Төлем көзінен ұсталатын салықтар

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 21 бет
Таңдаулыға:

Жоспар:
Кіріспе

1. Салық және салық салудың есебі
Салық туралы түсінік

2. Бюджетпен есеп айырысу есебі
Тікелей салық бойынша есеп айырысудың есебі

Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер

Кіріспе
Ұйымдық-құқықтық жағынан салықтар---бұл мемлекет біржақты тәртіппен
заң жүзінде белгіленген,белгілі бір мөлшерде және мерзімде бюджетке
төленетін қайтарусыз және өтеусіз сипаттағы міндетті ақшалай төлемдер.
Салықтардың экономикалық мәні олардың өзінің функциялары мен
міндеттерін жүзеге асыру үшін мемлекет жұмылдыратын ұлттық табыстың бір
бөлігі болып табылатындығында.
Қазіргі кезде бухгалтерлік есеп ең басты бір орын алады. Ол
кәсіпорынның қаржылық жағдайын сипаттап, басқарушы шешім қабылдаудың
негізі. ҚР аймағында әрекет етіп тұрған барлық субъектілерге қаржылық есеп
беруді және бухгалтерлік есепті жүргізу міндеттілігі жүктеледі. Жалпы
алғанда салық міндеттемесі мемлекет алдындағы әрбір салық төлеушінің
міндеттемесі болып табылады және ол салық заңына сәйкес жүргізіледі. 2001
жылғы 12 маусымда №209-11 Қазақстан Республикасының Салық және бюджетке
төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы (өзгертулер және
толықтырулармен) салық Кодексі қабылданды. Кодекске сәйкес жеке және заңды
тұлғалардан алынатын салықтар мемлекеттік бюджетті толықтырудың негізгі
көзі болып табылады.
Мемлекеттік бюджет─жалпы мемлекеттік тұрғыдан бөліп пайдалану, жұмсау
үшін құрылатын қаржы қоры болып табылады.
Бюджеттің қаржысы экономиканы дамытуға, халықтың материалдық әл-
ауқатын және мәдени деңгейін көтеруге және басқа да мақсаттарға
пайдаланылады. Жеке және заңды тұлғалардан алынатын салықтар мемлекеттік
бюджетті толықтырудың негізгі көзі болып табылады.
Қазақстан Республикасының заңына сәйкес мемлекеттік бюджеттің табыс
бөлігіне қосымша келесідей мемлекеттік салықтар мен алымдар енеді:
• Корпоративтік табыс салығы;
• Жеке табыс салығы;
• Жер қойнауын пайдаланушыларға салынатын салық;
• Әлеуметтік салық;
• Жер салығы;
• Көлік құралдарына салынатын салық;
• Мүліктерге салынатын салық;
• ҚҚС;
• Акциздер.

1.1 Салық туралы түсінік
Салықтар мемлекетпен бірге пайда болды және мемлекеттің өмір
сүріп, дамуының негізі болып табылады. Адамзат дамуының бүкіл тарихы бойына
салық нысандары мен әдістері өзгерді, игерілді, мелекеттің қажеттіліктері
мен сұрау салуларына бейімделді.Салықтар тауар-ақша қатынастарының ахуалына
әсер ете отырып, олардың дамыған жүйесінде айтарлықтай өрбіді . Мемлекет
құрылымының өзгеруі,өркендеуі әрқашан салық жүйесінің қайта құрылуымен ,
жаңаруымен қабаттаса жүреді.
Салықтар барлық елдерде олардың қоғамдық-экономикалық құрылысы
мен саяси іс-бағытына қарамастан ұлттық мемлекет кірістерінің негізгі көзі-
ұлттық табысты қайта бөлудің басты қаржылық құралы, мемлекеттің кірістерін
және бюджеттің кірістерін қалыптастырудың шешуші көзі болып
табылады.Салықтарда мемлекеттің экономикалық мазмұны нақты түрде
көрінеді, ал салықтардың әлеуметтік- экономикалық мәні, олардың түрлері
мен рөлі қоғамның экономикалық құрылысымен , мемлекеттің табиғатымен және
функцияларымен айқындалады. Белгілі философ Фрэнсис Бэкон салықтарды төлеу
- әрбір азаматтың қасиетті борышы деген еді.
Қазақстан Республиксы Конституциясының 35 – ші бабында: заңды
түрде белгіленген салықтарды, алымдарды және өзге де міндетті төлемдерді
төлеу әркімнің борышы әрі міндеті болып табылады,-деп жазылған.
Салықтарда ежелден салық жүктемесін бөлудің екі қағидаты қалыптасқан
:
1. пайда (алынған игіліктер) қағидаты
2. ″қайыр көрсету″(төлем қабілеттілігі) қағидаты
Тұңғыш рет Қазақстан Республиксында заңнамалық деңгейде салық
салудың қағидаттары баянды етілген . Қазақстан салық заңнамасында сонымен
бірге салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді төлеудің
міндеттілігі , салық салудың айқындығы , әділдігі ,салық жүйесінің
біртұтастығы және салық заңнамасының жариялылығы қағидаттары негізделеді.
Салық төлуеші салық заңнамасына сәйкес салықтық міндеттемелерін
толық көлемінде және белгіленген мерзімдерде орындауға міндетті.
Салықтар және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер айқын
болуға тиіс. Салық салудың айқындығы салық төлеушінің салықтық
міндеттемелері туындауының, орындалуының және тоқтатылуның барлық негіздері
мен тәртібін салық заңнамасында белгілеу мүмкіндігін білдіреді.
Еліміздегі салық салу жалпыға бірдей және міндетті болып табылады.
Жеке сипаттағы салық жеңілдіктерін беруге тыйым салынады.
Қазақстанның салық жүйесі оның бүкіл аумағында барлық салық
төлеушілерге қатысты бірыңғай болып табылады.
Мемлекет салық саясатын – салық саласындағы шаралар жүйесін
қоғамның оның нақтылы кезеңіндегі әлеуметтік – экономикалық мақсаттар мен
міндеттеріне қарай әзірленген экономикалық саясатқа сәйкес жүргізеді.

ҚатарШаруашылық операцияларының Сомасы, Шоттар корреспонденциясы
№ мазмұны теңге
дебет кредит
1 2 3 4 5
1. Болашақтағы табысты 704,0 631 632 "Кейінге
бағалаудың негізінде, зиянның қал-дырылған
пайда болған кезіндегі таза табыс салығы
табысқа салық төлемі бойынша бойынша алынған
үнемделген сомасы қосылған. зияны" субшоты
Бұрындары кейінге қалдырылған
табыс салығының сомасы шеккен
зиян ретінде көрсетілген
Жиыны 704,0
2. Салық төлемі үнемделген 632 "Кейінге
сомасын, 632 шоттың кредиттік кал-дырылтан
сальдосынан аспайтын деңгейде458,92 631 табыс салығы
таза табысқа қосқан:- бойынша алынған
бұрындары кейінге қалдырылған 631 зияны" субшоты
табыс салығының сомасы шеккен245,08
зиян ретінде көрсетілген 851
- салық төлемі бойынша
үнемделген сомасы 632 шотының
кредиттік сальдосынан асып
түскен сомасы ғана
көрсетіледі (704 - 458,92)
Жиыны 704,0

Ұзақ мерзімді активтерді қайта бағалаған кезде ол корпоративтік табыс
салығына әсер етпейді, бірақ қайта бағалаудың нәтижесінде салық салынатын
және бухгалтерлік табыстың арасында айырма болуы мумкін. Бұндай орын алған
айырма салық есебінде көрініс таппайды, ол тек бухгалтерлік есепте ғана
көрсетілуі мумкін. Ондай айырма тұрақты да, уакытша да болуы мумкін.
Бухгалтерлік есепте де, салық есебінде де амортизацияны есептеу үшін
әртүрлі тәсілдер пайдаланады: уақытша айырманы, ал қайта бағалаудың
нәтижесіңдегі кұндық өсімі — тұрақты айырманы туғызады.
Айырманың бұндай типі қабылданған есеп әдістемесіне тәуелді болып
келеді. Осындай айырманың болуына қарап, ондай айырма бухгалтерлік есепте
632 шотына жатқызылады, бірақ ол салықтық төлемде көрініс таппайды.
Мысалға, қайта бағалаумен байланысты, салық эффектісі 405000 теңге
сомасын кұраған. Есептік жыл соңында төленуге жататын корпоративтік табыс
салығы 648000 теңге болған, оның 209000 теңгесі — салық эффектісінің
уакытша айырмасынан қалыптасқан. Енді біз осы операцияны көрсету үшін
келесі шоттар корреспонденциясын жасаймыз.
ҚатарШаруашылық операцияның мазмұны Сомасы,Шоттар
№ теңге корреспонденциясы
дебет кредит
1 Ұзақ мерзімді активтерді қайта бағалаудың405000 541 632
нәтижесінде алынған, салық эффектісінің
сомасы
2 Жыл соңында бюджетке төлеуге жататын,
табыс салығының сомасы: - - -
- -салық эффектісінің уақытша 209000 632 631
айырмасының сомасына 439000 851 631
-төлеуге жататын корпорациялық табыс
салығының сомасына
Жиыны 648000

Басқа жағдайда қайта бағалаумен байланысты салық эффектісінің
потенциалдық сомасы қаржылық есеп берудің түсініктеме жазбасында ашып
көрсетілуі керек.
Қаржылық есеп беруде мына төмендегі ақпараттар ашып көрсетілуге тиіс:
әдеттегі қызметінен түскен табысына қатысты төленетін салық телемдері
(салық төлемі бойынша үнемделуі); елеулі қателіктеріне түзетулермен, сондай-
ақ есеп саясатының өзгеруімен байланысты төленетін салық төлемдері (салық
төлемі бойынша үнемделуі); төтенше жағдайларға жататын салық төлемі (салық
төлемі бойынша үнем); қайта бағаланған активтерге жататын салық
тиімділіктері; салық төлемі мен бухгалтерлік кіріс арасындағы қатынасқа
ықпал ететін тұрақты айырмашылықтары және осы сияқты басқа да факторлары,
егер бұл есепті кезеңде қолданылып жүрген салық, мөлшерлемесімен
(ставкаларымен) түсіндірілмейтін болса.
Төлем көзінен ұсталатын салықтар. Төлем көзінен ұсталатын салықтар 15%
мөлшерлемесі бойынша ұсталады, сондай-ақ ол Қазақстанда жұмыс істейтін
резидент еместердің де табысынан ұсталады. 15% мөлшерлемесі бойынша төлем
көзінен ұсталатын табыстардың қатарына:
* дивиденттер;
депозиттер бойынша марапаттаулар (жеке тұлғалардың банкке және
ұйымдарға салған салымдары бойынша төленетін депозиттері және ҚР ҰБ
лицензиясын алып банктің кейбір операцияларын жүзеге асырғаны үшін
төленетін депозиттері кірмейді);
* ұтыс;
занды тұлғалардың төлейтін марапаттау сомасы (банк-резидент, зейнетақы
жинақтау қоры, төлейтін марапаттау сомасы кірмейді);
* бағалы қағаздарды шығарғаны үшін төленетін марапаттау сомасы.
Егер де ұтыстардан, марапаттаудан табыс салығы ұсталса және оларды
растайтын кұжаттары болса, онда олар корпоративтік табыс салығының зачетына
жатқызылады.
Резидент емес заңды тұлғалардың таза табысынан 15% мөлшерлемесінде
салық ұсталынады. Олардың таза табысы салық салынатын табыс пен
корпоративтік салық сомасының айырмасынан шығады.
Резидент еместердің Қазақстан Республикасының көзінен алатын табыс
түрлерінің қатарына мыналар жатады:
* өнімді, жұмысты, қызметті сатқаннан алынған табыстары;
басқару, қаржылық, аудиторлық, маркетингтік т.б. көрсеткен кызметтерінен
алынған табысы;
* мүліктердің құнының өсімінің арқасында алынған табыстары;
* талап ету құқына жеңілдік жасаудың арқасында алынған табыстары;
* айыппұл және өсімдерден түскен табысы, бұл айыппұлдар мен өсімдер өз
міндеттемесін тиісті орындамаған резиденттерге де, резидент еместерге де
салынады;
* дивиденд түрінде алынған табыстары және үлестік қатысудан алған
табыстары;
* роялти нысанында алынған табыстары;
* жалға беруден алған табыстары;
* халықаралық тасымалдау процесінде транспорттық қызмет көрсетуден алған
табысы;
* резиденттердің төлеген ұтыстары;
* тегін алынған мүліктерден түсетін табысы;
* басқа да қызметтерден түсетін табыстары.
Қазақстанда қызмет ететін резидент еместердің алатын табысынан мына
төмендегі мөлшерлемеде табыс салық ұсталынады:
* дивиденттерден және қатыстық үлестерден алатын табысынан және
сыйақысынан - 15% (1);
* тәуекелділікті сақтандыру келісім-шарты бойынша төленетін сақтандыру
пайдасынан — 10% (2);
* қайта сақтандыру шарттары бойынша төленетін сақтандыру төлемінен —5% (3);
* халықаралық байланыста тасымалдау қызметін көрсеткен табысынан —
5% (4);
* Салық Кодекстің 178 бабы бойынша алынатын табысынан — 20% (1-ші мен 4-ші
бабын қоспағанда) салықтар ұсталады (5).
Мыналар кірмейді:
* Қазақстан Республикасының аймағында сыртқы сауда операциялары
бойынша тауарларды жеткізумен байланысты төлемдер;
* банк-резиденттердің корреспонденттік шоттарын жүргізу және ашумен
байланысты керсеткен қызметінен алынатын табыстар;
* бағалы қағаздарды сату кезінде олардың құнының өсімінен алынатын
табыстар;
* мемлекеттік бағалы қағаздармен жасалған операциялардан түскен табыстар;
* шикі мұнай өнімдерінің сапасы бойынша төленетін төлемдер (Қазақстан
Республикасының тыс жерлерінде);
* сатып алушы-резиденттердің төлеген бағалы қағаздардағы қарыздар
бойынша есептелген марапаттау сомасы.
Мысал. Қазақстан Республикасының резиденттік емес шетелдік компаниясы
10000 доллар сомасына кәсіпорынды басқарудың қыр-сыры туралы кеңес берген.
Келісім-шарт талабы бойынша қажет соманы толық көлемде резидент емес
компания төлейді, ал Қазақстан Республикасының аймағында пайда болатын
салық бойынша барлық міндеттемелерін Қазақстан Республикасының резиденті
болып саналатын "Тасты" ЖШС орындайды. Бұдан басқа, "Тасты" ЖШС-гі резидент
емес компанияға тауарлары үшін дер кезінде төлемеген айыппұл санкциясын
төлеген, оның мөлшері 5000 доллар құраған. Айыппұл санкциясынан, яғни
резидент емес компаниядан салық ұсталынған. Айыппұл санкциясынан салық
шегеріліп, қалған сомасы резидент емес компанияға аударылды. Енді біз
осымен байланысты шоттар корреспонденциясын құрастырамыз.

қатарШаруашылық операцияларының Сомасы, Шоттар
№ мазмұны теңге корреспонденциясы
дебет кредит
1 2 3 4 5
1. Басқару бойынша көрсеткен 1300000 821 671
қызметі үшін "Тасты" ЖШС-не
10000 долларға төленуі тиісті
шотын ұсынған немесе 1300000
теңге ҚР ¥Б бағамы бойынша 1
долларға 130 теңгеден келген
2. Шетел компаниясының алдындағы 1330000 671 431
қарызы өтелді, яғни 10000
доллар деңгейіндегі қарызы
төленді, бірақ сол кезде бір
доллардың бағамы 133 теңгеден
келген, яғни 1330000 теңге
төленді
3. Бағамдық айырмасы бойынша 30000 844 671
шығысы көрсетілді 30000 теңге
(10000 х (133-130))
4. Төлем кезіндегі салығы 266000 821 639
көрсетілді, ол резидент
еместің табысынан ұсталып,
бюджетке аударылды
(1330000x20%)
5. Сыртқы сауда келісімі бойынша 660000 821 671
660000 теңгеге кешіктіріліп
жеткізілген тауары үшін
төленетін айыппұл кезеңдік
шығыстың құрамында көрсетілген
(5000 доллар, 1 долларға
132теңгеден келген)
6. Айыппүл санкциясы бойынша 132000 671 639
төлем көзінен, яғни резидент "Төлем
еместің табысынан салық кезінде
ұсталынған 132000 теңге салынатан
(660000x20%) салық"
субшоты
7. Төлем көзінен салық сомасы 398000 639"Төлем441
бюджетке аударылған (132000 + көзінде
266000) салынатын
салық"
субшоты
8. Резидент емеске айыппұлының 528000 671 431
сомасы төленген 528000 теңге
(660000 -132000) немесе 4000
АҚШ доллары (5000-5000x20%) ҚР
¥Б бағамы бойынша 1 долларға
132 теңгеден келген

Мысал. Негізгі кұралдың қалдық құны 01.01.2002 ж. 11160 мың теңге, ал
материалдық емес активтердің құны 200 мың теңге құраған. Ағымдағы жылы
келіп түскен негізгі құралдың құны 1200 мың теңге болса, ал олардың есептен
шыққаны 800 мың теңге құраған.
Күні Негізгі Келіп Есептен шыққаны Есептелген
кұралдар мен түскені амортизациясы
материалдық
емес
активтердің
қалдық құны
1.01.2002 ж.11360000 94665
1.02.2002 ж.1165335 500000 122000
1.03.2002 ж.11643335 250000 115000
1.04.2002 ж.11278335 115000
1.05.2002 ж.11163335 350000 95250
1.06.2002 ж.10718085 ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.