Негізгі құралдардың тозу аудиті

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 17 бет
Таңдаулыға:

Жоспар:
Кіріспе
1.Негізгі құралдардың экономикалық сипаттамасы.
1.1.Негізгі құралдардың эканомикалық мәні
1.2 Негізгі құралдарды жіктеу және бағалау
2.Негізгі құралдардың аудитін ұйымдастыру
2.1.Негізгі құралдар есебінің аудитін жүргізудегі аудитордың мақсаты мен
міндеті
2.2Негізгі құралдардың аудит бағдарламасы
3.Негізгі құралдардың есебінің аудиті
3.1 Негізгі құралдарды сақтаудың, есепке алудың және пайдаланудың аудиті
3.2 Негізгі құралдарды топтап,сыныптау,бағалау және қайта бағалау есебінің
аудиті
3.3 Негізгі құралдардың тозу аудиті
Қорытынды.

1.Негізгі құралдардың экономикалық сипаттамасы.
1.1.Негізгі құралдардың эканомикалық мәні

Негізгі құралдар есебі Қазақстан республикасының бухалтерлік есеп жөніндегі
13.11.96жылғы №3 Ұлттық комиссиясы бекітіп, 01.01.97 жылғы жүйесіне енген
қаулысына сәйкес негізгі құралдар есебі бухгалтерлік есеп стандарты
бойынша реттеледі. Бұл стандартың негізгі мақсаты кәсіпорын меншігіндегі
немесе оның уақытша пайдалануындағы негізгі құралдар есебі методикасын
анықтау,шаруашылық жұмысын жүргізу немесе жедел басқару болып табылады.№6
бухгалтерлік есеп стандартына сәйкес аспап құралдар есебінің
негізгісұрақтары келесі көріністердің дұрыс анықтау болып табылады:
1. Мойындау кезеңі
2. Қызмет ету кезеңі
3. Атортизация есептеу кезеңі
4. Кезеңдегі күрделі салым
5. Бағалау әдісі
Өндіріс процессі өндіріс құралдарының қатысуымен жүзеге асырылады,олар:
1. Еңбек заттары(шикі зат,материялдар, сатып алынатын жартылай
фабрикаттар)
2. Еңбек құралдары(станоктар,машиналар)болып бөлінеді.

Қандай да болмасын заттарды-еңбек құралдарының құрамына енгізу сыртқы
белгілермен емес, солардың өндіріс процессінде атқаратын рөлі мен
анықталады.
БЕС бойынша негізгі құралдар бұл еңбек құралы ретінде материялдың
өндіріс саласында (материялдың емес өндіріс саласында)ұзақ уақыт бойы (1
жылдан аса)қолданыста болатын материялдың активтері.
Негізгі құралдарға мыналар жатады:жер, үйлер,ғимараттар,көп жылдық
елке, ағаштары,машиналар мен құрал жабдықтар(соның ішінде автоматты
машиналаржәне құрал-жабдық.)машиналар және жабдықтар,өлшеу және реттеу
аспаптары және қондырғылырмен лобараториялық жабдықтар, есептеу
техникасы,басқа машиналар мен құрал-жабдық,көлік құралдары,құрал-сайман,
өндірістік мүлік және жабдықтар,шаруашылық түлкі,жұмысшы және өнім беретін
мал,көп жылдық екпе ағаштар,жерді жақсартуға,(ғимаратсыз) шыққан күрделі
шығын,басқада негізгі құралдар жатады.
Негізгі құралдар көптеген өндіріс құралдары бойынша
пайдаланылды,қасиетті мен нысананы сақтай отырып,жанама түрде
тозарды,өзінің құнын жаңадан жасалған өнімге бірітіндеп көшірді.
Айналым құралдары бір ғана өндірістік процессте тұтынылады және өзінің
құнын жаңадан жасалған өнімде толықтай көтеріледі. Кәсіпорында негізгі
құралдардың есебі---------сәйкес ұйымдастырылады.Осы стандарт негізгі
құралдың есебін жүргізудің, субъектіге жататын меншік құқығын, шаруашылық
пен оперативтік басқару жүйесін анықтайды.

1.2 Негізгі құралдарды жіктеу және бағалау
Инвесторлық объектілер негізгі құралдың есеп бірлігі болып табылады.
Инвесторлық объект күрделі әрі жай болып келеді.Негізгі құралдың есебін
дұрыс ұйымдастырудың басты шарты оны жіктеу болып табылады.
Өндіріс процессіне қатысу сипатына байланысты негізгі құралдар өндірістік
және өндірістік емес болып екіге бөлінеді.
Негізгі өндірістік құралдарына өндіріс процессіне тікелей қатысатын
объектілер жатады.Олардың көмегімен өнімді әзірлеген кезде еңбек
құралдарына (машина,құрал-жабдық,құрал-сайманда р,т.б.) әсер ету жүзеге
асады немесе өндірісті жүргізу үшін қажетті материялдың жағдайын
жасайды(ғимараттар,құрал-саймандар, өткізгіш қондырғылар) Негізгі өндірістік
құралдардың пайдалануын сипаттайтын шолушы эканомикалық көрсеткіші- қор
қайталымы болып табылады,ол негізгі құралдардың 1 өлшеміне шаққандағы
өндірілетін заттай не ақшадай түрдегі өнімді көрсетеді.
Өндіргіш емес негізгі құрал-жабдықтар тұтынуға арналған құрал-
жабдықтар.Олар ұжымның мәдени-тұрмыстық (ғимараттар,тұрғын-үй,
коммуналдықшаруашылық, денсаулық сақтау мүлкі т.б.) қажеттіліктердің ұзақ
мерзім бойы өтеуге арналған.
Иелігіне қарай негізгі құралдар меншікті же жалға алынған болып бөлінеді.
Меншікті дегеніміз-субъектіге тиісті же оның баласында көрініс табатын
негізгі құралдар.Белгіленген мерзімге шарт бойынша басқа субъектілерден
алынған негізгі құралдар, жалға алынған негізгі құралдар болып
саналады.Оларды жалға берушінің баласында есептейді,жалға алушы 3жылға
жалға алу мерзімі аяқталған соң не ол аяқталмай тұрып,жалға алушы
келісімен бағамен сатып алуына болады.
Пайдалану сипатына қарай негізгі құралдар жұмыс істеп тұрған,істемей тұрған
(тоқталып қалған) же қор реттінде тұрған болып бөлінеді.Қолданыстағы жұмыс
істеп тұрған негізгі құралдар әрекет етіп тұрғандар болып саналады. Жұмыс
істемей тұрғандар- бұл жұмысы тоқтағандар не басқа жағдайларға байланысты
уақытша пайдаламбайтын негізгі құрал- жабдықтар.Қорда тұрғандар болып жұмыс
істеп тұрған құрал-жабдықтарды жоспарлы түрде оларды занас бөлшектерін
ауыстыру үшін тоқтатылған объектілер есептеледі.
Заттың құрамына қарай негізгі құралдар мүліктік же мүліктік емес болып
бөлінеді.Мүліктікке (заттай) көрінісі бар,яғни санауға же өлшеуге
болатындар(үйлер,ғимараттар, машиналар, жабдықтар)жатады. Мүмкіндік
еместерге пайдаланылатын жер,орман алқабы,су ресурстары ғимараттардан басқа
күрделі қаржы салымы,яғни заттық нысаны жоқ шығындар(жер
участкелерін,егістік үшін пайдаланатын жерді өңдеу,жалға алынған негізгі
құралдарға қүрделі қаржы жұмсау же т.б.) жатады.
Эканомика саласы мен қызметі түрлері бойынша негізгі құралдар осы
құралдардың қатысуымен өндірілген өнім не көрсетілетін қызмет жатқызылған
эканомика саласы мен қызмет түріне жатады.
Өнеркәсіп саласына эканомиканың барлық саласында өнеркә іптік өнімді өндіру
процессімен тікелей байланысты негізгі қорлар жатады.
Әр субъектіде негізгі құралдар пайдалану мақсатына же атқаратын қызметтіне
қарай мынадай түрлерге (топтарға) бөлінеді:жер;үйлер; ғимараттар; өткізгіш
тетіктер; машиналар же құрал-жабдықтар(оның ішінде автоматты машиналар же
құрал-жабдық) күш беретін машаналар же жабдықтар; өлшеу же реттеу
сппаптары же қондырғылар мен лобараториялық жабдықтар; есептеу
техникасы;басқа машиналар мен құрал-жабдықтар;мүлік же шаруашылықтар;
шаруашылық мүлкі; жұмысшы же өнім беретін мал; көп жылғы екпе
ағаштар;жерді жақсартуға (ғимаратсыз) шыққан күрделі шығын; басқа негізгі
құралдар.
Келтірілген негізгі құралдардың әрқайсысының құрамына енгізініздер.
Жер-субъект меншігіне сатып алған жердің көлемі мен құны. Жер меншік құқығы
бар болса; онда олар құқық актысымен расталуы керек. Ондай актісі берімен
болса, онда ондай участкілер мүліктік объект болып саналады.
Үйлер- лалыққа еңбек етуге ,тұруға, әлеуметтік-мәдени қызмет көрсетуге
жағдай жасауға арналған же материялдық құндылықтарды сақтауға арналған
әлеуметті-құрлыс объектілері,әрбір тұрғын үй мүліктік объект болып
саналады.
Ғимараттар- еңбек заттарын өзгертуге қатысы жоқ белгілі бір қызметтерді
орындау жолы мен өндіріс процессін жүзеге асыруға арналған инжинерлік-
құрылыс объектілері (шахта ұңғысы, мұнай мұнарасы, бөгет,көпір, автомабиль
жолы) Барлық жағдайлары бар әрбір жеке ғимарат мүліктік объект,яғни барлық
икемділіктермен бірге бір бүтінді құрайтын әрбір жеке ғимарат.
Өткізгіш тетіктер(қщндырғылар)- электр,жылу не механикалық энергияны
өткізу қондырғылары (электр өткізу жиелері,трансмиссиялар,құбырлар) электр
жиелері бойынша, мысалы,электр станциясы бөлу қондырғыштарының желісі не
генератор клеммаларынан бөлу қондырғыларына дейін, қабылдау
подстанцияларынан же подстанциялардан трансформатор жайына дейін мүліктік
объект бола алады.
Машиналармен жабдықтар-күш беретін машиналар мен жабдықтар жұмысшы
машиналар же жабдықтар; өлшеу же реттеу аспаптары же қондырғылар мен
лабараториялық жабдықтар, әрбір машина, егер ол басқа мүлікшіл объектінің
бөлшегі болмаса, оған кіретін бейімделген құралдарды, соған тиісті
заттарды,аспаптарды,қоршауды, фундаментті қоса алғанда,мүмкінші объекті
болып саналады.Негізгі құралдардың бұл тобы 5 ішкі топтан тұрады.
Күш беретін машиналар және жабдықтар-жылу және электр энергиясын
өндіретінгенераторлар-машиналары,тү рлі энергияны механикалық энергияға,
яғни қозғалыс энергиясына айналдыратын двигатель-машиналары (тракторлармен
өздігінен жүретін шассилер, бу двигательдері трубиналар,іштей жану
двигательдері, электорлық двигательдер)
Жұмыс машиналарымен жабдықтар – еңбек өнімдерін жасау процессінде еңбек
затына механикалық,жылу же химиялық әсер етуге арналған машиналар,
аспаптар же құрал-жабдық(токарьлық бұранда кесетін станоктар,ағаш кесетін
аралар.)
Өлшеу және реттеу пробалары, қондырғылар және лабораториялық жабдық
өлшеуге,өндірістік процесстерді реттеуге арналған аспаптар мен қондырғылар
сондай-ақ зертханада пайдаланылатын приборлар мен аппаратуралар
(уозаторлар,амперметрлер,микроскопт ар)
Есептеу техникасы-процесстерді жылдамдату же автоматтандыруға арналған
машиналар,қщндырғылар,аспаптар(комп ютерлер,басқарушы же басқа есптеу
машиналары)
Басқадай машиналар мен жабдықтар- машиналар аппараттар же басқа құрал-
жабдық(телефон станцияларының,радио торактарының жабдығы, өрт сөндіргіш
машиналар)
Көлік құралдары- адамдар мен жүктерді тасымалдауға арналған қозғалыс
құралы(автомобиль,темір жол же көмегінің қозғалмалылы құрамы,жеңіл көлік)
Әрбір объект өзіне тиісті барлық бейімділігіне құралдары мен заттарын қоса
алғанда мүмкіншіл объект болып табылады.
Құрал-сайман-қол еңбегінің механикаландырылған немесе механикаландырылмаған
құралдары не металдарды, ағашты және т.б. өндеу үшін машиналарға
бекітілген заттар(кесетін, соғатын,нығыздайтын еңбек құралдары)Басқа
мүліктік объектінің құрамына кірмейтін заттар ғана мүлктік объект болып
табылады.
Өндірістік мүлік және соған жататын заттар- өндірістік операцияларды
орындау немесе жеңілдету үшін қызмет ететін өндірістік заттар;еңбекті
қорғауға көмектесетін жабдықтар;сұйық,сусымалы және басқа материялдарды
саұтауға арналған сиымды заттар;өндірістік арналымы бар басқада
заттар.Басқа мүліктік объектінің бөлшегі болып табылатын же дербес мәні
бар заттарда мүліктік оюъект бола алады.
Шаруашылық мүлік-кеңсе және шаруашылық мекемелердің заттары
(орындықтар,шкафтар,кілемдер,верста ктар)Дербес мәні бар әрбір объект-
мүліктік обект бола алады.
Жұмысқа пайдаланылатын және өнім беретін мал- ат, өгіз,түйе және басқа да
жұмысқа пайдаланылатын малдар;өрім беретін мал-мүйізді ірі қара мал, асыл
тұқымды айғырлар мен биелер,буралар мен ңнгендер,бұғылар,марал, еркек
шошқалар мен мегежіндер,ешкілер,саулық қой мен қошқарлар.Әрбір ересек мал
мүліктік объект болып саналады.
Көп жылдық өсімдіктер- қолдан егілген көп жылдық өсімдіктер(жеміс же жидек
ағаштары,жүзімдіктер,гүлдердің көп жылдық түрлері, роза
плантациялары,өсімдіктен жасалған қоршаулар,жерді қорғайтын өсімдіктер) Жас
өсімдіктер даму деңгейі толық жетілмеген(жеміс жидек бере
бастаған)өсімдіктерден бөлек есепке алынады.
Жерді жақсартуға байланысты күрделі шығындар( ғимаратсыз)- ауыл шаруашылық
мақсатта пайдалану үшін ауыл шаруашылығында пайдалану үшін жер қыртысын
жақсартудың шараларына жұмсалған мүліктік емес сипаттағы шығындар(жер
участклерін жоспарлау, жерді егін егу үшін өңдеу) егіс даласын тастардан
тазалау.
Басқада негізгі құралдар- кітапхана қорлары,спорт мүлкі же басқада
салымдар. Негізгі құрал- жабдықтардың бастапқы ағымды, баланстық, сату,
жою,тозу же қалдық құндары болды.
Бастапқы(тарихи) құны- негізгі құралды сатып алуға немесе сатуға кеткен
нақты өндіріс шығарғандарынан, соған қоса өтелмеген салық пен алымдардан
(мысалға, қосымша құн салығы, жеңіл автомобильдерді сатып алу кезінде
төленген,батс салығы т.б.)сондай-ақ орнату,жеткізіп беру, монтаждау,
пайдалануға қосу шығындары, несие үшін пайыздар же т.б. шығындардан
тұрады.
Негіхгі құралдардың бастапқы құны мынандай жолмен анықталады:
Жер участкелері бойынша меншік немесе тұрақты пайдалану құқығы-актіде
көрсетілген сатып алу құны, қозғалмайтын мүліктер бойынша агенттерге
берілетін сыйақы,сатып алу-сату келісімін рәсімдеу бойынша көрсетілген
қызметкерлердің төлемі,жерді мақсатты пайдалануға дайындаубойынша(ескі
үйлерді бұзу,тазалау,тегістеу және т.б.кезінде алынған материялды сатудан
түсетін табыстың шегерілімінен басқа) жұмсалатын шығыстар.
Құрастыруды же орналастырды қажет ететінін немесе қажет етпейтінін сатып
шығарған машиналар мен құрал-жабдықтар бойынша-сатып алу құны тасымалдау,
оның ішінде тасымалдау кезіндегі құрастыру, машиналар мен құрал-
жабдықтардың пайдалануға жарамдылығын,т.б. тексеру мақсаты мен өткізілетін
сынақтарға жұмсалатын шығындар.Машиналар мен құрал жабдықтарды құрастыру
кезінде олардың бұзылғандарына кеткен ағымдағы шығыстарын қоса
есептегендегі жөндеу құны. Егер негізгі құралдар несие арқылы сатып
алынған болса, онда төленген процестер ағымдағы шығыстар болып табылады да
объектінің бастапқы құнына қосылады.
Үйлер мен ғимараттарды шаруашылық әдіспен салу кезінде- құрлыс
материялдары, құрал-жабдықтар,құрлыс машиналары мен механизмдердің
жұмысы,жұмысшылардың еңбек ақысы,үстеме шығысының тиесілі үлесі,
сәулетшілер,заңгерлер көрсеткен қызметінің төлемі, тұрмысты салу
кезеңіндегі сақтандыруға жұмсалатын шығыстар,құрлыс салу кезеңінде берілген
кредиттер бойынша процестер, құрлыс салу үшін рұқсат алуға жұмсалатын
шығыстар, жобалы-сметалық құжаттардың құны, т.б.- құрлыс бойынша жұмсалған
шығыстардың барлығы да бастапқы құнға қосылады.
Жерді үйлерді немесе ғимараттарды біртұтас мүлік ретінде иеленген кезде өз
орнымен пайдалану мақсаты мен кіріспе енгізу барысында бұл объектілердің
бастапқы жұмысын шектеу қажет, өйткені үйлер мен ғимараттардың пайдалану
мерзімі шектеулі әрі олар амортизацияланбайды. Егер пайдалануға тек жер
ғана арналған болса, үйлер мен ғимараттар, жеміс ағаштары т.б. бұзуға
(түбірінен жұлып алуға) жатады.Тозығы жеткен үйлерді бұзуға байланысты
жұмсалған шығыстан, объектіні бөлшектеу барысында алынған құндылықтарды
сақтағанан түскен табысты шегерген соң, жердің бастапқы құны есептелінеді.
Мердігерлік әдіспен тұрғызылған үйлер мен ғимараттар бойынша- объеектіні
тұрғызубойынща жүргізілген жұмыстардың келісілген құнына құрал-жабдықтарды
сатып алуға жұмсалған шығыстар қосылды, егерде оның құны тапсырыс беруші
тарапынан төленген болса;
Құрылтайшылардың жарлық капиталына салынған негізгі құралдар- өздерінің
келісілген бағасы бойынша.
Субъектінің өзі дайындаған немнсе төлем арқылы сатып алынған негізгі
құралдар бойынша-сатып алуға жұмсалған шығындардың нақты сомасы бойынша
жүргізу және салып алынған объектінің(алушының құрал жалдықтарды
орналастыруға кеткен шығындарын қоса есептегенде) тозу сомасын қоса
есептеген басқа да сатып алуға байланысты жұмсалған шығыстар;
Тегін алынған негізгі құралдардың объектілері бойынша- құжаттарда
көрсетілген құны алынады(құрал-жабдықтарды жеткізіп беру, орналастыруға
кеткен шығындарын қоса есептегенде)
Айырбас операция нәтижесінде алынған объектілердің- бастапқы құны ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.