БИОЛОГИЯЛЫҚ АКТИВТЕР ЕСЕБІ

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 26 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе

1 БИОЛОГИЯЛЫҚ АКТИВТЕР ТУЛАРЫ ЖАЛПЫ ТҮСІНІК
1.1 Агроөнеркәсіптегі бухгалтерлік есептің бір саласы ретінде
1.2 Биологиялық активтің немесе ауылшаруашылық өнімінің әділ құнын есептеу жолдары

2 БИОЛОГИЯЛЫҚ АКТИВТЕР ЕСЕБІ
2.1 Биологиялық активтер есебін жүргізу тәсілдері
2.2 Шығысқа шығарылған биологиялық активтердің бухгалтерлік жазулары

3 БИОЛОГИЯЛЫҚ АКТИВТІ НЕМЕСЕ АУЫЛШАРУАШЫЛЫҚ ӨНІМІН ТАНУ ЖƏНЕ БАҒАЛАУ
3.1 Биологиялық активтің қаржылық жағдай туралы есебі
3.2 Биологиялық активтерді əділ құн бойынша бастапқы тану кезіндегі пайдалар мен залалдар

Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

3

5

7

16

19

22

25

28
30

Кіріспе

Курстық жұмыстың өзектілігі. Халықаралық қаржылық есептіліктің 41-стандартында да, Ұлттық қаржылық есептіліктіктің 1-стандартында да биологиялық активтерге өсімдіктер мен жануарлар жатады деп көрсетілген. Өсімдік шаруашылығында өсімдіктерді бір жылдық жəне көп жылдық екпелерге жіктеп, егілу мерзіміне қарай жаздық жəне күздік дақылдарға жатқызып шығындарын топтайды. Ал жануарларды, яғни малдарды негізгі табын, өсірілудегі жас малдар жəне бордақылаудағы ересек малдар есептік топтар бойынша есебін жүргізеді.
Қазақстан Республикасының Бухгалтерлік есеп жəне қаржылық есептілік туралы 2007 жылы 28-ақпанда қабылданған заңының талаптарына сəйкес дайындалып 2008 жылдың 1-қаңтарынан қолданысқа енген шоттар жоспарында Биологиялық активтерге Ұзақ мерзімді активтер бөлімінің 2500 Биологиялық активтер ішкі бөлімшесінде 2510 Өсімдіктер, 2520 Жануарлар синтетикалық шоттары қаралған. Аталған шоттар, шоттар жоспарының Ұзақ мерзімді активтер екінші бөлімінде қаралғандықтан ұзақ мерзімді активтерге қойылатын талаптар мен белгілерге жауап беру керек. Яғни ұзақ мерзімді активтерді қоса өндірістік жəне өндірістік емес ал ұзақ мерзімге (бір жылдан жоғары) қызмет ететін, құнын өндірілген өнімге (қызметке, жұмысқа) амортизациялану нормасы бойынша біртіндеп аударатын өндіріс жəне еңбек құралы ретінде пайдаланылатын активтер жатқызылуы керек. Демек, ұзақ мерзімді активтердің, оның ішінде биологиялық активтердің талабына өндіріске кіріске алынған өнім беру жасына жеткен (аналық, аталық бас) малдар мен шанаға, арбаға, соқаға жегілетін жүк артуға, көлік ретінде пайдалануға болатын күш көліктері (өгіздер, түйелер, жылқылар, қодастар жəне т.б.) жəне бір рет егіліп өнім беру жасына жеткен көп жылдық екпелер (жоңышқа, беде, жеміс-жидек баулары ж.т.б.) жауап береді. Өнім беру жасына, яғни төл беру жасына жетпеген малдарды өсірілудегі жас малдар есептік топтары бойынша есебін жүргізіп, құнынының өсуін, алынған қосымша салмақтың өзіндік құны жəне өсіру шығындарын өнім беру жасына жетіп, негізгі табынға өткізілгенге дейін үстемені қосып, негізгі табынға өткізілген аналық, аталық бас малдар мен күш көліктерінің баланстық құнын қалыптастырады. Бұрыннан қалыптасқан есеп жүргізу тəртібі бойынша негізгі табынға өткізілген аналық, аталық бас малдарды, күш көліктерін жəне өнім беру жасына жеткен көп жылдық екпелерді негізгі құралдардың құрамының 2410 Негізгі құралдар шотынан Басқа да негізгі құралдар шотын ашып, дебетіне 2930 Аяқталмаған құрылыс кіші бөлімшесінің тиісті синтетикалық шоттарының кредитінен баланстық құны бойынша кіріске алынатын. Ал 2007 жылы 28 ақпанда қабылданған Бухгалтерлік есеп жəне қаржылық есеп туралы ҚР-ның заңына сəйкес əзірленіп, 2008 жылдың 1-қаңтарынан күшіне енген Ұлттық қаржылық есептіліктің 1-стандартында жəне Бухгалтерлік есептің шоттар жоспарының үлгісінде 2500 Биологиялық активтер кіші бөлімшесінің құрамында 2510 Өсімдіктер, 2520 Жануарлар шоттары қаралғандықтан, өсімдіктер мен жануарлардың есебін есептік топтар бойынша жүргізуді қажет етеді. Өйткені, өнім беру жасына жетпеген өсірілудегі көп жылдық екпелерде, жас малдарда қашан өнім беру жасына жеткеге дейін жұмсалған, күтіп баптап, бағу шығындарының негізіне құнының өсуін 2930 Аяқталмаған құрылыс шотының тиісті шоттарында есептік топтары бойынша жүргізіледі.
Курстық жұмыста Қазақстан Республикасында биологиялық активтердің бухгалтерлік есебін жүргізудің бүгінгі таңдағы көкейтесті мəселелері қарастырылды, биологиялық актив түсінігі нақтыланып, анықтама берілді, активті биологиялық актив ретінде тану критерийлері нақтыланды жəне толықтырылды, сонымен бірге биологиялық активтердің бухгалтерлік есебін жетілдірудің негізгі бағыттары айқындалды.
Курстық жұмыстың құрылымы. Курстық жұмыс кіріспе, екі бөлім, қорытынды және пайдаланылған әдебиеттер тізімнен тұрады.

1 БИОЛОГИЯЛЫҚ АКТИВТЕР ТУЛАРЫ ЖАЛПЫ ТҮСІНІК
1.1 Агроөнеркәсіптегі бухгалтерлік есептің бір саласы ретінде

1.Ауылшаруашылық қызметі - ауылшаруашылық өнімін сату, алу немесе қосымша биологиялық активтер өндіру мақсатында биологиялық активтерді биотүрлендіруді басқару.
Ауылшаруашылық өнімі - кәсіпорынның биологиялық активтерінен жиналған өнім.
Биологиялық актив - жануар немесе өсімдік.
Биотүрлендіру нәтижесінде биологиялық активте сапалық немесе сандық өзгерістер болатын өнімді өсіру, азғындау, өндіру және ұдайы өсіру процесінен тұрады.
Биологиялық активтер сыныбы - ұқсас жануарларды немесе өсімдіктерді біріктіру.
Ауылшаруашылық өнімін жинау - өнімді биологиялық активтен бөлу немесе биологиялық активтің тіршілігін тоқтату.
Ауылшаруашылық қызметі әр түрлі қызмет түрлерін қамтиды, олар: мал шаруашылығы, орман шаруашылығы, жылына бір рет немесе бүкіл жыл бойы өнім жинау, бақтар мен өсімдіктер өсіру, гүл өсіру және су биоресурстарын өсіру (балық өсіруді қоса).
Осындай алуан түрліліктің ішінде бірқатар жалпы сипаттамаларды бөліп көрсетуге болады: Өзгеру қабілеті. Жануарлар мен өсімдіктерді биотүрлендіруге болады;
Өзгеруді басқару. Басқару осы процесті жүзеге асыру үшін қажетті қолайлы немесе, тіпті болмағанда, бірқалыпты жағдай жасау арқылы түрлендіруге жәрдемдеседі (мысалы, қоректендіру заттарының, дымқылдықтың, температураның, құнарлылық пен жарықтың белгілі бір деңгейін қолдау). Мұндай басқару ауылшаруашылық қызметін басқа қызмет түрлерінен айрықшалайды. Мысалы, ырықсыз көздер әзірлеген өнімдерді жинау (атап айтқанда, мұхиттағы балық кәсіпшілігі және ағаш кесу) ауылшаруашылық қызметі болып табылмайды)
Өзгерістерді өлшеу. Шұғыл басқару шеңберінде биотүрлендіру нәтижесінде болатын сапалы көрсеткіштердің (мысалы, тектік сипаттамалардың, тығыздықтың, пісіп жетілгендіктің, құрамындағы майдың немесе белоктың, талшықтың беріктігінің) немесе сандық көрсеткіштердің (мысалы, төлдің, салмақтың, талшықтың текше метрінің, ұзындығының немесе диаметрінің, бүршік санының) өзгеруін өлшеу және бақылау жүргізіледі.
Биотүрлендіру мынадай нәтижелерге жеткізеді:
өсу (жануарлар мен өсімдіктер санының көбеюі немесе олардың сапалық сипаттамаларының жақсаруы);
азғындау (жануарлар мен өсімдіктер санының азаюы немесе олардың сапалық сипаттамаларының нашарлауы); немесе ұдайы өсу (қосымша жануарлар мен өсімдіктер өсіру);
Әділ құн - осындай операция жасағысы келетін, жақсы хабардар тәуелсіз тараптардың арасында операция жасаған кезде актив айырбасталуы немесе міндеттеме орындалуы мүмкін болатын сома.
Мемлекеттік субсидиялар 20-Мемлекеттік субсидияларды есепке алу және мемлекеттік көмек туралы ақпаратты ашып көрсету IAS сәйкес анықталады.
Активтің әділ құны осы уақыт кезеңінде оның орналасқан жеріне және жай-күйіне байланысты болады. Мәселен, фермадағы ірі қара малдың әділ құны, малды рынокқа жеткізу жөніндегі көлік шығындары мен басқа да шығындарды шегергенде, тиісті рыноктағы оның бағасы болып табылады.
Кәсіпорын биологиялық активті немесе ауылшаруашылық өнімін мынадай жағдайда ғана тануға тиіс:
- кәсіпорын активті бұрынғы оқиғалардың нәтижесінде бақылайды;
- кәсіпорынның осы активтен болашақ экономикалық пайдалар алу мүмкіндігі бар;
- активтің әділ құнын немесе активтің өзіндік құнын жеткілікті сенімділік деңгейінде өлшеуге болады.
Ауылшаруашылық қызметінде бақылаудың бар екендігіне, атап айтқанда, ірі қара малға заңды меншік құқығы, сатып алған, туған немесе аластаған кезде ен салу немесе басқаша таңбалау дәлел бола алады. Болашақ экономикалық пайда, әдетте, негізгі табиғи өлшемдер шамасына қарай бағаланады.
Биологиялық актив бастапқы тану кезінде және баланстың әрбір күніндегі жағдай бойынша, есептік өткізу шығындары шегеріліп, әділ құн бойынша өлшенуге тиіс.
Кәсіпорынның биологиялық активтерінен жиналған ауылшаруашылық өнімін, есептік өткізу шығындарын шегеріп, астық жинау кезінде белгіленген әділ құн бойынша өлшеген жөн. Ондай өлшеу 2-Босалқылар IAS немесе басқа тиісті стандарты қолданыла бастайтын күнгі өзіндік құн болып табылады.
Өткізу шығындары делдалдар мен дилерлерге комиссиялық ақшаларды, тіркеуші органдар мен тауар биржаларының алымдарын, меншікті беруге салынатын салықтарды, сондай-ақ баждарды қамтиды. Көлік шығындары және активтерді рынокқа жеткізу жөніндегі басқа да шығындар өткізу шығындарына жатпайды.

1.2 Биологиялық активтің немесе ауылшаруашылық өнімінің әділ құнын есептеу жолдары

Биологиялық активтің немесе ауылшаруашылық өнімінің әділ құнын биологиялық активтерді немесе ауылшаруашылық өнімін негізгі сипаттамаларына, мысалы, жасына немесе сапасына қарай топтастырып әлдеқайда жеңіл анықтауға болады. Кәсіпорын негізгі сипаттамаларды осы рынокта баға белгілеудің негізі ретінде пайдаланылатындарға сүйеніп таңдап алады.
Кәсіпорын биологиялық активтерді немесе ауылшаруашылық өнімін сатуды болашақтағы қандай да бір күні жүзеге асыруды көздейтін шарттарды жиі жасасады. Әділ құнды анықтау кезінде шарттарда көрсетілген бағаларды әрдайым басшылыққа ала бермеген жөн, өйткені әділ құн сатып алушы мен сатушы операция жасауға әзір болатын бағалардың ағымдағы коньюнктурасын көрсетеді. Сөйтіп, шарттың болуы биологиялық активтің немесе ауылшаруашылық өнімінің әділ құнын түзетуге әкеп соқтыруы міндетті емес. Жекелеген реттерде биологиялық активті немесе ауылшаруашылық өнімін сату шарты 37-Бағалау резервтері, шартты міндеттемелер және шартты активтер IAS келтірілген анықтамаға сәйкес ауыртпалықты болып табылуы мүмкін. 37 IAS ережелері ауыртпалықты шарттарға қолданылады.
Егер биологиялық актив немесе ауылшаруашылық өнімі үшін белсенді рынок бар болса, онда мұндай рынокта белгіленген баға осы активтің әділ құнын анықтау үшін тиісті негіз болып табылады. Егер кәсіпорын бірнеше белсенді рынокқа қол жеткізе алса, олардың ішіндегі неғұрлым ыңғайлысының бағасы қолданылады. Мысалы, егер кәсіпорын екі белсенді рынокқа қол жеткізе алса, пайдаланылады деп болжанып отырғанында қолданылатын баға пайдаланылады.
Белсенді рынок жоқ болған жағдайда, кәсіпорын әділ құнды анықтау үшін төменде көрсетілген көрсеткіштердің біреуін немесе бірнешеуін пайдаланады:
- операция жасалған күн мен баланс күнінің арасындағы кезеңде шаруашылық жағдайларда елеулі өзгерістер болмаған кезде рыноктағы соңғы операцияның бағасын;
- айырмашылықтар ескеріліп түзетілген осындай активтердің рыноктық бағаларын;
- салалық көрсеткіштерді, мысалы, бақ дақылдарының бір жаймаға, бушельге немесе гектарға шаққандағы құнын және ірі қара малдың бір килограмм етке шаққандағы құны.
Жекелеген жағдайларда көрсетілген ақпарат көздерінің негізінде биологиялық активтің немесе ауылшаруашылық өнімінің әділ құнына қатысты әр түрлі тұжырымдар жасауға болады. Кәсіпорын қолайлы бағалардың салыстырмалы жақын шекаралары шеңберінде әділ құнның неғұрлым сенімді бағасын алу үшін осы алшақтықтардың себептерін қарастырады.
Тап осы уақыт кезеңінде белгілі бір жағдайдағы биологиялық активтің рыноктық бағалары немесе басқа да құндық көрсеткіштері кейде жоқ болуы мүмкін. Ондай реттерде әділ құнды анықтау үшін кәсіпорын таза ақшалай тасқындар активінен күтілетін келтірілген құнды пайдаланады, бұл жағдайда салықтарды төлегенге дейін ақшалай тасқындар үшін қалыптасқан рынок конъюнктурасына сүйеніп есептелген дисконттау коэффициенті қолданылады.
Таза ақшалай тасқындар активінен күтілетін келтірілген құнның есебі тап сол нақты орындағы және күйдегі биологиялық активтің әділ құнын анықтау үшін жүргізіледі. Кәсіпорын дисконттау ставкасын анықтау және күтілетін таза ақшалай тасқындарды есептеу кезінде осы факторларды ескереді. Биологиялық активтің осы нақты күйі есептеу процесінде кәсіпорынды одан арғы биотүрлендірумен және оның болашақ қызметімен байланысты құнның өсуін, атап айтқанда, биотүрлендіру процесін жетілдіру, өнім жинау және сату нәтижесінде құнның өсуін жою қажет екендігін білдіреді.
Кәсіпорын активтерді қаржыландырумен, салық салумен немесе өнімді жинағаннан кейін активтерді қалпына келтірумен байланысты ақшалай қаражаттардың қозғалысын өз есептеріне енгізбейді (мысалы, екпе ағаштар кесілгеннен кейін оларда ағаш отырғызуға жұмсалған шығындар).
Операцияның бағасын келіскен кезде мәмілені шын жасағысы келетін, жақсы хабардар тараптардың арасында сатып алушылар мен сатушылар ақшалай қаражаттар қозғалысының мүмкін болатын ауытқуларын ескереді. Демек, әділ құн мұндай ауытқулардың мүмкіндігін қарастырады. Тиісінше, кәсіпорын ақшалай қаражаттардың, дисконттау коэффициентінің немесе сол екеуінің де күтілетін қозғалысын есептеген кезде болжамды ауытқуларды ескереді. Дисконттау коэффициентін анықтау кезінде кәсіпорын, тәсілдеменің бір де бірі қалып қалмау үшін немесе екі рет есептелмес үшін ақшалай қаражаттардың күтілетін қозғалысын есептеген кездегі сияқты тәсілдемелерді пайдалануға тиіс.
Кейде өзіндік құн мынадай жағдайда шамамен алғанда әділ құнға тең болуы мүмкін, атап айтқанда:
- бастапқы шығындарды жүзеге асырған кезден бастап елеулі биотүрлендіру болмаса (мысалы, жеміс-жидек ағаштарының екпелері дәл баланс күнінің қарсаңында егілген);
- биотүрлендірудің бағаға елеулі ықпалы күтілмейді (мысалы, орман шаруашылығында өндірістік кезеңі 30 жылды құрайтын қарағайдың бастапқы өсуі кезінде).
Биологиялық активтер көбінесе жермен тығыз байланысты болады (мысалы, орман шаруашылығындағы ағаштар). Жермен тығыз байланысты биологиялық активтердің жеке рыногы болмауы мүмкін, солай бола тұрса да өзара байланысты активтердің белсенді рыногы, яғни біртұтас нәрсе ретінде қаралатын биологиялық активтер, өңделмеген жер және аумақты көркейту объектілері рыногы жұмыс істеуі мүмкін. Кәсіпорын өзара байланысты активтер туралы ақпаратты биологиялық активтердің әділ құнын анықтау үшін пайдалана алады. Мысалы, биологиялық активтердің әділ құнын есептеу үшін өзара байланысты активтердің әділ құнынан өңделмеген жердің және аумақты көркейту объектілерінің әділ құнын шегеруге болады.
Биологиялық активтерді әділ құн бойынша бастапқы тану кезінде есептік өткізу шығындары шегеріліп, сондай-ақ биологиялық активтің әділ құнын өзгертуден, есептік өткізу шығындары шегеріліп туындайтын, басқа да кірістер мен шығыстарды олар орын алған кезең ішінде таза пайданы немесе залалды анықтаған кезде ескеру керек.
Биологиялық активті бастапқы тану кезіндегі залал биологиялық активтің әділ құнын белгілеген кезде есептік өткізу шығындары шегерілетініне байланысты пайда болуы мүмкін. Биологиялық активті бастапқы тану кезіндегі пайда, атап айтқанда, бұзау туған кезде пайда болуы мүмкін.
Ауылшаруашылық өнімін, есептік өткізу шығындарын шегеріп, әділ құн бойынша бастапқы тану кезінде пайда болатын басқа да кірістер немесе шығыстарды олар орын алған кезең ішінде таза пайда мен залалды анықтаған кезде ескеру керек.
Ауылшаруашылық өнімін бастапқы таныған кезде басқа да кірістер мен залалдар өнім жиналғаннан кейін пайда болуы мүмкін.
Биологиялық активтің әділ құнын жеткілікті сенімділік деңгейінде өлшеуге болатыны туралы болжам бар. Алайда бұл болжамды соған қатысты рыноктық бағалар немесе құн туралы ақпараты жоқ, ал әділ құнның баламалы есептері мүлдем сенімсіз деп анықталған биологиялық активті бастапқы тану кезінде ғана жоққа шығаруға болады. Ондай жағдайда биологиялық актив жинақталған амортизация мен оның құнсыздануынан болған залалдар шегеріліп, өзіндік құн бойынша өлшенуге тиіс. Биологиялық активтің әділ құнын жеткілікті сенімділік деңгейінде өлшеу мүмкіндігі пайда бола салысымен кәсіпорын есептік өткізу шығындарын шегеріп, әділ құн бойынша өлшеуге дереу ауысқаны жөн. Ұзақ мерзімді биологиялық актив 5-Сатуға арналған ұзақ мерзімді активтер және тоқтатылған қызмет IFRS сәйкес сатуға арналған ретінде жіктелу өлшемдерін қанағаттандырса (немесе сатуға арналған ретінде жіктелген, шығатын топқа енгізілген болса), әділ құн сенімді өлшене алады деп топшыланады.
Есептік өткізу шығындары шегеріліп, әділ құн бойынша өлшенетін биологиялық активтерге жатқызылған, талаптармен шектелмеген мемлекеттік субсидияны, мемлекеттік субсидия алынуға тиісті субсидиялардың қатарына көшкен кезде ғана кірістердің құрамында тану керек.
Егер есептік өткізу шығындары шегеріліп, әділ құн бойынша өлшенетін биологиялық активтерге жатқызылған мемлекеттік субсидия белгілі бір талаптармен берілетін болса, оның ішінде субсидия талаптарына сәйкес кәсіпорын ауылшаруашылық қызметінің сол немесе өзге түрімен айналысуға тиіс болмаса, кәсіпорын мемлекеттік субсидия беру талаптары орындалғаннан кейін ғана мемлекеттік субсидияны кірістердің құрамында тануы керек.
Мемлекеттік субсидиялар әр түрлі талаптармен беріледі. Мысалы, субсидия талаптарына сәйкес кәсіпорын бес жыл бойы белгілі бір жер учаскесінде ауыл шаруашылығымен айналысуға міндетті, бұл жағдайда мемлекеттік субсидия, егер кәсіпорын ауыл шаруашылығымен бес жылдан аз уақыт айналысатын болса, толық көлемінде қайтарылуға тиіс. Бұл жағдайда мемлекеттік субсидия бес жыл өткеннен кейін ғана кірістердің құрамында танылады. Алайда, егер мемлекеттік субсидияның талаптарына сәйкес белгілі бір уақыт өткеннен кейін оның қаржыларының бір бөлігі кәсіпорынның меншігіне көшсе, мемлекеттік субсидия өткен уақыт кезеңіне тепе-тең сомада кіріс деп танылады.
Кәсіпорын ағымдағы кезеңде биологиялық активтер мен ауылшаруашылық өнімін бастапқы тану кезінде, сондай-ақ есептік өткізу құны шегеріліп, биологиялық активтердің әділ құнындағы өзгерістен пайда болатын пайдалардың немесе залалдардың жалпы сомасын ашып көрсетуге тиіс.
Тұтынылатын және жеміс беретін биологиялық активтерді, сондай-ақ піскен және піспеген биологиялық активтерді шектей отырып, биологиялық активтердің әрбір тобы туралы сандық ақпарат ұсыну мақұлданады. Мысалы, кәсіпорын алдымен тұтынылатын және жеміс беретін биологиялық активтер шегінде баланстық құнды ашып көрсете алады. Одан кейін баланстық құн піскен және піспеген активтердің арасында бөлінеді. Бұл бөлініс ақшалай қаражаттардың болашақ тасқындарын уақытқа қарай бөлуді бағалау кезінде пайдалы болуы мүмкін ақпаратты ұсынады. Кәсіпорын пайдаланылып отырған сыныптылықтың негізінде жатқан принциптерді ашып көрсетуге тиіс.
Тұтынылатын биологиялық активтер - бұл ауылшаруашылық өнімі түрінде жиналатын немесе биологиялық активтер түрінде сатылатын активтер. Сату үшін етке арналған ірі қара мал, балық өсіру шаруашылығындағы балық, жүгері және бидай сияқты астық дақылдары, сондай-ақ сүрек дайындау мақсатымен өсірілетін ағаштар тұтынылатын биологиялық активтердің мысалы болып табылады. Жеміс беретін биологиялық активтер - тұтынылатын емес басқа да биологиялық активтердің барлығы; мысалы, сүтке арналған ірі қара мал, жүзімдіктер, жеміс-жидек ағаштары, сондай-ақ ағашты кеспей отын әзірлеуге арналған биологиялық активтер. Жеміс беретін биологиялық активтер - бұл ауылшаруашылық өнімі емес, өзінен өзі қалпына келтірілетін объектілер.
Биологиялық активтерді піскен және піспеген активтерге бөлуге болады. Піскен биологиялық активтер - бұл не өнімді жинауға мүмкіндік беретін шамаға жеткен (тұтынылатын биологиялық активтер), не өнім жинауды ұдайы негізді қамтамасыз ете алатын (жеміс беретін биологиялық активтер) активтер.
Кәсіпорын мынадай ақпаратты ашып көрсетуі керек:
- пайдаланылуына қатысты белгілі бір шектеулер қолданылатын биологиялық активтердің болуын және баланстық құнын, сондай-ақ міндеттемелерді қамтамасыз ету ретінде кепілге берілген биологиялық активтердің баланстық құнын;
- биологиялық активтерді жетілдіруге немесе сатып алуға байланысты міндеттемелердің сомасын;
- ауылшаруашылық қызметіне байланысты қаржы тәуекелін басқару стратегиясын.
Кәсіпорын кезеңнің басында және аяғында биологиялық активтерді, баланстық құнындағы өзгерістердің салыстырмалы тексерімін ұсынуы керек. Салыстырма тексеру кезінде мыналарды ескеру қажет:
oo есептік өткізу шығындары шегерілген әділ құнды өзгертуден болған басқа да пайда немесе залал;
oo активтер сатып алуға байланысты құнның өсуі;
oo сатуға және 5 IFRS сәйкес сатуға арналған ретінде жіктелген (немесе сатуға арналған ретінде жіктелген, шығатын топқа енгізілген) биологиялық активтерге жататын кемулер;
oo өнімді жинауға байланысты құнның кемуі;
oo бизнесті біріктіру нәтижесінде құнның өсуі;
oo қаржы есептілігін берудің басқа валютасына ауыстырған кезде және шетелдік қызметті есеп беруші кәсіпорынның ұсыну валютасына ауыстыру кезінде туындайтын таза бағамдық айырмалар.
Биологиялық активтің есептік өткізу шығындары шегерілген әділ құны табиғи қасиеттерінің де, рыноктағы бағалардың да өзгеруіне байланысты өзгеріп отыруы мүмкін. Табиғи қасиеттердің өзгеруі туралы ақпаратты бағалардың өзгеруі туралы ақпараттан бөлек ашып көрсету ағымдағы кезең ішіндегі қызметтің нәтижелерін және болашаққа, әсіресе өндірістік кезең бір жылдан асатын кездегі болжамдарды бағалауға мүмкіндік береді. Ондай жағдайларда кәсіпорынға табиғи қасиеттердің өзгеруіне байланысты және бағалардың өзгеруіне байланысты таза пайданы немесе залалды анықтау кезінде ескерілетін әділ құндағы өзгерістер сомасын, есептік өткізу шығындарын шегеріп, - активтер топтарының шегінде немесе өзге тәсілмен ашып көрсету ұсынылады. Бұл ақпарат, әдетте, өндірістік кезең бір жылдан аз болған кезде онша пайдалы емес (мысалы, тауық немесе астық дақылдарын өсірген кезде).
Биотүрлендіру нәтижесінде табиғи қасиеттерде бірқатар өзгерістер болады - бұл өнімнің өсуі, азғындауы, өндірілуі және ұдайы өсуі - олардың әрқайсысын бақылауға және өлшеуге болады. Табиғи өсу өзгерістерінің әрқайсысы болашақ экономикалық пайдалармен тікелей байланысты. Ауылшаруашылық өнімін жинауға байланысты туындайтын биологиялық активтің әділ құнының өзгеруі де табиғи қасиеттердің өзгеруін білдіреді.
Ауылшаруашылық қызметі қолайсыз ауа райы, ауру және басқа да табиғи құбылыстар тәуекеліне жиі байланысты болады. Егер өзінің ауқымына, сипатына немесе ықпалына қарай кәсіпорын қызметінің кезең ішіндегі нәтижелерін түсіну үшін елеулі болып табылатын оқиға орын алса, кірістер мен шығыстардың тиісті баптарының сипаты мен шамасы 1-Қаржы есептілігін ұсыну IAS сәйкес ашып көрсетілуге тиіс. Ондай оқиғалардың мысалдары - қауіпті аурудың шығуы, су тасқыны, қатты құрғақшылық немесе аяз, сондай-ақ жәндіктердің қаптап кетуі.
Әділ құнды жеткілікті сенімділік деңгейінде өлшеу мүмкін емес биологиялық активтер туралы қосымша ақпаратты ашып көрсету
Егер кәсіпорын кезеңнің соңында өзіндік құн бойынша биологиялық активтерді, жинақталған амортизация мен құнсызданудан болған жинақталған залалдарды шегеріп өлшейтін болса, ондай кәсіпорын биологиялық активтерге қатысты мынадай ақпаратты ашып көрсетуге тиіс:
- биологиялық активтердің сипаттамасын;
- әділ құнды жеткілікті сенімділік деңгейінде өлшеу мүмкін емес себептерді түсіндіруді;
- мүмкіндігіне қарай, дұрысын айтқанда, әділ құн тұрған бағалардың шекарасын;
- амортизация есептеудің пайдаланылатын әдісін;
- пайдалы пайдаланудың қолданылатын мерзімдерін және амортизациялық аударымдардың нормаларын;
- есепті кезеңнің басындағы және соңындағы жиынтық баланстық құнды және жинақталған амортизацияны есептейді (құнсызданудан болған жинақталған залалдармен бірге).

2 БИОЛОГИЯЛЫҚ АКТИВТЕР ЕСЕБІ
2.1 Биологиялық активтер есебін жүргізу тәсілдері

Жалпы жануарларға (малдарға) өсірілудегі жас малдар, бордақылаудағы ерсек малдар, үй қасындағы құстар, аңдар бал аралары да биологиялық активтердің қатардағы жатқызылғанымен 2520 Жануарлар шотында ұзақ мерзімді биологиялық активтер ретінде көрсетілмейді. Аталған есептік топтарды 2930 Аяқталмаған құрылыс шоттарының тиісті синтетикалық шотында ақпараттарын жинақтап есептік топтар бойынша есебі жүргізіледі. Алынған өнімдерді (өсу, қосымша салмақ жəне т.б.) 2930 Аяқталмаған құрылыс шотының тиісті шоттарының дебетіне 8110 Негізгі өндіріс шотының кредитінен бағалау ережелеріне сəйкес бағалап өзіндік құнын бойынша бағасы кіріске алынып, есепті жылдың соңында нақты өзіндік құны анықтап баланста көрсетеді. 2930 Аяқталмаған құрылыс шотының дебетіне негізгі табыннан алынған малдардың төлдеріне (қозы, лақ, бұзау, құлын, бота, торай жəне т.б.) 8110 Негізгі өндіріс шотының кредитінен бағалау ережелеріне сəйкес өзіндік құны бойынша кіріске алынады. Жас малдарды ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.