тұрақты баға келісімшартта көрсетіліп, тауарларды төлеу кезінде
қадағаланады және өзгерістерге ұшырамайды. Инфляция жағдайында (ақшаның
құнсыздануы(, әсіресе келісімшартқа қол қою мен тауарды жеткізу арасындағы
уақыт айырмашылығына байланысты сатушы теңгені арадағы есеп айырысуға
тұрақты пайдаланған жағдайда теңге құнының (бағамының) өзгеруіне байланысты
тиімсіз (қиын) жағдайға тап болуы мүмкін. Сондықтан келісуші жақтар бағаны
тұрақты валюта түрінде белгілеуге тырысады. Бұл жағдайда тауардың жалпы
валюталық сомасы анықталады және теңгедегі валюталық эквивалентті қайта
санау тәртібі мен бағамы белгіленеді. Әр түрлі банктердегі бағамдар әр
түрлі болғандықтан бағам тауардың жеткізілген күніне, болмаса белгілі бір
банктегі оның төлемі жүргізілген күніне таңдап алынуы мүмкін. Осындай кезде
сатушы үшін тауардың белгілі бір сомасының немесе 100% сомасының
төленгендігі тиімді болады.
Тұрақсыз баға келімшартқа отыру барысында тұрақты бағаны анықтау қиын
болған жағдайда белгіленеді.

II.Дебиторлық борыштардың жүргізілуі
2.2Күмәнді дебиторлық борыштардың есебі
Сатып алушылар мен тапсырыс беруші заңды және жеке тұлғалардың төлем
қабілеттілігін анықтау жүйесін қаншалықты арттырғанмен, оларға несиеге
сатлыған тауарлар немесе көрсетілген қызмет үшін уақтылы есеп ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.