Қытай тарихын мерзімдеу

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 18 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе

1. Ежелгі Қытай тарихының түп деректері және тарихнамасы.
2. Инь дәуіріндегі экономика, қоғам және мемлекет.
3. Инь мемлекетінің б.э.д. ІІ м.ж. аяғында құлдырауы. Чжоу тайпасы.
4. Б.э.д. ҮІІІ-ІІІ ғ.ғ. Ежелгі Қытай. Шығыс Чжоу дәуірі. Цинь патшалығының күшеюі. У және Юэ патшалықтары.
5. Чжаньго дәуірі. Цинь империясы - Қытайдағы алғашқы орталықтандырылған мемлекет.

Қорытынды

Пайдаланылған әдебиеттер

3

6
10

13

14

16

20

22

Кіріспе

Қытайдағы ортағасырлық кезеңнің басы 220 жылы Хань империясының ішкі тұрақсыздықтың, ең алдымен сары белбеулілердің көтерілісінің нәтижесінде құлауымен сипатталды. Күшті үйлер деп аталған бірнеше ақсүйек тектерінің арасындағы күрес өрши түсті. Бұл күрестің нәтижесінде Цвинь жаңа династиясының (265-420 ж.ж.) негізін қалаған Сыма тегі алға шықты, бұл кезде Қытай қайта бірікті. 280 жылы император Сыма Янь жаңа жарлық қабылдады, оның негізінде әрбір жер иеленуші (16 мен 60 жас аралығындағы) 120 му (6,6 га) жер алатын, оның 215-і мемлекетке кетсе, 35 бөлігі жер иеленушіге қалатын. Салық төлеуші халық жылына 20 күн мемлекет үшін тегін жұмыс істейтін. Азия құрлығының шығысы мен Тынық мұхиттың батыс жағалауына орналасқан тарихы ұзақ, жері кең, халқы көп үлкен ел. Құрлықтағы территориясының көлемі 9 млн 600 мың шаршы шақырым, жер көлемі жағынан Ресей мен Канададан кейінгі үшінші үлкен елге жатады. Теңіздегі аралдарының саны 7600 ден асады, Тайван аралы Қытайдың ең үлкен аралы, оның көлемі 35798 шаршы шақырым. Қытай құрлықта 14 елмен, теңізде 8 елмен көрші. Қытайдың 23 провинциясы, 5 ұлттық автономиялы өңірі, орталыққа тіке қарасты 4 үлкен қаласы және 2 ерекше әкімшілік ауданы бар. Мемлекетінің бүкіл халқы 56 ұлттан құралған, халқының жалпы саны 1 миллиард 300 миллион, оның ішінде этникалық қытайлардың саны бүкіл халық санының 92 пайызын құрайды. Астанасы - Бейжің.Қытай өз өркениетін өте ертеден бастап дамытқан ел. Қытайдың 5 мың жылдан артық тарихы және мәдениеті бар. Сондай-ақ ежелгі төрт өркениетті елдің бірі, ертедегі компас, қара дәрі, қағаз жасау техникасы және баспа техникасы осы елде ойлап табылып, адамзат мәдениетінің ілгерілеуіне өзіндік үлестерін қосты. Бүгінгі ҚХР 1949 жылы 1 қазан күні құрылған. Кейбір құжаттар мен әдебиеттерде жаңа Қытай деп те аталады. Қазіргі Қытай социалистік саяси жүйені ұстанады. Бұл саяси жүйе - бір елдегі екі жүйені негізгі арқау етеді. Осындағы бір ел - екі жүйе дегеннің мағынасына тоқталар болсақ: бір ел дегеніміз ұлы құрлықтағы территория мен Тайвань, Гонконг (Шияң гаң), Макао (Аумын) аралдарының бәрі бір ғана Қытай мемлекетінің құрамына кіреді дегенді ұғындырады, екі жүйе дегеніміз ұлы құрлықта социалистік жүйе, Тайвань, Гонконг, Макао аралдарында капиталистік жүйе бойынша мемлекет саясаттары жүзеге асырылады дегенді білдіреді. Қытай көп ұлтты, көп дінді мемлекет, халықтардың діни сенімдеріне еркіндік берілген. Сондай-ақ дін мен саясаттың ара қатынасы
III -- ғасырдың соңында Қытайға ғұндар, кейін юн, цян, жужан, тобог және тибет тайпалары басып кірді. ІУ-УІ ғасырларда Солтүстік Қытай нағыз соғыс алаңы болды. Жаулап алушылардың арасынан Солтүстік Вэйдің тоби династиясы бөлініп шықты, олар V ғасырдың соңында өз патшалығын орнатты. 477-485 .ж.ж. императордың жарлығының нәтижесінде үлестіру жүйесі қайтадан енгізілді. Ол ауыл шаруашылығын көтеруге және Оңтүстік Қытайдағы халықтың қайтып келуіне біршама әсер етті. VI ғасырдың екінші жартысында Солтүстік және Оңтүстік Қытайдың бірігуіне қажеттік туындады. Себебі, VI ғасырдың ортасында (551 ж.) Қытайдың солтүстік шекараларына қауіп төндірген аса күшті көшпенді мемлекет Түрік қағанаты құрылды.
Б.э.д. III мыңжылдықтағы Қытайдың ежелгі тұрғындары Хуанхэ өзенінің орта және төменгі ағыс тұстарын, Бохай шығанағының жанындағы жазықтықты, және Қытайдың басқа аумақтарының кең жазықтарын мекендеген. Бүл аумақтарда өмір сүрген тайпалар түрліше аталған: солтүстікте -- ли, шығыста -- и, батыста -- цзян немесе жун, оңтүстікте -- мань. Ежелгі халықтар тайпаларға біріккен рулық қауымдармен өмір сүрген және ортақ шаруашылықты жүргізген.Б.э.д. III мыңжылдықтың соңында өндірістік күштердің одан эрі дамуы, жеке меншіктің пайда болуы және қоғамның таптарға бөлінуі рулық құрылымның ыдырауына және оның орнына мемлекеттің пайда болуына алып келді. Шамамен б.э.д. 1600 ж. шығыс и тайпалары Солтүстік Қытайдың үлкен аумағын жаулап алып, өз қарсыластарын жеңді де, Шан (инь) мемлекетін кұрды.

1. Ежелгі Қытай тарихының түп деректері және тарихнамасы.

1 кезең -- Шан Инь кезеңі (б.э.д. ХҮІІІ-ХІ ғ.ғ.) -- құлиеленушілік қоғамның қалыптасуы жүзеге асады. Бұл кезеңде, сонымен катар, екі кезең көрініс табады: а) ерте Шан (б.э.д. ХҮІІІ -- ХҮ ғ.ғ.) -- таптардың пайда болуының бастапқы кезеңдері ғана тән; э) кейінгі Шан (б.э.д. ХІҮ -- XI ғ.ғ.) -- таптық қоғам толығымен қалыптасып бітеді. Тарихы
Қытай тарихы археологиялық мәліметтермен қатар, ерте заманнан бергі саяси өмір мен әлеуметтік қозғалыстарды зерттеуге мүмкіндік беретін, жазба көздерінің көпшілігі және түрлігімен ерекшеленеді. Діни-философиялық және тарихи мазмұны бар канондалған ежелгі қытай мәтіндері, әсіресе Конфуцийдің оқуы жазылғаны -- өз кезегінде, қытай өркениетінің дамуына, қытай халықтарының көзқарасына әсер етті.
Қытай өркениетіне Конфуций заманынан бері әрбір адамның жердегі өміріндегі бақыт пен аман-саулығына бағытталған жоғары әлеуметтік-саяси белсенділік тән болды -- адамның тағдыры құдайдың салғаны емес, өз еңбегінің арқасы. Қытай тарихындағы үлкен халық қозғалыстары менен Қытайға тән жоғары әлеуметтік көшпенділіктің мәнісі осында жатыр. Қытай өркениеті -- әлемдегі ең ежелгілердің бірі. Қытай ғалымдарының айтуы бойынша, оның жасы бес мың жылға жуық, оның үстіне жазба көздері 3500 жылғы мерзімді қамтиды. Династиялар ауысқан сайын түрлі даму кезеңдерінен өткен ежелгі әкімшілік басқарудың баршылығы, өзге өркениеттен кейін қалып қойған көшпенді көршілер мен тау халықтарына қарағанда, жер өңдеу саласы дамыған экономикасының баршылығы анық артықшылық болды. Қытай өркениетін одан әрі конфуцийлік (б.з.д. 1 ғ.) және бірегей жазу жүйесінің енгізілуі күшейтті.Саяси көзқарас бойынша, Қытай бірнеше мыңдаған жылдар бойы, цикликалық түрде қайталанатын саяси бірлік пен шашыраңқылық мерзімдерінен өткен. Қытай аумағы басқыншылардың шабуылына жиі ұшырады, бірақ басқыншылардың көбі ертелі-кешті қытайланып, қытай этносымен араласып кетті. Қазіргі қытай мемлекеті мен қоғамы көптеген ғасыр бойы қоршаған азия халықтарымен мәдени және саяси араласуы менен енгізілуінің нәтижесі. Қытай этносының аса ірі демографиялық потенциалының көрші халықтарға тигізетін әсерін жоққа шығаруға болмайды.
Қытай тарихын мерзімдеу
Жылдар Мемлекет (әулет) Б.з.д. б.з.д. 2357. -- б.з.д. 2255 до н. э. Аты аңызға айналған Яо билеуші
б.з.д. 2255 -- б.з.д. 2205 Аты аңызға айналған Шунь билеуші
б.з.д. 2205 -- б.з.д. 1766 Аты аңызға айналған Ся әулеті
б.з.д. 1766 -- б.з.д. 1122 Аты аңызға айналған Шан-Инь әулеті
б.з.д. 1122 -- б.з.д. 247 Чжоу әулетінің дәстүрлі мерзімдері
б.з.д. 246 -- б.з.д. 207 Цинь әулетінің дәстүрлі мерзімдері
б.з.д. 206 -- б.з.д. 220 Хань әулетінің дәстүрлі мерзімдері (в том числе Западная Хань -- с 206 до н. э. по 25 н. э., Восточная Хань -- 25 -- 220 н. э.)
Біздің заманымыз 220 -- 264 Вэй әулеті
265 -- 420 Цзинь әулеті (Батыс Цзинь: 265 -- 316, Шығыс Цзинь: 317 -- 420)
420 -- 479 Сун әулеті
479 -- 501 Ци әулеті
502 -- 556 Лян әулеті
557 -- 588 Чэнь әулеті
589 -- 618 Суй әулеті
618 -- 907 Тан әулеті
907 -- 959 Бес әулеттің заманы
960 -- 1279 Сун әулеті
1280 -- 1368 Юань әулеті (моңғол)
1368 -- 1644 Мин әулеті
1644 -- 1911 Цин әулеті (манчжур)
1912 -- 1949 Қытай мемлекеті
1949 ж. 30 қыркүйегі Қытай Халық Республикасы
ҚХР (тарихы және қазіргі заман)
Ежелгі Қытай өркениеті Солтүстік Қытай территориясында пайда болған. Хуанхэ өзенінің бассейні, ежелгі Қытай этникалық топтары қалыптасқан территориялардың бастысы болып есептеледі. Бұл этникалық топтар ұзақ уақыт бойы, басқа ерте әлемдік цивилизация орталықтарымен қарым-қатынасқа жүспей, оқшау дамыды. Тек, бэд 1м ж ортасынан бастап, ежелгі қытайлықтар жаңа жерлер игеріп,оңтүстікке қарай территорияларын кеңейтуге кіріседі. Бұл ежелгі Қытай цивилизациясы туралы мәліметтерді археологиялық ескерткіштер береді.
Палеолит дәуіріне жататын мәдениеттердің қалдықтары, Оңтүстік және Оңтүстік-Батыс Қытайдан табылды. Сондай-ақ, ондай қалдықтар, археологиялық қазба жұмыстары кезінде, Хуанхэ өзені сағасының солтүспігінен, Ордос ( немесе Хэтао ) ауданынан қөазылалынды. Бұл Ордос, немесе Хэтао мәдениеті орта палеолит кезеңіне жатады. Ерте неолит мәдениетпәзгінің қалдықтары, негізінен, солтүстік Қытайдан, кейінгі неолит кезеңінің тұрақтары Қытайдың әртүрлі аудандарынан табылды. Солтүстік Қытайдан табылған кейінгі неолит кезеңіне жататын, Яншао мен Луншань мәдениеттері бірін-бірі алмастырған. Бұл мәдениеттер кезеңінде ежелгі қытайлықтар алғашқы қауымдық құрлыс сатысында болған. Яншао мәдениетінің адамдары жер өңдеумен және мал шпрушылығымен айналысты. Аң мен балық аулау дамыды. Яншао мәдениеті, бэд ІІІ м ж ортасынан ІІ м ж ортасына дейінгі уақытты қамтиды.
Ежелгі Қытай туралы түпдеректердің бірі жазбаша ескерткіштер. Бұл кітап түріндегі, мазмұны әр алуан, тарихи шығармалар. Олардың ішінде маңызы жоғарылары, ежелгі қытай жылнамалары, әсіресе Чуньцю (көктем мен күз) жылнамасы. Жылнамада Лу патшалығындағы б.э.д. ҮІІІ-Ү ғ.ғ. оқиғалар жазылған. Чуньцю жылнамасының айналасында кейінрек комментарийлік әдебиеттер пайда болды. Солардың бірі- Цзочжуань.
Шаншу кітабы, жылнамалармен тығыз байланысты, ежелгі қытай тарихи шағармаларының басқа бір жанрына жатады. Бұл билеушілер мен олардың жақындарының сөздерінің жазбасы. Шаншу бізге алғаш жазылған түрінде жетреген оның кейбір тараулары кейін өзгертугерге ушыраған.
Қытайдың байырғы тарихи жайлы түпдеректердін ішінде Шицзин ерекше орын алады. Шицзин-өлеңдер жинағы. Тарихи шығарма болмаса да, онда ежелгі қытай қоғамының әр алуан жақтары туралы көптеген материалдар бар.
Бэд І ғ. Сыма Цяньнің (бэд 145-90 жж) Тарихи жазбалар атты тарихи шығармасы пайда болды. Бұл шығарма елдің ежелгі заманнан, бэд І ғ арағындағы жалпы тарихы. Цяньнің бұл еңбегі Қытайда және Қиыр Шығыстың басқа да елдерінде тарихиграфияның әрі қарай дамуында шешуші роль атқарды. Бұл еңбекті ХХ ғ. басында француз қытайтанушысы Э.Шаванн аударды.
Сыма Цяньнің тарихиграфиялық әдісін Бань Гу (32-92 жж) пайдаланып Хань тарихы атты еңбек жазды. Бұл Хань династиясының тарихына арналған шығарма еді. Бань Гу осы еңбегімен династиялық тарихтар деп аталған қытай тарихиграфиясының жаңа жанрының негізін салды.

2. Инь дәуіріндегі экономика, қоғам және мемлекет.

Шан-Инь дәуіріндегі ежелгі қытай қоғамын зерттеуде эпиграфиялық көздердің алатын орны ерекше. Олардың ішінде, бэд ХІҮ-ХҮ ғғ болжам жазулары (гадательные надписи) бірінші орында. Олар мал сүйектеріне жазылған. Алғаш рет олалды, 1899 ж. Қытай ғалымдары ашты. Болжан жазулары Шан-Инь дәуірінің әлеуметтік және саяси тарихын біршама айқындайды. Сондай-ақ, б.э.д. Х-ҮІІ ғғ жататын, ритуалдық қола ыдыстардағы чжоу жазуларында да, құнды мәліметтер бар.
Б.э.д. ІІІ ғ-б.э. ІІІ ғ сипаты мен мазмұны әр алуан жазулар жатады. Олар әр түрлі материалдарға, көбі жібек маталар мен ағаш тақталарға жазылған. Іштерінде әр түрлі категориядағы ресми құжат нұсқаларын келтіргендер бар.
Қытай тарихын зерттеуші, орыс зерттеушілерінің ішінде Н.Я.Бичуриннің орны ерекше. Ол Қытайда он төрт жыл тұрып, көптеген қытай құжаттарымен танысты. Бичурин және басқа орыс ғалымдары өз еңбектерінде қытай мәдениетінің құныдылығын мойындады.
Кеңес ғалымдарының көпшілігі Ежелгі Қытай қоғамының құл иеленушілік сипатта болғанын және феодалдық қоғамға Батыспен бір уақытта, бірте-бірте көшкенін айтады. Осыған қатысты Н.И.Конрад, Т.В.Степугина, Л.В.Симоновская, Л.Д.Позднева т.б. еңбектерін атап көрсетуге болады.
Қытайдағы ежелгі мемлекеттік құрылымдар. Бэд Ү-III м. ж. Хуанхэнің орта ағасында неолиттік мәдениеттер қалыптасты. Олардың ең көнесі Яншао мәдениеті болды. Яншао тайпалары Хуанхэнің салаларының бірін жайлап, шығысқа және батысқа тарады. Олар өзен арнасына жақын орналасқан кішкене ауылдарда тұрып жерді өңдеумен айналасты, шошқа, ит өсірді. Ал арнаулы пеште күйдіріп, ашық түсті геометриялық және зооморфтік өрнектермен безендірілген керамика дайындауда үлкен шеберлікке жетті.
Яншао мәдениетінің орнын, б.э.д. ІІІ м. ж. екінші жартысында Луншань мәдениеті басты. Бұл мәдениет кезінде жер өңдеу дамып, боялған керамиканың орнына сұр және қара ыдыстар жасалды. Тас құралдар жетілдірілді, әлеуметтік қатынастарда да өзгерістер болды. Луншань қабірлерінен бірінші рет мүліктік теңсіздіктің іздері байқалды.
Бізге жеткен аңыздар бойынша, алғашқы білеушілер елге жасаған еңбегіне, ерлігіне байланысты сайланып отырған. Яо, сосын Шунь, одан кейін Юй таққа солай келген. Юйдің ұлы Циден бастап, билік мұраға қалып отырған. Ци алғашқы ежелгі қытай династиясы Сидің негізін қалаған деп есептеледі.
Си династиясының соңғы билеушісі өзінің қаталдығымен бағынышты тайпалардың көсемдерін өзіне қарсы қойып алады. Кейінірек, Чэн Тан деп аталған, тайпалардың бірінің қолбасшысы (шаны) оны тақтан құлатып, орнына отырады. Сөйтіп, Тан жаңа династия Шанның бірінші өкілі болды. Шан династиясы кейіннен Инь (б.э.д ХҮІІғ.) деп аталады.
Сыма Цяньнің айтуынша Шан тайпасы Орта Қытай жазықтығында бірнеше рет орын ауыстырған. Б.э.д. ХІҮғ. билеуші Пань Гэн тұсында соңғы рет көшіп, қазіргі Аньян ауданының территотриясына келіп, орын тебеді. Осы жерде астанасы - Ұлы Қала Шанды салады. Б.э.д. ХІҮ-ХІғ.ғ. жататын осы Шан-Инь тарихының екінші кезеңінен бізге дейін археологиялық ескерткіштермен қатар, көптеген этнографиялық деректер жеткен.
Шан-Инь дәуірінің үш маңызды жетістігі: қоланың пайдаланылуы, қалалардың және жазудың пайда болуы. Жер өңдеу Лунншань мәдениеті кезіндегі сатысында қалды. Керамикада да ұқсастық көп болды. Қола негізінен қару-жарақ пен құрбандық шалуға арналған ритуалдық ыдыстар жасауға пайдаланылды. Инь кезеңінің қалалары қалың, саздан соғылған қорғандармен қоршалды. Қолөнер шеберханалары қала қабырғаларының ішінде орналасты.
Бізге жеткен Инь жазулары жануарлардың сүйектеріне, тасбақа сауыттарына, ағаш тақталарға т.б. материалдарға жазылған.
Инь дәуіріндегі қоғамның әлеуметтік құрылымын көне ескерткіштерден байқауға болады. Инь қабірлері б.э.д. ХІҮ-ХІғ.ғ. қоғамның әлеуметтік тортарға бөлінуі мен таптық қатынастардың қалыптасуын көрсетеді. Қабірлерді сыртқы белгілері: көлемі, сипаты, мүліктердің саны бойынша 4 категорияға бөлуге болады. Бірініші категорияға Инь билеушілері мен жақын туыстарының қабірлері жатады. Бұл қабірлерде өлікпен біргесарай маңындағы қызметшілер жерленген. Қола ыдыстар, алтыннан жасалған сәндік заттар, қару-жарақ, саз аспаптары, кейбірінде ат жегілген арбалар қоса көмілген. Бұл қабірлерде табыт 10 м. тереңдіктегі, ауданы 400-500 шаршы метр камераның ортасындағы, сыртқы, үлкен табыттың ішіне қойылған.
Екінші категория қабірлерінің ауданы 20-25 шаршы метр, тереңдігі 5-7 метр. Бұларда бірге жерленген адамдар жоқ. Ал, мүліктері әралуан және көп. Бұл қабірлер Инь қоғамының жоғарғы тап өкілдерінік деп есептеледі.
Үшініші категория - дөрекі саз ыдыстар, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.