Мемлекеттің салық қызметі

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 25 бет
Таңдаулыға:

Тақрыбы: Мемлекеттің салық қызметі.
Салық құқық бұзушылық

Мазмұны

1 Тарау. Қазақстан Республикасындағы салық құқығы бұзудың негізгі
мәселелері.
1.1 Салық түсінігі мен оның белгілері.
1.2 Салық құқығын бұзушылықтық пайда болу себептері.
2 Тарау Салық құқығын бұзғаны үшін жауапкершілік шаралары.
2.1 Салық құқық бұзғаны үшін әкімшілік жауапкершілік шаралары.
2.2 Салық құқын бұзудағы қылмыстық жауапкершілік шаралары.
3 Тарау Салық органдары.
3.1 Салық құқын бұзудағы жауапкершілік.
Қорытынды.

Кіріспе
Салық құқын бұзу – салық құқы қатынсы субъектілерінің, осы қоғамдық
қатынастардың құқық мен мүдделерін бұзатын, ол үшін заңмен белгіленген
қаржы, әкімшілік немесе қылмыстық сипатынан жауапкершілік бекітілген
қасақана немесе қасақана емес кінәлі әрекеті. Салық құқын бұзушылықтың
құқықтық қарсылығы осы әрекеттің құқықтық нысанын сақтамауда, ал айыпкерлік
осы бұзушылық қасақана немес айбайсыздықты жасалуынан тұрады.
Салық құқын бұзудың мұндай анықтамасын осы тақырыпшаға көптеген
жұмыстардан шығаруға болады, сонымен қатар көптеген жұмыстар салық құқна
қатысушылардың жауапкершіліктерінің және құқықтарының түрлер сипатталған,
бірақ қоғамдық қатынастың мәні толығымен ашпаған.
Салық құқық қатынасының субъектісі дегеніміз не? Осы құқықтық
институтты бірнеше негіз арқыл жіктелуі мүмкін:
- келу орнын байланысты (кіріс қайнар көзі бойынша);
- заңды статусы бойынша (заңды және физикалық тұлға);
- міндеттері мен құқы бойынша оыс жұмыстың тақырыбын аша отырып
жекелеген авторлар субъектінің ұғымын заңды және
жай тұлғалардың резиденттер мен нерезиденттердің позициясында
қарастырылады немесе барлық субъектіні емес белгілі топты ғана қамтиды.
Осы жұмыстардың авторлары оны екі негіз бойынша жіктей отырып жазады,
мен осы жұмысты соңғы негіз бойынша топтарға бөлдім:
- салық төлеушілер;
- салық органдары;
- салық органдары.
Менің зерттеуімнің негізгі объектісі салық қатынасының қайсібір субъектісі
жасап салық құқын бұзушылық.

1.1 Салық түсінігі мен оның белгілері
Кез-келген мемлекет, өзінің жеке қаржы базасы болғанда, басқалай айтқанда,
өзінің қызметін жүзеге асыру процесінде пайда болатын, шығындарды жабу
мен өзінің аппаратын ұстауға ақшасы болған ғана өмір сүреді. Сонымен қатар,
ақша материалды өндіріс сферасының өнімі болып есептеледі, ал мемлекет
табиғаты бойынша басқару қызметінің бір түрі бола отырып оған қатысты емес.
Басқаша айтқанда, нақты мемлекеттік қызметкердің жеке қарастырылған еңбегі,
жалпы мемлекеттік аппараттың тұтас қызметі сияқты сөзсіз қоғамдық пайдалы
сипатта бола отырып, құны ретінде ақша болатын өнімді құрмайды. Осы күштің
арқасында мемлекет ақшаны табуы оның қарсылық қызметінің мемлекеттің
қызметін қамтамасыз ету үшін керекті ақшалай қаражаттард мобилизациялау
және мемлекеттің ақшалай қорын құру деп аталатын элементтері құрайды.
Мемлекет өзіне ақшалай қаражаттарды әр түрлі тәсілдемен табады: бір
жағдайларда ол ақшаның иесінің мемлекетке өз еркіменен беруіне, яғни
классикалық әдісі ретіндегі мемлекеттік займдар (ішкі және сыртқы) түріне
негізделген тәсілді қолданады: келесі жағдайдарда классикалық әдісі ретінде
салықтар қолданылатын.
Мәжбүрлі салымдар жалпымен ақшаны алу.
Салықтар, әскери салым мен банк салығы сияқты, мемлекеттің өзіне ақша
тауының ең ежелгі тәсілі. Әйгілі, революцияға дейінгі қаржігер, П.П.
Генцель бұл жөнінде былай деді ежелгі әлемнің өзінде-ақ салықтың
техникалық тәсілдері, әртүрлі қаржылар???? мен салымның талғамды тәсілдері
белгілі болған.
Мемлекетті қаржыландырудың негізгі қайнар – көзі ретіндегі салықтың
мәні мемлекеттің кейпінде (социалистік немесе буржуазиялық), кономика
кейпін де ол жеке немесе мемлекеттік меншікке негізделген) өзгерте
алмайды, өйткені бұл мәндер келесі өтпелі экономикалық факторлармен
анықталады: мемлекеттік қызметкерлердің еңбегі өзінің қоғамдық пайдалығы
мен өзінің қоғамдық пайдалылығы мен мәні бойынша ақша түрінде сипатталатын
құнды құрай алмайды; осыған байланысьы біріншіден, мемлекет ақшаны жан-
жақтан іздеуі керек, анғырақ айтқанда құнды өндіре отырып, оны
жасайтындардан алады.
Мемлекеттің кейпі, экономиканың кейпі сияқты салықтың фискалды
саясатын анық көрінбеуге мүмкіндік бере отырып, салық салу механизміне ғана
әсер ете алады. Салықтың мәнін түсінуде Адам Смиттің еңбектері үлкен мәнге
ие. Ол салық салу теориясының классикасы, оның көзқарасы барлық қазіргі
заманғы мемлекеттердің салық жүйесінің түйіні болып есептеледі. Смит
салықтар жауап беруі керек талаптарды, яғни салық салудың келесі
принциптерін бөлді: салықтардың заңды тәртібін Смит бойынша салық –
мемлекет арқылы оның көлемі мен төлеу тәртібін қарастыратын заң нысанындағы
жүйе. Мемлекеттің салық салу құқы мемлекет пен оның ұжымдарының қоғам мен
жеке тұлғалар мүддесі үшін керектігінен шығады; бірқалыптылығы әр –кім
мемлекетті қолдауға мемлекеттің қорғауы арқылы қолданатын өзінің кірісіне
сәйкес қатысуы керек); анықтылығы (салық төлеушіге төлемнің уақыты, орны,
тәсілі мен көлемі белгілі болуы керек; төлеудің арзандығы (мемлекет
кассасына салық төлеушінің қалтасынан шығатын сомаға тең сома түсуі керек.
Яғни салықтарды жинау ең төменгі шығынмен жүргізілуі керек); төлеушінің
шаруашылық дербестігі (салық субъектісі ретінде белгілі шаруашылық
қызметтен кіріс алатын тәуелсіз азамат қатысуы керек).
Бірақ, салықты төлеудің көп ғасырлы тарихына, олар жөніндегі көптеген
ғылыми жетілдірулерге қарамастан салық ұғымы туралы сұрақ таласты болып
отыр, ал оның қолда бар анықтамасы біздің көзқарасымыз бойынша
кемшіліктерге ие.
Салықтың мажмұнын анықтау үшін, оның мазмұнын анықтау үшін, оның
анықтамасын қалыптастыруға мүмкіндік беретін салықтың белгілерін
қарастырудың мәні зор.
Сонымен қатар, біздің көзқарасымыз бойынша, салық бір уақытта
материалдық экономикалық және заң категориясы балансын күрделі, көп жақты
құбылыс екендігінен шығады. Бұндай үштік жалпы қаржы құбылыстарына тән. Бұл
үш аспектіде қаржының өзі, бюджет және басқа қаржы категориялары
қарастырылады. Бұл жерде де салық жоққа шығарылмайды.
Мемлекет пайдасына жүзеге асырылатын салықтың белгілерін, бір
уақытта оның басқа төлем түрлерінен ерекшеліктерін көрсете отырып,
белгілейміз.
Қазақстан Республикасының Конституциясы тек салық төлеу ғана емес,
сонымен қатар алымдар мен басқа міндетті төлемдерді төлеу міндетін айтады,
бұл салықтың басқа төлемдермен ара-қатынасын талдауды талап етеді.
Бірақ, ең алдымен міндетті төлемдер түсінігінің мағынасын
анықтаймыз, өйткені ол Конституциядан шығады және салыққа да, алымдарға да
қатысты.
Төлем сөзінің өзі дәл мәнінде қолданыла алмайды және кем дегенде екі
жіберуді талап етеді. Біріншіден, ол құбылыс тек ақшалай сипатта дегенді
білдірмейді.
(нақты түрде тәжірибеде қолданылады) өйткені әр-түрлі натуралды
түрдегі төлемдер де бар. Қазіргі кездегі салық қатынасының нысандары
көбінесе, тәртіп бойынша ақшалай сипатта болады. Бір уақытта төлем ұғымы,
екіншіден бір тұлғаның екінші тұлғаға біздің жағдайда салық төлеушінің
мемлекетке) ақша немесе материалдарды құндылықтарыды беруін сипаттайды.
Осылайша төлем термині беруді көрсетеді. Бірақ бұл ақша немесе
құндылықтар бір нәрсені төлеу үшін беріледі дегеніді білдірмейді. Салықты
төлеу кезінде ақша қозғалысы бір жақты болады, бірақ тауар (қызмет, жұмыс)
немесе ақшаны болашақта қайтару (мысалы, займда) сияқты басқалай құнның
қарсы қозғалысымен түйіндес болады. Сөзбе сөз аударғанда төлем термині
бір нәрсені төлеу деп аударылады. (мысалы, тауар, жұмыс немесе қызмет, бұл
жағдайда – азаматқа мемлекеттік ұйым түріндегі мемлекеттік органдардың
қызметі), өйткені бұл сөз төлеу сөзінің туындысы. Осыған байланысты ол
ақшаны қайтарусыз беруі белгілеуде лингвистикалық түрде анық емес, өйткені,
егер бұл төлем болса, не үшін ақша беріледі деген сұрақ туады? Бірақ,
қазірде салықтың және ақшаның басқа бір жақты мінездемелерін беру үшін
қолданылатын төлем ұғымының қаржы – құқықтық мәні қанағаттанарлықты деп
есептеледі.
Конституцияда төлем байламында қолданылатын міндетті ұғымына
келсек, онда ол өзінің мағынасы бойынша өз еркімен ұғымына қарама-қарсы,
яғни оның антонимі.
Міндетті термині қызмет етудің императивті категориясын сипаттайды.
Салықтың материалдық белгісі ретінде, оның салық төлеушінің мемлекетке
төлеуге міндетті, тепктік белгілермен анықталатын, ақшаның белгілі көлемін
(ақша салығы кезінде) немесе заттың белгілі санымен (натуралды салықты)
сипатталатындығы көрінеді.
Салықтың заңды белгілеріне төмендегілер жатады: 1) мемлекет арқылы
салықты белгілеу; 2) салықтың тек құқықтық нысандағы органдар мен актылар
арқылы салықты белгілеу (салықтың заңдылық белгісі); 4) салықтың мәжбүрлеу
сиапаты; 5) салық міндетті төлем болып есептеледі; 6) салықты төлеу заңды
міндет болып есептеледі; 7) салықтың тұрақты қаржы міндеттемесін туғызуы;
8) ақшаны алудың заңдылығы; 9) салықты төлеуді мемлекеттік жауапкершілік
шараларымен қамтамасыз ету; 10) салықты төлеуде мемлекеттік бақылаудың
болуы.
Біздің көзқарасымыз бойынша, салықтың экономикалық белгілеріне
келесілерді жатқызуға болады:
1) Салық мемлекетке төлем төлеу түрінде болады; 2) қайтарымсыздығы;
3) эквивалентсіздігі; 4) салық қатынасының тұрақты сипаты; 5) салық салу
объектісінің болуы; 6) салық субъектісінің анықтығы; 7) салық мөлшерінің
анықтығы; 8) салық төлеу мерзімінің тіркелуі; 9) салық мемлекетінің кірісі
болып табылады; 10) салық төлеуде меншік нысанын өзгерту.
Салықтың осы көрсетілген белгілерін қарастырайық.
Салықтың осы көрсетімін белгілерін қарастырайық.
Салық – бұл мемлекеттің қаулысы. Тек қана ол азаматтарыды белгілі ақша
сомасын беруге міндеттей отырып, салық салу режимін жүргізе алады.
Қазақстан Республикасында Салықты төлеу міндеті азаматтардың Конституциялық
міндетіне дейін көтерілген. Сонымен қатар мемлекет саяси билік субъектісі
өкілеттілігіне сүйене отырып, іс әрекет жасайды.
Салық – деп жазады П.М.Гадме, - мемлекеттің тәуелсіздігінің бір
көрінісі. Осымен ол мемлекеттің жеке азаматтар қызметі сияқты қызметінен
алатын қаражаттарды көрсететін, мемлекеттік мүлік пен займдар кірісімен
ерекшеленеді. Салық салу мүмкіндігі тәуелсіздіктің маңызды сиапты болып
есептеледі. Салықты салу құқы әрдайым монета бедері мен әділеттілікті
жіберу сияқты тәуелсіз құқықтың бөлігі болған
Төлемді бекітудің субъектісінің белгісі ретінде салық мемлекеттік емес
органдар бекіткен барлық кез-келген міндетті төлемдерден ерекшеленеді
(мысалы, азаматтардың өзін-өзі басқарудың қоғамдық органдары немесе олардың
шаруашылық және қоғамдық ұйымдарының шеңберінде белгіленген салымдар:
мүшелік жарна, бақша кооперативінің басқармасын ұстау жарнасы).
Салық бұл мемлекеттің бір жақты көңіл бөлуінің өнімі. Салық ұлт
(халық, азаматтар жиынтығы) мен мемлекет арасындағы келісім өнімі деген
көптеген теориялардың барлығына қарамастан, яғни екі жақтың көңіл бөлуіне
келісілген, заңды мағынада салықты бекіте отырып, оны ешбір жеке салық
төлеушімен, оның ешбір жеке салық төлеушімен, оның жекелеген топтармен,
ешбір қоғамдық құрылым түріндегі халық өкілдерімен келіспейді. Осылайша,
бұл жағдайда мемлекет бір жақты әрекет жасайды. Сонымен қатар халықтың
қалауы ескерілетін, заңдарды референдум жолымен қабылдау тәжірибесі бар
елдерде де салық заңы референдум бйоынша жүргізілмейді деген ескертуле бар.
Осындай тәртіп Қазақстанда да орнатылған. 1995 ж 2 қарашадағы, Заң
күші бар, ҚР –ң Президентінің Республикалық Референдум туралы Жарлығына
сәйкес бюджетік және салық саясатының сұрақтары референдум заты бола
алмайды. Біздің көзқарасымыз бойынша салықтың келісімді сипатын (қоғамдық
келісім мағынасында да) П.М. Годменнің ұсынған конструкциясы да құтқара
алмайды, оның көзқарасы бойынша салықты бекітуге ????? ұлттың өкілі болатын
парламент келісім береді.
Сөзсіз құрылыс күші бойынша, парламент халықтың даусы қатты естілетін
орын болып табылады. Сондықтан да көптеген демократиялық елдерде салықты
енгізу туралы заңдарды енгізу туралы заңдарды енгізуі кездейсоқ емес. Бірақ
парламент – азаматтардың қоғамдық құрылымы емес, ол мемлекеттік орган, яғни
мемлекеттің бір бөлігі. Сонымен қатар, салықты бекіту субъектісі ретінде
мемлекеттің қайсібір органы емес, тұтасымен мемлекеттің қатысатынын ескеру
керек (Салықты бекітетін құқықтық акті оның нақты органдарымен қабыданса
да) Сондықтан салық үкімет пен парламент арасындағы келісімнің өнімі емес,
бірақ нақты өмірде тек үкімет (қаржы ведомствосының айтуымен) жаңа салықты
енгізу инициативасымен шықса, ал парламент құлақ түре отырып, қарсы дауыс
беруі мүмкін. Бірақ бұның бәрі салықшы белгілейтін құқықтық актіні
қабылдаудың мемлекет ішіндегі әрекеті сипатында болады және салықтың жалпы
құрылымын мемлекеттің бір жақты белгілеуі ретінде өзгертпейді.
Салықтың келісім сипаты түрінде осы елдің Заңнамасына сәйкес салық
келісімдері деп аталатын қорытынды тәжірибесі болғанда да ешнәрсе айтуға
болмайды. Қазақстанда бұндай тәжірибе жер қойнауын пайдалану мен
инвестициялық келісім шарттарды бекіткенде жиі қолданылады.
Бұл жерде де салықты бекіту мемлекеттің бір жақты көңіл бөлуінің өнімі
болып есептеледі және төлеушілердің салық міндеттемелерін, сонымен қатар
мемлекет бір жақты тәртіпте орнатқан параметрлерді, нақтылау жөнінде ғана
болып отыр.
Салықты бір жақты тәртіпте белгілеу оларды мемлекеттік займдардан,
сонымен қатар екі жақты келісім, яғни келісім сипатында болатын мемлекеттік
мүлікті өткізу келіссөздерінен ерекшеленеді:
Салық әрдайым құқықтық нысанда болады. Жоғарыда біз М.Т.Оспановтың
Салықтар мен цивилизация деп аталатын еңбегін келтіргенбіз. Онда ол
салықтардың өзінің өмір сүруінің алғашқы этаптарында діни белгілермен
реттелгенін дұрыс аңғарған. Бірақ қалыптасуы мен мемлекеттің күшеюіне
байланысты салықтар мемлекеттің ерекше корисдикциясына өтті. Қазіргі
заманғы мемлекетке салықтың құқықтық нысанының болуы – табиғи жағдай –
салықты қайсібір заңды, жарлықты, декретті және т.б. шығармай жүргізу
мүмкін емес. Құқықтық актының жазбаша нысанда осы елдің заңнамасымен
бекітіммен сәйкес қолдармен, мөрмен және басқалай реквизиттармен
белгіленуі шартты нәрсе және белгілі тіртіпте жарияланады. Сонымен қатар
салық нормативті құқықтық акітімен бекітіледі. бұл жерде жеке құқықтық
акті жарамсыз, өйткені жеке және бір кезектік салық болмайды.
Салықтың құқықтық мысалы негізіде мемлекеттік емес органдардың,
азаматтардың жиналысының және адамдардың жеке инициативасы жататын әр
түрлі төлемдерден, салымдардан, жарнамалардан ерекшелейді.
Салық – бұл заңды белгіленген төлем. ҚР –ң Конституциясы азаматтардың
заңды белгіленген төлемдерді төлеудің міндеттемелерін белгілейді. Осыған
байланысты заңсыз белгіленген салық оны азаматтардың төлеу міндетін
туғызбаумен қатар салықты да туғызбайды, ал төлемеуге болмайтын салық
болмайды.
Салықты белгілеудің заңдылығына қойылатын талапқа біз төменде
тоқталамыз. Бұл жерде, осының салықты бекіту туралы шешім қабылдауға
өкілетті органдарға, шешімді қабылдау әрекетіне, оны безендіруге (яғни
құқықтық акт нысанын таңдау.) күшіне ену тәртібіне және т.б. қатысты
жағдайлардың тұтас комплексін қамтитынын айта кету керек.
Салық мәжбүрлік сипатында болады. Салықтың мәжбүрлеу кезеңі екі
кезеңде көрінеді. Біріншіден, салық мәжбүрлі түрде енгізіледі , яғни салық
төлеушінің қалауына қарсы. Екіншіден, егер салық төлеуші өзінің салық
міндеттемесін өз еркімен орындамаса, онда ақшаны одан мемлекет күшпен алады
(сот арқылы немесе осы елде орнатылған тәртіп бойынша салық ведомоствасының
бір жақты нұсқауының күші бойынша). Салықты төлетудің кейбір механизмінде,
(мысалы, оны кірісті төлеу қайнар көзінен алғанда) салық төлеуші салықты
төлеу кезінде ешқандай іс-әрекет жасамайды. Салық ұстау автоматты түрде
жүргізіледі.
Салықты алудың мәжбүрлі сипаты оны мемлекетке әр түрлі қайырылымдық
көрсетуі, ерікті зайымдардан, мемлекеттік банктарға жарналар (депозиттер)
салудан, яғни мемлекетке ақшаның ерікті түсінуінен, ерекшелейді.
Салық міндетті төлем болып табылады.
Салықтың міндетті белгісі, жоғарда айтылғандай лауазымдылық
категориясын көрсетеді – салық төлеуші салықты заңнамамен бекітілген
тәртіпте және мерзімде төлеуі керек.
Салықты белгілеумен және оның конструкциясымен қарастырылған
жағдайларда (мысалы, салық салынатын кірістің болуы), төлеушіде мемлекет
алдында нақты қаржылық міндеттемелер туады, осыған орай төлеуші мемлекетке
ақшаның белгілі көлемін, ал натуралды салықта - өнімнің бір бөлігін беруге
міндетті. Бұл міндетті орындамау, біріншіден, осы ақшаларды (өнімді
мәжбүрлі түрде алуға, екіншіден, бұл субъектіні белгілі жауапкершілікке
(яғни жазаға) тартуға әкеледі.
Салықтың міндеттілігі оны әлдекімнің төлемеуімен ғана емес, сонымен
қатар оны әлдебіреулердің (бұл жағдайда сәйкес мемлекеттік орган-көбінесе
салық инспекциясы) оны өндіруі (масылы, салықты төлеуден қашқанда) немесе
ұстауы (салықты қайнар көзден талап ету орын алғанда) арқылы да
сипатталады. Салықты төлеу міндеттілігі оны төлеуді қабылдау міндетімен
ұштасады.
Біз салықтың міндеттілігі белгісінің оның мәжбүрлілік белгісімен тығыз
байланысты екендігін көреміз. Сонда да бұл белгілер салықтың әр түрлі
шақтарын қамтиды және сондықтан да ерекшеленеді: міндеттілік ең алдымен
салық төлеушіге қатысты. Ол салық төлеу міндетті; мәжбүрлеу белгісі салық
қызметі органдарына немесе салықты төлеудің қайнар көзінен ұстауды жүзеге
асыратын тұлғаға қатысты – олар салықты талап етуді жүзеге асыруға
міндетті.
Салықты төлеу салық төлеушінің заңды міндеті болып табылады.
Е. Дороховтың салық – бұл салық төлеушіде мемлекеттік шығынға
қатысудың конституциялық міндетінің болуына шартталған төлем деп атап
көрсетуі өте дұрыс.
Салықты белгілей отырып, мемлекет салық төлеуші белгісіне түскен
тұлғаны осы салықты төлеуге міндеттейді. Сонымен қатар осы міндеттілік
заңды сипатта болады, яғни оны орындауға жатпайтын жағдайларда белгілі
заңды зардартарды тудырады (жекелеп алғанда салық төлеушіні заңнамада
қарастырылған жауапкершілікке тарту). Осында осы салық төлеуші құқық бұзушы
статусында болады.
Келесі жағдай өзіне көңіл аударады. Конституцияның 35 бабы салықты
төлеу әркімнің парызымен міндеті деп көрсеткен1. парыз және міндет
ұғымдары арасында айырмашылық бар ма (бар болса қандай) немесе осы
сөйлемнің эмоциялық бояуын күшейтетін синонимдер ма.
Конституция саяси деклорация, тіптен әдеби өнімі болмай, нормативті
құқықтық акт болғандықтан, оның әрбір сөзі белгілі заңды жүкті жүктеуі
керек.
Біздің ойымыз бойынша парыз бұл жағдайда азаматтық парыз
контекстінде қарастырылған салықты міндетті төлеудің мемлекеттік-құқықтық
сипатын көрсетеді.
Адам құқының Жалпы Деклорациясының 29 бабына сәйкес әрбір адам қоғам
алдында міндетті.
Конституцияда қолданылған парыз ұғымы осы сөздің қарызға алынған
деп белгіленген мағынасымен байланыссыз. Салықшы төлеу салық төлеуші
мемлекеттен қайбір кезде алған ақшасын қайтару дегенді білдірмейді.
Сондықтан да 1995 жылғы 24 сәуірдегі, Заң күші бар, ҚР-ң Президентінің
жарлығының (бұдан әрі салық туралы жарлық)2 154 бабының құрылымы анық
емес, ол бойынша оны жарғыға сәйкес есептелген салық мемлекеті алдындағы
қарыз және ол бюджет кірісіне төлеуге жатады.
Конституцияда айтылғанжай азаматтың парызы (оның азаматтық міндеті
сияқты) салықьы төлеу болып табылады, ал салықтың өзі (яғни оның саласы)
қарыз бола алмайды, ол үшін салық төлеушінің мемлекеттен алған қарызының
сомасын көрсетуі керек.
Міндет категориясы қаржылық-құқықтық сипатта болады және салық
төлеушіге артылған және қазіргі салық міндеттермелерінің күшімен сөзсіз
орындалуы керек іс - әрекет шеңберін сипаттайды.
Салықты төлеудің конституциялық міндеті тек ақшаның белгілі сомасын
салуды ғана емес, сонымен қатар оларды белгілі мерзім мен белгіленген
тәртіпте төлеуді де қамтитынын айта кету керек. Салықты төлеу міндеті
белгілі заңды фактінің (ең алдымен – салық объектісінің болуы) күшімен
пайда болған нақты салық міндеттемесіне негізделеді. Сондықтан, егер салы
төлеушіде жеңілдік құқы болғанда), онда салық төлеу міндеті де болмайды
(осыған сәйкес оны төлеуде қарыз да болмайды). Сонда да салықты төлеу
тікелей Конституцияда тіркелгендіктен Конституциялық міәндет сипатында
болады. Бұл осы міндетке ерекше заңды мағына береді.
Салық тұрақты қаржылық міндетті туғызады. Салық бұл мемлекеттің
қаржылық қызметінің процесінде қолданылатын анығырақ айтқанда осы қызметтің
көмегімен мемлекет өзіне керекті ақшалай қаражат табатын тәсілдерінің бірі
түрінде пайдаланылатын қаржылық – құқықтық құрал. Салықты белгілеумен бірге
кез-келген міндеттеме сияқты қарсылық міндеттемелер пайда болады және оның
екі субъектісі болады:
Кредитор, (мемлекет өкілетті органы арқылы) және борышкер (салық
төлеуші) осы қаржылық міндеттеме шеңберінде кредитор борышкерден
белгіленген мерзімде және белгілі тәртіпке, салыққа шартталған ақша
саласын талап етуге құқылы, ал борышкер салықты төлеудің белгіленген
механизмі арқылы осы соманы мемлекетке беруге міндетті. Сонымен қатар ос
міндет тұрақты сипатта болады, ал ол салықтың міндеттемесі тек қана салық
төлеушінің міндетін ғана емес, сонымен қатар салық заңнамасымен
қарастырылған оның біршама құқықтарын да қамтиды.
Салықта ақшаны заңды алу орын алады. Бір жағынан салықты талап ету
кезінде ақшаны алу салық төлеушінің еркі мен қалуына қарсы жүзеге асқанынан
қарамастан, салықтың әрдайым мемлекеттің бөтеннің ақшасын мәжбүрлеп
иемденуіне қарамастан, екінші жағынан легитимді негізде олардың иесі болып
қалады. Осыған байланысты салықты ақшаға деген бір тұлғаның меншік құқықн
тоқтатудың (салық төлеушінің) және осы құқықтың келесі тұлғада пайда
болуының мемлекетте) ерекше тәсілі деп есептеуге болады.
Салық салық төлеушінің қайсібір құқықты бұзып жазалау немесе оның
құқыққа қарсы әрекетінің жазасы болып есептеледі. Салықты төлеуші ретінде
адал және заңды тыңдайтын адамдар қатысады. Осыған байланысты салық
жасалған құқық бұзушылық үшін мемлекеттік жауапкершілік шарасы ретіндегі
айыпе және тәркіленуден ерекшеленеді.
Салықты талап ету мемлекеттің өзге меншікті өз падасына мәжбүрлеп
алғандықтан Конституцияның 26 бабында белгіленген жеке меншіктің құқына қол
сұқпаушылық принципінің салықпен қатынасының теориялық мәселесі шығды.
Көрсетілген бапта: ешкімде өз мүлкінен айырылмайды, тек сот шешімен.
Ерекше, заңда қарастырылған жағдайларда мүлікті мемлекеттің қажеттілігіне
мәжбүрмен алу оны тең көлемде өтеу жағдайында ғана жасалуы мүмкін делінген
(3 бөлім).
Мәселенің мәні төмендегіше: салыққа Конституцияның 26 бабындағы
қорғау механизмі ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.