Білім берудегі ақпараттық технологиялар

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 26 бет
Таңдаулыға:

I. Кіріспе

II. Негізгі бөлім

а) Ақпараттық – коммуникациялық технологияның оқыту

процесіне қолданудың дидактикалық мүмкіндіктері

ә) Мұғалімнің ақпараттық – коммуникациялық құзырлылығы

мен ақпараттық мәдениетін қалыптастыру

б) Білім берудегі ақпараттық технологиялар

в) Ақпараттандыру жағдайында білім ұйымдары

басшыларының инновациялық кедергілерден шығуы

туралы

г) Ақпараттық мәдениетті оқыту процесінде оқушы

бойына қалыптастыру

III. Қорытынды бөлім

IV. Әдебиеттер

Кіріспе

Қазақстан Республикасының білім беруді 2010 жылға дейін дамытудың
Мемлекеттік бағдарламасында ақпараттық және коммуникативтік технологияны
білім беру жүйесін жеделдетіп дамытуға қолдану негізгі міндеттердің бірі
ретінде анықталады.

Ақпараттық-комуникациялық технологияны бәсекеге қабілетті ұлттық
білім беру жүйесін дамытуға және оның мүмкіндіктерін әлемдік білімдік
ортаға енудегі сабақтастыққа қолдану негізгі мәнге ие болып отыр.

Білім беруді ақпараттандыру, білім салаларының барлық қызметіне
ақпараттық технологияны енгізу және ұлттық модельді қалыптастыру
қазақстандық білім беруді сапалы деңгейге көтерудің алғы шарты.

Аталған бағыттарды дамыту үшін құқықтық-нормативтік, материялдық-
техникалық, ғылыми-әдістемелік және ақпаратттық жағынан қамсыздандыру
педагог мамандарды даярлаудың негізгі бағыттарының біріне айналып отыр.

Білім беруді қайта құру мұғалімінен үлкен дайындықты талап етеді.
Олай болса, олардың тұлғалық қасиеттері мен мамандық құзырлықтарына жоғарғы
талап қойылады. Қазіргі уақытта мұғалім білім беру жүйесіндегі кез келген
қайта құруларды педагогикалық процестің негізгі субъектісіне айналып отыр.

Қазіргі мектепке шығармашылық ізденіс қабілеті дамыған, жаңа
педагогикалық технологияларды жете меңгерген мамандық шеберлігі қалыптасқан
мұғалім қажет. Бір уақытта педагог, психолог және оқу-процесін
ұйымдастырушы технолог бола білуі керек. Сонымен қатар оқушының шектеусіз
қабілетін дамыта алатындай білім берудің әлемдік кеңістігін құруға
қабілетті бола білуі шарт. Бұдан мұғалімнің мамандық шеберлігі анықталады.

Басқаша айтқанда, білім беруді ақпараттандыру процесі мұғалімнің
дайындық деңгейі мен мамандық сапасына үлкен талап қояды. Ол мұғалімнің
өзін-өзі дамуына, өзіндік білім алуына және шығармашылық түрде өздігінен
қызметтерін іске асыруға мүмкіндік береді. Сондықтан мұғалімдерді жаңа
ақпараттық технологияны өз қызметтеріне еркін пайдалана білуіне және оқыту
құралы ретінде пайдалану бағыттары бойынша білімдерін көтеру және қайта
даярлау курстарының мазмұнын өзгертіп, жасақтау қажеттілігі туындады.
Педагог мамандардың біліктілігін көтеру және қайта даярлауда ақпаратттық
әлемде оқу-тәрбие процесін ұйымдастырудың негізгі құралдарын, жаңа әдістер
мен формаларды кез келген уақытта таба білуіне мүмкіндік туғызу. Мұндай
жағдайда педагог мамандар өзін-өзі дамытуына және өздігінен білім алуына
мүмкіндік алады. Бұл жағдайда дамытудың өзектілігі – жаңа ақпараттық
коммуникациялық технологияны оқу-тәрбие процесіне жан-жақты, әрі еркін
пайдалана білуге үйрету дайындау кезеңдерінің сапалығымен анықталады.

Ақпараттық – коммуникациялық технологияның оқыту процесіне қолданудың
дидактикалық мүмкіндіктері

Қазіргі заман талабына сай адамдардың мәлімет алмасуына, қарым-қатынасына
ақпараттық-коммуникациялық технологиялардың кеңінен қолданысқа еніп, жылдам
дамып келе жатқан кезеңінде ақпараттық қоғамды қалыптастыру қажетті шартқа
айналып отыр. Осы орайда келешек қоғамымыздың мүшелері – жастардың бойында
ақпараттық мәдениетті қалыптастыру қоғамның алдында тұрған ең басты міндет.

Ақпараттық мәдениетті, сауатты адам-ақпараттың қажет кезін сезіну, оны
тауып алуға, бағалауға және тиімді қолдануға қабілетті, ақпарат сақталатын
дәстүрлі және автоматтандырылған құралдарын пайдалана білуі керек.

Адамзаттың қолы жеткен ең үлкен табыстарының бірі – осы ақпарат. Бірақ оны
шектен тыс ашық қолдана берсе, жастар санасын улайтын да нәрсеге айналып
кетуі мүмкін. Бұл ақпараттың пассивті түрде пайдаланатын бөлігінің артуына
байланысты болып отыр. Интернеттің кең таралуына орай ақпарат таратудың
бақылауға көнбейтін кері процесінің күнен-күнге артып бара жатқаны
байқалады.

Жаңа мыңжылдық – бұл күнтізбедегі жаңа уақыт өткелі емес. Ол- өткенді
таразылап , өмірдің мәнін жаңаша түсінуге, болашақты барынша жете дұрыс
анықтайтын уақыт. Әсіресе, бүгін біз өз күшімізді жарқын болашаққа
жұмсауымыз керек. Қоғамның қарқынды дамуы, көбіне оның білімімен және
мәдениетімен анықталады. Сондықтан, біздің ойымызша, білім жүйесін құру,
қоғамды мына күнде дамып отырған әлемге дайындау – бүгінгі күннің ең
негізгі және өзекті мәселесі.

Біріккен ұлттар ұйымының шешімімен ХХІ ғасыр – ақпараттандыру ғасыры деп
аталады. Қазақстан Республикасы да ғылыми-техникалық прогрестің негізгі
белгісі – қоғамды ақпараттандыру болатын жаңа кезеңіне енді. Қоғамды
ақпараттандыру – экономиканың, ғылымның, мәдениеттің дамуының негізгі
шарттарының бірі. Осы мәселені шешудегі басты рөл мектепке жүктеледі.

Қазіргі таңда әлеуметтік жағынан қорғанған адам – ол технология ауысуына
және нарық талабына сай терең білімді, әрі жан-жақты адам. Қазіргі білім
жүйесінің ерекшілігі – тек біліммен қаруландырып қана қоймай, өздігінен
білім алуды дамыта отырып, үздіксіз өз бетінше өрлеуіне қажеттілік тудыру.
Қорытындысында білім беру – адамға үздіксіз оқуға, білім алуға жан-жақты
білім қызметін ұсынатын әлеуметтік институт болуы керек.

Елімізде білім берудің жаңа жүйесі жасалып, оның мазмұнының түбегейлі
өзгеруі, оның дүниежүзілік білім кеңістігіне енуі бүкіл оқу-әдістемелік
жүйеге, мұғалімдер алдына жаңа талаптар мен міндеттер қойып отыр.

Бұдан шығатыны, ХХІ ғасырдың алғашқы жылдарының негізгі проблемаларының
бірі – Білім-бүкіл өміріңе қағидасынан Білім бүкіл өмір бойына
қағидасына қте алатын білім жүйесінің ұйымдық құрылымдарын іздеу болып
табылады.

Информатика пәнін оқытудың тиімділігін арттырудың жолдары өте көп. Соның
бір жолы ретінде оқытудың жаңа технологиясын енгізуді атап өтуге болады.

Мұғалімнің ақпараттық – коммуникациялық құзырлылығы мен ақпараттық
мәдениетін қалыптастыру

Мұғалiмнің ақпараттық - коммуникациялық құзырлылығы мен ақпараттық
мәдениетiн қалыпастыру қазiргi таңда үздiксiз педагогикалық бiлiм беру
жүйесiндегi ең көкейтестi мәселелердiң бiрiне айналып отыр. Қарастырылып
отырған мәселе "Жаңа ақпараттық - коммуникациялық технологиялар" ұғымының
пайда болуымен және бiлiм беру саласында компьютердiң қолданыла бастауымен
тығыз байланысты.

Жаңа ақпараттық технологиялар дегенiмiз - бiлiм беру iсiнде ақпараттарды
даярлап, оны бiлiм алушыға беру процесi. Бұл процестi icкe асырудан
негiзгi құрал компьютeр болып табылады. Компьютер - бiлiм беру iсiндегi
бұрын шешiмiн таппай келген жаңа, тың дидактикалық мүмкіндіктерді шешуге
мүмкiндiк беретiн зор құрал. Бiрақ әлі күнге деЙін бiз осы зор құралдың
шексiз мүмкiндiктерiнің оннан бiрiн де пайдалана алмай отырмыз. Себеп не?
Басты себеп – мұғалімнің ақпараттық коммуникациялық құзырлылығы мен
ақпараттық мәдениетiнің қалыптаспауына немесе төмендiгiнде. Соңғы жылдарда
бiлiм беру жүйесiне енген құзырлылық немесе "құзiреттiлiк" ұғымы жеке
қасиеттерi мен бiлiм, бiлiк, дағды, ic тәжiрибесi, түсiнiгiнің бiрлiгiн
сипаттайды.

Қазiргi уақытта құзырлылықтың бiрнеше түpi бар, соның бiрi - aқпараттық
коммуникациялық құзырлылық. М.В.Лебедева мен О.Н.Шилова мұғалiмнiң
ақпараттық – коммуншсациялық құзырлылығын "оку, тұрмыыстық, кәсiби
мiндеттердi aқпараттық және коммуникациялық технологиялардың көмегiмен шеше
бiлу қабiлетгiлiгi" деп анықтайды.

Авторлар мақалада ақпараттық коммуникациялық құзырлылықты қалыптастырудың
базалық, жалпы жәнее кәсiби кезеңдерiн бөлiп көрсетiп, ақпараттық
технологияларды оқу қызметiнде қолдану мен кәсіби мiндеттердi шешуде
қолданудың ара жiгiн ашып көрсетедi. Бұл тұрғыдан қарастырғанда, ақпараттық
құзырлылық екі құрамдас бөлiктен тұрады: компьютeрлiк сауаттылық және
компьютeрлiк бiлiмдарлық.

Компьютeрлiк технологиялардың даму жағдайындағы ақпараттық сауаттылыққа
К.А. Каймин "компьютермен өз бетiнше жұмыс iстей бiлу, компыoтерлiк
техниканың көмегімен есептеу, жазу, сурет салу, ақпараттарды iздеу
дағдылары мен бiлiктерінің болуы" деп aнықтама бередi.

Компьютeрлiк бiлiмдарлықтың белгiлерiне компьютерлер мен танымал
бағдарламалардың кеңтүрлiлiгiн бағдарлай бiлу, олардың мүмкіндiктepiн
бiлу,нақты бір жұмыс үшiн тиiмдi бағдарламалық құралдарды таңдай бiлу,
бағдарламалық құралдар бойынша жеке библиотекасының болуы жатады.

Сонымен, мұғалiмнің ақпараттық – коммуникациялық құзырлылығын
қалыптастырудың негiзгi тәсiлдерiне мыналар жатады:

· Ақпараттарды өңдеудiң компьютерлiк технологияларын теориялық және
практикалық тұрғыда оқып - үйрену;

• Әр түрлi қолданыстағы бағарламалық қамтамасыздандыруды оқып - үйрену және
оны оқыту процесiнде қолдану мүмкiндiктерiне талдау жасау;

·Ақпараттық және коммуниациялық технологияларды жеке пәндердi оқытуда
қолданудың тиiмдiлiгiн негiздей және дәлелдей бiлу.

Ақпараттық мәдениет дегенiмiз - адамға ақпараттық кеңістіктің қалыптасуына
қатыcyғa және ол кeңicтіктe epкін бағдарлай алуға, ақпараттық өзара ic-
әрекетке түсуге мүмкiндiк беретiн бiлiм деңгейi. Э.Л.Семенюктiң пiкiрi
бойынша "ақпараттық мәдениет - адамның, қоғамның немесе оның бiр бөлiгiнiң
ақпааттармен жұмыс iстеудiң барлық түрлерi - ақпараттарды алу, өңдеу,
жинақау және осының негiзiнде сапалы жаңа aқпаратты құру және практикалық
қолдану бойынша жетiлу деңгейi".

Педагог ақпараттық мәдениетiн қалыптастырy және дамыту – ұзаққа созылатын,
педагогтың aқпараттық және педагогикалық қызметінің интеграциялау процесi.
Бұл процсстің күрделiлiгi сонда - ақпараттық мәдениеттiң қалыптасуы мен
дамуы жолында көптеген кедергiлерден өтуге тура келедi.

Ғалымдар мен мамандардың пiкiрiнше, педагогтың ақпараттық мәдениетiн
дамытудың негiзгi факторы ақпараттық және компьютерлiк технологияларды
қолдануға бaйланысты бiліктілiктi көтеру жүйесi болып саналады.
Педагогтардың ақпараттық және коммуникациялық технологияларды оқыту
процесiнде колдана бiлу мүмкіндігін дамыту Мақсатында оку курстарын
ұйымдастырудың қажеттiлiгi бүгiнгi бiлiм беру жүйесiнің кезектi мәселесiнiң
бiрiне айналып отыр.

Жалпы, педагог – кадрлардың ақпараттық мәдениетiн қалыптастыруда
факторлардың екі тобын бөлiп көрсету қажет сияқты.

Бiрiншiсi - педагогикалық бiлiм беретiн орта кәсiптiк және жоғары оқу
орындары студенттерiнiң ақпараттық мәдениетiн қалыптастыру .

Педагогикалық оқу орындары студенттерінің ақпараттық мәдениетін
қалыптастыру

1 - с ы з б а

Факторлардрдың бұл тобындағы негiзгi фaктор ретiнде педагогикалық бiлiм
беретiн оқу орындарындағы aқпараттық - коммуникациялық технологияларды
оқьтуға арналған пәндiк курстарды атап өpcетy қажет. Бүгiнгi таңдағы бiлiм
беру жүйінде бұл пәндiк курстардың мазмұнын жаңарту және сол пән бойынша
сабақ беретiн оқытушылардың бiлiктiлiгiн арттыру - кезек күттiрмейтiн
мәселе. Мысалы, педагогикалық орта кәсiптiк оқу орындарында жүргiзiлетiн
"ОТҚ, қолдану әдiстерi" пәндiк курсының мазмұны ескiрген және бұл пәндiк
курсты оқытуға бөлiнген сағат саны да ете мардымсыз.

Факторлардың екiншi тобына бiлiм беру ұйымдарындағы педагог-кадрлардың
ақпараттық мәдениетiн қалыптастыру жатады. Бұл топқа енетiн факторлар
төмендегi сызбада (2 - сызба) көрсетiлген.

2- с ы з б а

Бұл факторлар жүйесiнде негiзгi үш факторды жеке атап көpcетy маңызды.

Бірінші – педагогтардың ақпараттық – коммуникациялық технологияларды
қолдану мүмкіндiктерiн, ақпараттық мәдениетiн дамытуда бағытталған
бiлiктiлiк көтеру курстары. Мұндай курстардың арнайы бағдарламасы жасалып,
сол бағдарлама бойынша бiлiм беру ұйымдарының өзiнде жұмыс бағдарламалары
жасалып, облыстық, республнкалық Мұғалiмдер бiлiмiн жетiлдiру
институттарында жедел түрде тақырыптық курстар ұйымдастырылуы қажет. Ол
курстарды ұймдастырушылар мен онда дәрiс оқитын педагог кадрлардың
бiлiктiлiгiн көтеру - ол өз aлдына бөлек әңгіме.

Екiншiсi - бiлiм беру ұйымдарындағы педагог - кадрлapға әкiмшiлiк тарапынан
қойылатын талантар. Талан қaтaң, дұрыс қойылған жағдайда педагогтардың
компьютерлiк - библиографиялық сауаттылығы мәселесi, ұйымдағы педагогикалық
қауымдастық, педагогикалық қызмет пен педагогикалық процестi
модернизациялауға деген ұмтылыc, aқпараттық - коммуникациялық
технологияларды қолданудaғы психологиялық кедергiлердi жою, қызығушылық
мәселелерi де өзiнiң оң шешiмiн табары сөзсiз. Тағы бiр айта кeтeтін мәселе
–педагог-кадрларды мерзiмдi аттестациялауда оларға қойылатын талаптар
жүйесiне aқпараттық мәдениет деңгейiн есепке алуға негiзделген талаптарды
белгiлеп, енгiзу қажет.

Үшінші – білім беру ұйымдарында, оқу кабинеттерінде компьютерлік базаның
болуы. Республикадағы білім беру ұйымдарында компьютерлік база бірітіндеп
қалыптасып келеді. Бірақ осы уақытқа дейінгі шетелдік және отандық тәжірибе
көрсеткеніндей, білім беру ұйымдарын компьютерлермен толық қамтамасыз ету
ақпараттық мәдениетті қалыптастыру және дамыту мәселесін толық шеше
алмайды. Сондықтан дәл қазіргі таңда ең маңыздысы-алдыңғы екі фактор.

Сонымен, aқпараттық - коммуникациялық технологияларды оқыту процесiнде
қолдануға байланысты педагог – кадрлардың бiлiктiлiгiн көтеру қазiргi
кезеңде бiлiм берудi aқпараттандырудың маңызды міндеттерiнiң бiрiне айнальш
отыр. Бұл маңызды мiндеттi шешпейiнше, бiлiм беру ұйымдарының техникалық
базасын нығайтy, компьютерлердi желiлерге қосу, электронды оқу құpалдарын
дайындау ешқандай нәтиже бермейдi. Бұл -өте күрделi, ауқымды мәселе,
сондықтан оның нормативтiк, ұйымдастырушылық, гылыми - әдiстемелiк және оқу
- әдiстемелiк жақтарына тоқталып өтпеске болмайды.

Педагогикалық бiлiм берудiң нормативmiк базасы (бiлiм берудiң мемлекеттік
стандаpттары мен оқу пәндерінің типтiк бағдарламалары) бiлiм берудi
дамытудың қазiргi заманғы басым бағыттарын белгiлi бiр дәрежеде бейнелей
алуы тиiс.

Стандарттағы бiтiрушiлерге қойылатын бiрыңғай талаптар жүйесiн болашақ
педагог-мамандардың aқараттық - коммуникациялық құзырлылығына қойылатын
талаптармен толықтыру қажет.

Ұйымдастырушылық тұрғыдан қарастырғанда:

- орта және жoғары кәсiптiк оқу орындарында педагогикалық бiлiм алып жатқан
стyденттердің ақпараттық - коммуникациялық технологиялар жайлы жалпы
бiлiммен қатар, педагогикалық қызметiне байланысты кәсiби бiлiм мен
дағдыларды игеруiне;

- бiлiм беру ұйымдарындағы педагог - қызметкерлердің қазiргi заманғы бiлiм
берудiң қажеттiлiктерiне сай aқпараттық - коммуникациялық технологияларды
қолдануға байланысты бiлiктiлiктерiн көтерулерiне мүмкiндiк берiлiп, барлық
жағдай жасалуы керек.

Мәселенің ғылыми-әдістемелік жағы педагогтардың ақпараттық-коммуникациялық
құзырлылғының қажеттi деңгейiн анықгаумен және сол деңгейге жетyдi
қамтамасыз eтeтiн негiзгi (студенттер үшiн) және қосымша (мұғалiмдер үшiн)
бiлiм беру бағдарламаларын жасаумен байланысты.

Мұнан басқа, бiлiктiлiктi көтеруге, мұғалiмдердiң өз бiлiмiн көтepyiне,
оларды кәсiби қайта даярлауға арналған бағдарламаларды жасауға негiз
болатын оқу-әдістемелік базаны құру мен дамытудың да маңызы зор.

Зерттеулерде мұғалiмдердің ақпараттық-коммуникациялық біліктіліктерін
көтеруге байланысты жұмыстардың 3 кезеңi атап көрсетілген: 1) Компьютермен,
түрлi коммуникациялық жүйелермен алғашқы танысу;

2) Ақпараттық - коммуникациялық технологиялардың жеке түрлерiн терең,
зерттеу, жұмыc iстей бiлу дaғдыларын қалыптастыру;

3) Ақпараттық - коммуникациялық технологияларды мұғалiм қызметiнде, жеке
пәндердi оқытуда қолдана бiлyдi меңгеру.

Әрине, отандық бiлiм беруде ақпараттық - коммуникациялық технологияларды
жеке пәндердi оқытуда қолдануға байланысты атқарылған жұмыстap жоқ деуге
болмайды. Көптеген электрондық оқулықтар, электронды оқу бағдарламалары,
мультимедиялық оқу бағдарламалары жасалды және жасалып та жатыр.

Компьютердің жүйелік блогында iшкi, сыртқы құрылымдарымен байланыс жасауға
арналған арнайы тарақша қосқыш түрі порттары бар. Олар тiзбектi жене
параллель қосылатын болып екіге белiнедi. Осы порттар apқылы әр түрлi
құрылғылар aрасында ақпараттарды тасымалдауға (жiберуге жене қабылдауға)
болады. Егер eкi немесе бiрнеше компьютердi порттары apқылы байланыстыратын
болсақ бұл компьютерлердiң арасында алмасу жұмысын жүргiзуге мүмкiндiк
туады. Осылай байланыстырылған компьютерлер тобы компьютерлiк желi құрады.

Компьютерлік желі дегенiмiз - ресурстарды (дискi, принтер, коммуникациялық
құрылғылар) тиiмдi пайдалану максатында бiр-бiрiмен байланыстырылған
компьютерлер. Желi жұмыс жасау үшiн арнайы аппараттық жене программалық
жабдықтар болуы қажет. Желi арқылы оған қосылған кез келген компьютердегі
ақпаратты жедел қарауға болады.

Күнделiктi өмipдe кездесетiн компьютерлiк желiге мысал реде өздерің оқитын
компьютерлiк кластағы бiрнеше компьютердің желiге бiрiктiрiлyiн айтуға
болады. Сондай-ақ бiр мезгiлде жүздеген тiптi мыңдаған компьютердiң
қатысуымен ұйымдастыған темiржол және әуе қатнасы билет сату жүйесiн де
желіге мысал peтiндe келтiре аламыз. Бұл пайдаланушылар санын білу мүмкiн
емес ғаламдық акпараттық Интернет желiсi. Қазiргi кезде компьютерлiк желi
кез келген мекемеде: зауыттарда, фирмаларда, банктерде орнатылған. Себебi
желiге қосылмай өндipicтiк, немесе қаржылық қызметтердi тиiмдi жүзеге асыру
мүмкін емес.

Компьютерлiк желiлер масштабы мен мүмкiндiгi бойынша ерекшеленедi. Ең шағын
желiлер жергiлiктi деп аталады да, бірнеше компьютерді біріктіру үшін
қолданылады.Мұндай ортақ ресурстарды (дискжетек, принтер, сканер жене басқа
қымбат қурылрылар) тиiмдi пайдалану мақсатында құрылады.

Компьютер желiге желiлiк тақташа, модем немесе жоғары жылдамдқты сандық
телефондық қызмет (ISDN) торабы арқылы қосылады. компьютердi желiге телефон
желiсi apқылы қосу үшін желiлiк тақша емес модем қажет.

Жергiлiктi есептеуiш желiлер - саны шектеулi (әдетте 100 дейiн)
компьютерлердi бiр ұйым немесе мекеме iшiнде біріктіру үшiн қолданылады.
Жергiлiктi есептеуiш желi шектеулi аймақтағы (бiр бөлмеде, бiр мекемеде,
зауыт немесе бекетте т.с.с) компьютерлердi бiрiктiредi. Мекемелердегi
жергiлiктi желі әр түрлі бөлiмдер мен қызметкерлер арасында тығыз
ақпараттық технологиялық байланыс орнату үшiн құрылады.

Жергiлікті желіге қосылған компьютерлер бір-бірімен қысқа жиілік байланыс
желісімен (әдетте он, жүз метр) біріктірілген. Сондықтан жергілікті желі
арқылы сандық ақпаратты жоғары жылдамдықпен беруге болады. ақпараттың
берілуі сапалы болу үшін байланыс желісі өте ұзын болмауы керек. Желі ұзын
болған сайын сигналдың өшуі мен бөгеуіл шамасы артып кетеді.

Телекоммуникациялық есептеуіш желілер үлкен қашықтықты және
пайдаланушыларды молынан қамтитын есептеуіш желілер телекоммуникациялық
есептеуіш желілер деп аталады. Телекоммуникациялық желілер – ақпарат
алмасу және оны өңдеуді бөлісу желісі, ол өзара байланысқан жергілікті
желілерденқұралады (абоненттік жүйелер). Мұндай масштабтағы желілер
аппараттық, ақпараттық, программалық сияқты қоғамдық ресурстарды ұжымдаса
пайдалану мақсатында құрылады. Телекоммуникациялық желіні
пайдаланушыларының, өздерінің қай жерде орналасқанына қарамастан ақпаратты
жедел түрде кез келген қашықтыққа жіберуге, сонымен қатар желіден қажет
мәліметті дер кезінде алуға мүмкіндік бар.

Телекоммуникациялық желiлердiң аппараттық қамтамасыз eтiлуі әр түрлi
типтегi компьютер, байланыс құрылғыларыры, абоненттік жүйе, байланыс
тораптары, бiрдей немесе әр түрлi деңгейде желiлер жұмысын үйлестiруге
арналған адаптерлiк құылғлардан тұрады. Телекоммуникацияльщ желiлерде
ақпаратты жiберу телефондық, телеграфтық, телевизиялық жене спутниктiк жүйе
байланыстары арқылы жүзеге асырылады. Ақпарат алмасу барысында деректердi
аналогтық жене цифрлық кодтау қолданылады.

Телекоммуникациялық желiлердiң ақпараттық қамтамасыз етiлуi - желi шешетiн
меселеге бағытталған бiртұтас ақпараттық қор болып табылады. Бұл қор барлық
тұтынушылардың (абоненттер) ортақ пайдалануына және жеке абоненттерге
арналған деректер житығы. Онда бiлiм базасы, автоматтандырылан деректер
базасы (жергiлiктi жене тарқатылған, қоғамдық және дepбес пайдалануға
арналған) қамтылған.

Интернет желiсi әр түрлi масштабтағы желiлердің өзара бiрiктiрiлyi мүмкiн.
Мысалы, кабельмен жаластырылған жергiлiктi желi аймақтық желiге, ал әр
түрлi аймақтық желiлер телефон желiсi арқылы байланыстырылуы мүмкін. Үлкен
қашықтықта желiаралық байланыс орнату қажет болғанда кабельдiк желiлердi
пайдалануға болмайды. Мұндай жағдайда телекоммуникация каналдары: телефон,
радио релелiк байлaныс, талшықты-оптикалық байланыс, ғарыштық жасанды
cepіктері арқылы байланыс т.б. қолданылады.

Әр түрлi желiлердi түйiстiру шлюз деп аталатын apнaйы компьютерлер немесе
программалар арқылы қамтамасыз eтледі.. Шлюздер бiр желiден қабылданған
деректер форматын баcқa желiдегi деректер форматына түрлендiредi. Әр түрлi
масштатағы желiлердi бiрiктiру нәтижесiнде қалалар, елдер және континттер
apacында өзара aқпарат алмасу мүмкiндiгi берiледi. Aқымды желi немесе
Интерпет – адамзаттың ақпараттық технология саласындағы жеткен
жетiстiктерiнiң бiрi.

Интернет - (aғылшынша Internet - желiаралқ байланыс) бүкіл Жер шары бойынша
ақпарат ағынын таратуды қамтамасыз ететін желiлер жиынтығы.

Мысалы: жергiлiктi желi арқылы жiберiлген хабар, басқа континентте
пайдаланушығa жетпес бұрын бiрнеше корпоративтік және аймақтық желілер
арқылы өтуі мүмкін.

Интернетке байланыстың кең мүмкiндiгiн қолдану мақсатында қосылады. Бұл
жағдайда корпоративтi желiге рұқсат етiлмеген сырттан қосылудан қрғау
меселесi туындайды. Осындайда шлюздiк компьютер желi әкiмдiгi рұқсат берген
ақпаратты ғана өткiзудi қамтамасыз eтетін бранмауэр рөлiн атқарады.

Интернет - компьютерлiк желiлердің iшiнде жаппай қолданылатыны болып
табылады; ол ондаған миллион пайдаланушыларға қызмет көpceтeтiн 2 млн-нан
астам тораптық, компьютерлердi қамтиды. Интернет пайдаланушыларының саны ай
сайын шамамен 1 млн-ға өсiп отырады .

Жергілікті желі - компьютерлердi бiрiктiру үшiн қолданылады. Компьютерлiк
желiлер компьютерлерден басқа да желiлiк құрылғылардан тұрады. Бұл құрылғы
желi арқылы жiберуге арналған ақпаратты түрлендiруге мүмкiндiк бередi.

Ақпарат - желiлер арқылы берiлетiн сигналдарғa түрлендiрiледi (кодтау
процесi), осыдан кейiн сигнал қайта түрлендiрiледi (декодтау процесi).

Компьютерлер, жергiлiктi желiге желiлiк тақша деп аталатын интерфейстiк
блок - желiлiк адаптер арқылы қосылады.

Желiлiк адаптер – компьютердің байланыс желiсiмен сәйкестендірiлуiн
қамтамасыз ететін құрылғы.

Кең таралған адаптерлерге: Ethernet, Token Ring жене ArcNett типтерi
жатады. Адаптердiң әр типi деректердi тарату жене желiмен қатынасудың нақты
бiр технологиясына сейкес келедi.

Ақпарат байланыс тораптары арқылы сандық түрде берiледi.

Байланыс желiсiнiң сымды жене сымсыз түрлерi бар.

Желiлік құрылғыларға - концентратор мен коммутаторлар жатады. Олар дерек
алмасу сапасын жақсартады жене дepeктepдi таратудың әр түрлi стандартын
қолданатын желiнiң әр түрлi бөлiктерін бiрiктiредi.

Кабельді тікелей жалғау екі компьютердi желiгe қосудың Direct СаЫе
Connection (DCC) - тiкелей кабельдiк жалгау деп аталатын қарапайым әpi
тиiмдi тәсiлi бар. Бұл жағдайда қосымша желілік құрылғылардың қажетi жоқ:
компьютерлер бiр-бiрiнe параллель немесе тiзбектi порттары арқылы қосылады.

Тiкелей жалғауда компьютерлердiң бiрi - жетекшi, екiншici жетекте болады.
Жетекшi компьютерден жетектегi компьютердiң бумаларына, дискiсiне,
принтерiне қатынacы қамтамасыз етiледi. Жетектегi компьютердiң дискілерi
мен оған қосылған принтері жетекшi компьютерге қатысты желiлiк болып
қалады. Жетекші компьютерден дepeктepдi бiр компьютерден екiншi компьютергe
жiберудi басқаруға болады.

Тiкелей кабельдік жалғаудың кемшiлiгi - дерек тасымалдау жылдамдығьның
баяулығы. Сол себептi тiкелей жалғау мекемелерде сирек қолданығранымен,
ұурмыстық жағдайда қолдануға ыңғaйлы. Ткелей жалғау арқылы бiрнеше адам
қатысып ойнайтын көптегeн компьютерлік ойындар жұмыс iстейдi.

Eкiдeн көп бiрнеше компьютердi бiр-бiрiмен байланыстыру үшін тiкелей жалғау
жеткiлiксiз. Бұл Жағдайда әрбiр компьютерге желiлік тақша орнатылуы қажет,
оларды бiр-бiрiмен кабель арқылы байланыстырып, компьютерлердiң бiрлескен
жұмысые басқаруға арналған арнайы программаларды iскe қocy керек. Егер
компьютерлер бiр-бiрiнен өте алшақ орналаспаса, олар үшін ортақ желiлік
жабдық пайдаланылады да, олар бiр программалық қамтамасыз ету дecтeciмeн
басқарыла бередi. Осындай желіні жергілікті желі деп атайды.

Жергiлiктi желiнiң eкіi түpi бар: клиент-сервер жене бiр деңгейлі (бiр
рангiлi), яғни тең дережелi желi. Егер желiде оны басқаруға арнайы бөлiнген
файлдық сервер деп аталатын қуатты компьютер бар болса, онда олар клиент-
сервер түрiнe жатады. Клиент-сервер желiсiндегi серверден басқа
компьютерлер - жұмыс стaнциялары немесе клиенттер, яғни тұтынушылар деп
аталады.

Сервер - opтақ пайдалануға арналған барлық pecypcтapды қамтитын компьютер.
Opтақ ресурстарды пайдалану үшiн сервер қосулы болуы қажет. Серверге
принтерлер, модем, оpтақ қолданбалы программалар (мысалы, электрондық
пошта), факстар және т.б. қосылады. Желiдегi жұмыстың көп бөлiгiн сервер
aтқарады. Клиент-сервер типiндегi желiлер қамтылан ресурстарды толығырақ
қолдануға мүмкiндiк бередi. Әдетте, сервер жұмыс өнiмдiлігімен жене қатты
дискiдегi aқпарат көлемiнiң үлкендiгiмен ерекшелeнеді.

Мұндай желiде барлық ресурстар - дерек жинақтаушы дискiлер (накопители),
принтерлер, модем, CD-ROM (компакт-диск) дискілер серверге қосылады. Сол
себептi opтaқ ресурстармен жұмыс жасау үшiн алдымен сервермен байланысу
қажет.

Бiр деңгейлi желiде барлық жұмыс станциясы қайсы бір мғрынасында басқалары
үшiн сервер қызметiн aтқapaды. Олар ортқтастырылған желi ресурстарын бiрдей
қолдана алады және ресурстарды бөлудi бақылап ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.